Szanta Zwyczajna

Marrubium vulgare

INNE NAZWY



Gojnik



Gorzkie Ziele



Krzecina



Krzeszyna

Szanta zwyczajna jest rośliną wieloletnią, należącą do rodziny jasnotowatych. Botaniczna nazwa
naukowa szanty zwyczajnej pochodzi od hebrajskiego słowa marrob, co tłumaczy się jako "gorzki
sok". Szanta zwyczajna rośnie na łąkach, przy drogach, torach kolejowych, pastwiskach w strefie
umiarkowanej Ameryki Północnej oraz Euroazji. Szanta zwyczajna osiąga wysokość od 30 do 60
cm. Z rozgałęzionej łodygi wyrastają dosyć silnie karbowane liście. Dolne liście szanty zwyczajnej
są zaokrąglone, natomiast górne są jajowatego kształtu, pokryte pod spodem szarymi włoskami.
Kwiaty zioła są małe, biało-beżowe, zebrane w okółki. Szanta zwyczajna kwitnie od czerwca do
września i jest jednym z najstarszych ziół uprawianych w ogródkach ziołowych ze względu na
swoje właściwości lecznicze. Szantę zwyczajną stosuje się w kuchni oraz w leczeniu naturalnym
pododobnie, jak

melisę

. Całe zioło (a przede wszystkim kwiaty szanty zwyczajnej) jest podobne

do innego zioła leczniczego - jasnoty białej. Z tym, że kwiaty jasnoty białej są większe i liście
bardziej zielone.

Szanta zwyczajna jest wspaniałym ziołem na rozrzedzenie zbitej flegmy zalegającej w drogach
oddechowych. Uważa się, że szanta zwyczajna jest lepsza w tym przypadku niż podbiał
pospolity. Już jedna szklanka ciepłego naparu z szanty zwyczajnej przyniesie nam ulgę,
ponieważ prawie natychmiast rozrzedzi zbitą flegmę w płucach, gardle oraz w zatokach, łagodząc
przy tym przykry zatokowy ból głowy.

Przepis na sporządzenie takiego naparu z szanty zwyczajnej jest bardzo prosty. Potrzebujemy
około 0.5 litra wody oraz 2 1/2 łyżeczki świeżego lub suszonego zioła. Wodę należy zagotować i
do gotującej się wody wsypać zioło. Zestawić z ognia, przykryć i zaparzać około 45 minut. Pić po
szklance, gdy napar jest wciąż ciepły. Do naparu można dodać trochę soku z

cytryny

oraz

odrobinę melasy do smaku. Tak przygotowany napar z szanty zwyczajnej postawi nas na nogi w
czasie przeziębienia. Cukierki sporządzone z dodatkiem szanty zwyczajnej są super środkiem
leczniczym na bóle gardła oraz płuca będące w stanie zapalnym spowodowanym przeziębieniem,
grypą, alergiami czy paleniem papierosów.

Należy jednak wspomnieć, że szanta zwyczajna jest umieszczona na czerwonej liście w grupie
gatunków wymierających w Polsce.

SUROWCE LECZNICZE

Liście, kwitnące pędy.

ZASTOSOWANIE

Szanta zwyczajna posiada właściwości uspokajające, moczopędne oraz wykrztuślne. Jest ziołem
pobudzającym wydzielanie soku żołądkowego, żółci oraz wzmaga apetyt. Szanta zwyczajna jest
pomocnym ziołem w leczeniu zapalenia oskrzeli, sapania, suchego kaszlu, astmy, kokluszu,
nieżytu górnych dróg oddechowych czy kataru. Zioła tego używa się także w leczeniu wszelkich
zaburzeń układu pokarmowego, woreczka żółciowego, a także chorób wątroby. Można również
stosować szantę zwyczajną w przypadkach zaburzeń miesiączkowych.

Napary z szanty zwyczajnej stosowane zewnętrznie działają bakteriobójczo oraz
przeciwzapalnie, dlatego też są używane w przypadkach problemów ze skórą. Szanta zwyczajna
znalazła również zastosowanie w leczeniu zaburzeń rytmu pracy serca. Ziele to działa
przeciwarytmicznie, zmniejszając dodatkowe skurcze serca u osób chorujących na kołatanie
serca.

Liście oraz młode pędy kwitnące posiadają właściwości antyseptyczne, uspokajające,
moczopędne, silnie wykrztuśne, pobudzające, żółciopędne oraz wywołujące miesiączkę. Szanta
zwyczajna może być bezpiecznie używana zarówno przez dzieci, jak i dorosłych. Często zioła
tego używa sie przy produkcji syropów lub cukierków w celu zamaskowania bardzo gorzkiego
jego smaku, chociaż szanta zwyczajna może być również stosowana do sporządzania herbatek
ziołowych (patrz wyżej). Części lecznicze szanty zwyczajnej są zbierane wtedy, kiedy roślina
kwi

tnie i mogą być używane świeże lub suszone. Korzeń szanty zwyczajnej jest używany w

przypadkach ukąszeń przez grzechotnika (w Polsce nic nam nie grozi, ale warto wiedzieć, gdy
podróżujemy po Ameryce). Jest on wtedy używany w równych proporcjach z Plantago lanceolata
lub

Plantago major

(babka zwyczajna).

Właściwości lecznicze szanty zwyczajnej są wykorzystywane w leczeniu chorób wątroby oraz
śledziony. Stosuje się ją również w zapaleniu dróg moczowych. Zioło jest też pomocne w
obniżeniu gorączki, czyści krew oraz wpływa na pracę pęcherzyka żółciowego, pomagając
jednocześnie w leczeniu zapalenia pęcherzyka żółciowego oraz żółtaczki. Szanta zwyczajna
również jest stosowana w przypadkach zapalenia węzłów chłonnych.

WYSTĘPOWANIE I UPRAWA

Chociaż szanta zwyczajna pochodzi z Europy, zaadaptowała sę także w Północnej oraz
Południowej Ameryce. Roślina ta wymaga dosyć słonecznego, osłoniętego miejsca. Nie jest
wybredna jeśli chodzi o glebę. Szanta zwyczajna będzie dobrze rosnąć na każdej przeciętnej
glebie, może być wapienna bądź sucha gleba ogrodowa. Zimą szantę zwyczajną należy
zabezpieczyć przed nadmiarem wilgoci. Szanta zwyczajna jest często sadzona w ogródkach
ziołowych oraz uprawiana w celach przemysłowych jako zioło lecznicze. Roślina ta jest lubiana
przez pszczoły. Pomidory będą rosły dobrze oraz produkowały dużo owoców, gdy posadzimy
koło nich szantę zwyczajną. Szanta zwyczajna jest rośliną dosyć odporną na mrozy.

Szantę zwyczajną rozmnażamy przez podział korzeni na wiosnę lub wysiewamy nasiona na
początku lata. Młode roślinki wysiane z nasion kiełkują powoli.Należy uzbroić się w cierpliwość.

SKŁADNIKI

Analiza

chemiczna

zioła wyodrębniła następujące substancje szanty zwyczajnej:



alkaloidy pirolidynowe



bardzo duże ilości potasu



fitosterole (beta-sitosterol)



flawonoidy (luteolina, apigenina, kwercetyna)



garbniki



gorzkie diterpeny i alkohole diterpenowe



olejki eteryczne (kamfen, bisabolol, limonen, p-cymen, beta-pinen)



pochodne kwasu hydroksycynamonowego (fenolokwasy)



saponiny



sole mineralne



stachydryna



witaminy (karoten, cholina, witamina C)

DAWKOWANIE

Najczęściej używamy naparu lub syropu przygotowanego z szanty zwyczajnej.
I tak na przykład jeśli mamy problemy z wątrobą należy przygotować następujący napar. Jedną
łyżeczkę szanty zwyczajnej zalewamy szklanką wrzącej wody i pozostawiamy do zaparzenia na
około 30 minut. Napar należy przykryć talerzykiem lub spodeczkiem. Pić w małych porcjach przez
cały dzień między posiłkami.

Syrop z szanty zwyczajnej stosujemy w przypadku suchego oraz przewlekłego kaszlu. Jest on
przygotowywany w następujący sposób: najpierw należy przygotować napar z zioła (100 g liści
sz

anty zwyczajnej zalać nie całym litrem zimnej wody). Następnie płyn jest podgrzewany na

słabym ogniu z dodatkiem 0.5 kg cukru. Gdy podgrzewany płyn uzyska konsystencję syropu,
zdejmujemy go z ognia. Syrop brać po łyżeczce kilka razy dziennie.

Natomiast sam

ych świeżych liści szanty zwyczajnej używamy przy pierwszych objawach

przeziębienia, kiedy czujemy się osłabieni, pobolewa nas głowa, zaczyna leciec z nosa. Należy
zerwać kilka małych listków zioła, drobno posiekać, wymieszać z miodem i spożywać po
niewiel

kiej ilości przez cały dzień.

SKUTKI UBOCZNE I OSTRZEŻENIA

Szanta zwyczajna jest ziołem bezpiecznym w stosowaniu zarówno dla dzieci, jak i dla dorosłych,
jak zostało wspomniane wyżej. Jednak nie należy przesadzać i trzeba zachować umiar w
używaniu preparatów sporządzonych z szanty zwyczajnej. Stwierdzono, że duże dawki
preparatów z szanty zwyczajnej powodują zaburzenia rytmu serca oraz spadek ciśnienia krwi.

KOMBINACJE ZIÓŁ

Szantę zwyczajną można łączyć z innymi ziołami. Dla uzyskania mieszanki o właściwościach
żółciopędnych szantę zwyczajną łączymy z zielem

bylicy boże dzewko

, liśćmi

mięty

oraz z

korzeniem

mniszka lekarskiego

. Gdy zioła tego używamy w celach wykrztuślnych, mieszamy go z

korzeniem pierwiosnka, zielem macierzanki, liśćmi babki lub kwiatami ślazu. Szantę zwyczajną
można łączyć z melisą na uspokojenie.

KOMENTARZE