AUDIO 11/2000

108

H

H

H

H

Hi

i

i

i

i−F

−F

−F

−F

−Fi

i

i

i

i

Subwoofery

Firma System Audio znana

jest z konsekwencji w stoso−

waniu małych i bardzo małych

głośników nisko− średniotono−

wych, dzięki czemu wszystkie

zespoły głośnikowe tej marki są

wyjątkowo wysmukłe. Ale fakt,

że 14−cm przetworniki zostały

wykorzystane także w subwoo−

ferze, może już budzić zdumie−

nie. Poszukujący niekonwencjo−

nalnych rozwiązań Ole Witthoft

przedstawia jednak powody

takiego wyboru.

Moc wzmacniacza [W]

100

Maks. ciśnienie akus. (50Hz) [dB]

107

Masa [kg]

b.d.

Wymiary (WxSxG)[cm]

50x67x22

Cena

Cena

Cena

Cena

Cena

[zł]

5000,−

5000,−

5000,−

5000,−

5000,−

Dystrybutor

Decibel

Sub Electro 100

System

Audio poz−

wala tylko

na na

połączenia

niskopozio−

mowe, ale

trzeba przy−

znać, że są

one znacznie

częściej

polecane od

połączeń

wysokopo−

ziomowych.

Subwooferowi
firmySystem Audio trudno
odmówić oryginalnej architektury,
elegancji i łatwości ustawienia

Koncepcja użycia małych głośników nis−

ko−średniotonowych ma swoje powszechnie
znane uzasadnienie − l epsze przetwarza−
nie średnich częstotliwości dzięki mniejszej
średnicy membrany, węższe obudowy i stąd
lepsze rozpraszanie. Dostatecznie dobre
przetwarzanie niskich częstotliwości może
być zapewnione przez zdublowanie prze−
tworników i przez ich odpowiednią konstruk−
cję, przystosowaną do pracy przy dość du−
żych amplitudach. Wysokiej klasy subwoofer
jest jednak nie po to, aby niskie tony prze−
twarzać dostatecznie dobrze, ale aby bardzo
dobrze przetwarzać tony najniższe. A w ta−
kim przypadku duży głośnik to rozwiązanie
racjonalniejsze, niż kilka małych. Jednak
System Audio odrzuciło znane argumenty i w
konstrukcji swojego subwoofera użyło czte−
rech głośników 14−centymetrowych. Na po−
parcie tej koncepcji konstruktor powtarza po−
pularne uzasadnienie, że głośniki małe, dzię−
ki mniejszej masie membrany, są z natury
“szybsze” od głośników dużych; jednak pod−
stawowe kalkulacje parametrów głośnika
wskazują, że o charakterystykach impulso−
wych decyduje również siła układu napędo−
wego. Jeśli więc ciężkiej membranie towa−
rzyszy odpowiedniej siły układ magnetyczny,
czego doskonałym przykładem jest głośnik
subwoofera REL

Q200E

na sąsiednich stro−

nach, wówczas można osiągać nie gorsze
charakterystyki impulsowe, niż przy stoso−

waniu głośników mniejszych, które mają od−
powiednio mniejsze układy magnetyczne.
Użycie kilku małych głośników nie jest więc
gwarancją “zwiększenia szybkości” w sto−
sunku do jakiegokolwiek jednego większego
głośnika. Konstruktor

Sub Electro 100

tłuma−

czy ponadto, że użycie czterech głośników
14−cm daje nam całkowitą powierzchnię od−
powiadającą powierzchni znacznie większe−
go głośnika (jak łatwo policzyć, ok. 330cm

2

2

2

2

2

,

co odpowiada powierzchni jednego głośnika
25−cm), ale niestety głośniki 14−cm mają
przeważnie mniejszą amplitudę, niż głośniki
znacznie większe, i ostatecznie całkowite
wychylenie objętościowe, mówiące o tym, ile
powietrza układ może “przepchnąć” w jed−
nym cyklu, jest wyraźnie mniejsze. Skądinąd
bardzo dobre w roli głośników nisko−średnio−
tonowych (stosowane przez System Audio w
dwóch najdroższych konstrukcjach wolno−
stojących −

SA2070

i

SA3070

) “14” dostarczyła

Vifa, mają odlewane kosze, 9−cm układy
magnetyczne, celulozowe, powlekane mem−
brany na gumowym zawieszeniu.

Na każdym wąskim boku obudowy umiesz−

czono po dwa takie głośniki, przedzielone
otworem bass−reflex o średnicy 7cm − rela−
tywnie bardzo dużym, więc niskie prędkości
przepływu nie powinny grozić turbulencjami.
Rzeczywistą korzyścią płynącą z zastosowa−
nia kilku małych głośników, umieszczonych
w sposób opisany powyżej, jest ciekawa i wy−
godna funkcjonalnie forma obudowy, mająca
również walory akustyczno−mechaniczne.
Można ją “przykleić do ściany”, jest na tyle
płaska, że może schować się między oknem
a zasłoną. Nawet jeśli się nie schowa, to ele−

System Audio

System Audio

System Audio

System Audio

System Audio

AUDIO 11/2000

109

Nisko−średniotonowe “14” Vify

stoją przed nietypowym dla nich

zadaniem... może w czwórkę

sobie poradzą?

gancko wykonana przednia ściana nie bę−
dzie razić swoim wyglądem. Głośniki, działa−
jące w przeciwnych kierunkach, powodują,
że skierowane przeciwnie naprężenia obu−
dowy znoszą się i nie powodują wibracji.

Wszystkie powierzchnie oklejono natural−

nym fornirem; wysoka jakość wykonania i ce−
na sugerują, że subwoofer przeznaczony
jest przede wszystkim do współpracy z naj−
droższym systemami.

Rys. 2 − Niezależne charakterystyki głośników,

Rys. 2 − Niezależne charakterystyki głośników,

Rys. 2 − Niezależne charakterystyki głośników,

Rys. 2 − Niezależne charakterystyki głośników,

Rys. 2 − Niezależne charakterystyki głośników,

otworów bass−reflex i charakterystyka wypadkowa

otworów bass−reflex i charakterystyka wypadkowa

otworów bass−reflex i charakterystyka wypadkowa

otworów bass−reflex i charakterystyka wypadkowa

otworów bass−reflex i charakterystyka wypadkowa

(przy najwyższej częstotliwości granicznej).

(przy najwyższej częstotliwości granicznej).

(przy najwyższej częstotliwości granicznej).

(przy najwyższej częstotliwości granicznej).

(przy najwyższej częstotliwości granicznej).

Laboratorium i odsłuch

Rys. 1 − Charakterystyki przetwarzania dla

Rys. 1 − Charakterystyki przetwarzania dla

Rys. 1 − Charakterystyki przetwarzania dla

Rys. 1 − Charakterystyki przetwarzania dla

Rys. 1 − Charakterystyki przetwarzania dla

najniższego i najwyższego położenia regulatora

najniższego i najwyższego położenia regulatora

najniższego i najwyższego położenia regulatora

najniższego i najwyższego położenia regulatora

najniższego i najwyższego położenia regulatora

górnej częstotliwości granicznej.

górnej częstotliwości granicznej.

górnej częstotliwości granicznej.

górnej częstotliwości granicznej.

górnej częstotliwości granicznej.

Obydwie zmierzone charakterystyki − dla

skrajnych ustawień regulatora górnej częstotli−
wości granicznej − mają podobny kształt, z sy−
metrycznymi zboczami i wyraźnie zaznaczonymi
wierzchołkami. Przy najwyższym położeniu re−
gulatora punkty −6dB pojawiają się przy 55 i
160Hz, urządzenie działa więc wówczas głównie
w zakresie średniego i wyższego basu, z bardzo
słabym udziałem najniższych częstotliwości. Ta−
kie rozwiązanie może być ewentualnie przyjęte
przy współpracy

Sub Electro 100 z bardzo mały−

mi monitorkami, jakie System Audio ma przecież
w ofercie, ale trudno podejrzewać, aby tak kosz−
towny subwoofer znalazł się w towarzystwie tak
skromnych głośników głównych. Ponadto zdecy−
dowanie lepszą słyszalność najniższych tonów −
o co przecież w użytkowaniu subwoofera chodzi
przede wszystkim − możemy osiągnąć przy usta−
wieniu regulatora górnej częstotliwości gra−
nicznej w pozycji najniższej z możliwych − wów−
czas −6dB na lewym zboczu przesuwa się do
39Hz, i choć nie jest to wynik rewelacyjny, to
daje jednak istotne rozszerzenie pasma, i może
określać sens użycia

Sub Electro 100 w związku

ze średniej wielkości zespołami głośnikowymi,
ustawienie to powinno też sprawdzić się w połą−
czeniu z wolnostojącymi konstrukcjami System
Audio; −6dB na prawym zboczu widać wówczas
przy 95Hz, i z osiągnięciem tej granicy przez
głośniki główne również nie powinno być kłopo−
tu.

Charakterystyki ciśnień z głośników i otwo−

rów są bardzo nietypowe, na charakterystyce
głośnika nie widać śladu działania układu
rezonansowego obudowy (oczekiwane wyraźne
minimum przy częstotliwości rezonansowej w
ogóle nie występuje).

107dB maksymalnego ciśnienia akustyczne−

go (przy 50Hz) to najsłabszy wynik tego testu.

W odsłuchu

Sub Electro 100 dawał, zgodnie

z deklaracjami producenta, dźwięk rzeczywiście
dobrze zdefiniowany i wolny od ociężałości; ale
równocześnie trudno mu było przypisać znamio−
na potęgi (słaby fundament najniższych częstot−
liwości). Rodzić się więc może pytanie, czy su−
biektywnie odbierana “szybkość” nie wynika w
takim przypadku właśnie z ograniczenia pasma
od dołu, co automatycznie uwalnia pomieszcze−
nie odsłuchowe od wielu problemów z rezonan−
sami fal stojących, a niekoniecznie ma związek z
“szybkością” małych głośników. “Kopnięcie” wy−
ższego basu było niezłe, konkretnie zarysowy−
wane, gitara basowa wędrowała dość swobod−

nie, czysto grał kontrabas; w sumie wydaje się,
że jest to suwoofer znacznie lepszy do odtwa−
rzania muzyki, zwłaszcza “audiofilskiej”, niż do
pracy nad efektami kina domowego.

Electro Sub

100 jest subwooferem delikatnym, bardzo ele−
ganckim, może stanowić konsekwentne, logicz−
ne uzupełnienie firmowego systemu głośników,
firmowej koncepcji konstrukcyjnej i brzmienio−
wej. Nietrudno mi wyobrazić sobie, że szczęśli−
wy posiadacz kolumienek System Audio, po za−
poznaniu się z argumentami Ole, po obejrzeniu i
posłuchaniu

Sub Electro, ponownie się uszczęś−

liwi, nie wydaje mi się jednak, aby dotyczyło to
posiadaczy innych kolumn, pragnących od sub−
woofera dostarczenia głębszych (częstotliwoś−
ciowo) i mocniejszych (natężeniowo) doznań.

Cechy dobrego, uniwersalnego subwo−

ofera, za pomocą realizacji klasycznego
przepisu (duży głośnik z celulozową memb−
raną, duża skrzynia bass−reflex), w najsku−
teczniejszy sposób zapewnia B&W, doda−
jąc do tego dwie konstrukcyjne atrakcje
(ale bardzo praktyczne) − otwór “flow port” i
ekranowanie, nie starając się za to nadać

ASW1000

specjalnie wyszukanej formy.

Jest to skrzynia duża i w żadnym razie nie
ozdobna. W pobliżu rozwiązań konwencjo−
nalnych, przynoszących konwencjonalne −
a więc akustycznie dobrze wyważone re−
zultaty, znajdują się też subwoofery ASW i
Monitor Audio − nie prezentujące już tak
wielkiego potencjału (natężenie, pasmo),
ale wciąż na przyzwoitym pod tym wzglę−
dem poziomie, oferujące cechy indywidual−
ne mogące przyciągać uwagę klientów. W
pierwszym przypadku jest to wyjątkowo
zgrabna forma obudowy, a także unikalne
wśród subwooferów zdalne sterowanie; w
drugim przypadku spotykamy piękny głoś−
nik ze “złotą” (faktycznie magnezową)
membraną, która oferuje zarówno bardzo
szlachetny dźwięk, jak i wyjątkowy wygląd.
Można powiedzieć, że już tylko wybór
wśród tych trzech (i to najtańszych w tej

grupie) subwooferów powienien wystar−
czyć do spełnienia podstawowych potrzeb.

Konstruktorzy trzech droższych modeli

nie poszli już utartymi ścieżkami. Cabasse
stosuje rzadko dzisiaj spotykaną obudowę
band−pass, nie wpadając w żadne proble−
my brzmieniowe, jakie przydarzają się tego
typu konstrukcjom, osiągając rezultaty dob−
re, choć nie demonstrując też dzięki temu
rozwiązaniu jakiejkolwiek wyraźnie do−
strzegalnej przewagi nad modelami pierw−
szej trójki. Chyba przesądzający przy po−
dejmowaniu wyboru będzie tutaj fakt, czy
użytkownik ma już głośniki Cabasse, i chce
mieć w zestawie “firmowy” subwoofer. Nie
ma przeciwwskazań. Podobnie może za−
chowywać się klient firmy System Audio,
choć oferowany mu subwoofer jest dla
mniej najbardziej kontrowersyjny. Kon−
struktor rozmienił swój budżet na cztery
wysokiej klasy “14” Vify, więc cena całego
urządzenia mnie nie szokuje, jednak jego
możliwości w zakresie wymienianych pod−
stawowych parametrów są mocno ograni−
czone. Poświęcono je na rzecz “szybkiego”

basu, jaki mają oferować małe przetworni−
ki, ale sądzę, że sprawę potraktowano zbyt
ideologicznie i jednostronnie, choć można
też powiedzieć, że bezkompromisowo. Do−
strzegalnym atutem jest tutaj kształt i wyko−
nanie skrzynki.

Wreszcie konstrukcja nie mniej niekon−

wencjonalna niż Sub Electro i Volcan, ale
bardzo logiczna, dająca ciekawe, i co naj−
ważniejsze, w pewnych warunkach bardzo
pożądane rezultaty brzmieniowe i funkcjo−
nalne. REL z głośnikiem “long throw” nie
zagrzmi tak głośno, jak B&W, ani nie głoś−
niej, niż większość pozostałych zebranych
tutaj subwooferów, “zejdzie” za to bardzo
nisko, i co było oczywistym założeniem −
przy użyciu bardzo małej obudowy. To
przykład, gdy odstępuje się od najprost−
szych recept, żąda się za swój “wynalazek”
ceny niemałej, ale oferuje się w zamian
rzeczywiste, a nie tylko hipotetyczne zale−
ty. W systemach wymagających wysokiej
klasy, nie katastroficznego dźwięku, ale nie
tylko dźwięku − również dyskrecji małego
subwoofera, wspomagającego np. parę
ekskluzywnych monitorów, Q200E jest pro−
pozycją wyjątkową.

A.K.

PODSUMOWANIE