operator maszyn i urzadzen do obrobki plastycznej 812[01] o1 05 n

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI

NARODOWEJ

Agnieszka Ambrożejczyk-Langer

Analizowanie układów elektrycznych i automatyki
przemysłowej 812[01].O1.05

Poradnik dla nauczyciela

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Recenzenci:
mgr inż. Igor Lange
mgr inż. Marek Olsza

Opracowanie redakcyjne:
mgr inż. Agnieszka Ambrożejczyk-Langer

Konsultacja:
mgr Janusz Górny

Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 812[01].O1.05
„Analizowanie układów elektrycznych i automatyki przemysłowej”, zawartego w modułowym
programie nauczania dla zawodu operator maszyn i urządzeń do obróbki plastycznej.

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie

2. Wymagania wstępne

3. Cele kształcenia

4. Przykładowe scenariusze zajęć

5. Ćwiczenia

5.1. Energia elektryczna. Pomiary energii elektrycznej

5.1.1. Ćwiczenia

5.2. Obwód elektryczny

5.2.1. Ćwiczenia

5.3. Podstawowe prawa elektrotechniki

5.3.1. Ćwiczenia

5.4. Pomiary wielkości elektrycznych

5.4.1. Ćwiczenia

5.5. Transformator

5.5.1. Ćwiczenia

5.6. Silniki prądu stałego. Silniki indukcyjne

5.6.1. Ćwiczenia

5.7. Instalacje elektryczne

5.7.1. Ćwiczenia

5.8. Technika oświetleniowa. Urządzenia grzewcze

5.8.1. Ćwiczenia

5.9. Podstawy elektroniki

5.9.1. Ćwiczenia

5.10. Układy i elementy automatyki

5.10.1. Ćwiczenia

5.11. Mikroprocesory i sterowniki mikroprocesorowe

5.11.1. Ćwiczenia

6. Ewaluacja osiągnięć ucznia

7. Literatura

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1. WPROWADZENIE

Przekazujemy Państwu Poradnik dla nauczyciela, który będzie pomocny w prowadzeniu

zajęć dydaktycznych w szkole kształcącej w zawodzie operator maszyn i urządzeń do obróbki
plastycznej 812[01].

W poradniku zamieszczono:

−

wymagania wstępne,

−

cele kształcenia

−

wykaz umiejętności, jakie uczeń opanuje podczas zajęć,

−

przykładowe scenariusze zajęć,

−

propozycje ćwiczeń, które mają na celu wykształcenie u uczniów umiejętności
praktycznych,

−

ewaluację osiągnięć ucznia,

−

wykaz literatury, z jakiej uczniowie mogą korzystać podczas nauki.
Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne były prowadzone różnymi metodami ze

szczególnym uwzględnieniem:

−

wiczeń praktycznych,

−

tekstu przewodniego,

−

metody projektów,

−

samokształcenia kierowanego.
Formy organizacyjne pracy uczniów mogą być zróżnicowane, począwszy od

samodzielnej pracy uczniów do pracy zespołowej.

W celu przeprowadzenia ewaluacji osiągnięć ucznia, nauczyciel może posłużyć się

zamieszczonym w rozdziale 6 zestawem zadań testowych, zawierającym różnego rodzaju
zadania.

W tym rozdziale podano również:

−

plan testu w formie tabelarycznej,

−

punktację zadań,

−

propozycje norm wymagań,

−

instrukcję dla nauczyciela,

−

instrukcję dla ucznia,

−

kartę odpowiedzi,

−

zestaw zadań testowych.
Kluczowymi punktami w realizacji materiału jednostki modułowej Analizowanie

układów elektrycznych i automatyki przemysłowej” są zagadnienia związanie z analizą
obwodów elektrycznych, elektronicznych, a także sterowania i regulacji. Stanowią one
podstawę do zrozumienia przez ucznia treści w dalszym etapie kształcenia.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Schemat układu jednostek modułowych

812[01].O1

Techniczne podstawy zawodu

812[01].O1.01

Przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony

przeciwpożarowej i ochrony środowiska

812[01].O1.02

Posługiwanie się dokumentacją

techniczną

812[01].O1.03

Stosowanie materiałów konstrukcyjnych

i narzędziowych

812[01].O1.04

Rozpoznawanie elementów maszyn

i mechanizmów

812[01].O1.05

Analizowanie układów elektrycznych

i automatyki przemysłowej

812[01].O1.06

Stosowanie mechanicznych technik wytwarzania

części maszyn

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

–

opisywać podstawowe zjawiska fizyczne związane z elektrycznością,

–

określać podstawowe wielkości elektryczne w układzie SI,

–

współpracować w grupie,

–

korzystać z różnych źródeł informacji,

–

stosować obowiązującą procedurę postępowania w sytuacji zagrożenia,

–

stosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy oraz przepisy przeciwpożarowe,

–

użytkować komputer.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

−

rozróżnić podstawowe wielkości określające energię elektryczną oraz określić ich
jednostki,

−

rozpoznać elementy obwodu elektrycznego prądu stałego i przemiennego na podstawie
schematu,

−

scharakteryzować materiały: przewodzące, półprzewodzące, izolacyjne, magnetyczne,
konstrukcyjne,

−

dobrać materiał na izolator i przewodnik,

−

zmierzyć natężenie prądu i moc w obwodach prądu stałego oraz przemiennego
jednofazowego i trójfazowego,

−

rozróżnić instalacje mieszkaniowe i przemysłowe,

−

rozróżnić połączenia odbiorników szeregowo, równolegle, w gwiazdę i w trójkąt,

−

rozróżnić: uziemienie ochronne, uziom, przewód uziemiający i zerowanie,

−

rozpoznać typowe usterki i uszkodzenia w obwodach instalacji i osprzęcie elektrycznym
maszyn i urządzeń,

−

przewidzieć zagrożenia i ich skutki podczas pracy przy urządzeniach elektrycznych,

−

scharakteryzować przesył energii elektrycznej,

−

rozróżnić napięcie przesyłowe i robocze,

−

wyjaśnić zasadę działania transformatora, prądnicy, silnika elektrycznego, prostownika,

−

wskazać różnice w budowie i pracy prądnicy i silnika,

−

określić parametry maszyn i urządzeń elektrycznych na podstawie tabliczki znamionowej,

−

rozróżnić podstawowe elementy elektroniczne,

−

rozróżnić podstawowe elementy układu sterowania,

−

rozróżnić elementy układów automatyki przemysłowej,

−

odczytać proste schematy układów automatycznej regulacji,

−

wykazać różnice między automatycznym sterowaniem, a automatyczną regulacją na
podstawie schematów blokowych,

−

wyjaśnić zadanie stycznika i przekaźnika w układach sterowania,

−

wyjaśnić przeznaczenie poszczególnych członów układów automatycznej regulacji,

−

określić funkcje sterownika w układach sterowania,

−

wykorzystać programy komputerowe do sterowania procesami technologicznymi,

−

posłużyć się PN, katalogami oraz poradnikami,

−

zastosować przepisy bhp, ochrony od porażeń prądem elektrycznym, ochrony ppoż.
podczas wykonywania pomiarów.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4. PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE ZAJĘĆ

Scenariusz zajęć 1

Osoba prowadząca

……………………………………………………….

Modułowy program nauczania:

Operator maszyn i urządzeń obróbki plastycznej 812[01]

Moduł:

Techniczne podstawy zawodu 812[01].O1

Jednostka modułowa:

Analizowanie układów elektrycznych i automatyki
przemysłowej 812[01].O1.05

Temat: Pomiar prądu w nierozgałęzionym obwodzie prądu stałego.

Cel ogólny: Kształtowanie umiejętności wykonywania pomiaru prądu w nierozgałęzionym

obwodzie prądu stałego.

Po zakończeniu zajęć uczeń powinien umieć:
–

narysować schemat układu nierozgałęzionym obwodzie prądu stałego,

–

narysować układ do pomiaru prądu w nierozgałęzionym obwodzie prądu stałego,

–

dobrać tryb pracy miernika uniwersalnego do pomiaru prądu,

–

zorganizować stanowisko do pomiaru prądu,

–

połączyć układ pomiarowy,

–

wyjaśnić zjawiska zachodzące w układzie pomiaru prądu,

–

odczytać wskazania mierników.

W czasie zajęć kształtowane będą następujące umiejętności ponadzawodowe:

−

organizowania i planowania pracy,

−

pracy w zespole,

−

oceny pracy zespołu.

Metody nauczania–uczenia się:
– metoda przewodniego tekstu,
– ćwiczenie praktyczne.

Środki dydaktyczne:
–

zestawy ćwiczeń przygotowane przez nauczyciela dla każdego zespołu uczniów
zawierające: instrukcję pracy metodą przewodniego tekstu, zadanie, pytania prowadzące,

–

papier formatu A4,

–

zasilacz +15 V,

–

multimetr cyfrowy,

–

rezystory:1 k

Ω

; 2,2 k

Ω

; 1,8 k

Ω

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

praca w 2–3-osobowych zespołach.

Czas trwania zajęć: 1 godzina dydaktyczna.

Zadanie dla ucznia

Dokonaj pomiaru prądu w obwodzie nierozgałęzionym prądu stałego złożonym z trzech

rezystorów i jednego źródła napięcia. Realizacja zadania obejmuje:

−

narysowanie obwodu nierozgałęzionego prądu stałego złożonego z trzech rezystorów
i jednego źródła napięcia,

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

narysowanie układu pomiarowego,

−

wybór trybu pracy multimetra,

−

połączenie układu pomiarowego,

−

dokonanie pomiaru,

−

sformułowanie wniosków.
W ćwiczeniu praktycznym należy wykorzystać elementy spośród wymienionych

w wykazie: zasilacz +15 V, multimetr cyfrowy, rezystory 1 k

Ω

; 2,2 k

Ω

; 1,8 k

Ω

Przebieg zajęć:

Faza początkowa: czynności organizacyjne, podanie tematu zajęć, zaznajomienie uczniów
z pracą metodą przewodniego tekstu, podział uczniów na dwuosobowe zespoły.

Faza właściwa: praca metodą przewodniego tekstu

−

fazy 1

−

Faza

Przykłady pytań prowadzących

Oczekiwane odpowiedzi

Jak dzielimy obwody elektryczne?

Obwody

elektryczne

dzielimy

nierozgałęzione i rozgałęzione.

Jakim typem połączenia elementów elektrycznych
jest obwód nierozgałęziony?

Obwód

nierozgałęziony

połączenie

szeregowe.

Czym charakteryzuje się połączenie szeregowe?

W połączeniu szeregowym przez wszystkie
elementy elektryczne płynie ten sam prąd.

Czym charakteryzują się multimetry cyfrowe?

Multimetry cyfrowe są to uniwersalne przyrządy
pomiarowe,

które

mogą

pracować

jako

amperomierze, woltomierze i omomierze

W jakich jednostkach wyrażany jest prąd
elektryczny?

Jednostka natężenia prądu elektrycznego jest
amper [A].

Jakim miernikiem wykonuje się pomiary natężenia
prądu elektrycznego?

Pomiar prądu wykonujemy amperomierzem.

W jaki sposób włączamy amperomierz w obwód
elektryczny?

Amperomierz włączamy szeregowo w obwód
elektryczny.

Jak wygląda schemat do pomiaru prądu w obwodzie
nierozgałęzionym prądu stałego złożonym z trzech
rezystorów i jednego źródła napięcia?

Uczniowie pracują w grupach:

−

rysują schemat pomiarowy,

−

dobierają zakresy pomiarowe mierników.

Uczniowie konsultują z nauczycielem przyjęte rozwiązania

Uczniowie

organizują

stanowisko

pomiarowe:

−

kompletują aparaturę i elementy,

−

zapisują oznaczenia przyrządów oraz
elementów, łączą obwód pomiarowy,

−

wybierają tryb pracy multimetru
cyfrowego.

Aparatura pomiarowa i elementy obwodu: zasilacz
+15 V, multimetr cyfrowy, rezystory 1 k

Ω

; 2,2 k

Ω

;

1,8 k

Ω

Uczniowie wykonują pomiary prądu.

Odczytują wartość wskazaną przez miernik.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

uczniowie w grupach sprawdzają poprawność doboru mierników i przyjętych zakresów
pomiarowych, oraz zgodność połączeń zbudowanego układu z proponowanym schematem.
Nauczyciel zwraca uwagę uczniom na poprawne uzasadnienie przyjętych rozwiązań,

−

uczniowie formułują wnioski z wykonanego ćwiczenia.

Uczniowie wraz z nauczycielem wskazują, które etapy rozwiązania zadania sprawiały im trudności.
Nauczyciel powinien podsumować całe ćwiczenie, wskazać, jakie ważne umiejętności zostały
przećwiczone, jakie wystąpiły trudności i jak ich uniknąć w przyszłości.

Zakończenie zajęć
Faza kończąca: ostatnia faza pracy metodą przewodniego tekstu

−

zadanie pracy domowej.

Praca domowa
Sporządzenie sprawozdania z wykonanego ćwiczenia.

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od uczniów po zakończonych zajęciach:

−

anonimowe, pisemne wypowiedzi uczniów dotyczące oceny zajęć i trudności podczas
realizacji zadania.

Uzupełniające źródła informacji dla ucznia:
1. Pilawski M.: Pracownia elektryczna. WSiP, Warszawa 2001

Uzupełniające źródła informacji dla nauczyciela:
1. Pilawski M.: Pracownia elektryczna. WSiP, Warszawa 2001
2. Szlosek F.: Wstęp do dydaktyki przedmiotów zawodowych. Instytut Technologii

Eksploatacji, Radom 1998

Załączniki do scenariusza

Załącznik A: Instrukcja pracy dla ucznia metodą przewodniego tekstu.

W jaki sposób będziesz pracować na zajęciach?
Otrzymałeś od nauczyciela problem do rozwiązania (załącznik B), nad którym

zastanawiasz się z zespołem. Będziesz pracował metodą przewodniego tekstu składającą się
z sześciu faz.

W pierwszej fazie „Informacje wstępne” i w fazie drugiej „Planowanie” pomogą Ci

pytania prowadzące podane w załącznikach C i D. W przypadku wątpliwości związanych
z pytaniami, pomoże Ci nauczyciel. Odpowiedzi na te pytania opracujesz pisemnie.

W trzeciej fazie pracy „Ustalanie”: narysujcie schemat pomiarowy, dobierzcie potrzebne

urządzenia i mierniki oraz ustalcie ich zakresy pomiarowe. Skonsultujcie z nauczycielem
proponowany schemat pomiarowy, poprawność doboru wartości elementów i zakresów
pomiarowych mierników.

W fazie czwartej „Wykonanie” skompletuj aparaturę i elementy (pamiętaj o zapisaniu

oznaczeń przyrządów i elementów) i połącz obwód pomiarowy. Następnie wykonaj pomiar
prądu. W fazie piątej „Sprawdzenie” sprawdź poprawność doboru trybu pracy miernika
i przyjętych

zakresów

pomiarowych,

zgodność

połączeń

zbudowanego

układu

z proponowanym schematem. Sformułuj wnioski z przeprowadzonego ćwiczenia.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

W ostatniej szóstej fazie pracy „Analiza końcowa” zastanówcie się nad całym procesem

rozwiązania zadania. Wskaż te etapy, które sprawiały Ci trudności i znajdźcie ich przyczyny.

Załącznik B: Zadanie dla zespołów uczniowskich.

Dokonaj pomiaru prądu w obwodzie nierozgałęzionym prądu stałego złożonym z trzech

rezystorów i jednego źródła napięcia. Realizacja zadania obejmuje:
–

narysowanie obwodu nierozgałęzionego prądu stałego złożonego z trzech rezystorów
i jednego źródła napięcia,

–

narysowanie układu pomiarowego,

–

wybór trybu pracy multimetra,

–

połączenie układu pomiarowego,

–

dokonanie pomiaru,

–

sformułowanie wniosków.
W ćwiczeniu praktycznym należy wykorzystać elementy spośród wymienionych

w wykazie: zasilacz +15 V, multimetr cyfrowy, rezystory 1 k

Ω

; 2,2 k

Ω

; 1,8 k

Ω

Załącznik C: Pytania prowadzące do fazy I

Faza I. Informacje wstępne
1. Jak dzielimy obwody elektryczne?
2. Jakim typem połączenia elementów elektrycznych jest obwód nierozgałęziony?
3. Czym charakteryzuje się połączenie szeregowe?
4. Czym charakteryzują się multimetry cyfrowe?
5. W jakich jednostkach wyrażamy prąd elektryczny?

Załącznik D: Pytania prowadzące do fazy II

Faza II. Planowanie
1. Jakim miernikiem wykonuje się pomiary natężenia prądu elektrycznego?
2. W jaki sposób włączamy amperomierz w obwód elektryczny?
3. Jak wygląda schemat do pomiaru prądu w obwodzie nierozgałęzionym prądu stałego

złożonym z trzech rezystorów i jednego źródła napięcia?

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Scenariusz zajęć 2

Osoba prowadząca

……………………………………………………………..

Modułowy program nauczania:

Operator maszyn i urządzeń obróbki plastycznej 812[01]

Moduł:

Techniczne podstawy zawodu 812[01].O1

Jednostka modułowa:

Analizowanie układów elektrycznych i automatyki
przemysłowej 812[01].O1.05

Temat: Pomiar mocy prądu stałego metodą techniczną.

Cel ogólny: Kształtowanie umiejętności pomiaru mocy prądu stałego metodą techniczną.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:
–

narysować schemat pomiaru mocy prądu stałego metodą techniczną,

–

dobrać mierniki do pomiaru mocy prądu stałego metodą techniczną,

–

zorganizować stanowisko do pomiaru mocy prądu stałego metodą techniczną,

–

wyjaśnić zjawiska zachodzące w układzie do pomiaru mocy prądu stałego metodą
techniczną,

–

połączyć układ pomiarowy,

–

wykonać pomiary prądu i napięcia,

–

obliczyć na podstawie wyników pomiarów moc wydzieloną na rezystorze,

–

zaprezentować wyniki wykonanego ćwiczenia,

–

sformułować wnioski,

–

sporządzić sprawozdanie z wykonanego ćwiczenia.

W czasie zajęć kształtowane będą następujące umiejętności ponadzawodowe:
–

organizowania i planowania pracy,

–

pracy w zespole,

–

oceny pracy zespołu.

Metody nauczania–uczenia się:
–

wiczenie praktyczne.

Środki dydaktyczne:
–

zasilacz ze stabilizowaną wartością napięcia +5 V,

–

multimetr cyfrowy i analogowy,

–

rezystor: R = 100

Ω

/2 W.

Formy organizacyjne pracy uczniów:
–

2-osobowe zespoły uczniowskie.

Czas trwania zajęć: 1 godzina dydaktyczna.

Przebieg zajęć:

Zadanie dla ucznia

Dokonaj pomiaru mocy wydzielonej w obwodzie prądu stałego na rezystorze

o rezystancji R = 100

Ω

/2 W metodą techniczną. Realizacja zadania obejmuje:

–

narysowanie schematu pomiarowego,

–

dobór mierników i elementów,

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

–

połączenie układu pomiarowego,

–

sprawdzenie i uruchomienie układu,

–

dokonanie niezbędnych pomiarów,

–

obliczenie na podstawie pomiarów wartości mocy,

–

sformułowanie wniosków.
W ćwiczeniu praktycznym należy wykorzystać elementy spośród wymienionych

w wykazie: zasilacz ze stabilizowaną wartością napięcia +5 V, multimetr cyfrowy, multimetr
analogowy, rezystor R = 100

Ω

/2 W.

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) narysować schemat układu pomiarowego.
2) dobrać mierniki do badań.
3) ustawić tryby pracy wybranych mierników
4) połączyć układ pomiarowy według przygotowanego schematu.
5) wykonać pomiary prądu i napięcia na rezystancji.
6) obliczyć wartość wydzielonej na rezystorze mocy zgodnie z zależnością:

⋅

7) sformułować wnioski z przeprowadzonego ćwiczenia.

Zakończenie zajęć: prezentacja wyników przeprowadzonego ćwiczenia.

Praca domowa
Sporządź sprawozdanie z wykonanego ćwiczenia zawierające:
–

wykaz urządzeń i elementów użytych w ćwiczeniu,

–

schemat układu do pomiaru mocy metodą techniczną,

–

wyniki pomiarów prądu i spadków napięcia na rezystancji.

–

wartość obliczonej mocy,

–

sformułowane wnioski.

Sposób uzyskiwania informacji zwrotnej po zakończonych zajęciach:

−

anonimowe ankiety dotyczące oceny zajęć i trudności podczas realizowania zadania.

Uzupełniające źródła informacji dla nauczyciela:
1. Pilawski M.: Pracownia elektryczna. WSiP, Warszawa 2001
2. Szlosek F.: Wstęp do dydaktyki przedmiotów zawodowych, Instytut Technologii

Eksploatacji, Radom 1998

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

ĆWICZENIA

5.1. Energia elektryczna. Pomiary energii elektrycznej

5.1.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Określ, na podstawie tabliczki znamionowej, typ i parametry otrzymanego od nauczyciela

ródła energii elektrycznej.

Wskazówki do realizacji
Uczniowie pracują w zespołach dwuosobowych. Oceniając pracę uczniów nauczyciel

zwraca uwagę na umiejętność odczytania informacji zawartych na tabliczce znamionowej
urządzenia, znajomość typów i parametrów źródeł napięcia oraz sposób prezentacji wyników
pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeanalizować treść zadania,
2) dokonać oględzin otrzymanego źródła energii elektrycznej,
3) rozpoznać typ źródła energii elektrycznej,
4) określić, na podstawie tabliczki znamionowej, parametry otrzymanego źródła energii

elektrycznej,

5) zaprezentować wyniki ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

wiczenie.

rodki dydaktyczne:

−

ródło energii elektrycznej,

−

literatura zgodna z punktem 7 Poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 2

Oblicz okres napięcia sinusoidalnie zmiennego o częstotliwości f = 50 Hz.

Wskazówki do realizacji
Uczniowie pracują samodzielnie. Oceniając pracę uczniów nauczyciel zwraca uwagę na

znajomość zależności pomiędzy okresem i częstotliwością napięcia sinusoidalnie zmiennego,
jednostki okresu poprawność wykonanych obliczeń oraz prezentacje wyników.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapisać wzór określający częstotliwością napięcia sinusoidalnie zmiennego,
2) przekształcić powyższy wzór, tak by można było na jego podstawie obliczyć okres,
3) dokonać niezbędnych obliczeń,

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4) zaprezentować wyniki ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

wiczenie.

rodki dydaktyczne:

–

literatura zgodna z punktem 7 Poradnika dla nauczyciela.

Rozwiązanie: T =

= 0,02 s = 20 ms

Odpowiedź: Okres napięcia sinusoidalnie zmiennego o częstotliwości f = 50 Hz wynosi

T = 20 ms.

Ćwiczenie 3

Połącz symbole wielkości elektrycznych z odpowiadającymi im oznaczeniami jednostek.

Jeden z symboli nie będzie miał pary.

Symbol wielkości elektrycznej

Oznaczenie jednostki

Ω

Wskazówki do realizacji

Uczniowie pracują w zespołach dwuosobowych. Oceniając pracę uczniów nauczyciel

zwraca uwagę na znajomość symboli i jednostek wielkości elektrycznych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) rozpoznać symbol wielkości elektrycznej,
2) przyporządkować danemu symbolowi oznaczenie jednostki,
3) zaprezentować wyniki ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

wiczenie.

rodki dydaktyczne:

Poradnik dla ucznia,

literatura zgodna z punktem 7 Poradnika dla nauczyciela.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.2. Obwód elektryczny

5.2.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Określ rodzaj i sposób połączenia elementów obwodu elektrycznego, którego schemat

przedstawiony jest poniżej. Jaki to obwód elektryczny?

Rysunek do ćwiczenia 1. Obwód elektryczny

Wskazówki do realizacji
Uczniowie pracują w zespołach dwuosobowych. Oceniając pracę uczniów nauczyciel

zwraca uwagę na poprawność identyfikacji symboli elementów elektrycznych oraz typu
obwodu elektrycznego, znajomość zasad połączeń elementów elektrycznych, poprawne
rozpoznanie typu połączenia elementów na schemacie.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeanalizować schemat obwodu elektrycznego,
2) określić rodzaj elementów z jakich składa się obwód,
3) określić sposób połączenia elementów w obwodzie,
4) sklasyfikować obwód przedstawiony na schemacie,
5) zaprezentować wyniki ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

wiczenie.

rodki dydaktyczne:

–

literatura zgodna z punktem 7 Poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 2

Na schemacie, rozgałęzionego obwodu elektrycznego, zaznacz elementy połączone

szeregowo i elementy połączone równolegle.

Rysunek do ćwiczenia 2. Schemat rozgałęzionego obwodu elektrycznego

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wskazówki do realizacji
Uczniowie pracują w zespołach dwuosobowych. Oceniając pracę uczniów nauczyciel

zwraca uwagę na znajomość zasad łączenia elementów w obwodzie elektrycznym, poprawne
rozpoznanie połączenia szeregowego i równoległego elementów.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeanalizować schemat obwodu elektrycznego,
2) zaznaczyć na schemacie elementy połączone szeregowo i elementy połączone równolegle,
3) zaprezentować wyniki ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

wiczenie.

rodki dydaktyczne:

–

literatura zgodna z punktem 7 Poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 3

Narysuj schemat symetrycznego odbiornika trójfazowego połączonego w trójkąt.

Wskazówki do realizacji
Uczniowie pracują samodzielnie. Oceniając pracę uczniów nauczyciel zwraca uwagę

znajomość zasad łączenia odbiorników w sieci trójfazowej, poprawność zaproponowanego
schematu i prezentację wyników ćwiczenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) narysować schemat odbiornika trójfazowego połączonego w trójkąt,
2) określić warunek symetryczności układu,
3) zaprezentować wyniki ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

wiczenie.

rodki dydaktyczne:

–

literatura zgodna z punktem 7 Poradnika dla nauczyciela.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.3. Podstawowe prawa elektrotechniki

5.3.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Oblicz wartość rezystancji R rezystora w obwodzie prądu stałego, na którym wystąpił

spadek napięcia U = 15 V przy przepływie prądu I o wartości 1,5 mA.

Wskazówki do realizacji
Uczniowie pracują w zespołach dwuosobowych. Oceniając pracę uczniów nauczyciel

zwraca uwagę na znajomość prawa Ohma i umiejętność przekształcania prawa Ohma.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapisać prawo Ohma w podstawowej postaci,
2) przekształcić zapisaną zależność, tak by można było obliczyć wartość rezystancji R,
3) podstawić do otrzymanego wzoru dane liczbowe i obliczyć wartość rezystancji,
4) zaprezentować wyniki ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania-uczenia się:

–

wiczenie.

Wyposażenie stanowiska pracy:

–

kalkulator,

–

literatura zgodna z punktem 7 Poradnika dla nauczyciela.

Rozwiązanie: Uczniowie obliczają na podstawie prawa Ohma wartość rezystancji:

Ω

Odpowiedź: Rezystancja rezystora wynosi 10 k

Ω

Ćwiczenie 2

Oblicz wartość skuteczną I prądu jednofazowego zmiennego płynącego przez rezystor

o rezystancji R równej 1 k

Ω

, jeśli woltomierz wskazał spadek napięcia na nim U = 3,5 V.

Wskazówki do realizacji
Uczniowie pracują w zespołach dwuosobowych. Oceniając pracę uczniów nauczyciel

zwraca uwagę na znajomość prawa Ohma i umiejętność przekształcania prawa Ohma.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapisać prawo Ohma w podstawowej postaci,
2) przekształcić zapisaną zależność, tak by można było obliczyć wartość skuteczną prądu I,
3) podstawić do otrzymanego wzoru dane liczbowe i obliczyć wartość skuteczną prądu I,
4) zaprezentować wyniki ćwiczenia.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

wiczenie.

Wyposażenie stanowiska pracy:

–

kalkulator,

–

literatura zgodna z punktem 7 Poradnika dla nauczyciela.

Rozwiązanie: Uczniowie obliczają na podstawie prawa Ohma wartość prądu płynącego przez

rezystor:

Ω

Odpowiedź: Przez rezystor płynie prąd o wartości 3,5 mA.

Ćwiczenie 3

W obwodzie, na przedstawionym rysunku, zaznacz kierunki prądów i zapisz I prawo

Kirchhoffa dla wszystkich węzłów tego obwodu.

Rysunek do ćwiczenia 3. Schemat obwodu rozgałęzionego prądu stałego

Wskazówki do realizacji
Uczniowie pracują w zespołach dwuosobowych. Oceniając pracę uczniów nauczyciel

zwraca uwagę na umiejętność określenia węzłów w obwodzie elektrycznym, zastrzałkowania
prądów, znajomość i umiejętność posługiwania się I prawem Kirchhoffa.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) oznaczyć węzły na schemacie,
2) zaznaczyć prądy w każdej gałęzi obwodu,
3) zapisać I prawo Kirchhoffa dla każdego z węzłów danego obwodu,
4) zaprezentować wyniki ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

wiczenie.

rodki dydaktyczne:

–

literatura zgodna z punktem 7 Poradnika dla nauczyciela.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.4. Pomiary wielkości elektrycznych

5.4.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wykonaj pomiary rezystancji za pomocą miernika uniwersalnego.

Wskazówki do realizacji

Uczniowie pracują w zespołach dwuosobowych. Oceniając pracę uczniów nauczyciel

zwraca uwagę na poprawność zaproponowanego układu pomiarowego, prawidłowe
wykonanie połączeń w układzie pomiarowym, zapisy wyników pomiarów oraz trafność
sformułowanych wniosków po wykonaniu ćwiczenia. Istotny jest właściwy dobór trybu pracy
miernika i zakresów pomiarowych oraz prawidłowy odczyt jego wskazań. Szczególną uwagę
należy zwrócić na przestrzeganie przepisów BHP podczas pracy oraz zaangażowanie
w wykonywanie ćwiczenia wszystkich członków zespołu.

Uwaga! Połączony układ pomiarowy musi sprawdzić nauczyciel.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) narysować schemat pomiarowy,
2) zgromadzić potrzebną aparaturę i elementy elektryczne,
3) zapisać oznaczenia wybranych przyrządów,
4) wybrać tryb pracy miernika,
5) wykonać pomiary rezystancji wybranych elementów,
6) zapisać wyniki pomiarów,
7) porównać zmierzone wartości z wartościami podanymi przez producenta rezystorów,
8) oszacować dokładność pomiarów i sformułować wnioski,
9) sporządzić sprawozdanie z ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

wiczenie.

rodki dydaktyczne:

–

rezystory: R = 1 k

Ω

, R = 1,8 k

Ω

, R = 2,2 k

Ω

, R = 820

Ω

, R = 1,5 k

Ω

–

miernik uniwersalny cyfrowy.

Ćwiczenie 2

Wykonaj pomiary prądu stałego.

Rysunek do ćwiczenia 2. Schemat układu do pomiaru prądu stałego

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wskazówki do realizacji

Uczniowie pracują w zespołach dwuosobowych. Oceniając pracę uczniów nauczyciel

zwraca uwagę na prawidłowe wykonanie połączeń w układzie pomiarowym, zapisy wyników
pomiarów oraz trafność sformułowanych wniosków po wykonaniu ćwiczenia.

Istotny jest właściwy dobór trybu pracy miernika i zakresu pomiarowego oraz prawidłowy

odczyt jego wskazań. Szczególną uwagę należy zwrócić na przestrzeganie przepisów bhp
podczas pracy oraz zaangażowanie w wykonywanie ćwiczenia wszystkich członków zespołu.
Połączony układ pomiarowy musi sprawdzić nauczyciel, zanim zostanie włączone napięcie
zasilania.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zgromadzić potrzebną aparaturę i elementy elektryczne zapisując ich oznaczenia,
2) wybrać odpowiedni tryb pracy miernika,
3) połączyć układ pomiarowy,
4) wykonać pomiar prądu,
5) sformułować wnioski,
6) zaprezentować wyniki ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

wiczenie.

rodki dydaktyczne:

–

rezystory: R = 1 k

Ω

/1 W, R = 1,8 k

Ω

/1 W, R = 2,2 k

Ω

/ 1 W,

–

zasilacz +15 V,

–

miernik uniwersalny cyfrowy.

–

zasilacz stabilizowany napięcia stałego +5 V,

–

2 mierniki uniwersalne.

Ćwiczenie 3

Wykonaj pomiary mocy prądu stałego.

Rysunek do ćwiczenia 3. Schemat układu do pomiaru mocy prądu stałego

Tabela do ćwiczenia 3. Tabela obliczeń i wyników pomiarów

U [V]

I [mA]

P [W]

Wskazanie

watomierza [W]

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wskazówki do realizacji

Uczniowie pracują w zespołach dwuosobowych. Oceniając pracę uczniów nauczyciel

zwraca uwagę na prawidłowe wykonanie połączeń w układzie pomiarowym, zapisy wyników
pomiarów, poprawność obliczenia wartości mierzonej mocy P oraz trafność sformułowanych
wniosków po wykonaniu ćwiczenia.

Istotny jest właściwy dobór mierników i zakresów pomiarowych oraz prawidłowy odczyt

ich wskazań. Szczególną uwagę należy zwrócić na przestrzeganie przepisów bhp podczas
pracy oraz zaangażowanie w wykonywanie ćwiczenia wszystkich członków zespołu.
Połączony układ pomiarowy musi sprawdzić nauczyciel, zanim zostanie włączone napięcie
zasilania.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zgromadzić potrzebną aparaturę i elementy elektryczne zapisując ich oznaczenia,
2) połączyć układ pomiarowy,
3) wykonać pomiary prądów, napięć i mocy zmieniając wartość napięcia od 0 do 10 V co 2 V,
4) zapisać wyniki w tabeli wyników pomiarów,
5) obliczyć wartość mocy na podstawie wskazań woltomierza i amperomierza, korzystając

ze wzoru:

⋅

6) porównać obliczone wartości mocy ze wskazaniami watomierza,
7) oszacować dokładność pomiarów, sformułować wnioski,
8) zaprezentować wyniki ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

wiczenie.

rodki dydaktyczne:

–

zasilacz stabilizowany regulowany w zakresie 0–15 V,

–

multimetr cyfrowy i analogowy,

–

watomierz,

–

rezystor R = 100

Ω

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.5. Transformator

5.5.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Odszukaj, na elektrycznym schemacie ideowym, symbol transformatora. Określ na

podstawie dokumentacji technicznej, parametry wykorzystanego transformatora.

Wskazówki do realizacji
Uczniowie pracują w dwuosobowych zespołach. Oceniając pracę uczniów nauczyciel

zwraca uwagę znajomość symbolu i parametrów transformatora, umiejętność posługiwania się
dokumentacją techniczną oraz identyfikacji schematów elektrycznych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) dokonać analizy dokumentacji technicznej,
2) odszukać elektryczny schemat ideowy,
3) przeanalizować odszukany schemat,
4) rozpoznać na schemacie ideowym symbol transformatora,
5) określ na podstawie dokumentacji technicznej parametry wykorzystanego transformatora,
6) zaprezentować wyniki ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

wiczenie.

rodki dydaktyczne:

–

dokumentacja techniczna urządzenia elektronicznego,

–

literatura zgodna z punktem 7 Poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 2

Oblicz przekładnię zwojową transformatora wiedząc, że uzwojenie pierwotne ma 160

zwojów, natomiast uzwojenie wtórne 20 zwojów.

Wskazówki do realizacji
Uczniowie pracują samodzielnie. Oceniając pracę uczniów nauczyciel zwraca uwagę

znajomość zależności opisującej przekładnie zwojową i umiejętność jej zastosowania.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) napisać wzór określający przekładnię zwojową transformatora,
2) wykonać obliczenia,
3) zaprezentować wyniki ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

wiczenie.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

rodki dydaktyczne:

–

kalkulator,

–

literatura zgodna z punktem 7 Poradnika dla nauczyciela.

Rozwiązanie:

160

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.6. Silniki prądu stałego. Silniki indukcyjne

5.6.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Określ, na podstawie dokumentacji technicznej urządzenia do obróbki plastycznej, typ

i parametry zastosowanego silnika. Jakie zadanie realizuje silnik w tym urządzeniu?

Wskazówki do realizacji
Uczniowie pracują w dwuosobowych zespołach. Oceniając pracę uczniów nauczyciel

zwraca uwagę na umiejętność posługiwania się dokumentacją techniczną oraz znajomość
typów silników i ich zastosowań.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) określić typ urządzenia do obróbki plastycznej,
2) przeanalizować dokumentację techniczną,
3) odszukać w dokumentacji wykaz elementów urządzenia,
4) określić typ zastosowanego silnika,
5) określić zadanie jakie realizuje silnik w tym urządzeniu,
6) zaprezentować wyniki ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

wiczenie.

rodki dydaktyczne:

–

dokumentacja techniczna urządzenia do obróbki plastycznej,

–

literatura zgodna z punktem 7 Poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 2

Rozróżnij elementy budowy silnika i scharakteryzuj ich zadania, na podstawie

przedstawionego modelu. Określ typ silnika, jaki przedstawia model.

Wskazówki do realizacji
Uczniowie pracują w dwuosobowych zespołach. Oceniając pracę uczniów nauczyciel

zwraca uwagę na znajomość budowy silnika umiejętność identyfikacji jego elementów oraz
odczytu informacji z tabliczki znamionowej.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) dokonać oględzin silnika,
2) rozróżnić podstawowe elementy budowy silnika,
3) scharakteryzować zadania jakie pełnią te elementy,
4) określić, korzystając z tabliczki znamionowej typ silnika i jego parametry,
5) zaprezentować wyniki ćwiczenia.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

wiczenie.

rodki dydaktyczne:

–

model silnika elektrycznego,

–

literatura zgodna z punktem 7 Poradnika dla nauczyciela.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.7. Instalacje elektryczne

5.7.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Określ, na podstawie dokumentacji technicznej, jaki typ instalacji elektrycznej

zamontowano w sali warsztatowej. Jakie elementy osprzętu instalacyjnego potrafisz
rozpoznać w tym pomieszczeniu?

Wskazówki do realizacji
Uczniowie pracują w dwuosobowych zespołach. Oceniając pracę uczniów nauczyciel

zwraca uwagę na umiejętność posługiwania się dokumentacja techniczną oraz znajomość
typów instalacji elektrycznej i elementów osprzętu instalacyjnego.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeanalizować dokumentację techniczną,
2) określić typ instalacji,
3) dokonać oględzin sali warsztatowej,
4) rozpoznać elementy osprzętu instalacyjnego wykorzystanego przy montażu instalacji,
5) zaprezentować wyniki ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

wiczenie.

rodki dydaktyczne:

–

dokumentacja techniczna instalacji elektrycznej w sali warsztatowej,

–

literatura zgodna z punktem 7 Poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 2

Narysuj schemat układu do pomiaru rezystancji izolacji przewodów w obwodzie

trójfazowym. Określ warunki przeprowadzenia tego pomiaru.

Wskazówki do realizacji
Uczniowie pracują w dwuosobowych zespołach. Oceniając pracę uczniów nauczyciel

zwraca uwagę na znajomość przyrządów i układu pomiarowego stosowanego w pomiarze
rezystancji izolacji, umiejętność określenia warunków przeprowadzenia takiego pomiaru.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) określić jaki przyrząd pomiarowy służy do pomiaru rezystancji izolacji,
2) określić ilość pomiarów,
3) narysować schemat układu do pomiaru rezystancji izolacji przewodów w obwodzie

trójfazowym,

4) określić warunki przeprowadzenia pomiaru rezystancji izolacji przewodów w obwodzie

trójfazowym,

5) zaprezentować wyniki ćwiczenia.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

wiczenie.

rodki dydaktyczne:

–

literatura zgodna z punktem 7 Poradnika dla nauczyciela.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.8.

Technika oświetleniowa. Urządzenia grzewcze

5.8.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Określ typ źródeł światła i opraw oświetleniowych, jakie powinny być zastosowane

w hali produkcyjnej zakładu obróbki plastycznej.

Wskazówki do realizacji

Uczniowie pracują w dwuosobowych zespołach. Oceniając pracę uczniów nauczyciel

zwraca uwagę na znajomość typów źródeł światła i opraw oświetleniowych oraz warunków
ich zastosowania.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) określić wymagania dotyczące oświetlenia procesu obróbki plastycznej,
2) wybrać z katalogu typ źródeł oświetlenia,
3) dobrać odpowiednie oprawy oświetleniowe,
4) uzasadnić dokonany wybór.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

wiczenie.

rodki dydaktyczne:

–

katalogi elementów oświetleniowych,

–

literatura zgodna z punktem 7 Poradnika dla nauczyciela.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.9. Podstawy elektroniki

5.9.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Określ parametry triaka w katalogu elementów elektronicznych i rozpoznaj jego końcówki.

Wskazówki do realizacji
Uczniowie pracują w zespołach dwuosobowych. Oceniając pracę uczniów nauczyciel

zwraca uwagę na umiejętność posługiwania się katalogami elementów elektronicznych oraz
znajomość wyprowadzeń i parametrów triaka.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) dokonać oględzin otrzymanego triaka,
2) wybrać odpowiedni katalog elementów elektronicznych,
3) wyszukać w katalogu kartę danego typu triaka,
4) określić parametry elementu, a następnie je i zapisać,
5) zidentyfikować końcówki triaka,
6) zaprezentować wyniki ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

wiczenie.

rodki dydaktyczne:

–

triak,

–

katalogi elementów elektronicznych.

Ćwiczenie 2

Wyszukaj, na otrzymanym schemacie elektrycznym, symbole: diody prostowniczej,

stabilizacyjnej oraz tranzystora bipolarnego.

Wskazówki do realizacji
Uczniowie pracują w zespołach dwuosobowych. Oceniając pracę uczniów nauczyciel

zwraca uwagę na umiejętność analizy schematów elektrycznych oraz znajomość symboli
graficznych diody prostowniczej, stabilizacyjnej oraz tranzystora bipolarnego.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) dokonać analizy schematu elektrycznego,
2) odszukać na schemacie symbole: diody prostowniczej, stabilizacyjnej oraz tranzystora

bipolarnego,

3) zaprezentować wyniki ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

wiczenie.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

rodki dydaktyczne:

–

schemat układu elektronicznego,

–

literatura zgodna z punktem 7 Poradnika dla nauczyciela.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.10. Układy i elementy automatyki

5.10.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Podaj przykłady układu regulacji stosowanego w znanym Ci urządzeniu elektrycznym

bądź elektronicznym. Określ, jakie układy tego urządzenia spełniają funkcję: urządzenia
pomiarowego, urządzenia wykonawczego, regulatora.

Wskazówki do realizacji
Uczniowie pracują w zespołach dwuosobowych. Oceniając pracę uczniów nauczyciel

zwraca uwagę na umiejętność rozpoznania układu regulacji w urządzeniu elektronicznym,
znajomość zadań, jakie wykonują urządzenia pomiarowe, wykonawcze i regulatory oraz
umiejętność ich rozpoznania.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) podać przykład układu regulacji stosowanego w dowolnym urządzeniu elektrycznym lub

elektronicznym,

2) rozróżnić urządzenie pomiarowe, urządzenie wykonawcze i regulator w tym układzie,
3) uzasadnić przyjęte rozwiązanie,
4) zaprezentować wyniki ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

wiczenie.

rodki dydaktyczne:

–

literatura zgodna z punktem 7 Poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 2

Określ typy czujników, które zostały zastosowane w układzie sterowania bramą garażową.

Wskazówki do realizacji
Uczniowie pracują w zespołach dwuosobowych. Oceniając pracę uczniów nauczyciel

zwraca uwagę na umiejętność posługiwania się dokumentacja techniczną, rozpoznania typu
czujników i miejsca ich instalacji.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeanalizować dokumentację techniczną,
2) określić typy zastosowanych czujników,
3) określić miejsce instalacji czujników,
4) zaprezentować wyniki swojej pracy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

wiczenie.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

rodki dydaktyczne:

–

dokumentacja techniczna bramy garażowej,

–

literatura zgodna z punktem 7 Poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 3

Określ, jakie automatyczne zabezpieczenia zostały zastosowane w zasilaczu ze stabilizacją

napięcia.

Wskazówki do realizacji
Uczniowie pracują w zespołach dwuosobowych. Oceniając pracę uczniów nauczyciel

zwraca uwagę na umiejętność posługiwania się instrukcją zasilacza oraz rozpoznania typu
zastosowanych zabezpieczeń.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeanalizować instrukcję zasilacza ze stabilizacją napięcia,
2) określić rodzaje zabezpieczeń,
3) zaprezentować wyniki swojej pracy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

wiczenie.

rodki dydaktyczne:

−

regulowany zasilacz laboratoryjny,

−

instrukcja zasilacza, karta katalogowa,

−

literatura zgodna z punktem 7 Poradnika dla nauczyciela.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.11. Mikroprocesory i sterowniki mikroprocesorowe

5.11.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Określ, które zdania są prawdziwe, a które fałszywe.

Zdanie

prawda

fałsz

Układy wejścia /wyjścia służą do przechowywania danych.

Magistrala sterująca służy do przesyłania kodów rozkazów.

Moduł sygnałów wejściowych zawiera układy elektroniczne zamieniające sygnały
pochodzące z urządzeń zewnętrznych na sygnały logiczne akceptowane przez sterownik.

Sterownik Slave, jest sterownikiem nadrzędnym w sieci sterowników.

Sterownik PLC zbudowany jest z: zasilacza, modułu sygnałów wejściowych, jednostki
centralnej z mikroprocesorem (CPU), bloku pamięci, modułu sygnałów wyjściowych.

System mikroprocesorowy zawiera magistralę: adresową, danych i sterujacą.

Sterownik PLC posiada: pamięć programu, danych i systemową.

Wskazówki do realizacji
Uczniowie pracują w zespołach dwuosobowych. Oceniając pracę uczniów nauczyciel

zwraca uwagę na znajomość budowy systemu mikroprocesorowego i funkcji, jakie spełniają
jego elementy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeczytać

określone

treści

Poradnika

dla

ucznia

dotyczące

systemów

mikroprocesorowych,

2) przeanalizować zdania decydując czy jest prawdziwe czy fałszywe,
3) zaprezentować wykonane ćwiczenie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

wiczenie.

rodki dydaktyczne:

–

literatura zgodna z punktem 7 Poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 2

Określ rodzaj wyjść sterownika oraz parametry sygnałów wyjściowych, na podstawie

dokumentacji technicznej. Wskaż, jakimi urządzeniami może on sterować?

Wskazówki do realizacji
Uczniowie pracują w zespołach dwuosobowych. Oceniając pracę uczniów nauczyciel

zwraca uwagę na: umiejętność korzystania z dokumentacji technicznej sterownika PLC,
poprawność określonych parametrów sterownika PLC, uzasadnienie sformułowanych
wniosków oraz sposób prezentacji wyników pracy.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z przygotowaną dokumentacją techniczną sterownika,
2) wypisać dane techniczne,
3) wskazać, do sterowania jakimi urządzeniami może służyć ten typ sterownika.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

wiczenie.

rodki dydaktyczne:

−

dokumentacja techniczna sterownika,

–

literatura zgodna z punktem 7 Poradnika dla nauczyciela.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6. EWALUACJA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA

Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego

TEST 1
Test do jednostki modułowej

„Analizowanie układów elektrycznych

i automatyki przemysłowej”

Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, z których:

−

zadania 1–15 są z poziomu podstawowego,

−

zadania 16–20 są z poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Za każdą dobrą odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak uczeń

otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:

−

dopuszczający

−

za rozwiązanie co najmniej 6 zadań z poziomu podstawowego,

−

dostateczny

−

za rozwiązanie co najmniej 10 zadań z poziomu podstawowego,

−

dobry

−

za rozwiązanie 15 zadań, w tym co najmniej 2 z poziomu ponadpodstawowego,

−

bardzo dobry

−

za rozwiązanie 18 zadań, w tym co najmniej 3 z poziomu

ponadpodstawowego.

Klucz odpowiedzi: 1. d, 2. b, 3. c, 4. c, 5. a, 6. a, 7. d, 8. a, 9. c, 10. b, 11. d,

12. a, 13. c, 14. a, 15. d, 16. a, 17. d, 18. c, 19. b, 20. b

Plan testu

zad.

Cel operacyjny

(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

Określić elementy automatyki

Sklasyfikować elementy obwodu elektrycznego

Określić urządzenia automatyki

Sklasyfikować materiały ze względu na
właściwości elektryczne

Określić rolę przekaźnika w układzie sterowania

Rozpoznać symbol diody prostowniczej

Określić rodzaje połączeń elementów
elektrycznych

Określić rolę komutatora w silniku prądu
stałego

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Określić elementy osprzętu instalacyjnego

10.

Rozpoznać oznaczenie przewodu neutralnego

11.

Określić źródła światła

12.

Określić elementy budowy rezystancyjnych
urządzenia grzejnych

13.

Określić jednostkę prądu elektrycznego

14.

Wskazać parametry transformatora

Rozpoznać symbol wzmacniacza operacyjnego

16.

Rozpoznać układ do pomiaru prądu w obwodzie
elektrycznym nierozgałązionym

17.

Scharakteryzować układ do pomiaru mocy
prądu metodą techniczną

18.

Rozpoznać schemat transoptora

19.

Określić rodzaj urządzeń wykonawczych
w układzie regulacji

20.

Obliczyć wartość prądu płynącego przez
rezystor na podstawie prawa Ohma

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

Przygotowanie uczniów do testu:

1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z co najmniej jednotygodniowym

wyprzedzeniem.

2. Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.
3. Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań podanych w zestawie oraz z zasadami punktowania.
4. Przeprowadź z uczniami próbę udzielania odpowiedzi na takie typy zadań testowych,

jakie będą w teście.

5. Omów z uczniami sposób udzielania odpowiedzi (karta odpowiedzi).

Bezpośrednio przed testem i trakcie jego przeprowadzania:

1. Zapewnij uczniom możliwość samodzielnej pracy.
2. Rozdaj uczniom zestawy zadań testowych i karty odpowiedzi, podaj czas przeznaczony

na udzielanie odpowiedzi.

3. Postaraj się stworzyć odpowiednią atmosferę podczas przeprowadzania pomiaru

dydaktycznego (rozładuj niepokój, zachęć do sprawdzenia swoich możliwości).

4. Na 5 minut przed zakończeniem sprawdzianu przypomnij uczniom o zbliżającym się

czasie zakończenia udzielania odpowiedzi.

5. Zbierz karty odpowiedzi oraz zestawy zadań testowych.

Po zakończeniu testu:

1. Sprawdź wyniki i wpisz do arkusza zbiorczego.
2. Przeprowadź analizę uzyskanych wyników sprawdzianu i wybierz te zadania, które

sprawiły uczniom największe trudności.

3. Ustal przyczyny trudności uczniów w opanowaniu wiadomości i umiejętności.
4. Opracuj wnioski do dalszego postępowania, mającego na celu uniknięcie niepowodzeń

dydaktycznych – niskie wyniki przeprowadzonego sprawdzianu.

Instrukcja dla ucznia

1. Przeczytaj uważnie instrukcję zanim zaczniesz rozwiązywać zadania.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Test składa się z 20 zadań.
4. Zadania zawierają cztery odpowiedzi, z których tylko jedna jest poprawna. Wybraną

odpowiedź zakreśl znakiem X.

5. Jeśli uznasz, że pomyliłeś się i wybrałeś nieprawidłową odpowiedź, to otocz ją kółkiem,

a prawidłową odpowiedź zaznacz znakiem X.

6. Dodatkowe obliczenia wykonaj na drugiej stronie karty odpowiedzi.
7. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz mógł sprawdzić poziom swojej wiedzy.
8. Jeśli jakieś zadanie sprawi Ci trudność, rozwiąż inne i ponownie spróbuj rozwiązać

trudniejsze.

9. Przed wykonaniem każdego zadania przeczytaj bardzo uważnie polecenie.
10. Odpowiedzi udzielaj tylko na załączonej karcie odpowiedzi.
11. Na rozwiązanie wszystkich zadań masz 60 minut.

Powodzenia!

Materiały dla ucznia:

–

instrukcja,

–

zestaw zadań testowych,

–

karta odpowiedzi.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Do elementów automatyki nie zalicza się

a) przekaźnika.
b) silnika.
c) zaworu.
d) stacyjki komputerowej.

2. Elementem odbiorczym w obwodzie elektrycznym jest

a) generator termoelektryczny.
b) rezystor.
c) ogniwo chemiczne.
d) akumulator.

3. Do urządzeń automatyki zalicza się

a) przekaźnik.
b) rezystor.
c) urządzenia pomiarowe.
d) akumulator.

4. Materiałami, które nie przewodzą prądu są

a) elektrolity.
b) metale.
c) dielektryki.
d) roztwory kwasów.

5. Przekaźnik w układzie sterowania pełni rolę

a) zdalnie uruchamianego łącznika.
b) wzmacniacza.
c) regulatora.
d) prostownika.

6. Rysunek przedstawia symbol

a) diody prostowniczej.
b) diody stabilizacyjnej.
c) diody LED.
d) fotodiody.

7. Rezystory nie są łączone

a) szeregowo.
b) równolegle.
c) mieszanie.
d) łańcuchowo.

8. Komutator silnika prądu stałego służy do

a) zmiany kierunku prądu.
b) zasilania.
c) zmiany prędkości.
d) wytworzenia pola magnetycznego.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

9. Do osprzętu instalacyjnego nie należą

a) gniazda czyli łączniki wtykowe.
b) odgałęźniki.
c) zasilacze.
d) bezpieczniki.

10. Przewód (N), to przewód

a) ochronny.
b) neutralny.
c) ochronno-neutralny.
d) sterowania.

11. Źródłem światła nie jest

a) żarówka.
b) rtęciówka.
c) świetlówka.
d) dioda LED.

12. Elementy grzejne wykonane z materiałów oporowych, stosuje się w piecach

a) rezystancyjnych.
b) indukcyjnych.
c) promiennikowych.
d) pojemnościowych.

13. Jednostką natężenia prądu elektrycznego jest

a) wolt [V].
b) om [

Ω

c) amper [A].
d) wat [W].

14. Parametrem transformatora jest

a) przekładnia zwojowa.
b) wzmocnienie.
c) współczynnik regulacji.
d) klasa dokładności.

15. Rysunek przedstawia symbol

a) diody LED.
b) generatora.
c) transformatora.
d) wzmacniacza operacyjnego.

16. Rysunek przedstawia schemat do pomiaru

a) napięcia na rezystorze R

b) napięcia na rezystorach R

, R

c) rezystancji rezystora R

d) prąd na rezystorze R

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

17. Układ do pomiaru mocy, wydzielonej na rezystorze zasilonym napięciem stałym, metodą

techniczną, musi zawierać
a) omomierz i watomierz.
b) woltomierz i watomierz.
c) omomierz i ammperomierz.
d) woltomierz i amperomierz.

18. Rysunek przedstawia schemat

a) transformatora.
b) tranzystora.
c) transoptora.
d) regulatora.

19. Zawory, silniki, siłowniki, elektromagnesy, pompy, w układzie regulacji spełniają funkcję

urządzeń
a) pomiarowych.
b) wykonawczych.
c) regulacyjnych.
d) wyjściowych.

20. Jeśli spadek napięcia na rezystorze rezystancji R

= 1 k

Ω

, U

wynosi 3,5 V, to prąd I

płynący przez ten rezystor jest równy
a) 3,5 A.
b) 3,5 mA.
c) 35 mA.
d) 35 A.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko .....................................................................................................................

Analizowanie układów elektrycznych i automatyki przemysłowej

Zakreśl poprawną odpowiedź.

Nr zadania

Odpowiedź

Punkty

Razem:

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

TEST 2
Test do jednostki modułowej

„Analizowanie układów elektrycznych

i automatyki przemysłowej”

Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, z których:

−

zadania 1–15 są z poziomu podstawowego,

−

zadania 16–20 są z poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Za każdą dobrą odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak uczeń

otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:

−

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 6 zadań z poziomu podstawowego,

−

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 10 zadań z poziomu podstawowego,

−

dobry – za rozwiązanie 15 zadań, w tym co najmniej 2 z poziomu ponadpodstawowego,

−

bardzo dobry – za rozwiązanie 18 zadań, w tym co najmniej 3 z poziomu
ponadpodstawowego.

Klucz odpowiedzi: 1. d, 2. a, 3. c, 4. a, 5. c, 6. d, 7. c, 8. b, 9. c, 10. a, 11. c,

12. b, 13. a, 14. d, 15. a, 16. a, 17. d, 18. b, 19. a, 20. c

Plan testu

zad.

Cel operacyjny

(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

1. Sklasyfikować elementy obwodu elektrycznego

2. Rozróżnić symbol bezpiecznika

3. Scharakteryzować przesył energii elektrycznej

4. Sklasyfikować materiały ze względu na

właściwości elektryczne

5. Rozróżnić połączenie szeregowe elementów

elektrycznych

6. Określić zastosowanie mierników

uniwersalnych

7. Opisać zasadę działania transformatora

8. Rozróżnić symbol tranzystora bipolarnego

9. Rozpoznać połączenie odbiornika trójfazowego

w trójkąt

10. Określić elementy składowe instalacji

elektrycznej

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

11. Scharakteryzować zasadę działania generatora

12. Określić elementy budowy silnika prądu stałego

13. Określić jednostkę napięcia elektrycznego

14. Określić funkcje opraw oświetleniowych

15. Określić części składowe systemu

mikroprocesorowego

16. Obliczyć wartość rezystancji rezystora na

podstawie prawa Ohma

17. Rozróżnić schemat prostownika

dwupołówkowego w układzie mostka Graetza

18. Rozróżnić schemat układ regulacji

19. Określić rodzaj pamięci sterownika PLC

20. Obliczyć moc na podstawie pomiarów

wykonanych metoda techniczną

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

Przygotowanie uczniów do testu:

1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z co najmniej jednotygodniowym

wyprzedzeniem.

jakie będą w teście.

5. Omów z uczniami sposób udzielania odpowiedzi (karta odpowiedzi).

Bezpośrednio przed testem i trakcie jego przeprowadzania:

1. Zapewnij uczniom możliwość samodzielnej pracy.
2. Rozdaj uczniom zestawy zadań testowych i karty odpowiedzi, podaj czas przeznaczony

na udzielanie odpowiedzi.

3. Postaraj się stworzyć odpowiednią atmosferę podczas przeprowadzania pomiaru

dydaktycznego (rozładuj niepokój, zachęć do sprawdzenia swoich możliwości).

4. Na 5 minut przed zakończeniem sprawdzianu przypomnij uczniom o zbliżającym się

czasie zakończenia udzielania odpowiedzi.

5. Zbierz karty odpowiedzi oraz zestawy zadań testowych.

Po zakończeniu testu:

1. Sprawdź wyniki i wpisz do arkusza zbiorczego.
2. Przeprowadź analizę uzyskanych wyników sprawdzianu i wybierz te zadania, które

sprawiły uczniom największe trudności.

3. Ustal przyczyny trudności uczniów w opanowaniu wiadomości i umiejętności.
4. Opracuj wnioski do dalszego postępowania, mającego na celu uniknięcie niepowodzeń

dydaktycznych – niskie wyniki przeprowadzonego sprawdzianu.

Instrukcja dla ucznia

odpowiedź zakreśl znakiem X.

5. Jeśli uznasz, że pomyliłeś się i wybrałeś nieprawidłową odpowiedź, to otocz ją kółkiem,

a prawidłową odpowiedź zaznacz znakiem X.

trudniejsze.

9. Przed wykonaniem każdego zadania przeczytaj bardzo uważnie polecenie.
10. Odpowiedzi udzielaj tylko na załączonej karcie odpowiedzi.
11. Na rozwiązanie wszystkich zadań masz 60 minut.

Powodzenia!

Materiały dla ucznia:

–

instrukcja,

–

zestaw zadań testowych,

–

karta odpowiedzi.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Elementem aktywnym obwodu elektrycznego jest

a) rezystor.
b) dioda.
c) silnik.
d) zasilacz.

2. Rysunek przedstawia symbol

a) bezpiecznika.
b) amperomierza.
c) rezystora.
d) tranzystora.

3. Sieci energetyczne służące do przesyłu i rozdziału energii elektrycznej dzielimy na

a) siłowe i oświetleniowe.
b) mieszkaniowe i siłowe.
c) przemysłowe i rozdzielcze.
d) mieszkaniowe i oświetleniowe.

4. Materiały, które przewodzą prąd elektryczny to

a) metale i ich stopy.
b) drewno i szkło.
c) guma i tworzywa sztuczne.
d) papier i porcelana.

5. Rysunek przedstawia połączenie

a) mieszane elementów elektrycznych.
b) łańcuchowe elementów elektrycznych.
c) szeregowe elementów elektrycznych.
d) równoległe elementów elektrycznych.

6. Elektryczne mierniki uniwersalne mogą pracować jako

a) amperomierze, woltomierze i watomierze.
b) watomierze, woltomierze i omomierze.
c) amperomierze, watomierze i omomierze.
d) amperomierze, woltomierze i omomierze.

7. Transformator

jest

urządzeniem

elektroenergetycznym,

przekazującym

energię

elektryczne z jednego obwodu do drugiego, za pośrednictwem
a) światła.
b) przewodów elektrycznych.
c) pola elektromagnetycznego.
d) promieniowania elektromagnetycznego.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

8. Rysunek przedstawia symbol

a) transformatora.
b) tranzystora bipolarnego.
c) transoptora.
d) tranzystora unipolarnego.

9. Rysunek przedstawia połączenie

a) odbiornika trójfazowego w gwiazdę.
b) szeregowe odbiornika trójfazowego.
c) odbiornika trójfazowego w trójkąt.
d) równoległe odbiornika trójfazowego.

10. W skład instalacji elektrycznej nie wchodzą

a) silniki.
b) przewody.
c) osprzęt instalacyjny.
d) rozdzielnice.

11. Generator

a) wytwarza stałe napięcie elektryczne.
b) przekształca energię elektryczna w mechaniczną.
c) wytwarza zmienne napięcia elektryczne.
d) rozprowadza energie elektryczną.

12. Komutator jest elementem konstrukcyjnym silnika

a) prądu zmiennego.
b) prądu stałego.
c) indukcyjnego.
d) klatkowego.

13. Jednostką napięcia elektrycznego jest

a) wolt [V].
b) om [

Ω

c) amper [A].
d) wat [W].

14. Oprawy oświetleniowe nie służą

a) ochronie źródła światła przed szkodliwymi czynnikami zewnętrznymi.
b) odpowiedniemu skierowaniu strumienia światła.
c) przyłączeniu go do instalacji elektrycznej.
d) zamiany energii elektrycznej w świetlną.

15. W skład systemu mikroprocesorowego nie wchodzi

a) urządzenia regulacji.
b) mikroprocesor.
c) pamięci.
d) układy wejścia/wyjścia.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

16. Wartość rezystancji rezystora R

na którym wystąpił spadek napięcia U

= 15 V przy

przepływie prądu I

o wartości 1,5 mA wynosi

a) 10 k

Ω

b) 1 k

Ω

c) 100 k

Ω

d) 10

Ω

17. Rysunek przedstawia schemat

a) prostownika jednopołówkowego.
b) zasilacza.
c) generatora.
d) prostownika dwupołówkowego w układzie mostka Graetza.

18. Rysunek przedstawia

a) układ sterowania otwartego.
b) układ automatycznej regulacji.
c) otwarty układ regulacji.
d) automatyczny układ sterowania otwartego.

19. Sterowniki PLC nie posiadają pamięci

a) video.
b) systemowej.
c) roboczej.
d) danych.

20. Moc określona metodą techniczna w obwodzie prądu stałego, gdzie I = 20 mA, a U = 5 V

wynosi
a) 100 W.
b) 10 W.
c) 1 W.
d) 100 mW.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko ....................................................

Analizowanie układów elektrycznych i automatyki przemysłowej

Zakreśl poprawną odpowiedź.

Nr zadania

Odpowiedź

Punkty

Razem:

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7. LITERATURA

1. Bolkowski S.: Elektrotechnika. WSiP, Warszawa 2004
2. Chocholski A.: Elektrotechnika z automatyką. Ćwiczenia. WSiP, Warszawa 2004
3. Chwaleba A., Moeschkeb B., Płoszański G.: Elektronika. WSiP, Warszawa 2004
4. Findeisen Wł. (red.): Poradnik inżyniera automatyka. WNT, Warszawa 1973
5. Hansen A.: Bezpieczeństwo i higiena pracy. WSiP, Warszawa 1998
6. Jabłoński W., Płoszajski G.: Elektrotechnika z automatyką. WSiP, Warszawa1996
7. Kostro J.: Elementy, urządzenia i układy automatyki. WSiP, Warszawa 2004
8. Kotlarski W., Grad J.: Aparaty i urządzenia elektryczne. WSiP, Warszawa 2004
9. Nowicki J.: Podstawy elektrotechniki i elektroniki dla zasadniczych szkół

nieelektrycznych. WSiP, Warszawa 2004

10. Orlik W.: Egzamin kwalifikacyjny elektryka. KaBe, Krosno 1999
11. Schmidt D., Baumann A., Kaufmann H., Paetzold H., Zippel B.: Mechatronika REA,

Warszawa 2002

Internet
12. www.elfa.se
13. www.silnikielektryczne.prv.pl

LITERATURA METODYCZNA
1. Krogulec-Sobowiec M., Rudziński M.: Poradnik dla autorów pakietów edukacyjnych.

KOWEZiU, Warszawa 2003

2. Niemierko B.: Pomiar wyników kształcenia zawodowego. Biuro Koordynacji Kształcenia

Kadr, Fundusz Współpracy, Warszawa 1997

3. Szlosek F.: Wstęp do dydaktyki przedmiotów zawodowych. Instytut Technologii

Eksploatacji, Radom 1998