Strona 6 www.wrp.pl Nr 06/2009 (58)
Doc. dr hab. Marek Mrówczyński
W Polsce występuje kilkaset gatunków mszyc, spośród których kilka stanowi zagrożenie w uprawach zbóż.
inż. Henryk Wachowiak
Mszyce należą do najbardziej znanych szkodników, ponieważ występują nie tylko na polach uprawnych, w sa-
IOR  PIB w Poznaniu
dach, a także w ogródkach przydomowych i działkowych, jak również na roślinach doniczkowych hodowanych
w domu. To jedne z najważniejszych szkodników roślin zbożowych uprawianych w Polsce.
Mszyce  szkodniki zbóż
szyce żerują prze- domne. W zależności od wa- płciowe, samice po zapłodnie- szczyt liczebności przypada i niektóre chwasty. Żerują na rują ciepłe dni o umiarkowa-
ważnie na młod- runków klimatycznych, głów- niu składają zimujące jaja. na początek lipca, drugi uza- kłosach oraz liściach. Gatu- nej wilgotności. Masowemu
Mszych częściach ro- nie od temperatury, może na- Mszyce dwudomne zimują leżniony od sprzyjających wa- nek ten może przenosić wi- wystąpieniu sprzyjają ciepła i
ślin o dużym turgorze i inten- stąpić u niektórych gatunków zwykle na krzewach i drze- runków agroklimatycznych rusa żółtej karłowatości jęcz- długa jesień oraz wczesna, cie-
sywnym wzroście wysysając zmiana sytemu rozmnażania wach, natomiast żerują na ro- pła wiosna. Natomiast zimna,
Tabela 1 Zwalczanie mszyc w uprawach zbóż.
soki z komórek sitowych lub z holocyklicznego na anholo- ślinach uprawnych. Z zimu- a w szczególności deszczowa
Dawka w l lub kg Optymalna temperatura
Insektycyd
miękiszowych. W czasie że- cykliczny. Zjawisko to może jących jaj wylęgają się bez- jesień oraz wczesna i mroz
na
na 1 ha stosowania
rowania mszyce wpuszczają być niezwykle groz
ne, ponie- skrzydÅ‚e samice dajÄ…ce po- Ammo Super 100 EW 0,1 poniżej 20°C zima mocno ogranicza popu-
Bi 58 Nowy 400 EC 0,5 powyżej 15°C
do rośliny ślinę, która może waż mszyce rozwijające się an- czątek kilku pokoleniom że- lację tych szkodników. Szyb-
Bulldock 025 EC 0,25 poniżej 20°C
zaburzyć przebieg procesów holocyklicznie mogą nalaty- rującym na żywicielu zimo- kiemu wzrostowi populacji
Danadim 400 EC 0,5 powyżej 15°C
życiowych takich jak fotosyn- wać jesienią na zboża ozime wym. W maju pojawiają się mszyc sprzyja również wyso-
Danadim Progress 400 EC 0,5 powyżej 15°C
teza, czy oddychanie. Pokry- i przenosić choroby wiru- osobniki uskrzydlone przela- kie nawożenie azotowe.
Decis 2,5 EC 0,25 poniżej 20°C
wanie roślin spadzią ogranicza sowe. Mszyce charakteryzuje tujące na żywiciela letniego.
Decistab TB 10 tab. poniżej 20°C
proces fotosyntezy, co wpływa zjawisko przemiany pokoleń. Tu rozwija się szereg poko- Skuteczna walka
Dimezyl 400 EC 0,5 powyżej 15°C
ujemnie na asymilację. Jest W okresie wegetacyjnym wy- leń, wśród których występują W walce z mszycami dwu-
Fastac 100 EC 0,12 poniżej 20°C
owady uszkrzydlone, zasiedla- domnymi bardzo ważne jest
Fury 100 EW 0,1 poniżej 20°C
jÄ…ce nowe roÅ›liny lub sÄ…sied- Karate Zeon 050 CS 0,1 poniżej 20°C
usuwanie roślin, na których
nie uprawy. JesieniÄ… część sa- Minuet 100 EC 0,1 poniżej 20°C mszyce zimujÄ…, np. usuwanie
Nurelle D 550 EC 0,6 15 do 25°C
mic rodzi uskrzydlone samice, czeremchy pozbawia zimo-
Nurelle Max 515 EC 0,6 15 do 25°C
a część samce. Samice przela- wiska mszycę czeremchowo-
Patriot 2,5 EC 0,25 poniżej 20°C
tują na żywiciela zimowego. zbożową, przez co przyczynia
Patriot 100 EC 0,0625 poniżej 20°C
Tam rodzą bezskrzydłe sa- się do ograniczenia jej popu-
Pirimor 500 WG 0,25-0,5 powyżej 15°C
mice, które po zapłodnieniu lacji. W miarę możliwości po-
Rapid 060 CS 0,08 poniżej 20°C
przez nalatujące z pól samce dobnie należy postępować z
Ripcord Super 050 EC 0,2 poniżej 20°C
składają zimujące jaja. roślinami, na których zimują
Sumi-Alpha 050 EC 0,25 poniżej 20°C
U mszyc występuje zjawisko gatunki jednodomne.
Talstar 100 EC 0,075 poniżej 20°C
pedogenezy. Jest to zdolność Czynnikiem ogranicza-
do rozmnażania pojawiająca przypada na połowę sierp- mienia. jącym liczebność mszyc są
się u larw, w ciele których wy- nia. Bezpośrednio przed żni- Mszyca różano-trawowa jest owady pożyteczne, drapież-
Próg ekonomicznej szkodliwości to na 100 losowo wybra- kształcają się kolejne osobniki. wami przelatują na trawy i ku- gatunkiem różnodomnym. niki żywiące się między in-
nych z
dz
błach 5 mszyc średnio na jednym kłosie. W jednej larwie mogą rozwi- kurydzę, a następnie zasiedlają Zimują jaja na pędach róż, nymi mszycami, zarówno lar-
jać się nawet dwa kolejne po- zboża ozime po wschodach. zarówno dziko rosnących jak wami jak i postaciami doro-
doskonałym podłożem dla stępuje wiele pokoleń roz- kolenia. Zjawisko to znacznie Podczas długiej i ciepłej jesieni i ozdobnych. Wiosną mszyce słymi. Największe znaczenie
grzybów sadzaków. Takie że- mnażających się żywo i dzie- skraca okres dzielący pojaw istnieje niebezpieczeństwo sil- przelatują na pola uprawne. mają biedronki i ich larwy,
rowanie prowadzi do zmian worodnie, jedynie ostatnie po- kolejnych pokoleń imago. nych infekcji wirusowych na Żerują głównie na liściach biegaczowate, larwy bzygów,
we wzroście roślin i jest tzw. kolenie w roku rozmnaża się oziminach. Mszyce żerują na jęczmienia, kukurydzy, owsa, złotooki i ich larwy. Często
szkodliwością bezpośrednią. płciowo. Najgroz
niejsze dla zbóż zielonych łodygach i liściach pszenicy, pszenżyta, żyta oraz utrzymują populację mszyc
Mszyce są wektorami wielu W Polsce mszyce stanowią opanowując najczęściej dolne na trawach. Szczyt liczebności na poziomie poniżej progu
chorób wirusowych roślin, co Jedno- i dwudomne zagrożenie dla wielu upraw partie roślin. Są ważnym wek- przypada na początek lipca. ekonomicznej szkodliwości.
oznacza, że przenoszą wirusy Mszyce jednodomne są w rolniczych, a w szczególności torem żółtej karłowatości jęcz- Gatunek ten jest wektorem, Dlatego należy, planując za-
z jednej rośliny na drugą, taki całym cyklu rozwojowym zbóż. Największe znaczenie mienia. między innymi, żółtej karło- biegi chemiczne, pamiętać o
rodzaj szkodliwości nazywa związane z roślinami należą- mają mszyce: czeremchowo- Mszyca zbożowa jest ga- watości jęczmienia. ochronie owadów pożytecz-
się pośrednim. cymi do tej samej jednostki zbożowa, zbożowa i różano- tunkiem jednodomnym. Zi- Mszyce podczas żerowa- nych. Nie opryskiwać roślin
Rozmnażanie mszyc jest systematycznej. Z zimujących trawowa. mują jaja na trawach i samo- nia na roślinach wydzielają pokrytych spadzią, w miarę
skomplikowane i przebiega jaj wylęgają się wiosną bez- Mszyca czeremchowo-zbo- siewach zbóż. Masowe wystą- spadz
, która pokrywa części możliwości zabiegi przepro-
według dwóch schematów. skrzydłe samice rozmnażające żowa jest gatunkiem różno- pienie ma miejsce w okresie roślin. Jest to substancja bo- wadzać wieczorem, aby ogra-
Wśród mszyc rozróżnia się ga- się bezpłciowo i żyworodnie. domnym o rozwoju pełnym, kwitnienia zbóż i na kłosach. gata w węglowodany, na któ- niczyć do minimum kontakt
tunki o pełnym rozwoju (ho- Wśród potomstwa występują zimują na czeremchach, w Żeruje głównie na jęczmie- rej szybko rozwijają się grzyby owadów pożytecznych ze
locykliczne), które mogą być osobniki bezskrzydłe oraz maju i czerwcu migrują na niu, pszenicy, i trawach, rza- chorobotwórcze. środkami ochrony roślin. Ta-
jedno- lub dwudomne oraz uskrzydlone, przelatujące na zboża (jęczmień, kukurydza, dziej na życie. W czasie doj- Szybkość namnażania się bela 1 przedstawia insekty-
o rozwoju niepełnym (anho- sąsiednie rośliny lub uprawy. owies, pszenica, pszenżyto, rzewania zbóż mszyce uskrzy- mszyc jest uzależniona od wa- cydy zalecane do zwalczania
locykliczne), które są jedno- Jesienią pojawia się pokolenie żyto) oraz na trawy. Pierwszy dlone przenoszą się na trawy runków pogodowych. Prefe- mszyc. n
wr-187/08