Biuletyn Informacyjny dla S
b Ekonomiczno - Finansowych
nr 3 (722) z dnia 2011-01-20
Ekwiwalent pieni
ny za niewykorzystany urlop wypoczynkowy
2.1. Prawo do ekwiwalentu i zasady jego ustalania
Pracownikowi przys uguje prawo do ekwiwalentu za niewykorzystany urlop zarówno zaleg y, jak i bie
cy w dniu rozwi zania lub
wyga ni cia stosunku pracy. Regulacje takie zawiera art. 171 Kodeksu pracy. Przy czym wyp aty tego ekwiwalentu nale y dokona
w ostatnim dniu zatrudnienia pracownika. Jest to dzie nabycia prawa do ekwiwalentu.
Przyk ad
Pracownik by zatrudniony w pe nym wymiarze czasu pracy na podstawie umowy na czas okre lony do 1 stycznia 2011 r. W czasie zatrudnienia nie
wykorzysta 5 dni (40 godz.) urlopu wypoczynkowego. Pracodawca w dniu 31 grudnia 2010 r. wyp aci pracownikowi ekwiwalent za niewykorzystany urlop
wypoczynkowy.
Post powanie pracodawcy by o nieprawid owe, gdy w dniu 31 grudnia 2010 r. pracownik pozostawa jeszcze w zatrudnieniu, zatem nie przys ugiwa o mu
w tym czasie prawo do ekwiwalentu za niewykorzystany urlop wypoczynkowy. W okresie zatrudnienia pracownikowi przys uguje bowiem prawo do urlopu,
a nie do ekwiwalentu. Zatem wyp ata ekwiwalentu powinna zosta dokonana w ostatnim dniu zatrudnienia. Je eli z ró nych wzgl dów (np. z uwagi na to,
e by to dzie wolny) wyp aty nie mo na zrealizowa , powinna ona nast pi najbli szym mo liwym terminie (w omawianym przypadku - 3 stycznia
2011 r.).
Przy ustaleniu ekwiwalentu pieni
nego za urlop wypoczynkowy stosuje si zasady obowi zuj ce przy obliczaniu wynagrodzenia
urlopowego, z pewnymi zmianami. Tak stanowi § 14 rozporz dzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 8 stycznia 1997 r.
w sprawie szczegó owych zasad udzielania urlopu wypoczynkowego, ustalania i wyp acania wynagrodzenia za czas urlopu oraz
ekwiwalentu pieni
nego za urlop (Dz. U. nr 2, poz. 14 ze zm.).
Przy obliczeniu miesi cznego wynagrodzenia b
cego podstaw do ustalenia ekwiwalentu uwzgl dnia si ró ne rodzaje sk adników. I
tak, sk adniki wynagrodzenia okre lone w stawce miesi cznej w sta ej wysoko ci uwzgl dnia si przy ustalaniu ekwiwalentu
w wysoko ci nale nej w miesi cu nabycia do niego prawa. Zmienne sk adniki wynagrodzenia przys uguj ce pracownikowi za okresy nie
sze ni 1 miesi c, wyp acone w okresie 3 miesi cy bezpo rednio poprzedzaj cych miesi c nabycia prawa do ekwiwalentu,
uwzgl dnia si przy ustalaniu ekwiwalentu w redniej wysoko ci z tego okresu. Natomiast sk adniki wynagrodzenia przys uguj ce
pracownikowi za okresy d
sze ni 1 miesi c, wyp acone w okresie 12 miesi cy bezpo rednio poprzedzaj cych miesi c nabycia prawa
do ekwiwalentu, uwzgl dnia si w redniej wysoko ci z tego okresu.
Ekwiwalent za niewykorzystany przez pracownika urlop wypoczynkowy oblicza si w nast puj cy sposób:
dziel c sum miesi cznych wynagrodze ustalonych w podany sposób przez wspó czynnik urlopowy,
dziel c tak otrzymany ekwiwalent za jeden dzie urlopu przez liczb odpowiadaj
dobowej normie czasu pracy obowi zuj cej
pracownika,
mno
c tak otrzymany ekwiwalent za jedn godzin urlopu przez liczb godzin niewykorzystanego przez pracownika urlopu
wypoczynkowego.
Wspó czynnik urlopowy
Wspó czynnik s
cy do ustalenia ekwiwalentu za 1 dzie urlopu oblicza si w ka dym roku kalendarzowym i stosuje przy obliczaniu
ekwiwalentu, do którego pracownik naby prawo w ci gu tego roku.
WA NE: W 2011 r. dla pracownika pe noetatowego, dla którego dniem wolnym od pracy z tytu u rozk adu
czasu pracy w przeci tnie pi ciodniowym tygodniu pracy jest sobota, wspó czynnik urlopowy wynosi 21. W
razie zatrudnienia pracownika w niepe nym wymiarze czasu pracy, warto
wspó czynnika obni a si
proporcjonalnie do wymiaru jego czasu pracy.
Nale y podkre li , e przy stosowaniu wspó czynnika urlopowego przy wyliczaniu ekwiwalentu wa ny jest moment nabycia przez
pracownika prawa do tego wiadczenia.
http://www.czasopismaksiegowych.pl/11,2438,129931,ekwiwalent-pie...
1 z 4
2011-03-22 07:51
Umowa z pracownikiem zatrudnionym na pe ny etat zosta a rozwi zana 31 grudnia 2010 r. Przy czym zosta o mu 6 dni (48 godz.) niewykorzystanego
urlopu wypoczynkowego. Ekwiwalent za niego zosta wyp acony dopiero w styczniu 2011 r.
Jak wynika z przepisów rozporz dzenia urlopowego z dnia 8 stycznia 1997 r., wspó czynnik urlopowy obliczony dla danego roku kalendarzowego stosuje
si przy obliczaniu ekwiwalentu, do którego pracownik naby prawo w ci gu tego roku. Skoro pracownik naby prawo do ekwiwalentu za niewykorzystany
urlop w dniu 31 grudnia 2010 r., to nale y do jego obliczenia zastosowa wspó czynnik obowi zuj cy w 2010 r., pomimo wyp aty ekwiwalentu ju w 2011 r.
2.2. Sk adki od ekwiwalentów za niewykorzystany urlop
Podstaw wymiaru sk adek na ubezpieczenia spo eczne (tj. emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe) oraz ubezpieczenie
zdrowotne pracowników stanowi przychód w rozumieniu przepisów o PDOF, osi gany u pracodawcy z tytu u zatrudnienia w ramach
stosunku pracy. Stanowi tak wprost art. 18 ust. 1 i art. 20 ust. 1 ustawy z dnia 13 pa dziernika 1998 r. o systemie ubezpiecze
spo ecznych (Dz. U. z 2009 r. nr 205, poz. 1585 ze zm.) oraz art. 81 ust. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o wiadczeniach opieki
zdrowotnej finansowanych ze rodków publicznych (Dz. U. z 2008 r. nr 164, poz. 1027 ze zm.).
Za przychody ze stosunku pracy uwa a si wszelkiego rodzaju wyp aty pieni
ne oraz warto
pieni
wiadcze w naturze b
ich
ekwiwalenty, bez wzgl du na ród o finansowania tych wyp at i wiadcze . W szczególno ci zalicza si tu: wynagrodzenia zasadnicze,
wynagrodzenia za godziny nadliczbowe, ró nego rodzaju dodatki, nagrody, ekwiwalenty za niewykorzystany urlop i wszelkie inne kwoty
niezale nie od tego, czy ich wysoko
zosta a z góry ustalona, czy nie. Ponadto, przychodami ze stosunku pracy s
wiadczenia
pieni
ne ponoszone za pracownika, jak równie warto
innych nieodp atnych wiadcze lub wiadcze cz
ciowo odp atnych. Zatem
w podstawie wymiaru sk adek spo ecznych uwzgl dnia si nie tylko wynagrodzenie zasadnicze, ale równie inne wiadczenia uzyskane
przez pracownika od pracodawcy. Nie ma tutaj znaczenia ród o ani podstawa prawna jego uzyskania. Do podstawy wymiaru sk adek
na ubezpieczenia spo eczne nie wlicza si :
wynagrodzenia za czas niezdolno ci do pracy wskutek choroby lub odosobnienia w zwi zku z chorob zaka
oraz zasi ków,
przychodów enumeratywnie wymienionych w § 2 ust. 1 pkt 1-32 rozporz dzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18
grudnia 1998 r. w sprawie szczegó owych zasad ustalania podstawy wymiaru sk adek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe
(Dz. U. nr 161, poz. 1106 ze zm.).
Rozwi zali my z pracownikiem umow o prac . Na koniec stycznia 2011 r. wyp acimy mu ekwiwalent za niewykorzystany
urlop wypoczynkowy. Czy od dokonanej tej osobie wyp aty powinni my naliczy sk adki ZUS?
Tak. Od kwoty ekwiwalentu za niewykorzystany urlop wypoczynkowy, wyp aconego po rozwi zaniu z pracownikiem stosunku pracy,
nale y naliczy i op aci sk adki ubezpieczeniowe do ZUS.
Ekwiwalent pieni
ny za niewykorzystany urlop przys uguje pracownikowi, gdy nie wykorzysta on przys uguj cego mu urlopu w ca
ci
lub w cz
ci z powodu rozwi zania lub wyga ni cia stosunku pracy. Takie uregulowanie wynika z art. 171 § 1 Kodeksu pracy.
Przychodem ze stosunku pracy, jak wynika z art. 12 ust. 1 ustawy o PDOF, s wszelkiego rodzaju wyp aty pieni
ne oraz warto
pieni
na wiadcze w naturze b
ich ekwiwalenty, bez wzgl du na ród o finansowania tych wyp at i wiadcze . Powo any przepis
ród przychodów ze stosunku pracy wymienia m.in. ekwiwalent za niewykorzystany urlop. Zatem jako przychód ze stosunku pracy
stanowi on podstaw wymiaru sk adek ubezpieczeniowych. Pracodawca powinien wi c uwzgl dni go w podstawie wymiaru
sk adek zarówno na ubezpieczenia spo eczne, jak i na ubezpieczenie zdrowotne zwolnionego pracownika.
Ekwiwalent, o którym mowa w pytaniu, wlicza si do podstawy wymiaru sk adek ZUS równie wtedy, gdy zosta on wyp acony (b
postawiony do dyspozycji pracownika) po rozwi zaniu z nim stosunku pracy. O tym, czy wyp ata stanowi przychód ze stosunku pracy,
nie decyduje bowiem faktyczne pozostawanie danego pracownika w zatrudnieniu w momencie dokonania przez pracodawc wyp aty,
ale to, e przychód ten zosta osi gni ty przez dan osob z tytu u zatrudnienia na podstawie umowy o prac . St d tak e od
ekwiwalentu za niewykorzystany urlop, wyp aconego by emu pracownikowi, pracodawca powinien naliczy sk adki ubezpieczeniowe.
2.3. Ewidencja ksi gowa wyp aty ekwiwalentu
W ewidencji ksi gowej wyp at ekwiwalentu (podobnie jak wynagrodze za prac ) i nale nych od nich sk adek ZUS ujmujemy
w miesi cu, za który s nale ne. Przyk adowo, je eli pracownik w zwi zku z rozwi zaniem stosunku pracy otrzymuje ekwiwalent za urlop
za 2010 r. i cz
ciowo 2011 r., to koszt tych wyp at powinien zosta odniesiony do odpowiednich okresów, czyli tutaj dwóch lat. W takim
przypadku nie ma znaczenia faktyczny termin wyp aty takich wiadcze . Taki sposób kwalifikacji kosztów wynika z zasady memoria u
(jednej z nadrz dnych zasad rachunkowo ci - art. 6 ust. 1), czyli obowi zku przypisywania kosztów do roku, którego dotycz .
Tak wi c ekwiwalenty za niewykorzystany urlop nale ne za dany rok powinny by kosztem roku, którego dotycz .
http://www.czasopismaksiegowych.pl/11,2438,129931,ekwiwalent-pie...
2 z 4
2011-03-22 07:51
Omawiany ekwiwalent pieni
ny za niewykorzystany urlop wypoczynkowy odchodz cego pracownika, jako wiadczenie nale ne temu
pracownikowi w zwi zku z wykonywan przez niego prac , ujmuje si w ksi gach rachunkowych na odpowiednim koncie kosztów
dzia alno ci operacyjnej. Oznacza to, i kwot brutto ekwiwalentu za urlop jednostka powinna wprowadzi do ksi g rachunkowych na
analogicznych zasadach, jakie stosuje jednostka do ewidencji wynagrodze za prac . Mo e to nast pi zapisem:
1. Zobowi zania wobec pracowników z tytu u wynagrodze :
- Wn konto 40 "Wynagrodzenia"
(stanowi koszt uzyskania przychodu),
- Ma konto 23 "Rozrachunki z pracownikami z tytu u wynagrodze ".
2. Sk adki obci
aj ce pracownika z tytu u ubezpiecze spo ecznych i sk adka zdrowotna:
- Wn konto 23 "Rozrachunki z pracownikami z tytu u wynagrodze ",
- Ma konto 22-1 "Rozrachunki z ZUS".
3. Zaliczka na podatek dochodowy od osób fizycznych (po zaokr gleniu do pe nego z otego):
- Wn konto 23 "Rozrachunki z pracownikami z tytu u wynagrodze ",
- Ma konto 22 "Rozrachunki z urz dem skarbowym".
4. Sk adki ZUS obci
aj ce pracodawc :
- Wn konto 40-1 "Ubezpieczenia spo eczne i inne wiadczenia",
- Ma konto 22-1 "Rozrachunki z ZUS".
Nale y zaznaczy , e w sytuacji, gdy ekwiwalent za niewykorzystany urlop zostanie wyp acony po terminie, za który przyjmuje si ostatni
dzie zatrudnienia, pracownik ma prawo
da wyp aty odsetek za zw ok . Nale ne pracownikowi odsetki za zw ok zaliczane s
w ksi gach rachunkowych do kosztów finansowych.
Tak wi c wyp ata odsetek za zw ok mo e zosta uj ta w ksi gach rachunkowych, zapisem:
- Wn konto 75-1 "Koszty finansowe",
- Ma konto 13-0 "Rachunek bie
cy".
2.4. Ekw iw alent jako koszt podatkow y
Podobnie jak w przypadku wynagrodze za prac , nieco inne zasady w tym zakresie obowi zuj dla celów podatku dochodowego.
Wyp ata ekwiwalentu za niewykorzystany urlop stanowi typowy koszt "pracowniczy". Poniewa obowi zek wyp aty takiego wiadczenia
wynika z przepisów prawa pracy i jest nast pstwem realizacji uprawnie wypracowanych przez danego pracownika, nie ulega
tpliwo ci, e wydatek z tym zwi zany stanowi dla pracodawcy koszt uzyskania przychodów, o którym mowa w art. 15 ust. 1 ustawy
o PDOP. Problem dotyczy jednak momentu zaliczenia do kosztów.
Otó nale no ci z tytu ów, o których mowa w art. 12 ust. 1 ustawy o PDOF, wyp acane przez zak ad pracy, stanowi koszty uzyskania
przychodów w miesi cu, za który s nale ne, pod warunkiem e zosta y wyp acone lub postawione do dyspozycji
w terminie wynikaj cym z przepisów prawa pracy, umowy lub innego stosunku prawnego
cz cego strony. W przypadku
uchybienia temu terminowi wynagrodzenia te b
mog y by zaliczone do kosztów uzyskania przychodów z chwil ich faktycznej
wyp aty lub postawienia do dyspozycji.
W wietle powy szego, ekwiwalenty b
kosztem uzyskania przychodu:
miesi ca (okresu), za który s nale ne, je eli termin ich wyp aty zosta zachowany,
z chwil faktycznej wyp aty (postawienia do dyspozycji), je li nie dochowano terminu wynikaj cego z prawa pracy.
Nale y zauwa
, e jeszcze inaczej jest w przypadku sk adek ZUS od powy szych wyp at. Otó sk adki ZUS z tytu u powy szych
nale no ci, w cz
ci finansowanej przez p atnika sk adek, sk adki na Fundusz Pracy oraz Fundusz Gwarantowanych wiadcze
Pracowniczych, stanowi koszty uzyskania przychodów w miesi cu, za który nale no ci te s nale ne, pod warunkiem e
sk adki zostan op acone z tytu u nale no ci wyp acanych lub postawionych do dyspozycji:
w miesi cu, za który s nale ne - w terminie wynikaj cym z odr bnych przepisów, czyli do 15 dnia nast pnego miesi ca,
w miesi cu nast pnym, w terminie wynikaj cym z przepisów prawa pracy, umowy lub innego stosunku prawnego
cz cego
strony - nie pó niej ni do 15 dnia tego miesi ca.
W przypadku uchybienia powy szym terminom, sk adki te b
kosztem uzyskania przychodów z chwil zap aty.
http://www.czasopismaksiegowych.pl/11,2438,129931,ekwiwalent-pie...
3 z 4
2011-03-22 07:51