25. Rządy sejmikowe w Polsce (XVII-XVIII w.).

W miarę osłabiania Sejmu Walnego i zanikania

sejmików prowincjonalnych wzrastało znaczenie sejmików
ziemskich. W ważniejszych sprawach w praktyce decydowali
magnaci za pośrednictwem swoich klientów wywodzących się
ze szlachty gołoty.

Odwoływanie się króla do sejmików w sprawach

podatków doprowadziło so tego, że sejmiki same nakładając i
ściągając podatki wypracowały nadwyżki gromadzone w
skarbie wojewódzkim. Sejmiki uzyskały również prawo do
wybierania komisarzy do Trybunału Skarbowego. Zaczęły też
powoływać wojewódzkie sądy (komisje) skarbowe, co zostało
zakazane w 1717r.

Aby uniezależnić się od króla sejmiki coraz częściej

stosowały praktykę odraczanie (limitacji) obrad. Upadek
znaczenia urzędu starosty sprawił, że sejmiki przejęły szereg
jego kompetencji w zakresie zarządu lokalnego. Wiele
sejmików (w tym wszystkie litewskie) w celu usprawnienia
swoich prac wprowadziły zasadę podejmowania uchwał
większością.

Od początku XVII wieku sejmiki zaczęły zaciągać

żołnierza powiatowego. Rotmistrze wojska powiatowego
powoływani przez sejmiki opłacani byli ze skarbu
wojewódzkiego. Żołnierz powiatowy używany był między
innymi do zwalczania rozbójników.

W okresie oligarchii magnackiej (1652-1764) i upadku

znaczenia Sejmu Walnego sejmiki przejęły kompetencje
ustawodawcze. Nastąpiła daleko posunięta decentralizacja
państwa. Rządy sejmikowe formalnie zniosła konstytucja
sejmowa z 1717r., która odebrała sejmikom kompetencje
skarbowe i wojskowe, nakazała zlikwidowanie skarbów
wojewódzkich oraz znacznie ograniczyła samorząd ziemski,
ale nie wprowadziła nowych instytucji. Funkcjonowanie władz
centralnych nie ulegało poprawie.

W 1791r. uchwalono nową ustaw o sejmikach – głos

zapewniono szlachcie – dziedzicom oraz ich pełnoletnim (18
lat) synom, a także zastawnikom i posesorom dożywotnim,
którzy płacili podatek w oznaczonej wysokości.