„Projekt współfinansowany ze

ś

rodków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI
NARODOWEJ

Danuta Pawełczyk

Kształtowanie umiejętności interpersonalnych 322[18].Z5.01

Poradnik dla nauczyciela

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze

ś

rodków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1

Recenzenci:
dr hab. n. med. Ewa Marzec
mgr inż. Mirosława Stelengowska


Opracowanie redakcyjne:
mgr inż. Beata Organ


Konsultacja:
mgr inż. Gabriela Poloczek

Poradnik stanowi obudowę dydaktyczn

ą

programu jednostki modułowej 322[18].Z5.01,

„Kształtowanie umiej

ę

tno

ś

ci interpersonalnych”, zawartego w modułowym programie

nauczania dla zawodu technik elektroniki medycznej.

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze

ś

rodków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie

3

2. Wymagania wstępne

5

3. Cele kształcenia

6

4. Przykładowe scenariusze zajęć

7

5. Ćwiczenia

20

5.1. Proces uczenia się i procesy poznawcze

20

5.1.1. Ćwiczenia

20

5.2. Funkcjonowanie człowieka w sferze poznawczej, organizacja nauki

i procesu uczenia się

22

5.2.1. Ćwiczenia

22

5.3. Zachowania asertywne, konflikty, podejmowanie decyzji zawodowych

24

5.3.1. Ćwiczenia

24

5.4. Stres

27

5.4.1. Ćwiczenia

27

5.5. Etyka w pracy technika elektroniki medycznej

29

5.5.1. Ćwiczenia

29

6. Ewaluacja osiągnięć ucznia

31

7. Literatura

45

„Projekt współfinansowany ze

ś

rodków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3

1. WPROWADZENIE

Przekazuję

Państwu

Poradnik

dla

nauczyciela

„Kształtowanie

umiejętności

interpersonalnych” 322[18].Z5.01, który będzie pomocny w prowadzeniu zajęć
dydaktycznych w szkole kształcącej w zawodzie technik elektroniki medycznej.
W poradniku zamieszczono:

−

wymagania wstępne,

−

wykaz umiejętności, jakie uczeń opanuje podczas zajęć,

−

przykładowe scenariusze zajęć,

−

propozycje ćwiczeń, które mają na celu ukształtowanie u uczniów umiejętności
praktycznych,

−

ewaluację osiągnięć ucznia,

−

wykaz literatury, z jakiej można korzystać podczas zajęć,

Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne były prowadzone różnymi metodami ze szczególnym
uwzględnieniem:

−

pokazu z objaśnieniem,

−

metody tekstu przewodniego,

−

metody projektów,

−

ć

wiczeń praktycznych.

Formy organizacyjne pracy uczniów mogą być zróżnicowane, począwszy od

samodzielnej pracy uczniów do pracy zespołowej.

W celu przeprowadzenia sprawdzianu wiadomości i umiejętności ucznia, nauczyciel

może posłużyć się zamieszczonym w rozdziale 6 zestawem zadań testowych, zawierającym
różnego rodzaju zadania.
W tym rozdziale podano również:

−

plan testu w formie tabelarycznej,

−

punktacje zadań,

−

propozycje norm wymagań,

−

instrukcję dla nauczyciela,

−

instrukcję dla ucznia,

−

kartę odpowiedzi,

−

zestaw zadań testowych.

„Projekt współfinansowany ze

ś

rodków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4

Schemat układu jednostek modułowych

322[18].Z5.01

Kształtowanie

umiejętności

interpersonalnych

322[18].Z5.02

Organizowanie pracy

zgodnie z przepisami

bezpieczeństwa

i higieny pracy

322[18].Z5

Podstawy działalności

zawodowej

322[18].Z5.03

Stosowanie przepisów

prawa i zasad ekonomiki

w ochronie zdrowia

„Projekt współfinansowany ze

ś

rodków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

−

korzystać z różnych źródeł informacji,

−

czytać ze zrozumieniem,

−

rozwiązywać test jednokrotnego wyboru,

−

współpracować w grupie.

„Projekt współfinansowany ze

ś

rodków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

−

określić przydatność umiejętności interpersonalnych w pracy technika elektroniki
medycznej,

−

scharakteryzować procesy dotyczące funkcjonowania człowieka w sferze poznawczej,
emocjonalnej i motywacyjnej,

−

wyjaśnić mechanizm funkcjonowania osobowości jako centralnego systemu regulacji
czynności,

−

zorganizować naukę własną, wykorzystując psychologiczne prawidłowości procesu
uczenia się,

−

nawiązać kontakt z pacjentem i komunikować się z nim,

−

zastosować zasady i techniki aktywnego słuchania,

−

zastosować techniki ćwiczenia zachowań asertywnych,

−

zanalizować i rozwiązać konflikty w grupie współpracowników,

−

rozróżnić biologiczne i psychiczne reakcje stresowe,

−

rozpoznać konstruktywne i autodestruktywne strategie radzenia sobie ze stresem,

−

określić czynniki wpływające na rozwiązywanie problemów i podejmowanie decyzji
zawodowych,

−

zareagować empatycznie podczas kontaktu z pacjentem,

−

zastosować zasady etyki w działalności zawodowej.

„Projekt współfinansowany ze

ś

rodków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7

4. PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE ZAJĘĆ

Scenariusz zajęć 1

Osoba prowadząca ……………………………………………….
Modułowy program nauczania:

Technik elektroniki medycznej

Moduł:

Podstawy działalności zawodowej 322[18].Z5

Jednostka modułowa:

Kształtowanie

umiejętności

interpersonalnych

322[18].Z5.01

Temat: Sposoby radzenia sobie ze stresem.

Cel ogólny: Wykształcenie umiejętności rozróżniania destruktywnych i konstruktywnych

sposobów odpowiedzi na sytuacje trudne oraz wzbogacanie o nowe
umiejętności radzenia sobie w sytuacji stresu.

Po zakończeniu zajęć uczeń powinien umieć:

−

rozróżnić metody radzenia sobie ze stresem nastawione na redukcje napięcia i
rozwiązanie problemu,

−

rozróżnić destrukcyjne (przynoszące szkody) od konstruktywnych sposoby radzenia sobie
ze stresem,

−

umieć zastosować jedną z metod relaksacyjnych,

−

potrafić zaplanować, jak mogą zmniejszyć własny stres.

W czasie zajęć będą kształtowane następujące umiejętności ponadzawodowe:

−

organizowania i planowania pracy,

−

pracy w zespole,

−

oceny pracy zespołu.

Metody nauczania:

−

burza mózgów, ćwiczenie praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

arkusze papieru A3,

−

kartki papieru formatu A4,

−

flamastry,

−

materiały pomocnicze.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

praca indywidualna,

−

praca w 2–3 osobowych zespołach.

Czas trwania zajęć:

−

45 minut.

Uczestnicy:

−

uczniowie kształcący się w zawodzie technik elektroniki medycznej.

„Projekt współfinansowany ze

ś

rodków Europejskiego Funduszu Społecznego”

8

Przebieg zajęć:
1

Sprawy organizacyjne.

2

Nawiązanie do tematu, omówienie celów zajęć i sposobu wykonania ćwiczenia.
Zorganizowanie stanowiska pracy do wykonania ćwiczenia.

3

Realizacja tematu

−

uczniowie w burzy mózgów wymyślają jak najwięcej różnorodnych, sprawdzonych
przez nich lub nie, sposobów zwalczania stresu, zapobiegania mu i uodporniania się
na niego, nauczyciel zapisuje wszystkie pomysły na dużym arkuszu papieru lub
tablicy,

−

nauczyciel wyjaśnia, że istnieją konstruktywne i destruktywne sposoby walki ze
stresem lub jego skutkami; konstruktywne przyczyniają się do lepszego
samopoczucia, rozwoju, szczęścia; destruktywne do chorób, uzależnień, kłopotów
(choć chwilowo mogą być skuteczne),

−

nauczyciel odczytuje kolejno wszystkie pozycje z listy (stworzonej podczas
ć

wiczenia) ustalając z uczniami, które sposoby są destruktywne, a które

konstruktywne, przy każdej pozycji zapisuje „+” lub „–” (ewentualnie „+/–”, gdy
grupa jest podzielona),

−

nauczyciel prosi uczniów, by każdy z nich policzył i zapisał na małej kartce, jakie
spośród wymienionych sposobów stosuje i jaki jest stosunek sposobów
destruktywnych do konstruktywnych,

−

wracając do stworzonej listy antystresowych działań profilaktycznych i zaradczych
nauczyciel zwraca uwagę uczniów, że można je pogrupować, np.:
a) sposoby skoncentrowane na otoczeniu (środowisku) – służą stworzeniu

warunków, które ograniczają stres,

b) sposoby skoncentrowane na ciele i emocjach – służą redukcji napięcia (np.

techniki relaksacyjne, wypoczynek, odreagowanie emocji),

c) sposoby skoncentrowane na intelekcie – pozwalają uporać się ze stresem lub

przygotować się do niego przez zdobycie kontroli poznawczej nad sytuacją,
podejmowanie decyzji, planowanie.

−

nauczyciel mówi uczniom, że działania antystresowe warto rozpocząć od analizy
sytuacji,
w których przeżywają oni stres, a następnie prosi o wypełnienie materiału
pomocniczego nr 1. (załącznik nr 1). Taka analiza pozwoli uczniom określić
najczęstsze środowisko przyczyny stresu (leżące w otoczeniu) oraz związane ze
stylem życia i pracy (nauki). Jeśli uczeń zidentyfikował środowiskowe źródła stresu,
może systematycznie planować ich eliminację (np. złe warunki nauki) lub unikać
w swoim życiu elementów nasilających stres (np. szkodliwa dieta) lub racjonalnie
planować wypoczynek (oderwanie od źródeł stresu),

−

odwołując się do listy sporządzonej na początku lekcji, nauczyciel zwraca uwagę, że
ludzie często kojarzą radzenie sobie ze stresem włącznie z redukcją wywołanego
przez trudne sytuacje napięcia emocjonalnego, tymczasem na stres można patrzeć jak
na sytuację problemową i poszukiwać jej rozwiązań (jednym z nich może być
redukcja napięcia, innym – eliminacja stresowa, jeszcze innym zdobycie
umiejętności, które sprawią, że dana sytuacja przestaje być trudna),

−

nauczyciel rozdaje uczniom materiał pomocniczy nr 2 (załącznik 2) prosząc uczniów
by w małych grupach wybrali jedną z sytuacji stresowych, zdefiniowali problemy
i opracowali ich rozwiązania zgodnie z zaproponowaną w materiale pomocniczym
procedurą.

„Projekt współfinansowany ze

ś

rodków Europejskiego Funduszu Społecznego”

9

−

uczniowie przedstawiają grupowe propozycje na forum klasy, nauczyciel zwraca
uwagę, że istnieją proste i łatwe do nauczenia się metody antystresowe, nastawione
na redukcję napięcia emocjonalnego i cielesnego.

4. Zakończenie zajęć:

−

nauczyciel proponuje uczniom, by wybrali jedną z konstruktywnych metod
antystresowych wymienionych lub poznanych na dzisiejszej lekcji, która będą chcieli
zastosować w walce ze stresem w najbliższym miesiącu,

−

nauczyciel informuje uczniów o pomocy specjalistycznej, po jaką mogą się zwracać
w wypadku przeciążenia stresem, podkreśla pomocną rolę pedagoga i psychologa
szkolnego, masażyści i fizjoterapeuci mogą pomóc w rozluźnieniu napięć cielesnych
będących wynikiem stresu,w skrajnych przypadkach chorób będących wynikiem
stresu lekarz może zaproponować leczenie farmakologiczne, a psycholog –
psychoterapię lub trening antystresowe.

Sposób uzyskiwania informacji zwrotnej po zakończonych zajęciach:

Uczniowie zapisują anonimowo na małej karteczce jeden plus i jeden minus tych zajęć.

Karteczki oddają nauczycielowi.

Załącznik 1 – Ankieta analizy sytuacji stresowej

Wypełnienie ankiety pomoże Ci zrozumieć, które czynniki stresogenne występują w Twoim
otoczeniu i stylu życia oraz jak możesz je wyeliminować (ograniczyć).

TAK

NIE

Stres związany z uczeniem się i warunkami do nauki:

1.

Czy cierpisz na nadmiar lub brak zajęć?

2.

Czy musisz sprostać wymaganiom, które przewyższają Twoje możliwości?

3.

Czy napotykasz w nauce nieprzewidziane trudności?

4.

Czy spotykasz się z presją czasu?

5.

Czy brak Ci niezbędnych informacji, pomocy czy wsparcia?

6.

Czy natrafiasz na trudne do rozwiązania zadania?

7.

Czy napotykasz się z niejasnymi oczekiwaniami ze strony nauczycieli?

8.

Czy się przepracowujesz, większość czasu poświęcając na naukę?

9.

Czy brakuje Ci czasu na wypoczynek?

10. Czy w domu panuje ciasnota, przestrzeń niezbędna do nauki jest niewystarczająca?

11. Czy w miejscu, gdzie się uczysz, występuje nadmierny hałas? (np. zza okna)?

12. Czy w miejscu, gdzie się uczysz, panuje bałagan, nieporządek?

Stres związany z życiem szkolnym

13. Czy jesteś odpowiedzialny za jakieś poważne zadanie w szkole?

14. Czy jesteś zagrożony obniżeniem jakiejś oceny z przedmiotu lub zachowania?

15. Czy stoisz przed koniecznością sprostania nowym obowiązkom?

16. Czy jesteś zagrożony nieotrzymaniem promocji do następnej klasy?

17. Czy brak Ci oparcia w kolegach/koleżankach z klasy?

18. Czy Twoja klasa jest mało zgrana?

Stres związany z rodziną

19. Czy możesz porozumieć się z rodzicami?

20. Czy ktoś z członków Twojej rodziny ma poważne problemy (np. zdrowotne)?

21. Czy w Twojej rodzinie zaszły ostatnio jakieś poważne zmiany (narodziny, śmierć,

ś

lub, rozwód, choroba itp.)?

22. Czy spotykasz się z ludźmi z dużymi oczekiwaniami ze strony rodziców,

dotyczącymi nauki?

Czynniki w diecie, nasilające stres:

23. Czy pijesz dużo kawy (kofeina działa na organizm silnie pobudzająco, utrudnia sen

i może zwiększyć drażliwość)?

„Projekt współfinansowany ze

ś

rodków Europejskiego Funduszu Społecznego”

10

24. Czy palisz papierosy (nikotyna bezpośrednio po wniknięciu do organizmu wywołuje

uczucie odprężenia, natomiast już po chwili powoduje przyśpieszenie akcji serca
i wzrost napięcia)?

25. Czy spożywasz większe ilości słodyczy (słodycze powodują doenergetyzowanie

organizmu, ale już wkrótce po spożyciu następuje wzrost insuliny, której zadaniem
jest obniżenie zawartości cukru we krwi, po czym poziom cukru wraca do poziomu
sprzed spożycia słodyczy i odczuwamy to jako spadek energii)?

26. Czy dużo solisz (nadmiar soli wywołuje wzrost ciśnienia krwi i uczucie stresu)?

Załącznik 2 – Procedura rozwiązywania problemów

1. Identyfikacja problemu:

−

Co jest problemem w tej sytuacji? Co wywołuje stres?

−

Na czym polega problem?

−

Czy mam wpływ na zmianę sytuacji?

2. Wyznaczenie celów zmiany:

−

Stawiaj sobie cele realne, ale też ambitne (motywujące).

−

Sposób, w jaki określamy cele, ma decydujący wpływ na efektywność ich realizacji:
formułuj cele pozytywne i mierzalne (obserwowalne wskaźniki)

3. Zrób plan działań (planuj działania, a nie ich wyniki). Przygotuj się do realizacji zadań:

−

Jakie umiejętności są mi potrzebne do osiągnięcia tego celu?

−

Jaką wiedzą powinienem dysponować?

−

Czy potrzebuję pomocy, wsparcia lub współpracy?

−

Jakie zasoby są mi potrzebne?

−

Co może zahamować postęp?

−

Czy przyjmuję jakiekolwiek założenia?

−

Czy istnieje lepszy sposób wykonywania określonych zadań?

−

Co może zakłócić osiągniecie celów?

4. Oceń skuteczność działań:

−

Czy zmiana jest satysfakcjonująca?

−

Czy problem został rozwiązany?

−

Czy osiągnąłeś postawiony sobie cel?

Jeśli rozwiązanie nie satysfakcjonuje Cię, powtórz wszystkie kroki od początku.

„Projekt współfinansowany ze

ś

rodków Europejskiego Funduszu Społecznego”

11

Scenariusz zajęć 2

Osoba prowadząca ……………………………………………….
Modułowy program nauczania:

Technik elektroniki medycznej

Moduł:

Podstawy działalności zawodowej 322[18].Z5

Jednostka modułowa:

Kształtowanie

umiejętności

interpersonalnych

322[18].Z5.01

Temat: Style uczenia się

Cel ogólny: Zapoznanie uczniów ze stylami uczenia się.

Po zakończeniu zajęć uczeń powinien umieć:

−

scharakteryzować poszczególne style uczenia się,

−

wybrać dla siebie właściwy styl.

W czasie zajęć będą kształtowane następujące umiejętności ponadzawodowe:

−

organizowania i planowania pracy,

−

pracy w zespole,

−

oceny pracy zespołu.

Metody nauczania:

−

pogadanka wprowadzająca,

−

dyskusja dydaktyczna,

−

aktywny opis.

Środki dydaktyczne:

−

materiały pomocnicze (testy).

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

praca indywidualna.

Czas trwania zajęć:

−

45 minut.

Uczestnicy:

−

uczniowie kształcący się w zawodzie technik elektroniki medycznej.

Przebieg zajęć:
1

Sprawy organizacyjne.

2

Nawiązanie do tematu, omówienie celów zajęć i sposobu wykonania ćwiczenia.

3

Zorganizowanie stanowiska pracy do wykonania ćwiczenia.

4

Realizacja tematu

−

zapoznanie uczniów ze stylami uczenia się; wzrokowiec, słuchowiec, kinestetyk,

−

uczniowie indywidualnie rozwiązują test „Czy potrafię się uczyć” (załącznik nr 1),

−

nauczyciel podaje punktację do przeliczenia wyników testu (załącznik nr 2) i omawia
rozwiązanie testu,

−

uczniowie diagnozują swój styl uczenia się rozwiązując test „Jak się uczę” (załącznik
nr 3).

5. Zakończenie zajęć – nauczyciel omawia uzyskane wyniki.

„Projekt współfinansowany ze

ś

rodków Europejskiego Funduszu Społecznego”

12

Sposób uzyskiwania informacji zwrotnej po zakończonych zajęciach:

Uczniowie oceniają zajęcia w skali od 0–6 biorąc pod uwagę czy były interesujące i czy

wiele się nauczyli. Wybraną cyfrę uczniowie zapisują anonimowo na karteczce, którą oddają
nauczycielowi na koniec zajęć.

Załącznik 1 – test „Czy potrafię się uczyć?”
Jeżeli chcesz sprawdzić czy potrafisz się uczyć odpowiedz szczerze na pytania zgodnie z
pierwszą myślą po przeczytaniu pytania.

Pytanie

TAK

NIE

NIE

WIEM

1.

W czasie odrabiania lekcji dość często szukam ołówka, słownika, gumki
czy innych drobiazgów i w ten sposób przerywam uczenie się.

2.

Staram się odrabiać wszystkie lekcje w tym samym dniu, w którym są
zadane.

3.

Lekcje odrabiam wtedy, kiedy mam czas, tak trochę z doskoku.

4.

Mam swoje sposoby na opanowanie tego, czego trzeba się nauczyć.

5.

Wypracowania piszę od razu na czysto, bo rzadko coś w nich poprawiam.

6.

Moje zapamiętywanie zależy od tego, ile razy powtórzę to, czego się uczę.

7.

Uczę się zadanego przedmiotu dopiero w dzień poprzedzający lekcję, aby
nie zapomnieć tematów i mieć wszystko na świeżo.

8.

Robię notatki, podkreślam, wywieszam tablice, aby mieć trudne rzeczy stale
przed oczami.

9.

Obserwuję, że mam kłopoty z koncentracją, łatwo się rozpraszam.

10.

W trakcie uczenia się mam mnóstwo różnych skojarzeń.

11.

Przed ważną klasówką zarywam noce, by się dobrze przygotować.

12.

Od jakiegoś czasu piszę sobie plan tego, co mam zrobić
w tygodniu lub danego dnia.

13.

Biorę się do nauki dopiero w ostatniej chwili, gdy mam nóż na gardle.

14.

Ucząc się staram się zrozumieć, czego się uczę.

15.

Nawet gdy się czegoś dobrze nauczę, zwykle mam problemy
z odpowiedzią, gdy jestem pytany.

Załącznik 2 – klucz do testu „Czy potrafię się uczyć?”
Za każdą odpowiedź TAK na pytania: 2, 4, 6, 8, 12, 14 policz sobie 10 punktów
Za każdą odpowiedź NIE na pytania: 1, 3, 5, 7, 13, 15 policz sobie 10 punktów
Za każdą odpowiedź NIE WIEM policz sobie 5 punktów.
Podlicz punkty i zobacz co może to oznaczać:

a) 9–49 punktów – Twoje umiejętności uczenia się pozostawiają wiele do życzenia.

Może stosowane przez Ciebie techniki uczenia się wcześniej wystarczały, ale teraz
warto podjąć trud zgłębienia wiedzy o tym jak uczyć się skutecznie. Wtedy
z pewnością okaże się, że nie masz słabej pamięci, a oceny mogą być lepsze.

b) 50–99 punktów – Twoja umiejętność uczenia się jest dobra. Potrafisz pracować tak,

ż

eby uczyć się z dobrym rezultatem. Masz jednak pewne słabe punkty, na które warto

zwrócić uwagę. Może Ci w tym pomóc zapoznanie się z zagadnieniami dotyczącymi
sposobów uczenia się.

c) 100–150 punktów – Naprawdę potrafisz się uczyć. Wiesz lub wyczuwasz jak uczyć

się skutecznie. Jeśli w praktyce wykorzystujesz tę wiedzę to jesteś dobrym uczniem.

„Projekt współfinansowany ze

ś

rodków Europejskiego Funduszu Społecznego”

13

Załącznik 3 – test „Jak się uczę”

Rozwiąż test pozwalający ustalić odpowiadający Ci styl uczenia się, dla każdego pytania

zaznacz tylko jedną odpowiedź, która jest Ci najbliższa:

1. Gdy spotykasz nieznaną Ci osobę, na co zwracasz uwagę w pierwszej kolejności?

a) jak wygląda i jak jest ubrana.
b) w jaki sposób i co mówi, jaki ma głos.
c) co w stosunku do niej czujesz.
d) w jaki sposób się zachowuje i co robi.

2. Co najczęściej zostaje Ci w pamięci po kilku dniach od spotkania nieznanej Ci wcześniej

osoby?
a) jej twarz.
b) jej imię/nazwisko.
c) to, co czułeś w jej towarzystwie, nawet jeśli zapomniałeś jej imię, nazwisko lub

twarz.

d) to, co robiliście razem, nawet jeśli zapomniałeś jej imię, nazwisko lub twarz.

3. Gdy wchodzisz do nieznanego ci pomieszczenia na co zwracasz przede wszystkim

uwagę?
a) na jego wygląd.
b) na dźwięki i rozmowy, jakie się w nim toczą.
c) na to, jak dobrze emocjonalnie i fizycznie się w nim czujesz.
d) na to, co się w nim dzieje i co ty mógłbyś w nim robić.

4. Gdy uczysz się czegoś nowego, w jaki sposób robisz to najchętniej?

a) gdy nauczyciel daje Ci coś do czytania na papierze lub tablicy, pokazuje Ci książki,

ilustracje, wykresy, mapy, szkice lub przedmioty, nie każąc Ci przy tym niczego
mówić, pisać, ani o niczym dyskutować.

b) gdy nauczyciel wyjaśnia wszystko, mówiąc lub wygłaszając wykład, pozwalając Ci

przy tym przedyskutować temat i zadawać pytania, nie każąc ci przy tym na nic
patrzeć, niczego czytać, pisać ani robić.

c) gdy nauczyciel pozwala Ci zapisywać informacje lub sporządzać rysunki, dotykać

przedmiotów, pisać na klawiaturze lub robić coś rękami.

d) gdy nauczyciel pozwala Ci robić projekty, symulacje, eksperymenty, grać w gry,

odgrywać role, odtwarzać rzeczywiste sytuacje z życia, dokonywać odkryć lub też
angażować się w inne działania związane z ruchem.

5. Gdy uczysz czegoś innych, co zwykle robisz?

a) dajesz im coś do oglądania, na przykład jakiś przedmiot, ilustrację, wykres,

udzielając przy tym jedynie krótkiego werbalnego wyjaśnienia lub nie udzielając go
wcale, dopuszczając lub nie do krótkiej dyskusji.

b) objaśniasz wszystko werbalnie, nie pokazując żadnych materiałów graficznych.
c) rysujesz coś, piszesz lub w inny sposób używasz rąk do wyjaśniania.
d) demonstrujesz coś, robiąc to lub każesz uczniom robić to wspólnie z tobą.

„Projekt współfinansowany ze

ś

rodków Europejskiego Funduszu Społecznego”

14

6. Jaki rodzaj książek czytasz najchętniej?

a) książki, które zawierają opisy pomagające ci zobaczyć to, co się dzieje.
b) książki zawierające informacje faktograficzne, historyczne lub dużo dialogów.
c) książki o uczuciach i emocjach bohaterów, poradniki, książki o emocjach

i związkach międzyludzkich lub książki na temat tego, jak poprawić stan twojego
ciała i umysłu.

d) krótkie książki z wartką akcją lub książki, które pomagają ci doskonalić umiejętności

w sporcie, hobby czy też rozwijać jakiś talent.

7. Którą z poniższych czynności wykonujesz najchętniej w czasie wolnym?

a) czytasz książkę lub przeglądasz czasopismo.
b) słuchasz książki nagranej na kasetę, rozmowy w radiu, słuchasz muzyki lub sam

muzykujesz.

c) piszesz, rysujesz, piszesz na komputerze lub robisz coś rękami.
d) uprawiasz sport, budujesz coś lub grasz w grę wymagającą ruchu.

8. Które z poniższych stwierdzeń najlepiej charakteryzuje sposób, w jaki czytasz lub uczysz

się?
a) potrafisz się uczyć, gdy słychać muzykę, inne dźwięki lub rozmowę, ponieważ

potrafisz się od nich odseparować.

b) nie potrafisz uczyć się, gdy w twoim pobliżu słychać muzykę, inne dźwięki lub

rozmowę, ponieważ nie umiesz się od nich odseparować.

c) musisz czuć się wygodnie, rozluźniony potrafisz pracować zarówno przy muzyce, jak

i w ciszy, jednak dekoncentrują cię negatywne uczucia innych.

d) musisz czuć się wygodnie, rozluźniony, potrafisz pracować zarówno przy muzyce

jak i w ciszy, jednak dekoncentruje cię działalność i ruchy innych osób znajdujących
się w pomieszczeniu.

9. Gdy z kimś rozmawiasz, gdzie kierujesz wzrok?

a) patrzysz na twarz rozmówcy, chcesz także by ta osoba patrzyła na twoją twarz, gdy

do niej mówisz.

b) spoglądasz jedynie na krótko na rozmówcę, by zobaczyć jego wyraz twarzy, po czym

twój wzrok wędruje na prawo i lewo.

c) spoglądasz jedynie na krótko na rozmówcę, by zobaczyć jego wyraz twarzy, po czym

spoglądasz w dół lub w bok.

d) rzadko spoglądasz na rozmówcę, patrzysz głównie w dół lub w bok, jeśli jednak

pojawi się jakiś ruch lub działanie, natychmiast spoglądasz w tamtym kierunku.

„Projekt współfinansowany ze

ś

rodków Europejskiego Funduszu Społecznego”

15

10. Które z poniższych stwierdzeń najlepiej do Ciebie pasuje?

a) zwracasz uwagę na kolory, kształty, wzory, desenie w miejscach, w których się

znajdziesz, masz dobre oko do barw i kształtów.

b) nie znosisz ciszy i jeśli tam, gdzie akurat jesteś jest za cicho, nucisz coś,

podśpiewujesz lub głośno mówisz, włączasz radio, telewizor magnetofon lub
odtwarzacz CD, by w twoim otoczeniu były bodźce słuchowe.

c) jesteś wrażliwy na uczucia innych ludzi, twoje własne uczucia łatwo ulegają

zranieniu, nie potrafisz się skoncentrować, gdy inni cię nie lubią, czujesz potrzebę
bycia kochanym i akceptowanym, by pracować.

d) trudno ci wysiedzieć nieruchomo w jednym miejscu, potrzebujesz dużo ruchu, a jeśli

już musisz siedzieć, garbisz się, wiercisz, stukasz w podłogę butami lub często
niespokojnie poruszasz nogami.

11. Które z poniższych stwierdzeń najlepiej do Ciebie pasuje?

a) zwracasz uwagę na nieodpowiednie dopasowanie części garderoby danej osoby lub

na to, że jej włosy są w nieładzie i często chcesz to naprawić.

b) niepokoi Cię, gdy ktoś nie potrafi się dobrze wysławiać, jesteś wrażliwy na odgłos

kapiącego kranu lub odgłosy wydawane przez urządzenia gospodarstwa domowego.

c) płaczesz podczas wzruszających scen w kinie lub czytając wzruszającą książkę.
d) niepokoisz się i czujesz nieprzyjemnie, gdy jesteś zmuszony siedzieć nieruchomo,

nie potrafisz przebywać zbyt długo w jednym miejscu.

12. Co wywołuje u Ciebie największy niepokój?

a) miejsce, w którym panuje bałagan i nieład.
b) miejsce, w którym jest za cicho.
c) miejsce, w którym nie czujesz się dobrze fizycznie lub emocjonalnie.
d) miejsce, w którym nie wolno niczego robić lub jest za mało przestrzeni na ruch.

13. Czego najbardziej nie lubisz, gdy ktoś Cię uczy?

a) słuchania wykładu, w którym nie wykorzystuje się żadnych pomocy wizualnych.
b) czytania po cichu, bez żadnych werbalnych wyjaśnień czy dyskusji.
c) niemożność rysowania, gryzmolenia czegoś na kartce papieru, dotykania wszystkiego

rękami i sporządzania notatek, nawet jeśli nie będziesz już nigdy więcej z nich
korzystał.

d) patrzenia i słuchania w bezruchu.

14. Wróć pamięcią do jakiegoś szczęśliwego momentu ze swojego życia. Przez chwilę

spróbuj przypomnieć sobie jak najwięcej szczegółów związanych z tym wydarzeniem.
Jakie wspomnienia utkwiły Ci w pamięci?
a) to, co widziałeś np. wygląd ludzi, miejsc i przedmiotów.
b) to, co słyszałeś, np. dialogi i rozmowy, to co powiedziałeś oraz dźwięki wokoło

Ciebie.

c) wrażenia dotykowe na skórze i ciele, a także to jak czułeś się fizycznie

i emocjonalnie.

d) to, co robiłeś, ruchy twojego ciała, twoje dokonania.

„Projekt współfinansowany ze

ś

rodków Europejskiego Funduszu Społecznego”

16

15. Przypomnij sobie któreś z twoich wakacji lub wycieczek. Przez chwilę spróbuj

przypomnieć sobie jak najwięcej szczegółów związanych z tym doświadczeniem. Jakie
wspomnienia utkwiły Ci w pamięci?
a) to, co widziałeś np. wygląd ludzi, miejsc i przedmiotów.
b) to, co słyszałeś, np. dialogi i rozmowy, to co powiedziałeś oraz dźwięki wokoło

Ciebie.

c) wrażenia dotykowe na skórze i ciele, a także to jak czułeś się fizycznie

i emocjonalnie.

d) to, co robiłeś, ruchy twojego ciała, twoje dokonania.

16. Wyobraź sobie, że musisz przez cały czas przebywać w jednym z niżej opisanych miejsc,

w którym możesz wykonywać różnego rodzaju czynności. W którym z nich czułbyś się
najlepiej?
a) miejsce, w którym możesz czytać, oglądać obrazy, dzieła sztuki, mapy, wykresy

i fotografie, rozwiązywać zagadki wizualne, takie jak odnajdywanie drogi
w labiryncie lub wyszukiwanie brakującego elementu obrazu, grać w gry słowne
takie jak scrabble czy boggle, zajmować się dekorowaniem wnętrz lub przymierzać
ubrania.

b) miejsce, w którym możesz słuchać nagranych na kasetach opowiadań, muzyki,

radiowych lub telewizyjnych talk shows i wiadomości, grać na instrumencie lub
ś

piewać, bawić się głośno w gry słowne, rozprawiać o czymś, udawać dyskdżokeja,

czytać na głos lub wygłaszać przemówienia, fragmenty ról ze sztuk teatralnych
i filmów, czytać na głos poezję lub opowiadania.

c) miejsce, w którym możesz rysować, malować, rzeźbić lub zajmować się rzemiosłem,

tworzyć coś na piśmie, pisać na komputerze, wykonywać czynności przy użyciu rąk,
takie jak gra na instrumencie, gra w gry planszowe, takie jak szachy czy warcaby lub
budowanie modeli.

d) miejsce, w którym możesz uprawiać sport, grać w piłkę i gry ruchowe, które

angażują twoje ciało, odgrywać rolę w sztuce teatralnej lub przedstawieniu, robić
projekty, podczas których możesz wstać i poruszać się, robić eksperymenty, badać
i odkrywać nowe rzeczy, budować coś lub składać ze sobą mechaniczne elementy,
brać udział w zbiorowym współzawodnictwie.

17. Gdybyś miał zapamiętać nowe słowo, zrobiłbyś to najlepiej:

a) widząc je.
b) słysząc je.
c) zapisując je.
d) odtwarzając to słowo w umyśle lub fizycznie.

Oblicz wyniki testu w następujący sposób:
Podsumuj i zapisz wszystkie odpowiedzi a) ..............
Podsumuj i zapisz wszystkie odpowiedzi b) ..............
Podsumuj i zapisz wszystkie odpowiedzi c) ..............

Podsumuj i zapisz wszystkie odpowiedzi d) ..............

Jeżeli udzieliłeś najwięcej odpowiedzi a) to jesteś wzrokowcem.
Jeżeli udzieliłeś najwięcej odpowiedzi b) to jesteś słuchowcem.
Jeżeli udzieliłeś najwięcej odpowiedzi c) to jesteś dotykowcem.
Jeżeli udzieliłeś najwięcej odpowiedzi d) to jesteś kinestetykiem.

„Projekt współfinansowany ze

ś

rodków Europejskiego Funduszu Społecznego”

17

Zapamiętaj także, który styl zajął u Ciebie drugie, trzecie i ostatnie miejsce. Niektórzy ludzie
wykształcili u siebie kilka lub nawet wszystkie style uczenia się, bywa też, ze style są ze sobą
powiązane.

Opis poszczególnych stylów uczenia się wraz z preferowaną formą aktywności i sposobem
mówienia:

Typ

Jakie aktywności
lubi?

Aktywność
twórcza:

Sposób mówienia Jaki jest?

Często używane
słowa, zwroty

Wzrokowy
(wizualny)
uczenie się
przez patrzenie

Lubi obrazki,
diagramy,
pokazy, filmy
video, lubi
chodzić do kina,
rozwiązywać
krzyżówki.
Woli sam czytać,
niż żeby mu
czytano.
Lubi
obserwować
ludzi, patrzy na
tego, kto do
niego mówi lub
kto mu czyta

Pisanie,
malowanie,
projektowanie,
machinalne
rysowanie
podczas
rozmowy

Mówi szybko, ale
potrafi siedzieć
cicho i
obserwować w
skupieniu. Używa
bogatego
słownictwa.

Ma dobrą pamięć
wzrokową-
pamięta, gdzie coś
położył kilka dni
wcześniej;
pamięta wygląd
ludzi, nie
zapomina twarzy,
zwykle jest dobry
z ortografii,
objaśniając drogę
korzysta z mapy,
lub sam ją
narysuje.
Wygląd jest dla
niego ważny,
ubiera się stylowo,
dobiera kolory.
Emocje widać na
twarzy.
Kiedy nie ma
zajęcia rysuje coś
lub patrzy w
przestrzeń, lubi
załatwiać sprawy
w bezpośrednich
kontaktach.
Zorientowany na
szczegóły,
opracowując plan
gry przygląda się
obrazowi całości.

„Do zobaczenia”
„Wygląda mi na
to…”
„Patrzmy na to
inaczej”
„Popatrz na to”
„To jest dość
mgliste”
„Widzisz”
„Zobacz”
„Wyobraź sobie”
„Punkt widzenia”
„Spojrzyj na to
z drugiej strony”
„Olśnienie”
„Z tej
perspektywy…”
„Wygląda na to,
ż

e…” „Czarno to

widzę” „Widok
z lotu ptaka”
„Masz to pod
nosem”

Słuchowy
(audialny)
uczenie się
przez słuchanie

Lubi kasety
audio, wykłady,
dyskusje, ustne
instrukcje, lubi
słuchać radia,
muzyki, uwielbia
dyskutować,
pamięta
nazwiska
i imiona ludzi,
łatwo
przypomina
sobie fakty, lubi
dużo mówić,
używa bogatego
słownictwa.

ś

piewanie,

opowiadanie
historii,
muzykowanie,
opowiadanie
dowcipów,
debatowanie,
filozofowanie

Mówi średnio
szybko, lubi
rozmawiać nawet
podczas lekcji

W relacjach lubi
otwarty dialog i
dyskusję; gdy nie
ma zajęcia nuci
coś lub mówi sam
do siebie; lubi
załatwiać sprawy
przez telefon. Na
ogół dobrze
przypomina sobie
co kto powiedział;
lepiej reaguje, gdy
słyszy informację
niż gdy ją czyta.
Słownie udziela
informacji; pytany

„Do usłyszenia”
„Brzmi to
ciekawie”
„Powiem
wyraźnie”
„nie mów, tylko
słuchaj.”
„To jest słowo
w słowo to samo”
„Mówimy różnymi
językami”
„Zamieniam się w
słuch”
„A teraz się
wygadaj”
„Trzymaj język za

„Projekt współfinansowany ze

ś

rodków Europejskiego Funduszu Społecznego”

18

o drogę udziela
wskazówek
określając
kierunki: Trzeba
iść prosto, potem
za skrzyżowaniem
w lewo...”.
Emocje ujawnia
przez zmianę tonu
głosu. Pracując
nad czymś
rozmawia o
metodach,
debatuje nad
problemami,
opracowuje
rozwiązania
w formie słownej.
Nie przywiązuje
nadmiernej wagi
do wyglądu.

zębami”
„Prawdę mówiąc
to niesłychane”

Ruchowy
(kinestetyczny)
uczenie się
poprzez
czynności
fizyczne,
bezpośrednie
zaangażowanie,
działanie
praktyczne,
dotykanie,
doświadczanie

Lubi kasety
audio, wykłady,
dyskusje, ustne
instrukcje, lubi
słuchać radia,
muzyki, uwielbia
dyskutować,
pamięta
nazwiska
i imiona ludzi,
łatwo
przypomina
sobie fakty, lubi
dużo mówić,
używa bogatego
słownictwa.

ś

piewanie,

opowiadanie
historii,
muzykowanie,
opowiadanie
dowcipów,
debatowanie,
filozofowanie

Mówi średnio
szybko, lubi
rozmawiać nawet
podczas lekcji

W relacjach lubi
otwarty dialog
i dyskusję; gdy nie
ma zajęcia nuci
coś lub mówi sam
do siebie; lubi
załatwiać sprawy
przez telefon. Na
ogół dobrze
przypomina sobie
co kto powiedział;
lepiej reaguje, gdy
słyszy informację
niż gdy ją czyta.
Słownie udziela
informacji; pytany
o drogę udziela
wskazówek
określając
kierunki: Trzeba
iść prosto, potem
za skrzyżowaniem
w lewo...”.
Emocje ujawnia
przez zmianę tonu
głosu. Pracując
nad czymś
rozmawia
o metodach,
debatuje nad
problemami,
opracowuje
rozwiązania
w formie słownej.
Nie przywiązuje
nadmiernej wagi
do wyglądu.

„Do usłyszenia”
„Brzmi to
ciekawie”
„Powiem
wyraźnie”
„nie mów, tylko
słuchaj.”
„To jest słowo
w słowo to samo”
„Mówimy różnymi
językami”
„Zamieniam się
w słuch”
„A teraz się
wygadaj”
„Trzymaj język za
zębami”
„Prawdę mówiąc
to niesłychane”

„Projekt współfinansowany ze

ś

rodków Europejskiego Funduszu Społecznego”

19

Każdy z nas wykorzystuje trzy typy, ale wyraźnie preferuje jeden z nich.
Badanie przeprowadzone na 5 tysiącach uczniów klas 5 do 12 w stanach Zjednoczonych,
Hongkongu i Japonii wykazały, że preferencje rozkładają się tak:

−

typ wzrokowy 29%,

−

typ słuchowy 34%,

−

typ ruchowy 37%.

W momencie osiągnięcia dorosłości większość reprezentują wzrokowcy.

„Projekt współfinansowany ze

ś

rodków Europejskiego Funduszu Społecznego”

20

5.ĆWICZENIA

5.1. Proces uczenia się i procesy poznawcze

5.1.1 Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Określ, które zdania są prawdziwe, a które fałszywe:

Zdanie:

prawda

fałsz

Pamięć leży u podstaw wszystkich innych procesów poznawczych.

Zniekształcanie jest procesem naturalnym, który polega na zmniejszeniu się pod
wpływem czasu materiału pamięciowego.

Spostrzeganie sensomotoryczne wiąże się z obiektem, który ma znaczenie.

Każdy człowiek wykorzystuje wyłącznie jeden z trzy typów uczenia się.

Wyobraźnia to samodzielny proces tworzenia obrazów (wyobrażeń) na podstawie
minionych spostrzeżeń.

Myślenie

to

bierny

proces

poznawczy

odzwierciedlający

ogólne

cechy

i stosunki między różnymi elementami rzeczywistości

Wskazówki do realizacji

Uczniowie pracując indywidualnie decydują czy zdanie jest prawdziwe czy fałszywe.

Uczniowie, wybrani przez nauczyciela kolejno omawiają zdania, uzasadniając wybraną
odpowiedź. Czas wykonania zadania określa nauczyciel np. 10 minut.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeczytać określone treści z poradnika dotyczące procesów poznawczych,
2) przeanalizować zdania decydując czy jest prawdziwe czy fałszywe,
3) zaprezentować wykonane ćwiczenie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ć

wiczenie praktyczne.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia,

−

zeszyt,

−

literatura wskazana przez nauczyciela.

Ćwiczenie 2

Dopasuj pojęcia do definicji:

WRAśENIA, SPOSTRZEGANIE, MYŚLENIE, UWAGA, PAMIĘĆ, WYOBRAŹNIA

Leży u podstaw wszystkich innych procesów poznawczych, polega na zapamiętaniu,
przechowywaniu i odtwarzaniu materiału.

Polega na skierowaniu świadomości na jakiś przedmiot lub zjawisko świata zewnętrznego
i wewnętrznego.

„Projekt współfinansowany ze

ś

rodków Europejskiego Funduszu Społecznego”

21

Proces psychiczny polegający na doznawaniu wielu wrażeń jednocześnie, które w mózgu
są selekcjonowane, wiązane oraz sensownie ujmowane.

Samodzielny proces tworzenia obrazów (wyobrażeń) na podstawie minionych
spostrzeżeń.

Aktywny proces poznawczy odzwierciedlający ogólne cechy i stosunki między różnymi
elementami rzeczywistości, zmierzający do rozwiązywania określonych problemów np.
zadań czy zagadnień.

Powstają wskutek działania bodźców na poszczególne narządy zmysłów; są
odzwierciedleniem izolowanych cech przedmiotów np. barwy, dźwięku, zapachu.

Wskazówki do realizacji
Uczniowie pracując indywidualnie analizują poszczególne opisy procesów poznawczych

i dopasowują je do pojęć. Uczniowie, wybrani przez nauczyciela kolejno omawiają zdania,
uzasadniając wybraną odpowiedź. Czas wykonania zadania określa nauczyciel np. 10 minut.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeczytać określone treści z poradnika dotyczące procesów uczenia się i procesów

poznawczych,

2) przeanalizować zdania, dopasować wyrażenie do definicji,
3) zaprezentować wykonane ćwiczenie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ć

wiczenia praktyczne

Ś

rodki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia,

−

arkusz z wykresem,

−

literatura wskazana przez nauczyciela.

„Projekt współfinansowany ze

ś

rodków Europejskiego Funduszu Społecznego”

22

5.2. Funkcjonowanie człowieka w sferze poznawczej, organizacja

nauki i procesu uczenia się

5.2.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Przygotuj wypowiedzi, w których:

a. poinformujesz pacjenta, jak będzie przebiegało badanie,
b. wyjaśnisz pacjentowi, jakie mogą być skutki uboczne wykonania badania,
c. poinformujesz pacjenta, na czym polega badanie i jaki jest jego cel,
d. wyjaśnisz pacjentowi, jak powinien się przygotować do badania,
e. wyjaśnisz pacjentowi, że z powodu awarii sprzętu badanie nie może się odbyć zgodnie

z planem i zaproponuj mu rozwiązanie.

Wskazówki do realizacji
Uczniowie pracując indywidualnie przygotowują wypowiedzi na zadane tematy.

Uczniowie wskazani przez nauczyciela przedstawiają przygotowana wypowiedź. Czas
wykonania zadania określa nauczyciel np. 15 minut.
Uwaga: do prezentacji każdego tematu nauczyciel może wyznaczyć więcej niż jedną osobę.
Wtedy pozostali uczniowie mogą zdecydować, która z przygotowanych wypowiedzi jest
najbardziej odpowiednia do sytuacji.

Sposób wykonania ćwiczenia:

Uczeń powinien:

1) przeczytać określone treści z poradnika dotyczące przydatności umiejętności

interpersonalnych w pracy technika elektronika medycznego i nawiązywania kontaktu
z pacjentem,

2) przeanalizować co powinieneś powiedzieć w określonej sytuacji,
3) zaprezentować wykonane ćwiczenie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ć

wiczenia praktyczne.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia,

−

zeszyt,

−

literatura wskazana przez nauczyciela.

Ćwiczenie 2

Określ, które zdania są prawdziwe, a które fałszywe:

Zdanie:

prawda

fałsz

Osobowość jest terminem jednoznacznym i nie może być interpretowana.

Teoria

Freuda

jest

przykładem

psychoanalitycznego

podejścia

do osobowości.

Podejście

behawioralne

zajmuje

się

zależnością

osobowości

od środowiska i otrzymywanych wzmocnień.

„Projekt współfinansowany ze

ś

rodków Europejskiego Funduszu Społecznego”

23

Zgodnie z holizmem najważniejsze są subiektywne doświadczenia jednostki.

Regulowanie polega na takim kierowaniu funkcjami danego mechanizmu, aby działał on
w sposób prowadzący do pożądanego efektu.

Cecha to względnie charakterystyczna dla jednostki tendencja do określonych zachowań,
zmieniająca się w różnych sytuacjach.

Wskazówki do realizacji

Uczniowie pracując indywidualnie decydują, czy zdanie jest prawdziwe czy fałszywe.

Uczniowie, wybrani przez nauczyciela kolejno omawiają zdania, uzasadniając wybraną
odpowiedź. Czas wykonania zadania określa nauczyciel np. 10 minut.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeczytać określone treści z poradnika dotyczące procesów uczenia się i procesów

poznawczych,

2) przeanalizować zdania decydując czy jest prawdziwe czy fałszywe,
3) zaprezentować wykonane ćwiczenie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ć

wiczenia praktyczne.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia,

−

zeszyt,

−

literatura wskazana przez nauczyciela.

„Projekt współfinansowany ze

ś

rodków Europejskiego Funduszu Społecznego”

24

5.3. Zachowania asertywne, konflikty, podejmowanie decyzji

zawodowych

5.3.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Uszereguj 5 najistotniejszych dla Ciebie wartości w porządku od najważniejszych.

Zastanów się czy wybrana przez Ciebie praca pozwala ci realizować intensywnie wartość
pierwszą i nie wyklucza żadnej z czterech pozostałych.

Moje wartości i zasady:

1.

2.

3.

4.

5.

Wskazówki do realizacji

Uczniowie pracując indywidualnie wybierają 5 najważniejszych dla nich wartości

i porządkują je od najważniejszej. Potem uczniowie w parach dyskutują czy wybrana praca
pozwala im realizować istotne dla nich wartości i czy te wartości się nie wykluczają.
Nauczyciel proponuje by chętni uczniowie wypowiedzieli się na forum klasy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeczytać określone treści z poradnika dotyczące czynników wpływających na

podejmowanie decyzji zawodowych,

2) zastanowić się jakie wartości są dla Ciebie najważniejsze w życiu,
3) przedyskutować w parach otrzymane wyniki,
4) zaprezentować wykonane ćwiczenie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ć

wiczenia praktyczne.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia,

−

zeszyt,

−

literatura wskazana przez nauczyciela.

„Projekt współfinansowany ze

ś

rodków Europejskiego Funduszu Społecznego”

25

Ćwiczenie 2

Uzupełnij tabelę wpisując odpowiednio zredagowane wypowiedzi.

Fazy

Przykład

Sytuacja 1

Sytuacja 2

1. Daj do zrozumienia, co
czujesz w związku z daną
sytuacją.

Czuję, się
wykorzystywany, kiedy
pożyczam komuś
pieniądze i nie dostaję ich
na czas
z powrotem.

2. Przekaż swoją
prośbę/decyzję.

Wolałbym, żebyś oddawał
mi pożyczone pieniądze
tak szybko jak możesz.

3. Spytaj, jak druga osoba
odbiera twoja
prośbę/decyzję.

Zgadzasz się ze mną?

4. Odpowiedź.

Chyba masz racje. Mam
kłopoty z oddawaniem
pieniędzy na czas, ale
następnym razem oddam
Ci je szybciej.

5. Przyjmij odpowiedź na
twoja prośbę/decyzję z
podziękowaniem.

Dziękuję, ze postarałeś się
mnie zrozumieć. Chodźmy
posłuchać muzyki!

Przykład:

Antoni i Mateusz są dobrymi przyjaciółmi. Antoni uczy się i pracuje popołudniami
w sklepie. Antoni zawsze chętnie pożyczał Mateuszowi pieniądze. Nie otrzymał jednak
zwrotu ostatniej pożyczki. Postanawia spotkać się z Mateuszem po szkole i poprosić go
o zwrot pożyczonych pieniędzy.

Sytuacja 1:

Postanawiasz zrobić sobie tatuaż. Kolega daje Ci adres odpowiedniego punktu, położonego
za miastem. Po przybyciu na miejsce stwierdzasz, że lokal jest niezbyt schludny. Uczyłeś
się w szkole o zagrożeniu HIV/AIDS i konsekwencjach stosowania brudnych igieł. Pytasz
więc właściciela czy używa czystych igieł i prosisz o pokazanie sprzętu służącego do
dezynfekcji Właściciel odmawia, więc postanawiasz zachować się asertywnie
i zrezygnować z usługi.

„Projekt współfinansowany ze

ś

rodków Europejskiego Funduszu Społecznego”

26

Sytuacja 2:

Jesteś w towarzystwie znajomych, którzy drwią z Ciebie, ponieważ jako jeden z niewielu
członków tej grupy nie paliłeś nigdy papierosów. Drwiny znajomych denerwują Cię i ranią.
Postanawiasz zareagować asertywnie prezentując własne poglądy i domagając się ich
respektowania.

Wskazówki do realizacji
Uczniowie pracując w trzyosobowych grupach analizują przykład. Na tej podstawie

wypełniają tabelę odpowiednimi wypowiedziami. Czas wykonania zadania określa nauczyciel
np. 20 minut. Po upływie wyznaczonego czasu na wykonanie ćwiczenia uczniowie wskazani
przez nauczyciela prezentują przygotowane wypowiedzi.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeczytać określone treści z poradnika dotyczące asertywności,
2) przeanalizować opisane sytuacje decydując jak powinieneś postąpić,
3) zaprezentować wykonane ćwiczenie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

– ćwiczenia praktyczne.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia,

−

zeszyt,

−

literatura wskazana przez nauczyciela.

„Projekt współfinansowany ze

ś

rodków Europejskiego Funduszu Społecznego”

27

5.4. Stres

5.4.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1.

Przedstaw w tabeli swoją mapę stresu – na podstawie własnych doświadczeń wskaż

przyczyny, reakcję na stres, sposób radzenia sobie w sytuacji stresującej.

Co mnie stresuje?

Jak reaguje?

Co zrobić, żeby temu zapobiec?

Wskazówki do realizacji
Uczniowie pracują indywidualnie. Wypełniając tabelę tworzą swoją mapę stresu w

oparciu o własne doświadczenia. Wskazani przez nauczyciela uczniowie prezentują
wykonanie ćwiczenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeczytać określone treści z poradnika dotyczące czynników stresogennych i metod

radzenia sobie ze stresem,

2) przeanalizować swoje zachowania,
3) wykonać mapę stresu,
4) zaprezentować wykonane ćwiczenie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ć

wiczenia praktyczne.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia,

−

zeszyt,

−

literatura wskazana przez nauczyciela.

„Projekt współfinansowany ze

ś

rodków Europejskiego Funduszu Społecznego”

28

Ćwiczenie 2

Wpisz w odpowiednie rubryki przykładowe reakcje stresowe: biologiczne i psychiczne.

Biologiczne

Psychiczne

Wskazówki do realizacji
Uczniowie pracując indywidualnie wpisują w tabelę przykładowe reakcje stresowe

zachowując podział na reakcje biologiczne i psychiczne. Wskazani przez nauczyciela
uczniowie prezentują wykonane zadanie. Nauczyciel ocenia poprawność wykonania.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeczytać określone treści z poradnika dotyczące reakcji stresowych,
2) wpisać dane w odpowiednie rubryki,
3) zaprezentować wykonane ćwiczenie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ć

wiczenia praktyczne.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia,

−

zeszyt,

−

literatura wskazana przez nauczyciela.

„Projekt współfinansowany ze

ś

rodków Europejskiego Funduszu Społecznego”

29

5.5. Etyka w pracy technika elektroniki medycznej

5.5.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Uzupełnij tekst wstawiając odpowiednie słowa w wykropkowane miejsca.

Podstawą etyki lekarskiej jest obecnie ................... ......................., jest to zmodyfikowana

wersja ........................ ................................. Powstała w ............. roku. Na jej podstawie lekarz
zobowiązany jest poświecić życie służbie .............................., szanować nauczycieli za
przekazaną wiedzę, wykonywać swój zawód z sumiennością i godnością. Troska o zdrowie
chorych została nazwana .................... ......................., a dla życia ludzkiego już od chwili
poczęcia obowiązuje .......................... .............................. Lekarz zobowiązuje się także, że nie
użyje swojej wiedzy przeciw ............................ ..............................., nawet pod presją groźby.

Wskazówki do realizacji
Uczniowie pracują indywidualnie. Wypełniają tekst w wykropkowanych miejscach

brakującymi słowami. Pięciu uczniów, którzy zrobią to najszybciej oddają ćwiczenie do
sprawdzenia nauczycielowi. Za dobre wykonanie zadania otrzymują ocenę. Po upływie
wyznaczonego przez nauczyciela czasu wskazani uczniowie głośno odczytują rozwiązanie,
a nauczyciel wskazuje poprawne rozwiązanie.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeczytać określone treści z poradnika dotyczące etyki w pracy technika elektroniki

medycznej,

2) przeanalizować zdania decydując jak uzupełnić wykropkowane miejsca,
3) zaprezentować wykonane ćwiczenie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ć

wiczenia praktyczne.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia,

−

zeszyt,

−

literatura wskazana przez nauczyciela.

Ćwiczenie 2

Przygotujcie w parach krótką scenkę rozgrywającą się w szpitalu. Osoba A odgrywa rolę

dziennikarza, który próbuje dowiedzieć o zdrowie znanej aktorki, która została niedawno
poddana badaniom. Osoba B odgrywa rolę pracownika szpitala, który odmawia udzielenia
informacji powołując się na odpowiednie dokumenty prawne.

„Projekt współfinansowany ze

ś

rodków Europejskiego Funduszu Społecznego”

30

Wskazówki do realizacji

Uczniowie pracują w parach. Nauczyciel wskazuje, która z osób odgrywa rolę osoby A,

a która osoby B. Na przygotowanie scenki uczniowie mają około 10 minut. Po upływie
wyznaczonego czasu nauczyciel prosi uczniów o przedstawienie scenek. Sprawdza czy
poprawnie zostały wskazane dokumenty prawne, na które należy się powołać.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeczytać określone treści z poradnika dotyczące etyki w pracy technika elektroniki

medycznej,

2) przeanalizować sytuację decydując jakie zachowanie będzie zgodne z etyką zawodową,
3) zaprezentować scenkę przed klasą.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ć

wiczenia praktyczne.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia,

−

zeszyt,

−

literatura wskazana przez nauczyciela.

„Projekt współfinansowany ze

ś

rodków Europejskiego Funduszu Społecznego”

31

6. EWALUACJA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA

Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego

Test dwustopniowy do jednostki modułowej „Kształtowanie umiejętności
interpersonalnych”

Test składa się z 20 zadań, z których:

−

zadania 1–16 są z poziomu podstawowego,

−

zadania 17–20 są z poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:

-

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 8 zadań,

-

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 10 zadań,

-

dobry – za rozwiązanie 15 zadań, w tym co najmniej 2 z poziomu ponadpodstawowego,

-

bardzo dobry – za rozwiązanie 17 zadań, w tym co najmniej 3 z poziomu
ponadpodstawowego,

Klucz odpowiedzi: 1. a, 2. b, 3. d, 4. d, 5. b, 6. a, 7. c, 8. a, 9. c, 10. c, 11. b,
12. d, 13. d, 14. c, 15. a, 16. c, 17. c, 18. a, 19. d, 20. a.

Plan testu

Nr

zad.

Cel operacyjny

(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

1. Określić procesy pamięciowe.

A

P

a

2. Określić procesy pamięciowe.

A

P

b

3. Scharakteryzować

procesy

dotyczące

funkcjonowania człowieka w sferze
poznawczej.

A

P

d

4. Scharakteryzować

procesy

dotyczące

funkcjonowania człowieka w sferze
poznawczej.

A

P

d

5. Scharakteryzować

procesy

dotyczące

funkcjonowania człowieka w sferze
poznawczej.

B

P

b

6. Scharakteryzować reakcje pojawiające się

w sytuacji stresowej.

A

P

a

„Projekt współfinansowany ze

ś

rodków Europejskiego Funduszu Społecznego”

32

7. Objaśnić, jakie są podstawy etyki

w działalności zawodowej.

A

P

c

8. Zastosować przepisy zawarte w karcie

praw pacjenta.

B

P

a

9. Scharakteryzować procesy dotyczące

funkcjonowania człowieka w sferze
poznawczej.

B

P

c

10. Znać koło konfliktów.

B

P

c

11. Znać koło konfliktów.

A

P

b

12. Znać koło konfliktów.

B

P

d

13. Scharakteryzować zachowania asertywne.

B

P

d

14. Scharakteryzować zachowania asertywne.

A

P

c

15. Określić

czynniki

wpływające

na

rozwiązywanie problemów.

A

P

a

16. Określić

czynniki

wpływające

na

rozwiązywanie problemów.

B

P

c

17. Scharakteryzować

ogólne

teorie

osobowości.

B

PP

c

18. Scharakteryzować

ogólne

teorie

osobowości.

B

PP

a

19. Określić psychologiczne prawidłowości

procesu uczenia się.

B

PP

d

20. Określić przepisy dotyczące etyki w

działalności zawodowej.

B

PP

a

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z co najmniej jednotygodniowym

wyprzedzeniem.

2. Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.
3. Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań podanych w zestawie oraz z zasadami punktowania.
4. Przeprowadź z uczniami próbę udzielania odpowiedzi na typy zadań testowych, jakie będą

w teście.

5. Omów z uczniami sposób udzielania odpowiedzi (karta odpowiedzi).
6. Zapewnij uczniom możliwość samodzielnej pracy.
7. Rozdaj uczniom zestawy zadań testowych i karty odpowiedzi, określ czas przeznaczony

na udzielanie odpowiedzi.

„Projekt współfinansowany ze

ś

rodków Europejskiego Funduszu Społecznego”

33

8. Postaraj się stworzyć odpowiednią atmosferę podczas przeprowadzania pomiaru

dydaktycznego (rozładuj niepokój, zachęć do sprawdzenia swoich możliwości).

9. Kilka minut przed zakończeniem sprawdzianu przypomnij uczniom o zbliżającym się

czasie zakończenia udzielania odpowiedzi.

10. Zbierz karty odpowiedzi oraz zestawy zadań testowych.
11. Sprawdź wyniki i wpisz do arkusza zbiorczego.
12. Przeprowadź analizę uzyskanych wyników sprawdzianu i wybierz te zadania, które

sprawiły uczniom największe trudności.

13. Ustal przyczyny trudności uczniów w opanowaniu wiadomości i umiejętności.
14. Opracuj wnioski do dalszego postępowania, mającego na celu uniknięcie niepowodzeń

dydaktycznych – niskich wyników przeprowadzonego sprawdzianu.

Instrukcja dla ucznia

1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 20 zadań o różnym stopniu trudności. Wszystkie zadania są zadaniami

wielokrotnego wyboru i tylko jedna odpowiedź jest prawidłowa.

5. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi – zaznacz prawidłową

odpowiedź znakiem X (w przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć
kółkiem, a następnie ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową).

6. Test składa się z dwóch części o różnym stopniu trudności: I część – poziom

podstawowy,
II część – poziom ponadpodstawowy.

7. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
8. Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego rozwiązanie

na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci czas wolny. Trudności mogą przysporzyć Ci
zadania: 17–20, gdyż są one na poziomie trudniejszym niż pozostałe. Przeznacz na ich
rozwiązanie więcej czasu.

9. Na rozwiązanie testu masz 90 min.

Powodzenia

Materiały dla ucznia:

−

instrukcja,

−

zestaw zadań testowych,

−

karta odpowiedzi.

„Projekt współfinansowany ze

ś

rodków Europejskiego Funduszu Społecznego”

34

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

I część
1. Proces gromadzenia wiedzy i umiejętności człowieka to:

a) zapamiętywanie.
b) zapominanie.
c) zniekształcanie.
d) odtwarzanie.

2. Trzy podstawowe procesy pamięciowe to:

a) zapamiętywanie, zapominanie, gromadzenie.
b) zapamiętywanie, pamiętanie i odtwarzanie.
c) gromadzenie, pamiętanie i odtwarzanie.
d) przypominanie, zapominanie, pamiętanie.

3. Samodzielny proces tworzenia obrazów na podstawie minionych spostrzeżeń to:

a) myślenie.
b) wrażenie.
c) uwaga.
d) wyobraźnia.

4. Skierowanie świadomości na jakiś przedmiot lub zjawisko świata zewnętrznego

i wewnętrznego to:
a) spostrzeganie.
b) pamięć.
c) wrażenie.
d) uwaga.

5. Wrażenia:

a) nie mają związku z działaniem bodźców.
b) dzielą się w zależności od receptorów, które odbierają bodźce.
c) nie są składnikiem procesu poznawczego.
d) dzielą się na trzy podstawowe procesy pamięciowe.

6. Stres to:

a) naturalna i nieunikniona reakcja organizmu.
b) jest reakcją biologiczną świadczącą o chorobie organizmu.
c) jest reakcją wyłącznie na pozytywne zmiany w życiu.
d) jest reakcją wyłącznie na negatywne zmiany w życiu.

7. Deklaracja Genewska:

a) została przyjęta w 2004 roku.
b) dotyczy zasad przeprowadzania eksperymentu medycznego.
c) dotyczy podstawowych zasad etyki lekarskiej.
d) inaczej nazywa jest „przysięgą Hipokratesa”.

„Projekt współfinansowany ze

ś

rodków Europejskiego Funduszu Społecznego”

35

8. O obowiązku udzielania pomocy lekarskiej stanowi:

a) artykuł 30 Ustawy o zawodzie lekarza i dentysty.
b) artykuł 39 Ustawy o zawodzie lekarza i dentysty.
c) artykuł 40 Ustawy o zawodzie lekarza i dentysty.
d) artykuł 5 Przysięgi Hipokratesa.

9. Na kartę praw pacjenta składają się przepisy zawarte:

a) między innymi w ustawie o zakładach opieki zdrowotnej, ustawie o zawodzie

lekarza, ustawie o ochronie zdrowia psychicznego.

b) między innymi w ustawie o pobieraniu i przeszczepianiu komórek, tkanek

i narządów oraz ustawie o handlu lekami.

c) tylko w ustawie o zawodzie lekarza.
d) tylko w Deklaracji Genewskiej.

10. Obrazy przedmiotów lub zjawisk, których nie postrzegamy w danej chwili są rezultatem

procesu:
a) myślenia.
b) pamiętania.
c) wyobrażania.
d) uwagi.

11. Uczenie się przez wgląd:

a) polega na wytwarzaniu odruchów warunkowych.
b) jest nieekonomicznym sposobem uczenia się, stosowanym tam gdzie zawodzą inne.
c) następuje przy okazji wykonywania jakichś czynności.
d) polega na poznaniu istoty rzeczy, zobaczenie powiązań między elementami.

12. Przykład problemów z relacjami, które mogą być przyczyną konfliktu to:

a) nierówna kontrola zasobów.
b) brak informacji.
c) zła komunikacja.
d) wartości.

13. Brak informacji, różne procedury zbierania danych, różna interpretacja danych to

przyczyny konfliktów wynikające z:
a) problemów z wartościami.
b) problemów z danymi.
c) problemów strukturalnych.
d) różnorodnych interesów i potrzeb stron.

14. Jeżeli ludzie będą forsować swoje wartości i nie będą tolerancyjni wobec systemów

wartości innych może dojść do:
a) konfliktu interesów.
b) konfliktu strukturalnego.
c) konfliktu danych.
d) konfliktu wartości.

„Projekt współfinansowany ze

ś

rodków Europejskiego Funduszu Społecznego”

36

15. Asertywność to miedzy innymi:

a) świadome ingerowanie w prawa innych osób.
b) stawianie sobie wygórowanych celów.
c) postępowanie odwrotne do uległości.
d) sztuka odmawiania.

II część
16. Postawy biernej nie cechuje:

a) zaspokajanie potrzeb innych ludzi.
b) uleganie wpływom innych ludzi.
c) narzucanie innym swojej woli.
d) tłumaczenie się ze swojego zachowania.

17. Teoria typów zakłada, że:

a) każda jednostka reprezentuje równowagę elementów zgodnych z typem osobowości.
b) osobowość dorosłego człowieka rozwija się w czasie, w zależności od stopnia

integracji czynników.

c) osobowość zależy od stałości środowiska i otrzymywanych wzmocnień.
d) osobowość to system wiedzy osobistej wykorzystywanej przy interpretacji

doświadczeń i sterowaniu zachowaniem.

18. Nacisk na rolę procesów nieświadomych, konfliktów i centralną rolę popędów w rozwoju

osobowości to element:
a) teorii typów.
b) teorii cech.
c) teorii psychoanalitycznej.
d) jednej z teorii humanistycznych.

19. Negocjacje:

a) wiążą się z częściową rezygnacją ze swoich interesów na rzecz ostatecznego

porozumienia.

b) nie wymagają kompromisu.
c) są stosowane wyłącznie na poziomie międzynarodowym.
d) wymagają neutralnej osoby mediatora.

20. Arbiter:

a) wydaje orzeczenia, które są zwyczajowo przyjmowane, ale nie mają mocy prawnej.
b) wydaje orzeczenia, które mogą być odrzucone przez jedną lub obie strony konfliktu.
c) wydaje werdykt po tym jak strony konfliktu zobowiązują się do jego uznania.
d) został wyznaczony przez właściwy sąd do wydania orzeczenia.

„Projekt współfinansowany ze

ś

rodków Europejskiego Funduszu Społecznego”

37

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko ……………………………………………………..

Kształtowanie umiejętności interpersonalnych

Zakreśl poprawną odpowiedź.

Nr

zadania

Odpowiedź

Punkty

1

a

b

c

d

2

a

b

c

d

3

a

b

c

d

4

a

b

c

d

5

a

b

c

d

6

a

b

c

d

7

a

b

c

d

8

a

b

c

d

9

a

b

c

d

10

a

b

c

d

11

a

b

c

d

12

a

b

c

d

13

a

b

c

d

14

a

b

c

d

15

a

b

c

d

16

a

b

c

d

17

a

b

c

d

18

a

b

c

d

19

a

b

c

d

20

a

b

c

d

Razem:

„Projekt współfinansowany ze

ś

rodków Europejskiego Funduszu Społecznego”

38

TEST 2

Test dwustopniowy do jednostki modułowej „Kształtowanie umiejętności
interpersonalnych”

Test składa się z 20 zadań, z których:

−

zadania 1–16 są z poziomu podstawowego,

−

zadania 17–20 są z poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:

-

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 6 zadań,

-

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 10 zadań,

-

dobry – za rozwiązanie 15 zadań, w tym co najmniej 2 z poziomu ponadpodstawowego,

-

bardzo dobry – za rozwiązanie 17 zadań, w tym co najmniej 3 z poziomu
ponadpodstawowego,

Klucz odpowiedzi: 1. d, 2. b, 3. a, 4. b, 5. d, 6. c, 7. b, 8. b, 9. c, 10. b, 11. c,
12. d, 13. b, 14. b, 15. b, 16. b, 17. d, 18. a, 19. a, 20. a.

Plan testu

Nr

zad.

Cel operacyjny

(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

1.

Znać procesy pamięciowe.

A

P

d

2.

Znać procesy pamięciowe.

B

P

b

3.

Scharakteryzować

procesy

dotyczące

funkcjonowania człowieka w sferze poznawczej.

A

P

a

4.

Scharakteryzować

procesy

dotyczące

funkcjonowania człowieka w sferze poznawczej.

B

P

b

5.

Scharakteryzować

procesy

dotyczące

funkcjonowania człowieka w sferze poznawczej.

A

P

d

6.

Objaśnić, jakie są podstawy etyki w działalności
zawodowej.

B

P

c

7.

Znać przepisy zawarte w karcie praw pacjenta.

B

P

b

8.

Objaśnić, jakie są podstawy etyki w działalności
zawodowej.

B

P

b

9.

Scharakteryzować

procesy

dotyczące

funkcjonowania człowieka w sferze poznawczej.

B

P

c

„Projekt współfinansowany ze

ś

rodków Europejskiego Funduszu Społecznego”

39

10. .

Znać koło konfliktów.

A

P

b

11.

Znać koło konfliktów.

B

P

c

12.

Znać koło konfliktów.

B

P

d

13.

Scharakteryzować postawę agresywną.

B

P

b

14.

Scharakteryzować postawę asertywną.

B

P

b

15.

Znać psychologiczne prawidłowości procesu
uczenia się.

A

P

b

16.

Określić czynniki wpływające na rozwiązywanie
problemów.

B

PP

b

17.

Scharakteryzować ogólne teorie osobowości.

B

PP

d

18.

Scharakteryzować ogólne teorie osobowości.

B

PP

a

19.

Określić psychologiczne prawidłowości procesu
uczenia się.

B

PP

a

20.

Określić przepisy dotyczące etyki w działalności
zawodowej.

B

PP

a

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z co najmniej jednotygodniowym

wyprzedzeniem.

2. Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.
3. Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań podanych w zestawie oraz z zasadami punktowania.
4. Przeprowadź z uczniami próbę udzielania odpowiedzi na takie typy zadań testowych,

jakie będą w teście.

5. Omów z uczniami sposób udzielania odpowiedzi (karta odpowiedzi).
6. Zapewnij uczniom możliwość samodzielnej pracy.
7. Rozdaj uczniom zestawy zadań testowych i karty odpowiedzi, podaj czas przeznaczony

na udzielanie odpowiedzi.

8. Postaraj się stworzyć odpowiednią atmosferę podczas przeprowadzania pomiaru

dydaktycznego (rozładuj niepokój, zachęć do sprawdzenia swoich możliwości).

9. Kilka minut przed zakończeniem sprawdzianu przypomnij uczniom o zbliżającym się

czasie zakończenia udzielania odpowiedzi.

10. Zbierz karty odpowiedzi oraz zestawy zadań testowych.
11. Sprawdź wyniki i wpisz do arkusza zbiorczego.
12. Przeprowadź analizę uzyskanych wyników sprawdzianu i wybierz te zadania, które

sprawiły uczniom największe trudności.

13. Ustal przyczyny trudności uczniów w opanowaniu wiadomości i umiejętności.

„Projekt współfinansowany ze

ś

rodków Europejskiego Funduszu Społecznego”

40

14. Opracuj wnioski do dalszego postępowania, mającego na celu uniknięcie niepowodzeń

dydaktycznych – niskie wyniki przeprowadzonego sprawdzianu.

Instrukcja dla ucznia

1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 20 zadań o różnym stopniu trudności. Wszystkie zadania są zadaniami

wielokrotnego wyboru i tylko jedna odpowiedź jest prawidłowa.

5. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi – zaznacz prawidłową

odpowiedź znakiem X (w przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć
kółkiem, a następnie ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową).

6. Test składa się z dwóch części o różnym stopniu trudności: I część – poziom

podstawowy, II część – poziom ponadpodstawowy.

7. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
8. Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego rozwiązanie

na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci czas wolny. Trudności mogą przysporzyć Ci
zadania: 17–20, gdyż są one na poziomie trudniejszym niż pozostałe. Przeznacz na ich
rozwiązanie więcej czasu.

9. Na rozwiązanie testu masz 90 min.

Powodzenia

Materiały dla ucznia:

−

instrukcja,

−

zestaw zadań testowych,

−

karta odpowiedzi.

„Projekt współfinansowany ze

ś

rodków Europejskiego Funduszu Społecznego”

41

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

I część
1. Proces polegający na przypominaniu i rozpoznawaniu to:

a) zapamiętywanie.
b) zapominanie.
c) zniekształcanie.
d) odtwarzanie.

2. Dwa procesy, które składają się na pamiętanie to:

a) zapamiętywanie i odtwarzanie.
b) zapominanie i zniekształcanie.
c) odtwarzanie i zniekształcanie.
d) zapamiętywanie i zapominanie.

3. Aktywny proces poznawczy odzwierciedlający ogólne cechy i stosunki między różnymi

elementami rzeczywistości to:
a) myślenie.
b) spostrzeganie.
c) uwaga.
d) wyobraźnia.

4. Proces psychiczny polegający na doznawaniu wielu wrażeń jednocześnie, które w mózgu

są selekcjonowane, wiązane oraz sensownie ujmowane:
a) to pamięć.
b) to spostrzeganie.
c) to wrażenie.
d) nie jest jednym z procesów poznawczych.

5. Uczenie się:

a) zawsze ma charakter zamierzony.
b) nigdy nie ma charakteru zamierzonego.
c) prowadzi do nietrwałych zmian w zachowaniu uczącego się.
d) jest procesem nabywania doświadczeń.

6. Tradycyjną podstawą etyki lekarskiej jest:

a) przysięga genewska.
b) przysięga lekarska.
c) przysięga Hipokratesa.
d) karta praw pacjenta.

7. Na kartę praw pacjenta składają się przepisy zawarte:

a) między innymi w ustawie o zakładach opieki zdrowotnej, ustawie o zawodzie

lekarza, ustawie o ochronie danych osobowych.

b) między innymi w ustawie o ochronie zdrowia psychicznego i ustawie o pobieraniu

i przeszczepianiu komórek, tkanek i narządów.

c) tylko w Konstytucji.
d) tylko w ustawie o pobieraniu i przeszczepianiu komórek, tkanek i narządów.

„Projekt współfinansowany ze

ś

rodków Europejskiego Funduszu Społecznego”

42

8. Deklaracja genewska powstała:

a) podczas Sesji Europejskiego Stowarzyszenia Lekarzy.
b) w 1948 roku.
c) w 1998 roku.
d) jako dokument sprzeczny z Przysięgą Hipokretesa.

9. U podstaw wszystkich procesów poznawczych leży:

a) myślenie.
b) uwaga.
c) pamięć.
d) wrażenia.

10. Przykład problemów z danymi, które mogą być przyczyną konfliktu to:

a) nierówna kontrola zasobów.
b) brak informacji.
c) zła komunikacja.
d) wartości.

11. Różne role społeczne, rozbieżność struktury formalnej i nieformalnej, nierówny rozkład

sił to przyczyny konfliktów wynikające z:
a) problemów z wartościami.
b) problemów z danymi.
c) problemów strukturalnych.
d) interesów.

12. Konflikt nazywany często „niepotrzebnym”, bo może pojawiać się wtedy, kiedy nie ma

obiektywnie warunków sprzyjających powstaniu konfliktu np. wykluczających się
wartości czy ograniczonych dóbr to:
a) konflikt wartości.
b) konflikt interesów.
c) konflikt dóbr.
d) konflikt relacji.

13. Postawy agresywnej nie cechuje:

a) osiąganie własnych celów kosztem innych.
b) szanowanie swoich praw na równi z innymi.
c) narzucanie innym swojej woli.
d) zaspokajanie swoich potrzeb kosztem innych.

14. Postawę asertywną cechuje:

a) milczące zachowanie w sytuacji konfliktu.
b) wyrażanie pozytywnych i negatywnych emocji.
c) osiąganie własnych celów kosztem innych.
d) tłumaczenie się ze swojego zachowania.

„Projekt współfinansowany ze

ś

rodków Europejskiego Funduszu Społecznego”

43

15. Jeżeli ktoś: lubi widzieć całość rysunku, potrzebuje wykresów by zrozumieć materiał,

lubi wiedzieć gdzie jest, często kieruje się patrzeniem na obiekt, a interesują go kolory
i projektowanie tzn. że reprezentuje typ:
a) słuchowy.
b) wzrokowy.
c) dotykowy.
d) kinestetyczny.

II część
16. Mediacje:

a) rozwiązanie konfliktu przez osobę niezależną.
b) rozwiązanie konfliktu w obecności osoby bezstronnej.
c) rozwiązanie konfliktu w sposób korzystny tylko dla jednej ze stron.
d) występują wyłącznie wewnątrz organizacji lub grup ludzi, które wcześniej się znały.

17. Opieranie się głównie na fenomenologii – najważniejsze są subiektywne doświadczenia

jednostki, holizmie i naturalnym dążeniu do samorealizacji to elementy:
a) teorii typów.
b) teorii cech.
c) teorii psychoanalitycznej.
d) jednej z teorii humanistycznych.

18. Poznawcze podejście do osobowości zakłada, że:

a) każda jednostka reprezentuje równowagę elementów zgodnych z typem osobowości.
b) osobowość dorosłego człowieka rozwija się w czasie, w zależności od stopnia

integracji czynników.

c) osobowość zależy od stałości środowiska i otrzymywanych wzmocnień.
d) osobowość to system wiedzy osobistej wykorzystywanej przy interpretacji

doświadczeń i sterowaniu zachowaniem.

19. Uczenie się sensoryczne:

a) polega na wytwarzaniu odruchów warunkowych.
b) jest nieekonomicznym sposobem uczenia się, stosowanym tam gdzie zawodzą inne.
c) następuje przy okazji wykonywania jakichś czynności.
d) polega na poznaniu istoty rzeczy, zobaczenie powiązań między elementami.

20. O obowiązku udzielania informacji pacjentowi mówi:

a) artykuł 36 Ustawy o zawodzie lekarza i dentysty.
b) artykuł 1 Ustawy o zawodzie lekarza i dentysty.
c) artykuł 1 Deklaracji Genewskiej.
d) artykuł 36 Przysięgi Hipokratesa.

„Projekt współfinansowany ze

ś

rodków Europejskiego Funduszu Społecznego”

44

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko ……………………………………………………..

Kształtowanie umiejętności interpersonalnych

Zakreśl poprawną odpowiedź.

Nr

zadania

Odpowiedź

Punkty

1

a

b

c

d

2

a

b

c

d

3

a

b

c

d

4

a

b

c

d

5

a

b

c

d

6

a

b

c

d

7

a

b

c

d

8

a

b

c

d

9

a

b

c

d

10

a

b

c

d

11

a

b

c

d

12

a

b

c

d

13

a

b

c

d

14

a

b

c

d

15

a

b

c

d

16

a

b

c

d

17

a

b

c

d

18

a

b

c

d

19

a

b

c

d

20

a

b

c

d

Razem:

„Projekt współfinansowany ze

ś

rodków Europejskiego Funduszu Społecznego”

45

7. LITERATURA

1

Budhoska W., Włodarski Z.: Psychologia uczenia się, Państwowe Wydawnictwo
Naukowe, Warszawa 1977

2

Everly Jr G.S., Rosenfeld R.: Stres. Przyczyny, terapia i autoterapia. Państwowe
Wydawnictwo Naukowe, Warszawa, 1992.

3

Gutmann J.: Jak sobie radzić ze stresem?. Wyd. JEDNOŚĆ, Kielce 2001.

4

Jamrożek B., Sobczak J.: Komunikacja interpersonalna cz.1. Wyd. eMPi 2, Poznań, 1996.

5

Selye H.: Stres życia. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa, 1969.

6

Selye H.: Stres okiełznany. PIW, Warszawa, 1978.

7

Tomaszewski T. (red.): Psychologia, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1975

8

Zimbardo P, Ruch F.: Psychologia i życie. Państwowe Wydawnictwo Naukowe
Warszawa, 1996.

9

Poradnik nauczyciela, sierpień 2002.

10 http://www.pk.edu.pl
11 http://www.vulcan.edu.pl

Literatura metodyczna
1. Krogulec-Sobowiec M., Rudziński M.: Poradnik dla autorów pakietów edukacyjnych.

KOWEZiU, Warszawa 2003

2. Niemierko B.: Pomiar wyników kształcenia zawodowego. Biuro Koordynacji Kształcenia

Kadr, Fundusz Współpracy, Warszawa 1997.

3. Szlosek F.: Wstęp do dydaktyki przedmiotów zawodowych. Instytut Technologii

Eksploatacji, Radom 1998.