AUDIO 11/99

46

ESA nie rozpieszcza mniej zamożnych klientów.
Kilka konstrukcji powstałych w ciągu ostatnich dwóch
lat krąży na wysokich pułapach. Jak na razie bez rezultatu
wypatrujemy tańszych propozycji; najtańsze Ostinato
2000 kosztuje 2900 zł, a więc też nie jest to produkt dla
początkujących. Taką polityką ESA może nie robi wielkiej
“kasy”, nie partycypując w podziale obszernego rynku
niskobudżetowego, ale niewątpliwie systematycznie i
skutecznie wyrabia sobie opinię producenta najbardziej
luksusowych kolumn wśród firm polskich.

ESA

N

azwa ESA przedarła się już na ła−

my prasy wielkonakładowej, słu−
żąc za przykład polskiej ambitnej
tworczości w artykułach popula−

ryzujących tematykę audiofilską.

Chcąc po długiej przerwie wybrać coś

do testu spośród nowych “Es”, szybko zde−
cydowałem się na

Furioso. Oto najprawdo−

podobniej najdroższy podstawkowy układ
dwudrożny, jaki stworzyli polscy konstruk−
torzy. Jest to próba sił nie tylko technolo−
giczna, ale i psychologiczna. Już nie dość,
że polscy producenci proponują produkty
drogie i bardzo drogie, które jeszcze nie−
dawno wydawały się być zastrzeżone dla
najbardziej renomowanych producentów
zachodnich, to na dodatek próbują zdobyć
najtrudniejsze obszary, jeśli chodzi o rodzaj
urządzeń. Jeśli bowiem jakiś procent au−
diofilów wysila się, aby kupić zespoły głoś−
nikowe za kwotę 7500zł, to zdecydowana
większość z nich spojrzy w stronę poważ−
nych, wolnostojących kolumn, chcąc łatwo
nie tylko usłyszeć, ale i dostrzec, na co
wydają wszystkie oszczędności.
Natomiast ten niewielki odse−
tek, który decyduje się
na kolumienki

H

H

H

H

Hi−End

i−End

i−End

i−End

i−End

Zespoły głośnikowe

Zespoły głośnikowe

Zespoły głośnikowe

Zespoły głośnikowe

Zespoły głośnikowe

Furioso

AUDIO 11/99

47

AUDIO 11/99

małe, najczęściej − bez obrazy − trochę sno−
buje, chcąc mieć produkt znamienitej
zachodniej firmy. Taka firma usprawiedli−
wia fanaberię.
A ESA? No właśnie, może ESA też już jest
obiektem westchnień?

Jak mi jednak wiadomo, supermonitor

Esy powstał bez wielkich nadziei na suk−
ces rynkowy. Można by więc podejrzewać,
że został stworzony do roli wizytówki (ra−
czej wizytóweczki), ale jak wyjaśniał mi
współwłaściciel firmy, Andrzej Zawada, jest
to przede wszystkim owoc ciekawości...
Oto bowiem, po kilku latach oczekiwania,
wreszcie udostępniony został konstrukto−
rom na całym świecie najnowszy głośnik
nisko−średniotonowy Scan−Speaka, którego
parametry tak zainspirowały i zmobilizowa−
ły konstruktorów Esy do stworzenia... naj−
lepszego 10−litrowego monitora na świecie!
Tak bezceremonialnie, bez kompleksów
i bez pokory firma ESA określa zamierzo−
ną pozycję, jaką zająć ma najnowszy pro−

dukt. Przyjrzyjmy się więc tajemni−

czej “piętnastce”.

AUDIO 11/99

15W8530 to jeden

z najnowszych produktów

Scan−Speaka, drugi − po

kopułce wysokotonowej

D2905/9900 − należący do

referencyjnej serii

Revelator.

Jest to pierwszy głośnik Scan−Speaka w

kategorii 15cm. Wcześniej wybór wśród
nisko−średniotonowych ograniczał się do
dużej gamy “osiemnastek” (wśród nich naj−
słynniejszy “węglowy” 18W8545), które
rzeczywiście można uznać za optymalne
do układów dwudrożnych, ale są jednak za
duże, gdy chce się stworzyć perwesyjnie
mały monitorek. Scan−Speak, chcąc wy−
startować w nowej kategorii, musiał 15−cm
głośnik stworzyć zupełnie od podstaw,
wraz z opracowaniem nowego kosza. Wy−
magało to czasu, ale zaowocowało prze−
twornikiem spełniającym najnowsze i naj−
wyższe wymagania. Niestety, jego cena
nie jest przystępna − jest droższy od więk−
szej przecież węglowej “osiemnastki”, kosz−
tuje tyle, co wysokotonowy Revelator.

O planach tego głośnika mówiło się już

niedługo po tym, jak karierę zaczęła robić

węglowa “osiemnastka”. Wydawało się

więc, że nowy, mniejszy głośnik będzie na−
wiązywał do jej konstrukcji, choćby w ro−
dzaju membrany − wzbogaconej węglem,
charakterystycznie pofałdowanej (wskutek
powolnego suszenia na powietrzu, a nie
dodatku węgla). Jednak 15W wygląda z
zewnątrz zupełnie inaczej. Membrana −
przygotowana z celulozy − nie jest gładka,
ale nie wskutek nieregularnych pofałdo−
wań, lecz przez szereg ukośnie biegną−
cych nacięć. Mają one za zadanie prze−
szkodzić falom stojącym, które mogłyby
powstać na promieniu membrany, odbija−
jąc się od zawieszenia. Każde z nacięć zo−
stało ręcznie powleczone substancją tłu−
miącą, zarówno od zewnętrznej, jak we−
wnętrznej strony membrany; zewnętrzna
powierzchnia została później w całości na−
sączona. Nakładka przeciwpyłowa jest wy−
pukła − tekstylna, również ponacinana i po−
wleczona. W wyniku tych zabiegów uży−
teczne pasmo przenoszenia sięga 7kHz,
choć ze względu na charakterystyki kierun−
kowe jest oczywiście polecana niższa częs−
totliwość podziału. Wspaniale wygląda kosz
głośnika. Odlewany z metali lekkich, ma
bardzo cienkie żebra, pozwalające na swo−
bodną transmisję ciśnienia od tylnej strony
membrany, i bardzo duży prześwit między
dolnym zawieszeniem a układem magne−
tycznym, co pozwala odprowadzać ciśnie−
nie spod zawieszenia. Tą drogą można łat−
wo zobaczyć uzwojenia cewki drgającej
(drut aluminiowy na karkasie kaptonowym)
− ponad szczelinę wystaje aż 6,5 mm (i
rzecz jasna tyle samo poniżej), co daje aż
13mm liniowej amplitudy (18mm amplitudy
maksymalnej), i co jest zupełnie wyjątkowe
dla tak małego głośnika. 21−cm Excell z
Batorego nie ma ma takich możliwości wy−
chylenia liniowego (12mm), a jest pod tym
względem najlepszym Excelem. Ale głoś−
nik nisko−średniotonowy

Batorego ma po−

wierzchnię 220cm

2

2

2

2

2

, a

Furiosa tylko 95cm

2

2

2

2

2

.

Jeśli chce się za pomocą membrany o po−
wierzchni 95cm

2

2

2

2

2

przepompować trochę po−

wietrza, to trzeba pozwolić membranie po−
szaleć. A trzeba przepompować trochę po−
wietrza, jeśli chce się skutecznie przetwa−
rzać niskie częstotliwości. A więc kolej−
ny rekord − częstotliwość rezonansowa
15W8530K to 30Hz! Zarówno duża ampli−
tuda, jak i niska częstotliwość rezonanso−
wa wymagają odpowiednich zawieszeń,
podatnych i liniowych...

... górne, gumowe

zawieszenie jest więc bar−

dzo szerokie, ale szczególnie

ciekawie przedstawia się

zawieszenie dolne − nie ma

kilku jednakowych fałd, jak

to zwykle bywa, ale każda

fałda ma inną szerokość.

W układzie magnetycznym założono Sym−

metric Drive 1, czyli miedziane ustroje, li−
nearyzując przebieg strumienia mag−
netycznego. Trudno jednak wyżyłować
wszystkie parametry tak małego głośnika,
aby przypominał pod każdym względem
największe woofery. Tutaj przedmiotem
kompromisu stała się efektywność. Mimo
pięknego (jak na wielkość głośnika) układu
magnetycznego o średnicy 110mm, efek−
tywność wynosi tylko 85,5dB (wg danych
producenta).

AUDIO 11/99

AUDIO 11/99

48

ESA Furioso

Impedancja znamionowa

Impedancja znamionowa

Impedancja znamionowa

Impedancja znamionowa

Impedancja znamionowa [

Ω

] 8

Efektywność

Efektywność

Efektywność

Efektywność

Efektywność (2,8V/1m) [dB] 83
Rekomend. moc wzmac.

Rekomend. moc wzmac.

Rekomend. moc wzmac.

Rekomend. moc wzmac.

Rekomend. moc wzmac. [W] 50−100
Wymiary

Wymiary

Wymiary

Wymiary

Wymiary (WxSxG) [cm]

60x26,5x41,5

Cena

Cena

Cena

Cena

Cena (za parę) [zł]

7500

Dystrybutor

Dystrybutor

Dystrybutor

Dystrybutor

Dystrybutor ESA

*****

− dane producenta

W konstrukcji nowego 15−cm

głośnika nisko−średniotonowego Scan−Speaka

szczególną uwagę zwrócono na łatwy przepływ

powietrza od tylnej strony membrany i od
dolnego zawieszenia, tworząc wąskie, opły−

wowe żebra kosza i duże prześwity. Widać
zróżnicowane fałdy dolnego zawieszenia,

zapobiegające tworzeniu się jego własnych
rezonansów, i długie uzwojenie cewki,

pozwalające na pracę przy dużych
amplitudach.

Hi−endowe aspi−

racje są kosztowne

− aby niczego nie zanie−

dbać, ESA zdecydowała się

na zainstalowanie bardzo dro−

gich trzpieni przyłączeniowych WBT

Idź Revelator do Revelatora − wyda−

wałoby się, że najodpowiedniejszym part−
nerem dla “Revelacyjnej” “15” jest wyso−
kotonowy Revelator 9900. Ale bardziej ra−
cjonalnym wyborem jest 9700, kopułka za−
opatrzona we wszystkie technologie 9900,
oprócz dużego, specjalnie wyprofilowane−
go frontu, regulującego charakterystykę
kierunkową. Ale regulacja ta służy przede
wszystkim połączeniu z dużymi − 18−, 20−
cm głośnikami nisko−średniotonowymi,
które w zakresie kilku kHz, a więc w okoli−
cach częstotliwości podziału, już mocno
skupiają promieniowanie na osi. Przy za−
stosowaniu głośnika mniejszego, o lep−
szych charakterystykach kierunkowych,
można pozwolić również głośnikowi wyso−
kotonowemu na szerokie rozpraszanie w
okolicach częstotliwości podziału. D2905/
9700 umożliwia zresztą, tak jak 9900,
ustalenie praktycznie dowolnie niskiej
częstotliwości podziału, a to dzięki bardzo
nisko leżącej częstotliwości rezonanso−
wej − 500Hz. Przetwarzanie kończy przy
30kHz. Nie chłodzi się ferrofluidem, jako
że ferrofluid tłumi mikroinformacje, a od−
prowadzanie ciepła z cewki zapewniają
miedziane ustroje układu Symmetric
Drive.

Obudowa

Furioso wykonana jest z

typowego surowca − MDF−u, chociaż
jak na tej wielkości konstrukcję bardzo
grubego (25−mm). Jakby obudowa by−
ła nie dość sztywna, w środku znajdu−
je się dodatkowa półka, ale jej lekko
ukośne ustawienie może również redu−
kować fale stojące. Służy temu także po−
chylona ścianka tylna − firmowy zabieg
stosowany we wszystkich Esach. Nato−
miast warunki akustyczne przedniej ścian−
ki zostały zmodyfikowane poprzez biegną−
ce ukośnie i pogłębiające się w kierunku
górnej ścianki ścięcia przednich krawędzi,
tak że szerokość i powierzchnia frontu na
wysokości głośnika wysokotonowego zo−
stały korzystnie zminimalizowane.

Ze względu na znaczną grubość ścia−

nek, mimo obję−
tości netto tylko
10dm

3

3

3

3

3

, cała obudowa

wydaje się dość duża,
zwłaszcza przez znaczną głę−
bokość. To, jak prezentują się

Furioso, w

znacznej mierze zależy od rodzaju zasto−
sowanych podstawek. Na jednych wyglą−
dają wyraźnie niezgrabnie, na innych
wprost bajecznie.

Wszystkie powierzchnie oklejane są na−

turalnym fornirem; pierwsza partia przygo−
towana została przy użyciu mahoniu, ale na
zamówienie dostarczanych może być wie−
le egzotycznych wykończeń. Na fornir kła−
dzionych jest kilka warstw specjalnego la−

kieru, i ostatecznie uzyskany zostaje efekt
wysokiego połysku.

Zwrotnica przygotowana jest tylko z

elementów najwyższej jakości − a więc wy−
łącznie cewek powietrznych, kondensato−
rów polipropylenowych i rezystorów meta−
lizowanych, zarówno w obwodach szere−
gowych, jak i równoległych. Konfiguracja
zwrotnicy wskazuje na zastosowanie filt−
rów 2. rzędu, plus kompensacja RC dla
nisko−średniotonowego i tłumik dla wyso−
kotonowego. Okablowanie przeprowadzono
czystym srebrem.

Gniazda przyłączeniowe to luksusowe

trzpienie WBT. Wszystko prezentuje się

wybornie, zabrakło tylko szykownej
tabliczki znamionowej, takiej jaką wi−

dzimy na tylnej ściance

Batorego. Za−

miast niej tylko cienka papierowa na−

klejka − już lepiej było nie szpecić tyl−

nej ścianki, jeśli nie można było jej godnie
ozdobić. A numer fabryczny wypalić gorą−
cym żelazem, na ścięciach przednich kra−
wędzi.

A.K

A.K

A.K

A.K

A.K

H

H

H

H

Hi−End

i−End

i−End

i−End

i−End

Zespoły głośnikowe

Zespoły głośnikowe

Zespoły głośnikowe

Zespoły głośnikowe

Zespoły głośnikowe

49

AUDIO 11/99

Furioso

bez wątpliwości

można zaliczyć do grona
konstrukcji znamionowo 8−

omowych − minimum w zakresie nisko−
średniotonowym ma wartość około 7
omów (rys. 1.

rys. 1.

rys. 1.

rys. 1.

rys. 1.). Bass−reflex dostrojono do

ok. 45Hz (minimum impedancji i minimum
amplitudy głośnika, rys. 2.

rys. 2.

rys. 2.

rys. 2.

rys. 2.), choć maksi−

mum ciśnienia z otworu występuje nieco
wyżej − przy 60Hz. Strojenie nie jest zbyt
niskie, więc otwór może pracować bardzo
efektywnie. Na charakterystyce wypadko−
wej widać maksymalny poziom przy około
70Hz, poniżej charakterystyka opada kil−
kanaście dB/okt.

Charakterystykę zakresu średnio−wy−

sokotonowego (rys. 3.

rys. 3.

rys. 3.

rys. 3.

rys. 3.) można zmieścić w

polu +/−3dB, nie widać żadnych szerszych
nierównomierności, jedynie wąskopasmo−
we.

Indywidualne charakterystyki głośników

pokazano na rys. 3a.

rys. 3a.

rys. 3a.

rys. 3a.

rys. 3a. Zwraca uwagę, że

zrealizowano bardzo niską częstotliwość
podziału (około 2kHz), a jednocześnie że
głośnik nisko−średniotonowy jest filtrowany
dość łagodnie − zbocze jego charakterys−
tyki w szerokim zakresie od 1kHz do
7kHz ma nachylenie stopniowo zwiększa−
jące się do 6dB/okt. Sam głośnik traci zdol−
ność przetwarzania dopiero powyżej
7kHz. Mamy więc do czynienia z prze−
twornikiem o relatywnie − jak na klasę nis−
ko−średniotonową − szerokim pasmie prze−
noszenia. Łagodne zbocze i w związku z
tym wciąż efektywne promieniowanie
głośnika nisko−średniotonowego powyżej
2kHz pomaga w uzyskaniu równomiernej
charakterystyki wypadkowej, jako że głoś−
nik wysokotonowy w zakresie 2−5kHz,
choć pełni już główną rolę, to jednak poka−
zuje kilkudecybelowe obniżenie charakte−
rystyki. Mimo więc charakterystyk wyraź−
nie przecinających się w okolicach 2kHz,
co służy wyznaczaniu akustycznej częs−
totliwości podziału, specyfiką

Furioso

jest

silny udział głośnika nisko−średniotonowe−
go w kształtowaniu charakterysty−
ki przez ponad oktawę powyżej tej czętot−
liwości.

Na charakterystyce wodospadowej (rys.4.

rys.4.

rys.4.

rys.4.

rys.4.)

widać łagodny garb rezonansu w zakresie od
2 do 3kHz. Trudno powiedzieć, który głośnik
jest za to odpowiedzialny, jako że obydwa
efektywnie współpracują w tym zakresie.

Rys. 5.

Rys. 5.

Rys. 5.

Rys. 5.

Rys. 5. to charakterystyka w całym pas−

mie akustycznym. Pozwala ona stwierdzić,
że

Furioso

przetwarzają pasmo 50−20000 Hz

z tolerancją +/−2,5dB. W stosunku do śred−
niego poziomu, punkt −6dB można wskazać
przy około 43Hz.

Furioso

sięgają więc rzeczy−

wiście bardzo nisko, jak na tej wielkości kon−
strukcję.

Pomiar szumem tercjowym potwierdza

dobrą równowagę, gdyż należy przypomnieć,
że podbicie w tercjach 100 i 125Hz wynika
z rezonansów pomieszczenia.

Ceną za tak dobre rozciągnięcie pasma

jest niska efektywność. Na usprawiedliwienie
można też przypomnieć, że

Furioso

są oś−

mioomowe, więc efektywność napięciowa już
z natury jest niska (tylko 1W mocy przy
2,83V, w stosunku do 2W dla kolumny czte−
roomowej przy tym samym napięciu), ale wy−
nik 83dB każe zwrócić się ku wzmacniaczom
o odpowiednio dużej mocy. W żadnym też
razie za pomocą tych kolumienek nie nagłoś−
nimy większych pomieszczeń.

Laboratorium

Rys. 5 − charakterystyka przetwarzania złożona

Rys. 5 − charakterystyka przetwarzania złożona

Rys. 5 − charakterystyka przetwarzania złożona

Rys. 5 − charakterystyka przetwarzania złożona

Rys. 5 − charakterystyka przetwarzania złożona

z pomiarów sinusoidą i MLS

z pomiarów sinusoidą i MLS

z pomiarów sinusoidą i MLS

z pomiarów sinusoidą i MLS

z pomiarów sinusoidą i MLS

Rys. 1. Charakterystyka impedancji

R

ys. 2 − pomiar źródeł niskich

ys. 2 − pomiar źródeł niskich

ys. 2 − pomiar źródeł niskich

ys. 2 − pomiar źródeł niskich

ys. 2 − pomiar źródeł niskich

częstotliwości sinusoidą w polu bliskim,

częstotliwości sinusoidą w polu bliskim,

częstotliwości sinusoidą w polu bliskim,

częstotliwości sinusoidą w polu bliskim,

częstotliwości sinusoidą w polu bliskim,

Rys. 3 − pomiar przetwarzania w zakresie 200Hz

Rys. 3 − pomiar przetwarzania w zakresie 200Hz

Rys. 3 − pomiar przetwarzania w zakresie 200Hz

Rys. 3 − pomiar przetwarzania w zakresie 200Hz

Rys. 3 − pomiar przetwarzania w zakresie 200Hz

−20kHz, metodą MLS z od

−20kHz, metodą MLS z od

−20kHz, metodą MLS z od

−20kHz, metodą MLS z od

−20kHz, metodą MLS z odl.

l.

l.

l.

l. 1m, na osi głównej

1m, na osi głównej

1m, na osi głównej

1m, na osi głównej

1m, na osi głównej iiiii pod

pod

pod

pod

pod

kątami 150

kątami 150

kątami 150

kątami 150

kątami 150

O

O

O

O

O

i 30

i 30

i 30

i 30

i 30

O

O

O

O

O

w płaszczyźnie poziomej

w płaszczyźnie poziomej

w płaszczyźnie poziomej

w płaszczyźnie poziomej

w płaszczyźnie poziomej

Rys. 6 − pomiar szumem tercjowym,

Rys. 6 − pomiar szumem tercjowym,

Rys. 6 − pomiar szumem tercjowym,

Rys. 6 − pomiar szumem tercjowym,

Rys. 6 − pomiar szumem tercjowym,

z odległości 2m, na osi głównej

z odległości 2m, na osi głównej

z odległości 2m, na osi głównej

z odległości 2m, na osi głównej

z odległości 2m, na osi głównej

Rys. 4 − charakterystyka wodospadowa zakresu

Rys. 4 − charakterystyka wodospadowa zakresu

Rys. 4 − charakterystyka wodospadowa zakresu

Rys. 4 − charakterystyka wodospadowa zakresu

Rys. 4 − charakterystyka wodospadowa zakresu

200Hz−20kHz

200Hz−20kHz

200Hz−20kHz

200Hz−20kHz

200Hz−20kHz

ESA FURIOSO

Rys. 3

Rys. 3

Rys. 3

Rys. 3

Rys. 3a

a

a

a

a

−

−

−

−

−

niezależne charakterystyki głośników

niezależne charakterystyki głośników

niezależne charakterystyki głośników

niezależne charakterystyki głośników

niezależne charakterystyki głośników

nisko−średniotonowego i wysokotonowego,

nisko−średniotonowego i wysokotonowego,

nisko−średniotonowego i wysokotonowego,

nisko−średniotonowego i wysokotonowego,

nisko−średniotonowego i wysokotonowego,

tylko na osi głównej

tylko na osi głównej

tylko na osi głównej

tylko na osi głównej

tylko na osi głównej

Uwaga:

Uwaga:

Uwaga:

Uwaga:

Uwaga:
Charakterystyka zdjęta w polu bliskim (rys.2.

rys.2.

rys.2.

rys.2.

rys.2.) jest wiarygodna tylko dla częstotli−

wości

poniżej 200Hz.

60

65

70

75

80

85

90

95

100

10

100

1000

10000

100000

Częstotliwość w Hz

Amplituda w d

B

H

H

H

H

Hi−End

i−End

i−End

i−End

i−End

Zespoły głośnikowe

Zespoły głośnikowe

Zespoły głośnikowe

Zespoły głośnikowe

Zespoły głośnikowe