O. JÓZEF MOŃKO OFM CAP.
KAPELAN ŚRODOWISK NIEPODLEGŁOŚCIOWYCH
KRAKOWA

Urodził się 28 marca 1952 r. w Lubniu. Do zakonu OO. Kapucynów wstąpił 4 sierpnia
1969 r. Świecenia kapłańskie otrzymał 15 maja 1977 r.
Będąc wikariuszem, a następnie (od 1985 r.) wieloletnim gwardianem krakowskiego
klasztoru OO. Kapucynów dał się poznać jako płomienny kaznodzieja patriotyczny (Msze
za Ojczyznę - 3 maja, 17 września - Dzień Sybiraka, 11 listopada). W najtrudniejszych
czasach po wprowadzeniu stanu wojennego udzielał schronienia i wszechstronnej
pomocy szykanowanym za postawy i poglądy niepodległościowe. Zapewniał miejsce
zebrań i niósł wieloraką pomoc krakowskim legionistom i wszystkim piłsudczykom wokół
nich skupionych, działaczom podziemnego NSZZ "Solidarność", b. więźniom łagrów
sowieckich dziś skupionych w Związku Sybiraków, zdelegalizowanemu Związkowi
Polskich Artystów Plastyków i wielu innym. Przy tym krzewił postawy obywatelskie i
patriotyczne wśród młodzieży naszego miasta. Doprowadził do rozkwitu krakowski
klasztor OO. Kapucynów tak w sensie materialnym - rozbudowując klasztor i
przeprowadzając kompleksową rewaloryzację zabytkowego kościoła i Kaplicy
Loretańskiej, jak i niematerialnym - tworząc zeń ośrodek życia patriotyczno-religijnego
służący licznym rzeszom krakowian, a znany i ceniony nawet przez Polaków na
uchodźstwie.
Od 1986 r. był współtwórcą, głównie na krużgankach krakowskiej, kapucyńskiej
Kaplicy Loretańskiej, panteonu monumentów najwybitniejszych żołnierzy i działaczy
niepodległościowych. Odsłonięte tam tablice pamiątkowe: marszałka Edwarda Śmigłego
- Rydza (1986 r.), Marszałka Józefa Piłsudskiego (1987), biskupa Władysława
Bandurskiego (1988), gen. Augusta Emila Fieldorfa "Nila" (1988), O. Kosmy
Lenczowskiego, pierwszego kapelana Legionów (1989), gen. Kazimierza Sosnkowskiego
(1989), gen. Józefa Olszyny - Wilczyńskiego (1991), gen. Leopolda Okulickiego (1993),
tablicę upamiętniającą 200-lecie przysięgi Naczelnika Kościuszki w Kaplicy Loretańskiej
(1994); pomniki: Św. Brata Alberta (1987), gen. Zygmunta Zielińskiego (1995),
Błogosławionego O. Pio (1999). Z kolei na Mogile Konfederatów Barskich, stojącej przy
kościele ustawiono nowy, zrekonstruowany, monumentalny krzyż (1993).
W 1995 r. O. Mońko zorganizował i przeprowadził jubileusz 300-lecia przybycia
kapucynów do Krakowa: sympozjum naukowe, wystawa okolicznościowa, tablica
upamiętniająca zasłużonych dla Ojczyzny kapucynów związanych bezpośrednio z
krakowskim klasztorem, wydawnictwo okolicznościowe "300 lat Kapucynów w Krakowie
1695-1995. Księga pamiątkowa", przewodnik "Kościół i klasztor OO. Kapucynów w
Krakowie". W uroczystościach tych uczestniczyli m. in.: metropolita krakowski ksiądz
kardynał Franciszek Macharski, prezydent RP na Uchodźstwie Ryszard Kaczorowski,
wojewoda krakowski Tadeusz Piekarz, prezydent miasta Krakowa Józef Lassota.
Przeprowadził kompleksową rewaloryzację kościoła OO. Kapucynów, klasztoru i

1

Domku Loretańskiego. Pozyskał sponsorów dla realizacji tego przedsięwzięcia nie tylko
w Polsce, ale także w Anglii i Niemczech. Zorganizował zespół pracowników do
wykonania trudnych prac w tym zakresie.
Rozumiejąc konieczność oświaty niepublicznej, już w 1989 r. zapewnił Społecznej
Szkole Podstawowej nr l im. J. Piłsudskiego opiekę duszpasterską, delegując do niej
jako katechetę swego doświadczonego w duszpasterstwie młodzieży współbrata. Od
powstania w 1988 r. wspierał Społeczne Towarzystwo Oświatowe.
Jego działania na polu patriotycznym zostały docenione - w 1989 r. odznaczony
został Złotym Krzyżem Zasługi przez Prezydenta RP na Uchodźstwie. W 1997 r. otrzymał
Złoty Medal Opiekuna Miejsc Pamięci Narodowej, a w 1998 r. Medal Komisji Edukacji
Narodowej.
10 listopada 1999 r. został odznaczony przez wojewodę małopolskiego Ryszarda
Masłowskiego Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski.
W kwietniu 2000 r. czytelnicy "Gazety Wyborczej" wybrali o. Józefa Mońko laureatem
konkursu "Śladem Człowieka '99" promującego osoby, które w swoim działaniu mogą
być wzorem dla innych.
5 czerwca 2000 r. na uroczystej sesji Rady Stołecznego Królewskiego Miasta
Krakowa otrzymał z rąk prezydenta miasta Andrzeja Gołasia Medal Srebrny "Cracoviae
Merenti" przyznawany osobom szczególnie zasłużonym dla Krakowa.
W krakowskim kościele OO. Kapucynów przebywał do 1999 r. Obecnie prowadzi
posługę duszpasterską w parafii w Skomielnej Czarnej, gdzie m.in. założył parafialną
dziecięcą orkiestrę dętą.
Jest Członkiem Honorowym Towarzystwa im. J. Piłsudskiego od 31.03.1998 r.

opracował starszy kustosz Janusz Tadeusz Nowak,
pracownik naukowy Muzeum Historycznego Miasta Krakowa

2