asystent_osoby_niepełnosprawnej_346[02].Z2.01

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie

2. Wymagania wstępne

3. Cele kształcenia

4. Materiał nauczania

4.1. Psychologiczne aspekty udzielania wsparcia. Systemy wsparcia

społecznego. Rola i zadania systemów wsparcia

4.1.1. Materiał nauczania

4.1.2. Pytania sprawdzające

4.1.3. Ćwiczenia

4.1.4. Sprawdzian postępów

4.2. Grupy wsparcia. Rodzaje wsparcia: informacyjne, emocjonalne,

materialne. Świadczenie usług. Wsparcie w rozwoju

4.2.1. Materiał nauczania

4.2.2. Pytania sprawdzające

4.2.3. Ćwiczenia

4.2.4. Sprawdzian postępów

4.3. Metody udzielania wsparcia. Infrastruktura pomocy społecznej. System

poradnictwa społecznego

4.3.1. Materiał nauczania

4.3.2. Pytania sprawdzające

4.3.3. Ćwiczenia

4.3.4. Sprawdzian postępów

4.4. Formy pomocy świadczone podopiecznemu i jego rodzinie. Polityka

społeczna. Wolontariat

4.4.1. Materiał nauczania

4.4.2. Pytania sprawdzające

4.4.3. Ćwiczenia

4.4.4. Sprawdzian postępów

5. Sprawdzian osiągnięć ucznia

6. Literatura

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4. MATERIAŁ NAUCZANIA

4.1. Psychologiczne aspekty udzielania wsparcia. Systemy

wsparcia społecznego

Rola i zadania systemów wsparcia

4.1.1. Materiał nauczania

Wsparcie społeczne to powszechnie oczekiwana pomoc dostępna dla jednostki lub grupy

w sytuacjach trudnych, stresowych, przełomowych których sami nie jesteśmy w stanie
przezwyciężyć. Ten szczególny sposób i rodzaj pomocy służy mobilizacji sił po to, by móc
radzić sobie ze swoimi problemami.

W procesie przystosowania się do życia z niepełnosprawnością istotną rolę odgrywają

czynniki  psychologiczne  i  społeczne.  Z psychologicznymi  następstwami  nierozerwalnie
związane  są  następstwa  społeczne.  Długotrwałe  zablokowanie  potrzeb  jak,  na  przykład
potrzeby  bezpieczeństwa,  poczucia  własnej  wartości,  czy  też  samorealizacji  wyzwala  stany
stresowe, lęki,  frustrację. Nieprawidłowy stosunek do siebie i własnej sytuacji  daje poczucie
niewydolności,winy,  wstydu,  co  wywołuje  niekorzystne  postawy  życiowe  typu stopniowego
wycofywania się z życia społecznego. Problemy te obejmują prawie wszystkie aspekty życia
ludzkiego. Dlatego też nie stawiają sobie celów życiowych, rezygnują z aspiracji, a ich życie
koncentruje się wokół dnia codziennego. Takie nastawienie człowieka niepełnosprawnego do
życia  staje  się  źródłem  barier  w  aktywności  społecznej.  Cierpienie  fizyczne  i  psychiczne
sprzyja  ucieczce  w  głąb  siebie.  Różnorodność  reakcji  na  zmiany  w  sprawności  fizycznej
i psychicznej  jest  bardzo  duża,  ponieważ  różne  są  rodzaje  uszkodzeń  i  ich  stopień,  typy
osobowości  i warunki  życia  osób  niepełnosprawnych,  które  zależą  od  okoliczności  nabycia
niesprawności,  wieku,  zdolności  do  kompensacji  oraz  planów  życiowych.  Droga  osób
niepełnosprawnych  do  „normalnego  życia”  nie  jest  łatwa.  Napotykane,  na  co  dzień
przeszkody  w  postaci  utrudnień  architektonicznych,  komunikacyjnych,  informacyjnych  czy
też psychologicznych, prawnych, ekonomicznych  i społecznych dezorganizują  im dojście do
samodzielności, rozpoczęcia satysfakcjonującego życia.

Z niepełnosprawnością należy nauczyć się żyć. Wpływa to na dążenie do normalności,

ułatwia stosunki społeczne. Z badań nad postawami prospołecznymi wynika, że pozytywne
relacje społeczne manifestują się głównie przez świadczenie różnego rodzaju pomocy, ogólną
akceptację, wyrażanie troski i zainteresowania oraz okazywanie życzliwości. Bardzo ważnym
jest kształtowanie pozytywnych postaw wobec osób o ograniczonej sprawności, aby między
ludźmi pełnosprawnymi i niepełnosprawnymi nie było żadnych barier ani dzielących murów.

Sukces społecznych interakcji osoby dotkniętej kalectwem zależy w dużym stopniu od jej

zdolności uzyskiwania pewności siebie, inicjowania kontaktów i ośmielania drugich osób.
Wymaga to dużego zasobu społecznych umiejętności, których niepełnosprawny człowiek
musi się nauczyć.

W sytuacji wspierania zawsze istnieje osoba lub grupa pomagająca i odbierająca

wsparcie. Relacje między stronami zachodzą w czterech podstawowych układach ludzkiego
życia:

−

człowiek – człowiek np. relacje rodzinne, rówieśnicze, sąsiedzkie, zawodowe,
koleżeńskie itp.,

−

człowiek – grupa, np. rodzina własna, stowarzyszenie społeczne, środowisko sąsiedzkie,
sekty, ugrupowania wyznaniowe, grupy sportowe, kluby seniora itp.,

−

człowiek – instytucje np. pomocy i porady prawnej, medyczne, socjalne, edukacyjne,
samopomocowe itp.,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

człowiek – szersze układy np. organizacje i stowarzyszenia regionalne, ogólnopolskie,
a nawet międzynarodowe.
Zdaniem S. Kawuli w tych obszarach egzystencji możliwe jest włączenie się jednostek

lub grup do tworzenia pedagogicznej spirali życzliwości, która prowadzi od potrzeb jednostki,
poprzez impulsy psychiczne i sprawcze podjęcia działań przez podopiecznego, aż do
samorozwoju człowieka wspieranego.

Pierwotne systemy wsparcia – działające dzięki więziom emocjonalnym i sąsiedzkim

Pierwszy krąg systemu wsparcia tworzony jest przez małżonków, bliską rodzinę,

najbliższych przyjaciół. Z tego kręgu człowiek otrzymuje największe wsparcie. Związki
między ludźmi są tu wyjątkowo bliskie i trwałe i nie zależą od zmieniających się ról
społecznych i przeobrażeń w otoczeniu.

Drugi krąg tworzy dalsza rodzina i koledzy (z sąsiedztwa, pracy, szkoły). Tutaj także

wsparcie społeczne może być dość znaczne, chociaż nie będzie ono już tak niezawodne jak
w przypadku bliskiej rodziny. Osoby należące do tego kręgu mogą się częściej zmieniać.

Trzeci krąg tworzą sąsiedzi, znajomi z pracy, przypadkowi znajomi, dalecy krewni,

a także  osoby  z  podobnymi  problemami,  będące  uczestnikami  sformalizowanych
stowarzyszeń osób lub rodzin osób chorych. Związki społeczne są tu stosunkowo słabe, ciągle
następuje  tu  rotacja  osób,  a  więc  wsparcie  społeczne udzielane z  tej  strony  jest  najmniejsze,
jednak  w  szczególnych  sytuacjach  może  okazać  się  potrzebne.  Systemy  te  po  dokładnym
rozpoznaniu możliwości mogą być motywowane do świadczenia wsparcia.

Wtórne  systemy  wsparcia  –  to  inne  grupy  społeczne.  Osób,  które  podejmują  realizację
celów ukierunkowanych na wsparcie i pomoc wzajemną. Należą do nich:

−

grupy samopomocy,

−

różne stowarzyszenia,

−

fundacje,

−

grupy wyznaniowe,

−

charytatywne, itp.
Istotnym jest posiadanie wiedzy dotyczącej charakteru tych grup wsparcia oraz

rozpoznanie możliwości świadczenia pomocy konkretnemu podopiecznemu.

Innym rodzajem grup, które mogą być włączone do wspierania podopiecznego są grupy,

które mają inne niż opiekuńcze cele główne, np. edukacyjne, ale mogą także uczestniczyć
w ulepszaniu funkcjonowania podopiecznego z ograniczoną sprawnością.

Systemy wsparcia organizowane są w trzech sektorach:

−

pierwszy sektor– to administracja publiczna, określana jako sektor państwowy,

−

drugi sektor – to sfera biznesu, czyli wszystkie instytucje i organizacje, których
działalność jest nastawiona na zysk, nazywana też sektorem prywatnym.

−

trzeci sektor to ogół prywatnych działających społecznie i nie dla zysku, czyli organizacje
pozarządowe(organizacje non- profit).
Rolą wszystkich trzech sektorów jest dostosowanie zasad współpracy do aktualnych

przepisów, wspieranie działań w zakresie dostępu osób niepełnosprawnych do uczestnictwa
w kulturze, sporcie rekreacji i w wypoczynku.

Do zadań wyżej wymienionych sektorów należą:

−

tworzenie warunków organizacyjnych funkcjonowania pomocy społecznej, w tym
rozbudowa niezbędnej infrastruktury socjalnej,

−

analiza i ocena zjawisk rodzących zapotrzebowanie na świadczenia pomocy społecznej,

−

przyznawanie i wypłacanie przewidzianych ustawą świadczeń,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

pobudzanie społecznej aktywności w zaspokajaniu niezbędnych potrzeb życiowych osób
i rodzin,

−

praca socjalna, rozumiana jako działalność zawodowa, skierowana na pomoc osobom
i rodzinom we wzmocnieniu

lub odzyskaniu zdolności do

funkcjonowania

w społeczeństwie oraz na tworzenie warunków sprzyjających temu celowi,

−

identyfikowanie i gromadzenie danych na temat sytuacji, potrzeb i problemów osób
niepełnosprawnych oraz istniejących form pomocy,

−

rozpowszechnianie wydawnictw informujących o uprawnieniach i możliwościach
środowiska osób niepełnosprawnych,

−

rozpowszechnianie cyklicznych informacji i niezbędnej wiedzy na temat osób
niepełnosprawnych,

−

kształtowanie w społeczeństwie właściwych postaw i zachowań sprzyjających integracji
z osobami niepełnosprawnymi,

−

stworzenie sprawnego systemu przepływu informacji na temat zagadnień dotyczących
niepełnosprawności z wykorzystaniem ogólnodostępnych środków masowego przekazu,

−

zwiększenie aktywności organizacji pozarządowych oraz samorządowych w celu
umożliwienia pełnego uczestnictwa osób niepełnosprawnych w życiu społecznym,
kulturalnym, publicznym, artystycznym i sportowym.
Systemy wsparcia mają charakter długoterminowy i krótkoterminowy.

4.1.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1.  Czy potrafisz wymienić cztery podstawowe obszary egzystencji ludzkiego życia?
2.  Co to są pierwotne systemy wsparcia?
3.  Czym są wtórne systemy wsparcia?
4.  Jakie są zadania trzech sektorów wsparcia społecznego?

4.1.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Rozpoznaj problemy (potrzeby) osoby niepełnosprawnej występujące w rodzinie.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) odszukać odpowiednie określenia wskazujące na psychologiczne aspekty wsparcia osoby

niepełnosprawnej,

2) określić samopoczucie wspomaganego i wspomagającego,
3) wypisać na małych kartkach rozpoznane potrzeby osoby niepełnosprawnej (na jednej

kartce jedna informacja),

4) przeanalizować i pogrupować otrzymane wyniki,
5) uzasadnić różnice pomiędzy rodzajami wsparcia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

telewizor,

−

kaseta video z filmem pt. „Więcej niż widzieć”, reż. Mike Robe,

−

magnetowid,

−

arkusze papieru formatu A4,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

flamastry,

−

małe kartki,

−

poradnik dla ucznia.

Ćwiczenie 2

Zaplanuj, wraz z zespołem scenariusz scenki dotyczącej emocjonalnego wsparcia osoby

niepełnosprawnej na podstawie obejrzanego filmu.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1)  obejrzeć film dotyczący problemów osoby niepełnosprawnej,
2)  zapisać w postaci scenariusza treść scenki sytuacyjnej,
3)  zaprezentować swoją rolę,
4)  dokonać analizy zebranego materiału podczas prezentacji,
5)  współpracować w zespole,
6)  podzielić się z grupą uwagami dotyczącymi samopoczucia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

arkusze papieru formatu A4,

−

flamastry,

−

do wyboru akcesoria typu rehabilitacyjnego,

−

poradnik dla ucznia.

Ćwiczenie 3

Wyszukaj w Internecie instytucje zajmujące się wspomaganiem osób niepełnosprawnych.

Dokonaj analizy obszarów ich działania.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) znaleźć w Internecie wykaz instytucji i organizacji zajmujących się problemami osób

niepełnosprawnych,

2) dokonać analizy na czym polega wspomaganie osób niepełnosprawnych,
3) wydrukować lub wynotować zebrane informacje (na jednej kartce jeden obszar

wsparcia),

4) przypiąć na tablicy pod określonym systemem wsparcia,
5) podzielić się wnioskami z grupą.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

komputer z dostępem do Internetu (jedno stanowisko na dwóch uczniów),

−

arkusze papieru formatu A4,

−

małe kartki samoprzylepne,

−

flamastry,

−

poradnik dla ucznia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.2. Grupy

wsparcia.

Rodzaje

wsparcia:

informacyjne,

emocjonalne, materialne. Świadczenie usług. Wsparcie
w rozwoju

4.2.1. Materiał nauczania

Grupy wsparcia inaczej zwane grupy samopomocy cieszą się dużą popularnością wśród

osób niepełnosprawnych, w związku, z czym obserwuje się ich intensywny rozwój. Skupiają
one  ludzi  o  zbliżonych  doświadczeniach  życiowych,  którzy  przeżywają  podobny  rodzaj
cierpienia.  Członkowie  grup  spotykają  się  w  celu  wzajemnej  pomocy  i  oparcia  w  radzeniu
sobie  z  własnymi  problemami,  załamaniami  psychicznymi,  które  wynikają  z  choroby  czy
urazu.

Szczególnym rodzajem grupy wsparcia jest grupa samopomocy, gdyż tworzą ją osoby

przeżywające  podobny  rodzaj  cierpienia,  mające  zbliżone  doświadczenia.  Grupy
samopomocy  bardzo  trudno  jest  zdefiniować.  Do  najbardziej  charakterystycznych  cech  tych
grup zaliczyć można:
1)  sposób powstawania:

−

spontaniczność,

2) sytuacja osób stanowiących grupę:

−

podobne doświadczenia,

−

poczucie beznadziejności własnej sytuacji,

−

poczucie zależności,

−

poczucie izolacji, odrzucenia, stygmatyzacji,

3) cele członków grupy:

−

wzajemna pomoc i wsparcie,

−

przekazywanie informacji i doświadczeń,

−

poprawa własnej kondycji psychicznej i relacji społecznych,

−

wywieranie nacisku na decydentów w sprawach związanych z rozwiązywaniem

problemów grupy,

−

znajdowanie lokalnych źródeł pomocy,

−

tworzenie pozytywnego obrazu grupy w celu zmiany stereotypów,

−

wywieranie nacisku na podnoszenie jakości opieki profesjonalnej,

−

pogłębianie wiedzy o chorobie, wynikających z niej dysfunkcji i ograniczeń,

−

umiejętności samoopieki i zapobieganiu jej nawrotom i skutkom.

Grupy samopomocy mogą stanowić uzupełnienie profesjonalnej pomocy na rzecz osób

niepełnosprawnych. Pomoc grupy jest wysoce efektywna i obniża koszty opieki zdrowotnej,
a zarazem zwiększa udział społeczności lokalnej w rozwiązywaniu jej problemów.

Bezpośrednim ukierunkowaniem wsparcia jest dążenie do włączenia jednostki w proces

rozwiązywania problemu, a trwałym efektem tych działań jest ukształtowanie postawy
samodzielności, aktywności, a także wyposażenie jej w konkretne umiejętności pokonywania
określonych trudności.

Grupy wsparcia spełniają ogromną rolę w edukowaniu społeczeństwa. Wzajemne

kontakty niepełnosprawnych z pełnosprawnymi członkami społeczeństwa umożliwiają lepsze
zrozumienie i wyzbycie niekorzystnych stereotypów i uprzedzeń. Ponadto niepełnosprawni
dzięki istnieniu tego typu grup mają możliwość udzielania innym pomocy, co pozwala im na
udowodnienie własnej przydatności społecznej. Ta funkcja samopomocy podwyższa
samoocenę i likwiduje frustracje związane z nadmiernym uzależnieniem społecznym. Jest to
wsparcie dowartościowujące.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Kolejna ważna funkcja, jaką pełnią grupy samopomocy, to kontrola w stosunku do

instytucji i środowisk profesjonalnych zajmujących się opieką zdrowotną i społeczną, a także
stabilizacji systemu społecznego, w ramach, którego się rozwijają.

W zależności od okoliczności i przeżywanych trudności potrzebujemy różnego rodzaju

wsparcia. Najczęściej wyróżniane są następujące rodzaje i formy wsparcia:
− informacyjne, czyli udzielanie rad, porad prawnych i medycznych, informacji

pomocnych w rozwiązywaniu życiowych problemów jednostki, jak również wzbogacanie
wiedzy samego niepełnosprawnego oraz jego rodziny na temat niepełnosprawności,
o możliwościach

leczenia

rehabilitacji,

sposobach

dalszego

życia

z niepełnosprawnością, o instytucjach w których można uzyskać pomoc, o istniejących
grupach samopomocy,

− emocjonalne, polegające na okazywaniu zrozumienia, współczucia, podtrzymywania na

duchu  w  chwilach  kryzysu  emocjonalnego  i  dawaniu  komunikatów  werbalnych
i niewerbalnych  typu:  „jesteś  przez  nas  kochany”,  „nie  poddawaj  się”.  Fakt
towarzyszenia, „bycia razem”, troskliwość i gotowość niesienia pomocy, powinny istnieć
przez  cały  okres  zmagania  się  z  utraconą sprawnością,  a  nie  tylko  na  wczesnym  etapie,
tuż po uzyskaniu informacji o zaistniałej niepełnosprawności,

− materialne, polega na dostarczaniu środków materialnych, różnego rodzaju darów etc.,

ułatwiających  egzystencję  osoby  z  ograniczoną  sprawnością.  Wsparcie  to  uzupełnia
przede wszystkim deficyt  finansowy i  braki  materialne, stwarzając tym  samym warunki,
poprzez  ograniczanie  trosk  codziennego  życia,  do  podejmowania  aktywności  i  rozwoju
osoby niepełnosprawnej,

− instrumentalne, zwane także wsparciem przez świadczenie usług, polega na udzielaniu

pomocy  przy  wykonywaniu  dodatkowych  czynności  codziennych, prac  domowych oraz
czynności  poza  domem.  Może  stanowić  swoistą,  poprzez  zaspokajanie  potrzeby
bezpieczeństwa,  dodatkową  stymulację  rozwoju  i  aktywności  osoby  niepełnosprawnej.
Pomoc  udzielana  jest  w  formie  bezpłatnych  lub  odpłatnych  usług  umożliwiających
w miarę normalne funkcjonowanie,

− wartościujące, polegające na okazywaniu uczuć uznania, akceptacji, potwierdzaniu

znaczenia i wartości partnera dla życia społecznego. Przejawiać się ono może w dawaniu
jednostce komunikatów typu: „jesteś dla nas bardzo ważny”, „jesteś dla nas kimś
znaczącym”, „bez ciebie nie dalibyśmy rady”.

4.2.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do ćwiczeń.

1.  Co to są grupy wsparcia?
2.  Jakie są cele i zadania grup wsparcia?
3.  Jakie są rodzaje wsparcia społecznego osób niepełnosprawnych?
4.  Co to jest wsparcie informacyjne?
5.  Czym dla osób niepełnosprawnych jest wsparcie materialne a czym instrumentalne?
6.  Jakie są różnice pomiędzy wsparciem emocjonalnym a wartościującym?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

cztery arkusze szarego papieru,

−

taśma przylepna do tablicy,

−

flamastry,

−

kartki formatu A4,

−

poradnik dla ucznia.

Ćwiczenie 3

Określ

rodzaje

wsparcia

informacyjnego,

emocjonalnego,

materialnego,

instrumentalnego.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) wylosować jeden z rodzajów wsparcia:

grupa A – zadania wsparcia informacyjnego,
grupa B – zadania wsparcia emocjonalnego,
grupa C – zadania wsparcia materialnego,
grupa D – zadania wsparcia instrumentalnego,

2)  znaleźć w Internecie stronę Prawo – Dzieci Sprawne Inaczej,
3)  wydrukować zadania analizowanego wsparcia,
4)  wraz z innymi omówić zadania określonego wsparcia,
5)  dokonać korekty w informacjach,
6)  poprawiony tekst zapisać na dysku pod hasłem INFORMATOR.

Wyposażenie stanowiska pracy:

–

komputer z dostępem do Internetu,

–

papier do drukarki,

–

drukarka,

–

poradnik dla ucznia

Ćwiczenie 4

Wcielając się w rolę niepełnosprawnego uczestniczącego w zajęciach grupy wsparcia,

przedstaw pantomimicznie, a następnie wykonaj dowolną techniką plastyczną wybrany
fragment mitu „Puszka Pandory”.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1)  wysłuchać nagrania mitu „Puszka Pandory”,
2)  wziąć udział w dyskusji na temat wysłuchanego mitu,
3)  przedstawić pantomimicznie wybrany fragment mitu uwzględniając:

−

odgrywanie kulminacyjnego punktu mitu jakim jest otwieranie puszki,

−

odgrywanie roli człowieka, opanowanego przez Smutki, ale mającego nadzieję,

−

wcielanie się w rolę człowieka „opanowanego przez Smutki”,

−

odegranie punktu zwrotnego: pukającej na dnie puszki Nadziei,

4) omówić z innymi, w której roli czułe się najlepiej i dlaczego,
5) wykonać pracę plastyczną „W jakich sytuacjach chciałbym, aby przyszła do mnie

Nadzieja”?,

6) zająć stanowisko w dyskusji jaki rodzaj wsparcia otrzyma osoba niepełnosprawna

uczestnicząc w tego typu zajęciach.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.3. Metody udzielania wsparcia. Infrastruktura pomocy

społecznej. System poradnictwa społecznego

4.3.1. Materiał nauczania

Niepełnosprawność rozpoznawana jest przez otoczenie społeczne jako stan niepożądany.

Dlatego  też  społeczeństwo  nie  zawsze  skłonne  jest  pomagać  osobom  niepełnosprawnym,
gdyż  często  nieświadomie  wywołują  one  u  innych  ludzi  niepokój,  budzą  skojarzenia,  że
mógłby ich spotkać podobny los. Ograniczenia sprawności, dysfunkcje i defekty postrzegane
są  jako  odchylenia  od  normy,  sam  kontakt  z  osobami  chorymi  i  cierpiącymi  może
powodować  często  uczucie  zakłopotania  i  bezradności,  gdyż  zwykle  niewiele  można  zrobić
lub powiedzieć.

Udzielanie wsparcia osobom o ograniczonej sprawności polega na stosowaniu takich

form  pomocy,  które  wykorzystywałyby  niezaburzone  funkcje  i  sprawności  do  wykazania
największych możliwości samodzielnego i twórczego życia. Największe jest zapotrzebowanie
na  wsparcie  emocjonalne,  szczególnie  w  początkowym  okresie,  tuż  po  pojawieniu  się
choroby  i  utracie  sprawności.  Na  tym  właśnie  etapie  człowiek  ma  największe  trudności
przystosowawcze,  dosyć  szybko  traci  kontakt  z  drugim  i  trzecim  kręgiem  społecznym,
a największym  środowiskiem  wspierającym  staje  się  rodzina,  co  zresztą  ma  decydujący
wpływ  na  powodzenie  leczenia  i  rehabilitacji,  nawet  w  przypadku  osób  z najcięższym
przebiegiem  choroby,  czy  najcięższymi rodzajami niepełnosprawności.  W drugiej  kolejności
odczuwana jest potrzeba wsparcia instrumentalnego.

Profesjonalna pomoc lekarska lub pielęgniarska pełni wobec niepełnosprawnych funkcję

informacyjną.  Często  jednak  ogranicza  się  ona do udzielania  wskazówek  dotyczących  diety,
prawidłowego  wypoczynku  i  stosowania  odpowiednich  ćwiczeń.  Dlatego  też  osoby
niepełnosprawne uciekają się do grup samopomocy, skąd czerpią informacje i gdzie pomagają
innym  osobom  o  podobnych  problemach.  Przykładem  jest  tu  wsparcie  informacyjne
udzielane  na  spotkaniach  inicjowanych  m.in.  przez  różnego  rodzaju  organizacje
i stowarzyszenia  zrzeszające  osoby  z  tą  samą  chorobą  lub  o  podobnym  charakterze
niepełnosprawności.

Problematykę wsparcia społecznego osób niepełnosprawnych analizuje się zazwyczaj

z punktu widzenia instytucji, czy też organizacji, grup specjalnie w tym celu powołanych.
Większość działań pomocowych, leżących w gestii agend rządowych przejętych została przez
agendy samorządowe oraz lokalne organizacje pozarządowe.

O świadczeniach i usługach pomocowych dla osób z niepełnosprawnością zadecydowały

przede  wszystkim  przesłanki  ekonomiczne  –  analogicznie  do  rozwoju  rehabilitacji.  Okazało
się, bowiem, że brakuje dostatecznych środków na budowanie i utrzymywanie domów opieki
oraz,  iż  instytucje  zbiurokratyzowane  nie  są  najlepszym  miejscem  zaspokajania
indywidualnych potrzeb. Zaczęto również uwzględniać znaczenie wsparcia społecznego, jako
czynnika  sprzyjającego  w  procesie  leczenia,  chroniącego  przed  nawrotami  choroby,
zmniejszającego jej niekorzystne skutki oraz wzmacniającego skuteczność rehabilitacji. Jeżeli
pacjenci wierzą w wysokie kompetencje i możliwości, a także życzliwość i bezinteresowność
profesjonalistów, wówczas taka wiara daje poczucie bezpieczeństwa, jest niezwykle ważnym
składnikiem wsparcia społecznego.

Służba zdrowia, w tym poradnie, przychodnie, pielęgniarki środowiskowe są również

źródłem wsparcia, z racji wyposażania pacjentów w wiedzę i umiejętności niezbędne do
funkcjonowania w środowisku pozaszpitalnym.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Z pomocą osobom przewlekle chorym i niepełnosprawnym przychodzą również

instytucje pomocy społecznej. Tego typu świadczenia i usługi, tudzież inne, realizowane są
przez placówki pomocy społecznej oraz przez wyspecjalizowanych pracowników socjalnych.

Typowym przykładem zinstytucjonalizowanej formy wsparcia są domy pomocy

społecznej. Przejmują one funkcje opiekuńcze nad osobami wspieranymi, nad którymi
rodziny takiej opieki spełniać nie mogą, nie potrafią lub nie chcą.

Dom pomocy społecznej jest typową instytucją gdzie występuje silna koncentracja

wysiłków,  energii  środków  finansowych  ukierunkowanych  głównie  na  zaspokajanie  potrzeb
biologicznych.  Pomija  się  natomiast  często  wiele  potrzeb  związanych  ze  społecznym
i psychicznym  funkcjonowaniem  mieszkańców.  Nierzadko  jest  to  źródłem  patologii,
oderwania  do  rzeczywistości,  izolacji,  brakiem  samodzielności  i  uzależnienia  od  innych.
Natomiast  zatłoczenie  i  brak  prywatności  prowadzą  do  konfliktów  i  poczucia  osamotnienia
oraz braku poczucia bezpieczeństwa mieszkańców. Należy tu również zwrócić uwagę na tzw.
interwencję  środowiskową, coraz bardziej rozpowszechnianą  formę pomocy,  mającą  miejsce
w  środowisku  osoby  chorej.  Przystępując,  bowiem  do  interwencji  w  środowisku  chorego
profesjonaliści  mają  do  zrealizowania  konkretne  cele.  Są  nimi  np.:  sprawdzanie  sprzętu
rehabilitacyjnego,  organizowanie  grup  samopomocy,  kwalifikacja  na  turnusy  rehabilitacyjne
etc. Pomoc  adresowana  jest  do osób  i  ich  rodzin  potrzebujących  wsparcia  psychologicznego
i psychiatrycznego.  Są  to  usługi  dostosowane  do  szczególnych  potrzeb  wynikających
z rodzaju  schorzenia  dla  osób  z  zaburzeniami  psychicznymi,  świadczone  przez  osoby  ze
specjalistycznym  przygotowaniem.  Za  bezpośrednią  realizację  usług  odpowiada  zespół
terapeutyczny w składzie lekarz psychiatra, psycholog kliniczny, pielęgniarka psychiatryczna,
lekarz rehabilitacji  medycznej.  Zaletą ponadpodstawowych usług specjalistycznych  jest  fakt,
że są one świadczone w miejscu zamieszkania podopiecznego.

Kryteria i warunki udzielania pomocy:

1. Sporządzenie wniosku przez pracownika socjalnego z właściwego ze względu na

zamieszkanie rejonu opiekuńczego o przyznanie świadczenia w formie konsultacji
psychologicznej bądź psychiatrycznej.

2. Wejście w środowisko zespołu terapeutycznego (zespół odwiedza swoich podopiecznych

kilka razy w miesiącu, w zależności od indywidualnych potrzeb).

3. Wydanie opinii psychologicznej lub psychiatrycznej.

Świadczenie jest bezpłatne.
Wymagane dokumenty:

–

dowód osobisty,

–

orzeczenie komisji ds. inwalidztwa i zatrudnienia w przypadku osób, które uzyskały takie
orzeczenie przed 31 sierpnia 1997 r. lub – po tej dacie – decyzja organu rentowego
przyznająca świadczenie z ubezpieczenia społecznego albo orzeczenie o stopniu
niepełnosprawności, wydane na podstawie odrębnych przepisów,

–

zaświadczenie lekarskie o stanie zdrowia,

Tryb załatwienia sprawy: wydanie opinii psychologicznej lub psychiatrycznej.

Spektrum działań interwencyjnych o charakterze wsparcia jest bardzo szerokie, przy stale

wzrastającym  zapotrzebowaniu.  Znajomość  źródeł  wsparcia,  a  zwłaszcza  znajomość
infrastruktury  pomocy  społecznej  i  ułatwianie  korzystania  z  niej  podopiecznym  jest  jednym
z ważnych  zadań  asystenta  osoby  niepełnosprawnej.  W  celu  zapewnienia  prawidłowego
funkcjonowania systemu świadczeń  socjalnych ustawodawca obliguje administrację rządową
i samorządową do zorganizowania systemu pomocy społecznej.

Organy administracji rządowej i samorządowej mogą zlecać realizację zadań z zakresu

pomocy  społecznej  zarówno  organizacjom  pozarządowym  jak  i  kościelnym,  osobom
prawnym  oraz  innym  jednostkom  organizacyjnym,  które  realizują  zadania  z  tego  zakresu.
Do takich  jednostek  należy  Państwowy  Fundusz  Rehabilitacyjny  Osób  Niepełnosprawnych,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

w którym można otrzymać środki finansowe na likwidację między innymi, barier
architektonicznych.

Zainteresowani powinni złożyć następujące dokumenty:

1. Wniosek o dofinansowanie.
2. Kopia dokumentu potwierdzającego zameldowanie Wnioskodawcy – dowód tożsamości

lub zaświadczenie potwierdzające zameldowanie.

3.  Kopia aktualnego orzeczenia potwierdzającego niepełnosprawność Wnioskodawcy.
4.  Kopie orzeczeń o niepełnosprawności osób mieszkających wspólnie z Wnioskodawcą.
5.  Aktualne  zaświadczenie/zaświadczenia  lekarskie,  wystawione  czytelnie  i  w  języku

polskim, zawierające informację o rodzaju posiadanych schorzeń utrudniających
poruszanie się.

6. Kopie dokumentów potwierdzających wysokość oświadczonych we wniosku dochodów

Wnioskodawcy oraz osób pozostających we wspólnym gospodarstwie domowym
osiągniętych w okresie trzech miesięcy poprzedzających złożenie wniosku.

7. Kopie dokumentów potwierdzających tytuł prawny do lokalu, w którym ma nastąpić

likwidacja barier architektonicznych (np. akt notarialny, umowa najmu).

8. Pisemna zgoda właściciela/właścicieli budynku/lokalu na wykonanie robót we

wnioskowanym zakresie.

9. Pisemna informacja o innych źródłach finansowania zadania (np. oświadczenie

sponsora).

10. Szkic pomieszczeń, których dotyczy likwidacja barier architektonicznych (z podaniem

ich wymiarów, obecnego i projektowanego układu funkcjonalnego).
Po pozytywnym zaopiniowaniu wniosku Wnioskodawca zostanie poproszony o:

–

kosztorys, projekt, pozwolenie na budowę lub decyzja właściwego organu budowlanego
o nie wniesieniu sprzeciwu wobec zamiaru wykonania robót (w koniecznych
przypadkach),

–

dokument potwierdzający przyjęte pełnomocnictwo inwestora zastępczego (jeżeli
Wnioskodawca takiego ustanowi).
Forma załatwienia: umowa cywilnoprawna na dofinansowanie, a w przypadku

negatywnego rozpatrzenia wniosku, pisemna informacja wraz z uzasadnieniem.

Przykładowy zakres rzeczowy dofinansowania:

−

zamiana mieszkania na inne o podobnej powierzchni (z kondygnacji wyższej na parter),
wymagające małego przystosowania celem udostępnienia dla Wnioskodawcy łącznie
z udokumentowanymi kosztami przeprowadzki,

−

budowa pochylni dla osób niepełnosprawnych umożliwiających samodzielne opuszczenie
i powrót do miejsca zamieszkania, zakup i montaż podnośników, platform schodowych,
transporterów schodowych, wind przyściennych i innych urządzeń do transportu
pionowego,

−

adaptacja i modernizacja mieszkania, w tym kuchni, WC i łazienki w celu samodzielnego
funkcjonowania

osoby

niepełnosprawnej,

likwidacja

progów

wyrównanie

zróżnicowanych  poziomów  posadzek  w  pomieszczeniach,  przygotowanie  podłoża  oraz
ułożenie  posadzki  z materiałów  antypoślizgowych,  dostosowanie  otworów  drzwiowych
do  potrzeb  Wnioskodawcy  (drzwi  wewnętrzne  o  szerokości  w  świetle  ościeżnicy  nie
mniejszej  niż  80  cm,  drzwi  zewnętrzne o szerokości  w  świetle  ościeżnicy  nie  mniejszej
niż 90 cm), dostosowanie stolarki okiennej do samodzielnej obsługi przez Wnioskodawcę
poprzez  zmianę  wysokości  montażu  okuć,  a  w  przypadku  gdy  nie  jest  to  możliwe
wymianę  stolarki  okiennej  w  jednym  pokoju  zajmowanym  przez  Wnioskodawcę
i w kuchni, instalowanie gniazd wtykowych i wyłączników w strefie dostępnej dla osoby
siedzącej,  oporęczowanie  ciągów  komunikacyjnych,  zakup  i  montaż  poręczy  do
WC i łazienki,  zakup  i  montaż  siedziska  do  kabiny  prysznicowej  lub  zakup  i  montaż
podnośnika

wannowego,

podnośnika

sufitowego

z torowiskiem,

transportera

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

kąpielowego, zmiana sposobu ogrzewania mieszkania z węglowego na gazowe lub
elektryczne, zamiana kuchni węglowej i gazowej na elektryczną (dofinansowaniem mogą
być również objęte koszty robót związanych z wykonaniem odpowiedniej instalacji
doprowadzającej),

−

montaż automatycznych drzwi do garażu,

−

montaż instalacji dźwiękowej sygnalizacyjnej i alarmowej, zastosowanie rozwiązań
kolorystycznych i fakturowych w celu poprawienia orientacji w otoczeniu,

−

zmiana sposobu oświetlenia i doświetlenie pomieszczeń.
Wysokość

dofinansowania:

maksymalnie

80%

wartości

realizowanego

przedsięwzięcia, nie więcej jednak niż do wysokości piętnastokrotnego przeciętnego
wynagrodzenia. Warunkiem przyznania dofinansowania jest posiadanie przez Wnioskodawcę
udziału własnego w kwocie nie niższej niż 20% kosztów realizowanego przedsięwzięcia.

Podstawa prawna
1. Art. 35a ust. 1 pkt 7 lit. „d” ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej

i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz. U. Nr 123, poz. 776, z późn.
zm.).

2. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 25 czerwca 2002 r. w sprawie

określenia rodzajów zadań powiatu, które mogą być finansowane ze środków
Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych (Dz. U. Nr 96, poz. 861
z późniejszymi zmianami).

4.3.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1.  Jakie są systemy wsparcia społecznego?
2.  Jakie są zadania systemów wsparcia?
3.  Co to są grupowe systemy wsparcia?
4.  Jakie znasz instytucjonalne systemy wsparcia społecznego?

4.3.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Na podstawie zebranych danych opracuj informator o instytucjach i organizacjach

pozarządowych świadczących pomoc społeczną lokalnym.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) zgromadzić informacje o instytucjach i organizacjach świadczących pomoc społeczną

w środowisku lokalnym,

2) uporządkować zebrane informacje wg klucza: rodzaj pomocy, adres, numery telefonów

kontaktowych,

3)  wybrać formę informatora,
4)  zaprojektować i wykonać szatę graficzną,
5)  zaprezentować informator na forum grupy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

arkusze papieru formatu A4,

−

wydruki bazy danych z Internetu,

−

komputer z drukarką

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

flamastry,

−

klej,

−

kredki,

−

kolorowe mazaki,

−

kolorowy papier,

−

poradnik dla ucznia.

Ćwiczenie 2

Rozwiąż otrzymaną krzyżówkę i zapisz hasło na tablicy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1)  dokonać analizy haseł do rozwiązania krzyżówki,
2)  wpisać odpowiedź pod wskazanym numerem,
3)  rozwiązanie krzyżówki umieścić na tablicy,
4)  wyjaśnić czego i jakich obszarów działań dotyczy rozwiązanie krzyżówki.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

kartki formatu A4,

−

flamastry,

−

krzyżówki,

10)

11)

12)

13)

14)

15)

16)

17)

18)

19)

20)

−

hasła wg kolejności:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1)  wykaz instytucji z adresami i telefonami,
2)  stan dysfunkcji aparatu ruchowego, słuchowego lub wzrokowego,
3)  może być społeczna lub zawodowa,
4)  czeskie tak,
5)  pomoc chirurgiczna,
6)  na niebie lub sportu,
7)  program dla dzieci „…..ja to wiem”,
8)  dla ucznia lub dla nauczyciela,
9)  życiowy lub na muszce,
10)  plan, szkic,
11)  ani uległość, ani agresja,
12)  przy jego pomocy połączysz się z Internetem,
13)  wielu ma już do niego dostęp,
14)  służą do kolorowego pisania,
15)  strefa,
16)  narzędzie stosowane w terapii rękodzieła,
17)  przemoc,
18)  bywa koleżeńska,
19)  nieodpłatna działalność społeczna na rzecz innych,
20)  wchodzenie w stan drugiej osoby.

Ćwiczenie 3

Określ jak zmieniają się ludzie na przestrzeni lat i w którym okresie życia potrzebują

pomocy innych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

−

leżące na stole gazetowe zdjęcia człowieka z różnych okresów życia ułożyć
chronologicznie i nakleić na kartce,

−

uzupełnić tabelę:

Rodzaj pomocy

Okres życia

Potrzeby

Indywidualna

Grupowa

Instytucjonalna

−

zaprezentować pracę i omówić jak zmieniają się ludzie na przestrzeni lat,

−

włączyć się w dyskusję, próbując odpowiedzieć na pytania:

−

w którym okresie życia najbardziej potrzebujemy pomocy od innych?

−

kto może zapewnić taką opiekę?

−

kto ma obowiązek zapewnić wysoką jakość pomocy?

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

gazetowe zdjęcia człowieka z różnych okresów życia,

−

kartki formatu A4,

−

flamastry,

−

klej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 4

Na podstawie opisu przypadku, opracuj wniosek o pomoc w usunięciu barier

architektonicznych.

Opis przypadku

Pan Kazimierz od niedawna, na skutek ciężkiej choroby, jest osobą o znacznym stopniu

niepełnosprawności poruszającą się tylko za pomocą wózka inwalidzkiego.

Budynek, w którym mieszka nie ma podjazdu dla wózka inwalidzkiego. Drzwi

wejściowe są za wąskie, aby można przez nie wjechać do mieszkania. Syn i opiekun Pana
Kazimierza są zmęczeni całą sytuacją. Za każdym razem zarówno wózek jak i Pana
Kazimierza trzeba wnosić i wynosić z mieszkania.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

−

zapoznać się z opisem przypadku,

−

wybrać właściwe podstawy prawne mówiące o rehabilitacji zawodowej i społecznej osób
niepełnosprawnych,

−

wypisać kolejność postępowania w likwidacji barier architektonicznych w domu Pana
Kazimierza,

−

zredagować wniosek skierowany do właściwej instytucji w przedmiotowej sprawie,

−

zaprezentować wyniki pracy na forum grupy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

podstawowe akty prawne dotyczące osób niepełnosprawnych,

−

kartki papieru,

−

poradnik dla ucznia.

4.3.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) określić metody udzielania wsparcia?



2) określić co to jest infrastruktura pomocy społecznej?



3) określić, czym jest interwencja kryzysowa dla osób niepełnosprawnych?



4) określić, kto zajmuje się poradnictwem społecznym?



„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.4. Formy pomocy świadczone podopiecznemu i jego rodzinie.

Polityka społeczna. Wolontariat

4.4.1. Materiał nauczania

Zarówno w gminie, jak i powiecie oprócz ośrodków pomocy społecznej oraz

powiatowego centrum pomocy rodzinie mogą funkcjonować:

−

lokalne oraz ponadgminne domy pomocy społecznej,

−

lokalne  lub  ponadgminne  ośrodki  wsparcia,  które  stanowią  istotny  czynnik  w  realizacji
zadań  gminy  jak  i  powiatu  w  zakresie  pomocy  społecznej.  Do  jednostek  tych  trafiają
beneficjenci wymagający pomocy dziennej lub całodobowej.
Domy  pomocy  społecznej  przyjmują  przede  wszystkim  osoby  starsze,  przewlekle

somatycznie lub psychicznie chore, dzieci lub osoby dorosłe niepełnosprawne intelektualnie
oraz osoby niepełnosprawne fizycznie.

Ośrodkami wsparcia są natomiast:

−

środowiskowe domy samopomocy,

−

dzienne domy pomocy,

−

domy dla matek z małoletnimi dziećmi i kobiet w ciąży,

−

schroniska (noclegownie) i domy dla bezdomnych,

−

kluby samopomocy,

−

ośrodki opiekuńcze,

−

mieszkania chronione.
Rodzina od „zawsze” stanowiła podstawowy system opiekuńczy, zapewniając opiekę

swym  bliskim  i  poczuwając  się  do  odpowiedzialności  za  nich,  ważnym  problemem,  przed
którym  staje  rodzina  jest  fakt  zaistnienia  choroby,  niepełnosprawności  u  jednego  z  jej
członków.  Musi,  bowiem  dojść  do  reorganizacji  rodziny  w  związku  ze  zmianą
funkcjonowania  osoby  chorej,  niepełnosprawnej.  Często  bywa,  że  pełnosprawni  członkowie
rodzin  rezygnują  z  rzeczy  mniej  ważnych,  z  dodatkowych  zajęć  na  korzyść  zachowania
najbardziej istotnych wartości.

Idealny, zatem model wsparcia społecznego to taki, gdzie funkcje systemów

instytucjonalnych  są  uzupełniane  i  wzmacniane  wsparciem  ze strony  naturalnych systemów,
czyli rodziny, przyjaciół, przy  jednoczesnym stymulowaniu, aktywizowaniu sił  i  możliwości
”biorcy”.  Wsparcie  społeczne  przejawia  się  w  niesieniu  pomocy  ze  strony  organizacji
pozarządowych i różnorodnych stowarzyszeń.

Organizacja pozarządowa to organizacja obywatelska działająca z inicjatywy własnej na

rzecz wybranego przez siebie wycinka interesu publicznego. Definicja ustawowa organizacji
pozarządowej  jest  zawarta  w  Ustawie  z  dnia  24  kwietnia  2003  r.  o  działalności  pożytku
publicznego  i  o  wolontariacie  (Dz.  U.  nr  96  z  dnia  29  maja  2003  r.,  poz.873).  Organizacje
pozarządowe  zajmują  się  przede  wszystkim  działalnością  charytatywną,  kulturalną,
edukacyjną  i  naukową  a  także  propagowaniem  idei  rozwoju  społecznego  i  społecznej
solidarności.

W Polsce organizacje pozarządowe najintensywniej rozwijały się w latach 1918-1939.

Obecnie  przeżywają  swój  renesans  podejmując  swoją  statutową  działalność  jak  np.  Caritas
Polska  czy  MYCA  –  Związek  Młodzieży  Chrześcijańskiej.  Inne,  nowopowstałe  wychodzą
naprzeciw  problemom  i  potrzebom  nowoczesnego  społeczeństwa  specjalizując  się
w działaniach na rzecz ochrony i przestrzegania praw człowieka i obywatela w Polsce.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ustawa nakłada obowiązek współpracy administracji publicznej z organizacjami

pozarządowymi w sferze zadań publicznych, określonych w art. 4 ustawy (tj. w zakresie
prowadzonej przez nie działalności pożytku publicznego).

Obowiązek i zasady współpracy dotyczą nie tylko organizacji pożytku publicznego, ale

wszystkich  organizacji  pozarządowych  i  innych  podmiotów,     prowadzących  działalność
pożytku  publicznego.  Ustawa  określa  formy  współpracy  organizacji  pozarządowych
z administracją  publiczną,  tryb  zlecania  realizacji  zadań  publicznych  oraz  przyznawania
środków finansowych na realizację tych zadań.

Ustawa jako najważniejsze formy współpracy wymienia:

–

wzajemne informowanie się o planowanych kierunkach działalności przez organy
administracji publicznej i zainteresowane organizacje,

–

konsultowanie projektów aktów prawnych w dziedzinach dotyczących działalności
statutowej pożytku publicznego organizacji,

–

tworzenie wspólnych zespołów doradczych i inicjatywnych, składających się
z przedstawicieli sektora pozarządowego i administracji publicznej,

–

zlecanie organizacjom pozarządowym realizacji zadań publicznych na zasadach
określonych w ustawie.
Zlecanie

realizacji

zadań

publicznych

organizacjom

pozarządowym

może

nastąpić pozarządowego dwóch formach:
1) powierzania wykonywania zadania publicznego wraz z udzieleniem dotacji na

sfinansowanie jego realizacji,

2) wspierania wykonywania zadania publicznego wraz z udzieleniem dotacji na częściowe

dofinansowanie jego realizacji.
Organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego zobowiązany jest do corocznego

uchwalania programu współpracy z organizacjami pozarządowymi. Oczywiście byłoby
pożądane, aby uchwały takie zostały opracowane przy współudziale organizacji.

Zgodnie z przepisami ustawy, które weszły w życie z dniem 1 stycznia 2004 r. (odnośnie

jednostek  samorządu  terytorialnego  praktycznie  od  1  czerwca  2004  r.)organy  administracji
publicznej,  w  celu  zlecenia  realizacji  zadania  publicznego  uznanego  za  działalność  pożytku
publicznego obowiązane są przeprowadzić otwarty konkurs ofert, do którego mogą przystąpić
podmioty  prowadzące  działalność  pożytku  publicznego  tj.  organizacje  pozarządowe,
organizacje  kościelne,  (jeżeli  ich  cele  statutowe obejmują  prowadzenie  działalności  pożytku
publicznego)  oraz  instytucje  podległe  organom  administracji  publicznej  lub  przez  nie
nadzorowane.

Organizacja pozarządowa może także z własnej inicjatywy wystąpić do organu

administracji publicznej z ofertą realizacji zadania publicznego, również takiego, które jest
już realizowane w inny sposób przez organ administracji publicznej.
Do zadań Biura ds. Organizacji Pozarządowych należy:

–

prowadzenie spraw związanych z organizacjami działającymi w sferze pożytku
publicznego oraz instytucjami wspierającymi działalność tych organizacji,

–

prowadzenie spraw związanych ze stowarzyszeniami,

–

prowadzenie spraw związanych ze stowarzyszeniami kultury fizycznej,

–

prowadzenie spraw związanych z fundacjami,

–

prowadzenie banku danych o organizacjach działających w sferze pożytku publicznego
Obok organizacji pozarządowych istotną rolę w organizowaniu wsparcia społecznego

stanowią wolontariusze.

Wolontariat – dobrowolna, bezpłatna, świadoma działalność na rzecz innych,

wykraczająca poza związki rodzinno-koleżeńsko-przyjacielskie. Jest poświęceniem czasu
i energii na rzecz społeczności lokalnej, osób spoza rodziny, na rzecz rozwoju środowiska,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

itp. Działalność wolontarystyczna ma charakter bezpłatny, z wyjątkiem zwrotu kosztów
poniesionych w związku z wykonywanym świadczeniem.

Wolontariusz – to osoba, która ochotniczo i bez wynagrodzenia wykonuje świadczenia na

zasadach określonych w ustawie.

Program wolontarystyczny – program uwzględniający potrzeby organizacji/instytucji

w zakresie pracy wolontariuszy, ich zakresu obowiązków, systemu nagradzania, stanowiska
pracy. Opracowanie programu ułatwia współpracę z wolontariuszami.

Wyróżnia się następujące cechy wolontariatów:

−

dobrowolne uczestnictwo,

−

silna motywacja działania,

−

duże osobiste zaangażowanie,

−

bezpośredni, oparty na osobistych więziach kontakt między „dawcą” i „biorcą”,

−

satysfakcja z działalności,

−

sposób na życie,

−

zapełnienie luki istniejącej w systemie formalnej opieki społecznej,

−

elastyczność form i zakresu działania.

4.4.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Jakie ośrodki wsparcia występują na szczeblu lokalnym i ponadgminnym?
2. W jakiej formie może być udzielana pomoc pieniężna osobom i rodzinom znajdującym

się w trudnych sytuacjach życiowych dysponującym dochodem mieszczącym się
w granicach określonych ustawą o pomocy społecznej?

3. Od czego zależy możliwość udzielania wsparcia osobom niepełnosprawnym i ich

rodzinom?

4. Jakie formy wsparcia podopiecznego mogą być wykorzystywane w pracy asystenta

osoby niepełnosprawnej?

4.4.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Określ zasady funkcjonowania instytucji i organizacji realizujących zadania z zakresu

pomocy społecznej oraz rodzaje wsparcia i formy pomocy świadczone niepełnosprawnym i
ich rodzinom.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) sporządzić plan poznania wskazanej przez nauczyciela lub wybranej przez siebie

instytucji,

2) wziąć udział w wycieczkach tematycznych do różnego typu instytucji pomocy społecznej

oraz organizacji społecznych, realizujących zadania z zakresu pomocy społecznej,
uzyskać informacje o:

−

celach i zadaniach realizowanych przez poznawaną instytucję lub organizację,

−

świadczeniach/usługach realizowanych przez daną placówkę,

−

metodach oraz formach pomocy stosowanych w danej placówce w pracy
z podopiecznymi/lub jego rodziną,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

warunkach i trybie przyjęcia lub uzyskania świadczeń oferowanych przez
placówkę,

−

specjalistach zatrudnionych w danej placówce,

3) sporządzić sprawozdanie z pobytu w placówce,
4) wziąć udział w dyskusji podsumowujących ćwiczenie, mających na celu uporządkowanie

zebranych informacji.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

lista

instytucji

organizacji

pomocy

społecznej

działających

danej

miejscowości/regionie,

−

notatnik,

−

materiały piśmiennicze.

Ćwiczenie 2

Przygotuj informator o instytucjach i urzędach świadczących pomoc społeczną

działających w Twojej miejscowości/regionie.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) przeanalizować wiadomości oraz materiały uzyskane w wyniku realizacji ćwiczenia 1,
2) uporządkować zebrany materiał według następującego schematu:

−

nazwa, adres i telefony instytucji,

−

adresaci, do których kierowana jest oferta danej instytucji,

−

zakres jej działalności,

−

rodzaje udzielanego wsparcia i formy pomocy,

−

warunki i tryb przyjęcia lub uzyskania świadczeń,

3)  przygotować w grupie redakcyjnie tekst informatora,
4)  opracować szatę graficzną informatora,
5)  wydrukować przygotowany przez grupę tekst informatora,
6)  zaprezentować wyniki pracy na forum grupy,
7)  wziąć udział w podsumowaniu ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

materiały uzyskane w wyniku realizacji ćwiczenia 1,

−

ulotki,

−

foldery,

−

papier,

−

komputer,

−

drukarka.

Ćwiczenie 3

Zaplanuj działania wspierające podopiecznego i jego rodzinę na podstawie opisanej

sytuacji.

Opis sytuacji:

Rodzina Państwa Kowalskich mieszka w dużym mieście, w którym działa dobrze

zorganizowana sieć placówek pomocy społecznej, służby zdrowia, działają także liczne
organizacje pozarządowe. W mieście znajduje się szkoła kształcąca opiekunki środowiskowe

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

i  Wyższa  Szkoła  Pedagogiczna.  Państwo  Kowalscy  borykają  się  z  wieloma  problemami
związanymi  z niepełnosprawnością  ich  córki.  Córka  jest  po  porażeniu  mózgowym,
intelektualnie  sprawna  lecz  wymagająca  systematycznej,  intensywnej  rehabilitacji.
Dziewczynka  ma  11  lat  i  tęskni  do  kontaktów  rówieśniczych.  Ma  indywidualne  nauczanie.
Rzadko wychodzi  z  domu,  rodzina  mieszka  na  I  piętrze w  budynku  bez  windy.  Rodzice  nie
mają samochodu, by zawieść córkę do lekarza, na imprezy do szkoły, czy też dla relaksu poza
miasto. Matka by opiekować się dzieckiem zwolniła się z pracy i dwa razy dziennie, zgodnie
z zaleceniami lekarza, wykonuje wraz z córką intensywne ćwiczenia, które wymagają od niej
wiele  samozaparcia,  ale  też  siły  fizycznej.  Ostatnio  Pani  Kowalska  przeżywa  kryzys
psychiczny,  boi  się,  że  nie  da  sobie  rady,  że  sytuacja  zaczyna  ją  przerastać,  bowiem  doszły
jeszcze problemy  finansowe. Pan  Kowalski pracuje, stara się zarobić  na utrzymanie rodziny,
ale  jego  pracodawca  nie  wypłaca  regularnie  wynagrodzenia.  Rodzina  ma  zaległości  w  co
miesięcznych opłatach.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) zapoznać się z opisem sytuacji,
2) określić potrzeby osób niepełnosprawnych oraz sytuacje trudne, w których mogą się oni

oraz ich rodziny znajdować,

3) określić sytuację problemową w opisanej sytuacji,
4) przeanalizować wiadomości uzyskane podczas wizyt w poszczególnych instytucjach

i organizacjach pomocy społecznej, a także wiadomości z innych źródeł o możliwościach
udzielania wsparcia osobom w sytuacji podobnej do opisanej i zastanów się, które z nich
mogłyby w tej sytuacji udzielić rodzinie Państwa Kowalskich wsparcia i jakiego rodzaju,

5) zastanowić się, czy w opisanej sytuacji można byłoby zastosować inne nieprofesjonalne

formy niesienia pomocy,

6) określić działania, które należałoby podjąć dla udzielenia pomocy rodzinie Państwa

Kowalskich i opracować propozycje działań bezpośrednich i pośrednich,

7) zaprezentować efekty swojej pracy,
8) wziąć udział w podsumowaniu ćwiczenia i dyskusji na temat wypracowanych propozycji.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

informatory,

−

Ustawa o pomocy społecznej,

−

duże arkusze papieru,

−

mazaki,

−

tablica flip-chart.

4.4.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak Nie

1) wybrać formy pomocy stosownie do potrzeb podopiecznego i jego rodziny?



2) zaplanować działania wspierające podopiecznego i jego rodzinę?



3) pomóc podopiecznemu w korzystaniu z pomocy społecznej, rehabilitacji

i opieki zdrowotnej?



4) ocenić skuteczność podjętych działań wspomagających?



„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko...............................................................................

Organizowanie wsparcia społecznego

Zakreśl poprawną odpowiedź.

zadania

Odpowiedź

Punkty

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6. LITERATURA

1.  Brudnik E.: Ja i mój uczeń pracujemy aktywnie. Cz. II.(s.120) Kielce 2002
2.  Chlebińska J.: Anatomia i fizjologia człowieka. Warszawa 1986
3.  Doroszewska J.: Pedagogika specjalna. Warszawa 1981
4.  Dretkiewicz-Więch  J.:  ABC  nauczyciela  przedmiotów  zawodowych.  Operacyjne  cele

kształcenia. Zeszyt 32. CODN, Warszawa 1994

5. Główny Urząd Statystyczny: Statystyczny opis jakości życia 1990–1995. Informacje

i Opracowania Statystyczne. GUS, Warszawa 1997

6. Główny Urząd Statystyczny: Rocznik demograficzny. GUS, Warszawa 1997
7. Heine M.: Problemy integracji społecznej osób niepełnosprawnych i niedostosowanych.

UZ, Zielona Góra 2001

8. Kawczyńska-Butrym Z.: Rodziny osób niepełnosprawnych. Raport z badań. IS PAN,

Warszawa 1994

9. Kościelska M.: Oblicza upośledzenia. PWN, Warszawa 1995
10. Kowalik S.: Psychospołeczne podstawy rehabilitacji osób niepełnosprawnych.

Wydawnictwo Śląsk, Katowice 1999

11. Meder J.: Praca socjalna z osobami z zaburzeniami psychicznymi. Wydawnictwo Śląsk,

Katowice 2002

12. Obuchowska I.: Dziecko niepełnosprawne w rodzinie. Warszawa 1999
13. Ostrowska A., Sikorska J.: Syndrom niepełnosprawności w Polsce: bariery integracji.

PAN, Warszawa 1996

14. Ostrowska A.: Niepełnosprawni w społeczeństwie: postawy społeczeństwa polskiego

wobec ludzi. Raport z badań. IS PAN, Warszawa 1994

15.  Szulc M.: Z doświadczeń psychoterapeutki (fragmenty – Spotkania z podświadomością)
16.  Tarnowska E.: Życie codzienne w domach pomocy społecznej. Warszawa 1994
17.  Ustawa o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie z dnia 24.04.2003 r. Dz. U.

Nr 96/2003, poz. 873

18. Warrick A.: Porozumiewanie się bez słów. Komunikacja wspomagająca i alternatywna

na świecie. Warszawa 1999

19.  wolontariat.pl/slowniczek.php
20.  www.pefron.pl, www.isi.idn.org.pl
21.  www.idn.org.pl/edukacja/fio/index.htm
22.  bazy.ngo.pl/search/info.asp

Czasopisma:

−

Problemy Rehabilitacji Społecznej i Zawodowej

−

Wiadomości Statystyczne

−

Nowiny Psychologiczne

−

Polityka Społeczna

−

Praca Socjalna

Filmy video:

−

Frida, reż. J. Taymor

−

Moja lewa stopa, reż. J. Sheridan

−

Rain Man, reż. B. Levinson

−

Więcej niż widzieć, reż. Mike Robe