Tradycja antycznej rzeźby i architektury w sztuce; zagadnienie kontynuacji i tzw.

„renesansów”

ARCHITEKTURA

1. Osiągnięcia architektury starożytnej Grecji:

-porządek dorycki, porządek joński, porządek koryncki
-belkowanie (architraw, fryz, gzyms)
-budowanie zgodnie z założeniem przestrzeni urbanistycznej (uwzględniającą naturalny
charakter terenu i wzajemne usytuowanie budynków)
-harmonia, matematycznie wymierzona proporcje

2. Osiągnięcia architektury starożytnego Rzymu

-porządek toskański (w głowicy styl joński i styl koryncki), porządek kompozytowy
(dorycki o gładkim trzonie i dodanej bazie)
-elementy architektoniczne: pilastry, konsole, kasetony
-forma architektoniczna bazyliki
-wprowadzenie łuków do architektury
-zaprawa murarska
-traktat „O architekturze” Witruwiusza,wykorzystywany przez późniejszych artystów
europejskich.

3. Wpływ architektury antycznej na architekturę średniowieczną (romańską i gotycką)

-okres „upadku i zapomnienia” kultury antycznej, jednak jej zdobycze nadal były
wykorzystywane
-na bazie łuku powstały: kopuła, sklepienie kolebkowe a następnie sklepienie krzyżowe
-przejęcie z architektury rzymskiej formy bazyliki, typowej formy architektonicznej dla
średniowiecznego budownictwa sakralnego

4. Renesans, czyli odrodzenie sztuki i kultury antycznej (XV-XVI wiek, w Italii od XIV w)

-zainteresowanie antykiem, humanizm, prace wykopaliskowe w Italii
-architektura zgodna z ideałami antyku: dążenie do harmonii i idealnych proporcji, elementy
architektoniczne i detale zaczerpnięte z antyku (kolumnady, belkowanie), przewaga
kierunków horyzontalnych, rytm
-elementy konstrukcyjne antyku-łuk półkolisty, sklepienie kolebkowe, portyk
-przykład: Świątynia Westy w Tivoli, i wzorowane na niej Tempietto w Rzymie (plan koła)

-twórczość Andrea Palladio i palladionizm: Palladio wzorował się na traktacie Witruwiusza,
wykorzystywał zasady kompozycji antycznej (rygorystyczne rytmy, przewaga linii prostych,
matematyczna symetria, oszczędność środków, stosowanie kolumnowych portyków
wykorzystanych np. w Villi Rotonda). Villa Rotonda i architektura Palladio stały się
inspiracją dla kolejnych pokoleń twórców-we Francji i Anglii w XVII wieku, dla
klasycystów w XVIII/XIX wieku. W Polsce na Villi Rotonda są oparte Królikarnia w
Warszawie i pałacyk w Lubostroniu.
Villa Rotonda, Królikarnia, pałacyk w Lubostroniu:

5. Klasycyzm (druga połowa XVIIIw) i neoklasycyzm (tendencje klasycystyczne w XIX i XX

w) – architektura historyzująca, nawiązująca do stylów minionych-antyku i renesansu,
naśladująca i interpretująca dawne formy. Klasycyzm wykorzystywał porządki antyczne,
wzorował się na starożytnych budowlach i stosował ich elementy (kolumnady, portyki),
dążył do harmonii i stosował oszczędność w środkach wyrazu
-W Anglii renesans istniał jako nurt palladiański (Inigo Jones), który istniał następnie przez
XVII i XVIII w (w Anglii nie przyjął się barok), twórcami klasyczymu w Anglii byli Robert
i James Adam. Przykład klasycyzmu brytyjskiego to British Museum.

-W Niemczech klasycyzm reprezentował np. Karl Friedrich Schinkel, a we Francji Jacques
Germain Soufflot. Późny klasycyzm francuski to styl empire (służący władzy, obejmujący
okres panowania Napoleona, Ludwika XVIII, Karola X). Powstał np. łuk triumfalny w
Paryżu .

RZEŹBA

1. Osiągnięcia rzeźby greckiej i rzymskiej wykorzystywane w późniejszych epokach:

-W Grecji dążenie do przedstawienia idealnego ciała ludzkiego, harmonijnych proporcji,
kontrapost. -W Rzymie rzeźba portretowa, dekoracje sarkofagów (przejęte przez sztukę
wczesnochrześcijańską), pomnik konny Marka Aureliusza rozpoczynający tradycję
pomników konnych w Europie.

2. Renesans: powrót do inspiracji rzeźbą antyczną i zachwyt nią, dążenie do przedstawienia

idealnego w proporcjach i wyrazie ludzkiego ciała, do doskonałości, np. „Dawid” Michała
Anioła, marmur tworzywem rzeźbiarskim

3. Klasycyzm: tworzywem wygładzony marmur, wzorowanie się na rzeźbie starożytnej i

przekonanie o jej doskonałości, dzieła o tematyce mitologicznej, przewaga pionów i
poziomów, jasny układ kształtów. Reprezentantami- Bertel Thorvaldsen, Antonio Canova
(bardzo popularny i ceniony. Np. „Amor i Psyche”-dzieło mitologiczne)

Weronika Małek, kl Vo