UKŁAD IMMUNOLOGICZNY

1. Układ immunologiczy – informacje ogólne:
► broni organizm przed inwazją drobnoustrojów oraz rozwojem chorób nowotworowych
► umiejętność rozpoznawania składników własnych i eliminowanie obcych – podstawa mechanizmu
obronnego (odporności)
► 2 typy reakcji odpornościowej:

nieswoista (wrodzona, naturalna)

swoista (nabyta)

● najprostszy mechanizm obrony
● szybka reakcja odpowiedzi
● wykorzystuje naturalne bariery tkankowe i narządowe oraz
komórki (neutrofile, makrofagi, komórki NK), a także wiele białek
(cytokiny, składniki układu dopełniacza)
● nie wytwarza się pamięć immunologiczna

● opiera się na mechanizmie
efektorowym komórek
● głównie z udziałem limfocytów
T i B
● wytwarza się pamięć
immunologiczna

2. Naczynia limfatyczne:
► układ limfatyczny – stanowi ślepo zakończone łożysko naczyniowe, w którym przenoszona jest
limfa
► limfa – płyn tkankowy wnikający do naczyń limfatycznych, o składzie podobnym do osocza krwi (z
mniejszą ilością białek oraz większą ilością tłuszczów)
► przenoszone przez nie niektóre komórki, m.in. limfocyty, komórki dendryczne i makrofagi, a w
stanach patologicznych komórki nowotworowe
► komórki przedostają się do nich w trakcie ich przebiegu przez węzły chłonne
► jednokierunkowy przepływ limfy zapewniony dzięki skurczom mięśni gładkich narządów
sąsiadujących z naczyniami limfatycznymi, a w większych rozgałęzieniach dzięki skurczom ich
własnej mięśniówki oraz zastawkom
► naczynia limfatyczne włosowate:
– ślepo zakończone w tkankach
– średnica większa od naczyń krwionośnych włosowatych
– cienka, wiotka ściana z warstwy komórek śródbłonka, na nierozciągliwej błonie podstawnej
– komórki śródbłonka mają jądra wyraźnie sterczące do światła naczynia + okresowy przepływ limfy =
zapadnięte + niewidoczne światło
– łączą się w naszynia większej średnicy i o bardziej złożonej budowie
– poszczególne warstwy zbudowane z tych samych elementów co warstwy naczyń krwionośnych,
występujących jednak w dużo mniejszej ilości

► naczynia limfatyczne małego i średniego kalibru:
– cieńsze ściany oraz szersze światło od naczyń żylnych tej samej średnicy
– 3-warstwowe – błony: wewnętrzna, środkowa, zewnętrzna (prawie jednorodne granice)
► naczynia limfatyczne średniego kalibru:
– zlewają się w coraz większe odgałęzienia tworząc przewód limfatyczny prawy oraz przewód
piersiowy
► przewód prawy:
– zbiera limfę z okolic górnej prawej części ciała
– uchodzi do żyły ramienno-głowowej prawej
► przewód piersiowy:
– powstaje z połączenia naczyń limfatycznych brzusznych i przebiega na przedniej powierzchni
kręgosłupa, docierając do podstawy szyi, gdzie uchodzi do układu żylnego w miejscu łączenia się
lewej żyły szyjnej z żyłą podobojczykową

3. Układ białek dopełniacza (komplet):
► z ok. 20 białek osocza krwi syntetyzowanych w wątrobie, które uczesniczą w humoralnej reakcji
obronnej
► ścisłe powiązanie między swoistymi i nieswoistymi mechanizmami odporności
► podczas aktywacji powstaje wiele produktów pośrednich oddziałujących głównie na błonę
komórkową → liza komórki docelowej + umożliwienie komórkom żernym fagocytozy drobnoustrojów
► 2 drogi aktywacji:

klasyczna droga aktywacji dopełniacza

alternatywna droga aktywacji dopełniacza

zapoczątkowana przez kompleks antygen-
przeciwciało

inicjowana przez polisacharydy otoczek bakteryjnych,
wirusy oraz zakażone przez nie komórki, grzyby i
niektóre komórki nowotworowe

4. Antygeny:
► na powierzchni drobnoustrojów i zmienionych chorobowo komórek
► przeciw nim skierowana obrona organizmu
► substancja rozpoznawana jako obca, zdolna do wywołania reakcji obronnej z przeciwciałem
(immunologiczność)
► determinanta antygenowa – specyfliczne ugrupowania chemiczne decydujące o właściowościach
i wysokiej swoistości

5. Przeciwciała (immunoglobuliny):
► syntetyzowane przez komórki plazmatyczne
► podstawowa struktura:
– 4 łańcuchy polipeptydowe: 2 lekkie (L) + 2 ciężkie (H)
– fragmenty łańcucha lekkiego i ciężkiego zawierają miejsca wiążące antygen (region zmienny Fab)
warunkujące swoistość przeciwciała
– region stały Fc – pozosta część aktywująca układ dopełniacza oraz wiązanie się przeciwciała z
receptorami występującymi na powierzchni niektórych komórek
► podział ze względu na budowę łańcuchów ciężkich (6):
● IgA
● IgC
● IgG
● IgD
● IgE
● IgM
► potrafią swoiście rozpoznać determinanty antygenowe, związać i eliminować
► podział ze względu na klonalność:

przeciwciałą poliklonalne

przeciwciała monoklonalne

● wytwarzane przez wiele klonów limfocytów B
oraz komórki plazmatyczne
● kierują się przeciw wielu determinantom
antygenowym

● syntezyzowane przez jeden klon komórek
plazmatycznych i limfocytów B
● skierowane przeciw jednej determinancie
antygenowej

6. Komórki układu immunologiczego:
► pełnią funkcję obronną
► pochodzą z komórek macierzystego szpiku kostnego
► wzrost, różnicowanie i programowanie zachodzi przede wszystkim w:
– szpiku kostnym i grasicy (narządy centralne) oraz
– śledzionie, węzłach chłonnych i skupiskach tkanki limfoidalnej związanej z błonami śluzowymi
(narządy obwodowe)
► należą do nich:

● limfocyty
● komórki prezentujące antygen (APCs)
● makrofagi
● komórki tuczne
● granulocyty – biorą udział w odporności nieswoistej i mają silne właściwości fagocytarne
► nie wszystkie limfocyty B i T aktywowane przez antygen pełnią swoje funkcje efektorowe – niektóre
przekształcają się w długo żyjące komórki pamięci immunologicznej
► komórki pamięci immunologicznej:
– programowane swoiście przeciw określonemu antygenowi
– krążą w ustroju, pozostając w fazie spoczynkowej
– aktywacja przez związanie z antygenem z pierwotnej reakcji immunologicznej → zachodzi wtórna
odpowiedź immunologiczna (gwałtowniejsza i intensywniejsza od pierwotnej)

PODZIAŁ I FUNKCJE LIMFOCYTÓW:

Komórki

Receptory

Odpowiedź

immunologiczna

Funkcja

limfocyty B

immunoglobulinowe humoralna

synteza przeciwciał

limfocyty T:

● Tc

TCR : CD8

komórkowa

efekt cytotoksyczny

● Th

TCR: CD4

synteza limfokin
stymulujących

● Treg (Ts)

synteza limfokin hamujących

komórki NK

NKR, KIR

efekt cytotoksyczny

7. Limfocyty T:
► najważniejsze komórki układu immunologicznego
► powstają w szpiku kostnym, gdzie w wyniku kontaktu z komórkami nabłonkowymi zrębu dojrzewają
i różnicują się w subpopulacje pełniące istotne funkcje w układzie immunologicznym
► subpopulacje:
– różnią się między sobą obecnością określonych cząsteczek powierzchniowych, białek
różnicujących (marker CD)
► wszystkie mają na powierzchni receptory TCR rozpoznające specyficzne peptydy antygenu
wspólnie z wyspecjalizowanymi antygenami głównego kompleksu zgodności tkankowej MHC,
występującymi na powierzchni komórek prezentujących antygen
► odpowiedzialne za odpowiedź immunologiczną typu komórkowego – bez udziału przeciwciał
► główny układ antygenów zgodności tkankowej (MHC):
– tworzą go cząsteczki występujące na powierzchni komórek
– warunkują wzajmne ich rozpoznawanie i biorą udział w prezentowaniu obcego antygenu
– 2 klasy:

MHC klasy I

MHC klasy II

● na powierzchni komórek jądrzastych
organizmu
● prezentują limfocytom Tc krótkie fragmenty
peptydowe z białek endogennych (wytworzonych
wewnątrz komórki)

● ograniczone wyłącznie do powierzchni
profesjonalnych komórek APCs (komórek
prezentujących antygen)
● prezentują dłuższe fragmenty peptydów z
białek egzogennych (sfagocytowanych i
„przerobionych” przez te komórki) limfocytom Th

► limfocyty Th (pomocnicze):
– posiadają na powierzchni marker (koreceptor) CD4, który wiąże się z MHC klasy II
– rozpoznają antygeny zareprezentowane im przez profesjonalne komórki APCs i uruchamiają
reakcję obronną
– zdolne wchodzić w reakcje oraz aktywować komórki wrodzonego i nabytego układu odporności
– stymulują limfocyty B do wytwarzania przeciwciał
– stymulują limfocyty Tc do efektu cytotoksycznego
– aktywują makrogagi do fagocytozy
– pełnią swoje funkcje dzięki wydzielanym cytokinom (limfokiny)
► cytokiny:
– cząsteczki regulujące procesy proliferacji, dojrzewania i różnicowania wielu komórek
– mogą działać na komórki:
a) które je wydzielają (działanie autokrynowe)
b) sąsiadują (działa parakrynowe)
c) komórki znajdujące się w innych narządach (endokrynowe)
– wydzielane przez limfocyty to limfokiny (interleukiny, IL)
– wytwarzane przez makrofagi i monocyty – monokiny
– interferon – cytokiny o właściwościach przeciwirusowych
► limfocyty Treg (regulatorowe):
– określane poprzednio jako Ts – supresorowe
– kontrolują aktywność pozostałych limfocytów i innych komórek układu immunologicznego
– hamują reakcje immunologiczne (np. po eliminacji zakażenia)
– rola w tłumaczeniu odpowiedzi na antygeny własne (choroby autoimmunizacyjne)
► limfocyty Tc (cytotoksyczne):
– ekspresja markera powierzchniowego CD8, który wiąże się z MHC klasy I
– zabijają obce ustrojowi komórki (nowotworowe lub zakażone wirusem) na drodze efektu
cytotoksycznego
– perforyny – wydzielane przez limfocyty Tc substancje ,które wbudowując się w błonę atakowanej
komórki, powodują tworzenie otwartych kanałów i w konsekwencji śmierć

8. Limfocyty B:
► powstają w szpiku kostnym
► obecne receptory immunoglobulinowe umożliwiające rozpoznanie i związanie antygenów
► po pobudzeniu przez antygen podlegają proliferacji i różnicują się w komórki plazmatyczne, które
intensywnie syntetyzują przeciwciała
► odpowiedź immunologiczna typu humoralnego (ponieważ immunoglobuliny wytworzone przez
plazmocyty zostają uwolnione do krwi bądź chłonki)

9. Komórki NK:
► brak receptorów limfocytów T ani limfocytów B
► zdolne do spontanicznej cytotoksyczności wobec komórek nowotworowych oraz tych zakażonych
wirusem bądź bakteriami z rozwojem wewnątrzkomórkowym
► receptor NKR – stymuluje cytotoksyczność
► receptory KIR – hamują zabijanie
► mechanizm cytotoksyczności kontrolowanej zależnej od przeciwciał (ADCC) daje możliwość
niszczenia także komórek docelowych, opłaszczonych przeciwciałami
► istotna rola w odporności naturalnej

10. Komórki prezentujące antygen (APCs/ dendrytyczne):
► jako I mają kontakt z anttygenem i po odpowiednim przetworzeniu go ułatwiają limfocytom
rozpozwanie determinant antygenowych
► obecne MHC II do prezentacji „przerobionych” antygenów zawsze limfocytom Th
► pochodzenia szpikowego
► powstają z monocytów i należą do układu fagocytów jednojądrzastych
► ubogi zestaw enzymów lizosomalnych
► wysoka aktywność endocytotyczna (różni je to od innych komórek wyspecjalizowanych w procesie
fagocytozy)
► rozgałęzione wypustki cytoplazmatyczne podobne do dendrytów – zwiększona powierzchnia
kontaktu z innymi komórkami i antygenami
► 3 rodzaje w narządach limfatycznych:
● komórki dendrytyczne grudek chłonnych
● komórki dendrytyczne rdzenia grasicy – palczyste
● komórki dendrytyczne splatające się (w strefach grasiczozależnych węzłów chłonnych i śledziony)
► dodatkowe rodzaje w innych narządach:
● komórki Langerhansa – w naskórku
● śródmiąższowe komórki dendrytyczne – w tkance łącznej wielu narządów
● komórki welonowate – krążą w krwi i chłonce
● komórki mikrogleju – w ośrodkowym układzie nerwowym
► cechy APCs mogą wykazywać również makrofagi niespecyficzne fagocytujące

11. Makrofagi:
► wywodzą się z monocytów
► po opuszczeniu łożyska naczyń krwionośnych zasiedlają tkankę łączną wielu narządów
► fagocytują martwe oraz nieprawidłowe komórki i drobnoustroje
► degradacja sfagocytowanego materiału w lizosomach podczas trawienia enzymatycznego oraz
podczas tworzenia aktywnych form nadtlenków i wolnych rodników
► syntetyzują i wydzielają szereg cytokin (monokin) aktywujących proliferację i dojrzewanie komórek,
a tym samym pobudzają opowiedź immunologiczną
► na powierzchni błony komórkowej obecne receptory dla fragmentu Fc immunoglobuliny i
składników dopełniacza
► rola w prezentacji antygenów pochodzących z dużych sfagocytowanych cząsteczek lub bakterii
(nie są do tego zdolne profesjonalne komórki prezentujące antygen)
► mechanizm odpowiedzi nieswoistej

12. Komórki zrębu:
► zrąb narządów limfatycznych tworzy tkanka łączna siateczkowata* o strukturze sieci ze
zmienionych fibroblastów (komórki siateczkI) wzmocnionych włóknami retikulinowymi (siateczkowymi)
► *jedynie zrąb grasicy jest pochodzenia nabłonkowego

13. Narządy ośrodkowego układu immunologicznego (narządy pierwotne):
► nie biorą bezpośrednio udziału w procesach immunologicznych – dostarczają komórki do układu
immunologicznego
► należą do nich:
● szpik kostny
● grasica

14. Szpik kostny:
► wyróżniamy 2 rodzaje w dojrzałym organizmie:
● szpik czerwony krwiotwórczy
● szpik żółty

15. Grasica:
► położona w przednim śródpiersiu ponad dużymi naczyniami serca
► w pełni rozwinięta w momencie urodzenia
► w niej prekursory komórek T ze szpitu kostnego – tymocyty różnicują się w dojrzałe
► nazywana narządem limfatyczno-nabłonkowym, ponieważ jej zrąb rozwija się z nabłonka
endodermalnego III kieszonki skrzelowej
► komórki zrębu są kształtu gwieździstego i posiadają długie wypustki łączące się ze sobą
desmosomami, tworząc w ten sposób trójwymiarową sić wzmocnioną włókanmi kolagenowymi
► z 2 płatów otoczonych torebką łącznotkankową zbudowaną z tkanki łącznej zwartej
► beleczki:
– od torebki odchodzą łącznotkankowe przegrody
– docodzą tylko do granicy kory i rdzenia płacików, pozostawiając wspólną dlla całego narządu część
rdzenną
– dzielą płaty na niekompletne płaciki (zraziki)
► płaciki (zraziki):
– wyróżniamy w nich obwodowo leżącą część korową i centralnie położony rdzeń
– kora bardzi się intensywnie ze względu na liczne tymocyty leżące w oczkach luźnej sieci
utworzonej przez nabłonkowe komórki zrębu
► wyróżniamy 4 typy komórek nabłonkowych:

16. Narządy obwodowe układu immunologiczego:
► należą do nich:
● grudki chłonne
● węzły chłonne
● migdałki
● śledziona

17. Grudki chłonne:
► kuliste/owalne agregaty limfocytów B
► zrąb z komórek siateczki wzmocnionych przez komórki dendryczne i makrofagi
► 2 rodzaje grudek:

Rodzaj

grudek

Opis

grudki

chłonne

pierwotne

● homogenna struktura
● limfocyty naiwne:
– małe nieaktywne limfocyty B
– w oczkach sieci utworzonej przez wypustki komórek siateczki i komórek
dendrytycznych
– jądra o zbitej chromatynie, uboga cytoplazma = jednorodne, ciemne zabarwienie

grudki

chłonne

wtórne

● zróżnicowana struktura – barwią się niejednorodnie:
– część środkowa (tzw. centrum reaktywne/ ośrodek rozmnażania) – jaśniejsza
– pasmo zagęszczania (mankiet) – znacznie ciemniejsza
● pojawienie się centrum reaktywnego i pasma zagęszczenia to odpowiedź na
stymulację przez antygen
● ośrodki rozmnażania:
– pojawiają się kilka dni po stymulacji antygenem i pozostają miejscem intensywnej
proliferacji aktywowanych limfocytów B
– jaśniejsze zabarwienie = luźniejszy układ chromatyny w jądrach proliferujących
limfocytów znawych tu centroblastami
– centroblasty wyraźnie wyodrębniają się od części obwodowej

18. Węzły chłonne:
► leżą na przebiegu naczyń chłonnych
► biologiczne filtry przepływającej chłonki
► nadzór proliferacji oraz dojrzewania aktywowanych limfocytów B (w grudkach chłonnych) i
limfocytów T (w strefie przykomorowej)
► tworzą nowe klony limfocytów B i T → wzmaganie odpowiedzi immunologicznej
► udział w recyrkulacji limfocytów
► miejsce syntezy przeciwciał przez komórki plazmatyczne
► kształt nerki
► otoczony torebką łącznotkankową, do której w głąb narządu wnikają rozgałęzione beleczki
tworzące rusztowanie dla miąższu
► zrąb narządu – tkanka łączna siateczkowa, gęsto zasiedlona limfocytami, w oczkach są makrofagi,
komórki prezentujące antygen oraz komórki plazmatyczne
► po wypukłej stronie torebka łącznotkankowa gęsto przebita naczyniami limfatycznymi
doprowadzającymi z zastawkami (zapobieganie cofaniu się limfy)
► naczynia odprowadzające:
- mniej liczne
- opuszczają od strony wklęsłej (wnęki) węzeł
► w obrębie wnęki wnikają do niego naczynia tętnicze, a opuszczają naczynia żylne
► miąższ:
a) kora
b) rdzeń
► kora:
- 2 obszary: zewnętrzny i wewnętrzny
- beleczki odchodzące od torebki łącznotkankowej dzielą zewnętrzną warstwę kory na komunikujące
się ze sobą nisze
- w niszach znajdują się zgrupowania limfocytów B tworzące grudki pierwotne i wtórne
- strefa grasiczozależna
- pasmo przykorowe (kora dyfuzyjna) → tkanka limfoidalna poniżej nisz w kierunku rdzenia

► kora dyfuzyjna – strefa grasiczozależna
► rdzeń:
- otoczony korą niemal w całości (poza okolicami wnęki)
- tworzą go pasma tkanki limfoidalnej w postaci sznurów rdzennych, łącznotkankowej beleczki z
naczyniami krwionośnymi i szerokie zatoki
- komórki sznurów rdzennych (limfocyty B, komórki plazmatyczne, komórki dendrytyczne oraz
makrofagi) są wplecione w siatkę włókien retikulinowych
► zatoki węzła chłonnego:
- powstałe przestrzenie wypełnione luźnym utkaniem tkanki siateczkowatej (bo miąższ nie przylega
ściśle do torebki oraz odchodzących z niej beleczek)
- ściana z płaskich komórek śródbłonka typu okienkowego, wzmocnione włóknami siateczkowymi
- w świetle obecne makrofagi, wypustki komórek dendrytycznych, a także poprzecznie biegnące
włókna siateczkowe (zwolnienie przepływu i zawirowania chłonki)
- światło kontaktuje się ze światłem naczyń doprowadzających oraz odprowadzających
► naczynia limfatyczne doporowadzające:
- przebijają torebkę i uchodzą do biegnącej na obwodzie szeroko rozpostartej zatoki podtorebkowej
(brzeżne) → dalej wzłuż beleczek, tworząc zatoki okołobeleczkowe (korowe) → przechodzą w zatoki
rdzenne → we wnęce uchodzą do naczyń limfatycznych odprowadzających
► wzdłuż ścian zatok podtorebkowych i okołobeleczkowych dużo makrofagów (o silnych
właściowościach fagocytarnych)
► połączone siecią naczyń limfatycznych: naczynie odprowadzające wyżej położonego węzła staje
się naczyniem doprowadzającym dla niżej leżącego węzła

19. Migdałki:
► charakterystyka poszczególnych migdałków:

Rodzaj migdałka

Opis

P

A

R

Z

Y

S

T

E podniebienne

● w zagłębieniach (zatoki migdałkowe) między łukami podniebienno-językowymi
a łukami podniebienno-gardłowymi
● część głęboka oddzielona od otaczającej tkanki łącznej włóknistej torebką
łączącą się z boczną powierzchnią nasady języka
● powierzchowna część – nabłonek wielowarstwowy płaski nierogowaciejący
(tworzy krypy)
● dookoła krypt skupiska tkanki limfoidalnej w postaci pojedynczej warstwy
grudek chłonnych
● gruczoły śluzowe

trąbkowe

● tworzą go skupiska tkanki limfoidalnej, występujące w obrębie błony śluzowej
gardła
● nabłonek dróg oddechowych

N

IE

P

A

R

Z

Y

S

T

E

językowy

● stanowi go kilka owalnych wyniosłości powierzchni grzbietowej nasady języka
(mieszków językowych – u ich podstawy otwierają się przewody
wyprowadzające małych gruczołów ślinowych)
● na szczycie każdego mieszka jest otwór prowadzący do ślepo zakończonej
zatoki migdałkowej
● mieszki włosowe: nabłonek wielowarstwowy płaski, a poniżej niego grudki
chłonne tworzące wyniosłość mieszka
● część głęboka pokryta torebką wóknistą

gardłowy

(migałek

trzeci)

● na tylno-górnej części gardła
● nabłonek 2-warstwowy walcowaty migawkowy + miejscami nabłonek
wielowarstwowy płaski
● bruzdy/ zatoki migdałkowe – płytkie wpuklenia nabłonka; na ich nie otwierają
się przewody wyprowadzające gruczołów surowiczo-śluzowych
● grudki chłonne leżą powierzchownie, pod nabłonkiem

na ich granicy strefa przykorowa (kora dyfuzyjna)

► w obrębie blaszki właściwej błony śluzwoej na skrzyżowaniu dróg oddechowych i pokarmowych
► niekompletnie otorbione skupiska grudek chłonnych, tworzące pierścień limfatyczny Waldeyera
► miejsce powstawania nowych pokoleń limfocytów
► udział w syntezie przeciwciał i miejscowych reakcjach obronnych
► w obrębie tkanki łącznej błony śluzowej i od podłoża oddziela je torebka łącznotkankowa
► od zewnątrz pokryte nabłonkiem, który tworzy zagłębienia → krypty
► po nabłonkiem: grudki chłonne pierwotne i wtórne

20. Śledziona:
► narząd krwiolimfatyczny włączony w układ naczyń krwionośnych
► filtruje krew
► usuwa stare i uszkodzone erytrocyty oraz przepływające antygeny
► miejsce proliferacji limfocytów T i B oraz wytwarzania przeciwciał
► podczas rozwoju płodowego bierze udział hemopoezie
► otoczona zbitą, włóknistoelastyczną torebką łącznotkankową, z pojedynczymi pasmami mięśni
gładkich
► pasma łącznotkankowe (beleczki) rozgałęziają się i łączą między sobą tworząc rusztowanie dla
miąższu (miazgi)
► zrąb - komórki siateczki + sieć włókien siateczkowych przytwierdzonych do torebki i beleczek
► miąższ:
a) miazga biała
b) miazga czerwona

Miazga

Opis

biała

● w postaci okołonaczyniowych osłonek limfatycznych (PALS), utworzonych z
limfocytów T i grudek chłonnych zawierających limfocyty B

czerwona

● tworzy ją sieć połączonych ze sobą zatok, w którą wplecione są sznury śledzionowe
(sznury Billrotha: gwiaździste komórki siateczki wzmocnione luźną siatką włokien
siateczkowych)
● liczne komórki krwi, makrofagi i plazmocyty
● makrofagi monitorują krew

► strefa marginalna (brzeżna):
- na granicy miazgi białej i czerwonej
- obecne komórki plazmatyczne, limfocyty T i B, makrofagi oraz komórki prezentujące antygen
- przebita tętniczkami promienistymi (odgałęzienia tętnicy centralnej)
- tętniczki promieniste wchodzą do miazgi czerownej i otwierają się do małych kanałów (zatok
brzeżnych) otaczających grudki chłonne
- miejsce wnikania do miazgi limfocytów T i B zanim zostaną przeniesione do specyficznych dla siebie
obszarów występowania
- niesie z krwią komórki oraz antygeny
► w obrębie wnęki do narządu wnika tętnica śledzionowa ,która przebija torebkę, dając początek
tętnicom beleczkowym rozdzielającym się wzdłuż łącznotkankowych beleczek miazgi
► tętnica opuszczająca beleczkę zostaje otoczona pochewką utworzoną z limfocytów T
(okołonaczyniowa osłonka limfatyczna (PALS)), a następnie wnika do grudki chłonnej, gdzie staje się
tętnicą centralną
► w dalszym przebiegu tętnica centralna opuszczka grudkę chłonną, rozgałęzia się i tworzy tętniczki
pędzelkowate
► osłonka Schweiggera-Seidla:
- otacza końcowe odcinki tętniczek pędzelkowatych
- z koncentrycznie ułożonych makrofagów, bezpośrednio przylegających do komórek śródbłonka
- okienka pomiędzy komórkami śródbłonka

► końcowe odgałęzienia tętniczek pędzelkowatych uchodzą bezpośrednio do zatok śledzionowych
(krążenie zamknięte) bądź kończą się jako otwarte kanały w obrębie miazgi czerwonej (krążenie
otwarte)
► krew z zatok jest odprowadzana żyłami miazgi przechodzącymi w żyły beleczkowe, które w
obrębie wnęki opuszczają narząd jako żyła śledzionowa
► zatoki śledzionowe:
- ściana z wydłużonych, wrzecionowatych komórek śródbłonka
- między komórkami przestrzenie, przez które krw z miazgi czerwonej może przepłwać do zatok i
odwrotnie
- z zewnątrz ścianę zatok oplatają okrężnie przebiegające włókna siateczkowe, łączące się z
włóknami miazgi czerwonej

21. Pozostałe narządy limfatyczne:
► część tkanki limfoidalnej jest ulokowana w ścianach dróg układów: pokarmowego, oddechowego i
moczopłciowego
► MALT – związana z błoną śluzową tkanka limfoidalna o formie grudek chłonnych lub rozlanych
nacieków limfatycznych
► GALT – tkanka limfoidalna związana z przewodem pokarmowym

– występuje w jelicie krętym, tworząc agregaty – kępki Peyera
– tworzą ją tezgrudki chłonne wzdłuż przełyku, układu żołądkowo-jelitowego, w wyrostku
robaczkowym, a także w migdałkach

► BALT – tkanka limfoidalna związana z oskrzelami

– występuje w ścianach oskrzeli, szczególnie w rejonach, gdzie oskrzela i oskrzeliki

rozgałęziają się