Niziurski Edmund Osobliwe przypadki Cymeona Maksymalnego

Uuk Quality Books

Edmund Niziurski

Osobliwe przypadki Cymeona

Maksymalnego

1. Koń

To mi się zdarzyło od razu w nowej budzie. Od trzech dni, to jest od początku roku

szkolnego, chodzę do nowej budy, czyli do szkoły nr 3, z racji tego, że mieszkam na Zabuczu.

Prawie wszyscy z Zabucza zostali umieszczeni w tej okropnej budzie.

Szedłem właśnie do gabinetu lekarskiego po zwolnienie, kiedy ujrzałem naszego fizyka,

pana Rogera, zwanego Rogerem Fizycznym w odróżnieniu od jego brata, znanego psychiatry w

naszym mieście. Otóż Roger Fizyczny zbliżał się z przeciwnej strony niosąc na ramieniu szklaną

rurę od pompy próżniowej. Chciałem zejść mu z drogi, ale on od razu mnie zatrzymał.

— No i cóż, spotykamy się znowu, Ogromski!

— Tak jest, proszę pana.

— Nie masz zbyt zachwyconej miny — zauważył.

— Chory jestem — jęknąłem, skurczyłem się i zgarbiłem, jak mogłem najżałośniej.

— Uprzedzam cię, Ogromski — Roger potrząsnął groźnie rurą od pompy próżniowej —

nie myśl sobie przypadkiem, że będziesz tu znów dryfował, korzystając z faktu, że nikt cię tu

jeszcze nie zna! Ja cię znam, Ogromski, to ci powinno wystarczyć.

— Wystarcza mi, proszę pana — zgodziłem się pokornie.

— Ech, gdybyś był mądry, Ogromski — westchnął Roger — to byś wykorzystał okazję.

— Jaką okazję? — nadstawiłem chciwie ucha.

— Masz szansę zacząć na nowo, to jest zupełnie nowa szkoła. Jesteś przesadzony na

nowy grunt. W nowej szkole każdy jest jakby narodzony na nowo. Najważniejsze, żebyś się

poczuł nowo narodzony, Ogromski, bez żadnych starych obciążeń.

— To jest myśl, proszę pana! — przytaknąłem żywo. — Niczego więcej nie pragnę, jak

narodzić się na nowo. Tylko... czy to jest możliwe, opinia pójdzie za mną — jęknąłem

dramatycznie i pociągnąłem nosem, żeby wzruszyć Rogera.

Roger Fizyczny poprawił rurę na ramieniu i chrząknął:

— Nie pójdzie.

— Pan nic nie powie?

— Nie. Zresztą będziesz miał nowego wychowawcę.

— Kogo?

— Pana magistra Szykonia. Będzie zarazem was uczył polskiego...

— Więc nie pan dyrektor Biegunowicz?

— Nie. Pan magister Szykoń. Ściągnięto go specjalnie z Urzędowa. Jest pełen zapału i

energii. Pamiętaj, Ogromski, to twoja wielka szansa. Zapamiętaj!

— Zapamiętam, proszę pana!

Roger Fizyczny odszedł, a ja stałem przez chwilę oszołomiony. Szykoń z Urzędowa! Coś

takiego! A potem przypomniałem sobie, że ten nowy okularnik z B, co ograł mnie w szachy, ten

grubas, którego nazywają Zezowaty Dodo, podobno też jest z Urzędowa. Pobiegłem więc do

Doda zasięgnąć bliższych informacji.

Dodo pokiwał głową.

— Jasne, że znam faceta. Będzie was uczyć Koń.

— Koń?!

— Dokładnie magister Szykoń, ale wszyscy nazywają go Koniem.

— Znasz go dobrze?

— Jasne. Uczył nas w Urzędowie.

— Co to za typ?

— Niesamowity.

— Okropny? Drętwy? Nerwowy? Złośliwy? — dopytywałem.

— On? Coś ty?! — żachnął się Dodo.

— No więc, jaki jest? — zdenerwowałem się.

— Koń? O, bracie, uważaj na Konia! On magluje...

— Magluje? W jakim sensie?

— Przewraca na drugą stronę, nicuje, on jest niebezpieczny. To znaczy, niebezpiecznie

logiczny, zabójczo prosty i zdradziecko rzeczowy, a raczej chciałem powiedzieć na odwrót, to

znaczy zdradziecko prosty i zabójczo rzeczowy, rozumiesz?

Skinąłem głową, ale szczerze mówiąc, miałem mętlik w głowie.

— Muszę mieć jeszcze dokładny opis postaci, cechy charakteru, skłonności, ewentualnie

ułomności... — powiedziałem.

— Po co ci to?

— Koń jest moją szansą — odparłem — dlatego chcę dokładnie poznać Konia.

Dodo stropił się.

— Nie wiem, co ci powiedzieć... to jest skomplikowane... Musiałbym się zastanowić.

— Zastanowisz się później — powiedziałem — a teraz pokaż mi, jak on wygląda...

— Nie widzę go tutaj... Musiałbym go poszukać...

— Jak go znajdziesz, to mnie zawołaj, będę w poczekalni u lekarza szkolnego...

— Jesteś chory? — Dodo spojrzał na mnie zaskoczony, ale ja oddaliłem się szybko i

zniknąłem w drzwiach gabinetu.

W poczekalni siedziało dwu pacjentów: blady jak nać piwniczna, ciemnowłosy, szczupły i

nieco niższy ode mnie chłopczyna, zupełnie mi nie znany, oraz znany mi z widzenia niejaki

Hipek z czwartej, jeden z licznych Tubkowskich zaludniających naszą szkołę. Biedak był

gnębiony czkawką, dlatego wolałem zająć miejsce przy tym obcym chłopcu.

Z gabinetu wyszła Biała Niemiłosierna.

— Co ci jest? — zapytała.

— Mam mdłości i dreszcze — odpowiedziałem — prócz tego mam gniecenie, pieczenie i

wiercenie... i jeszcze mi się troi w oczach...

— Naprawdę ci się troi? — zapytała Biała Niemiłosierna.

— No, nie wiem, może nawet mi się czworzy albo pięciorzy. Faktem jest, że widzę pięciu

bliźniaków, jeden za drugim na krzesłach i wszyscy mają czkawkę.

— Zmierzysz sobie gorączkę — powiedziała Biała Niemiłosierna. Wsadziła mi pod pachę

termometr i wróciła do gabinetu.

Natychmiast rozpocząłem intensywne mierzenie, mając na uwadze prawo fizyczne, które

głosi, że przy tarciu wytwarza się ciepło.

Siedzący obok mnie koleś przyglądał się tym zabiegom z ciekawością i uśmiechnął się do

mnie przyjaźnie, jak mi się zdawało. Postanowiłem więc zagaić, żeby skrócić nudę oczekiwań...

— Ty — odezwałem się — nie znam cię. Jesteś chyba nowy.

— Pierwszy dzień w waszej szkole — powiedział.

— I od razu gorączka? — mrugnąłem okiem.

— Gorzej — powiedział — uczulenie. Jestem na różne rzeczy uczulony. Dostałem

właśnie zastrzyk próbny i czekam na wynik próby...

— Znam to — mruknąłem — mój ojciec też jest uczulony. To się nazywa alergia. Jak się

nazywasz?

— Jacek — odparł. — A ty?

— Ja mam imię i nazwisko maksymalne — powiedziałem. — Nazywam się Maksymilian

Ogromski, ale tu wszyscy mówią na mnie Cymek.

Jacek uśmiechnął się, a potem jakby zastygł w tym uśmiechu i rozbawiony przyglądał mi

się nachalnie, aż mnie zaczęło to denerwować.

— Co tak bez przerwy szczerzysz zęby? — warknąłem. — Wesoło ci? Jeszcze nie

dostałeś po kulach, ale poczekaj, dostaniesz i ty za swoje. — Wyjaśniłem mu dokładnie, jakie

niebezpieczeństwa czyhają na niego ze strony Rogera Fizycznego, sióstr Burman od chemii i

biologii, tudzież Iwana Groźnego od historii. — Lecz najbardziej uważaj na Konia! —

zakończyłem.

— Na Konia? Jakiego Konia?! — zaniepokoił się.

Postanowiłem napędzić fąflowi trochę strachu.

— To nowy magister od polskiego. Niebezpieczny. On magluje, a prócz tego nicuje. Jest

przy tym zdradziecko logiczny.

— Jak to — zdradziecko? — wykrztusił Jacek. — Dlaczego?

— Dlatego, że jest zabójczo rzeczowy — uciąłem bez namysłu. — To chyba zupełnie

proste.

— Taaak... zu-zupełnie.

— Widzę, że jesteś trochę zrażony do Konia, ale nie przejmuj się, damy sobie radę z

Koniem.

— Jak?

— Za bardzo jesteś ciekawy — uśmiechnąłem się z wyższością. — Ja sobie zawsze daję

radę — rzekłem wyciągając termometr. — Zobacz, czterdzieści stopni gorączki. Z taką gorączką

od razu dostanę zwolnienie co najmniej na trzy dni.

— Nie lubisz szkoły?

— To nie o to chodzi...

— A o co?

Chciałem powiedzieć, że chodzi o film i o Gigę, ale ugryzłem się w język i powiedziałem

tylko:

— Chcę nakręcić film. To moja pasja. Akurat jutro będę miał kamerę, bo będę mógł

pożyczyć od Cześka, bo to jest kamera brata Cześka i ten brat wyjedzie zdawać egzaminy...

— Rozumiem — chrząknął Jacek. — Czy... czy wszystkie role masz obsadzone, może i

ja...

— Ty? — skrzywiłem się i spojrzałem na niego pogardliwie. — Owszem, potrzebuję

kogoś do roli sportowca, ale to musi być siłacz i biegacz...

— Ja jestem silny. — Jacek naprężył muskuły.

— Zaraz zobaczymy. — Podałem mu siłomierz zawieszony na łańcuszku przy wadze

lekarskiej. — Naciśnij.

Ścisnął, a ja spojrzałem zdumiony. Strzałka skoczyła aż na koniec skali.

— Dobry jesteś — powiedziałem. — Ile masz na czterysta metrów?

— Czasami schodzę poniżej pięćdziesięciu sekund.

Przyglądałem mu się uważnie.

— Nie wyglądasz na takiego zucha. Ty chyba jesteś przerośnięty i starszy ode mnie.

— Trochę — powiedział. — Więc jak, angażujesz mnie?

— Moglibyśmy założyć zespół filmowy... ale pamiętaj, ja będę głównym reżyserem i

kierownikiem artystycznym.

— A mnie co zostawisz?

— Ty mógłbyś grać, no i pisać scenariusze, o ile masz cierpliwość i umiesz klecić

zdania...

— Spróbuję — powiedział Jacek.

— Podobasz mi się — oświadczyłem.

— Ty też mi się podobasz.

W tym momencie do poczekalni zajrzał zadyszany i jak mysz spocony Dodo.

— Cymek? Jesteś tu?! — rozglądał się po mrocznym pomieszczeniu. Potem zdjął okulary

i zaczął je przecierać nerwowo.

— O co chodzi? — zapytałem flegmatycznie.

— Uważaj — zasapał Dodo. — Koń się źle poczuł i miał tutaj przyjść... Lepiej pryskaj od

razu. — Włożył na nos okulary, spojrzał. — O rany! — wrzasnął nagle, złapał się za usta i

wybiegł przerażony.

Ja też poczułem się dziwnie słabo, chrząknąłem niepewnie:

— Wyjdę na chwilę — bąknąłem.

— Odchodzisz? — Jacek spojrzał na mnie z wyrzutem. — Już ci się nie podobam?

— Podobasz mi się — warknąłem.

— Miałeś mi zrobić gorączkę i pokazać, jak się ujeżdża Konia...

— Potem — wykrztusiłem cofając się do drzwi.

— No to zostaw przynajmniej termometr — powiedział Jacek.

— Termometr? A prawda! — Dopiero teraz przypomniałem sobie o termometrze.

Wsunąłem rękę pod pachę, ale termometru tam już nie było, poczułem natomiast, że gładki

przedmiot łaskocząc mnie lekko przesunął mi się po żebrach. Nim zdołałem go złapać, wyleciał

spod koszulki, stuknął o podłogę i roztrzaskał się na drobne kawałki.

Akurat w tym momencie w drzwiach gabinetu stanęła Biała Niemiłosierna.

— Ogromski, do pani doktor! Gdzie twój termometr?

Przerażony dałem nura za drzwi.

— Ogromski, co ty wyrabiasz? — Biała Niemiłosierna wytrzeszczyła osłupiałe oczy.

— Niech siostra się nie przejmuje — usłyszałem jeszcze głos Jacka. — Zdaje się, że

kolega Ogromski jest już wyleczony.

To była oczywiście lekka przesada. Dopiero teraz poczułem prawdziwą gorączkę i

dreszcze, zakrztuszenie, zadławienie oraz ogólne zatkanie. Półprzytomny dopadłem w kącie

korytarza Zezowatego Doda.

— Ty łotrze — zasapałem — powiedz, że się pomyliłeś. To nie był Koń!

— To był Koń — jęknął Dodo.

— Taki mały?

— On ma metr sześćdziesiąt dwa.

— Dlaczego mi nie powiedziałeś, że on jest nieletni! Najważniejszej rzeczy mi nie

powiedziałeś, że to jest nieletni Koń! Niedojrzały!

— On jest pełnoletni i dojrzały — powiedział Dodo. — On ma aż dwadzieścia cztery lata,

tylko tak młodo wygląda... on prowadzi sportowy tryb życia, może dlatego... gdybyś i ty...

— Co ty mi tu... takie rzeczy... — sapałem z wściekłością. — Przez ciebie jestem

skończony... skompromitowany, ośmieszony... Boże, co za wygłup, co za nieszczęście, co za

pech! A tak się układało wszystko dobrze... Byłem jak nowo narodzony, zaczynałem na nowo!

Koń był moją szansą i od razu podpadłem! Co teraz myśli o mnie Koń?

— Nie wyszło ci z Koniem, to fakt — pociągnął nosem Dodo — ale to dopiero trzeci

dzień szkoły. Masz jeszcze dwieście dziewięćdziesiąt z górą dni...

— Jakich dni!? — jęknąłem. — I co teraz zrobi ze mną Koń?!

— To właśnie będzie ciekawe. — Dodo przecierał okulary.

2. Agenda, czyli moje ważne sprawy

Okropne dni. Żyję w ustawicznym napięciu jak skazaniec w oczekiwaniu na wyrok i

kryję się przed panem Szykoniem. Wiem, że lada chwila mogę zostać wezwany na zasadniczą

rozmowę do gabinetu dyra. Szykoń na pewno pochwalił się dyrowi Biegunowiczowi albo jego

zastępcy, panu Rogerowi, jak zręcznie udało mu się mnie podejść w poczekalni gabinetu

lekarskiego, jak skłonił mnie do niebezpiecznych wynurzeń i wywnętrzeń. To fakt, że wyciągnął

ze mnie różne tajemnice szkolne i opinie, które w żaden sposób nie powinny były dostać się do

wiadomości grona nauczycielskiego w tej formie. Co ja mówię! W ogóle nie powinny się dostać

— w żadnej formie! Sytuacja jest beznadziejna. Koń nie przebaczy mi nigdy, że śmiałem go

wziąć za ucznia i potraktować z góry. Właściwie ogólny ton naszej rozmowy był przyjazny, ale

nie do przyjęcia dla przeciętnego pedagoga. Wprawdzie mogłem wpaść jeszcze gorzej i nabijać

się złośliwie z mizernego wyglądu Szykonia, nie zrobiłem tego na szczęście, ale i tak

powiedziałem co najmniej cztery razy za dużo. Tak, nie ma się co łudzić, podpadłem Koniowi i

jestem spalony w tej budzie.

A do tego te fatalne stosunki personalne w samej klasie! Nie mogłem wdepnąć gorzej.

Kiedy byłem Paskarzem i chodziłem do szkoły nr l, czyli do szkoły Jana Chryzostoma Paska, my,

Paskarze, darliśmy ciągle koty z Cykanderami, to znaczy z uczniami szkoły nr 2, czyli szkoły

Cypriana Kamila Norwida. A teraz okazało się nagle, że prawie cała moja klasa w nowej budzie

— to właśnie Cykanderzy. Dziewcząt się nie boję, nawet lubię niektóre Cykanderki, ale rzecz w

tym, że w mojej klasie znalazł się największy, najgorszy, najbardziej zawzięty Cykander, z

którym nieraz miałem poważnie na pieńku, niejaki Klemens Mężyk czyli Męsio.

Od samego początku czuję w klasie ten opar niechęci, jaki mnie otacza. Na razie jest to

opar nieuchwytny. Cykanderzy nie stawiają się, nie zaczepiają mnie, nie zauważają, jakbym był

dla nich powietrzem, ale ja wiem, że to cisza przed burzą. Opar nienawiści musi się w końcu

skroplić. I rozpęta się burza. Już teraz widzę, jak się zmawiają, jak szepczą po kątach, jak milkną

nagle, gdy się zbliżam. Nie ulega wątpliwości: knują. A ten najmniejszy, niejaki Elek Gibas,

syczy na mój widok. Muszę przyznać, że to syczenie Gibasa bardzo mnie denerwuje.

Najgorsze, że jestem praktycznie sam jak mysz w kosmosie. Nie ma tu nikogo z mojej

zeszłorocznej paczki. Z poprzedniej budy chodzą tu ze mną tylko trzy dziewczyny i dwu

chłopców, ale z tymi dziewczynami miałem w zeszłym roku zadry, a ci chłopcy... Z nich

pociechy nie będzie. Jeden to Tomek Bulwa, biedny, wiecznie zastraszony kujon, którego wielki

łeb pracuje na zwolnionych obrotach. Poczciwy nawet chłopczyna, ale w niczym nie może

pomóc. Tak, Bulwa się praktycznie nie liczy. Drugi koleś to Eugeniusz Tubkowski. W jakim

stopniu on jest eu — nie sprawdziłem, ale że jest geniusz, to na pewno. Tubka jest

przeciwieństwem Bulwy. Nie przejmuje się szkołą, wszystkie wiadomości ma w małym palcu u

nogi. Gdyby chciał, mógłby chyba zdawać do drugiej klasy liceum. Na przerwach jest

niewidoczny. W dni pogodne i ciepłe spaceruje z godnością po ogrodzie szkolnym, samotnie

zazwyczaj, czasem tylko w towarzystwie podobnych mu geniuszy z ósmej klasy. W dni

deszczowe i chłodne zaszywa się w bibliotece albo też gromi w świetlicy najwytrawniejszych

szachistów w partiach symultanicznych, a może takich partii grać naraz dziesięć i przeważnie

wszystkie dziesięć wygrywa, czasem tylko remisuje. Co do mnie, utrzymuję z Tubkowskim

stosunki poprawne, ale raczej chłodne. Nie mamy żadnych wspólnych zainteresowań ani

interesów. Tubkowski jest to samowystarczalny geniusz szkolny. Nawet sojusz obronny ze mną

go nie interesuje. W razie potrzeby korzysta z ochrony swego starszego brata, zwanego Ciężkim

Tubką. Ten mocno zbudowany brzydal o małych oczkach i kwadratowej twarzy mimo pozorów

niezaradności i ociężałości ma opinię niebezpiecznego faceta. Widziałem go parę razy w akcji.

Rzeczywiście jest skuteczny, wysportowany i szybki, przy lada okazji lubi popisywać się swoją

siłą, rozsadza go bowiem energia. Schwytanych delikwentów poddaje mękom fizycznym i

torturom. Wszyscy omijają go z daleka.

Oto jak wygląda w skrócie moja sytuacja — z jakiegokolwiek spojrzeć na nią punktu,

wygląda okropnie. Nic tu po mnie w tej klasie, trzeba wiać stąd póki czas. „Szczęściem zostały

skrzydła do odlotu, lećmy i nigdy więcej nie zniżajmy lotu”. Tak powiada Adam Mickiewicz i

muszę się zastosować do tej rady.

Trzeba przyznać, że ostatni mój lot był fatalnie zaniżony. Zupełnie niegodny

Maksymiliana Ogromskiego, zwanego Klawym Cymkiem. „Nie dotrzymujesz kroku, synu —

powiedział mój dobry ojciec — dałem ci ogromne nazwisko i wielkie, rzekłbym, maksymalne

imię, a ty jakoś nie nadążasz, nie dotrzymujesz kroku, synu”. Nie da się temu zaprzeczyć. Byłem

karłem. Pod wspaniałym imieniem i nazwiskiem kryła się nędza duchowa. I tak już od roku... od

roku z grubym okładem. Cud, że w ogóle przeszedłem do siódmej klasy. Chyba tylko dlatego, że

wszyscy zajęci byli reorganizacją, siostry Burman chorowały na grypę azjatycką, a pan Roger

gotował się do objęcia nowego stanowiska w nowo zbudowanej szkole, biegał po mieście

trzykroć bardziej zaaferowany niż zwykle i trzykroć rzadziej pojawiał się na lekcjach...

Tak jest, fatalnie nisko latałem, a parę dni temu na dodatek miałem przykry falstart. Grunt

to dobrze wystartować do następnego etapu, a ja wystartowałem nierozważnie, można by rzec

nieroztropnie czy raczej — delikatnie mówiąc — nieco niefortunnie, by nie rzec niemoralnie:

wprost od próby oszustwa. Po prostu nie zastanawiałem się wiele.

Zabrałem się do rzeczy jak narwany Fredzio — łapu-capu, po bałaganiarsku. Bo w ogóle

jestem bałaganiarz nie z tej ziemi i żyję bez planu, a tu trzeba z ołówkiem w ręku jak wujek

Ciołkosz, który jest planistą Miejskiego Zakładu Pogrzebowego. Wujek twierdzi, że podstawą

dynamicznego rozwoju jego przedsiębiorstwa jest gospodarka planowa. A ojciec mówi, że u nich

w wodociągach dlatego jest niskie ciśnienie, bo nie wstawili do planu. Jak się nie wstawi do

planu, to przepadło. Dlatego ja też muszę wstawić do planu pewne rzeczy, skoro chcę na serio

zmienić moje życie. To prawda, że podpadłem Koniowi i że jestem spalony w budzie nr 3; jestem

spalony, ale nie zniszczony. Nic nie jest jeszcze stracone w życiu, skoro można wystartować na

nowo. Pomyślałem sobie, co mówił Roger Fizyczny o mojej szansie. W nowej szkole będę miał

nową szansę. Gdyby tak udało mi się przenieść do takiej szkoły, gdzie mnie jeszcze nie znają —

na przykład do Cykanderów. Tam mógłbym startować od nowa, no i, rzecz jasna, planowo.

Przemyślawszy te rzeczy pobiegłem natychmiast do sklepu papierniczego w rynku i

kupiłem oprawny w żółte płótno wielki kalendarz-notes z wytłoczonym napisem:

AGENDA

rok 1973/74”

Następnie w domu po krótkim namyśle zapisałem tam moje najważniejsze sprawy do

załatwienia w bieżącym sezonie szkolnym:

1. Sprawa nagła — emigracja. Konieczna zmiana klimatu — przenieść się do szkoły C.

K. Norwida i zostać Cykanderem (niestety!).

2. Nakręcić film (co najmniej średniometrażowy). Termin: 31 grudnia 1973 r. (potem nie

będzie kamery — brat Cześka przenosi się na stałe do Warszawy i zabiera sprzęt z sobą).

3. Zejść poniżej 50 sekund na 400 metrów. Wymazać ten kompromitujący czas z tabeli

moich wyników! Termin: 30 listopada (potem będzie za zimno).

4. Zdobyć 3000 zł na kamerę i sprzęt turystyczny (uskładać? zarobić? wygrać?). Termin:

do końca roku szkolnego.

Przebiegłem jeszcze raz wszystkie punkty uważnym wzrokiem, stwierdziłem, że to są

moje najważniejsze sprawy i że więcej nie mam. Ponadto stwierdziłem, że są to wszystkie

sprawy niesłychanie trudne, postanowiłem jednak nie zrażać się trudnościami i natychmiast

energicznie przystąpić do realizacji poszczególnych zadań.

Najpierw zmiana klimatu. W tym celu odbyłem rozmowę z ojcem i zażądałem stanowczo,

by przeniósł mnie do szkoły C. K. Norwida. Niestety, natrafiłem na równie stanowczy opór.

Ojciec był zdania, że nie powinienem się nigdzie przenosić, że szkoła, do której obecnie chodzę,

jest pod każdym względem idealna i wytoczył argumenty geograficzne, polityczne, socjologiczne

i okulistyczne. „Szkoła nr 3 jest najbliższa — tylko pięć minut do domu” — powiedział

(argument geograficzny); „będzie lepiej, jak tu zostaniesz, bo tu cię jeszcze nie znają” (argument

polityczny, oczywiście najzupełniej fałszywy — biedny ojciec nie wie, że i tu zdążyli mnie już

poznać, zwłaszcza gruntownie poznał mnie Szykoń); „szkoła jest w spokojnej dzielnicy, nie

będziesz przechodził przez Śródmieście, nie będziesz narażony na pokusy i na kontakty z

elementami zepsutymi” (argument socjologiczny); „będę cię miał na oku” (ojciec chciał przez to

powiedzieć, że z wysokości swojej wieży ciśnień może mnie mieć w polu swojego widzenia —

argument okulistyczny).

Wobec wielkości i ciężaru gatunkowego tych różnorakich argumentów zrozumiałem, że

dalsza dyskusja jest bezcelowa i od razu zwróciłem się do instancji wyższej, to jest do mojej

dobrej mamy, przedstawiając szczerze, acz w przejaskrawionych kolorach, moją sytuację w

szkole i aktualny stan rzeczy. Mama bardzo się zmartwiła tym aktualnym stanem rzeczy,

powiedziała, że to zupełnie fatalne, bo zdążyła się już zaprzyjaźnić z nowymi koleżankami...

— Mama? Z koleżankami? — zdziwiłem się.

— Z koleżankami z Komitetu Rodzicielskiego — wyjaśniła spokojnie mama — z

przemiłą panią Dodońską (to matka Zezowatego Doda), z przezacną panią Tubkowską (to matka

wszystkich Tubków) oraz z uroczą panią Gafoniową (chwilowo nie znam tej pani).

Ponadto mama oświadczyła, że zaangażowała się w planową pracę Komitetu

Rodzicielskiego i wyraziła nadzieję, iż nie będę jej psuł tej pracy i tych przyjaźni.

— Czy... czy mama zaangażowała się daleko? — zapytałem ponuro.

— Całym sercem i kieszenią — odparła mama. Wyjęła z torebki chusteczkę i otarła oczy.

— Kieszenią czy torebką? — zapytałem rzeczowo, wiedząc, że kieszenie mamy są raczej

puste, w przeciwieństwie do torebki.

— Torebką — wyznała cicho mama.

— Pewnie mama pośpieszyła się niepotrzebnie i zapłaciła składki za cały rok.

— Gorzej — powiedziała mama — ja wzięłam...

— Wzięła mama? — zaniepokoiłem się. — Co mama wzięła?

— Zaliczkę z Komitetu a conto mojego wynagrodzenia.

— Jakiego wynagrodzenia?

— Ach, przecież ty jeszcze nic nie wiesz! — powiedziała mama. — Zapomniałam ci

powiedzieć, że zgodziłam się prowadzić kuchnię i stołówkę w waszej szkole!

— Ładne rzeczy — jęknąłem. — Musi mama teraz zwrócić tę zaliczkę!

— To byłoby... raczej trudne — chrząknęła mama. — Mamy takie potrzeby i wydatki... a

twój ojciec, wiesz ile on zarabia w tych wodociągach, więc za tę zaliczkę kupiłam już komplet

rondli... zawsze marzyłam o rondlach...

— Więc z powodu rondli będę musiał zostać w tej budzie z Koniem?!

— Przebacz mi — powiedziała mama — tak mi przykro, że musisz przeze mnie z tym

Koniem... ale gdybyś się przeniósł, straciłabym funkcję w Komitecie, no i ta zaliczka...

rozumiesz sam — łzy pojawiły się w oczach mamy. — Może za parę miesięcy...

Żal mi się jej zrobiło. To prawda, całe życie marzyła o komplecie nowych, lśniących

rondli... Pocałowałem ją i oświadczyłem:

— Niech się mama nie martwi... jakoś dam sobie radę.

A potem wyciągnąłem moją agendę i z ciężkim sercem przy punkcie l (sprawa nagła —

emigracja - konieczna zmiana klimatu) dopisałem: na razie niemożliwe z powodu rondli.

3. Giga

To zdarzyło się akurat wtedy, kiedy straciłem nadzieję, że przeniosą mnie do Cykanderów

i będę mógł w nowej budzie wystartować na nowo. Tego samego dnia, zaraz po owej decydującej

rozmowie z mamą, nie czując się zdolny do pracy umysłowej udałem się na boisko, aby się

trochę odprężyć. Pomyślałem, że skoro nie mogę załatwić sprawy zanotowanej w punkcie

pierwszym, to może uda mi się przynajmniej załatwić sprawę nr 3 z mojej nieszczęsnej agendy,

poćwiczyć biegi średniodystansowe, a kto wie, może zejść nawet poniżej pięćdziesięciu sekund

na czterysta metrów, bo cały byłem napęczniały złością, a podobno złość czasem dodaje siły...

Niestety, nie ćwiczyłem zbyt długo, bo okazało się, że tegoż popołudnia ma się rozpocząć

turniej międzyszkolny siatkówki i wypędzono nas z boiska. Nie miałem nic do roboty, więc

zacząłem przyglądać się występom siatkarzy. I wtedy właśnie zobaczyłem Gigę. Nie widziałem

jej parę miesięcy i stwierdziłem, że czas działa na korzyść Gigi. Opalona, tryskająca zdrowiem,

jej niesamowicie jasne włosy wydawały się jeszcze jaśniejsze niż przedtem na tle ogorzałego

ciała. Chciałem podejść do niej, ale była w jakimś obcym towarzystwie. Obserwowałem ją za to

przez cały mecz, nie spuszczałem jej z oka. Następnego dnia znów przyszedłem i znów zamiast

na dzielnych siatkarzy i siatkarki patrzyłem na Gigę. To spadło na mnie nagle. Byłem odurzony.

Wieczorem wyciągnąłem agendę i po namyśle dopisałem na końcu ważnych spraw

sprawę szóstą. Krótko. Po prostu nr 6 - Giga.

Jedno tylko uświadomiłem sobie jasno. Że to jest bardzo trudna sprawa. I nikt mi w tym

nie pomoże... Toteż zdziwiłem się bardzo, gdy nazajutrz po kolejnym meczu podszedł do mnie

znany cyklista Józef Mleczko z klasy ósmej, zwany także Włochaczem, i powiedział bez

ogródek:

— Tobie podoba się Giga.

Myślałem zrazu, że to ordynarna zaczepka albo że facet chce się nabijać ze mnie, jak to

bywa w zwyczaju niektórych smarkaczy, ale omszała twarz Włochacza była zupełnie poważna.

— Tobie podoba się Giga — powtórzył.

— To co z tego? — zapytałem.

— Giga jest moją siostrą — oświadczył.

— Bredzisz. Ona nie nazywa się Mleczko.

— Giga jest moją cioteczną siostrą — powtórzył nie zmieszany Włochacz.

— Dobra, ale ja wciąż nie rozumiem, co z tego — powiedziałem.

— Potrzebuję dętki — oświadczył cyklista — mogę poznać cię z Gigą, ale potrzebuję

dętki.

— Rozumiem — spojrzałem na niego z pogardą — proponujesz mi interes. Raczej

brudny.

— To jest czysty interes — powiedział Mleczko. — No więc?

— Myślisz, że sam nie potrafiłbym się przedstawić Gidze? — Wzruszyłem ramionami. —

Zresztą my się już znamy.

— Nie zauważyłem, żeby cię uwielbiała.

Zaczerwieniłem się.

— Nie zależy mi na tym — mruknąłem nieszczerze.

Mleczko przyglądał mi się uważnie przez chwilę, pieszcząc sobie mech na twarzy.

— Słuchaj, Giga może chodzić do tej samej szkoły co my... — powiedział wreszcie.

Milczałem.

— Giga może chodzić do tej samej klasy co ty, razem z tobą — oświadczył Mleczko.

— Ty nie wiesz, dlaczego przyglądałem się Gidze — odchrząknąłem starając się

opanować zmieszanie. — Giga jest mi potrzebna do filmu. Kręcę film... Ona ma twarz aktorki.

— Masz w klasie osiemnaście dziewczyn i każda jest przekonana, że ma twarz aktorki —

zadrwił Mleczko.

— Och, nie chodzi mi o pierwszą lepszą aktorkę — zdenerwowałem się. — Ty tego nie

rozumiesz, Włochacz, nie jesteś twórcą. W umyśle reżysera powstaje idealny obraz postaci i

reżyser zaczyna się rozglądać, szukać kogoś, kto najlepiej pasuje do tego obrazu, przymierzać...

Więc ja też... rozumiesz chyba...

— Rozumiem. Ty też zacząłeś przymierzać i okazało się, że do twojego filmu pasuje

akurat Giga.

— Właśnie.

— Zdarza się — powiedział Mleczko. — A może obraz Gigi dręczył cię jeszcze przed

scenariuszem, zanim pomyślałeś o filmie?

Chrząknąłem niewyraźnie.

— Nie masz się czego krępować — powiedział Mleczko. — I to się zdarza. Czasem dla

jednej aktorki reżyser wymyśla cały film! A zresztą to nieważne. Skoro ci jest obojętne, gdzie

Giga będzie chodziła, do tej czy innej budy... — Obrócił się na pięcie.

— Zaczekaj — powstrzymałem go nagle — to... to nie jest mi obojętne... rozumiesz...

skoro ten film... to lepiej, jak będę miał aktorów pod ręką i jak Giga będzie chodzić do naszej

szkoły...

— Tak myślałem — powiedział Mleczko — ale ja pilnie potrzebuję dętki, a do tego

chciałbym wypożyczyć wyposażenie obozowe... W niedzielę mamy biwak, przedtem przegląd

sprzętu... więc gdybyś mógł mi zorganizować przynajmniej plecak i koc, to ja bym...

— Właśnie, jestem ciekaw, co ty byś potrafił w zamian? — zapytałem ostro.

— Potrafiłbym sprowadzić Gigę do twojej szkoły.

— Jak?

— Zamieniłbym się z nią na miejsca. Ja bym poszedł na jej miejsce do Cykanderów, a

ona na moje miejsce przyszłaby tutaj...

— Myślisz, że zgodziłaby się? — zapytałem nieufnie.

— Moja w tym głowa — uśmiechnął się Mleczko — zresztą dla Gigi byłoby wygodniej,

mieszka przecież na Zabuczu. Zastanów się. Jutro mi dasz odpowiedź w szkole.

Przez resztę dnia biłem się z myślami. Czułem, że nie powinienem zawierać tej umowy,

coś w niej było przykrego i niegodnego, czułem, że nie powinienem wplątywać w to Gigi, a

jednak pokusa była zbyt silna. Następnego dnia poszedłem do Włochacza i przyjąłem jego

warunki; oprócz dętki, koca i plecaka wycyganił jeszcze ode mnie aparat fotograficzny „Druh”

— oczywiście wszystko to miała być pożyczka (z wyjątkiem dętki).

— Kiedy załatwisz tę sprawę? — zapytałem.

— To się da zrobić za trzy dni — powiedział — dokładnie w czwartek.

Miotany na przemian nadzieją i niepewnością oczekiwałem niecierpliwie czwartku. Lecz

nadzieja opuszczała mnie stopniowo. W czwartek rano obudziłem się z przeświadczeniem, że

byłem beznadziejnie naiwny godząc się na podobną transakcję i że Włochacz zrobił mnie w

konia.

A jednak...

Nie chciałem wierzyć własnym oczom. Gdy w czwartek rano pojawiłem się w szkole,

zastałem tam już Gigę, a Mleczko zgodnie z umową „wybył”. Zupełnie niesamowita historia!

Włochacz musi mieć jakiś tajemny wpływ na Gigę. Patrzyłem na nią jak urzeczony, niestety, nie

mogłem podejść bliżej, bo otaczała ją chyba z setka koleżanek, a potem z sali biologicznej

wyszła pani Burman i zaraz zabrała Gigę do siebie...

Przez całą pierwszą lekcję zastanawiałem się, jaki zrobić następny krok, jak przypomnieć

się Gidze, jak zagaić rozmowę. Na razie nie pojawiła się w naszej klasie. A więc chyba będzie

chodzić do B. To utrudnia sprawę, ale z drugiej strony... I nagle uświadomiłem sobie, że wcale

nie chciałbym, aby Giga chodziła do mojej klasy. Chciałbym, żeby była w mojej szkole, ale nie w

mojej klasie. I to mnie bardzo zdziwiło. Będę musiał się zastanowić, dlaczego nie chciałbym,

żeby Giga chodziła do tej samej klasy, co ja.

Ostatecznie postanowiłem, że zaraz na następnej przerwie zastrzelę ją bezpośrednią

propozycją filmową. Coś w tym rodzaju: „Giga, organizuję kółko filmowe...” Nie, to brzmi

drętwo, lepiej powiedzieć: „Organizuję zespół filmowy, chcę, żebyś zagrała jakąś fajną rolę w

naszym filmie...” Tak będzie dobrze, tak powinienem powiedzieć.

Gdy jednak wyszedłem na przerwę, okazało się, że do Gigi znów nie ma dostępu. Co

gorsza, stwierdziłem rzecz niesmaczną w najwyższym stopniu — ten goryl Ciężki Tubka

spacerował po korytarzu z Gigą! Łobuz starał się być na poziomie, kroczył napuszony z

godnością, a koło niego Giga, wywołując zrozumiałe poruszenie i rozliczne komentarze w całej

szkole, a zwłaszcza u jej byłych kolegów Cykanderów. Co mnie najbardziej raniło, to

zachowanie samej Gigi. Wyraźnie dobrze się czuła w towarzystwie tego goryla Tubki, a jej

śmiech perlisty i beztroski dźwięczał obraźliwie w moich uszach.

Tak było przez dwa dni. Trzeciego dnia Giga nagle nie przyszła. Zniknęła „jak sen jaki

złoty”, równie nagle, jak się pojawiła. Pokazał się za to z powrotem Józef Mleczko. Blady, o

twarzy wybitnie naznaczonej cierpieniem, w towarzystwie wzburzonego ojca.

I wtedy dowiedziałem się prawdy. Wyszło na jaw straszne oszustwo Józka Mleczki.

Oszust od dawna planował skok do Warszawy, lecz rower mu nawalił, potrzebował nowej dętki, a

do tego ekwipunku. W tym czasie spotkał mnie na turnieju siatkówki i zauważył, że interesuję się

Gigą. Uknuł więc w swojej czaszce pewien plan. Zupełnie zresztą prosty. Wiedział, że Giga jako

filar naukowych kółek międzyszkolnych zaofiarowała wraz z aktywem naukowym swoją pomoc

siostrom Burman przy urządzaniu pracowni w nowej szkole i że z tej racji została na dwa dni, na

czwartek i piątek, oddelegowana do naszej budy. Komuś, kto patrzył z zewnątrz i kto nie znał

sprawy, mogło się wydawać, że Giga została zwyczajnie przeniesiona i że odtąd już będzie stale

chodzić do szkoły nr 3!

Bystry Włochacz od razu zorientował się, jaką to daje mu szanse i postanowił

wykorzystać tę okazję do swojego małego oszustwa. Wmówił we mnie, że potrafi załatwić

przeniesienie Gigi do naszej szkoły w drodze zamiany miejsc, to znaczy, że on pójdzie na miejsce

Gigi do Cykanderów, a Giga zajmie jego miejsce w naszej szkole i na to konto udało mu się

wyłudzić ode mnie dętkę i ekwipunek... Byłem wtedy zaślepiony, odurzony i półprzytomny.

Brałem wszystko za dobrą monetę. Zawarłem więc transakcję, Giga zjawiła się w szkole, a tegoż

samego dnia Mleczko wyruszył triumfalnie w swoją podróż. Jak potem wyjaśnił, pragnął

naocznie sprawdzić stan robót i postępy przy budowie Zamku Królewskiego oraz przeprowadzić

inspekcję Trasy Łazienkowskiej i uchwycić moment „spinania przęseł mostu”. Wycieczka miała

być rowerowa i póki jechał rowerem, wszystko było w porządku. Niestety, na czterdziestym

czwartym kilometrze zaczęły go boleć nogi i zdecydował się zmienić środek lokomocji, innymi

słowy dalszy ciąg podróży odbyć „za jeden uśmiech”, czyli autostopem. By wytłumaczyć swój

dziwny ekwipunek i obecność na szosie, opowiadał kierowcom ciężarówki bajeczkę, że wiezie

harcerski meldunek w sprawie alertu do Kwatery Głównej. Udawało się nadspodziewanie dobrze.

Drugiego dnia rano już dojeżdżał do Warszawy. A jednak na samym końcu miał pecha. Ostatni

kierowca, były harcerz, nie tylko odstawił go do Warszawy, ale był w dodatku tak uczynny, że

postanowił zawieźć biednego Mleczkę do samej Kwatery Głównej. Na próżno Włochacz wił się i

wykręcał, kierowca był uparty i asystował mu osobiście aż do gabinetu samego Druha

Naczelnika.

Tu dopiero się wszystko wydało. Jeszcze tego samego dnia Józek musiał wrócić do domu

pod eskortą...

Oczywiście oberwał ode mnie za to ohydne oszustwo. Niestety, nie od razu. Gdy

chciałem mu sprawić doraźne manto, zagroził, że opowie wszystko o mnie i o Gidze i jak mnie

nabrał chytrze... Że jemu i tak nic już nie zaszkodzi. Ohydny szantażysta! Musiałem opuścić

bezsilnie pięści. Miał rację, jemu nie mogłoby zaszkodzić, ale mnie zaszkodziłoby mocno i Gigę

wzięto by na języki...

Nie mam więc nawet tej satysfakcji, że dałem Włochaczowi po gębie... Jedyna pociecha,

że inni po odejściu Gigi też czują się jakby oszukani... Bractwo włóczy się osowiałe... A goryl

Tubka popadł w ogromne rozdrażnienie i bez powodu zaczął „turbować” Cykanderów. Wszelka

nieprawość mnie oburza, toteż interweniowałem u Geniusza Tubkowskiego, a Geniusz

Tubkowski pośpieszył od razu na miejsce i zdołał uśmierzyć gniew ciężkiego brata. Uwolnieni z

opresji Cykanderzy, rzecz jasna, nie podziękowali ani słowem, to nie leży w ich stylu, łypali

natomiast na mnie bardzo zdumionym okiem, w którym migotało coś na kształt wdzięczności.

Faktem jest również, że przestali tego dnia knuć po kątach, a ten okropny Gibas przestał syczeć

na mój widok.

A na następnej przerwie sam przeżyłem z kolei coś na kształt zdumienia. Zbliżył się do

mnie znienacka nie kto inny, lecz Męsio, najgorszy z Cykanderów, i zagaił:

— Podobno chcesz prysnąć z tej budy.

— Tak — odparłem coraz bardziej zaskoczony.

— Nie przeniosą cię.

— Dlaczego?

— Nie myśl, że jeśli cię tu wsadzili, to dlatego, że jesteś z Zabucza. Ci ze szkoły nr l

chcieli się pozbyć kłopotu i dlatego tu cię wsadzili. Jesteś źle notowany — powiedział nie bez

satysfakcji. — Ja też — dodał z diabelskim uśmiechem. — Dlatego musimy się tutaj smażyć

razem, no więc, jak ten sam los nas spotkał, to przynajmniej trzymajmy się razem... — wyciągnął

do mnie kanciastą, niezbyt czystą rękę.

4. Koń po raz drugi

Od czasu tej historii z Gigą moje stosunki z Cykanderami bardzo się poprawiły.

Najbardziej mi ulżyło, że mały Gibas przestał syczeć na mój widok i choć upłynął już tydzień,

nie wraca do syczenia. A przecież miałby powód, stwierdziłem bowiem, że jest zazdrosny o

Męsia. Faktem jest, że Męsio okazuje mi specjalne względy, raz po raz zagaduje do mnie, dzisiaj

nawet próbował mnie poczęstować papierosem w kiblu, ale odmówiłem.

Kto wie, czy wskutek tych działań nie stałbym się po pewnym czasie Cykanderem...

Bardzo możliwe, gdyby... gdyby nie rozpętała się znów ta heca z Koniem. Koń stanął między

nami i okazało się, że ja i Cykanderzy mamy różne poglądy.

Kwestia, kto nas będzie uczył polskiego, wciąż jeszcze nie była wyjaśniona. Nadal na

lekcjach ojczystego języka zbijaliśmy bąki; w dni pochmurne graliśmy w klasie w szewca i w

inne gry mniej lub bardziej towarzyskie, a Męsio, znany talent graficzny, wprawiał się w

rysowaniu karykatur osobistości szkolnych na tablicy; w dni słoneczne wygrzewaliśmy się w

łagodnym wrześniowym słonku na dworze, pod oknami naszej klasy i prowadziliśmy dyskusje na

różne tematy, między innymi, co może oznaczać taka przedłużająca się laba. Męsio był optymistą

i z tej przedłużającej się laby wyciągał nader pocieszające wnioski.

— To dobry znak, panowie — mówił — być może nasza klasa jest fatalna, być może

spędzono tu nas, aby poddać specjalnym zabiegom, być może jesteśmy „chłopcami do bicia”, ale

przynajmniej pod jednym względem trafiliśmy w dziesiątkę: sam Biegus w chwale nóg swoich

— dyrektorska osoba — będzie naszym wychowawcą i polonistą.

W tym miejscu Męsio przymykał oczy i wystawiając poszarzałą twarz na słońce, oddawał

się przyjemnym marzeniom.

— Ty, Cymek, nie wiesz, kto to jest Biegus! Nie ma lepszego goga pod słońcem i mózg

elektronowy go nie wymyśli! My znamy go jeszcze z tamtej budy... Biegus już wtedy był

zalatany. Musisz wiedzieć, że on jest męczennikiem prac społecznych. Nic w naszym mieście nie

obejdzie się bez Biegusa. On organizuje, rozkręca, rozwija i popycha. I stale biega zadyszany, bo

na normalny chód dawno już nie ma czasu. Nie ma też czasu na normalne lekcje. W zeszłym

roku nie wiem, czy mieliśmy z nim dziesięć... no powiedzmy, dwadzieścia takich lekcji...

Rozumiesz więc, że teraz, kiedy jeszcze został dyrektorem... Tak, bracie, będziemy z nim mieli

dolce vita, a w dodatku nikt na nas złego słowa nie powie... wiadomo, dyrektorska klasa, pod

osobistą opieką Biegusa będziemy — włos nam z głowy nie spadnie.

— Nie wiadomo jeszcze, czy to on weźmie naszą klasę — miałem wątpliwości. — To

wcale nie jest pewne...

— Wiadomo i to jest pewne — twierdził Męsio. — To wynika z logiki. Sprawdziłem.

Wszyscy nauczyciele mają już pełny wymiar godzin. Z wyjątkiem naszej klasy wszystkie

godziny polskiego zostały obsadzone. Kto więc został dla nas? Tylko jeden Biegus w chwale nóg

swoich.

— Został jeszcze Koń — zauważyłem spokojnie.

— Koń?

— Magister Szykoń.

— Ten mały? — Męsio skrzywił się lekceważąco.

— Napoleon też był mały i parę innych znakomitości, a narobili dużo zamieszania w

historii. Mali bywają niebezpieczni — powiedziałem.

— Wiesz coś o nim? — Męsio spojrzał na mnie badawczo.

— Nie, skąd... ja tylko tak sobie — przeczyłem nieszczerze. Bałem się przyznać do

znajomości z Koniem, żeby nie wyszła na jaw ta kompromitująca mnie historia w poczekalni

lekarskiej. Męsio w żaden sposób nie może się dowiedzieć, jak bardzo się wtedy ośmieszyłem.

Od tej rozmowy upłynęło parę dni i w końcu ja sam zacząłem żywić nieśmiałą nadzieję,

że ominie mnie wątpliwa przyjemność „końskich lekcji”. Kto wie nawet — myślałem — czy to

ja sam nie zniechęciłem go wtedy... Nagadałem mu przecież tyle strasznych rzeczy o naszej

klasie, że mógł się spłoszyć... Bardzo możliwe... Może nie chciał mieć do czynienia z takimi

typami jak ja... łobuzami i leniami, a co gorsza — oszustami. Tak, ta rozmowa mogła mieć

poważne znaczenie. Po prostu przestraszyłem Konia. Przestraszyć Konia to duża frajda i

satysfakcja. Pomyślałem więc z kolei, czy nie warto by było pochwalić się tym przed Męsiem...

Na szczęście nie zdążyłem, bo wybuchła bomba...

Bomba wybuchła dokładnie w poniedziałek siedemnastego września o godzinie

dziewiątej minut czterdzieści. Mieliśmy zresztą szczególnego pecha. Tego dnia przed lekcją

polskiego zabawialiśmy się rysowaniem koni na tablicy. Było tam ich całe mnóstwo: galopujące

konie, kłusujące konie, konie stające dęba i różne końskie pyski — koni śmiejących się,

szczerzących zęby, ziewających... Najbardziej udał się jednak koń Męsia — był to wspaniały koń

sportowy, biorący w galopie przeszkodę na torze. Oczywiście bractwo pewne, że i tego dnia

lekcja mu się upiecze, jeszcze pod koniec przerwy wyległo na dwór opalać się na słonku i nawet

nikt się nie poruszył, kiedy dzwonek na lekcje zadźwięczał. Ja osobiście jako dyżurny

przebywałem w tym czasie w umywalni i akurat biłem się ścierką z innymi dyżurnymi, gdy nagle

w drzwiach pojawił się Zezowaty Dodo i krzyknął:

— Uważaj! Koń się kręci!

Od razu pomyślałem o tych koniach na tablicy i że to może być źle zrozumiane przez

Konia, więc popędziłem ze ścierką do klasy, żeby zetrzeć te konie. Za późno!

Za stołem nauczycielskim siedział już Koń.

— Cóż to za obyczaje?! — skrzywił się. — Już dawno po dzwonku, a nikogo nie ma.

— Myśleliśmy... — zacząłem, ale pan Szykoń mi przerwał.

— Zetrzyj te konie z tablicy.

— Tak jest — rzuciłem się ze ścierką.

— Zostaw tylko tego, co bierze przeszkodę.

— Jak to?!

— On mi się podoba — oświadczył Szykoń, a potem dodał: — My się chyba skądś

znamy?

— Nie — zaprzeczyłem gwałtownie. — To znaczy... nie... niezupełnie.

— Ty jesteś tym osobnikiem z poczekalni o maksymalnym nazwisku — powiedział Koń.

— Zdaje się, że mam przyjemność z Maksymilianem Ogromskim, czyli Cymkiem.

— Przykro mi — wydukałem — ja wtedy nie...

— Stop! — przerwał Koń. — Nie mówmy o przykrościach. Już powiedziałem, że mam

przyjemność, a nie przykrość spotkać się tutaj... z tobą... Tak sobie zresztą życzyłeś... O ile się nie

mylę, namawiałeś mnie, żebym wybrał waszą klasę... no i namówiłeś mnie. Opowiedziałeś mi

tyle interesujących rzeczy, że zdecydowałem się... — uśmiechnął się szyderczo, jak mi się

zdawało.

Słuchałem przerażony. Jasne, należało się tego spodziewać. Koń zaczyna odgrywać się na

mnie.

— Więc pan przeze mnie... tutaj — wybełkotałem.

— Tak.

— Niech pan tylko nie mówi o tym głośno w klasie — jęknąłem błagalnie.

— Rozumiem — powiedział Koń. — Zgoda. A teraz bądź łaskaw i sprowadź do klasy

tych nicponi.

Wybiegłem na korytarz i zawołałem bractwo przez okno. Przybiegli wszyscy. Patrzyli na

mnie z niepokojem.

— Co się stało?

— Tam jest Koń — pokazałem na drzwi do klasy.

— Koń?! — zdumieli się.

— Czeka na nas.

— Do licha — zdenerwował się Męsio — starłeś chyba to wszystko z tablicy?

— Nie zdążyłem... Zresztą... zresztą on kazał zostawić twojego konia.

— Co on ci zrobił? — zapytał Męsio. — Wyglądasz tak strasznie...

— Dręczył mnie — powiedziałem.

Wystraszony Męsio zajrzał ostrożnie do klasy. Żeby oszczędzić mu męki wahań i skrócić

jego rozterki wepchnąłem go brutalnie do środka. Za nami wsypała się reszta podnieconej klasy.

Koń odczytał listę uczniów i każdemu przyjrzał się uważnie, potem zamknął dziennik i

powiedział:

— Słyszałem, że zgromadzono tu same talenty, ale musimy się poznać bliżej... Wiem, że

umiecie nieźle rysować konie, ale chciałbym się dowiedzieć, co myślicie o różnych rzeczach, na

przykład o książkach, które czytacie, albo o wierszach... — taką zasunął mowę, ale nikt nie dał

się złapać. Wszyscy milczeli.

— No więc, kto odpowie? — zachęcał Koń. — A może mam wezwać imiennie?

— Bojarska! — rozległy się głosy. — Tak! Bojarska — od razu zawtórowała cała klasa.

Bojarska była u Cykanderów pokazową uczennicą. W razie czego wszyscy wyręczali się

Bojarską. Wstała więc Bojarska i mówiła, jak wielkim poetą był Adam Mickiewicz i jak bardzo

podobał się jej wiersz pt. „Świtezianka”, a potem mówiła jeszcze o innych wierszach i wszystkie

też jej się bardzo podobały i zachwycała się długo jak należy ich pięknością.

Koń chciał się dowiedzieć, czy ktoś ma w klasie inne zdanie, ale okazało się, że nikt nie

ma i że wszyscy kochają, rozumieją i podziwiają te same wiersze tak samo jak Bojarska.

— To zgoła wspaniale — powiedział Koń. — Widzę, że jesteście znawcami i smakoszami

poezji. Wobec tego na jutro zadaję wam wiersz „Męka poety”. Z pewnością was zainteresuje i

zdołacie go ocenić właściwie.

Wstał i napisał na tablicy taki oto wiersz:

Muzo poezji, unieś moje ciężkie ciało,

aby rozkoszy wzlotu nad poziom doznało!

Niech wzlecę poszturchując oporne obłoki

w świat ułudy bezdennej długi i szeroki!

Podskoczyłem. Na próżno! Coś trzyma za nogę!

A w dodatku tak jakoś nieprzyjemnie skrzeczy.

To pospolitość ziemska. Więc wzlecieć nie mogę

i pytam, co mam robić w takim stanie rzeczy.

Uciąć nogę i wzlecieć — kaleka bez nogi,

czy też zostać, przykuty do nędznej podłogi?

I wiję się schwytany w dylematu kleszcze,

i wiem, że do poezji stąd daleko jeszcze.

— Przepiszcie ten wiersz — Koń wytarł ręce z kredy — a na jutro napiszcie

wypracowanie: Jak oceniam wiersz pt. „Męka poety”.

To powiedziawszy wyszedł z klasy.

— Trochę dziwny facet — zauważył Męsio — ale mogliśmy trafić gorzej. Nie męczy

gramatyką ani ortografią. W ogóle dobrze poszło. Chyba był zadowolony.

— Tak, myślałem, że będzie gorzej — przyznałem ostrożnie — trochę ma hysia na

punkcie poezji, ale to chyba niegroźne.

— W każdym razie — westchnął Męsio — on nie umywa się do Biegusa. Dużo bym dał,

żeby pozbyć się tego Konia. Może jest jakiś sposób?

Na następnej lekcji Koń zapytał, kto chciałby przeczytać wypracowanie o „Męce poety”.

Klasa jak zwykle wypchnęła Bojarską.

— Dobrze, niech Bojarska przeczyta — zgodził się Koń.

— „Męka poety” to jeden z najwspanialszych wierszy Adama Mickiewicza — zaczęła

czytać Bojarska. — Najpierw opisał genialnie poeta wspaniałe marzenie o wzlocie, a

najpiękniejszym obrazem jest tam dla mnie szturchanie obłoków. Ja też — wyznała śmiało

Bojarska — pragnęłabym poszturchać obłoki i wzlecieć razem z poetą. Niestety, wzlot nie

dochodzi do skutku. Poeta ma ciężkie ciało, a poza tym coś go trzyma za nogę i skrzeczy. Jest to

pospolitość. Poeta opisał to tak ciekawie i prawdziwie, że jak czytałam, mnie też zaczęło się

zdawać, że coś mnie trzyma za nogę. Spojrzałam, ale to nie była pospolitość, tylko Czaruś.

Czaruś to nasz mały piesek. Chciał, żeby wypuścić go za drzwi. Najbardziej jednak podobała mi

się męka poety na końcu wiersza. Jak pięknie, jak wzruszająco pokazał nasz wielki pisarz swoje

wahanie, czy uciąć sobie nogę. Doskonale go rozumiem. Jest to bardzo prawdziwie opisane. Ja

też bym się wahała, ponieważ wzlecieć bez nogi już nie tak przyjemnie. To właśnie nazywa się

problem. Cudowny ten wiersz jest dlatego nie tylko uroczy, ale i problemowy. A teraz po kolei

ocenię wszystkie zalety wiersza.

Bojarska odetchnęła i przez dziesięć minut oceniała zalety wiersza w słowach

najwyższego uznania, a cała klasa słuchała z dumą Bojarskiej, że umie tak szczegółowo oceniać.

Wreszcie Bojarska zamknęła zeszyt, potoczyła wzrokiem po klasie, a gdy rozległ się

szmer ogólnego uznania, usiadła uśmiechnięta i zadowolona.

Koń milczał przez chwilę jakby zaaferowany, a potem zapytał:

— Czy wszyscy zgadzają się z oceną Bojarskiej, czy może ktoś ma inne zdanie?

Ale nikt nie miał innego zdania i wszyscy się zgadzali.

Koń patrzył na nas drwiącym okiem.

— To dziwne... — powiedział — to dziwne, że nikt nie ma innego zdania. Ciekawe,

dlaczego na przykład nikt nie zauważył, że ten wiersz jest przede wszystkim śmieszny... I na tym

polega chyba jego jedyna zaleta.

— Jedyna?! — klasa zakotłowała się.

— W każdym razie nie ma tych zalet, które przypisała mu koleżanka Bojarska. I nie

wierzę, abyście tego nie zauważyli. Tylko udaliście, że nie widzicie. Po prostu nie byliście

szczerzy w ocenie. Chyba zresztą nie pierwszy raz. Ale tym razem wpadliście w pułapkę! Ten

wiersz jest podrobiony!

— Podrobiony?!

— Niestety, to nie jest wiersz Adama Mickiewicza. Nie twierdziłem nigdy, że jest, po

prostu dałem wam go do oceny, żeby się przekonać, czy potraficie myśleć samodzielnie i pisać

naprawdę to, co myślicie...

Bojarska poczerwieniała, a cała klasa milczała, delikatnie mówiąc, zakłopotana. Wreszcie

Tubkowski zapytał:

— W takim razie, czyj to jest wiersz? Kto go napisał?

— Klasa VIII a.

— Klasa?!

— Mieli wolną godzinę i, jak mi powiedzieli, dla zabawy ułożyli ten wiersz. No cóż, na

dzisiaj dosyć — powiedział Koń i zebrał się do wyjścia, bo właśnie zabrzmiał dzwonek — jutro

wrócimy do tych spraw.

— No i macie Konia! — wycedził zdenerwowany Męsio. — Po prostu zrobił nas w

konia.

— Mówiłem, że on może być niebezpieczny — przypomniałem.

— On mi się nie podoba — powiedział Męsio — przy nim nie będzie życia.

— Nie zgadzam się z tobą — oświadczyłem — dzisiaj było ciekawie i nikt się nie nudził.

— Kiedy dostajesz cios podbródkowy i wynoszą cię z ringu, też jest ciekawie i nikt się

nie nudzi — zamruczał Męsio — ale ja dziękuję! Do licha, nie o to przecież chodzi — spojrzał na

mnie ponuro.

5. Jak zostałem puzonistą

Nowy nauczyciel polskiego, pan Szykoń, jest teraz głównym tematem wszystkich

rozmów w szkole, no i oczywiście — plotek. Nasza klasa podzieliła się na zwolenników i

przeciwników Szykonia, czyli na hippistów i antyhippistów (od słowa greckiego hippos — koń).

Co do mnie, zrazu postanowiłem nie przyjmować tej końskiej sprawy do wiadomości.

Wprawdzie podczas pierwszej lekcji polskiego wziąłem stronę Konia przeciw Cykanderom, ale

to nie znaczy, bym został hippistą. Z wiadomych bowiem powodów bynajmniej nie zachwyca

mnie perspektywa całorocznej zabawy z Koniem. Abym więc nie musiał brać udziału w

dysputach na przerwach, zaszywałem się w bibliotece szkolnej na drugim piętrze i wygodnie

rozparty na fotelu studiowałem Wielką Encyklopedię Powszechną. Ale w końcu znalazła mnie

tam Szyperska, jedna z tych możliwych Cykanderek. Przyszła wymienić książkę i bardzo była

zaskoczona, że mnie znalazła pogrążonego w studiach encyklopedycznych.

— Dziwnie się zachowujesz — powiedziała z wyraźną pretensją w głosie.

— Dziwnie? — odparłem. — Co w tym dziwnego, że się uczę? Po to chodzę do szkoły.

— Czy nic cię nie obchodzi, że przygotowują akcję przeciw Koniowi?

— Akcję? W jakim sensie?

— Będą starali się zniechęcić Konia. Oni zrobią wszystko, żeby pozbyć się go z klasy.

— Oni? Myślisz o Cykanderach? — spojrzałem podejrzliwie na Szyperską. — Dziwna

jest twoja mowa. Sama przecież jesteś Cykanderką.

Szyperską zaczerwieniła się.

— Cykanderką? Nie wiem, co to znaczy.

— Nie udawaj. Należysz do Cykanderów jak Męsio i Bojarska.

— Ja... ja nie uznaję takich podziałów — oświadczyła Szyperską.

Zagwizdałem pod nosem.

— Ho, ho! Widzę, że coś się stało! Nie lubisz Bojarskiej? — zapytałem oglądając sobie

paznokcie.

— To nie ma nic wspólnego z tym, czy lubię Bojarską — powiedziała Szyperską. — Czy

dlatego, że chodziłam z Cykanderami do jednej klasy, zresztą tylko przez rok, to mam trzymać z

nimi całe życie, chociaż nie mają racji?

— Uważasz, że nie mają racji? — zapytałem ostrożnie.

— Jasne, że nie. Koń jest uroczy.

— Ciekawe określenie — zauważyłem. — Nigdy bym na to nie wpadł.

— Koń jest mądry i sympatyczny — ciągnęła — i poza tym dowcipny! Nie możemy

przyglądać się bezczynnie, jak oni będą niszczyć Konia!

— Przesadzasz! Co oni mogą mu zrobić?!

— Nie znasz jeszcze Cykanderów — odparła. — Oni mają bogaty repertuar. Jak chcą,

mogą każdemu obrzydzić życie! Nawet świętego potrafią wyprowadzić z równowagi!

Powinieneś im przeszkodzić...

— Ja? — wzruszyłem ramionami. — Dlaczego z tym przychodzisz do mnie?

— Myślałam, że ci zależy...

— Pomyliłaś się — uciąłem — wcale tak bardzo mi nie zależy na Koniu.

Szyperska milczała przez chwilę, nieprzyjemnie zaskoczona.

— Obojętne ci, kto... kto będzie cię rozwijał umysłowo? — wydukała wreszcie. — My...

myślałam, że masz szerokie poglądy...

Było jej bardzo do twarzy z tą nieszczęśliwą miną. Pomyślałem, że Szyperska jest w

gruncie rzeczy całkiem miła i ładna, żeby tylko pozbyła się tej okropnej chudości i trupiej cery!

Chrząknąłem:

— Źle mnie zrozumiałaś, Szypsiu. Oczywiście nie jest mi obojętne, z kim spędzę ćwierć

tysiąca godzin w roku i kto będzie mnie nadziewał mądralizmami. Obawiam się jednak, że Koń

na dłuższą metę może być męczący. Może rozwijać nas zbyt intensywnie, a czy można na siłę

rozwijać kapuściane głowy? Poza tym może nas przekarmiać tłustymi pulpetami wiedzy i

twardymi szaszłykami mądrości...

— Wolisz, żeby karmili cię sieczką? — pociągnęła nosem Szyperska. — Przecież

mówiłeś, że z Koniem było ciekawie, że... on jest interesujący...

— Interesujący raz na jakiś czas — wyjaśniłem. — Ale codziennie mieć do czynienia z

galopującym Koniem?! Dziękuję, Szypsiu. To tak, jakbyś codziennie musiała wchodzić na

Giewont. Obrzydnąć może...

Tak mówiłem, ponieważ nie mogłem się przyznać, dlaczego bałem się Konia.

Szyperska popatrzyła na mnie smutno.

— Zawiodłam się na tobie — powiedziała dramatycznym głosem.

— Przykro mi — odparłem i zabrałem się ze zdwojoną energią do studiów

encyklopedycznych, z powrotem od litery A.

Niestety, gdy Szyperska wyszła, ogarnęła mnie pewna melancholia i po pewnym czasie

stwierdziłem, że zamiast dziewiczej Artemidy, bogini księżyca i łowów, widzę na ilustracji Nelkę

Szyperska. Stropiło mnie to nieco, ale nie na długo, bo zaraz pomyślałem sobie, iż może to mieć

pewne znaczenie praktyczne i że Nelka Szyperska mogłaby zastąpić w moich myślach Gigę,

chociaż chwilowo. I już nie mogłem pozbyć się tej idei. Tak jest, to byłaby idea! Niepotrzebnie

rozmawiałem z Nelką tak ostro. Trzeba było powiedzieć, że zastanowię się albo — jeszcze lepiej

— że musimy dokładnie obgadać tę sprawę, i od razu: „Kiedy masz czas? Może dzisiaj po

obiedzie?” I z miejsca akcja wypływa na szerokie wody. Tak, głupio postąpiłem, chociaż z

drugiej strony, gdybym nie zasmucił Szyperskiej, czy dostrzegłbym, że jest jak Artemida? Bardzo

wątpliwe. Musiałem najpierw zasmucić Szyperską i dostrzec jej nowy wyraz twarzy. To

cierpienie tak rzeźbi i tak ładnie wyrzeźbiło Szyperską. Ażeby zasmucić Szyperską, musiałem

być okropny. Takie jest życie. Westchnąłem ciężko, ale w gruncie rzeczy czułem się pokrzepiony.

I teraz pomyślałem sobie: nie mam na co narzekać, w gruncie rzeczy los uśmiechnął się do mnie.

Poznałem Szyperską. To jest najważniejsze. Wiem teraz, że jest dobrą dziewczyną... a przy tym

jest wrażliwa, można by powiedzieć, głęboka... Skoro oceniła właściwie zalety Konia, może i

mnie oceniłaby właściwie. Bardzo by mi pomogło, gdybym mógł podzielić się z nią moją

tajemnicą... to znaczy „końską” tajemnicą, jak kiedyś podpadłem Koniowi i jak głupio czuję się

w jego obecności... Dotychczas nikt o tym nie ma pojęcia, może jeden Zezowaty Dodo. Poczciwy

chłopak i niegłupi, ale nie jest z naszej klasy (no i w „Encyklopedii” nie zastąpi mi Artemidy).

Nelka jest z naszej klasy. Ona zrozumiałaby, w jakiej jestem podbramkowej sytuacji. Koniecznie

muszę odbyć nową rozmowę z Nellą. Na zupełnie innych zasadach i w bardziej kolorowej

tonacji. Lecz jak to zaaranżować? Podejść na korytarzu szkolnym i powiedzieć: „Przebacz, nie

gniewaj się, porozmawiajmy jeszcze raz...” Zaśmiałem się gorzko w duchu. Nie widziałem jakoś

siebie w takiej sytuacji. To nie dla pana, panie Ogromski, zbyt ogromnej trzeba odwagi, a do tego

dochodzi ryzyko... Co będzie, jeśli Szyperska zamiast rozpromienić się na twój widok, spróbuje

się odegrać na tobie, dziewczyny lubią tak robić, kiedy czują, że komuś na nich zależy. Podepcze

cię jak robaka i jeszcze na twoim trupie zakręci się na obcasie. Tak, tu trzeba ogromnej odwagi,

panie Ogromski, a tymczasem pan zamiast ogromnej odwagi ma ogromne zahamowania i opory,

przy których sam Ohm wysiada... sam Ohm, ten od elektrycznych oporów z podręcznika fizyki...

Tak jest, nie da się ukryć, opory miałem piekielne i dlatego zdecydowałem, że spotkanie i

pojednanie z Nellą musi nastąpić na gruncie neutralnym, w sposób przypadkowy niejako i nie

narażający na szwank mojego męskiego honoru. I od razu zarysował się w mojej głowie pewien

sposób...

Odszukałem na drugiej przerwie Zezowatego Doda i zapytałem:

— Nazwisko Szyperski — czy coś ci to mówi, Dodo?

Dodo zmarszczył brwi.

— Mówi mi — odparł. — Do naszej klasy chodzi niejaki Kocio Szyperski.

— Potrzebuję informacji — powiedziałem. — Sprawdź, czy ten Kocio jest bratem Nelki

Szyperskiej z mojej klasy. Jeśli tak, dowiedz się, co robi Nella z wolnym czasem. Gdzie chodzi,

czym się zajmuje...

Dodo zagwizdał zdumiony i uśmiechnął się swoją krzywą gębą.

— Nie gwiżdż głupio — zdenerwowałem się — i rób, co ci mówię. Szyperska jest mi

potrzebna do filmu.

— A ja?

— Nie bój się, ty też zagrasz. Właściwą rolę.

— A kiedy będzie ten film?

— Już niedługo. Dlatego właśnie kombinuję z Szyperska.

— Miała być Giga — zauważył Dodo.

— Do jasnej kamery, przestań się wtrącać do obsady! Rób co mówię — wrzasnąłem

rozzłoszczony. — No, spływaj szybko!

— Tak jest! — Dodo spłynął.

Wrócił po kilku minutach. Wieści były pomyślne. Nella jest siostrą Kocia Szyperskiego z

klasy Doda. W poniedziałki, środy i piątki gra w ognisku muzycznym w Domu Kultury.

— Na czym gra? — zapytałem rzeczowo.

— Na skrzypcach.

— Nieźle — mruknąłem zamyślony, bo już wiedziałem, co zrobię.

Ponieważ była akurat środa, zaraz po obiedzie udałem się do Młodzieżowego Domu

Kultury. Ognisko muzyczne było w lewym skrzydle. Zastukałem od razu do pokoju z napisem:

„Kancelaria”. „Zapisy do klas instrumentów przyjmuje mgr A. Cyndelski, starszy instruktor, w

godz. 16-18”. Szczęście mnie nie opuszczało. Była godzina szesnasta i magister A. Cyndelski był

na posterunku.

— Dzień dobry — powiedziałem. — Pragnę zapisać się do klasy skrzypiec, proszę pana.

A. Cyndelski obrócił do mnie długą, kozią twarz i zapytał:

— Czy ktoś cię tu skierował, chłopcze?

— Ja sam, proszę pana — oświadczyłem — ja mam skłonności od dziecka...

— To ładnie — A. Cyndelski głaskał swoją rzadką, acz niewątpliwie interesującą,

młodzieżową bródkę. — To bardzo ładnie, że masz skłonności. Niestety nie ma już wolnych

miejsc w klasie skrzypiec. Zabrakło instrumentów. W ostatnich skrzypcach wczoraj pękła struna

— zamyślił się melancholijnie — tak jest, pękła struna... Nie chciałbym cię jednak zrażać... skoro

masz skłonności... może znalazłoby się miejsce w innych klasach... — zaczął wertować spisy. —

Czy płuca masz zdrowe? — zapytał mnie nagle. — Byłeś prześwietlany?

— Tak, proszę pana.

— Dmuchać umiesz?

— Jasne.

A. Cyndelski wstał i pomacał mi muskuły.

— Możesz grać na tubie — powiedział — masz warunki. Potrzebujemy chłopca do tuby.

— Do tuby?

— To taka duża trąba. Z pewnością marzyłeś nieraz, żeby zagrać na największej trąbie.

— To było wtedy, kiedy byłem bardzo mały — mruknąłem. Przed oczyma stanął mi obraz

spoconych strażaków uginających się pod ciężarem trąb w majowym słońcu.

— Wolałbym coś mniejszego, proszę pana, na przykład flet albo jakiś klarnet.

— Nie ma fletów i klarnetów, jest tylko tuba — powiedział A. Cyndelski.

— Na tubie niech gra Ciężki Tubka — zdenerwowałem się.

— Tubka? — zainteresował się instruktor.

— Niejaki Tubkowski, pan go zna?

— Owszem, Tubkowski gra u nas na puzonie... zaraz... mamy chyba jeszcze jeden wolny

puzon — zajrzał do spisu — tak jest...

— Ja... ja nie chcę z Tubkowskim — zaniepokoiłem się.

— Z Tubkowskim? — A. Cyndelski uśmiechnął się pobłażliwie. — Nie ma obawy...

Tubkowski jest już zaawansowany, a ty będziesz dopiero próbował dmuchać... — podbiegł do

szafy i wyciągnął wielki, złocisty instrument, wytarł go z kurzu — na pewno ci się spodoba,

posłuchaj, co za ton! — nadął policzki i zademonstrował, jak się gra na puzonie.

Bardzo mi się podobało, a najwięcej, że była to trąba ruchoma, w czasie gry można było

skracać i wydłużać rurę. To robiło wrażenie! No i ten dźwięk, niski, nieco żałosny, ale

przyjemny... można nim wypowiedzieć różne cierpienia i skargi...

— Biorę, proszę pana.

— Wiedziałem, że ci się spodoba — A. Cyndelski pogłaskał zadowolony swoją

młodzieżową bródkę.

Porwałem puzon i chciałem od razu wybiec, ale instruktor zatrzymał mnie, musiałem

pokazać legitymację szkolną, wypełnić formularz i złożyć parę podpisów. Następnie A.

Cyndelski polecił mi udać się do klasy instrumentów dętych, drugie drzwi na prawo, do pana

profesora Kiryłło.

Ja jednak miałem nieco inny pomysł i zamiast udać się do pana profesora Kiryłło,

poszedłem spiesznie w głąb korytarza, skąd dobiegało mnie urzekające łkanie skrzypiec.

Nerwowo ściskając puzon w spoconych z emocji rękach, zajrzałem przez dziurkę od klucza.

Serce zabiło mi mocno. Tak... nie myliłem się. To była Nelka. Ale jaka wspaniała! Stała na

estradzie z rozpuszczonymi włosami, ubrana w długą, powłóczystą suknię koloru lila. Do licha...

przedstawienie jakieś czy co? Chyba próba przedstawienia, bo obok Nelli zauważyłem jeszcze

faceta z rogiem, czyli waltornią, przebranego za Wojskiego z „Pana Tadeusza”, tamten znowu

przy fortepianie jak Szopen, a tu dziewczyna z wiolonczelą, przebrana za grubą wiejską babę w

zapasce... Tak, to jest przedstawienie. Dopiero teraz na drzwiach zauważyłem ręcznie wykonany

afisz:

„OPOWIEŚCI INSTRUMENTÓW”

inscenizacja słowno-muzyczna

a obok wielki napis:

PAMIĘTAJ, JUŻ ZA TYDZIEŃ PREMIERA!

Przez moment zastanawiałem się, co robić, gdy nagle drzwi się otworzyły i ukazała się w

nich przysadzista niewiasta w średnim wieku, dość tęga, lecz o uduchowionym spojrzeniu.

Spojrzała na mnie, na puzon, który ściskałem dumnie, i rozjaśniła się:

— A, to ty, właź szybko — wciągnęła mnie do środka, nim zdążyłem się zastanowić nad

sytuacją. — Nareszcie mamy Puzona!

— Jak to, nareszcie? — wykrztusiłem.

— Spodziewaliśmy się ciebie wcześniej... no, ale zjawiłeś się przecież...

Było mi bardzo przyjemnie. To miło być kimś, na kogo się czeka; uśmiechnąłem się do

Szyperskiej i zatrąbiłem na powitanie. Biedna Nella wytrzeszczyła oczy ze zdumienia. Chciałem

od razu podejść do niej, ale profesorka pociągnęła mnie do otwartej szafy i wyciągnęła stamtąd

jakiś okropny kostium... rodzaj zielonego kombinezonu z kapturem i rogami.

— Włóż to! — powiedziała.

— Ale po co?

— Dzisiaj jest próba kostiumowa.

— Ależ pani profesor, to nie jest strój dla Puzona — odezwała się asystentka w

niebieskim fartuchu — to jest strój fauna dla Fletu.

— Dla Fletu? Co ty mówisz, moje dziecko. Gdzie są moje okulary?!

— Pani pożyczyła je Moniuszce.

— A, prawda... Niech mi Moniuszko odda!

Podsunięto jej okulary. Założyła je i obejrzała mnie krytycznie.

— Tak, to nie jest strój dla Puzona! Co jest dla Puzona?

— Puzon ma być w stroju kota.

— Dlaczego kota?! — zapytałem z pewnym niepokojem.

Nikt jednak nie kwapił się do wyjaśnień. Wszyscy byli potwornie zaaferowani. Nie

zważając na moje zastrzeżenia, ubrano mnie w skórę kota.

— Trochę za duży na ciebie ten kostium... ale to nic. Wypchamy ci brzuch papierem. A

teraz podskocz! Zobaczymy, czy dajesz radę...

W momencie gdy podskakiwałem, rozwarły się gwałtownie drzwi i do sali wpadł

zadyszany Ciężki Tubka z puzonem w futerale.

— A to co znowu? — krzyknęła do niego profesorka. — Nie przeszkadzaj!

— Jak to? Miałem się przecież zgłosić z puzonem do pani profesor Kołatko — sapał

Tubka.

— Już nie jesteś potrzebny. Mamy Puzona. Poza tym, ty jesteś za duży, nie pasujesz... On

lepiej pasuje...

— Jak to nie pasuję?!

— Idź, dziecko. — Profesorka Kołatko odpychała delikatnie Ciężkiego Tubkę pałeczką

dyrygencką. — Powiedziałam, mamy już puzonistę, który będzie przedstawiał Puzona.

— Puzonistę?! Jakiego puzonistę?! — ryknął Tubka. — Ja tu jestem jedynym puzonistą.

Tylko ja jeden potrafię grać na puzonie.

— Zdaje ci się, dziecko drogie...

— Mnie się zdaje?! — Tubka błysnął oczami, nadął się i zatrąbił na puzonie, poruszając

wspaniale i biegle rurą instrumentu. Niewątpliwie było to trąbienie na wysokim poziomie.

Równie nagłe i niespodziewane jak potężne! Niestety, za blisko lewego ucha pani profesor

Kołatko. Nieszczęsna kobieta krzyknęła boleśnie i odskoczyła, ale tak nieszczęśliwie, że uderzyła

się o pulpit dyrygencki w prawe ucho.

— O Boże, nic nie słyszę! Jestem ogłuszona! — Padła w ramiona asystentki.

Do sali prób wpadł magister A. Cyndelski.

— Co się tu dzieje?! — krzyknął na widok pani profesor Kołatko słaniającej się i

półprzytomnej.

— Zostałam ogłuszona przez tego wielkiego natręta — wskazała na Tubkowskiego — ten

jego puzon... och... nie będę mogła prowadzić próby... Moje uszy!

— Pani profesor pokaże.

Magister A. Cyndelski obejrzał uszy słaniającej się pani profesor Kołatko.

— Hańba! Jedno ogłuszone, drugie spuchnięte! Jak mogłeś? — krzyknął A. Cyndelski do

wystraszonego Tubki. — Trzeba uważać, do kogo się trąbi... to znaczy, w kogo się trąbi... co ja

mówię... chciałem powiedzieć, przy kim się trąbi... A w ogóle, po co trąbiłeś?

— Bo pani profesor Kołatko nie wierzyła, że ja umiem... trąbić.

— To jest skandal! Nie można z wami prowadzić normalnej próby, zawsze jakieś historie.

I to w domu kultury! Pomóżcie mi wyprowadzić panią profesor Kołatko do apteczki.

Połowa zebranych rzuciła się ma pomoc pani profesor Kołatko, natomiast rozjuszony

Tubka rzucił się do mnie.

— Kto ty jesteś? Skąd się tu wziąłeś, łobuzie?!

— To... to jakaś pomyłka — jęknąłem.

— Ja ci pokażę! — Tubka z wściekłością złapał mnie za uszy. Pociągnął. Rozległ się

nieprzyjemny chrzęst odrywanych uszu. Nella krzyknęła przerażona. Ja też krzyknąłem. Na

szczęście nie były to moje uszy, ale uszy kota. Dzięki nim ocaliłem życie. Uszy zostały bowiem

w rękach ogłupiałego Tubki, a mnie udało się wyskoczyć na czas z kociej skóry.

— Co ty wyprawiasz? — krzyknęła do Tubki asystentka. — To nieładnie tak obedrzeć

kolegę ze skóry... to jest... chciałam powiedzieć z kostiumu... biednego puzonistę...

— Nieładnie... puzonistę... — sapał wciąż zaskoczony Tubka — to nie jest żaden

puzonista... to jest niejaki Cymek, ten oszust z siódmej... On tu przyszedł za Nelką Szyperską,

proszę pani. Cały dzień pytał o Szyperską...

W sali zrobiła się cisza. A w tej ciszy słychać było głuche uderzenie. To osłupiała Nella

wypuściła z rąk futerał ze skrzypcami.

— Słyszałem, jak Dodońskiego pytał — sapał dalej Tubka zadowolony z efektu.

— Masz nader czułe ucho muzyka — powiedziałem głośno. — Gratuluję ci, to rzadki dar

natury u goryla.

— Nie dość mu, że kręci się cały dzień koło Szyperskiej w klasie, to jeszcze tu się

wkręcił, oszust, i w dodatku mi ubliża.

— Wkręciłeś się? — zapytała mnie asystentka. — Jak mam to rozumieć? Nie należysz do

zespołu?

— Ja... ja umiem grać — zapewniłem pośpiesznie, czując, że moje aukcje spadają

gwałtownie. Natężyłem się jak przedtem Tubka. Ująłem rurę puzonu. Pociągnąłem gwałtownie.

Sukces był nader połowiczny. Z instrumentu wydobył się cichy pomruk czy może raczej

westchnienie, natomiast sam instrument rozpadł się na dwie części. Może ze zdenerwowania za

bardzo pociągnąłem, w każdym razie kawałek puzonu został w jednej ręce, a reszta w drugiej.

Stałem zakłopotany i nie bardzo wiedziałem, co mam robić.

— Jak mogłeś! krzyknęła asystentka. Popsułeś instrument!

— Widzi pani, że on nie ma pojęcia o puzonie. To jest przybłęda wśród artystów. — Brać

go! — krzyknął wielki (cieleśnie) artysta Tubka

I rzucił się na mnie.

Łatwo sobie wyobrazić, co by się ze mną stało, gdyby nie bohaterski czyn Nelli. Widząc,

co się święci, dopadła do Tubki i zaczęła go tłuc futerałem od skrzypiec jak maczugą.

— Ach, ty gorylu, puść Cymka!

— Jak możesz? — jęknął rozgoryczony Tubka. — Stanąłem w twojej obronie.

— Wcale nie prosiłam cię o to!

— Co ja widzę! Cymek może liczyć na wzajemność. To zdrada! — błyskając złowrogo

oczami wyrwał futerał z rąk Nelli, ale w tej samej chwili zaplątał się w jej powłóczystą suknię z

trenem i ku naszemu zdziwieniu wylądował na podłodze.

Zanim się wyplątał z sideł trenu, ja już byłem na korytarzu, za mną wypadła Nella...

— Nie wierz temu, co on mówi — zasapałem czerwony. — Ja... ja tu przyszedłem po

prostu grać na instrumencie.

— Oczywiście — powiedziała Szyperska — i to jest właśnie wspaniałe — w jej oczach

zapaliły się wesołe iskierki.

Pomyślałem, że Szyperskiej dobrze jest z nieszczęściem wypisanym na twarzy, ale chyba

jeszcze lepiej z taką wesołością jak teraz...

— Wspaniałe... — wybełkotałem — co jest właściwie wspaniałe?

— To, że zacząłeś grać na puzonie — odpowiedziała.

— Cieszysz się? — zapytałem nieufnie, patrząc, czy nie nabija się ze mnie.

— Cieszę się, że lubisz muzykę.

— Bardzo lubię — zapewniłem gorąco.

W progu stanął Ciężki Tubka przebrany za kota. Zdrętwieliśmy. Lecz Tubka tego dnia

miał zdecydowanego pecha. Niemal w tej samej chwili na korytarzu ukazała się pani profesor

Kołatko z obandażowanym uchem. Klasnęła w ręce. Znowu była w formie.

— Wracamy na scenę, dzieci. A to co znowu? — włożyła okulary i spojrzała krytycznie

na Tubkę. — Kot bez uszu? I dlaczego taki duży zrobił się kot? Co tu się dzisiaj wyrabia?!

Nella uśmiechnęła się rozbawiona do mnie i powiedziała:

— A ty lepiej uciekaj, Cymek. Jutro się zobaczymy.

Chciałem uciec, Bóg mi świadkiem, ale los chciał inaczej. Oto bowiem z przeciwka

zbliżał się magister A. Cyndelski z łysym, dostojnym pedagogiem, który niósł pęki nut...

— To ten nowy kandydat, o którym panu mówiłem — powiedział A. Cyndelski

wskazując na mnie. — Bardzo obiecujący materiał, ma warunki oraz, jak oświadczył, skłonności.

— To pan profesor Kiryłło — zwrócił się z kolei do mnie — oddaję cię w jego ręce.

Kiryłło uśmiechnął się do mnie odsłaniając rząd żółtych zębów. Przez moment wydało mi

się, że to są zęby drapieżnika, ale to były raczej poczciwe końskie zęby. Westchnąłem ciężko i

kryjąc za plecami popsuty puzon zniknąłem w sali ćwiczeń.

No cóż, chyba jednak zostanę puzonistą.

6. Spisek Cykanderów

Nie popsułem wczoraj puzonu. Profesor Kiryłło wyjaśnił mi na pierwszej lekcji, że rura

tego instrumentu składa się z dwu części; można je bez szkody rozłączać i składać. Popsułem

sobie natomiast zdecydowanie stosunki z Ciężkim Tubką. Goryl ten tropił mnie nazajutrz od

samego rana i czyhał na sposobność, aby wyładować na mnie swoją złość. Zamiast więc zająć się

Nelką, jak miałem w planie, musiałem niestety zająć się bezpieczeństwem własnej skóry.

Uznałem, że najmniej narażony na ataki Tubki będę w „pokoju cichej pracy i skupienia”, który

znajduje się za biblioteką w naszej szkole. Udałem się więc bezzwłocznie do pani bibliotekarki

Cyborowej i oświadczyłem, że potrzebuję się dzisiaj skupić, ponieważ muszę przygotować się do

olimpiady historycznej, i że jeśli pozwoli, będę się skupiał na każdej przerwie, aż do odwołania.

Następnie poprosiłem o albumy z ilustracjami, o książkę o bitwach morskich w czasie II wojny

światowej i o książkę o historii lotnictwa. Na końcu kazałem się zamknąć na klucz w „pokoju

cichej pracy i skupienia” aż do dzwonka.

— Pani wie, mogą mnie szukać — powiedziałem. — Niestety, niektórzy moi koledzy nie

rozumieją potrzeby skupienia. Dlatego, jakby ktoś pytał, niech pani nie mówi, że tu jestem.

Pani Cyborowa spojrzała na mnie z uznaniem.

— Cieszę się, że spoważniałeś, Ogromski — powiedziała. — Nastąpił u ciebie ostatnio

pozytywny przełom. Wytrwaj w tych dobrych chęciach. Adam Mickiewicz też już spoważniał w

twoim wieku.

— Myśli pani?

— To jest stwierdzone — orzekła pani Cyborowa i zamknęła mnie w pokoju.

W rezultacie całą pierwszą przerwę spędziłem bezpiecznie i dość przyjemnie, oglądając

ciekawe ilustracje okrętów i samolotów. Przez okno widziałem Ciężkiego Tubkę, jak miotał się

po boisku i podwórzu szkolnym szukając mnie daremnie. Oczywiście temu gorylowi Tubce

nawet do głowy nie przyszło, że mogę „skupiać się” w „pokoju cichej pracy i skupienia”. Jest na

to za mało inteligentny.

Równo z dzwonkiem pani Cyborowa wypuściła mnie z dobrowolnej klauzury, a ja od

razu zbiegłem na dół.

Koło naszej klasy, na tablicy ogłoszeń, Nelka Szyperska przypinała wielki afisz

reklamujący „Opowieści instrumentów”, owo nieszczęsne widowisko, z którym się wczoraj

niechcący zetknąłem.

— Mieliśmy dzisiaj porozmawiać — zacząłem.

— Właśnie szukałam cię — powiedziała Nelka. — Gdzie się podziewałeś? Nawet w

bibliotece cię nie zastałam.

— Byłem w „pokoju cichej pracy i skupienia” — odparłem poważnie. — Skupiałem się.

— Ty?! — Nelka spojrzała na mnie rozbawiona. Jej zdziwienie dość nieprzyjemnie mnie

dotknęło.

— Myślisz, że ja nie potrzebuję skupienia? Wszyscy ludzie potrzebują. Nawet najsilniejsi

i najmądrzejsi, zwłaszcza jak mają przejścia. Ja też wczoraj miałem przejścia i dlatego

potrzebowałem. Muzyka mnie rozkojarzyła. Straciłem równowagę intelektualną.

— Czy już ją odzyskałeś? — zapytała.

— Oczywiście — odparłem niepewnie, rozglądając się z niepokojem po korytarzu. Na

szczęście Tubki nie było.

— Wczoraj zachowywałeś się dosyć dziwnie... i... i niezrozumiale... i, jak to powiedzieć,

jest takie jedno słowo... — niekonsekwentnie.

Zaczerwieniłem się.

— Wcale nie! — zaprzeczyłem. — To tylko tak wyglądało.

— A jednak w szkole byłeś okropny i mówiłeś takie rzeczy o Koniu, a potem w tym

Emdeku... — Nella wyprostowała ostrożnie róg ogłoszenia. — Muszę to jeszcze raz przypiąć.

Czy mógłbyś potrzymać? — Wręczyła mi pudełko z pluskiewkami. — I powiedz mi, czy to

prawda, co mówił o tobie Tubka?

— Uwierzyłaś mu? — zapytałem zmieszany.

— Skąd! Nie uwierzyłam zupełnie. — Teraz z kolei zaczerwieniła się Nella.

— A... a gdyby to była prawda?

— Nie wierzę!

— Dlaczego?

— Bo... bo za bardzo się różnimy, bo... bo nie mamy z sobą nic wspólnego — wyrzucała

z siebie szybko Nelka — bo... nawet w sprawie Konia... jeśli nie żal ci Konia, jeśli zgadzasz się,

żeby go wykończyli, to znaczy...

— No dobrze — przerwałem jej nagle — a gdybym zajął się Koniem?

— Naprawdę zająłbyś się? — zapytała zaskoczona. — Przecież mówiłeś, że on cię mało

obchodzi.

— No... mógłbym to zrobić dla ciebie — powiedziałem oglądając pluskiewki w pudełku.

— Dla mnie?

— Jeśli to ma dla ciebie takie znaczenie, po prostu, żebyś wiedziała, jak dużo mogę dla

ciebie zrobić.

Nella wbiła nerwowo pluskiewkę w róg afisza. Stwierdziłem z satysfakcją, że była to już

piąta pluskiewka wbita w ten sam nieszczęsny róg. Zdumiewające roztargnienie jak na rzeczową

zawsze Nellę!

— Ja wcale nie chcę — powiedziała — żebyś się poświęcał dla mnie. Ty sam powinieneś

bronić Konia, tak jakbyś bronił swoich własnych spraw... Wiesz, że on jest nadzwyczajny, a

Mężyk, Bojarska i cała ich paczka chcą mu zrobić świństwo!

— Uważasz, że powinienem, w imię obrony nieszczęsnych gogów dręczonych przez

okrutną młodzież? Ligi Ochrony Gogów jeszcze nie ma. Gog powinien sam dać sobie radę jako

fachowiec od młodzieży.

— Uważam, że powinieneś w imię sprawiedliwości... — zaczęła Nelka, ale w tym

momencie na korytarzu pojawił się Koń z dziennikiem pod pachą; trzeba było przerwać rozmowę

i udać się do klasy.

Koń zaczął lekcję w swobodnym nastroju, żartując z Bojarską na temat maskotki-

małpiszona, którą zawsze trzymała na ławce, a potem wyraził zdziwienie tudzież rozczarowanie,

że zaprzestaliśmy rysowania koni na tablicy. Z ciekawością oczekiwałem rozwoju wypadków.

Czy skończy się na pogróżkach Cykanderów, czy też naprawdę coś szykują...

Już wkrótce przekonałem się, że Nelka Szyperska miała rację. Pierwsze oznaki

nadciągającej burzy pojawiły się, gdy Koń chciał zabrać się do przepytywania uczniów.

— Może mi powiesz, przyjacielu — zwrócił się do małego Gibasa — co wyniosłeś z

poprzedniej lekcji?

Gibas wstał, podobny do nastroszonego gawrona, zgarbił się i milczał z okiem

utkwionym nieruchomo w podłogę, jakby tam kryła się odpowiedź. Było jasne, że Gibas nic nie

wyniósł z poprzedniej lekcji.

— Cóż to, zatkało cię, Gibas?

Gibas milczał i garbił się coraz bardziej.

— Siadaj! — pan Szykoń spojrzał na Gibasa z obrzydzeniem. — Nie jesteś zbyt

rozgarnięty. Poza tym mógłbyś czesać włosy i nie garbić się tak ohydnie. Nie dość, że jesteś

mały, to jeszcze się garbisz! No cóż, może znajdziemy bardziej rozmownych — pan Szykoń

rozglądał się po klasie. — O, ty, przyjacielu, co konferujesz tak zapalczywie w ostatniej ławce —

zwrócił się do Męsia — wstań i powiedz, co utkwiło ci w głowie z poprzedniej lekcji.

Męsio wstał ociężale, oparł się dłońmi o pulpit...

— Ja... mnie nic nie utkwiło, proszę pana.

— Bojarska, może ty?!

— Ja nic nie zrozumiałam — oświadczyła uśmiechając się kącikami ust Bojarska.

Ale Koń zdawał się nie dostrzegać tego uśmieszku.

— Nie rozumiecie? — powiedział raczej beztrosko. — Nie ma wielkiej tragedii,

ponieważ właśnie tematem dzisiejszej lekcji będzie sposób właściwego pisania prac z języka

polskiego. O co tu chodzi, moi drodzy? O trzy rzeczy. Trzeba mieć coś do powiedzenia, trzeba

chcieć powiedzieć i umieć powiedzieć. Nie wątpię, że młodzież ma dużo rzeczy do powiedzenia,

a w każdym razie wiele do zapytania. Formułowanie zaś pytań, przedstawianie problemów jest

też cenną formą wypowiedzi. Rzecz w tym, że jeśli nawet ma się dużo do powiedzenia, to jeszcze

nie znaczy wcale, że chce się to powiedzieć w klasie. Co innego bowiem zwierzyć się na ucho

przyjaciółce czy przyjacielowi, co innego Cykanderom z tej samej paczki, a co innego wobec

całej klasy i, co gorsza, wobec nauczyciela, którego w dodatku tak mało się zna. Ale podejmiemy

próbę przełamania lodów. Będziemy nagradzać szczere wypowiedzi, byle własne i uzasadnione,

nie będziemy się natomiast okłamywać i grać przed sobą komedii...

W tym miejscu w klasie podniósł się niespokojny gwar — wszyscy byli zaskoczeni, skąd

mały pedagog zna układy klasowe i nader ekskluzywną nazwę Cykanderów. Nim jednak zdołali

oprzytomnieć, już Koń powrócił do naszych wypracowań i zaczął je objeżdżać, demonstrując ich

nicość. Wyciągnął na światło dzienne nasze błędy, pozy i nieczyste zagrania. „Takie rzeczy nie ze

mną — mówił. — Nie będzie pływania w mętnej wodzie ani lotów w dętych balonach. Będę

nakłuwał takie balony!”

Tak mówił Koń i od razu stało się jasne, że trudno będzie z Koniem, że nie będzie można

słów-pustaków układać ani bujać w obłokach. Po prostu Koń nie uznaje takiej gry, jaką

dotychczas uprawialiśmy. Inne ma zasady. Byle czym się go nie omami. To było jasne. Ale czy

dla Konia z kolei było jasne, że obalał te reguły, do których byliśmy przyzwyczajeni i z którymi

tak było wygodnie?

Spojrzałem na Męsia. Siedział ponury, brwi marszczył, wargi przygryzał ze złości... Nie

takiego wymarzył sobie mistrza. A Funia Bojarska ze złości wbijała raz po raz szpilkę w głowę

pluszowego małpiszona.

Czułem, że w tej chwili cała cykanderska większość naszej klasy nie cierpi Konia i boi się

jego niezwykłych metod oraz wymagań, a najbardziej, że będzie tak nudzić na każdej lekcji.

Koń jakby nie zdawał sobie z tego wszystkiego sprawy. Beztrosko przeszedł do

omawiania punktu trzeciego swoich „zasad”.

— W zeszycie jednego z waszych kolegów — mówił — przeczytałem takie oto zdanie-

potwora, od którego skóra może ścierpnąć nie tylko nauczycielowi polskiego, redaktorowi czy

innemu specjaliście od języka, ale po prostu zwykłemu czytelnikowi. Posłuchajcie: „Gdy

dynamiczna rozpacz poety, do której popchnęła go Maryla, która była puchem bardzo marnym,

zaślepionym przez złoto, doprowadziła go do takiego poważnego stanu, że mógł wydać z siebie

stek nieprzyzwoitych złorzeczeń na los, poeta dzięki sublimacji zamiast steku złorzeczeń wydał

ten sławny wiersz, którego wielka wartość, o której mówiliśmy na zeszłej lekcji, polega na

cennych zaletach, które nas wciąż uderzają, chociaż minęło już sto pięćdziesiąt lat od wydarzeń,

które przypięły poecie postępowe skrzydła do dynamicznego lotu »górnego« ”.

Oto absolutny rekord, moi drodzy! Siedemdziesiąt siedem wyrazów w jednym zdaniu!

Dziewięć zdań podrzędnych spiętrzonych jedno nad drugim! Sześć razy użyto zaimka

względnego „który”! W dodatku obawiam się, że autor tego zdania nie bardzo rozumie chyba

sens niektórych przymiotników. Czy puch może być zaślepiony, czy skrzydła mogą być

postępowe, czy rozpacz może być dynamiczna? Niezbyt to szczęśliwe sformułowania. A w ogóle,

przyjacielu kolego, za często używasz słowa dynamiczny. Skąd to u ciebie? W tym jednym

zdaniu użyłeś go dwa razy. Po co? Jeśli zbyt często używa się jakiegoś przymiotnika, traci on na

sile i na wartości. Zaś co do całego zdania, to zauważcie, mimo dętego stylu i powagi, a może

właśnie dzięki temu, jest zabawne, miejscami nawet śmieszne, po prostu taki nadmuchany balon,

w którym prócz powłoki nie ma właściwie nic. No bo w końcu nie dowiadujemy się

najważniejszego: na czym polegają walory tego wiersza, autor pisze wprawdzie, że „wielka

wartość wiersza polega na cennych zaletach”, ale jest to przecież „masło maślane”, zwykłe

wykpienie się od rzeczowej oceny.

Patrzyłem na Konia z troską. Za dużo mówił i zbyt drętwo. Wszystko chciał załatwić

jednym przemówieniem. Biedny Koń! Niezbyt zręcznie zabrał się do rzeczy. Teraz już

Cykanderzy na pewno go zjedzą.

Tymczasem on naznęcawszy się do syta nad nieszczęsnym zdaniem, zaczął z kolei

mówić, na czym polega dobry styl. Zacytował naprzód dewizę Juliusza Słowackiego: „chodzi mi

o to, aby język giętki powiedział wszystko, co pomyśli głowa...” Następnie rozwodził się długo

nad „nośnością zdań”, jak to nazwał. Żeby zdania mogły unieść myśl, muszą być dobrze

zbudowane, muskularne i silne. Jeden trafnie dobrany przymiotnik więcej jest wart niż dziesięć

źle dobranych. Trzeba wystrzegać się tasiemcowych zdań, wyrażać się krótko i treściwie.

Na zakończenie znów wezwał do odpowiedzi Gibasa:

— Teraz już chyba wszystko zrozumiałeś. Przez godzinę kładłem ci łopatą do głowy.

Gibas wstał, znów zgarbił się i milczał i było jasne, że pompowanie wiedzy w Gibasa nie

na wiele się zdało.

Koń machnął zrezygnowany ręką.

— Mężyk?

Męsio wstał i patrzył bezczelnie na Konia z szyderczym uśmieszkiem. Programowo nie

wypowiedział ani jednego słowa.

— Bojarska?

Bojarska wstała ze spuszczoną głową, ale też milczała jak zaklęta.

— Cóż to za niemoc ogólna i solidarna? — zdziwił się nieprzyjemnie Koń. — Może ty mi

powiesz wobec tego — zwrócił się do Cykandera, okularnika Racucha — masz dosyć

inteligentną minę.

Ale okularnik Racuch, mimo nader inteligentnej miny też nie wykrztusił ani jednego

słowa, uśmiechał się tylko inteligentnie, co jednak, rzecz jasna, nie mogło zadowolić Konia.

— Co wam się stało? — Koń wyszedł zza stolika, oparł się rękoma o pierwszą ławkę. —

Czy naprawdę nikt nie zrozumiał?

I wtedy od strony ław cykanderskich podniósł się groźny szmer, i rósł, przenosząc się z

ławki na ławkę, coraz głośniejszy i śmielszy, aż przerodził się w potężną wrzawę.

— Nie rozumiemy! Nie chcemy!

Więc to tak. Teraz już wszystko było jasne. Wiedziałem, że powinienem wystąpić, stanąć

w obronie prawdy, nawet wbrew całej cykanderskiej zmowie. Już podniosłem się z ławki, gdy

nagle przyszło mi do głowy: co będzie, jeśli wszyscy stchórzą i nikt mnie nie poprze? Gdyby

najpierw wystąpiła Szyperska albo Genialny Tubka, wtedy co innego, poparłbym ich gorąco, ale

samemu występować jako pierwszy? Zawahałem się przez moment i obejrzałem na Szyperską,

ale Szyperskiej nie dostrzegłem, zasłaniały ją gęby wrzeszczących Cykanderów. A mnie wydało

się w tym momencie, że to już cała klasa krzyczy przeciw Koniowi. Przeciwstawić się całej

klasie? Straciłem resztę odwagi.

Byłem ciekaw, co teraz Koń zrobi. Wścieknie się i popędzi do dyra, czy też wyładuje się

na miejscu? Ale rozczarowałem się. Koń wciąż zachowywał spokój. Zbladł tylko i uniósł brwi,

jakby niezmiernie zdziwiony, i wodził oczami po klasie, jakby żądając wyjaśnień. Na mnie też

popatrzył. Ale ja udałem, że nie widzę, i skryłem się za plecami kolegów. Czekałem, aż ktoś mnie

wyręczy i za mnie odpowie Koniowi. Może Szyperska? Może Tubka? Lecz oni też milczeli i

teraz już naprawdę tak wyszło, że Koń ma całą klasę przeciw sobie. Tymczasem on wciąż

przyglądał się nam uważnie.

— Ciekawe — powiedział wreszcie.

W tym momencie zadźwięczał dzwonek.

— Ciekawe — powtórzył Koń, zabrał dziennik i wyszedł z klasy.

Wszyscy poderwali się z miejsc, jakby parzyły ich ławki.

— Biegnij za Koniem, Gibas — rzucił rozkaz Męsio. — Musimy wiedzieć, co teraz

zrobi!

Gibas wybiegł ochoczo. Za nim chyba pół klasy.

Ja jeden zostałem w ławce. Jakoś mi się nie spieszyło tym razem. Wolałem z nikim nie

rozmawiać. A już najmniej z Nellą Szyperską. Wyciągnąłem moją żółtą agendę i zamyśliłem się

ponuro. No cóż, stało się. Od dzisiaj, Maksymilianie Ogromski, nazywasz się Minim. Minimek

Fajowicz Mikroński. Naprawdę szkoda. Czy już nic nie da się zrobić? Może jest jeszcze jakaś

maleńka szansa? I dopisałem na końcu nie załatwionych spraw: „Ukręcić łeb końskiej sprawie”.

Ale jak?

7. Stawka na Konia

— Panowie, zdaje się, że tym razem tośmy zrobili Konia w konia — powiedział Męsio do

Cykanderów, którzy tłoczyli się na końcu korytarza.

— Tak, Koń został skutecznie spłoszony — roześmiała się Bojarska.

— Myślę, że wycofa się z tej gry — dodał Racuch przecierając nerwowo okulary.

— Panowie, wyrażam wszystkim moje największe uznanie i tobie, pani — skłonił się

błazeńsko przed Bojarską Męsio. — A także tobie dziękuję, Maksym — odwrócił się do mnie.

— Za co? — mruknąłem.

— Za to, że przestałeś bronić Konia. Mówiłem wam, że Ogromski to fajny chłop.

Zaczerwieniłem się. Chciałem im powiedzieć, że zaszła pomyłka w nazwisku i że od

kilku minut nazywam się Minim Mikroński, ale wciąż jeszcze byłem zbyt przygnębiony, by brać

udział w dyskusji.

Męsio trzepnął mnie przyjacielsko w łopatkę.

— Sprawdziłeś się, Cymek. Wiesz, oni się bali — spojrzał na cykanderów — że odetniesz

się od nas i wszystko popsujesz. Widzicie, że się nie odciął. Jemu też Koń przestał się już

podobać. Ja osobiście dostałem dreszczy od tej końskiej mowy. „Takie rzeczy nie ze mną. Nie

będziemy się okłamywać!”. Szczera dusza! Czaruś się znalazł! Naciągacz!

— Naciągacz?! — spojrzałem zaskoczony na Męsia.

— Jasne. Chciał nas naciągnąć na szczerość. Ty mu, bracie, powiesz, co myślisz o tym i o

tamtym, rozpakujesz przed nim swoją walizkę, a on potem będzie cię miał w garści. Przyznaj się,

otwórz mu serce, pokaż swoje słabe punkty, a on cię przy okazji uderzy w takie bolące miejsce.

Kiedy raz bolało mnie w sobie, podszedł do mnie Ciężki Tubka i zapytał, co mi jest. No to

powiedziałem, że mnie w sobie boli. „Gdzie”? zapytał. Wskazałem na żołądek. To łobuz rąbnął

mnie pięścią w to miejsce i śmiał się, kiedy się zwinąłem. Od tego czasu nie mówię nikomu,

gdzie mnie boli i nie dam się naciągnąć na żadne Końskie apele i mowy. To są takie zagrania.

Nawet Cymek się na tym poznał. Wczoraj jeszcze bronił Konia, a dzisiaj już Koń przestał mu się

podobać!

Pomyślałem, że to ostatni moment, żeby odzyskać szlachetne moje imię i twarz, i że jeśli

teraz nic nie powiem, to stanę się już zupełnym Cykanderem.

Powiedziałem przez ściśnięte gardło:

— Mylisz się!

— Co takiego?! — Męsio wytrzeszczył oczy.

— Koń wcale mi się nie przestał podobać... W ogóle jak możesz porównywać tego goryla

Tubkę z Koniem?... — wyrzucałem pośpiesznie potok słów. — A co do naszych wypracowań to

w dalszym ciągu twierdzę i utrzymuję, że były dęte i nie na poziomie. I ty sam wiesz o tym

najlepiej, Męsiu, bo to ty właśnie nazywałeś ten styl pisania dętologią i dmuchaniem w bambus...

Wszyscy pamiętają...

— Człowieku, czy ja mówię, że nie? — zdenerwował się Męsio. — Nie chodzi o to, czy

Koń ma rację co do wypracowań, czy nie! Po prostu chodzi o to, że to jest niebezpieczny Koń,

który próbuje nas wziąć do galopu. A ja nie mam ochoty galopować z Koniem!

— Ty nie, ale są tacy, co uwielbiają wyścigi, jazdę szybką na czas i skoki przez

przeszkody! Co do mnie, ja stawiam na Konia!

Męsia zatkało na moment.

— Stawiasz? W jakim sensie?!

— Ogólnym i szczególnym, ideologicznie i praktycznie.

— Mów konkretnie.

— Konkretnie? Konkretnie to Koń wróci.

— Być może wróci z dyrem — powiedział Męsio, odzyskując pomału równowagę. —

Proszę bardzo, niech sobie wraca. Ja to wziąłem pod uwagę. Jak przyjdzie z dyrem, powiemy

dyrowi, że nic nie rozumiemy z jego lekcji, że jest okropny, że krzyczy na lekcjach, że się złości,

że ze strachu nie możemy nic wykrztusić i że nie chcemy Konia. I zobaczycie — dyrektor

zabierze go wtedy i będziemy mieć spokój... — urwał nagle, bo przez okno zauważyliśmy

wszyscy małego Gibasa.

Wracał zdyszany, z wywieszonym językiem, widocznie z bardzo daleka. Rzuciliśmy się

ku wyjściu, ciekawi najnowszych wiadomości o Koniu. Ale Gibas wpadł pierwszy w drzwi. Już

był na korytarzu. Łapał z trudem powietrze.

— Co się stało? — dopytywał Męsio. — Gdzieś ty był?

— Tro... tropiłem Konia, przecież powiedziałeś, żebym biegł za nim.

— Jasne, ale tak daleko?

— On pobiegł aż do lasu — sapał Gibas.

— Co ty pleciesz?! Do lasu? Z dziennikiem?

— No, nie... najpierw wstąpił do pokoju nauczycielskiego i zostawił dziennik, a potem

poszedł do biblioteki.

— Do naszej biblioteki?

— Tak, widziałem dokładnie, cały czas szedłem za nim. On wziął jedną książkę z działu

„Psychologia”... przerzucał szybko strony...

— I co?

— Potem rąbnął nią...

— Kogo? Ciebie?

— Nie, no skąd? Nikogo nie rąbnął, tylko rzucił ją ze złością.

— Na ziemię?

— Nie, na stół pani Cyborowej, aż się wzdrygnęła, a on zapytał, czy nie ma jakiejś

lepszej książki, ale pani Cyborowa nie miała, więc wybiegł z biblioteki. Myślałem, że pobiegnie

do dyra, a on w ogóle... — Gibas wytarł głośno nos.

— Co to znaczy w ogóle?... — denerwował się Męsio.

— W ogóle wybiegł ze szkoły — dokończył Gibas.

— Wybiegł ze szkoły? W jakim tempie?

— W tempie właściwym biegom długodystansowym. Biegłem za nim — sapał Gibas —

bardzo byłem ciekawy, gdzie tak biegnie.

— Pewnie po papierosy — zauważył Racuch.

— Koń nie pali — powiedziałem.

— Tak, on nie pobiegł po papierosy... tylko do lasu!

Wszyscy spojrzeli na Gibasa zaskoczeni.

— Jak to do lasu? Koń do lasu?

— Skąd wiesz? — zapytałem. — Pobiegłeś za nim do lasu?

— Nie... nie wytrzymałem tempa — wyznał Gibas nieco zakłopotany. — Ale widziałem,

jak biegł... Wbiegł na drogę do lasu.

Męsio zarżał zwycięsko.

— Panowie! Czy jeszcze nie rozumiecie, o co chodzi?! To jest ucieczka Konia! On już

nie wróci.

— W ogóle? — zamrugał oczami Gibas. — Myślisz, że zostanie w lesie?

— Głupi jesteś. Nie wróci do szkoły... a w każdym razie nie do naszej klasy. On ma

zniszczone nerwy. Ten bieg o tym świadczy. Czy normalny gog pobiegłby po takiej hecy na lekcji

do lasu?

Oczywiście, nikt nie miał pod tym względem żadnej wątpliwości.

— Powtarzam, to jest ucieczka Konia — zakończył Męsio. — Koń nie wytrzymał

nerwowo i uciekł.

— Bzdura — powiedziałem i spojrzałem na zegarek — po prostu jest godzina dziesiąta

czterdzieści pięć. — O tej godzinie Koń codziennie trenuje biegi... Poza tym nie pobiegł do lasu,

lecz na stadion. Jak wiecie, stadion leży przy tej samej drodze. On codziennie wykonuje na

stadionie co najmniej jedno okrążenie.

— Coś ty?! — bąknął zaskoczony Męsio.

— To prawda — przyznał Racuch. — Ja go widziałem na stadionie. Koń należy do klubu

„Sparta”, robi tam biegi średnie. Często schodzi poniżej czterdziestu siedmiu sekund!

Wiadomość zrobiła duże wrażenie na Cykanderach. Zresztą nie tylko na nich.

Zauważyłem, że od dłuższej chwili naszej dyskusji przysłuchuje się chyba cała klasa. I, co mnie

bardzo zdopingowało, Nelka Szyperska.

Odchrząknąłem.

— Panowie, sami widzicie, że nie jest to zwykły Koń. Jest to Koń o rozmaitych

wybitnych właściwościach. Między innymi jest to Koń sportowy — powiedziałem. — Wy

traktujecie go jak fuksa, ale ja stawiam na tego Konia... Przykro mi, że muszę ci to oświadczyć,

Męsiu, ale muszę, chociażby dlatego, żeby cię ostrzec. On wróci i jeszcze raz spróbuje wziąć

przeszkodę, bo to jest Koń, który lubi brać przeszkody. Radziłbym się zastanowić, co robić, kiedy

wróci.

— Tak, należałoby się zastanowić — wtrącił Racuch. — Oczywiście na wszelki

wypadek... Zawsze trzeba być przygotowanym na różne możliwości.

— Tu nie ma się co zastanawiać — powiedział Męsio. — Mosty są spalone. Jeśli Koń

wróci, w co nie wierzę, to nie będzie nas kochał. Będzie próbował się odegrać i mścić...

Dlatego....

— Nie znasz Konia — przerwałem mu. — Stale przymierzasz go do tego goryla Tubki, a

to jest Koń szlachetnej krwi. To jest mustang...

— Pegaz — dorzucił Racuch, ale wszyscy tylko roześmieli się, bo nikt nie wiedział, co to

takiego jest Pegaz.

A Męsio od razu skorzystał z zakłopotania Racucha i przejął inicjatywę.

— Być może jest to Koń wspaniały, ale w tej chwili jest to Koń zraniony. Rzuciliśmy mu

wyzwanie. Zraniliśmy go śmiertelnie. On nam tego nie daruje... A ja nie mam ochoty być

stratowany przez Konia, i choćby to nawet był mustang, czy też... jak mu tam...

— Pegaz.

— O właśnie. Pegaz. Na szczęście to nam nie grozi, on już do nas nie przyjdzie... mówię

wam, on był tylko przysłany na próbę. Próba się nie udała. Zabiorą go.

— A jeśli on uzna, że próba jeszcze trwa, no i postanowi odbyć jeszcze jedną lekcję? —

zapytałem.

— Wtedy musimy dalej stawiać opór — oświadczył Męsio. — Aż się zniechęci

ostatecznie. Nie mamy innego wyboru. U Konia jesteśmy już spaleni. Dziecko wie, że

podpadliśmy.

— Za bardzo boisz się Konia — powiedziałem. — Od początku za bardzo się go bałeś i

dlatego narobiłeś głupstw.

— Ja? Bałem się?!

— Tak. Po prostu wszystko robiłeś ze strachu. Panowie, spójrzcie w lustro — jesteście już

prawie dorośli, a tak boicie się Konia. To przecież śmieszne...

— Jak tu się nie bać po tym wszystkim? — mruknął Racuch. — Teraz już chyba jest

powód.

— Nie przesadzaj... bywają gorsze opresje.

— Ale coś trzeba zrobić — mówił zdenerwowany Racuch. — Męsio ma rację, że jeśli

Koń wróci, to nas stratuje.

— Tak, co robić? — odezwały się głosy.

— Przede wszystkim nie robić burzy w wannie. Nie popadać w panikę, nie wyobrażać

sobie, że od dmuchania w zupę zrobiły się tajfuny. Może Koń sam nie będzie chciał o tamtej

lekcji pamiętać... i zacznie z innej beczki.

— A jeśli przyjdzie nastawiony bojowo, znów wróci do tych okropnych zdań i będzie na

siłę chciał brać przeszkodę? — zapytała Bojarska.

— Wtedy musimy szybko usunąć przeszkodę, zanim oszołomiony Koń zrozumie, co się

stało, utniemy łeb całej sprawie...

— Ale jak? Potrafisz to zrobić?

— Spróbuję...

— Teraz jesteś dzielny junak, bracie Cymku — zadrwił Męsio — ale dziwnie jakoś nie

słychać cię na lekcji.

Spojrzałem na niego ciężkim wzrokiem.

— Jutro usłyszysz — powiedziałem.

— No, to będzie dziejowa chwila w naszej klasie! Słyszeliście wszyscy? Cymek

przyrzekł ujarzmić mustanga!

— Hurrra! — krzyknęli Cykanderzy.

Podnieceni czekającą ich jutro zabawą, już na to konto zaczęli szalone gonitwy po

korytarzu.

Podszedłem do Nelki Szyperskiej.

— No, jak? Jesteś zadowolona?

Nelka patrzyła na mnie oszołomiona.

— Już sama nie wiem, jak to jest. Czasem wydajesz mi się zabawny i dziecinny, jak

wtedy, kiedy wlazłeś z puzonem na próbę przedstawienia, a czasem piekielnie inteligentny i

mądry.

— To naturalna mieszanka — odparłem — jestem i taki, i taki. Tak właśnie jest, kiedy się

ma piętnaście lat. Czytałem o tym w jednej książce, tam pisali, że na tym właśnie polega

młodość. Oczywiście ta mieszanka może być w różnych proporcjach. U mnie na przykład w

ostatnim czasie było trochę za mało mądrości...

— Ależ skąd — zaprzeczyła gwałtownie Nella — właśnie dzisiaj przecież błysnąłeś

mądrością.

— Gdzie niby?

— No, przede wszystkim w klasie...

Pomyślałem, że nabija się ze mnie i że jest to rodzaj tak zwanej zimnej ironii, spojrzałem

na nią z ukosa, ale była piekielnie poważna. Tym hardziej zrobiło mi się głupio, ale nie dałem

tego po sobie poznać.

— Och, przesadzasz! — powiedziałem, robiąc skromną minę.

— Wcale nie! To było takie mądre, że nie od razu się zorientowałam.

— Co na przykład? — byłem bardzo ciekaw.

— No, że odłożyłeś tę rozmowę z Cykanderami do przerwy... Gdybyś wystąpił przeciw

nim na lekcji... dopiero teraz widzę, jakie to byłoby straszne!

— Myślisz, że dobrze zrobiłem?

— Pewnie. Gdybyś wtedy wystąpił, pan Szykoń dowiedziałby się, że klasa jest

podzielona, że to jest spisek Cykanderów, że oni umyślnie tak wszystko robią... no i wtedy

przejechałby się po Cykanderach. Nie mieliby żadnych szans. Byliby zgubieni... nie tylko zresztą

im by to zaszkodziło. W ogóle atmosfera w klasie byłaby zatruta. Może na zawsze. Oczywiście ty

zdobyłbyś łaski Konia, ale jakim kosztem? Po trupach Cykanderów... Ale ty nie mogłeś przecież

tak postąpić. Ty chciałeś dać im szansę! I dlatego postanowiłeś przemówić im do rozumu dopiero

po lekcji. I zrobiłeś to świetnie. Dopiero teraz zrozumiałam, że za jednym zamachem chcesz

uratować i Konia, i Cykanderów. To jest mądre i to jest ładne.

Czułem lekki zawrót w głowie. Nie przypuszczałem, że byłem aż taki mądry. A może

tylko w oczach Nelli, bo Nella... Wcale bym się zresztą tym nie zmartwił. Popatrzyłem na nią

uważnie. Uśmiechała się do mnie.

— Jesteś naprawdę równy chłopak, Cymek. Gdybym ja choć w części była taka odważna!

Chrząknąłem zakłopotany.

— Nie przejmuj się, za to jesteś bardzo przenikliwa — powiedziałem z odrobiną

szyderstwa i goryczy.

8. Jak uciąłem łeb końskiej sprawie

W napięciu czekaliśmy, czy Koń przyjdzie na następną lekcję. Nawet najbardziej

opieszali i niesforni uczniowie zajęli miejsca w ławkach jeszcze przed dzwonkiem. Wszyscy

spodziewali się poważnych emocji. Mnie oprócz emocji czekał jeszcze poważny wysiłek — to ja

przecież według słów Męsia miałem „ujeżdżać mustanga”. Najgorsze, że nie wiedziałem, jak to

zrobić. Wszystko będzie przecież zależeć od okoliczności.

Minuta biegła za minutą — pan Szykoń się nie zjawiał. W klasie zaczął narastać gwar.

Mały Gibas wyskoczył nawet z ławki i napisał na tablicy wielkimi literami: Koniec z Koniem.

Chciał jeszcze dorysować przewróconego na przeszkodzie konia, ale w tym właśnie

momencie pan Szykoń stanął w progu. Gibas nie zdążył nawet otrzeć rąk z kredy! Zapanowała

śmiertelna cisza. Wszyscy czekali, co teraz się stanie, ale pan Szykoń nawet nie spojrzał na

tablicę.

— Czemu sterczysz? — powiedział tylko do Gibasa. — Zmiataj na miejsce.

Gibas czmychnął i schował się za plecami kolegów.

Potoczyłem wzrokiem po klasie. Napotkałem wściekły wzrok Męsia. Uśmiechnąłem się z

satysfakcją. Koń przyszedł, jak przepowiadałem. A więc wygrałem pierwsze starcie. Teraz

mogłem już być pewny, że mam za sobą co najmniej pół klasy i zrobiło mi się raźniej.

Niestety, gdy spojrzałem na Konia, znów poczułem pewien niepokój. To był wprawdzie

Koń, ale już nieco inny Koń. Poważny, jakby skupiony, a może skrępowany po prostu. W

każdym razie, gdy na moment uniósł głowę znad dziennika, ujrzałem w jego oczach niepewność.

Sam też od razu poczułem się niepewnie. Przecież od wczoraj stawiałem na Konia.

Niedobrze, pomyślałem, jeśli Męsio zauważy u Konia tę niepewność, od razu pójdzie do

ataku, tym razem już na całego, i zacznie się okrutna zabawa. Wilki osaczą Konia i rozszarpią w

drobne kawałki.

Tak jest, łowcy wilków i poskramiacze lwów nie mogą sobie pozwolić na niepewność.

Lwy to czują i stają się tym bardziej niebezpieczne. Bałem się o Konia. Nie wiedziałem, co zrobi.

Niepewni poskramiacze lwów mogą ulec paraliżowi, zesztywnieć, stracić głos, szczękać zębami.

Mogą także przestać panować nad nerwami, niepotrzebnie trzaskać z bicza i strzelać, co jest

jeszcze gorsze. Mogą także spróbować obłaskawić lwy pochlebstwami, rozkaprysić i

rozgrymasić, próbować się okupywać lwom kawałkami (cudzego) mięsa, co jest tylko pozornie

lepsze, a na dłuższą zwłaszcza metę zgubne.

Co zrobi Koń? Na razie starał się panować nad nerwami. Wstał i powiedział spokojnym,

może tylko znużonym głosem:

— Zdaje się, że to, co mówiłem na poprzedniej lekcji, nie było dostatecznie zrozumiałe.

Powtórzymy zatem wszystko jeszcze raz...

Patrzyłem z niepokojem na Konia. To był błąd! Nie powinien tak zagaić. Nieostrożny,

biedny Koń! Sam dobrowolnie wchodził na teren bagnisty i śliski, gdzie już czekały na niego

wilki — Cykanderzy. Nie należy wracać do niczego, co skończyło się nieprzyjemnie, a

przynajmniej na pozór zacząć z innej beczki; powtarzanie mogło doprowadzić tylko do

powtórzenia wczorajszej przykrości. Nową bitwę należy wydać w innym, wygodniejszym

miejscu, w żadnym wypadku na polu niedawnej klęski. Klasa nie znosi powtórek! Jeszcze tego

tylko brakowało, żeby Koń zaczął nudzić!

Obejrzałem się. Pół klasy patrzyło na mnie. Wiedziałem: chcą, żebym szybko zadziałał w

tej sytuacji. Ja też patrzyłem na moich stronników, starałem się ich zliczyć, ale tak naprawdę to

widziałem tylko oczy Nelki.

I nagle pomyślałem: Maksymilianie Ogromski, to jest moment, żeby pokazać, iż nie

darmo nosisz maksymalne imię i nazwisko. Oto masz szansę, żeby odegrać dziejową rolę w

historii tej okropnej klasy. Decyduj się! Odwróć bieg wydarzeń! Za moment będzie już za późno.

Wstań i ujmij ster wydarzeń w swoje ręce!

Wstałem.

Zgnębiony Koń, coraz bardziej upodabniający się do chudej smutnej szkapy, nawet nie

zauważył, że chcę się włączyć i zabrać głos.

— Wróćmy do poprzedniej lekcji — powiedział.

— To nie będzie potrzebne — oświadczyłem możliwie spokojnie, ale głośno i dobitnie.

Klasa zastygła. Poczułem przyjemne podniecenie. Wszyscy patrzyli na mnie. Koń drgnął i

też obrócił się do mnie.

— Co powiedziałeś?

Widać było, że nie od razu zrozumiał.

— Powtórki nie są konieczne — powtórzyłem — myślę, że wszyscy w klasie zrozumieli.

— Jednak wczoraj... — zaczął Koń.

— Wczoraj to było zaskoczenie — przerwałem szybko — ogólne zaskoczenie i

oszołomienie, proszę pana. Cios podbródkowy, że tak powiem... prawie nokaut, proszę pana...

musi upłynąć trochę czasu, aby przyjść do siebie.

— Czy to ma znaczyć, że już przyszliście do siebie? — zapytał nieufnie pan Szykoń.

— Właśnie to chciałem powiedzieć. Po prostu wczoraj nas zatkało, może to wyrażenie

bardziej przemówi do pana. Ja sam byłem zatkany... To wszystko, co pan mówił, było takie inne i

nowe, nie byliśmy przyzwyczajeni... nie mogłem słowa wykrztusić (jakaż to była prawda). Ale

zrozumieć, to my zrozumieliśmy.

— Wolałbym jednak przekonać się i upewnić, powtórka wam nie zaszkodzi — chrząknął

Koń.

Westchnąłem ciężko. Boże, jaki ten Koń uparty! Przeczuwałem, że czeka mnie ciężki

wysiłek.

— Proszę pana, słowo daję — podjąłem z poświęceniem — pan może być zupełnie

spokojny. Zresztą u nas jak kto nie rozumie, to my sami wkładamy mu łopatą do głowy. U nas w

klasie są koledzy, co mają zdrowe makówki. Wystarczy tylko potrząsnąć i sypią się wyjaśnienia,

fakty i wiadomości. Taki na przykład Mężyk — to intelekt jak brzytwa... on to wszystko, co pan

nam mówił, ma w jednym małym palcu... Jak pan nie wierzy, możemy na ten temat

podyskutować przy całej klasie, inni na pewno też się włączą... Mężyk poprowadzi tę dyskusję...

Spojrzałem złośliwie na Męsia. Męsio siedział jak przygwożdżony, nie bardzo wiedząc

chyba, czy ma się wstydzić, czy być dumny... „No wstań teraz — rzuciłem mu wyzywające

spojrzenie — tłumacz się, że to nieprawda, tłumacz, że niczego nie pojąłeś! Nie, nie zrobisz tego,

bo jeśli masz trochę oleju w głowie, to rozumiesz, że ja chcę cię wyciągnąć za uszy z tej afery!”

Mój chwyt okazał się nie najgorszy. Cykanderzy siedzieli zdezorientowani. Część ich

zapewne przypuszczała, że wszedłem w kontakt z Męsiem i taką wypracowaliśmy, tudzież

uzgodniliśmy, linię działania. Więc oszołomieni Cykanderzy nie ruszą... zostali chyba skutecznie

zneutralizowani. Ale pozostawał Męsio. Czy nie chwyci się jakichś rozpaczliwych metod?

Oczekiwałem w niepewności. On jednak nie odważył się. Nie był aż tak szalony.

— No, pięknie, skoro już rozumiemy się tak dobrze, uznaję problem za zamknięty —

powiedział zaaferowany i jakby nie przekonany do końca Szykoń — chyba że Mężyk ma jeszcze

coś do powiedzenia... Wczoraj byłeś niemową, a dzisiaj słyszę, że pomagasz kolegom i jesteś

kimś w rodzaju autorytetu. Więc jak to jest? Powiedz?

Męsio wstał, łypiąc bezradnie okiem... Poprawił szyję w kołnierzyku.

— Ja... nie mam nic do powiedzenia, to znaczy... nic nowego. To jest tak, jak mówił

Ogromski... to było oszołomienie, proszę pana...

— Siadaj!

Męsio usiadł szybko.

— Ciekawa klasa — powiedział pan Szykoń odzyskując pewność siebie — co trochę ktoś

tu popada w oszołomienie. Wczoraj wy, dzisiaj i jestem oszołomiony... Bo muszę wam

powiedzieć... właściwie to miała być moja ostatnia lekcja z wami... Miałem dosyć waszego

uporczywego oszołomienia i przyszedłem się z wami pożegnać... ale skoro się już rozumiemy...

— A to dopiero heca! — szepnął do mnie Męsio.

— Teraz z kolei ty jesteś oszołomiony, jak widzę — odparłem.

— Niech cię Koń kopnie! — zasapał Męsio.

Przez chwilę jeszcze miałem obawy, że zbyt szczere wyznanie Konia może na nowo

wzbudzić czy rozdrażnić Cykanderów. Rozglądałem się, czy któryś z nich nie podejmie

kontrataku, ale nie, w klasie, o dziwo, panował spokój. Rozluźniony wewnętrznie Koń przeszedł

do nowego tematu: „Piszę do gazety reportaż z miejscowości, gdzie spędziłem wakacje”. Tu już

każdy w klasie czuł się na mocniejszym gruncie.

Odetchnąłem. A więc zwycięstwo? Zwycięstwo całkowite i bezwzględna kapitulacja

Cykanderów? Nie chciało mi się wierzyć! Jedno było pewne. Przynajmniej na razie postanowili

przyjąć moją formułę... Nie wymyślili widać nic lepszego na poczekaniu.

Wracałem ze szkoły razem z Nelką. Kiedyśmy się rozstawali, zapytałem:

— A teraz powiedz mi prawdę, czy wtedy, podczas tej okropnej lekcji, nie uważałaś, że

jestem tchórzem?

— Co ty?! Przecież już powiedziałam ci... Dlaczego to cię wciąż dręczy?!

— Bo ja sam... muszę ci powiedzieć, ja sam czułem się wtedy jak Minim Mikronowicz.

— Bzdura. Dla mnie byłeś zawsze Maksymilianem Ogromskim.

— Zawsze?

— Tak, nawet jak mówiłam co innego, zawsze wierzyłam w ciebie.

— Dlaczego?

— Nie wiem... tak krótko cię znam, a jednak ci wierzę.

— Jesteś łatwowierna.

— Wcale nie. Nie myśl, że ja każdemu wierzę. Ale myślę, że tobie można... W każdym

razie ja się nie zawiodłam. Przecież to właśnie ty ukręciłeś w końcu łeb końskiej sprawie.

— Sprawa miałaby łeb, i to bardzo duży, do tej pory, gdyby... gdyby nie ty... Przecież

wiesz, że ja to wszystko zrobiłem dla ciebie!

— Mówisz serio?

— Tak.

Milczała przez chwilę.

— Jestem bardzo szczęśliwa — odezwała się wreszcie. — Pierwszy raz w życiu ktoś

zrobił taką trudną rzecz dla mnie. I to właśnie jesteś ty. To strasznie miło mieć kogoś, komu

można wierzyć i na kim można polegać? Dlaczego masz taką ponurą minę? — zapytała

zdziwiona.

— Trudno być zachwyconym w mojej sytuacji. Ja cię robię szczęśliwą, ale ty uwielbiasz

Konia!

— Co ty gadasz!

— Uwielbiałaś go od samego początku!

— Coś ty... ja go tylko żałowałam.

— Och, nie wypieraj się. Obserwowałem cię całą lekcję. Patrzyłaś w niego jak w obraz.

— Jak w obraz?

— Zbyt łatwo wpadasz w zachwyt, jak każda dziewczyna. Koń, owszem, jest na

poziomie, ale bez przesady! Dlaczego ty się śmiejesz — wykrztusiłem — co w tym śmiesznego?

Ale ona śmiała się w dalszym ciągu. Ja też uśmiechnąłem się w końcu... bo pomyślałem,

co sam mówiłem o młodości jako o piekielnej mieszance. Psiakość, znów chyba coś mi się

pomieszało... a może po prostu źle dobrałem proporcje?

9. Jak trzymać dwie sroki za ogon

Wprawdzie wykreśliłem nareszcie z agendy sprawę Konia, ale nie sprawiło mi to

większej ulgi, bo przy okazji stwierdziłem z przykrością, że pozostałe ważne sprawy nie ruszyły

zupełnie z miejsca. Był już październik, a ja nie nakręciłem ani pół metra filmu, nie przebiegłem

czterystu metrów w czasie poniżej pięćdziesięciu sekund, w ogóle nawet nie zbliżyłem się do tej

magicznej cyfry. Finansowo też stałem na progu bankructwa. No i wreszcie — Giga!

Wiedziałem, że powinienem wykreślić Gigę z agendy i wstawić na jej miejsce Nelkę Szyperską.

Tak zrobiłby człowiek konsekwentny. Ja jednak stale zwlekałem. Wtedy, gdy wykreślałem

sprawę Konia, też postanowiłem za jednym zamachem wykreślić Gigę. Już nawet zamachnąłem

się piórem... ale na próżno, niestety! Pióro — a ściślej mówiąc mój zielony pisak — jakoś zawisł

mi w powietrzu... Nie... nie potrafię wykreślić Gigi. Mimo wszystko! Na razie — pomyślałem.

Potem „czas uleczy wszystko”. Tak przynajmniej mówiła moja biedna mama w krytycznych

chwilach dziejów naszej rodziny. Niestety, wzdychała przy tym ciężko i te westchnienia mamy

sprawiały, że zapatrywałem się nieco sceptycznie na lekarskie kwalifikacje czasu. Nie mając

jednak pod ręką innego środka, postanowiłem poddać się owej problematycznej kuracji.

Oczywiście jako człowiek czynu zamierzałem aktywnie pomagać i czasowi w

przepędzaniu Gigi z mych myśli i pamięci. Zdawałem sobie sprawę, że jest to operacja długa i

bolesna. Aby ją skrócić i znieść możliwie bezboleśnie, uznałem za konieczne rzucić się w wir

czegoś. Czytałem w książkach, że zadurzeni nieszczęśliwie bohaterowie rzucali się w wir zajęć,

aby zapomnieć... aby otrząsnąć się... więc ja też postanowiłem rzucić się w wir. Ale czego? Z

początku nie wiedziałem. Idąc w ślad bohaterów należałoby się rzucić w wir pracy, mnie jednak

specjalnie nie odpowiadał jakoś ten wir. Praca ucznia nie wydała mi się zbyt pasjonująca, w

każdym razie z pewnością nie tak ciekawa, aby można się było w niej pogrążyć bez reszty i

zapomnieć o nękających nas troskach. Więc co? Może sport? W końcu wstawiłem przecież do

agendy ten mój nieszczęsny bieg na czterysta metrów. Gdyby tak oddać się całkowicie idei

poprawienia wyników na tym dystansie? Zejść poniżej owych pięćdziesięciu sekund?! Ćwiczyć i

ćwiczyć, trenować codziennie ze stoperem aż do zupełnego zmęczenia? Wiedziałem już z

doświadczenia, że gdy się intensywnie trenuje, zapomina się o wszystkich innych sprawach, a po

treningu człowiek marzy tylko o jednym: żeby napić się czegoś zimnego i odpocząć. Więc i teraz

może... gdybym podjął na nowo treningi, myślałbym tylko o jakiejś coca-coli, o dobrej kolacji, o

fotelu, a nie o Gidze...

Po krótkim namyśle zdecydowałem się więc zaktywizować sportowo, zapisałem się do

klubu do sekcji lekkoatletycznej i jako obiecujący narybek codziennie ćwiczyłem pod okiem

trenera biegi średniodystansowe razem z innymi młodzikami. Po dwu tygodniach osiągnąłem

wymagane minimum i zostałem dopuszczony do Międzyszkolnego Biegu z okazji Święta Wojska

Polskiego, który to bieg miał się odbyć dwunastego października. Najpierw stanąłem do

eliminacji i wygrałem ją w mojej grupie. W biegu finałowym razem ze mną mieli startować

zwycięzcy pozostałych pięciu grup. Znałem wszystkich doskonale z pracy w klubie. Byli to

następujący chłopcy: bracia Bojek, Ciemski Tytus, Opęda Klaudiusz, zwany Klodkiem, oraz

Kobylak Stanisław. Wszyscy byli bardzo groźni, może z wyjątkiem Klodka, który zwyciężył

fuksem, bo wylosował najsłabszą grupę. Od razu więc pomyślałem sobie, że nie mam szans

liczyć na zwycięstwo, chyba... chyba że zdarzy się jakiś cud. Ale potem przyszło mi na myśl, że

gdzie jak gdzie, ale właśnie w sporcie zdarzają się różne cuda i nie powinienem z góry

kapitulować. Najważniejsze to prócz formy fizycznej mieć formę psychiczną. Wiedziałem, że to

nie zależy tylko ode mnie, ale i od postawy publiczności w czasie zawodów. Gdybym czuł, że

trzyma moją stronę, że stawia na mnie... Tak, potrzebowałem dopingu, oparcia duchowego i

zachęty. Na kogo mogę liczyć? Oczywiście liczyłem na moją klasę, a zwłaszcza na Nelkę

Szyperską, bo ważne jest nie tylko, ile osób dopinguje, ale także kto to robi. Tak, w tym biegu

Nella by mi bardzo pomogła. Wystarczyłaby świadomość, że znajduje się na trybunie. W

przeddzień zawodów spotkałem ją w szkole.

— Oczywiście jutro spotykamy się na stadionie — powiedziałem. Była raczej zdziwiona.

— Na stadionie? Dlaczego?

— Nie wiesz?

— Skąd mam wiedzieć?!

Zamilkłem, przykro zaskoczony. Nic nie wie! A ja głupi myślałem, że wszyscy żyją

tymi zawodami. To był pierwszy kubeł zimnej wody na mój rozpalony łeb.

— Będę biegał na czterysta metrów — wyjaśniłem rozdrażniony, jutro są zawody i ja...

— Będziesz brał udział w biegach? — Nelka spojrzała na mnie dziwnie.

— Tak. Trenowałem ciężko przez dwa tygodnie...

— Rozumiem — powiedziała — dlatego nigdzie nie było cię widać. Słuchaj, Cymek, nie

chcę się wtrącać do twoich spraw, ale pozwól, że jedno ci powiem: za bardzo się rozpraszasz, za

wiele srok naraz chcesz trzymać za ogon! Boję się, że wszystkie ci uciekną.

Zdenerwowała mnie. Zamiast podziwiać moje zdolności, jakieś pouczenia... drętwe

mowy... Chciałem jej to wygarnąć, ale powiedziałem tylko:

— Po prostu jestem wszechstronny. Powinnaś to docenić. A może nie lubisz sportu?

— Nie lubię przesady. Znikasz po całych dniach. Przestałeś zaglądać do naszego ogniska,

profesor Kiryłło martwi się, co będzie z twoją grą na puzonie... A ty sobie po prostu biegasz na

stadionie...

— Miałem w planie ten bieg wcześniej niż puzon!

— To po co zapisałeś się na lekcję puzonu?

Zasapałem gniewnie, ale nie mogłem odpowiedzieć na to pytanie.

— Marnujesz tylko czas! - ciągnęła wzburzona Nelka. — Zastanawiam się, czy naprawdę

jesteś taki mądry, jak myślałam.

— To zastanawiaj się — odpaliłem — a ja muszę przekroczyć granicę pięćdziesięciu

sekund!

— Po co?

— Szkoda, że tego nie rozumiesz. Po prostu mam takie ambicje.

— Wolałabym, żebyś się zajął ambicjami filmowymi.

— Filmowymi? Skąd wiesz?

— Dowiedziałam się, że werbujesz aktorów do filmu, który masz kręcić. Czy to prawda?

— Tak — bąknąłem zbity z tropu.

— Ciekawe, że nic mi o tym nie wspomniałeś.

— Nie wspomniałem?

— Nie. Tyle z sobą rozmawialiśmy, a ty ani słowa o tym filmie — w głosie Nelli

wyczuwałem wyraźną pretensję. — Ukrywałeś to umyślnie przede mną!

— Ależ skąd...

— To dlaczego?...

— Nie myślałem, że cię to interesuje...

— To mnie interesuje! — zaczerwieniła się Nelka.

Chrząknąłem i zapytałem ostrożnie:

— Czy... czy chciałabyś zagrać w tym filmie?

— Uważasz, że się nie nadaję? — Nella poprawiła włosy, odstąpiła krok i

zademonstrowała się w całej okazałości na tle szkolnej tablicy ogłoszeń, ze sztucznym

uśmiechem przylepionym do jaskrawoczerwonych ust.

Wytrzeszczyłem oczy. Dopiero teraz zauważyłem, że Nelka ma „zrobioną” twarz.

Podmalowane powieki, dorysowane brwi, uczernione rzęsy i uszminkowane wargi. A do tego ta

fryzura!

— No więc? — zniecierpliwiła się Nella. — Nadaję się czy nie?

— O... owszem — wykrztusiłem — oczywiście, że się nadajesz, tylko...

— Tylko co?

Ugryzłem się w język. Nie mogłem jej przecież powiedzieć, że w tym momencie

przypomniała mi się Giga. Westchnąłem ciężko. Nie, tego nie da się ukryć, jednak Szyperska nie

zastąpi Gigi w filmie.

— Masz jakieś zastrzeżenia — zaniepokoiła się Nella — jakieś opory? — dopytywała. —

Może chodzi o Gigę?!

— Co? — zdrętwiałem.

— Nie wypieraj się — zasapała Nella. — Ciężki Tubka mi wszystko powiedział. Chciałeś

wziąć Gigę do filmu!

— No... tak — wyjąkałem — po prostu pasowała mi...

— Ona? A co ze mną?

Poczułem, że się pocę.

— Och, to nie problem — rzekłem pośpiesznie — potrzebuję paru aktorek... w

scenariuszu będzie kilka ról kobiecych... Więc ty i Giga... obie możecie zagrać — wypaliłem

wreszcie.

— Obie?! — wykrzyknęła Nelka.

— No, na przykład jako matka i córka.

— Ale kto będzie matką? — zdenerwowała się. — Chyba nie ja!?

Zdałem sobie sprawę, że wpakowałem się na teren nader niebezpieczny i śliski,

wycofałem się więc szybko.

— Możecie być siostrami — zaproponowałem.

— Ja mam być siostrą Gigi, no wiesz... — oburzyła się Nelka. — Nie potrafiłabym z

Gigą... nie.... film z Gigą w ogóle nie ma sensu — oświadczyła stanowczo — musisz ją

wykluczyć!

— Ależ Nelka, co ty znowu... zrozum!...

— Nie, nie zgadzam się! Nie znoszę Gigi!

— Nie bądź dzieckiem! — próbowałem ją uspokoić. — Jakby niektórzy, prawdziwi

aktorzy, tak stawiali sprawę, to by nie powstał nigdy żaden film. Myślisz, że oni zawsze się

lubią? O, moja droga — czasem nie znoszą się bardziej niż ty z Gigą, a grają zakochanych! Udają

uczucia takie, jakie są w scenariuszu, a prawdziwe chowają do kieszeni. Na tym właśnie polega

aktorstwo, proszę ciebie!

— Nienawidzę Gigi! — krzyknęła Nelka. Twarz jej napęczniała od złości.

Spojrzałem na nią z pobłażaniem.

— Musisz panować nad swoim ciałem — powiedziałem — jeśli chcesz być aktorką.

Aktorka musi.

Nella opanowała się.

— Myślisz, że potrafię? — zapytała strapiona.

— Na pewno! Ale powinnaś stale o tym pamiętać i nie dać się zaskoczyć przez złość! Po

prostu musisz trenować.

— Będę — westchnęła Nelka — ale to okropne, że Giga...

— Daj spokój z Gigą — powiedziałem ostro — jeszcze nawet nie wiadomo, czy zgodzi

się zagrać w moim filmie. Nawet z nią nie rozmawiałem.

— Nie rozmawiałeś?

— Nawet jej nie znam właściwie — mruknąłem cicho.

— Nie znasz?

— Nie. To wszystko tylko plany.

Nelka odetchnęła wyraźnie.

— Czy ona będzie na... na tym wyścigu?

— Na zawodach?

— Tak... na tych, o których mówiłeś.

— Skąd mogę wiedzieć — wzruszyłem ramionami — wiem tylko, że zawsze

interesowała się sportem... Widywałem ją na trybunach.

— Na pewno przyjdzie — przygryzła wargi Nelka. — Ja też przyjdę — oświadczyła

nagle.

— A to byłoby świetnie — powiedziałem i uśmiechnąłem się pod nosem. Było jasne, że

Nelka jest zazdrosna. Lecz nie miałem nic przeciwko temu. Przeciwnie, to mi sprawiało

przyjemność. Więcej, to mi było w tym wypadku na rękę...

10. Bieg na czterysta metrów

To zapowiadało się z początku całkiem nieźle. Kiedy w dniu zawodów zjawiłem się na

stadionie, jeszcze przed szatnią usłyszałem głośne kichanie. Z ciekawością otworzyłem drzwi.

Okazało się, że to kichali bracia Bojek. Właśnie z identycznych kieszeni wyciągali identyczne

chusteczki koloru yellow-bahama, po czym z identycznym trąbieniem wytarli identycznie

baniaste i czerwone nosy. Prawdopodobnie byli obaj identycznie zakatarzeni. Od razu poczułem

się raźniej. Taka niedyspozycja w dniu zawodów to jest handicap co się zowie. Przynajmniej z

braćmi Bojek mi się udało! Szansę mamy teraz wyrównane, a nawet może zdobyłem przewagę.

Spojrzałem na Ciemskiego Tytusa. Może i jemu też przytrafiła się jakaś przykrość? Niestety,

Ciemski Tytus był bezwstydnie zdrowy. Podskakiwał w miejscu jak pajac, demonstrując

ostentacyjnie swą odrażająco wysoką formę. Również Kobylak Stanisław napawał mnie

niepokojem. Był spokojny i skupiony. Zawsze bałem się spokojnych i skupionych twardzieli.

Kobylak Stanisław wygląda mi na takiego twardziela. Podobno obaj, zarówno Ciemski Tytus, jak

i Kobylak Stanisław, trenowali całe lato na obozie sportowym, podczas gdy ja zbijałem bąki u

babci Ciuszyńskiej w Pcimiu nad Rabą. Nadto, jak słyszałem, Ciemski Tytus i Kobylak Stanisław

poddali się specjalnej diecie i prócz innych przepisanych pokarmów pożerali posłusznie jak

zające dwie główki sałaty i potężne porcje szpinaku dziennie. Ja osobiście unikałem nadmiaru

zieleniny, a zwłaszcza do szpinaku czułem nieprzezwyciężony wstręt. Zdawałem sobie sprawę,

że to wszystko obniża poważnie moją kondycję fizyczną i że w żaden sposób nie mogę się

równać z takimi asami jak Ciemski Tytus i Kobylak Stanisław.

Z tych przykrych rozmyślań wyrwał mnie donośny dźwięk puzonu. Spojrzałem za okno.

Oczywiście to był Ciężki Tubka. Nadchodził w otoczeniu mikrusów. Raz po raz dął w srebrzysty

instrument, budząc podziw malców. W chwilę później pojawił się w progu naszej szatni.

— Cześć, chłopaki. Mam dla was dobrą nowinę — obwieścił zasapany, po czym zatrąbił

triumfalnie — impreza zapowiada się na medal! Kolosalne zainteresowanie! Włączyli się nawet

gogowie!

— Co... gogowie? — zaniepokoił się Ciemski Tytus, który zdążył już złapać od początku

roku szkolnego po parę łabędzi z ważniejszych przedmiotów i był znany w środowiskach

nauczycielskich jako Ciemna Masa Tytoidalna. — W jakim sensie gogowie? — dopytywał

wyraźnie zdegustowany tą nowiną.

— W sensie przyjemnym — oświadczył Tubka. — Postanowili ufundować pewne...

pewne nagrody dla zwycięzcy biegu na czterysta metrów.

— Nagrody? Jakie?

— Krążą wieści, że zwycięski uczeń ma być przez cały rok traktowany ulgowo w

pytaniu...

— Nie wierzę... — oświadczył z goryczą Ciemski Tytus.

— Niby jak to ulgowo? Nie będą stawiać łabędzi?

— Podobno zwycięski biegacz ma być podciągany co najmniej o jeden stopień w górę. To

by cię urządziło, Tytus.

— To są bujdy! Chcesz mnie podnieść na duchu i dlatego tak mówisz. To jest oszukańczy

doping — rozzłościł się Ciemski. — Zwycięzca tego biegu nie tylko nie będzie podciągany przez

gogów, ale na pewno im podpadnie. Ja się znam na tym — pociągnął nosem. — Przyuważą go.

Będą chcieli wiedzieć, co umie zwycięzca. Będą mówić: byłeś silny na bieżni, no to pokaż, czy

jesteś równie silny z matmy, i będą cię maglować z satysfakcją i zaginać z rozkoszą... Gogowie

nie znoszą kogoś, kto się wyróżnia na sportowym polu, a w klasie jest klops.

— Głupstwa gadasz. Jakby tak było, to by nie ustanowili specjalnej nagrody rzeczowej za

ten bieg — zarżał Tubka.

— Co to za nagroda? — Bracia Bojkowie zbliżyli się w identyczny sposób poprawiając

okulary na identycznie napuchniętych nosach.

— Fantastyczna — powiedział Ciężki Tubka. — Z początku miał być to Puchar Grona

Nauczycielskiego, ale okazało się, że w żadnym sklepie nie ma odpowiednio wspaniałego i

wielkiego kryształowego pucharu. Wszędzie oferowano gronu tylko kieliszki do wódki i do

sikacza. Pani Czubało zgodziła się już nabyć zamiast pucharu kieliszek z zielonkawego szkła,

nawet ładny, za dwanaście złotych, ale pan dyrektor Biegunowicz się sprzeciwił. Powiedział, że

mogłoby to być źle zrozumiane. Ofiarowanie zwycięskiemu uczniowi kieliszka mogłoby

wywołać wrażenie, iż grono pedagogiczne zachęca go do picia napojów alkoholowych. I wtedy

pan Roger Fizyczny zaproponował, żeby wręczyć dyrektora Biegunowicza.

Spojrzeliśmy po sobie.

— Jak to wręczyć? Dyrektora? Co ty?!

— Jako nagrodę dla zwycięzcy — oświadczył spokojnie Tubka.

— Samego Biegunowicza?! Zwariowałeś?!

— No... chciałem powiedzieć posążek dyrektora... to znaczy przedstawiający dyrektora,

czyli Biegunowicza, ze spiżu.

— Ze spiżu?

— Czyli z brązu. Konkretnie miała to być statuetka biegacza, którą na pewno

widzieliście...

— Ta co stoi na wystawie w sklepie „Desy”?

— Ta sama! Za sześćset sześćdziesiąt złotych. Słyszeliście pewnie, że jest to dzieło pana

Fąfary?

— Tego, co robi nagrobki na ulicy Cmentarnej?

— To jego brat. Fąfara, o którym mówię, czyli Fąfara Rączka podupadł ostatnio na skutek

nałogu pijaństwa i robi już tylko figurki diabełków i aniołków z gipsu w spółdzielni „Kramarz”.

Kiedyś zapowiadał się na wielkiego artystę i był kolegą dyrektora Biegunowicza, gdy uczył zajęć

plastycznych w szkole w Lelowie. Wtedy podobno wyrzeźbił tę podobiznę dyrektora.

— Nie jestem pewien, czy statuetka z wystawy „Desy” przedstawia Biegunowicza —

powiedziałem.

— Nie ma wątpliwości — oświadczył autorytatywnie Tubka. — Biegunowicz w młodości

był biegaczem.

— Twarz podobna — powiedział Ciemski. — Ma nawet okulary.

— Wysuniętą szczękę dolną — dodał Tubka. — A w ogóle ta sama postawa... ten

rozbieg... Widziałem, jak Biegunowicz raz śpieszył się na zebranie do Komitetu. Biegł tak samo

jak ten wyrzeźbiony sportowiec z wyciągniętą szyją podnosząc wysoko kolana. To jest na pewno

Biegunowicz! I co ważniejsze, w cenie sześciuset sześćdziesięciu złotych. Nierdzewny.

Wiadomość o tak cennej nagrodzie zrobiła na nas silne wrażenie. Przez chwilę

milczeliśmy oszołomieni.

— I... i to będzie na własność? — wykrztusił przejęty Tytus.

— Niezupełnie powiedział Tubka. To ma być nagroda przechodnia. Zwycięski biegacz

będzie przechowywał Biegunowicza, oczywiście na honorowym miejscu, aż do następnych

zawodów. Dopiero gdy zwycięży trzy razy z rzędu, otrzyma posążek na własność...

— To mi się mniej podoba — oświadczyłem.

— To może być kłopotliwe — dodał Ciemski Tytus.

Tubka chrząknął.

— To prawda... Rzecz może być kłopotliwa. Podobno brąz użyty do wyrobu posążka nie

jest najwyższej jakości... pod wpływem powietrza... zwłaszcza zanieczyszczonego powietrza zbyt

szybko zielenieje, a co gorsza czernieje. Dlatego do nagrody będzie dołączona specjalna pasta i

flanelka do czyszczenia dyrektora.

Spojrzeliśmy po sobie. Perspektywa czyszczenia dyrektora Biegunowicza przy pomocy

pasty i flaneli nie bardzo nam się podobała. To mogło być nudne na dłuższą metę.

— E, nabijasz się chyba z nas. — Opęda Klaudiusz spojrzał podejrzliwie na Tubkę.

— Jak słowo... — uderzył się w swą gorliwą pierś Ciężki Tubka. — Słyszałem, grono

pedagogiczne naradzało się w tej sprawie. Wszyscy byli za tym, żeby ufundować nagrodę w

postaci biegacza, ale bali się, czy młodzież potrafi uszanować tak cenne trofeum. Szczególnie

pani Czubało wyraziła wątpliwość, czy można oddawać bądź co bądź spiżowe wyobrażenie

władzy szkolnej we władzę jakiegoś drapichrusta-gołowąsa tylko dlatego, że ma szybkie nogi.

Tak powiedziała, zapamiętałem dokładnie.

— Drapichrusta? — skrzywił się Ciemski Tytus.

— Drapichrusta-gołowąsa! — odparł Tubka. — I powiedziała jeszcze, że żaden z nas nie

potrafi przechować posążka przez rok.

— Oburzające! — stwierdził Opęda Klaudiusz. — Taki brak zaufania!

— Wreszcie postanowiono — ciągnął dalej Tubka — że pan Roger Fizyczny będzie

osobiście kontrolował, czy statuetka dyrektora Biegunowicza jest właściwie przechowywana

przez ucznia-biegacza.

— Co to znaczy — właściwie? — zaniepokoił się Ciemski Tytus.

— To znaczy — odparł spokojnie Tubka — czy jest ustawiona na honorowym miejscu w

domu... czyli, jak się wyraziła pani Czubało, odpowiednio eksponowana oraz czy jest odkurzana i

czyszczona tą flanelką, o której mówiłem...

— Odkurzanie nie będzie łatwe — pociągnął nosem Opęda Klaudiusz. — Nie wiem, czy

przyjrzeliście się panu Biegunowiczowi na tej wystawie. On jest cały pofałdowany — zauważył

rzeczowo, i to też była prawda.

Milczeliśmy stropieni, a Ciemski Tytus zaczął podskakiwać jeszcze bardziej nerwowo niż

przedtem.

— Najbardziej się boję, że przy sposobności pan Roger może oprócz stanu nagrody,

sprawdzić stan ucznia. Człowiek będzie się bał żyć po swojemu, bo stale będzie myślał, że Roger

wpadnie do domu, krzyknie, fuknie i zapędzi do odrabiania lekcji. — Ciemski Tytus przebierał

nogami coraz bardziej nerwowo.

Tubka przypatrywał mu się z niesmakiem.

— Widzę, że zrobiłeś się nerwowy — zauważył. — To niedobrze. — Wyciągnął z

kieszeni wymiętoszoną paczkę sportów. — Masz, zapal sobie, stary, to cię uspokoi.

Ciemski Tytus zawahał się. Niewątpliwie z jednej strony był zaszczycony propozycją

Tubki, a z drugiej bał się... Wiedział, że jako biegacz... jako biegacz, powinien stanowczo

odmówić, ale chciał zagrać przed Tubką dorosłego wygę, któremu jakiś dymek nie może

zaszkodzić. Nawet przed biegiem na czterysta metrów. Wziął więc papierosa i zapalił z miną

starego praktyka.

Uśmiechnąłem się pod nosem. Do licha, nowy handicap. „Pal, kochasiu — pomyślałem

patrząc z przyjemnością na Ciemskiego Tytusa — zaciągaj się jak najgłębiej, a ciebie też będę

miał z głowy”.

A potem pomyślałem, że jestem podły. To nie są myśli godne wielkiego sportowca. Ach,

wiedziałem dobrze, co powinienem zrobić. Powinienem wypędzić Tubkę z szatni, wyrwać

mojemu szanownemu partnerowi Ciemskiemu Tytusowi peta z jego głupiej gęby, w każdym razie

powinienem go ostrzec, czym to grozi, no i powinienem być zmartwiony, że mój szanowny

partner traci tuż przed biegiem formę, a tymczasem nic z tego. Nie poruszyłem się nawet i wcale

nie byłem zmartwiony. Tak... nie jestem na pewno wielkim sportowcem, jestem nędznym

drapichrustem — jak by powiedziała pani Czubało — małym graczem, któremu zależy tylko na

wygranej, a bardzo mało na stylu, w jakim się wygrywa. To smutne. Czy musi tak być?... Może

by jednak spróbować pokazać, że stać mnie na wielki styl...

Zanim jednak zdążyłem cokolwiek komukolwiek pokazać, w oknie pokazała się Nelka

Szyperska. Wyglądała na bardzo zdenerwowaną.

Wybiegłem z szatni.

— Co się stało? — zapytałem.

— Jak się czujesz? — popatrzyła na mnie z niepokojem.

— Doskonale — odparłem zdziwiony.

— Czy... czy bardzo się denerwujesz?

— Trochę.

— A kogo się boisz z partnerów?

— W tej chwili, to już chyba tylko Kobylaka Stanisława.

— Och, Kobylaka... — Nelka zaczerwieniła się i westchnęła ciężko.

— Dlaczego wzdychasz? — zapytałem podejrzliwie.

Nelka spojrzała na mnie dziwnie spłoszonymi oczyma.

— Muszę ci coś wyznać — wykrztusiła.

— Co takiego?

— Całą noc nie mogłam spać i myślałam ciągle o tym... Słuchaj, Cymku, ja... nie mogę

trzymać twojej strony w tym biegu... ja... ja muszę trzymać stronę Staszka...

— Staszka?

— No, Kobylaka. Obiecałam... przyrzekłam mu, że będę go dopingować.

— Co takiego?! — osłupiałem. — Zdradziłaś mnie?!

— Mu... musiałam. — Nelka miała oczy pełne łez.

— Musiałaś?! No wiesz! — zasapałem wzburzony.

— Kobylak zrobił mi scenę.

— On? Taki spokojny?

— Wcale nie jest taki spokojny, jak ci się zdaje... On jest straszny... — wyznała Nella. —

Zrobił mi okropną scenę zazdrości. Mówił, że jak on mnie prosił, żebym przyszła na stadion, to

nigdy nie chciałam, a ty tylko jeden raz mi zaproponowałeś i od razu się zgodziłam, chociaż

znam cię dopiero od niedawna, a on mnie zna od przedszkola! I powiedział, że jeśli nie będę

trzymać jego strony w tym biegu i nie będę go dopingować okrzykami „Kobylak!”, to on cię tak

załatwi, że nie ukończysz biegu i że w ogóle odechce ci się być sportowcem. Odgrażał się

strasznie, a w oczach miał złe błyski...

— I ty się zgodziłaś?

— Bałam się, że on ci naprawdę coś zrobi.

— Ohydny terrorysta! Ale ty nie powinnaś się zgodzić — powiedziałem — powinnaś

mnie tylko ostrzec przed nim. Już ja bym sobie dał z nim radę.

— Och, ty go nie znasz... On jest gotów na wszystko, mógłby ci na przykład nasypać

czegoś do pantofli... albo schować kostium, albo niby niechcący przytłuc ci nogę... Jak o tym

pomyślałam... nie... nie mogłam dopuścić żadnego ryzyka.

— Mimo wszystko, nie powinnaś była tego zrobić — rzekłem twardo. — Przyrzekać

doping takiemu gadowi?! Bardzo liczyłem na to, że usłyszę twój głos na ostatnim wirażu... A tak

będę zupełnie sam.

— Będę krzyczeć „Kobylak”, ale myślami będę z tobą — oświadczyła Nelka.

— Dziękuję i za to — powiedziałem kwaśno.

— Przebacz mi. — Nelka otarła oczy.

— Przebaczam ci — powiedziałem.

Potem pomyślałem, że jeszcze nie zaczęły się zawody, a już tyle dramatów i emocji. A

swoją drogą, że taki Kobylak... — Pokręciłem głową i westchnąłem ciężko.

11. O szkodliwości kibiców, w rodzaju Tubki, słów kilkoro

Spojrzałem na zegarek. Dochodziła szesnasta. Od strony bieżni dochodziły mnie oklaski i

okrzyki tłumu. Wkrótce dołączył do nich bełkotliwy głos megafonu. To witają sprinterów, którzy

wyszli właśnie na boisko i zostali przedstawieni publiczności. Jeszcze dwadzieścia minut i

wystartujemy my — czterystumetrowcy. Pomyślałem, że czas wrócić do szatni i zacząć

przebierać się pomału...

Na progu garderoby buchnął we mnie gryzący obłok dymu tytoniowego. W głębi, w

niebieskich oparach majaczyły niewyraźne kształty zawodników. Wśród nich górował kształt

bardzo podobny do goryla. Był to niewątpliwie kształt Tubki. Zostawiłem drzwi otwarte i

zacząłem przedzierać się przez zasłony dymne do mojej szafki... Jak się wkrótce zorientowałem,

w szatni wciąż trwała dyskusja na temat szans poszczególnych zawodników i nagród

przewidzianych dla zwycięzcy.

— Wiedziałem, że tak będzie — usłyszałem głos Tubki. — Nagroda Grona to rzecz

śliska. Spodziewałem się, że może wam nie przypaść do gustu. Brać nagrodę od nauczycieli

może być krępujące, to zbyt przypomina naszą szkółkę kochaną, co innego, gdybym ja... —

Tubka wypuścił kłąb dymu.

— Gdybyś ty?! Co ty? — rozległy się niespokojne pytania.

— No, gdybym ufundował nagrodę.

— Nagrodę!

— Nie wiem tylko, czy mi wypada — chrząknął z fałszywą skromnością Tubka. —

Wprawdzie jestem dość znany w kołach młodzieży, zdobyłem pewien autorytet w kręgach

artystycznych oraz sportowych i moja opinia się liczy, ale z drugiej strony jestem tylko

uczniem... Dlatego chciałbym znać wasze zdanie. Czy to będzie dobrze przyjęte? — Spojrzał na

nas badawczo małymi, przenikliwymi oczami.

— Och, niepotrzebnie masz skrupuły — powiedziałem głośno — pomysł jest wspaniały.

To miło z twojej strony, że chciałbyś ufundować mi nagrodę.

— Tobie? — zmarszczył brwi Tubka.

— Oczywiście. Bo to ja wygram ten bieg — rzekłem twardo.

— Ty?! — Ciężki Tubka zaśmiał się nieprzyjemnie. — Gdybym wiedział, że ty wygrasz

ten bieg, nie fundowałbym żadnej nagrody. Albo... albo ufundowałbym ci nagrodę w postaci

zgniłego jaja lub medalu ze sparciałego buraka, ale ty nie wygrasz. Dlatego ufunduję wielką,

cenną nagrodę.

— Jaką? — zapytał Ciemski Tytus i wszyscy zawodnicy spojrzeli na Tubkę ciekawie.

Nawet Kobylak Stanisław przestał na moment medytować nad swoim pryszczem.

— Właśnie zastanawiam się... jak ją nazwać... — zamruczał zamyślony Tubka.

— To proste — powiedziałem — to się powinno nazywać Nagroda Sportowa Tubki.

— Tak po prostu? — skrzywił się Tubka.

— No więc Nagroda Artystycznej Tubki.

— To już lepiej, ale za mało uroczyście.

— Proponuję: Nagroda Sportowa Wielkiej Tuby! — wykrzyknął Ciemski Tytus.

— Złotej Tuby! — uzupełniłem.

— Wielkiej Złotej Tuby — zakaszlał krztusząc się dymem Klodek — to brzmiałoby

dumnie.

— Może być — zgodził się łaskawie Tubka.

— Ale jak to będzie wyglądać? — zainteresował się Ciemski Tytus.

— Co?

— No, ta nagroda.

— Coś w rodzaju trąbki na postumencie — powiedziałem.

— Tak jest — zaaprobował Tubka. — Z tym, że zamiast trąby mógłby być puzon...

ewentualnie nawet ja sam grający na puzonie. Taka mała rzeźba, złocona.

— Ale skąd ty weźmiesz na to forsę? — zreflektował się nagle Ciemski Tytus.

Tubka uśmiechnął się pod nosem. Pytanie nie zmieszało go bynajmniej. Widać było, że

rzecz przemyślał już przedtem.

— Właśnie rozpocząłem zbiórkę pieniędzy na nagrodę — oświadczył oglądając sobie

paznokcie. — Myślę, że powinniście pierwsi złożyć pewne datki. Powiedzmy, dychę od łebka. To

przecież w naszym interesie. Zaraz potem ogłoszę, że zawodnicy wpłacili radośnie na Fundusz

Nagrody. To zachęci innych do bulenia forsy. To ich zdopinguje i podnieci. Wszyscy będą płacić.

W tym momencie pomyślałem, że Ciężki Tubka nie jest taki głupi, na jakiego wygląda.

Więc po to przylazł do nas i udaje zapalonego kibica! Po prostu chce wyciągnąć od nas grubszą

gotówkę... i wpadł na taki pomysł! Nieźle! Całkiem inteligentnie jak na Tubkę.

— Genialnie to sobie wykombinowałeś — oświadczyłem głośno — ale ja nie dam ani

grosza. Byłoby śmieszne, gdybym sam sobie fundował nagrodę... Koszt nagrody musi ponieść

sam fundator. Inaczej jest to dmuchanie w bambus i nabieranie gości.

— Nie słuchajcie go! — zasapał Tubka. — To jest aspołeczny typ! Niezdolny do

współpracy kolektywnej.

A jednak ostudziłem nieco zapały. Zbiórka pieniężna wśród zawodników przyniosła

zaledwie niecałe pięć złotych i rozczarowała zupełnie Tubkę.

— To skandal! — wykrztusił wściekły. — Widzę, że zaraziło was skąpstwo Cymka. No

więc dobrze! Jak chcecie. Dopóki będziecie pielęgnować tę swoją chciwość i sknerstwo, to

pamiętajcie, nędzni dusigrosze, że moja nagroda będzie polegała na uściśnięciu ręki zwycięzcy.

Niestety — tylko na uściśnięciu ręki — powtórzył z goryczą.

— Nie żartuj! — jęknął Ciemski Tytus. — Mamy się wysilać dla jednego uściśnięcia

ręki...

— Mogę was uścisnąć dwa razy — rzekł z godnością Tubka.

— Dołożysz jeszcze komplet artystek?

— Artystek? Jakich artystek? — denerwował się Tubka.

— No, przecież masz te albumy filmowe — mruknął Ciemski Tytus.

— Masz także kolorowe zdjęcia gwiazd i gwiazdorów, wszyscy wiedzą, że stryjek

przysyła ci z zagranicy — dodałem.

— Chodzi ci o fotografie astronomiczne?

— Nie udawaj Greka. Chodzi mi o fotografie aktorów i aktorek, za pomocą których

usiłujesz podrywać niektóre dziewczyny. Gdybyś zechciał podarować zwycięzcy jakiś mały

komplecik... — uśmiechnąłem się niewinnie.

— Tak, jakiś mały komplecik — podchwycił Ciemski Tytus, oblizując się łakomie. —

Chyba stać cię na to jako działacza sportowego.

— Mogę wam dać trzy sztuki — zasapał rozzłoszczony Tubka. Trzy sztuki, to wszystko!

— Męskie czy żeńskie?

— Jasne, że męskie, dam wam Klossa, Zagłobę i Hamleta.

— Wypchaj się!

— No to trzech facetów z Bonanzy.

— O rany, takie gęby...

— A co byś chciał?

— No... chociaż jedną babkę.

— Jesteś nieletni, Bonanza powinna ci wystarczyć — oświadczył zgorszony Tubka.

Niestety, widać było, że Ciemskiemu Tytusowi nie wystarcza. Uznałem za stosowne

interweniować.

— Słuchaj, Tubka — rzekłem siląc się na przyjacielski ton. — Jesteś znany z tego, że

masz szeroki gest. Uważają cię za mecenasa sportu. Tak napisali w gazetce szkolnej. Czytałeś

chyba. „Zawody zaszczyci swą obecnością znany mecenas sportu, kolega Tubkowski z ósmej...”

— To były zgrywy redaktorów, oni stale się mnie czepiają... w dziale satyrycznym —

sapał Tubka.

— Nie wyssali tego z palca. Tak o tobie mówią zawodnicy: „mecenas sportu”. To

zobowiązuje. Powinieneś odżałować jakąś fotkę z babką i dołączyć do nagrody.

— Kolorową! — dodał Ciemski Tytus.

Tubka przez chwilę toczył walkę wewnętrzną. Wreszcie oświadczył zbolałym głosem:

— No, dobrze, znajcie mój gest. Dołożę wam Claudię Cardinale na koniu.

— Och, Tubka, jesteś wspaniały! — zawołał Ciemski Tytus.

— Tylko pamiętajcie. Wynik musi być na medal. Claudia zostanie dołączona tylko w

wypadku, gdy zwycięzca osiągnie wyśrubowany czas... Powiedzmy, poniżej pięćdziesięciu dwu

sekund. Zgoda?!

— Zgoda.

— No, to zapalimy — Tubka wyciągnął ponownie wymiętą paczkę sportów i zaczął

częstować zawodników. Mnie ostentacyjnie ominął, natomiast podszedł do leżących braci

Bojków.

— Wstawać! Bo jak wam przyleję! — wrzasnął Tubka.

Bracia Bójek unieśli się na kanapce i patrzyli na nas identycznie podpuchłymi oczyma.

Tubka spojrzał na nich ze wstrętem.

— Coście tacy zaślimaczeni?

Bracia Bójek pociągnęli identycznie baniastymi nosami, po czym wyciągnęli z kieszeni

dwie chusteczki w identycznym kolorze yellow-bahama i wytarli nimi dwa identycznie sine nosy

w kolorze bleu de Paris.

— Ooobawiamy się, żeee nie jesteśmy w formie — zabeczeli.

— Ja też się obawiam — powiedział Tubka. — Co wam jest?

— Maaamy nieżyt.

— Co to jest?

— Coś w rodzaju kataru — powiedział większy Bojek i kichnął przeraźliwie.

Tubka spojrzał na nich krytycznie.

— Tylko bez takich kawałów!

— Tooo niechcący — wyjaśnił większy Bojek. — Tooo dlatego, że mamy zatkane drogi

oddechowe — wyjaśnił mniejszy.

— I w ogóle jesteśmy nie-do-tle-nie-ni.

Tubka spojrzał na nich krytycznie.

— Przydałyby się wam inhalacje — oświadczył i podsunął braciom paczkę sportów. —

Zapalcie sobie, to wam przetka drogi oddechowe, wypuszczajcie tylko dym przez nos!

Bracia Bojek spojrzeli po sobie zaskoczeni.

— Trener Mamiec zabronił... a do tego w naszym stanie...

— Wasz stan was rozgrzesza — uciął Tubka — powiedziałem, że musicie przetkać sobie

kinole. Nikotyna oczyści wam przewody... No, śmiało, to wam na pewno dobrze zrobi.

Bracia Bojek zapalili, i ostrożnie, żeby się nie zakrztusić, zaczęli sobie czyścić nikotyną

przewody.

— Zupełnie nie wiem, na kogo postawić w tej sytuacji — westchnął zdenerwowany

Tubka. Wiem tylko jedno.

— Co wiesz?

— Na kogo nie postawić. Na przykład wiem, że na pewno nie postawię na Cymka.

— Dlaczego?

— Cymek nie wygra.

Tubka spojrzał na mnie dziwnie ciężkim wzrokiem.

— Myślisz? — uniósł do góry brwi Opęda Klaudiusz. — A ja myślałem, że on jest

faworytem.

— Źle myślałeś — uśmiechnął się krzywo Tubka. — Forma Cymka jest nader niepewna.

Nie wiem nawet, czy ukończy ten bieg.

— Dlaczego nie ma ukończyć?

Ale Tubka nie odpowiadał, tylko wciąż uśmiechał się tajemniczo. Poczułem się dziwnie

nieswojo... szczerze mówiąc w tym momencie po raz pierwszy zdjął mnie strach, że ten wyścig

może mieć niespodziewany, dramatyczny przebieg.

Mimo złych przeczuć, jakie mnie ogarnęły, postanowiłem trzymać fason.

— Panowie — powiedziałem siląc się na niedbały ton — czas przerwać dyskusję i

kończyć palenie. Zbliża się pora występu. Naprawdę radziłbym się już przebrać.

To mówiąc zdjąłem marynarkę i powiesiłem na krześle.

Ciemski Tytus popatrzył w rozterce na swojego peta. Został mu jeszcze spory kawałek.

Żal było wyrzucać, zaciągnął się więc spiesznie, a potem nerwowo strzepnął popiół... prosto na

klapy mojej marynarki.

— Zdmuchnij to łaskawie, Ciemna Maso Tytoidalna — powiedziałem.

Ciemski Tytus nie kwapił się jednak zdmuchnąć łaskawie i udawał niedomogę słuchu. To

mnie zdenerwowało. Dopadłem do niego i chwyciłem za kołnierz.

— Słyszałeś, co powiedziałem? Zdmuchnij ten popiół, bo inaczej to ja cię dmuchnę w

twoje tytoidalne ucho.

— Zostaw — odepchnął mnie Tubka. — Uszkodzisz zawodnika!

— Jemu już nic nie zaszkodzi — powiedziałem szyderczo. — Spójrz na niego.

Tubka spojrzał podejrzliwie na Ciemskiego Tytusa.

— Źle się czujesz?

— Nic mi nie jest — bąknął Ciemski Tytus z niewyraźną miną, kończąc palenie.

— Zobacz, zrobił się zielony — powiedziałem do Tubki. — Lepiej wyprowadź go na

dwór.

Tubka przez chwilę trwał w rozterce.

— Skacz! — rzucił wreszcie do Ciemskiego Tytusa.

— Dlaczego mam skakać? — jęknął Ciemski Tytus.

— Chcę cię sprawdzić — warknął Tubka i odsunął się od niego na wszelki wypadek.

Nieszczęsny faworyt zaczął podskakiwać ostrożnie i niemrawo, ale mimo to robił się

coraz bardziej zielony.

Tubka przypatrywał mu się zatroskany, a potem spojrzał z niesmakiem na Kobylaka

Stanisława, który wciąż jeszcze przebywał w stanie skupienia wewnętrznego i z namaszczeniem

oglądał sobie pryszcze w lusterku.

— Nie wyglądacie zbyt za... zachęcająco.

— Naprawdę, Tubka, powinieneś liczyć tylko na mnie — oświadczyłem z bezczelnym

uśmiechem.

— Nie denerwuj mnie! — zasapał Tubka.

— Mówię ci, póki czas, postaw na mnie!

— Idź, bo cię kopnę! — zagrzmiał rozzłoszczony Tubka, po czym zwrócił się do

Ciemskiego Tytusa i do Kobylaka Stanisława. — Weźcie się w garść! Nie chciałbym być w

waszej skórze, gdy przegracie! Liczę tylko na was!

— A na mnie? — jęknął żałośnie Opęda Klaudiusz.

— Ty się nie liczysz — powiedział Tubka — i bracia Bojkowie też się nie liczą. Liczę

tylko na Ciemskiego i Kobylaka oraz na mój puzon oczywiście.

— Na twój puzon? — zapytał Nie Liczący Się Klodek.

— To jest potężny instrument dopingu — oświadczył Tubka rozciągając połyskujące

złociście rury. — Będę zagrzewał do walki mojego faworyta trąbieniem. Nawet gdy już będzie

wypompowany i sflaczały, pod wpływem tego głosu nabierze nowych sił i zapału... Czy nie mam

racji, Ciemski? Ja to już przecież wypróbowałem z tobą na treningach.

— To było oookropne... to znaczy ookropnie skuteczne — przytaknął Tytus.

— Równie dobrze można by posłużyć się ryczącą krową — zauważyłem.

— Na pewno, kiedy się ma dębowe ucho jak ty! — odciął się pogardliwie Tubka. — Na

szczęście są tacy, co potrafią ocenić szlachetny ton puzonu. Ich poderwę do walki! O tak! —

Uniósł do góry puzon i zatrąbił głośno, niestety — przez nieuwagę — prosto w ucho Kobylaka

Stanisława.

Kobylak Stanisław, który aż do tej chwili trwał w stanie głębokiego skupienia, teraz

dopiero został wytrącony z tego dostojnego stanu, upuścił lusterko i przeszedł w stan

gwałtownego pobudzenia, co wyraziło się niezwykłym skokiem wzwyż. Był to skok

zadziwiająco wysoki, tym bardziej zdumiewający, że Kobylak Stanisław skakał bez rozbiegu.

Skoczyłby zapewne ponad dwa metry i miałby murowane szansę na rekord, niestety szatnia nie

jest odpowiednim miejscem do bicia rekordów. Kobylakowi Stanisławowi zaszkodził zbyt niski

pułap, a ściśle mówiąc belka stropowa, o którą uderzył głową. W rezultacie nieszczęsny

zawodnik przeszedł z kolei ze stanu pobudzenia w stan ogłuszenia, a następnie osłupienia. Opadł

na podłogę i usiadł zamroczony. Z rozrzuconymi rękami i nogami oraz z przekrzywioną głową

wyglądał jak porzucony przez dzieci pajac.

— Co mu się stało? — wybełkotał przykro zaskoczony Tubka.

— Obawiam się, że byłeś zbyt skuteczny — powiedziałem, badając głowę Kobylaka

Stanisława.

Tubka z niedowierzaniem obejrzał swój puzon, jakby dziwiąc się, że mógł on

spowodować podobnie żałosne następstwa, a potem spróbował podnieść nieszczęsną ofiarę

trąbienia.

— Kobylak, co ty wyrabiasz? Wstawaj! Zaraz zacznie się bieg! Nie zasuwaj głupich

kawałów! Byłeś moim typem, postawiłem na ciebie!

Niestety, Kobylak Stanisław był zupełnie wiotki i zdawał się nie rozumieć tej mowy. W

tym momencie do szatni wbiegł jeden z mniejszych Tubkowskich zaludniających naszą szkołę,

niejaki Kulfon. Był to krępy, mocno zbudowany głowacz. Mimo ciężkiej budowy odznaczał się

wyjątkową ruchliwością i pełnił przy swoim starszym bracie rolę adiutanta, wywiadowcy i

szpiega.

— Mamiec idzie! — krzyknął podniecony. — A przy nim Koń!

Tubka spojrzał niespokojnie na zamroczonego Kobylaka Stanisława.

— Panowie, usuńmy lepiej to ciało.

— Jak to „usuńmy”? — zdziwił się nieprzyjemnie Nie Liczący Się Klodek. — Kobylak

chyba nie jest trupem?...

— Chyba nie... i dlatego powietrze dobrze mu zrobi — wyjaśnił Tubka. — Wynieśmy

Kobylaka na dwór i posadźmy go przed szatnią, bo inaczej będzie na nas, jak Mamiec przyjdzie...

— Jest jeszcze sprawa atmosfery — zauważył Nie Liczący Się Klodek pociągając nosem.

— Mamiec powiedział, że jak jeszcze raz wywęszy dym w szatni, to podda nas wszystkich

rewizji, aż znajdzie tego, kto przynosi knoty.

— Zostanę tu i wywietrzę — powiedział Tubka.

— Wietrzenie nic nie da. Mamiec wyczuwa dym nawet po trzech godzinach.

Sprawdziłem — jęknął z głębi szatni zbolałym głosem Ciemski Tytus.

— Powiemy, że już było nadymione, jak przyszliśmy po sprinterach, grunt, żeby nie

znalazł knotów. Ale ja już to załatwię — powiedział Tubka. — Wynieście tylko to ciało, a

wszystko będzie okay! Jazda!

Rzuciliśmy się do Staszka Kobylaka i wynieśliśmy go na dwór. Zostałem chwilę przy

nim, masując mu guza na głowie. Bałem się, żeby nie miał pękniętej czaszki pod tym guzem albo

nie dostał jakiegoś wstrząsu mózgu. Wreszcie, żeby się upewnić, nacisnąłem mu palcem ten guz.

Kobylak wrzasnął przeraźliwie. Jedną ręką złapał się za głowę, a drugą rąbnął mnie dość

sprawnie w żebro. To mnie przekonało, że ośrodki mózgowe ma w porządku, i wróciłem do

szatni.

Tubka wyglądał przez otwarte okno z knotem w ustach.

— Mamca na razie nie widać. Co z Kobylakiem? — zapytał mnie.

— Próbuje przyjść do siebie.

— Myślisz, że zdąży?

— Zależy na co — odparłem. — Na uroczystość ma pewną szansę zdążyć.

— Na jaką uroczystość?

— Jak będziesz wręczał mi nagrodę.

Tubka zasapał z wściekłości.

— Nagrodę dostaniesz już teraz — warknął i zamachnął się pięścią. Chciał mnie ugodzić

w szczękę, ale odsunąłem się błyskawicznie i cios wylądował — na niewinnym żołądku

Ciemskiego Tytusa.

Tego było już za wiele na nadwątlone siły faworyta. Jego twarz podejrzanie zielonkawa

już od pewnego czasu, teraz poszarzała niebezpiecznie, zaokrągliła się nagle i odbiło się na niej

uczucie rozpaczliwej bezradności.

— Uważaj, Tubka! — krzyknął Nie Liczący Się Klodek.

Tubka odskoczył w ostatnim momencie.

— Piekielna Ciemna Masa! — zaklął. — Wyprowadźcie na dwór tę Masę Tytoidalną!

Nie Liczący Się Klodek wyprowadził haftującego Ciemskiego Tytusa. Rozejrzałem się po

szatni. W ciągu kilku minut sytuacja zmieniła się zdecydowanie. Praktycznie tylko ja jeden

zostałem na placu boju.

— No cóż, Tubka, przykro mi — powiedziałem zwycięsko. — Chyba jednak będziesz

musiał naprawdę postawić na mnie!

12. Kłopoty trenera Mamca

Do szatni wbiegli zdyszani malcy w dresach. Przynieśli numery startowe i pledy do

okrywania zawodników po biegu. Za malcami ukazał się wzburzony magister Mamiec, a za

Mamcem... (tego jeszcze brakowało) nasz polonista, pan Szykoń we własnej osobie. Niby nie

było w tym nic dziwnego, bo Koń należał do tutejszego klubu i sam uprawiał biegi, a jednak

dostałem gęsiej skóry. Wciąż jeszcze w drażliwych okolicznościach wolałem nie spotykać się z

Koniem. A okoliczności były wyjątkowo drażliwe. Magister Mamiec ledwie stanął na progu,

zagrzmiał gniewnie:

— No proszę! Tego się obawiałem! Wciąż jeszcze nie gotowi! A to co takiego?! —

zatrzymał się nagle i skrzywił ze wstrętem. — Więc znowu te historie i to przed samym startem!

Który był tak bezczelny? — patrzył po nas badawczo.

— O co chodzi? — zapytał niewinnie Tubka.

— Nie udawaj Greka! Kopciliście!

— Chłopaki, czy ktoś kopcił?

— Ale skąd!

— Nie róbcie z siebie głupków! — sapał magister Mamiec. — Ja mam węch...

— To nie my... to może sprinterzy, oni tu byli przed nami.

— Nie opowiadaj! Widzę ślady haftowania. Kto haftował?

Milczeliśmy.

— I co robi Kobylak pod oknem?

— Pod oknem?

— Siedzi pod oknem, trzyma się za głowę i nie rozumie, co się do niego mówi, tylko

oddycha jak ryba...

— Może robi ćwiczenia oddechowe.

— Bez idiotycznych żartów! Coście mu zrobili?

— My nie... Może struł się...

— Powiedziałem, bez wykrętów! Kobylak został uderzony w głowę. Kto uszkodził

Kobylaka?

— Przysięgam, że nikt! — walnął się w pierś Tubka. — Nie dotknęliśmy go nawet.

Wszyscy potwierdzą! Po mojemu to on się struł.

— Struł? Czym mógł się struć?

— Pulpetem w stołówce szkolnej.

— Nie, nie. To nie zatrucie, to jakieś osłupienie!

— Pan magister zje kiedyś siekańca w naszej stołówce, to pan magister też osłupieje jak

Kobylak... i poczuje ogólną niechęć...

— Ależ tu istne pobojowisko — rozglądał się przerażony Mamiec. — Widzę, że także

bracia Bojkowie i Klodek. Coś ty im zrobił?

— Nic, panie magistrze. Bracia Bojkowie mają zatkane drogi oddechowe... a co do

Klodka...

Mamiec machnął zniecierpliwiony ręką.

— Na Klodka i tak nie liczyłem, ale gdzie jest Ciemski? Był w doskonałej formie!

— Nie będę ukrywał przed panem magistrem — rzekł z grobową miną Tubka. —

Kazałem go wyprowadzić.

— Coś takiego! Nie wierzę! Ciemskiego?! Dlaczego?

— Niedobrze mu się zrobiło.

— Więc te ślady?... — jęknął Mamiec.

— To właśnie początek jego haftu, panie magistrze.

— Aha! — powiedział Mamiec. Nagle się zreflektował: — Jak się wyrażasz?! —

krzyknął.

— Przepraszam. Pewnie struł się tym samym pulpetem co Kobylak — oświadczył Tubka.

— Nie wykręcaj kota ogonem — wycedził magister Mamiec. — Dokonałem oględzin

Kobylaka. Kobylak został pobity, a nie struty! Ma guza na głowie jak kartofel!

— To ja nic nie wiem — mruknął Tubka. — Może Ogromski...

— Ogromski, ty też nic nie wiesz? — zapytał mnie podejrzliwie magister Mamiec.

— Nie tknąłem go, panie magistrze.

— Na pewno?

— Dlaczego miałbym...

— Coś mi się obiło o uszy, że ty i Kobylak... zdaje się, że mieliście na pieńku...

Zaczerwieniłem się.

— Nie jestem jaskiniowcem, żeby rozbijać głowy rywalom.

— I widziano cię poza tym, jak okładałeś go pięścią, gdy już tam leżał pod oknem.

Kobylak krzyczał i bronił się rozpaczliwie.

— To kłamstwo — wybuchnąłem — oglądałem mu tylko głowę... i... nacisnąłem mu

guz...

— Nacisnąłeś guz!?

— Żeby przekonać się, czy Kobylak nie ma uszkodzonej czaszki... i on wrzasnął wtedy.

To mnie uspokoiło.

— Dosyć tych bredni z naciskaniem guza! — zagrzmiał Mamiec. — Wiem coś o tobie od

pana Rogera — dodał. — Twoje zachowanie w zeszłym roku było skandaliczne. Pan Roger

ostrzegał mnie przed tobą. Ma o tobie wyrobione zdanie! Był bardzo niezadowolony, gdy się

dowiedział, że trenujesz w klubie mimo tak poważnych zaległości w nauce. Chyba będziemy

musieli się rozstać. Nie mogę trzymać chłopców, którzy demoralizują mi zespół!

Rozżalony przygryzłem wargi. Roger Fizyczny obiecał mi, że nie piśnie ani słowa o tym,

co było w starej budzie, że będę mógł zacząć od początku, a jednak powiedział Mamcowi.

Czyżby według niego ta umowa odnosiła się tylko do terenu szkoły, do nauczycieli? To przecież

nonsens. Tak jakbym się miał zmienić tylko w szkole. A przecież całe moje życie wymagało

odmiany. Czy naprawdę nie ma dla mnie miejsca na stadionie sportowym? Nie mogłem się

zgodzić z panem Rogerem.

— Więc to niby ja mam demoralizować? — Spróbowałem roześmiać się szyderczo, ale

mi nie wyszło. Zbyt byłem przygnębiony.

— Na to wygląda, niestety — powiedział smutno pan Mamiec.

— To są podejrzenia bez dowodu — zamruczałem.

— Dowody zaraz się znajdą — wycedził pan Mamiec. — Po raz ostatni pytam po

dobroci, kto przyniósł tu knoty? — Rozglądał się podejrzliwie dokoła, ale nikt z nas nie odezwał

się ani słowem.

— No więc dobrze, sami tego chcieliście — zasapał. — Nie pozostaje mi nic innego, jak

sprawdzić was metodycznie. Zbiórka! — krzyknął.

Stanęliśmy w szeregu. W drzwiach pojawił się blady jak upiór Ciemski Tytus z błędnym

wzrokiem.

— Ty też! — warknął Mamiec.

Ciemski Tytus dołączył na chwiejnych nogach.

— Łapki do góry! — krzyknął trener.

Podnieśliśmy posłusznie.

Magister Mamiec obszukał nas dokładnie. Oczywiście bezskutecznie. Zbity z tropu przez

chwilę medytował w napięciu, wreszcie wzrok jego padł na Tubkę, który ostrożnie wycofywał się

tyłem, najwidoczniej chcąc dać cichaczem nogę.

— Stój! — krzyknął Mamiec.

Tubka zatrzymał się.

— To ty! — magister wycelował w niego palec.

— Ależ, co pan magister, jestem harcerzem — rzekł ze szlachetnym oburzeniem Tubka.

— Widziałem już harcerzy kurzących jak Etna — zasapał Mamiec i obrócił się do pana

Szykonia. — Czy chciałby pan się włączyć do śledztwa? To w końcu pańscy uczniowie.

— Nie, dziękuję, to pana rejon — powiedział łagodnie pan Szykoń. — Wystarczy, jak

siądę sobie i popatrzę... — co rzekłszy usiadł rzeczywiście na stole i popatrzył na mnie

badawczo.

Było to bardzo nieprzyjemne, ale starałem się wytrzymać wzrok Konia. Tubka wypiął z

godnością pierś, wyprężył się jak żołnierz.

— Jestem harcerzem rasowym... to znaczy, chciałem powiedzieć, prawdziwym —

oświadczył. — Staram się świecić przykładem, nie dotknęło mnie zepsucie i bimbanie.

— Nie jestem pewien — powiedział magister Mamiec.

— Proszę bardzo, może mnie pan obszukać, czyli zrewidować. — Zrezygnowany Tubka

podniósł ręce do góry.

— Niech pan szuka — zasapał Tubka — a przekona się pan o mojej niewinności

harcerskiej.

Magister Mamiec po namyśle spróbował spenetrować lewą, podejrzanie wypchaną

kieszeń marynarki Tubki, wsunął tam rękę, ale zaraz, wyciągnął ją z bolesnym sykiem.

— Co ty trzymasz w tej kieszeni?! Jakieś igły? Mogłeś mnie uprzedzić. — Ssał pokłuty

palec.

— Przepraszam, zapomniałem, to pewnie szpileczki od tarczy szkolnej — chrząknął

Tubka.

— Od tarczy? — zmarszczył brwi magister Mamiec.

— Przypinam sobie tarczę, gdy idę do szkoły, a zdejmuję, gdy znów jestem w cywilu,

proszę pana... dlatego te szpileczki.

— Szpileczki? — jęknął magister. — Ależ tam był szpikulec chyba na pół metra!

— W takim razie uprzejmie przepraszam — rzekł grzecznie Tubka. — Jeśli to była szpila

większych rozmiarów, to znaczy, że pan magister musiał się natknąć na szpilkę do krawata —

wyjaśnił rzeczowo. — Przyniosłem krawat, żeby go założyć po biegu, kiedy będę rozdawał

nagrody... proszę pana. Pan magister rozumie, że nie wypada bez krawata, człowiek musi

wyglądać odpowiednio w takiej chwili... niestety, poprzednim razem wiatr wpychał mi krawat do

ust, o mało co się nie udławiłem, dlatego tym razem postanowiłem przymocować go szpilką

ozdobną do koszuli... — to mówiąc Tubka wyciągnął z kieszeni wielki jak kotlet krawat koloru

czerwonego w zielone groszki oraz srebrzystą szpilę z ozdobną główką w kształcie trupiej

czaszki i demonstrował przed oczyma osłupiałego trenera.

— Dosyć tej szopki! Schowaj to! — zasapał wreszcie magister.

— Pan magister zrezygnował z poszukiwań? — zapytał Tubka. — Mam jeszcze drugą

kieszeń.

— Wiem, ale nie chcę być narażony na obrażenia cielesne — odparł Mamiec.

— Zaręczam, że nic pana magistra tam nie obrazi cieleśnie.

Magister Mamiec ostrożnie zanurzył rękę w drugiej kieszeni Tubki.

W szatni zapanowała pełna napięcia cisza. Mamiec manipulował przez chwilę w kieszeni

Tubki, nagle znieruchomiał, a potem wyciągnął rękę ze wstrętem przebierając dziwnie palcami.

Spojrzeliśmy zdumieni. Od kieszeni Tubki do palców magistra Mamca ciągnęły się jakieś

elastyczne, jakby gumowe nici... długie i lepkie.

— Co to za świństwo — krzyknął magister. — Kto widział nosić coś podobnego w

kieszeni!

— To jest guma do żucia, proszę pana — oświadczył spokojnie Tubka.

— Niemożliwe! Taka lepka?

— Jest to guma używana — wyjaśnił Tubka — moje fundusze są ograniczone. Nie stać

mnie na wyrzucanie gumy po jednorazowym użyciu...

— Dość tego — krzyknął Mamiec wycierając z obrzydzeniem rękę. — Zabraniam ci

pokazywać się w szatni! Wynoś się, ty łobuzie.

— Protestuję — oświadczył Tubka — spotyka mnie rażąca niesprawiedliwość. Jestem

znanym sympatykiem sportu i cieszę się zaufaniem w kołach sportowych i kulturalnych szkoły!

Nie zasługuję na takie traktowanie ze strony przedstawicieli wychowania fizycznego!

— Zasługujesz na pręgierz publiczny... — zasapał Mamiec.

— Przepraszam, na co?

— Na pręgierz i piętnowanie żelazem!

— Żelazem?! To barbarzyństwo! Co za metody i obyczaje! — oburzył się Tubka.

— Łobuzie! Ty mi trujesz nikotyną narybek, moich najlepszych chłopców! Rozpalasz

ich...

— Owszem, ideowo i bojowo — odparł Tubka — jestem żarliwym działaczem

sportowym.

— Rozpalasz ich tytoniowo! Niszczysz moje młode kadry!

— Wynik rewizji tego nie potwierdził. Jestem niewinny jak święta Agnieszka!

— Precz!

Tubka odmaszerował z godnością.

Magister Mamiec napił się wody z karafki i przetarł sobie przedwcześnie poradlone czoło.

— Jak ja się z wami męczę! Jak ja się zdzieram daremnie — westchnął ciężko. —

Powiedzcie, za co mnie tak ukarano? Za co?

Nie mogliśmy udzielić pożądanej odpowiedzi i przyglądaliśmy się bezradnie mękom

magistra Mamca. Tymczasem w jego mrocznej duszy narastał bunt.

— Nie dam się wciągnąć w bagno przez upadłą młodzież — oświadczył z godnością. —

Nie jestem pierwszym lepszym wuefowcem! Byłem trenerem kadry wojewódzkiej! Nie dam się

zepchnąć na dno! Nie będę z wami pracował. Dobiorę sobie inny zespół. Wy jesteście zupełnie

zdemoralizowani! Niech was trenują gitowcy! Podaję się do dymisji!

Słuchaliśmy w spokoju tych gorzkich wyznań i gróźb. Nie braliśmy ich poważnie.

Magister Mamiec nieraz już groził dymisją. Wiedzieliśmy, że to tylko chwilowy kryzys

zasłużonego trenera. Po upuszczeniu pewnej ilości goryczy wewnętrznej magister Mamiec

odzyskiwał na nowo równowagę i zabierał się z powrotem do pracy.

Tak było i tym razem. Wyjęczawszy się i wyżaliwszy, opanował się szybko, znów stał się

rzeczowy i groźny, a jego gniewny wzrok spoczął na mojej marynarce wiszącej na krześle.

— Mam! — wykrzyknął nagle. — Nie sprawdziliśmy jeszcze tego ciucha. Czyja to

marynarka?

— To marynarka Ogromskiego — wyjaśnił usłużnie Kulfon.

— No właśnie — rzekł zwycięsko Mamiec. — Ogromski, weź tę marynarkę.

Wziąłem.

— Zbliż się. Zdaje się, że mamy ten dowód...

— Pan magister znów mnie podejrzewa?!

— Bądź łaskaw wywrócić kieszenie tej marynareczki.

Wzruszyłem wzgardliwie ramionami. Z pewną miną wywróciłem na nice lewą kieszeń.

Wypadła z niej tylko starannie złożona, świeżo uprasowana chusteczka do nosa, w którą

zaopatrzyła mnie rano moja dobra mama.

— Wywróć prawą! — zakomenderował Mamiec.

Wywróciłem beztrosko... i nagle osłupiałem: z kieszeni wypadły dwie paczki sportów...

pety rozsypały się po podłodze. Patrzyłem na nie oniemiały. Skąd się tam wzięły?!

— Więc to tak! — krzyknął Mamiec. — Teraz wszystko się zgadza!

— To nie moje — wykrztusiłem wzburzony — pan magister widział, że ta marynarka

wisiała tutaj, przez dłuższy czas nie miałem jej na sobie, więc każdy mógł...

— Chcesz zwalić na kolegów?

— Ależ oni wszyscy wiedzą, że nie palę... — popatrzyłem po moich partnerach. Niestety,

żaden z nich mnie nie poparł. Milczeli. Zrozumiałem, że z ich strony nie mogę się spodziewać

żadnej pomocy. Tchórze!

— Ciemski, czy to papierosy Ogromskiego? — zapytał Mamiec.

— Nie wiem — jęknął Ciemski — wszystkie pudełka są jednakowe.

— Częstował cię?

— Nikt nas nie częstował — łgał Ciemski. — My nie palimy.

— A on sam palił?

— Nie przyglądałem się, może palił, może nie, wchodził, wychodził, nie śledziłem go...

— Bojkowie, Klodek, może wy?...

— My nic nie wiemy.

— A jednak są papierosy. I w twojej kieszeni! — powiedział rozzłoszczony Mamiec do

mnie. — W świetle tego, co mówił o tobie pan Roger, byłbym krańcowo naiwny, gdybym miał

jeszcze wątpliwości...

— To nie moje — powtórzyłem, czując, że grzęznę. Oczywiście, nikt mi nie uwierzy.

— Jeszcze odważasz się zaprzeczać? — zasapał Mamiec...

— On mówi prawdę — rozległ się nagle głos pana Szykonia.

Mamiec osłupiał. Ja też.

— Pan go broni?

— Ogromski mówi prawdę — powtórzył Koń.

— Ależ ten łobuz...

— Ręczę za niego. — Koń zeskoczył ze stołu.

— Pan ręczy?

— Tak.

— Skoro tak...

Do szatni wbiegł Trusiak z ósmej i zapiszczał:

— Panie magistrze, pan dyrektor prosi w sprawie nagrody...

— Już lecę — mruknął Mamiec. — Wrócimy jeszcze do tej sprawy. — Spojrzał na mnie

ciężko. — Na razie najważniejszy jest bieg. Za pięć minut wszyscy na bieżni! Przebrani i gotowi

do startu!

— Tak jest — odetchnąłem.

Chciałem podejść do Konia i podziękować, ale on już wybiegł spiesznie za trenerem

Mamcem.

13. Dramat na bieżni

Żarty się skończyły. Zaraz po wyjściu trenera Mamca rzuciliśmy się do szafek z

kostiumami i pantoflami. Ja też podbiegłem do swojej, otworzyłem ją i... zdrętwiałem. Ani moich

spodenek, ani koszulki! Wspiąłem się na palce i zajrzałem na najwyższą półkę. Też była pusta.

Nie dowierzając, sięgnąłem ręką w najdalsze kąty. Niestety, namacałem tylko śliską powierzchnię

deski. Coraz bardziej zdumiony kucnąłem i przejrzałem dolne półki. Na ostatniej znalazłem

pantofle i zmiętą koszulkę, spodenek ani śladu. Zdenerwowany wyciągnąłem gwałtownie

szufladę. W szufladzie leżał tylko jakiś stary trep i to wszystko. Przetrząsnąłem jeszcze raz

wszelkie zakamarki szafy — bez rezultatu. Zajrzałem pod szafę, tudzież za szafę — daremnie,

było oczywiste, że spodenki ulotniły się w niepojęty sposób!

A potem pomyślałem: cudów nie ma. Prawa fizyczne obowiązują. Spodenki nie

wyparowały. Ktoś musiał je zabrać!

— Kto mi gwizdnął majtasy?! — krzyknąłem wściekły. — Jeśli to dowcip, to ciężki! Ja

sobie wypraszam podobne zagrywki...

— Nikt ci nie gwizdnął! Poszukaj lepiej — jęknął wciąż jeszcze zielony na gębie

Ciemski.

— Musiał ktoś zakasować... — krzyknąłem. — Albo wyłożycie je zaraz, albo będę

rozstawiał po kątach.

— Coś się tak spienił — zamruczał Nie Liczący Się Klodek. — Nie ma sprawy.

— Nie ma sprawy?! — wrzasnąłem. — To jak mam biegać?

Nikt nie raczył odpowiedzieć na to rzeczowe pytanie, wszyscy przebierali się spiesznie w

obojętnym milczeniu.

— To się musiało stać wtedy, kiedy nie było mnie w szatni — zasapałem. — Dwa razy

wychodziłem, jak wy tu byliście. Ktoś musiał zwędzić mi wtedy te rajtuzy. Widzieliście na

pewno. Albo powiecie kto, albo... To będzie dowód, że wy sami — chwyciłem braci Bojków za

kołnierze. — Wy tu stękaliście cały czas na kanapce... A może to wszystko lipa z tą waszą

niedyspozycją i nieżytem... zgrywaliście się, żeby uśpić moją czujność!

— No, no, co ty... takie posądzenia? — jęknęli oburzeni bracia w identyczny sposób

ucierając identycznie napuchłe nosy. — Pewnie sam gdzieś zawieruszyłeś te rajty...

— A w ogóle, czy na pewno miałeś je w szafce? — zapytał Nie Liczący Się Klodek i

uśmiechnął się szyderczo.

Tak mi się przynajmniej zdawało. Ten jego uśmiech najbardziej mnie zdenerwował.

Dopadłem do Klodka i zacząłem mu ściągać jego spodenki. — O rany... co ty! — krzyczał

Klodek.

— Albo powiesz, gdzie są moje, albo będziesz paradował na golasa przed trybunami! —

szarpałem się z Klodkiem.

— Ratunku, weźcie tego wariata. Coś mu się pozajączkowało we łbie. Cymek...

przestań... ja nic nie wiem... jak słowo... Czy widzieliście, żeby Cymek miał jakieś majtasy w

szafie?

— Nikt nie widział — jęknęli bracia Bojkowie.

— Ja mu tam nie zaglądałem do szafki — powiedział Ciemski. — Czy ktoś z was

zaglądał?

Oczywiście nikt nie zaglądał i oczywiście nikt nie widział moich spodenek. Wszyscy się

wyparli.

— Je... jeśli masz podejrzenia, to powiedz po nazwisku — zasapał Klodek — a nie lutuj

na oślep...

— Właśnie! Powiedz, kogo oskarżasz?! Może mnie? — Ciemski Tytus trzymając się za

poręcz krzesła ustawił się przede mną bohatersko z ręką niby na sercu, ale w rzeczywistości na

żołądku i patrzył na mnie z wyrzutem na zieleniejącej twarzy.

Wypuściłem z rąk Nie Liczącego Się Klodka i na wszelki wypadek odsunąłem się od

niebezpiecznie zieleniejącego Ciemskiego Tytusa.

Poczułem się bezsilny. Oczywiście! Nie mogłem podać żadnego nazwiska. Nikogo nie

mogłem oskarżyć konkretnie. Nie miałem żadnych dowodów, chociaż... chociaż moje

podejrzenia kierowały się coraz wyraźniej w stronę pewnego fąfla...

Zanim jednak zdołałem wypowiedzieć, kogo miałem na myśli, do szatni wpadł zziajany

osobnik o ptasiej twarzy i czerwonych odstających uszach, w którym to osobniku rozpoznałem

niejakiego Szczypasa Henryka, Cykandera i kolegę Gigi, zwanego także Kancerą. Serce zabiło

mi mocno. Czyżby Giga nareszcie raczyła zauważyć moje występy na stadionie i przez Henryka

przesyłała mi słowa otuchy i zachęty? Bardzo potrzebowałem tych słów w tragicznych

okolicznościach, w jakich się znalazłem przed startem.

— Ty jesteś Cymek z nowej budy, filmowiec, biegacz i korbalon? — zapytał zdyszany

Henio.

— Można uznać — powiedziałem.

— Poza tym grasz na puzonie.

— Chwilowo w charakterze nogi. W puzonie jestem fajans-boj.

— Ty masz na pieńku z Tubką.

— Na dużym pniu dębowym.

Szczypas pokiwał głową ze znacznym zrozumieniem.

— Zatem, czy tobie, koleś, nie zginęły spodnie?

— Zginęły mi majty sportowe — wybełkotałem zdumiony — jakiś łobuz mi gwizdnął.

— To Tubka — powiedział Szczypas.

— Tak myślałem... ale ty skąd wiesz?...

— Widziałem... i domyśliłem się...

— Widziałeś, jak je wynosił?

— Widziałem, jak je zawieszał.

— Co ty?! Gdzie?

— Na tyczce.

— Na jakiej tyczce? — przeraziłem się.

— Do skoku.

— Do skoku?

— Do skoku o tyczce.

Wybiegłem z szatni. Za mną Szczypas.

— Patrz, tam! — krzyknął. — Na prawo!

Istotnie, przy bocznych trybunach na prawo zauważyłem wbitą w ziemię, chyba

sześciometrową, tyczkę; na jej szczycie powiewały jak czerwona flaga moje... lekkoatletyczne

spodenki...

— Nie do wiary! Obłęd! — wykrztusiłem. — I one po prostu tak wiszą? Dlaczego

pozwoliliście?! Dlaczego nikt ich nie zdjął!

— Wszyscy myśleli, że to normalny maszt z chorągiewką przy trybunie... — wyjaśnił

Szczypas. — Tylko mnie coś tknęło, kiedy zobaczyłem, że to Tubka przy tym majstruje...

— Jesteś genialny! — powiedziałem.

— Od razu pomyślałem, że to może być głupi kawał Tubki! Na twoje konto w dodatku...

Bo ja stawiałem na ciebie i byłem czuły na takie zagrania.

— Och, stary, uratowałeś mnie — dopadłem do tyczki, zwaliłem ją z pomocą Szczypasa i

zdarłem z niej moje czerwone spodenki.

— A to co takiego!? — Rozległy się wzburzone głosy na trybunie. — Patrzcie! Wyrwali

maszt! Chuligani! Trzymajcie ich! Zerwali flagę! Milicja!

Tego jeszcze brakowało! Biorą nas za oprychów. Niestety, nie było czasu na tłumaczenia.

Spiker zapowiadał już start do biegu na czterysta metrów. Porwaliśmy więc spodenki i w nogi. Za

nami rozległy się milicyjne gwizdki. Obejrzałem się. Dwu funkcjonariuszy pędziło za nami. A to

dopiero heca! Rzeczywiście biorą nas za przestępców.

Wpadliśmy zdyszani do szatni. Nie było tu już nikogo. Naciągnąłem szybko spodenki i

koszulkę. Wkładałem właśnie pantofle, gdy otworzyły się drzwi i stanął w nich milicjant.

Spojrzał na mnie zbity nieco z tropu.

— Nie widzieliście tu dwu łobuzów z flagą? — zapytał.

— Nie, nikogo z flagą — odparłem.

— Ja ciebie chyba widziałem — powiedział do mnie milicjant.

— Jasne — odparłem — jestem czołowym biegaczem na dystansie czterystu metrów.

Przepraszam, ale już muszę na start — wybiegłem z szatni.

Ledwie jednak zrobiłem kilka kroków, gdy nagle poczułem, że te przeklęte spodenki

zsuwają się ze mnie. W ostatniej chwili złapałem je w garść.

— Co się stało? — zapytał mnie w biegu Szczypas.

— Guma mi pękła w majtasach!

— Tego jeszcze brakowało.

— Nieszczęścia chodzą stadami — westchnąłem. — Taki niefart!

— Nie załamuj się — zasapał Szczypas — trzymaj! — wręczył mi w biegu agrafkę. —

Zepniesz i będzie cacy. Grunt, że zdążyłeś, bracie.

Istotnie zdążyłem. Mimo wszystko. Wszyscy moi rywale, bracia Bojek, Kobylak

Stanisław, Ciemna Masa Tytoidalna i Nie Liczący Się Klodek byli już na swoich miejscach.

Patrzyli teraz na mnie rozczarowani. Już mieli nadzieję, łotry, że się spóźnię na start, a ja

zdążyłem, co więcej, zdążyłem jeszcze ściągnąć u góry materiał nieszczęsnych pantalonów,

zmarszczyć i spiąć agrafką, tak że już nie spadały.

Odetchnąłem i potoczyłem dumnym okiem po trybunach. Najpierw poszukałem Gigi.

Jest! Tam gdzie zwykle. Sektor nr 3 blisko trybuny honorowej. Roześmiana i ożywiona potrząsa

złotymi i różowymi włosami. Nie, do licha, coś mi się pomyliło. To różowe to oczywiście nie

włosy, to chusteczka, którą powiewa. Wpatrywałem się. Giga jest piękna! Złociste blaski biją od

niej! Tych blasków jednak coś za wiele. Przymrużyłem oczy. A niech to łysi strzygą! To puzon

Tubki tak błyszczy! Łobuz! Już tam wachluje przy niej!

Odwróciłem się zdegustowany i chciałem poszukać Nelki, ale w tym momencie wypalił

pistolet startowy. Przez to zezowanie na trybuny zagapiłem się, przez ułamek sekundy może, ale

wystarczyło. Wszyscy poderwali się przede mną i odskoczyli od razu daleko. Nie, to na szczęście

złudzenie. Biegnę po ostatnim torze i nie wziąłem pod uwagę wyrównania. Za wirażem ich

dojdę! W gruncie rzeczy powinienem być zadowolony. Ostatni tor to najlepsza pozycja. Jestem w

sytuacji ścigającego — wszystkich widzę przed sobą. To ułatwia walkę. Przyspieszyłem kroku i

jeszcze przed wirażem zauważyłem, że łatwo uzyskuję przewagę. Ciemski był bez formy. Za

dużo przed biegiem „strzelał w płucko”. Nie zdążył przewietrzyć baloników... Zatykało go. To

było do przewidzenia. Bracia Bojek też mieli kanały zatkane, a Klodek? Klodek oczywiście się

nie liczył. Za wirażem miałem już wszystkich z głowy, wszystkich, z wyjątkiem Kobylaka.

Oszołomienie przeszło mu widać, a ruch na świeżym powietrzu otrzeźwił go do reszty, bo fąfel

zasuwał zdrowo tuż za moimi plecami; słyszałem wyraźnie jego oddech głęboki i rytmiczny. To

było dość denerwujące. Postanowiłem uwolnić się od asysty Kobylaka, wykończyć go nagłym

zrywem. Zaczerpnąłem powietrza. Szarpnąłem się do przodu... W tym samym momencie coś

mnie potwornie ukłuło w brzuch. Omal nie krzyknąłem z bólu i zwolniłem instynktownie... To z

pewnością ta przeklęta agrafka! Musiała się odpiąć nagle i wbić ostrym końcem w moją skórę.

Jednocześnie poczułem, że spodenki spadają ze mnie. Czy jest sens biec dalej w tym stanie

rzeczy? To był moment, gdy chciałem wycofać się z biegu.

Kobylak natychmiast skorzystał z mojego załamania i odsadził się ode mnie co najmniej

na pięć metrów. Jest teraz bohaterem bieżni. Na trybunach skandują: „Kobylak, Kobylak!” A

najbardziej przygnębia mnie fakt, że i Nelka tak krzyczy. Zostaję coraz bardziej w tyle. Lada

moment wyprzedzą mnie „strzeleni w płucko” z Ciemną Masą Tytoidalną na czele, bracia Bojek,

a nawet Nie Liczący Się Klodek... Kompromitacja! Ale czy można wygrać bieg na czterysta

metrów, kiedy się musi trzymać majtki w garści? Nie, tego jeszcze nikt nie dokonał... przede mną

— dodałem w duchu — bo ja mam właśnie zamiar dokonać tego wyczynu. Co prawda na razie

wcale się na to nie zanosi, choć biegnę dalej sapiąc wściekle. Muszę wyglądać bardzo zabawnie,

bo przez stadion raz po raz przelewa się fala śmiechu. Ale ma to tę dobrą stronę, że publiczność

zajęta moją osobą przestaje interesować się Kobylakiem. Już nikt nie skanduje „Kobylak!”,

zamiast tego z trybun, gdzie siedzi Giga, rozlega się donośny szyderczy dźwięk puzonu, a potem

słyszę głos Tubki: „Cymek! Cymek!”

Zrozumiałem od razu, dlaczego ten goryl Tubka tak mnie namiętnie dopinguje. Chce mieć

tani ubaw, łobuz, moim kosztem. Liczy na to, że w porywie walki zapomnę o tych nieszczęsnych

majtkach i urządzę niezapomniane widowisko publiczności — coś w rodzaju strikingu... „Nie!

Niedoczekanie twoje — odpowiedziałem w myśli Tubce. — Nie opadną mi pantalony, za to tobie

opadnie szczęka, przyjacielu, ze zdziwienia, gdy mimo wszystko wygram! A więc, naprzód,

Cymeonie Maksymalny!”

Tymczasem w ślad za głosem puzonu i okrzykami Tubki rozległ się okrzyk Gigi:

„Ogrom, Ogrom! Trzymaj się!” Ogrom — dawne, zapomniane już przezwisko. Kiedyś nazywano

mnie Ogromem, nie Cymkiem. Jeśli tak zawołała Giga, to chce mi pomóc. Na pewno nie wie

nawet o moim osobliwym przypadku i nie czeka na ubaw jak Tubka. Ona czeka na moje

zwycięstwo! Ścisnąłem mocniej spodenki w garści i znów przyspieszyłem kroku. Przez stadion

przeszedł jakiś dziwny głos — ni to pomruk, ni głębokie westchnienie... A potem?... Nie, nie

mylę się chyba! W ślad za Gigą wszyscy skandują: „Ogrom, Ogrom! Naprzód, naprzód!” Więc

jeszcze jeden zryw! To nic, że powietrze zalewa płuca i żar zalewa żyły. Zwyciężę albo padnę

trupem! Już widzę przed swoim nosem pięty Kobylaka... Doszedłem go! Już połowa dystansu!

Teraz utrzymać tempo za wszelką cenę! Atak! Nie będę czekał na ostatnie metry. Rozstrzygnę

bieg już teraz. Wydałem dziki, nieartykułowany ryk, który miał być okrzykiem bojowym. Ten ryk

okazał się zgubny dla Kobylaka Stanisława. Jego ucho nadwerężone przez puzon musiało

ucierpieć w tym momencie. Może ta nadmierna wrażliwość akustyczna zgubiła Kobylaka, a

może odezwał mu się ponownie ból głowy. W każdym razie zwolnił w tym momencie, obejrzał

się i stracił rytm. Wyprzedziłem go w następnej sekundzie. Widząc to stadion zamarł, a potem

zaczął z kolei dopingować Kobylaka, jednak ja nie oddałem prowadzenia. Mógł cały stadion

wrzeszczeć, ja słyszałem już tylko głos Gigi. A Giga wołała: „Ogrom!”

Już taśma mety! Przerywam. Dopiero teraz Kobylak.

Zwycięstwo! Stadion szaleje.

14. Zwycięzcy bywają smutni

Jak było do przewidzenia, przynajmniej na parę minut stałem się bohaterem stadionu.

Pierwsi podbiegli do mnie chłopcy z mojej klasy. „Brawo, Cymek! To był bieg! Dałeś łupnia

frajerom, pokazałeś im styl!” Otaczali mnie coraz ciaśniej, mówili coś gorączkowo jeden przez

drugiego, rzucali pytania, ale ja nie słuchałem. Nie słuchałem i nie odpowiadałem, stałem przez

chwilę półprzytomny, a potem odsunąłem ich gwałtownie i zacząłem iść jak zahipnotyzowany w

stronę trybuny, udzie siedziała Giga. Przedzierałem się uparcie przez zapory kibiców, używając w

miarę potrzeby łokci i pięści, aż nagle poczułem czyjąś ciężką łapę na ramieniu. Wyrósł przede

mną trener Mamiec.

— No, udało ci się, Ogromski — zachrypiał. — Ale mówiąc między nami, to pobiegłeś

okropnie! Ten twój styl — jęknął. — Fatalne, że to ty musiałeś zwyciężyć. Przez ciebie jestem

skompromitowany przed magistrem Zamszatym i przed całą dyrekcją. To skandal, żeby przez

cały bieg trzymać się za majtki! Czy ty wiesz, jak wyglądałeś! Cały stadion pękał ze śmiechu, a

ty nic... Kto to widział, tak trzymać się za spodenki!

— Chciały mi opaść, panie magistrze — wyjaśniłem.

— Nie pleć! Jak to opaść?

— Proszę — zademonstrowałem — pan widzi, że opadają. Ktoś mi przeciął złośliwie

gumę. To był zamach...

— Co ty mi opowiadasz?!

— Szczypas świadkiem... pan wie, gdzie my je znaleźliśmy? Na tyczce. Najpierw

schowali, a potem zawiesili na tyczce do skoku...

— Kto?

Ale ja zamiast odpowiedzieć, rzuciłem się w prawo, bo właśnie Giga schodziła z trybuny.

Za nią Tubka... Wciąż ten Tubka! Co ona widzi w tym gorylu? Przez moment myślałem, że idzie

do mnie, w swojej głębokiej naiwności myślałem, że chce mi pogratulować zwycięstwa,

tymczasem ona ruszyła w przeciwną stronę, do wyjścia. Nie rozumiałem w pierwszej chwili...

Dlaczego? Przecież przed dwiema minutami wołała jeszcze „Ogrom!”, dopingowała mnie

zawzięcie... I nagle zdałem sobie sprawę, że nie istnieję dla niej. Nie istnieję jako prywatna

osoba. Po prostu byłem częścią widowiska, jednym z wielu zawodników, może tylko bardziej

śmiesznym od innych. Dostarczałem przez te pięćdziesiąt sekund sportowych emocji — to

wszystko.

Z wyciągniętą szyją, z zadartą głową patrzyłem za Gigą, aż zniknęła w tłumie.

— Cymek, gdzieś ty się podział, szukają cię! — usłyszałem znajomy głos; dopadł do

mnie zdyszany Szczypas. — Coś się zagapił jak wołek, nie zadzieraj tak głowy, bo pomyślą, że

jesteś zarozumiały... Trzymaj fason, patrzą na ciebie!

Wzdrygnąłem się. Coraz więcej ludzi opuszczało stadion. Przez bieżnię, przez puste

trybuny wiał zimny wiatr. Północne chmury przewalały się po ciemnogranatowym niebie.

Dreszcz mnie przeszedł.

— Wychodzą... — wybełkotałem — wszyscy wychodzą... to koniec.

— Wychodzą tylko na przerwę — powiedział Szczypas. — Wychodzą się rozruszać, bo

zmarzli... ty też skostniejesz zaraz, jak się nie ubierzesz. Wkładaj dres! — krzyknął i zaczął mnie

ubierać przemocą, jak ubiera się niesforne dziecko. — Słowo daję, dziwnie reagujesz, stary —

zrzędził. — Wygląda, jakbyś nie był zadowolony. Nie rozumiem dlaczego... Czy chodzi ci o

czas? Czas masz niezły? 51,2 w tych warunkach to jest coś... To nawet jest doskonały czas jak

na...

— Jak na kretyna, który chciał traktować biegi jako zabieg leczniczy — zaśmiałem się

gorzko. — Do diabła z taką terapią! Byłem naiwnym szczeniakiem!

— Ty... ty naprawdę dziwnie reagujesz jak na zwycięzcę. — Szczypas spojrzał na mnie z

niepokojem.

— Jak na zwycięzcę?! — wykrzyknąłem szyderczo.

— To twój dzień — zamruczał Szczypas naciągając mi dres na głowę. — To dzień

twojego zwycięstwa.

— To dzień klęski.

— Co ty bredzisz?

W tym momencie usłyszałem dźwięk puzonu. To oni! Giga i Tubka! Niemożliwe. Czyżby

rzeczywiście nie opuścili stadionu? Czyżby wracali...

— Słyszałeś? — zapytałem Szczypasa.

— To puzon Tubki — odparł Szczypas. — Pęta się tu z Gigą. Powiedziałbym mu, co

myślę o tym zagraniu z twoimi spodenkami, ale nie chcę przy Gidze.

— Znasz Gigę? — zapytałem.

— Jasne — odparł. — A ty? — zainteresował się nagle.

— Ja? O... oczywiście, że znam.

— Czy jesteś z nią w dobrych stosunkach?

— Jak najlepszych.

— Dyplomatycznych czy koleżeńskich? — dopytywał Szczypas.

— Koleżeńskich — zełgałem czerwieniąc się.

— To świetnie — powiedział Szczypas.

— Dlaczego świetnie? — zapytałem podejrzliwie.

Szczypas chrząknął.

— Mam do ciebie prośbę. Czy zrobiłbyś coś dla mnie?

— Co takiego?

— Pestka... właściwie głupstwo, chcę, żebyś oddał jej książkę. Pożyczyłem kiedyś od niej

taki album z aktorami filmowymi, już długo trzymam, muszę oddać...

— Nie możesz sam?

— Nie... nie! — Szczypas wzdrygnął się dziwnie.

— Czemu?

— Głupio mi... widzisz, ja... zerwałem z Gigą stosunki.

— Koleżeńskie czy dyplomatyczne?

— I koleżeńskie, i dyplomatyczne — oświadczył z goryczą Szczypas. — Obrażony

jestem.

— Za co? Co się stało?

— Mam powód — mruknął niechętnie.

— Jaki? — naciskałem zaintrygowany.

— Możesz się łatwo domyślić. — Szczypas splunął z obrzydzeniem.

— Tubka?

— Zgadłeś. Po tej zdradzie nie mogę na nią patrzeć — wyznał. — Nie chciałbym się z nią

widzieć... to byłaby zbyt wielka przykrość dla mnie... przeklęty Tubka!...

Jakby w odpowiedzi w oddali rozległ się szyderczy głos puzonu. Bolesny skurcz

wykrzywił twarz Szczypasa.

— Chyba rozumiesz — wybełkotał. — Dlatego byłbym ci wdzięczny, gdybyś oddał jej w

moim imieniu tę książkę... no... jak będziesz miał czas... przy jakiejś sposobności.

Słuchałem zamyślony tej niespodziewanej propozycji. A potem pomyślałem nagle:

„Jestem głupi osioł bez refleksu! Jak mogłem nie zorientować się od razu! Jak mogłem uznać

dzień dzisiejszy za fatalny! Za dzień klęski! Jak mogłem tak upaść na duchu! To jest wspaniały

dzień! Przecież Szczypas proponuje mi kapitalną rzecz. Będę miał powód, żeby odwiedzić Gigę.

Ta książka będzie powodem”.

To wszystko pojąłem w jednej chwili, a potem powiedziałem umyślnie obojętnym tonem,

żeby nie wzbudzać podejrzliwości Szczypasa:

— Skoro tak ci zależy, zrobię to dla ciebie, stary. Gdzie ona mieszka? — zapytałem

rzeczowo.

— Nie wiesz?

— Nie interesują mnie pielesze gąsek. Nie jestem ptakiem domowym — rzekłem siląc się

na chłodny ton.

— Ona mieszka na Pierwszego Maja szesnaście — wyjaśnił Szczypas. — Taka chata

piętrowa z czerwonym dachem, podobna do ula. Za zielonym parkanem w ogrodzie. Musiałeś

widzieć tę chatę.

— To ta?! — wykrztusiłem. — Ależ tam jest ten pies.

— Tak, tam jest ten pies — potwierdził ponuro Szczypas — buldog, wstrętna morda,

wabi się Medor.

— Gryzie?

— Nie... to znaczy w miarę.

— Bojowy?

— Niespecjalnie... tylko...

— Tylko co?

— Nie lubi spokojnych gości.

— Jak to? Spokojni go drażnią?

— Tak. Wydają mu się podejrzani. Kąsa spokojnych.

— Co ty gadasz?

— Taki dziwny pies. Drażnią go ponuracy.

— To co mam robić, żeby nie kąsał? — zaniepokoiłem się.

— Najlepiej podskakiwać i podśpiewywać, jak wchodzisz... ewentualnie podrygiwać i

pogwizdywać, to go rozwesela.

— Po jakie licho trzymają tam to okropne bydlę?

— To złośliwość ciotki Teresy, która zajmuje się domem Gigi. Okropna Ksantypa.

Poważnie stuknięta. Niestety, cały Ul jest pod jej władzą. Najgorsze, że ubzdurała sobie jakieś

straszne niebezpieczeństwo wiszące rzekomo nad Gigą. Uważa, że Giga ma za dużo kolegów i

odstrasza ich tym psem!

— Niesamowita kobieta.

— Tak, ona jest niesamowita.

— Ale chyba jest tam jakiś dzwonek przy furtce i Giga może powstrzymać to bydlę.

— Nie ma dzwonka. Furtka zamyka się tylko na klamkę, każdy sam sobie otwiera. Z

powodu Medora czują się zupełnie bezpieczni. — Szczypas patrzył krytycznie na mój dres. — I

pamiętaj, żebyś zmienił szaty, jak będziesz się tam wybierał... Żadnych czerni, granatów,

szarości, beżów i zgnilizn! Medor toleruje tylko jaskrawe kolory, był wychowany wśród

kolorowych sukien kobiecych. Ciotka Teresa nosi tylko materie o barwie gorącej żółci.

— Do diabła! Czy mam ubrać się na żółto?... — jęknąłem.

— Byłoby pożądane. Ewentualnie włóż coś czerwonego.

— Oszalałeś?!

— Cynobry i pomarańcze też wpływają korzystnie na Medora. Ale zapomniałbym o

najważniejszym... Najważniejszy jest zapach!

— Zapach?

— Zapach, czyli odór.

— Co ty?!

— To prawo zoologii! Pies ma krótki wzrok i słuch też nienadzwyczajny, za to węch

znakomity. W swych sympatiach i antypatiach kieruje się przeto przede wszystkim węchem; to

elementarna prawda o psach, nie muszę ci chyba powtarzać... Stąd twój zapach będzie miał dla

Medora istotne znaczenie.

— A jaki zapach on lubi?

Szczypas chrząknął nieco zakłopotany.

— Pod tym względem Medor jest trochę nietypowy. Jeśli chodzi o obcych, to znosi,

niestety, tylko zapach kapuśniaku lub bigosu.

— Nabijasz się ze mnie.

— Słowo daję. To stwierdzone doświadczalnie i ma uzasadnienie biograficzne. Otóż

zapach kapuśniaku kojarzy się Medorowi z kucharką, która go karmiła w PGR. Musisz wiedzieć,

że Medor wychował się w PGR Barany Wielkie, który specjalizuje się w uprawie roślin

kapuścianych, wiesz, kalafiory, kalarepy, brukselki, jarmuże, no i różne odmiany kapusty,

właściwej oczywiście. Stąd bigosy i kapuśniaki były tam na porządku dziennym. Wszystko

dookoła przeniknięte było odorem kapusty, nie mówiąc już o tym, że Medor karmiony był za

młodu niemal wyłącznie bigosem. Stąd jego zamiłowania... Wyjaśniłem ci chyba dokładnie.

— Tak... bardzo dokładnie, ale nie wyobrażam sobie...

— Chyba że wolisz się nasmarować cebulą — przerwał mi Szczypas — cebulą lub

czosnkiem. Ten zapach też jest uznawany przez Medora, ponieważ w okresie dzieciństwa jego

buda znajdowała się pod spichrzem z cebulą.

— Daj spokój...

— Zostańmy więc przy kapuśniaku; wobec twojej niechęci do cebuli pozostaje ci tylko

kapuśniak, ewentualnie bigos.

— Skąd ja wezmę?...

— Z domu. Nie gotuje się u was bigosu?

— Raczej rzadko. Ja nie przepadam, a ojciec ciężko trawi.

— No, ale raz możecie się poświęcić i ugotować.

— To prawda, możemy — westchnąłem. — Czy radzisz mi wziąć do miseczki?

— Do miseczki? To niewygodne.

— Mógłbym zaraz za furtką dać Medorowi ten bigos do zjedzenia.

— Ani się waż! — wykrzyknął Szczypas. — Gdyby ciotka Teresa zauważyła, że dajesz

coś psu, wygnałaby cię z Ula. Zresztą Medor i tak by od ciebie nie przyjął, a ty byłbyś

pozbawiony zapachu. Medor jest nauczony nie przyjmować od obcych jadła.

— To co mam zrobić w końcu z tym bigosem?! — wybuchnąłem.

— Nosić przy sobie.

— W kieszeni?

— W kieszeni, w torebce, w teczce, jak chcesz, byle odór wydostawał się dość

swobodnie.

Uczułem nagle zniechęcenie. Odwiedzenie Gigi przechodziło chyba moje możliwości,

chciałem o tym powiedzieć Szczypasowi, ale w tym momencie zobaczyłem przed sobą

wzburzonego magistra Mamca. Za nim stał kierownik Ośrodka Sportowego, magister Zamszaty,

posiniały na twarzy albo z gniewu, albo z zimna. Obaj patrzyli na mnie surowo.

— Ogromski, ty szaleńcze, co ty wyprawiasz? — zapytał Mamiec. — Gdzieś pędzisz,

znikasz z pola widzenia, a tu trzeba rozpocząć dekorację biegaczy... Wyjątkowo trudny zawodnik

— zwrócił się do kierownika Zamszatego. — Patologiczne odchylenia, zaburzenia pokwitania,

nieskoordynowany, nieobliczalny, nierówny. Za co mnie tak ukarano tym cymbałem? Tylu

trenowałem normalnych chłopców, dlaczego on właśnie zwyciężył? — biadolił. — Zupełnie nie

rozumiem, dlaczego on zwyciężył! Marsz na podium, ty fuksie!

Nie było możliwości ucieczki. Zapędzono mnie na podium zwycięzców. Orkiestra grała

fanfary... Przez megafon zapowiadano moje maksymalne imię i nazwisko. Tłum bił brawo. W

ostatniej chwili na podium przedarł się zasapany Tubka ciągnąc za sobą Gigę. Chciał ustawić się

obok notablów, ale magister Mamiec zagrodził mu drogę.

— Tubkowski? Co to znowu?! Jeszcze tu ciebie brakowało! Zmiataj!

— Jak to, panie magistrze... mam przecież wręczać nagrody.

— Ty? Kto tak powiedział?! Bezczelny jesteś! Nagrody wręczy pan magister Zamszaty,

jako kierownik Ośrodka...

— Lecz ja w imieniu młodzieży...

— To nie jest przewidziane...

— Mam chyba prawo wręczyć moją nagrodę Złotej Tubki.

— Głupie żarty!

— Panie magistrze, ja poważnie...

— Spłyń, łobuzie!

Trener Mamiec jedną ręką odepchnął Tubkę, a drugą wepchnął mnie na podium.

Przystąpiono do dekoracji. Dostałem medal na wstążce, ponadto brązową figurkę

biegacza; rzeczywiście był podobny do dyrektora Biegunowicza. Zanim zdołałem zeskoczyć z

podium, przedarł się do mnie Tubka.

— Trzymaj, stary — wręczył mi kartkę papieru złożoną podwójnie. — Nie stawiałem na

ciebie, ale jestem uczciwy. Oto nagroda.

— Widzę papier, a nie nagrodę — zauważyłem cierpko.

Tubka chrząknął. W oczach miał wyraz zasadniczej niemocy.

— Przykro mi. Z powodów finansowych, to znaczy trudności walutowych, wręczam ci na

razie tylko dyplom honorowy. — Po czym wspiąwszy się na palce, zbliżył się do mojego ucha i

szepnął poufnie: — To jest upoważnienie do zamówienia Złotej Tuby na postumencie według

załączonego rysunku w firmie jubilersko-grawerskiej Zygmunta Koszałka w rynku.

— Zamówienia? — spojrzałem na niego rozczarowany.

— No i opłacenia oczywiście.

— Jak to?! Ja mam płacić? — oburzyłem się.

— A kto? Sądzę, że ty jesteś najbardziej zainteresowany.

— Wypchaj się z taką nagrodą!

— Czemu się łamiesz, stary — próbował mnie ułagodzić Tubka. — Wyłożysz forsę

chwilowo.

— Co to znaczy — chwilowo?

— Aż zbiorę odpowiednie fundusze. Potem się rozliczymy. A może masz złom mosiężny?

Dalibyśmy przetopić.

— Nie.

— To nic. Może uda mi się zdobyć jakąś rzecz mosiężną.

— Chodź już, zimno mi — powiedziała zniecierpliwiona Giga. Odciągnęła Tubkę i

odeszli. Na mnie nawet nie spojrzała. Zdaje się, że moje zwycięstwo w ogóle niewiele ją

obchodziło. I pomyślałem, że Giga odwiedza stadion w zupełnie innych, specjalnych celach,

które nie mają nic wspólnego ze sportem. Przypuszczalnie traktuje tutejsze widowiska jak rewie

mody, przychodzi tu sama występować, po prostu pokazywać siebie, błyszczeć. Zawody na

stadionie są tylko oprawą dla występów Gigi.

Zrobiło mi się łyso i znów odechciało mi się żyć, nie mówiąc już o bieganiu. Jeśli jako

laureat, zdobywca medalu, dwu nagród i mistrz stadionu nie zrobiłem wrażenia na Gidze, to już

nie zrobię chyba nigdy! Schodziłem zamyślony posępnie z podium. Zapadał zmierzch. Niskie

jesienne chmury zakryły już niebo nad miastem. I to niebo było czarne. Na tablicy wyników

jaskrawym światłem zabłysła cyfra 51,2. To mój wynik. Spiker coś mówił o rekordzie stadionu

młodzików. Zerwały się nowe okrzyki i brawa. Ale mnie złościły te wiwaty. Chciałem

powiedzieć im wszystkim, że ten mój bieg i wszystkie moje biegi to fatalna pomyłka! Chciałem

powiedzieć im wszystkim, że nie zależy mi na tym zwycięstwie i na wyniku, i nawet na

rekordzie. Co mi z tego, kiedy Giga gwiżdże na mnie, a ja nie mogę się wyzwolić z uczucia,

które mnie niszczy.

Czy można jeszcze coś zrobić w takiej sytuacji? Pomyślałem o propozycji Szczypasa.

Skoro nie mogę zapomnieć o Gidze, pozostaje mi już tylko jedno; muszę podjąć tę próbę, przed

którą chciałem uciec... Muszę zmierzyć się z Gigą, nawet... jeśli na drodze stoi Tubka i Medor.

15. Bigos dla zwycięzcy

Wiadomość o moim zwycięstwie przeniknęła do pieleszy domowych dopiero wieczorem.

Wtedy bowiem zadzwoniła do mamy pani Tubkowska w sprawie stołówki szkolnej. Przy okazji

opowiedziała też mamie, jak świetnie spisałem się na stadionie, a na zakończenie zapytała, czy

przypadkiem nie przyniosłem do domu moździerza. Mama zaniemówiła z wrażenia. Chyba nie

tyle zdziwiło ją moje zwycięstwo w biegu na czterysta metrów, co ten moździerz...

— O jakim moździerzu pani mówi? — wykrztusiła wreszcie.

— O moim moździerzu kuchennym — odparła pani Tubkowska — pokazywałam go

kiedyś pani, kochanie.

— Chodzi o ten wspaniały moździerz mosiężny z tłuczkiem?

— O ten właśnie, proszę pani — potwierdziła zbolałym głosem pani Tubkowska. —

Pytam panią, kochanie, bo mój Jurek dręczył mnie od tygodnia, żebym mu podarowała ten

moździerz. Chciał go wręczyć jako nagrodę temu chłopcu, który zwycięży w biegu na czterysta

metrów...

— Moździerz?! — wykrzyknęła mama. — Co za pomysł!

— Takie tym chłopakom przychodzą pomysły do głowy!

— Dać taki cenny moździerz! — oburzała się moja mama. — Rozumiem pani irytację,

moja droga, to zapewne stary zabytek rodzinny, urocza pamiątka przedwojenna.

— Był w naszej rodzinie od pięciu pokoleń — oznajmiła pani Tubkowska. — Moja mama

przekazała mi go na łożu śmierci.

— Pani oczywiście odmówiła Jurkowi...

— Odmówiłam stanowczo. Mimo to moździerz znikł.

— Znikł, co też pani mówi, moja droga?

— A tak. Znikł, kochana. Dzisiaj chciałam tłuc migdały, patrzę, a moździerza nie ma!

— Pani myśli, że Jurek go wyniósł?

— Przychodzą mi do głowy różne podejrzenia... Kto wie, czy Jurek nie ofiarował go

zwycięzcy tego biegu. Pani zna Jurka, on ma takie dobre serce i taki szeroki gest... tylko by

rozdawał wszystko i rozdawał... on tak łatwo się wzrusza, wszystko zrobiłby dla kolegów... anioł

miłosierdzia...

— Tak... możliwe — bąknęła bez przekonania moja mama, bo jakoś nie mogła sobie

wyobrazić Ciężkiego Tubki w roli anioła.

100

— Dlatego pomyślałam — ciągnęła pani Tubkowska — że skoro pani Maksymek wygrał

ten bieg, to mógł dostać od mojego Jurka ten moździerz...

— Niech pani będzie spokojna, zaraz sprawdzę, a potem zadzwonię do pani —

powiedziała moja mama trochę podenerwowana i odłożyła słuchawkę. — Cymku, chodź tutaj

zaraz, chciałam z tobą porozmawiać.

— Słucham, mamo. — Zbliżyłem się, udając, że nic nie słyszałem z tej rozmowy.

— Nic mi nie powiedziałeś — rzekła z pretensją mama. — Jak mogłeś nic nie

powiedzieć... swojej matce?

— O czym, mamo?

— O tym, co było na stadionie, że biegłeś na czterdzieści metrów...

— Na czterysta, mamo...

— Wszystko jedno, w każdym razie biegłeś i zwyciężyłeś, i cały stadion cię oklaskiwał, a

ja o tym nic nie wiedziałam.

— Mama się przecież nigdy nie interesowała biegami...

— Ale skoro ty biegłeś, to co innego... Powinieneś przynajmniej powiedzieć, uprzedzić...

a ty ani słowa! Dlaczego?

Chrząknąłem zakłopotany.

— Nie powiedziałem, bo... bo bałem się, że mama mi nie pozwoli...

— Ależ, co ty?! — oburzyła się mama.

— No, nie wiem — mruknąłem — teraz, jak wygrałem, to mama jest dumna i mama się

zgadza, ale czy przedtem mama by się zgodziła?... Mama mówiła, że najpierw muszę odrobić

zaległości w nauce, a potem mama mówiła, żebym się nie przemęczał na boisku, bo mogę sobie

zaszkodzić i dostać powiększenia serca, bo jestem za młody i za słaby...

— Kto wie, czy sobie nie zaszkodziłeś — powiedziała mama patrząc na mnie z

niepokojem. — Jutro pójdziemy cię zbadać i prześwietlić.

— O rany, co też mama... — przestraszyłem się.

— Takie wyścigi są niezdrowe! Czterysta metrów z wywieszonym językiem!

— Wcale nie miałem wywieszonego...

— Wypruwać z siebie wszystkie siły i zamęczać swoje serduszko — biadoliła mama. —

Ty masz za małe serce na takie biegi...

— Niech mama już przestanie, słowo daję, nie wiem, czy mama jest w końcu zadowolona

101

z tego, że biegłem, czy też przeciwnie...

— Sama nie wiem... To wszystko takie okropne... Ale skoro już biegłeś, to mogłeś

zaprosić rodziców... Mamy tak mało radości, a ty zupełnie zapominasz o nas... w ogóle nic nie

znaczymy dla ciebie... tak jakby nas nie było... na starość pewnie wyrzucisz nas z domu. —

Mama otarła kąt oka chusteczką.

— Niech mama nie mówi takich rzeczy — zdenerwowałem się. — Sprawa jest prosta.

Mamie żal i mnie też żal. Czy mama myśli, że mnie było przyjemnie na stadionie? To są straszne,

dramatyczne przeżycia, a ja byłem sam. Nie było żadnej delegacji domowej, ani mama, ani

ojciec, ani Seweryna, ani Marcelina. Czy ja w ogóle mam siostry? Czasem wątpię. Przykra

rzecz... Ale myślę, że teraz mama zacznie chodzić na zawody i w ogóle zajmie się sportem.

Mama jeszcze sama mogłaby biegać.

— Myślisz, że mogłabym? — zainteresowała się mama.

— Jasne. Mama ma niezłą formę. Myślę, że miałaby mama lepszy czas niż pani Dydo od

wuefu dla dziewczyn.

Mama uspokoiła się wyraźnie i odprężyła.

— O co to ja chciałam cię zapytać?...

— Pewnie o ten moździerz.

— A właśnie... ale skąd ty wiesz?

— No bo jeśli pani Tubkowska... ona ostatnio wciąż o moździerzu... ale nie rozumiem, co

to ma wspólnego ze mną.

— Dostałeś podobno nagrodę za bieg?

— Tak, medal na wstążce i postać biegacza.

— Z mosiądzu?

— Nie, z brązu. Stop miedzi i cyny.

— A nie dostałeś przypadkiem moździerza?

— A... więc o to chodzi! — roześmiałem się.

— Tak, chodzi o ten moździerz.

— Do strzelania na wojnie?

— Nie. Do tłuczenia w kuchni.

— Nie interesuje mnie.

— Jurek Tubkowski nie wręczył ci przypadkiem?

102

— On? Taka kutwa i dusigrosz? Co za pomysł, mamo!

— Bo właśnie pani Tubkowska dzwoniła, że zniknął jej z kuchni moździerz — wyjaśniła

mama i opowiedziała mi dokładnie całą rozmowę telefoniczną z matką Tubki.

— Nie sądzę, żeby Tubka gwizdnął ten instrument kuchenny — powiedziałem. — Po co

byłby mu potrzebny moździerz? — zastanawiałem się głośno. — Miała być przecież Nagroda

Złotej Tubki, a nie moździerz... chociaż moździerz też jest z mosiądzu i nadaje się jako surowiec

wtórny...

— Surowiec wtórny?! — zaniepokoiła się mama. — Co ci chodzi po głowie?!

— Tubka mógł wpaść na pomysł, żeby przetopić ten moździerz.

— Przetopić?! O Boże! — wykrzyknęła przestraszona mama.

— Przetopić i uformować z niego tubkę, ewentualnie puzon na postumencie... oczywiście

miniaturę puzonu... mógł w tym celu wejść w porozumienie z Zygmuntem Koszałką w rynku —

zakład jubilersko-grawerski i wytwórnia sztucznej biżuterii...

— Biedna pani Tubkowska — załamała ręce mama.

— Ale mimo to wątpię, by Tubka naprawdę wziął ten moździerz — ciągnąłem. — Gdyby

miał zamiar przetopić go na nagrodę dla mnie, to by nie omieszkał się tym przede mną

pochwalić. Powiedziałby: „Cierpliwości, Cymeonie, twoja nagroda już się pitrasi w tyglu mistrza

Koszałki”, a on zamiast tego powiedział, żebym sam sobie zamówił nagrodę. Wręczył mi tylko

dyplom i rysunki.

— Uspokoiłeś mnie — powiedziała mama — będę teraz mogła z kolei uspokoić biedną

koleżankę Tubkowską.

— Niech ją mama uspokoi, ale to w końcu przykre — dodałem z niejaką goryczą — że

matka Tubki myśli tylko o moździerzu. W końcu Tubka miał dobry pomysł z tą nagrodą.

Młodzież ma tak mało nagród. Zamiast drżeć o ten moździerz, pani Tubkowska powinna była

pomóc Jurkowi Tubce w ufundowaniu jakiejś nagrody... ale rodzice zupełnie o to nie dbają, żeby

pomagać dzieciom w takich sprawach... Mama też. — Spojrzałem z wyrzutem na moją biedną

mamę. — Mama też mi nic nie ufundowała... tak jakbym codziennie odnosił takie zwycięstwa. A

to się zdarza rodzicom raz na całe życie, że ich dziecko wygra bieg na czterysta metrów na

prawdziwym stadionie, najwyżej raz, bo większość rodziców w ogóle nigdy nie ma takiej szansy.

Ale mama tego nie docenia...

— Nie mów tak. Doceniam — szepnęła mama. — Wiesz, że chętnie ufundowałabym ci

103

nagrodę ze szczerego złota, ale nie stać nas na to. Póki twój ojciec będzie się trzymał kurczowo

tej nędznej posady w wodociągach, na nic nie będzie nas stać — westchnęła ciężko.

— To prawda, wodnisto nam — przytaknąłem skwapliwie.

— Czy można utyć na wodzie? — zadała dramatyczne pytanie mama. — Czy woda

ubierze człowieka? — spojrzała krytycznie w lustro na swoje szaty i rozpoczęła znane mi dobrze

narzekania na niezaradność ojca, który z wysokości swoich wież ciśnień, z mylącej perspektywy

pomp i filtrów nie jest w stanie ocenić całej nędzy naszego położenia i „nikczemności naszej

kondycji”, jakby powiedział poeta klasyczny.

— Rozumiem to wszystko, mamo — powiedziałem przerywając te jałowe żale — nie

liczyłem na złoty puchar, liczyłem natomiast, że w ramach naszej kondycji mama coś

wykombinuje... to znaczy, że moje zwycięstwo znajdzie przynajmniej odbicie w naszym menu

domowym. O ile mi wiadomo, od początku historii zwycięzców odpowiednio karmi się i poi.

— Nie zdążyłam nic przygotować — rzekła zakłopotana mama. — Twoje zwycięstwo

było tak nagłe, nie zapowiedziane i niespodziewane, lecz jeśli chcesz, jutro mogę przygotować

obiad specjalny i ugotować, co tylko zechcesz, Cymku. Co byś chciał?

Nie myślałem zbyt długo. Od razu wziąłem pod uwagę Gigę i Medora.

— Przede wszystkim bigos, mamo — wypaliłem.

— Bigos? — zdumiała się moja biedna mama. — Co ty mówisz?! Od dziecka przecież

nie znosiłeś bigosu.

— Wyrosłem z lat dziecinnych, mamo — odpowiedziałem poważnie. — Gusty i smaki

zmieniają się u człowieka co siedem lat. Właśnie w tej chwili przechodzę taką zmianę jako

mężczyzna czternastoletni. Dlatego, jeśli mama chce mi sprawić przyjemność, to niech mama

nagotuje na jutro bigosu. Poza tym może być tort, galaretka pomarańczowa, ewentualnie budyń;

o lodach nie śmiem marzyć.

— I to wszystko do bigosu?! — wykrztusiła moja mama.

— Kto nie chce, niech nie je — oświadczyłem — nie zmarnuje się.

Jeszcze tego wieczoru drażniący odór gotowanej kapusty napełnił nasze małe mieszkanie.

Mama wychodziła z założenia, że bigos musi się pitrasić przynajmniej dwa dni.

Nazajutrz spotkałem się pod szkołą ze Szczypasem. Szczypas wręczył mi album pt. „Sto

gwiazd współczesnego filmu”, żebym zwrócił go Gidze. W tym momencie zdjęły mnie ostatnie

wątpliwości.

104

— Nie wiem... jak Giga to przyjmie... — rzekłem zakłopotany. — Gotowa sobie

pomyśleć... — zaczerwieniłem się — właściwie nie mam powodu, żeby oddawać za ciebie...

— Możesz powiedzieć, że spuchła mi twarz po wizycie u dentysty i wstydzę się pokazać,

dlatego prosiłem cię o tę przysługę — odparł beztrosko Szczypas.

— A dlaczego mnie?... I dlaczego się zgodziłem? Och, nie jest taka naiwna. Domyśli się,

że to pretekst.

— Spokojna głowa... Wymyślimy lepszy powód tej wizyty... Już mam! Powiesz, że ja ci

pożyczyłem tę książkę, że miałeś oddać ją zaraz, ale nie mogłeś się oderwać, że trzy razy ją

przeczytałeś, bo była ci potrzebna do filmu, który kręcisz... Teraz będzie zupełnie zrozumiałe, że

skoro czytałeś sam tę książkę i tak długo ją przetrzymałeś, to ją teraz sam odnosisz Gidze z

przeprosinami w moim imieniu.

— Tak, to jest powód, ale Giga może się złościć na mnie, że tak długo trzymałem.

— Och, skrzywi się najwyżej, zniesiesz chyba dla mnie to skrzywienie...

— No, dobra — powiedziałem — zniosę jakoś.

— Naprawdę, stary — Szczypas pociągnął nosem — robisz dla mnie wielką rzecz.

Zdejmujesz mi balast z serca i wyjmujesz kamień z wątroby.

Chrząknąłem niewyraźnie.

— Głupstwo i pestka! Cieszę się, że mogę ci się odwdzięczyć, stary — powiedziałem i

rozstaliśmy się obaj wzruszeni naszą głęboką przyjaźnią.

Ale mój dobry nastrój popsuł od razu Męsio. Ledwie Szczypas zniknął, wódz

Cykanderów podszedł do mnie z nader ponurą miną.

— Co ty masz z tym Szczypasem? — zapytał skrzywiony.

— Nic takiego.

— On lepi się do ciebie — powiedział Męsio.

— Przesadzasz.

— Widziałem na stadionie wczoraj, a dzisiaj znowu się przypętał. Uważaj, to

niebezpieczny typ. Brat-łata, odmiana lepka. Przylepiają mu się różne rzeczy.

— Coś ty! Nie zauważyłem...

— Ostrożnie z nim! Facet żyje z podejrzanych transakcji.

— Do licha, z jakich transakcji?!

— Na przykład pożycza i zapomina oddawać.

105

— Nie bardzo się zgadza — powiedziałem. — Na razie to on mi oddał przysługę i ja

jestem jego dłużnikiem.

— A ta książka, ten album? — Męsio wskazał na dzieło, które trzymałem w ręku. — Ile

mu za to dałeś? Na pewno zdarł z ciebie skórę. Widziałem, ja ubijaliście ten handel.

— Źle widziałeś! — zasapałem wściekły. — Nie było żadnego handlu, po prostu mi

wręczył...

— Wręczył! Po prostu wręczył! — Męsio zarechotał szyderczo. — No to jeszcze

zobaczysz! To metoda Szczypasa! Najpierw okazuje ci uczucia koleżeńskie, pożycza to i owo,

zrobi jakąś przysługę, omota ofiarę pochlebstwem, a kiedy twoja uwaga i czujność osłabną,

wtedy sam prosi cię niby o niewinną pożyczkę czy przysługę... A jeśli się zgodzisz, to wpadasz,

stary, w okropnie stęchłą marmoladę i grzęźniesz jak głupia mucha.

Zdegustowany do głębi zostawiłem chichoczącego Męsia i odszedłem szybko, ściskając

pod pachą album.

106

16. Przechodzę przez strefę Medora

Obiad na cześć mojego zwycięstwa udał się znakomicie, to znaczy każdy miał to, co mu

najbardziej odpowiadało: — ja — tort i galaretkę, reszta rodziny — bigos. Oczywiście nałożyłem

też sobie kopiastą porcję tego specjału, ale jej nie tknąłem.

— Nie smakuje ci? — zmartwiła się mama.

— Jest wyśmienity — powiedziałem.

— To dlaczego nie jesz?

— Bo zabieram z sobą. Urządzimy degustację zbiorową. Porównamy z nędznymi

bigosami, które pitrasi pani Tubkowska, pani Julicka i pani Gafońska. To w ramach konkursu

kulinarnego, który organizuje Koło Przyjaciół Zwierząt.

— Koło Przyjaciół Zwierząt? — zdziwiła się mama.

— Mama na pewno wygra — dodałem pośpiesznie i, żeby nie przedłużać tej

niebezpiecznej rozmowy, połknąłem resztę galaretki, zastrzegłem, że reszta tortu należy do mnie,

porwałem talerz z bigosem i wycofałem się z pokoju.

— Nie podoba mi się ta historia — powiedziała mama.

— Niech się mama nie denerwuje — rzuciłem w progu. — Mama na pewno wygra.

Ale nie zdołałem rozproszyć wątpliwości mamy. Czułem na sobie jej niespokojne

spojrzenie, gdy w kuchni przekładałem bigos do słoika, a słoik umieszczałem w mojej sportowej

torbie. Na szczęście nie pytała o nic więcej.

Z kolei należało rozwiązać sprawę odzieży ochronnej, czyli przynajmniej spodni pod gust

Medora. Pomny, że bestia przywykła do gorących barw, postanowiłem zaopatrzyć się w

odpowiedni kostium u moich sióstr. Seweryna była dla mnie zawsze przyjaźniej usposobiona i

najchętniej pożyczyłbym coś od Seweryny, niestety, z niezrozumiałych dla mnie przyczyn

uwielbiała raczej mniej krzykliwe kolory. Jej smutne czernie, szarości i mdłe beże z pewnością

naraziłyby mnie na zęby Medora. Udałem się więc do Marceliny. Była wprawdzie nieznośna,

interesowna i złośliwa, lecz posiadała sporą kolekcję odzieży w nader jaskrawych barwach.

— Słuchaj, stara — powiedziałem wchodząc do jej pokoju ze sztucznym uśmiechem na

twarzy. — Potrzebuję kolorowego ciucha... najbardziej by mnie chyba urządziły pomarańczowe

spodnie... masz coś takiego w szafie?

— Oszalałeś? — zdumiała się Marcelina. — Pomarańczowe spodnie? Po co? Nie

będziesz chyba ich nosił?

107

— Potrzebne mi są w charakterze kostiumu — odparłem.

— Do czego?

— Do filmu. Chyba wiesz, że kręcę film.

— Och, ten twój film! — skrzywiła się Marcelina. — Już drugi rok słyszę o tym filmie.

— Będzie na pewno kręcony. Jeszcze w tym tygodniu zrobię próbne zdjęcia. Kolorową

taśmą. Powinnaś ze mną współpracować — powiedziałem. — Mówiliśmy już kiedyś na ten

temat.

— Owszem, mówiliśmy.

— Miałaś zająć się kostiumami i dekoracjami. Zgadza, się?

— Zgadza.

— Daj więc teraz te spodnie. To będzie twój wkład.

— Z przyjemnością — powiedziała Marcelina.

— No, więc daj! — Otworzyłem szafę.

— Chwileczkę — powstrzymała mnie. — Najpierw podpiszesz zobowiązanie.

— Jakie zobowiązanie?

— Że tego, co obiecałeś, dotrzymasz.

— Ja ci coś obiecałem? — udałem zanik pamięci.

— Jak to? Nie pamiętasz? Obiecałeś mi główną rolę w tym filmie.

— Jesteś pewna?

— Najzupełniej.

— Skoro tak... no to proszę bardzo — chrząknąłem. — Mogę cię zaangażować... w

porządku, jeśli chcesz... załatwione. A teraz bądź łaskawa te spodnie...

— Podpiszesz zobowiązanie — powtórzyła twardo Marcela.

— Co ty?! — uniosłem się honorem. — Nie dowierzasz mi?

— Nie. Wiem, że chcesz wpakować do głównej roli niejaką Szyperską.

— Kto ci powiedział?!

— Och, wszyscy już o tym mówią. Szyperska chwali się od pewnego czasu, rozpowiada

na prawo i lewo... A mnie pytają, czy to prawda. I robią różne złośliwe uwagi. Nie mogę już

znosić tych uwag i pytań. „Cóż to, Marcelko, zrezygnowałaś z tej roli, a może Cymek

zrezygnował z ciebie? Podobno znalazł nową gwiazdę!” i od razu chichoty. „Czy to prawda, że

zakochał się w Szyperskiej?”

108

Poczerwieniałem.

— Nie słuchaj tych wstrętnych dziewczyn! To wszystko przez zazdrość...

— Więc nie zakochałeś się w Szyperskiej?

— To... to bardzo skomplikowana sprawa — odparłem zakłopotany — potem ci wyjaśnię.

W każdym razie masz u mnie rolę zapewnioną.

— Główną?

— Tak. Pod warunkiem, że oddasz mi swoje ciuchy do dyspozycji i dołożysz się

finansowo. Potrzebuję tysiąc metrów taśmy... Liczę, że to załatwisz. Kolorowej taśmy —

dodałem.

— Dostaniesz kostiumy i taśmę, ale teraz siadaj i pisz: „Oświadczam, że główną rolę w

moim filmie zagra moja droga siostra Marcelina Ogromska... z uwagi na swój talent...”

— Ja to mam pisać? — przerwałem.

— Czy nie wierzysz w mój talent?

— Oczywiście, wierzę.

— No, to pisz: „...z uwagi na swój talent i szczególną fotogeniczność”. Data. Podpis.

Postawiłem datę i podpisałem.

Marcelina wręczyła mi pomarańczowe spodnie. Zapakowałem je do sportowej torby,

gdzie już znajdował się słój bigosu, wcisnąłem na końcu ów album, który miałem oddać Gidze, i

pogwizdując wesoło, ruszyłem w kierunku ulicy Pierwszego Maja. Wkrótce zza drzew

pyszniących się o tej porze wspaniałymi kolorami żółci i czerwieni, wyłonił się jeszcze bardziej

czerwony dach „Ula” — rodowej siedziby Julickich. Już z daleka usłyszałem ujadanie Medora, w

bardzo niskiej tonacji, podobnej do pomruków nadciągającej burzy, uznałem więc, że pora jest

wdziać strój ochronny. Udałem się więc w pobliskie zarośla koło przerwanej budowy i tam

naciągnąłem na moje dżinsy te okropne, pomarańczowe spodnie. Najbardziej bałem się, czy nie

będą za długie, ponieważ wtedy mogłem zaplątać się w nie i skompromitować przed Gigą.

Okazało się jednak, że raczej były za krótkie. I pomyślałem z satysfakcją, że jednak mam dłuższe

nogi niż „gwiazda filmowa”, ten biedny pulpet Marcela. Natomiast zgodnie z przewidywaniem

okazało się, że te „pantelejmony” są niesamowicie bufiaste i obszerne. Zachodziła obawa, że

zsuną się ze mnie. Dla pewności porobiłem w pasie zakładki, spiąłem je agrafkami, które zawsze

nosiłem w kieszeni, a w końcu mocno zacisnąłem pas. Wiedziałem, że wyglądam jak pajac, ale

liczyłem na to, że po szczęśliwym przejściu przez strefę Medora, uda mi się ściągnąć z siebie te

109

spodnie, zanim jeszcze zobaczy mnie Giga.

Medor zauważył mnie jeszcze przed furtką i podbiegł szczekając głośno. Zawahałem się.

Bydlę miało ze sto kilo wagi i mordę, którą mogła wymyślić tylko chora wyobraźnia

abstrakcjonisty. Drżącą nieco ręką wysunąłem naprzód torbę. Medor zatrzymał się i węszył przez

chwilę. Potem, jak mi się wydawało, zapatrzył się mętnym wzrokiem w moje radosne

„pantelejmony” i wydał zadowolony pomruk, a potem zaskomlił tęsknie.

Przemogłem lęk i szybko przeniknąłem przez furtkę.

Medor ocierając się o moje nogi i poszczekując radośnie towarzyszył mi aż do samego

„Ula”; po drodze obwąchiwał namiętnie moją torbę. Bałem się, by nie złapał jej zębami i nie

wyszarpnął z rąk, był jednak na to, jak się okazało, zbyt dobrze wychowanym psem.

Niestety, jego głośne i pełne zachwytu poszczekiwanie doprowadziło do przedwczesnego

ukazania się Gigi. Nim zdołałem uwolnić się od natręctw Medora, już stanęła w drzwiach

swojego „Ula”, zaskoczona niesamowicie. Przejechała po mnie wzrokiem od dołu do góry i z

powrotem. Była zbyt dobrze wychowaną dziewczyną, by powiedzieć cokolwiek na temat mojego

stroju, ale w jej oczach dostrzegłem błysk niechęci, by nie powiedzieć wstrętu. Zrozumiałem od

razu, że zrobiłem fatalne wrażenie i że nie mam u Gigi żadnych szans. Najchętniej uciekłbym,

gdzie pieprz rośnie, ale nogi miałem jak sparaliżowane. Pomyślałem, że moja ucieczka w tych

warunkach byłaby jeszcze bardziej komiczna i postanowiłem odegrać moją nieszczęsną role do

końca. Do tragicznego końca, dodałem w duchu, bo wiedziałem, że wszystko musi się skończyć

tragicznie.

— Myślałam, że to ktoś znajomy — powiedziała Giga jakby usprawiedliwiając swoje

wyjście. — Medor w ten sposób wita tylko przyjaciół...

— Jestem przyjacielem — udało mi się wykrztusić przez ściśnięte gardło.

— Coś się Medorowi pomyliło — powiedziała chłodno Giga — on zwykle nie wpuszcza

obcych. — Spojrzała na psa niezadowolona.

Medor lizał łapczywie moją torbę, łasząc się i skomląc tęsknie.

— On cię naprawdę lubi! — zauważyła zdezorientowana Giga.

— Mądry pies — powiedziałem — zna się na ludziach.

— Raczej na zapachach. — Giga zmarszczyła brwi. — Co ty właściwie masz w tej

torbie?...

— Nic takiego...

110

— Pokaż. — Nie czekając zajrzała do torby i cofnęła się z nieprzyjemnym grymasem

twarzy.

— Co ty? Nosisz w słoiku bigos? — popatrzyła na mnie z wyraźnym niesmakiem.

— Czasem bywam głodny — wyjaśniłem. — Więc noszę i jem po drodze.

— Cudak z ciebie. I te spodnie!... Ty jesteś naprawdę jakiś nie...

— Nienormalny — chciałaś powiedzieć? To prawda. Artyści rzadko bywają normalni...

— Jesteś artystą? — zakpiła Giga. — Cyrkowym?

— Myślałem, że mnie znasz.

— Oczywiście, że cię znam. Ty jesteś ten Mycek.

Poczerwieniałem.

— Jestem Cymek — sprostowałem zimno.

— Cymek? — roześmiała się nie wiadomo dlaczego. — Niech będzie. To przecież

wszystko jedno.

— Zaręczam ci, że to nie wszystko jedno — wycedziłem.

— Obraziłam cię? — stropiła się Giga. — Och, przebacz mi, nie wiedziałam, że jesteś tak

przywiązany do imienia.

— Przebaczam ci — powiedziałem pośpiesznie.

— Nie myśl, że mylę cię z kim innym. Pamiętam doskonale. Ty jesteś tym chłopakiem,

co wygrał wczoraj bieg na dwieście metrów.

— Na czterysta — sprostowałem.

— Możliwe — powiedziała Giga. — Przez Tubkę wszystko mi się poplątało.

Przeszkadzał mi się skupić, stale coś plótł albo trąbił... Powiedz, dlaczego wszyscy przeszkadzają

mi się skupić?

— Nie wiem... może dlatego, że za bardzo ich interesujesz... to znaczy... pociągasz...

— Pociągam? W jakim sensie?

— To... trudno w paru słowach wytłumaczyć... — wykrztusiłem. — W każdym razie nie

powinnaś chodzić z tym gorylem.

— O kim ty mówisz?

— Nie wiesz?

— O Boże... czy myślisz o Jurku Tubkowskim?...

— A o kim?

111

— Kto mu wymyślił takie okropne przezwisko?!

— My, w klasie.

— To brzydko... Goryl! Jak można tak mówić o koledze?

— On jest goryl — powtórzyłem z przekonaniem.

Giga milczała przez chwilę.

— Dlaczego wy się tak nie lubicie? — szepnęła wreszcie. — Tubka też cię nie lubi.

Żebyś wiedział, co on opowiada o tobie!

Poczerwieniałem z gniewu.

— To wszystko kłamstwo! Wszystko! — wykrzyknąłem.

— Przecież jeszcze nie wiesz, co opowiadał.

— Ale wiem, co mi zrobił! To mi wystarcza! Nigdy byś się nie domyśliła!

— Wiem, że na zawodach trzymał twoją stronę. Dopingował cię głośno...

— O tak, bardzo głośno! — rzekłem z goryczą.

— Ależ on naprawdę chciał, żebyś biegł jak najprędzej!

Zaśmiałem się gorzko.

— Oczywiście, chciał, ale nie wiesz dlaczego!

— Chciał, żebyś wygrał.

— Nie. Tam wcale nie o to chodziło...

— A o co?

— To się nie nadaje do opowiedzenia... — zaczerwieniłem się. — Może kiedyś ci

powiem...

— Kiedy?

— No... kiedy poznamy się bliżej... Na razie, póki jesteś w rękach Tubki...

— Ja! W rękach Tubki? — oburzyła się Giga. — Co ty sobie wyobrażasz?!

— Wyobrażam sobie, że to jest zaślepienie... Ale ja postaram się, żebyś zrozumiała, kim

jest naprawdę Tubka.

Giga milczała przez chwilę. Widziałem, że jest wściekła na mnie... ale nie mogłem

opanować goryczy. Byłem przekonany, że na tym skończy się moja pierwsza i ostatnia wizyta u

Gigi. Za chwilę Giga wybuchnie i wyrzuci mnie z „Ula”... Tak... na to się zanosi. Już podniosła

rękę i wyciągnęła ją w stronę furtki. Zamarłem... Ale ona powiedziała tylko:

— Zamknij furtkę, bo Medor przestraszy kogoś na ulicy... i... chodź. Porozmawiamy

112

spokojnie w domu.

113

17. Dostaję w łeb albumem, czyli trudności rozmowy
salonowej z Gigą

Giga zaprowadziła mnie do wielkiego pokoju, gdzie stało dużo starych mebli i kazała mi

usiąść na wielkiej, pluszowej kanapie. Sama usiadła naprzeciw w głębokim skórzanym fotelu.

— Dlaczego ty prześladujesz Tubkę? — zapytała.

Zatkało mnie kompletnie.

— Ja? Tubkę? Czy w ogóle można prześladować kogoś tak silnego jak Tubka?

— Można. Ty go dręczysz, jak by to powiedzieć — Giga zapatrzyła się w okno — ty go

dręczysz moralnie.

— Nie bardzo rozumiem...

— Przez ciebie przeżył wstyd i upokorzenie w klubie. Przez ciebie o mało co nie wyleciał

z zespołu artystycznego. Podobno udawałeś puzonistę i podstępnie przeniknąłeś na próbę, żeby

podrywać tę okropną Nelkę Szyperską.

Zaczerwieniłem się.

— Ja ci to wytłumaczę...

— Ale po co? — wzruszyła ramionami Giga. — Ja uwielbiam takie zgrywy. Tylko potem

powinieneś wyjaśnić wszystkim, że to były po prostu żarty. I uspokoić Tubkę. On jest taki

wrażliwy.

— To nie były żarty — mruknąłem ponuro. — To... to był po prostu nieszczęśliwy zbieg

okoliczności. Nie chciałem nic złego zrobić Tubce... Widzę, że nie wierzysz mi...

— Ależ wierzę. Jurek Tubka to pechowy chłopak... Zawsze wdepnie w jakąś hecę... Tym

bardziej powinieneś dla niego być wyrozumiały i miły.

— No wiesz?! — wykrzyknąłem wzburzony. — Widzę, że zupełnie nie zdajesz sobie

sprawy, kim jest Tubka. On jest groźny.

— Jurek?! Groźny?! — Giga roześmiała się serdecznie. — Nigdy by mi nie przyszło do

głowy! Według mnie jest po prostu zabawny!

— Zabawny!?

— I... jak by ci to powiedzieć... prostoduszny.

— Prostoduszny, Tubka?! — oburzyłem się. — Pierwszy raz słyszę. Może jeszcze

powiesz, że go lubisz?

— Owszem. Lubię go — powiedziała Giga.

114

— Za co?!

— Nie wiem dokładnie... Po prostu lubi się kogoś albo nie. Nie zastanawiałam się nad

tym... — zamyśliła się Giga. — Może dlatego go lubię, że potrafi marzyć.

— Wszyscy umiemy marzyć — mruknąłem. — Co za sztuka!

— Zależy jeszcze, o czym. Jurek nie marzy o niebieskich migdałach ani nawet o

samochodach i podróżach...

— Pewnie marzy, żeby wszystkimi rządzić i żeby wszyscy go się bali.

— Nie.

— Żeby zostać sławnym puzonistą.

— Śmieszny jesteś — powiedziała Giga.

— Co za gapa ze mnie! — wykrzyknąłem. — Oczywiście marzy o tobie!

— Mylisz się — zaczerwieniła się Giga. — Po prostu jesteśmy przyjaciółmi.

— No więc nie wiem, o czym marzy ten piekielny Tubka! — zdenerwowałem się.

— Nie zgadniesz. Jego marzenie jest bardzo skromne. On marzy po prostu o dobrym

koledze.

Umilkłem zaskoczony.

— On wie, że nikt go nie lubi. Wszyscy koledzy albo się go boją, albo nabijają się z niego

— ciągnęła Giga. — Jest bardzo osamotniony, potrzebuje przyjaźni, zrozumienia...

— O Boże, kiedy tak mówisz, można by pomyśleć, że jest małym, nieszczęśliwym

chłopczykiem — rzekłem rozdrażniony.

— On jest biedny i nieszczęśliwy...

— Tylko że wali każdego, kto mu się nawinie pod rękę!

Giga chrząknęła zakłopotana.

— To prawda, że często bywa rozdrażniony, bo wie, że za jego plecami śmiejecie się z

niego... a gdy się nadarzy okazja, dokuczacie mu i prowokujecie go!

— Jeszcze trochę, a zacznę litować się nad Tubką! — zaszydziłem.

— Nie chodzi o litość. Chodzi po prostu o to, żebyś traktował go normalnie. Powinieneś

wznieść się ponad małe zatargi, głupie uprzedzenia i urazy. Powinieneś zaprzyjaźnić się z Tubką.

Oniemiałem.

— Ja?! Z Tubką?! — wykrzyknąłem po chwili.

— Właśnie ty. Ze wszystkich kolegów najczęściej mówi o tobie. W gruncie rzeczy, gdzieś

115

na dnie serca pragnie twojej przyjaźni...

— Tubka nie ma serca — powiedziałem. — A ty powinnaś zostać adwokatem. Masz do

tego talent...

Ale Giga nie zauważyła mojej gorzkiej ironii i mówiła dalej z przejęciem:

— On jest bardzo oddany przyjaciołom. Pomyśl, gdybyście działali ręka w rękę... gdybyś

mógł zawsze liczyć na pomoc Tubki, bylibyście niezwyciężeni... Ile ważnych rzeczy moglibyście

zrobić!

— To byłoby rzeczywiście piękne, ale to nie jest możliwe — powiedziałem.

— Spróbuję was pogodzić — oświadczyła Giga. — Nie masz chyba nic przeciwko?

Zastanowiłem się przez moment.

— Osobiście byś nas godziła? — zapytałem.

— Jasne. Jak sobie wyobrażasz inaczej?

Pomyślałem, że w tej sytuacji godzenie mnie z Tubką mogłoby być przyjemne i trwać

dłuższy czas, a więc miałbym pretekst odwiedzać Gigę.

— No, to zgadzam się — powiedziałem skwapliwie. — Kiedy zaczniesz nas godzić?

— Mam na imię Jadwiga, jak wiesz. Jutro obchodzę imieniny. Przyjdź — zaproponowała.

— Będzie też Jurek..

— Przyjdę.

— Przyjdź najlepiej już o godzinie czwartej. Chciałabym pogodzić was, zanim zejdą się

goście... Potem już nie będzie czasu. Będę musiała zająć się całym przyjęciem. Chciałabym, żeby

to były wspaniałe imieniny. W tym roku zaproszę tylko młodzież na poziomie. A właśnie, dobrze

że jesteś, poradzisz mi, czy zaprosić także brata Jurka, tego Gienia Tubkowskiego. On chodzi do

twojej klasy... Wiesz, ja chciałabym otaczać się intelektualistami i artystami...

— Zupełnie słusznie — powiedziałem. „Ale bardzo ciekawi są także filmowcy” —

pomyślałem o sobie.

— Czy ten Gienio Tubkowski naprawdę jest taki zdolny? — zapytała z ciekawością.

— On jest piekielnie zdolny — odparłem. — On po prostu siedzi w książkach. To jego

hobby.

— To znaczy lubi pożyczać? — zmarszczyła brwi Giga.

— No... oczywiście.

— A czy oddaje? Niektórzy hobbiści są lepcy — powiedziała Giga. — Żeby tylko nie był

116

podobny do Kancery.

— Do Kancery? Kto to?

— To znaczy do Szczypasa.

Drgnąłem.

— Miałaś kłopoty ze Szczypasem?

— Właśnie. Z początku też wydawał się inteligentny, oblatany i oczytany, rozprawiał o

lekturach, o filmach, o teatrze... A potem naciągnął mnie na książkę.

— Naciągnął? Jak to?

— Pożyczyłam mu książkę-album „Sto gwiazd współczesnego filmu” pół roku temu,

jeszcze przed wakacjami, i od tej pory jakoś go nie widuję. Po prostu mnie unika... w ogóle się

nie pokazuje.

Uznałem, że nadeszła chwila ujawnienia formalnego powodu mojej wizyty.

— Nie gniewaj się na niego — próbowałem bronić Szczypasa - to wszystko przeze mnie.

Właśnie przyszedłem oddać tę książkę. — Sięgnąłem do teczki.

— Nie pożyczałam tobie... — powiedziała Giga.

— Ale pożyczyłaś Szczypasowi i on prosił, żebym ci oddał i przeprosił za zwłokę.

Zobaczyłem kiedyś u niego tę książkę i wziąłem do czytania.

— Ach, to ty... Więc to przez ciebie wszystko — spojrzała na mnie wzburzona.

— Czy... bardzo się gniewasz?

— Przez ciebie nie miałam z czego przygotować się do quizu i ominęła mnie murowana

nagroda... A tak chciałam wystąpić w telewizji — otarła oczy. — Straciłam taką okazję. Kto wie,

czy nie zostałabym na stałe zaangażowana. Może nawet dostałabym jakąś rolę w filmie. Kto

widział trzymać książkę pół roku!

— Ja... nie trzymałem jej pół roku — wykrztusiłem.

— Kłamiesz! Kiedy raz przypomniałam Szczypasowi o tej książce, usprawiedliwiał się,

że pożyczył ją jakiemuś Myckowi, który zajmuje się filmem. A to było pół roku temu.

— Ja nie jestem Mycek, jestem Cymek.

— Możliwe. Ale to na pewno byłeś ty. Tubka mi mówił, że ty udajesz filmowca i nawet

ostrzegał mnie przed tobą. Że też od razu nie przypomniałam sobie! Gdzie jest ten album?

Otworzyłem zakłopotany teczkę. Ostry zapach bigosu rozszedł się po pokoju.

Wyciągnąłem album i podałem Gidze.

117

— Ach ty flejtuchu! Obrzydliwe! Trzymać taki album z bigosem! — wykrzyknęła

krzywiąc się z obrzydzeniem.

— On... on był zawinięty. Izolowany — próbowałem się usprawiedliwiać.

— Izolowany?! — Giga powąchała album. — To okropne! Gregory Peck pachnący

kapustą! Jak mogłeś — spojrzała na mnie z autentycznymi łzami w oczach.

Zrozumiałem, że przy pomocy bigosu dokonałem poważnej profanacji Gregory Pecka,

nie mówiąc już o innych gwiazdach...

— Jeśli ktoś nie potrafi szanować książki, nie powinien jej dotykać! Naprawdę nie

przypuszczałam, że ty...

— Ja naprawdę szanuję książki — powiedziałem. — Ja... ja szanuję i bardzo lubię...

Pasjonują mnie... ta też była fantastyczna! Nie mogłem się od niej oderwać...

— Właśnie widzę — zmarszczyła brwi Giga przeglądając album. — Ale w końcu się

oderwałeś...

— No... oderwałem się.

— Razem z moimi fotosami!

— Jak to? — wybełkotałem zdumiony.

— Tu brakuje kilku kartek — wykrzyknęła. — Został wyrwany Fijewski, Olbrychski i

Pieczka! A tu Śląska i Lucyna Winnicka!... I jeszcze tam... O Boże! Jak śmiesz pokazywać się mi

na oczy z taką książką? Myślałeś, że nie zauważę?

Zrozumiałem wszystko w jednej chwili. Oto dlaczego Szczypas nie chciał sam oddać tej

książki... Zatrzęsłem się z oburzenia. A to łobuz, perfidny drań! Żeby tak wrobić mnie z tą

książką. A ja sam... jeszcze się mu podstawiałem... Męsio słusznie ostrzegał mnie przed tym

typem!

— Wysłuchaj mnie, Giga — jęknąłem — ja ci wytłumaczę.

— Ty bezczelny smarkaczu! — krzyknęła zrozpaczona. — Co tu jest to tłumaczenia?!

— Posłuchaj...

Ale ona mnie nie słuchała. W nagłym porywie gniewu rąbnęła mnie w łeb albumem. Miał

bardzo twarde okładki. Zobaczyłem przed oczami gwiazdy... raczej niezupełnie filmowe... jakieś

takie gorące, żółte i czerwone kropki... a potem pociemniało mi w głowie.

Oszołomiony usiadłem na podłodze.

— O Boże, co ja ci zrobiłam?! — przestraszyła się Giga. Uklękła przede mną

118

roztrzęsiona i obejrzała ślad uderzenia... Potem pobiegła do łazienki. Wróciła z mokrym

ręcznikiem i okręciła mi głowę... Zrobiło mi się lepiej... Przestało mnie trochę łupać w czaszce.

Weszła babcia Julicka z filiżanką w ręku. Uśmiechnęła się do nas.

— Bawicie się, dzieci?

— Tak, babciu — wybełkotała Giga.

— W Arabów? Ten ręcznik jest źle zwinięty i za mały na turban — przyniosę wam

większy — próbowała poprawić mi mój opatrunek. — Co to? Dlaczego taki mokry? Boli cię

głowa, dziecko?

— Cymkowi zrobiło się niedobrze — powiedziała Giga.

— Jaka słaba jest dzisiaj młodzież — westchnęła babcia — ale to nic, dam ci, dziecko,

ziółek. Wypij — podsunęła mi pod nos filiżankę... Zrobiło mi się jeszcze bardziej „niedobrze”.

— Nie... dziękuję... już mi przechodzi.

— Nie krępuj się. Naparzę sobie świeżych...

Zapach był niesamowity. Zakręciło mi się w nosie. Zerwałem się z podłogi przerażony...

— Ja... już sobie pójdę — wybełkotałem i rzuciłem się do drzwi.

— Mówiłam, że ziółka mu pomogą — powiedziała zadowolona babcia. — Od razu

postawiły go na nogi.

119

18. Tragiczne preludium do imienin Gigi

Już teraz wiem, czemu tylu ludzi, zwłaszcza wybitnych, pisze dzienniki i pamiętniki.

Pisanie pomaga w ocenie sytuacji. Można wtedy przyjrzeć się jeszcze raz swoim czynom, ale już

chłodnym, krytycznym okiem. Poza tym można uporządkować rozwichrzone myśli. Jak

wiadomo, człowiekowi różne myśli chodzą po głowie, czasem genialne, a czasem zupełnie

głupie. Jaka jest ich prawdziwa wartość, można poznać dopiero wtedy, kiedy się je wypowie

głośno albo napisze. Bo wtedy muszą zostać sformułowane i uporządkowane. A więc myśli

sprawdzają się w słowach. Te myśli, których nie potrafimy wypowiedzieć, nie liczą się... po

prostu nie istnieją w rzeczywistości.

Po owych nader przykrych perypetiach podczas pierwszej wizyty u Gigi doszedłem do

wniosku, że moje myśli także wymagają szybkiego sformułowania i uporządkowania, a czyny —

oceny. Miałem bowiem zupełny mętlik w czaszce, a tylko jedna myśl dominowała tam całkiem

jasno: udusić Szczypasa. Łaknąłem jego krwi i dyszałem zemstą.

Tak jest... to nie żarty! Szczypasowi groziło śmiertelne niebezpieczeństwo. Na szczęście

postanowiłem przed wykonaniem wyroku na Szczypasie zanotować wydarzenia w agendzie i

przelać swoją żółć na papier... Kiedy zaś zabrałem się do pisania, szalone myśli opuściły mnie

wkrótce i doszedłem do wniosku, iż moja złość na Szczypasa była przesadna. Szczypas jest

fajans, to fakt, chciał mnie zrobić w konia z tą książką, ale faktem jest również, że pomógł mi

wtedy na stadionie i że starał się w końcu oddać Gidze pożyczoną książkę, co więcej, uprzedził

mnie, że bardzo długo ją trzymał...

Co prawda, mógł mnie także uprzedzić, że album uległ dewastacji i że wypadło z niego

parę kartek, no, ale to już za duże wymagania jak na takiego fajansa. W każdym razie nie jest

zupełnie denny. Jakby był zupełnie denny, to by go ani grzało, ani ziębiło, co się stanie z tą

książką... Więc nie zwalajmy całej winy na Szczypasa. Spójrzmy prawdzie w oczy. To ja sam

rwałem się do złożenia wizyty Gidze, to ja sam podstawiłem łeb pod prysznic.

Wszystko dlatego, że niepotrzebnie wstawiłem fabułę. Gdybym na samym początku

powiedział Gidze, że spełniłem tylko rolę posłańca, nie mogłaby mieć do mnie pretensji... Ale ja

zgodziłem się wstawić fabułę Gidze, no więc nie powinienem się dziwić, że wpadłem i dostałem

tym albumem po głowie. A w dodatku nie umiałem się zachować potem. Uciekłem jak tchórz

ostatni... tak, to była haniebna, szczenięca ucieczka. Myślałem o tym wszystkim rozgoryczony i

w rezultacie zamiast być zły na Szczypasa, poczułem głęboką niechęć do siebie.

120

Dlaczego tak często jestem niezadowolony z siebie? Czy dlatego, że mam pecha, że

rzadko coś mi się udaje, że nie mogę zrealizować moich planów i zapanować nad sytuacją? Nie,

chyba nie dlatego. Nad sytuacją trudno jest czasami zapanować, czasami jest to w ogóle

niemożliwe, ale, do licha, zawsze można zapanować nad sobą! To jest istotny powód mojego

niezadowolenia. Podczas wizyty u Gigi nie potrafiłem zapanować nad sobą...

Szkoda. Kiedy teraz rozważyłem rzecz na zimno, doszedłem do wniosku, że moja sprawa

nie wyglądała wtedy wcale tak tragicznie, jak by się mogło zdawać. Rękoczyn Gigi miał dobre

skutki. Teraz ja stałem się z kolei ofiarą jej popędliwości i rachunki zostały wyrównane, co

więcej, zaistniałe okoliczności sprzyjały zacieśnieniu więzów... Gdybym nie uciekł tak głupio...

Zamiast uciekać, powinienem poddać się wszelkim zabiegom, udać ogłuszonego, wzruszyć Gigę,

niewątpliwie stałbym się obiektem czułości. Co prawda... ta okropna babcia Julicka i te jej

ziółka... a jednak powinienem był znieść... należało znieść wszystko, byle zostać przy Gidze choć

pół godziny dłużej.

Na szczęście jeszcze nic straconego. Już jutro będę miał szansę naprawić wszystko i

zatrzeć niekorzystne wrażenie, jakie zrobiłem na Gidze... Zostałem przecież zaproszony na

imieniny... Co więcej, Giga pozwoliła mi przyjść wcześniej, bo ma mnie godzić z Tubką! A

zatem będzie sposobność porozmawiać w cztery oczy i zatrzeć niekorzystne wrażenie...

Aby zatarcie było kompletne i jak najbardziej skuteczne, postanowiłem zjawić się z

prezentem imieninowym. Doszedłem do wniosku, że wspaniały tort najlepiej załatwi sprawę.

Jeszcze tego wieczoru udałem się do Śródmieścia, by dokonać odpowiedniego zakupu. Tort musi

być imponujący, taki, jakiego Giga nigdy jeszcze nie miała, o średnicy co najmniej pół metra.

Widziałem taki na wystawie najbardziej znakomitej firmy cukierniczej w naszym mieście

(Kazimierz Piepke i synowie. Rok założenia — 1888). Aby sfinansować zakup, wyciągnąłem z

PKO połowę moich oszczędności przeznaczonych na nakręcenie filmu. Miałem wprawdzie

chwilę wątpliwości, ale potem pomyślałem: „Obłożę kosztami filmu aktorów i aktorki. Skoro

chcą mieć przyjemność występowania w filmie, niech płacą”. Uspokoiwszy w ten sposób

wyrzuty sumienia, podjąłem z książeczki dwieście pięćdziesiąt złotych i z miną nadzianego

klienta wkroczyłem do sklepu znakomitego Kazimierza Piepke.

— Chciałbym kupić ten tort z wystawy — powiedziałem.

Znakomity Piepke nie zdradził jednak ożywienia, które powinno cechować kupca po tak

ponętnej ofercie. Flegmatycznie wyganiał miotełką zabłąkaną muchę z sernika.

121

— Chciałbym nabyć ten tort z wystawy — powtórzyłem głośno.

— To kosztuje dwieście złotych — rzekł mistrz, mierząc mnie przenikliwym spojrzeniem,

podobnym do spojrzenia fakira.

— Jestem przygotowany — odpowiedziałem wytrzymując śmiało to spojrzenie.

— Niestety, tort na wystawie jest zamówiony dla pani dyrektor Okisło-Bandurnej — rzekł

mistrz cukierniczy.

— Ja muszę mieć koniecznie taki tort. Czy mógłby pan zrobić podobny? — wyciągnąłem

dwieście złotych i położyłem na ladzie.

— Niech pan zgłosi się jutro — powiedział znakomity Piepke chowając walutę. — Jutro

o dwunastej w południe.

Nazajutrz w niedzielne południe odebrałem tort, prócz tego nabyłem jeszcze dwadzieścia

pączków i z dwoma potężnymi pakunkami zjawiłem się za kwadrans czwarta u Gigi.

Dzięki daninie w postaci bigosu (w kubku po maśle roślinnym) udało mi się szczęśliwie

przekroczyć strefę Medora i przeniknąć do przedpokoju. Tu usłyszałem podniecone głosy w

kuchni, a następnie okrzyk przerażenia i wołanie:

— Ratunku! Na pomoc!

Pośpieszyłem do kuchni. Ale w kuchni już nikogo nie było, roznosił się tylko nader

przykry zapach. Jak mogłem się zorientować, pochodził on z parującego, świeżo wyjętego z

pieca ciasta. Nim mogłem zastanowić się nad tym dziwnym zjawiskiem, usłyszałem przerażony

głos Gigi z sąsiedniego pokoju. Wpadłem zaniepokojony i ujrzałem tragiczną scenę. Giga

podtrzymywała słaniającą się ciotkę Teresę, której ciałem raz po raz wstrząsały potężne spazmy...

— Co się stało?! — wykrzyknąłem.

— Ciocia Teresa ma atak. Nie wyszło jej ciasto... Och, Cymek, rób coś...

— Co mam robić?!

— Potrzymaj ciocię... pobiegnę po pastylkę! Ciocia musi zażyć pastylkę...

Rzuciłem paczkę z pączkami na krzesło. Tort położyłem na drugim... i pośpieszyłem do

ciotki.

Giga wybiegła.

Starałem się utrzymać ciotkę w pozycji pionowej, ale nie było to łatwe. Leciała mi przez

ręce.

— Niech pani nie płacze — próbowałem ją uspokoić — z powodu ciasta nie należy się

122

łamać...

Ciotka jednak łamała się uparcie i było to dla mnie nader wyczerpujące, zważywszy jej

wzrost i wagę.

Na szczęście wróciła Giga i uwolniła mnie od ciotki.

— Jak widzisz, mamy pewne kłopoty — próbowała mi wyjaśnić sytuację. —

Obchodzimy imieniny dwupoziomowo... to znaczy na dole i na górze. Bo ciocia Teresa obchodzi

imieniny w tym samym dniu, co ja. W dodatku kuchnia jest jedna i jeszcze babcia się wtrąca.

Z sąsiedniego pokoju dochodził wesoły głos babci:

Jam myślała, że to maki,

że ogniste lecą ptaki,

a to ułani! Ułani!...

— Słyszysz? — zapytała Giga.

— Słyszę. Czy przeszkadza wam ten miły śpiew? — powiedziałem.

— Och, nie chodzi o śpiew, chodzi o to, że babcia narobiła bigosu.

— Czy gotuje niesmacznie?

— Nie chodzi o bigos do jedzenia. Chodzi o to, że babcia przeszkadza. Po prostu nie

można jej wypędzić z kuchni.

— Och, ciasta, moje ciasta — jęczała ciotka Teresa — ten dziwny zapach, ta gorycz...

zupełnie nie rozumiem, co się z nimi stało.

— Za to ja rozumiem doskonale — powiedziała zdenerwowana Giga. — To babcia!

Musiała coś domieszać!

Strzeż się tego, co na przedzie

Tam na karym koniu jedzie

Oficyjera... oficyjera...

Strzeż się, strzeż!

— śpiewała babcia.

— Stale mamy z nią kłopoty — ciągnęła Giga. — Bo leczy się na własną rękę... Na

123

pewno domieszała przez pomyłkę czegoś do naszych ciast! Mam strasznego pecha. Akurat na

imieniny taka okropna historia.

Pokiwałem głową ze zrozumieniem. Kto jak kto, ja wiedziałem dobrze, co znaczy pech...

Tak... jedyna pociecha w tym, że kłopoty nie oszczędzają nikogo.

Drzwi otworzyły się i na progu stanęła babcia zaróżowiona i podejrzanie podniecona...

— Czy babcia czuje ten zapach? — zapytała Giga. — Niech babcia się przyzna, co babcia

zrobiła z tym ciastem...

— Ależ nic... wszystko zgodnie z przepisem... o co ci chodzi, dziecko? — powiedziała

babcia i zanuciła ponownie pieśń o ułanach. Giga spojrzała na nią podejrzliwie.

— Babcia musiała coś wypić!

— Wypiłam tylko ziółka.

— Naprawdę?

— Tylko ziółka gerontologiczne — powtórzyła babcia. — Dlatego czuję się odmłodzona.

— Coś mi się zdaje, że za bardzo. Niech babcia sobie przypomni, co takiego babcia

wypiła... a co wlała do ciasta... czy przypadkiem nie te ziółka gerontologiczne.

— Ależ nie! Pamiętam doskonale, studziły się w zielonym garnuszku. Wypiłam tylko te

ziółka — powiedziała babcia. I cofnęła się do swojego pokoju.

— O Boże! — jęknęła ciotka — przecież w zielonym garnuszku miałam tę przyprawę do

ciasta... to wino z korzeniami.

— Zatem wszystko jest jasne — powiedziała Giga. — Babcia wypiła wino, a ziółka wlała

do ciasta.

— Trzymajcie mnie! — wykrzyknęła ciotka Teresa. — To ponad moje siły — osunęła się

na krzesło. — O Boże... zmarnować takie ciasto! Co damy teraz gościom?!

W drzwiach stanęła babcia Julicka z gitarą ozdobioną różowymi wstążkami.

— Będziemy śpiewać w takt gitary — oświadczyła. — I ty, Tereso, będziesz śpiewać z

nami. Miałaś kiedyś piękny głos.

— Kto pozwolił wujence wziąć gitarę? Wujenka wie, że nie wolno jej ruszać! To gitara

Jerzego! — rozgniewała się ciotka Teresa, a jej twarz stała się bardziej żółta od sukni.

— Najwyższy czas, żebyś przestała, moja duszko, zatruwać się wspomnieniami i wróciła

do życia. Jerzy sam byłby bardzo zadowolony, gdyby wiedział, że jego gitara wciąż służy

młodzieży. Kto widział, wciąż myśleć o tamtej tragicznej śmierci, zamieniać dom w klasztor... w

124

jakiś okropny grobowiec! Przez ciebie Giga stała się nienormalna...

— Co takiego?! Nie, tego już za wiele! — Rozzłoszczona ciotka zerwała się z krzesła i

pobiegła odebrać babci Julickiej instrument.

Skorzystałem z okazji i natychmiast porwałem paczkę z pączkami z krzesła. Z

niepokojem rozwinąłem papier... No tak... jeden rzut oka wystarczył — nie można się było

niczego innego spodziewać! Wszystkie pączki zostały dokładnie spłaszczone. A gdzie tort?

Nim jednak zdążyłem odszukać paczkę z tortem, do pokoju ponownie wkroczyła babcia

Julicka, taszcząc dwa olbrzymie, tekturowe, płaskie pudła...

— Nie uciekajcie — zatrzymała Gigę — przyniosłam pchełki i wyścigi samochodowe...

Nauczę was w to grać...

— Potem, babciu...

— Nie zabieraj mi chłopca — powiedziała babcia. — Mam do ciebie sprawę — zwróciła

się do mnie — muszę z tobą pomówić na temat Gigi... Wyglądasz na rozsądnego chłopczyka...

— Wolałbym...

— Siadaj!

— Przepraszam, ale najpierw chciałbym pokazać niespodziankę Gidze... — Chciałem się

wymknąć, ale babcia chwyciła mnie już swoją kościstą ręką.

— Siadaj! — rzekła głosem nie znoszącym sprzeciwu i pchnęła mnie z całej siły na

krzesło.

Usiadłem. Mimo tego brutalnego pchnięcia moje zetknięcie z krzesłem było wyjątkowo

łagodne, by nie powiedzieć przyjemne. Siedzenie krzesła było idealnie miękkie... dopiero po

chwili zorientowałem się, że — zbyt miękkie. Oblał mnie zimny pot... Czyżbym miał aż takiego

pecha! Przerażony pomacałem ręką. Tak... nie mogłem już mieć wątpliwości. Rzeczywistość była

ponura. Pasmo moich nieszczęść trwało. Siedziałem na torcie.

Odlepiłem się ostrożnie, wsunąłem krzesło z nieszczęsnym rozpapranym tortem pod stół i

cofając się tyłem próbowałem wymknąć się z pokoju.

— Co ci się stało? — zapytała z niepokojem Giga.

— Niestety... muszę wyjść.

— Wyjść?

— Wrócę za... za pół godziny.

— On pewnie znów źle się poczuł — powiedziała babcia wyraźnie zdegustowana. — To

125

naprawdę chorowity chłopiec, Gigo.

— Dziwnie się zachowujesz — zauważyła Giga. — Powiedz, co ci się właściwie stało?

— Lepiej nie pytaj! — wykrztusiłem z nieszczęśliwą miną i wybiegłem z mieszkania.

Na ulicy zobaczyłem wystrojonego Jurka Tubkę. Zasuwał z bukietem imieninowym pod

pachą.

— Wiesz, już skombinowałem moździerz mosiężny. Przetopimy go na nagrodę —

zawołał z daleka na mój widok. — Dokąd uciekasz?! — dodał zaskoczony. — Przecież Giga ma

nas dzisiaj godzić...

— Musimy przełożyć to... to godzenie — zasapałem.

— Przełożyć godzenie? — Tubce zrobiło się wyraźnie przykro. — A może ty w ogóle

zrezygnowałeś z godzenia się ze mną? — zapytał podejrzliwie. — Może odechciało ci się?

— Nie, skądże — zaprzeczyłem. — Nie odechciało mi się, tylko...

— Tylko co?

— Nie wiem, jak ci powiedzieć... siła wyższa... po prostu... no... źle się poczułem.

— Ty coś kręcisz — zadyszał Tubka. — Mętna sprawa. Nie podoba mi się to. Może znów

zrobiłeś jakiś kawał Gidze? Chyba nie zrobię błędu, jak cię trzepnę na wszelki wypadek...

— Daj spokój — przeraziłem się — przecież mamy się godzić.

— Sam mówiłeś, że to odłożone.

— Tylko na razie.

— Więc ja na razie cię trzepnę — zamierzył się pięścią.

— Ach, ty gorylu! — wykrzyknąłem rozzłoszczony.

— Co powiedziałeś?! — Tubka dopadł do mnie.

— Uważaj, połamiesz kwiaty — mruknąłem.

Tubka dopiero teraz przypomniał sobie, że w ręce trzyma kwiaty. Ochłonął, opanował się,

zaklął tylko pod nosem i ruszył w stronę domu Gigi... Wielki, elegancki, pachnący...

Westchnąłem ciężko i powlokłem się w przeciwną stronę.

126

19. Wracam do sprawy kręcenia

Na imieniny Gigi już nie poszedłem. Zanim dobrnąłem do domu i przebrałem się,

upłynęła prawie godzina. Pomyślałem, że o tej porze u Gigi jest już pełno gości i że nie czułbym

się między nimi dobrze. Nie znam nikogo spośród przyjaciół Gigi, z wyjątkiem Tubki. Lecz

Tubkę lepiej omijać z daleka. Wprawdzie Giga obiecała nas pogodzić, ale nie jestem aż tak

naiwny, żeby za bardzo w to wierzyć, zresztą do godzenia trzeba mieć czas, a czas przeznaczony

przez Gigę na to godzenie już minął. W tej chwili imieniny są w pełnym toku i nie ma zupełnie

warunków na poważną rozmowę. Giga zajęta jest swymi obowiązkami gospodyni i bawi gości.

Zapewne grucha w najlepsze z Tubką. Mam za słabe nerwy, żeby na to patrzeć! I nie uśmiecha

mi się wcale być w cieniu Tubki! Tak. Zdecydowanie nie ma sensu wracać na te imieniny...

Zadzwonię lepiej i przeproszę...

Zadzwoniłem więc do Gigi, że strasznie żałuję, ale nie będę mógł przyjść.

— Chyba już wiesz, co się stało? — zakończyłem.

— To nie jest żaden powód — oświadczyła Giga. — Chyba że masz już dosyć naszego

zwariowanego domu i mnie... Pewnie mi jeszcze nie przebaczyłeś mojego wczorajszego

rękoczynu...

— Ależ, co ty! — wykrztusiłem. — Wierzę, że mogłaś się zdenerwować, gdy zobaczyłaś

zniszczoną książkę... Ale to nie moja wina! Przysięgam, to nie ja wydarłem te ilustracje...

Dostałem już w takim stanie od Szczypasa... i rozumiem teraz dobrze, dlaczego nie chciał się

fatygować osobiście i prosił mnie o tę przysługę. Chyba mnie nie podejrzewasz?...

— Oczywiście, że nie. I dziękuję za tort...

— Och... tort! — jęknąłem zawstydzony.

— Strasznie mi przykro, że zniszczyłeś sobie spodnie...

— Najbardziej szkoda samego tortu.

— Tak, bardzo mi żal, był wspaniały — westchnęła Giga. — Nigdy jeszcze takiego nie

miałam.

— Głupi pech!

— To przez babcię — rzekła Giga — ale co robić? Wszyscy będziemy kiedyś starzy...

Teraz za to przynajmniej wiesz, że moje życie wcale nie jest łatwe.

— Nie narzekaj — mruknąłem babcia Julicka nie jest taka okropna... według mnie, jest

całkiem miła.

127

— Cieszę się, że tak myślisz. Czy już przebrałeś się?

— Oczywiście.

— No to czekam...

— Nie... przepraszam cię, Giga, ale dzisiaj już nie mam nastroju... Zresztą, mówiąc

szczerze, nie bawią mnie takie oficjalne przyjęcia. Mam nadzieję, że zobaczymy się niedługo w

bardziej kameralnym gronie, mianowicie przy kręceniu filmu. Chcę ci zaproponować rolę...

— Ro-lę? Jaką?

— Oczywiście główną. Dawno już miałem to w planie. Zanim się poznaliśmy osobiście.

— Żartujesz...

— Słowo!

— Teraz rozumiem, dlaczego chciałeś mnie poznać. Po prostu polowałeś na aktorkę...

— Jeśli wolisz takie wyjaśnienie... proszę bardzo, nie mam nic przeciwko.

— Bardzo mi to odpowiada. Różnie próbowano mnie podrywać, ale jeszcze nikt nie

wpadł na taki sposób.

— Giga, ja poważnie... Zaczynamy kręcić.

— Kiedy?

— Chciałbym już zacząć w najbliższą sobotę. Wszystko zależy od tego, czy uzyskam

bazę u ciotki. To idealne miejsce do kręcenia plenerów. Czy miałabyś wolny czas w sobotę i

ewentualnie w niedzielę? Wykombinuj coś...

— Spróbuję. Ale muszę wiedzieć najpóźniej w środę, czy to sprawa pewna. Zadzwoń!

— Zadzwonię na pewno. Cześć.

— Cześć i wypij przynajmniej szklankę wody za moje zdrowie — powiedziała Giga.

Odłożyłem słuchawkę i pomyślałem: „Dobra myśl przyszła mi do głowy podczas

rozmowy z Gigą. Dosyć już marudzenia i zabaw towarzyskich, dosyć sentymentalnych zagrywek

i szczebiotów pod znakiem Amora. Za bardzo zawróciły mi w głowie dziewczyny. Obsunąłeś się,

Maksymilianie Ogromski. Należy wrócić na pierwszą linię. Inaczej czeka cię upadek. Jeśli

chcesz dokonać wielkiej rzeczy i zapisać się złotymi głoskami w historii, wracaj na pierwszą

linię...”

Postanowiłem więc wrócić zdecydowanie na pierwszą linię i zacząć realizować zadania,

które nakreśliłem sobie w agendzie... Przede wszystkim należy zrealizować ów film, o którym

myślałem od dawna, pod groźbą wiecznej niesławy powinienem natychmiast przystąpić do

128

dzieła! Zamiast więc na imieniny Gigi pojechałem do Cześka, którego brat miał kamerę filmową

i poprosiłem o pożyczenie mi kamery na sobotę i niedzielę. Pojechałem na nowym rowerze

pożyczonym na tydzień od Zezowatego Doda i wiozłem z sobą mały magnetofon kasetowy

pożyczony od mojej siostry Seweryny. Zarówno rower, jak i magnetofon zrobiły duże wrażenie

na Cześku. Zauważyłem przeto głośno, że mógłbym mu zostawić magnetofon, aby nagrał sobie

dźwięk do swoich filmów, czyli zrobił „postsynchrony”. Mógłbym... gdyby Czesiek w tym

samym czasie skombinował mi kamerę... Dodałem przy tym, że rower wyrabia łydki, a

wyrobione łydki są ozdobą mężczyzny, wyrażając przy tym zaskoczenie z powodu nader

skromnego wyglądu łydek Cześka... Były to argumenty ważkie i propozycje nie do odparcia. W

rezultacie kwadrans później wracałem do domu bez roweru i magnetofonu, za to z kamerą w

żółtawym futerale, przewieszoną niedbale przez ramię.

Kolejne kroki skierowałem do mojej znakomitej siostry Marceliny.

— Marcelino, czas nadszedł — powiedziałem demonstrując kamerę. — Pamiętasz, co

obiecałaś: kostiumy i taśmę w zamian za rolę...

— Główną rolę — poprawiła Marcelina.

— Główną?! — udałem zaskoczenie.

— Tak obiecałeś.

— No cóż... skoro obiecałem... niech będzie główna, ale pamiętaj, finansujesz ten film.

Na początek nabędziesz sześć taśm odwracalnych ośmiomilimetrowych i kolorowych, zechciej

zanotować.

— Ile to będzie kosztować?

— Pół patyka.

— O Boże! — przestraszyła się Marcelina. — Nie wiem, jak zniosę taki wydatek!

— Zniesiesz ochoczo i z uśmiechem, jeśli pomyślisz, że na każdym z tych filmów

uwieczni się twoja znakomita twarz. Wiem, że chcesz iść do szkoły teatralnej. Wystarczy, jak

przed egzaminem zaprezentujesz te filmy, a egzamin masz z głowy. Profesorowie z wrażenia

pospadają z krzeseł.

Nie wiem, czy przekonałem pod tym względem Marcelinę. Odeszła mrucząc, ale

nazajutrz wręczyła mi sześć kolorowych filmów marki „Orwo”.

Z kolei należało sobie zapewnić bazę produkcyjną. W tym celu pojechałem nazajutrz do

ciotki Matyldy. Wróciłem dosyć późno i w doskonałym humorze. Oświadczyłem, że jestem już

129

po kolacji.

Mama popatrzyła na mnie podejrzliwie.

— Znów jakieś imieniny? Prowadzisz ostatnio zbyt towarzyski tryb życia.

— Skończyłem już z tym, mamo. Byłem w podróży służbowej, jeśli tak można

powiedzieć.

— Służbowej?

— Przygotowywałem bazę dla mojego filmu...

— Och... słyszę o tym filmie od roku — powiedziała mama. — Ten film to świetny

parawan dla twoich ciemnych sprawek...

— Ciemnych sprawek, co też mama — oburzyłem się. — To naprawdę była sprawa bazy!

— Doskonale karmią widać w tej bazie.

— Żeby mama wiedziała. Kolacja była — palce lizać. Prócz mięs, jakichś

nadzwyczajnych ptaków i sałatek, ciastka, kremy, budynie i galarety, nie mówiąc o napojach

pienistych.

— A więc jednak trafiłeś na jakąś uroczystość, imieniny, chrzciny czy stypę?

— Mama myśli, że jak dobra kolacja, to od razu imieniny lub jakieś święto — rzekłem

nie bez goryczy. — Mama nie może sobie wyobrazić, że są jeszcze gospodynie, które dbają o

żołądek młodzieży. Otóż musi mama wiedzieć, że zostałem poczęstowany normalną powszednią

kolacją przez szlachetną osobę, która doskonale rozumie, że żołądek młodzieży ma taki sam

spust w dzień powszedni jak w święto...

— Któż to był tą szlachetną osobą?

— Ciotka Matylda.

— Ach tak - zaśmiała się mama usiłując ukryć irytację. — Pewnie znów szykuje na ciebie

jakiś zamach, wiórkowanie podłóg, malowanie czy utykanie okien na zimę? Te kolacyjki to

najzwyklejsze przekupstwo...

— Cóż też mama! Wszystkie prace, które wykonuję u ciotki, to prace czysto

bezinteresowne!

— Ciekawe, że nie palisz się do wykonywania bezinteresownych prac w domu, a mnie

ręce czasem odpadają.

Chrząknąłem.

— Chętnie pomogę i w domu, ale przypominam, że mama prócz mnie ma jeszcze dwie

130

córki, praktyka w domowym gospodarstwie bardzo by im się przydała... Inna rzecz, że mnie nikt

nie pomaga — rzekłem teatralnym głosem. — Samotnie się borykam. Kogo obchodzi, że kręcę

film? Jedna tylko ciotka wykazała zrozumienie. Dzięki niej będę mógł kręcić plenery w sobotę i

niedzielę. Oddała całe mieszkanie do dyspozycji naszej ekipy.

— Co takiego?!

— Przecież mówię. Ciocia Matylda zgodziła się zostać bazą... to znaczy, żeby jej dom we

Wrzoskach był bazą...

— Nieszczęsna Matylda! — wykrzyknęła mama. — Zawsze była lekkomyślna... Nie

zdaje sobie sprawy, co zrobiła! O, nieszczęsna.

— Jak mama może tak mówić! Ciocia Matylda interesuje się sztuką filmową i jest bardzo

szczęśliwa, że może wnieść swój wkład do kręcenia.

— Bokiem jej wyjdzie to kręcenie — oświadczyła mama. — Pamiętam, co przeżyłam,

kiedy miałeś manię teatralną i cały dom zamieniałeś na teatr... Biedaczka Matylda nie pozna

swojego mieszkania...

— Może mama być spokojna. Kręcić będziemy na dworze, chodzi nam tylko o bazę

zaopatrzeniową i noclegową...

Ale mama nie słuchała moich rzeczowych wyjaśnień i biadoliła dalej:

— Nieszczęsny wujek Błażej! Oczywiście nic nie wie i o wszystkim dowie się ostatni.

Kiedy wypędzą go z łóżka i każą zostać statystą.

— To prawda, że nie wie — przyznałem. — Nie był obecny przy omawianiu sprawy... a

co do roli filmowej, to istotnie przewidujemy rolę dla wujka. On ma taką niesamowitą twarz...

— Pojadę z wami na to kręcenie — zdecydowała mama. — Wy tam gotowiście roznieść

cały dom...

— Tego się właśnie obawiałem. Mamie nie można nic powiedzieć.

— Pomogę wam... będę czuwać... Nie rozumiesz mnie...

— Rozumiem. Mama chce reżyserować... Mama nie zrobi tego... Jeśli mama chce

reżyserować, to w innym filmie. Mogę nawet napisać dla mamy scenariusz, ale nie może być

dwu reżyserów naraz... Zresztą w sobotę mama urządza zabawę na rzecz zwierząt z ramienia

Towarzystwa Ochrony Przyrody... a w niedzielę, o ile się nie mylę, jest mama zaproszona przez

kynologów na wystawę psów... mama będzie zajęta.

— Już zdążyłeś sprawdzić! Jesteś okropny!

131

— Tylko przezorny. Mama zawsze mówiła, że należy działać opatrznie i przewidywać z

góry wszelkie zagrożenia...

— Najlepiej, jak zabiorę cię w niedzielę na tę wystawę i nakręcisz film o psach...

— Mama chyba żartuje — przestraszyłem się. — Przecież mama wyraźnie zgodziła się

na filmy fabularne. Kiedy miałem manię instrumentalną, mama powiedziała, że zgodzi się na

każdą inną, byle nie tak głośną.

— Och, to było straszne! — Mama jeszcze teraz zadrżała na wspomnienie seansów

„mocnego uderzenia”, które aplikowałem jej codziennie w domu.

— No więc widzi mama — ciągnąłem — wyleczyłem się z tej manii. Zrobiłem wielkie

poświęcenie, żeby mama nie wpadła w chorobę nerwową i przerzuciłem się do filmu... Ale jeśli

mama boi się kręcenia i woli, żebym znów ćwiczył instrumentalnie, to proszę bardzo. Właśnie

zapisałem się do klasy puzonu i pan profesor Kiryłło zachęca mnie, abym codziennie ćwiczył w

domu. Mama porozmawia z panem profesorem Kiryłło. Klasa puzonu w emdeku.

— Nie, nie — zatrzepotała rękami przerażona mama. — Wszystko, tylko nie puzon w

domu! Lepsze już kręcenie.

— Ja też tak myślę. Zatem nic mi nie pozostaje innego, jak kręcić film. I naprawdę mi

przykro, że mama rzuca mi kłody...

— Ależ ja ci nie rzucam kłód, tylko...

— Mama napisze do pani Klementyny Olbrychskiej, czy rzucała takie kłody Danielowi,

jak był w moim wieku, i mama zobaczy, jak matki dbają o rozwój artystyczny dziecka... A w

ogóle to głowa mnie rozbolała od tej rozmowy. To straszne, co musi przejść młody artysta w

wieku szkolnym... Gdybym normalnie zbijał bąki na rogu ulicy Balonowej, to mama nie miałaby

do mnie pretensji, a jak chcę pracować artystycznie, od razu podejrzenia, niepokoje i rzucanie

kłód pod nogi... Że ja muszę tracić tyle energii na jałowe boje z opieką domową, zamiast

wyładować tę energię w twórczości filmowej...

— Dosyć już! — przerwała mama. — Jedno jest pewne, że nikt ciebie nie przegada. Nie

wiem, czy powinieneś zostać filmowcem, ale na pewno masz szansę zostać adwokatem.

Tego dnia szedłem na zasłużony odpoczynek nocny z uczuciem, że nie zmarnowałem

dnia. Wszystkie sprawy układały się pomyślnie, nawet rozmowa z mamą zakończyła się pełnym

sukcesem. Moje marzenia o filmie zaczynały nareszcie przybierać realne kształty. Właściwie

najważniejsze rzeczy były już załatwione. Dopiero potem pomyślałem, że przeoczyłem jeden

132

„drobiazg”: scenariusz. Bagatelka!

133

20. Głowa mnie boli od przybytku, czyli za dużo gwiazd

Zanim usnąłem, myślałem o filmie. Wierzyłem, że w nocy przyśni mi się gotowy

scenariusz. Rano wystarczy go tylko zapisać. Nieraz przecież miałem już cudowne filmowe sny!

Dlaczego nie miałby przyśnić mi się teraz, gdy tak go potrzebuję i tak myślę o nim intensywnie

przed zaśnięciem? Ach, gdyby stworzyć nową metodę pracy artystycznej! W nocy podczas snu

układamy scenariusze, a w dzień według nich kręcimy filmy! Zaprzęgnąć sen do pracy

koncepcyjnej, to byłby pomysł! To byłby prawdziwy przełom w dziejach sztuki! Co za

oszczędność czasu! Wydajność twórców zwiększyłaby się dwukrotnie. Wiadomo, że artysta

wciąż walczy z czasem. Życie jest krótkie. Iluż geniuszy nie mogło stworzyć arcydzieł z powodu

braku czasu. Co najmniej połowę czasu zabiera twórcy obmyślenie kształtu dzieła, gdyby więc

można załatwić to we śnie, można by pracować dwadzieścia cztery godziny na dobę...

Z tą myślą usnąłem wreszcie... Scenariusz przyśnił mi się znakomity... byłem o tym

przekonany. Niestety, zostały mi z niego tylko strzępy... Chyba musiały wystąpić usterki w

nagrywaniu na taśmę pamięci, a może taśma była za mało czuła. W każdym razie coś u mnie

jeszcze szwankuje w zapisie. Będę musiał pracować nad tym i nauczyć się zapisywać w mózgu

sny.

To były wskazania na przyszłość. Na razie jednak byłem bez scenariusza i usiłowałem

gorączkowo wymyślić go podczas lekcji polskiego w klasie.

Podziwiałem Konia. Od razu to zauważył. Co więcej, okazało się, że wszystko zapamiętał

i od razu skojarzył poprawnie.

— Co się dzisiaj z tobą wyrabia? — powiedział. — Zupełnie nie uważasz. Na pewno

myślisz o filmie. Masz kłopoty z obsadą czy ze scenariuszem?... Jeśli brakuje ci scenariusza, to

mogę służyć pomocą. Mam gotowy. „Historia wielkości i upadku Maksyma Ogromskiego, czyli

jak nie zostałem filmowcem z powodu bomby z polskiego”. A może wolisz tytuł: „Jak

zaszkodziły mi przydawki”?

Śmiech przetoczył się przez klasę.

Spojrzałem z pretensją na Konia. Przynajmniej dziś mógł mnie zostawić w spokoju. Być

może swoim szyderstwem niweczy genialne dzieło. Czyż to nie hańba, że zamiast tworzyć

scenariusz, zmuszony jestem skupić się na nędznych przydawkach? Co prawda, jeszcze cztery

dni do rozpoczęcia zdjęć... ale będę miał przez ten czas mnóstwo innej roboty... Trudno. Nie będę

się tym przejmował. Zresztą i tak ostateczny kształt scenariusza powstaje na planie. Grunt, że

134

mam tytuł, nawet dwa tytuły: „Ostatni dzień wakacji” i „Rapsodia jesienna na puzon z perkusją”.

Oczywiście ten ostatni tytuł zawiera w sobie głęboką ironię. To wcale nie będzie film muzyczny.

Ale oczywiście będzie ilustrowany muzyką...

Tak, w ostateczności scenariusz wymyślę na planie, natomiast należałoby jak

najwcześniej skompletować obsadę aktorską.

A więc problem brzmi: kogo zaangażować do filmu? Nie ulega wątpliwości, że powinna

w nim zagrać Giga. Z drugiej strony, jak wiadomo, zaprzedałem się mojej znakomitej siostrze

Marcelinie. To nie żarty. Ona finansuje przecież wszystko. Jak to się mówi — siedzę u niej w

kieszeni. Marcelina na pewno zażąda zgodnie z umową głównej roli. Co gorsza, główną rolę

obiecałem także Nelce Szyperskiej. Niech to diabli! Zakląłem pod nosem. Nadmiar gwiazd! I co

teraz zrobić z tym fantem? Giga i Nella nie cierpią się nawzajem. Wykluczone, żeby mogły

wystąpić jednocześnie. Jedna nie ustąpi drugiej... A więc co? Zerwać z Nelką? Nie, o tym nie

może być mowy! To prawda, że na samym początku była Giga, a Nelka miała ją chwilowo tylko

zastąpić, ale potem okazała się nagle ważną osobą w moim życiu. Nie moja wina, pomyślałem,

że spodobała mi się także Nelka. Była taka różna... taka zupełnie inna od Gigi! Nie, nie mogę

sobie wyobrazić zerwania z Nelką. Zbyt już się zaprzyjaźniliśmy. Nie mogę jej zdradzić.

Dlaczego te okropne dziewczyny nie potrafią zrozumieć, że można przyjaźnić się z dwiema

naraz?

A potem pomyślałem smętnie, że jak dotąd spotkały mnie same nieprzyjemne rzeczy z

Gigą. Czyżby Giga przynosiła mi pecha? Może to jest dziewczyna fatalna mego życia?

Oczywiście, to bzdurna myśl, ale fakt pozostaje faktem. Jakoś mi się nie wiedzie w życiu

towarzyskim. Dlatego szukam pocieszenia u Szyperskiej. I byłbym nieszczęśliwy, gdybyśmy się

pokłócili. Dlatego obie muszą zagrać główne role w filmie. Sposób jest tylko jeden. Muszę

nakręcić dwa różne filmy. Jeden z Gigą, drugi z Nelką Szyperską. Giga wystąpi w pierwszym

filmie. Nelka w drugim... Na razie nie będę jej o niczym wspominał. Zaproszę ją do bazy na

którąś tam kolejną niedzielę, najlepiej, jak spadnie pierwszy śnieg... Biały śnieg, nagie drzewa...

smutne stada kraczących gawronów i przestrzeń... dużo przestrzeni. To nawet pasuje do

Szyperskiej. Kłopot będzie tylko z moją znakomitą siostrą Marcelą. Przed nią nie da się nic

ukryć... Zresztą jest mi potrzebna ze swoją kasą.

Kłopot, prawdziwy kłopot... Że też musiałem tak się zaplątać.

Z chłopakami pójdzie chyba lepiej... Zaangażuję Zezowatego Doda, chłopak na medal i

135

przyjaciel, a przy tym — co za fenomenalna twarz. Ale przydałby się jakiś przystojniak.

Najbardziej by się nadawał Geniusz Tubkowski. Inteligentna blada gęba, długie rzęsy, ładny

uśmiech. Zadzwoniłem do niego natychmiast. Niestety, odmówił. W sobotę i niedzielę będzie w

Warszawie. Zdecydował się wziąć udział w eliminacjach do telewizyjnej Wielkiej Gry. Będzie

odpowiadał z historii ruchów rewolucyjnych. Kogo wziąć zamiast niego? Nadawałby się

oczywiście Męsio. Jest także zdolny i ma fotogeniczną, sympatyczną gębę. Ale bałem się Męsia.

Mógłby zrobić zbyt duże wrażenie na dziewczynach. Jest zbyt sprytny i wygadany, poza tym

chciałby rządzić... a na pewno by się wtrącał. Nie, lepiej trzymać z daleka Męsia Cykandera od

tych rzeczy. Już lepiej wziąć Kobylaka. Szyperska ma wprawdzie dla niego niezrozumiałe

względy, ale typ w zasadzie jest nieszkodliwy, więcej myśli, niż mówi. Spokojny koleś. To

niewątpliwie poważna zaleta.

Ustaliwszy z grubsza skład ekipy filmowej, zadzwoniłem do Gigi.

— Cześć, Giga — powiedziałem — no więc widzisz, że jestem szybki. Wszystko

załatwione. W sobotę zaczynamy kręcić.

— Ty naprawdę poważnie?... — zapytała zaskoczona.

— Nie wierzyłaś? — roześmiałem się.

— Nawet teraz niezupełnie wierzę.

— Nie znasz mnie jeszcze — powiedziałem. — Jestem konsekwentny i efektywny.

Słowa te zrobiły duże wrażenia na Gidze. Nie odważyła się już poddawać w wątpliwość

realizacji filmu. Zapytała tylko:

— A zatem w sobotę?

— Tak. We Wrzoskach. Tam założyłem bazę.

— Byłam tam kiedyś w lesie... To piękna okolica.

— Wymarzone plenery jesienne — powiedziałem. — Modlę się tylko, żeby do soboty

wiatr nie strącił reszty złotych liści.

— Kto tam będzie prócz nas? — zapytała Giga.

— Nie wiem jeszcze dokładnie... Przyjadę z asystentem Dodońskim... poza tym zaproszę

kilku aktorów.

— Jakich? Ja muszę wiedzieć.

— Czy ci nie wszystko jedno, z kim będziesz grać? Najważniejsze, żeby facet był zdolny.

— Nie... Nie mam ochoty grać z pierwszym lepszym... Źle bym się czuła... Na przykład

136

wykluczone, żebym mogła zagrać z Kancerą...

— Jeśli ci na tym zależy... proszę bardzo — wzruszyłem ramionami — powiedz, z kim

chciałabyś zagrać, a ja postaram się go ściągnąć...

— Chciałabym zagrać z Jurkiem Tubkowskim — oświadczyła Giga.

Znieruchomiałem zaskoczony.

— Co takiego? Chciałabyś z Jurkiem Tubką?!

— On musi być!

— Daj spokój, zastanów się! — mówiłem zdegustowany. — Wiesz, w jakich okropnych

jesteśmy stosunkach. Nie możesz mi tego zrobić...

— Nie szkodzi — powiedziała Giga. — To właśnie będzie okazja, żebyście się pogodzili.

— Błagam cię — jęknąłem.

— Nie.

— On nie nadaje się.

— Nadaje się doskonale. Ma cierpiącą, uduchowioną twarz...

— Uduchowioną twarz! Ależ to jest twarz goryla!

— No wiesz! — oburzyła się Giga. — Owszem, Jurek ma mocno zarysowane rysy, ale to

podkreśla tylko jego męską urodę... Przyznasz chyba, że ma bardzo charakterystyczny wyraz.

— Owszem, w sam raz do dreszczowca albo do komedii kryminalnej... Ale ja nie mam

zamiaru kręcić dreszczowca ani komedii kryminalnej. To ma być dramat psychologiczny.

— Jurek to świetnie zagra.

— Nie.

— To mój warunek — rzekła zimno Giga. — Albo zaangażujesz nas oboje, albo ja

zrezygnuję.

Zawahałem się. Jeszcze Tubki tu brakowało! Popsuje całą przyjemność. Nie miałem

jednak wyboru, skoro Giga tak postawiła sprawę.

— Dobra, zrobię to dla ciebie, niech będzie, jak chcesz — rzekłem sapiąc ze

zdenerwowania.

— Jesteś okropnie miły — ucieszyła się Giga. — Wiedziałam, że się zgodzisz.

Zobaczysz, nie pożałujesz. Będziesz zadowolony z Jurka.

Milczałem.

— Przyjdę po ciebie o trzynastej w sobotę — powiedziałem po chwili.

137

— Tak wcześnie?!

— Mamy PKS o trzynastej dwadzieścia.

— Nic z tego — powiedziała Giga — będę mogła wyjechać dopiero o czwartej po

południu. O drugiej umówiona jestem z krawcową, a potem mam anglika.

— Za późno, nie zdążymy nic nakręcić. O pół do piątej już zaczyna się ściemniać...

— Zostanie nam cała niedziela. Możemy zacząć z samego rana. A więc jesteśmy

umówieni. Przyjadę koło pół do piątej. Wytłumacz tylko dokładnie, gdzie to jest. Tatuś podwiezie

mnie samochodem.

— To jest kolonia kolejowa pod lasem. Ostatni dom. Ulica Opatowska 77. Moja ciotka

nazywa się Materska. Baza jest u mojej ciotki.

— Załatwione. Przywiozę pieczone kurczaki i sernik. Tym razem cioci Teresie ciasto na

pewno się uda...

— Nie potrzebujesz nic przywozić. Papu mamy na miejscu. Giga, to jest baza z pełnym

wiktem. I luksusowe sypialnie. Wszystko będzie zorganizowane na medal. Wystarczy, jak

przywieziesz dobry humor.

— Przywiozę dobry humor i Tubkę — powiedziała Giga. — Cześć!

— Cześć! — powiedziałem z pewnym chłodem. Z powodu Tubki. Tubka to był bolesny

cierń w tej całej imprezie.

Mimo tego bolesnego ciernia byłem jednak szczęśliwy. Jeszcze tydzień temu Giga

wydawała mi się nieosiągalna jak gwiazda na niebie. A teraz rozmawiam z gwiazdą jak ze starą

koleżanką. Jednak sprawy ruszyły wyraźnie z miejsca.

138

21. Pretensje Nelli

Nazajutrz w szkole przekonałem się, że sprawy nie tylko ruszyły z miejsca, ale ruszyły

niebezpiecznym galopem. Tak szybko, że od razu dotarły do wiadomości Nelki Szyperskiej.

Podeszła do mnie na pierwszej przerwie z ponurą miną i obrazą wypisaną na czole. Poczułem, że

burza wisi w powietrzu.

— Dawno się nie widzieliśmy — powiedziała.

Chrząknąłem.

— Jak to, przecież widzimy się codziennie w klasie...

— Klasa się nie liczy.

— A co się liczy?

— Z kim spotykasz się po lekcjach?

— Ostatnio z nikim. Jestem piekielnie zajęty.

— Gigą?

Zaczerwieniłem się.

— Więc jednak kłamałeś wtedy — przymrużyła oczy Nelka. — Film to był pretekst! Od

początku chciałeś poznać Gigę, no i dopiąłeś swego! Wsadziła cię do swojej menażerii tak jak

tego goryla Tubkę.

— Do menażerii?

— Przepraszam, do swojej gwardii przybocznej. Teraz biegasz do niej na każde

zawołanie.

— Kto ci powiedział?!

— Od czasu meczu byłeś u niej dwa razy! — ciągnęła rozżalona Nelka.

— Masz doskonały wywiad... — zasapałem. — Zaraz ci wszystko wytłumaczę.

Posłuchaj. Właśnie chciałem z tobą pomówić.

— Pomówić? — Nelka wzruszyła ramionami. — Po tym, co się stało? O czym

mielibyśmy mówić? Chyba nie mamy sobie już nic do powiedzenia.

— Nie bądź śmieszna. Owszem, byłem u Gigi, bo Szczypas mnie prosił, żebym oddał

Gidze książkę... — Opowiedziałem ze szczegółami, na jakie mnie naraził przykrości.

— Wystarczyło, że wspomniał o Gidze, a ty poleciałeś od razu jak na skrzydłach. I nawet

nie zląkłeś się Medora. — Szyperska wciąż była rozżalona na mnie.

— Musiałem spłacić Szczypasowi dług wdzięczności. Podczas tego pamiętnego biegu

139

wybawił mnie z ciężkiej opresji...

— Ale nikt ci nie kazał na drugi dzień biec z tortem! Z takim tortem! Kosztował chyba

majątek, a ty mówiłeś, że nie masz pieniędzy...

— Dostaniesz jeszcze większy!

Szyperska przygryzła wargi. Widać było, że Szyperskiej wcale nie chodzi o to, żeby ona

dostała jeszcze większe torty. Szyperskiej chodzi o to, że w ogóle śmiałem podarować tort Gidze.

— Tort nie jest ważny... — powiedziałem. — Tak się złożyło, że akurat były imieniny

Gigi...

— Tak się ładnie złożyło...

— Ale ja wcale nie z powodu Gigi... Po prostu miałem spotkać się w jej domu z Tubką.

— Ty z Tubką? Cóż to za nowe wykręty?

— Żadne wykręty. Giga zgodziła się pogodzić mnie z Tubką.

— Tak ci bardzo na tym zależało?

— Oczywiście. Stale mam tego goryla na karku. Żyć w ciągłym zagrożeniu, to nie jest

wcale przyjemne.

— Ja bym też was mogła pogodzić — odpaliła Nelka. — Ciekawe, że nie zwróciłeś się do

mnie.

— Do Gigi też się nie zwracałem. To od niej wyszła propozycja... Ale skoro już o tym

mowa... i ty chcesz zamiast Gigi, to proszę bardzo, pogódź nas, jeśli potrafisz.

— Czy tę kamerę też pożyczyłeś po to, żeby filmować Gigę, jak was godzi?... A może to

godzenie należy do scenariusza filmu, o którym wspomniałeś.

— Co ty wygadujesz? Kto ci powiedział o tej kamerze?

— Właśnie Tubka.

— Ohydny krąg plotkarski.

— Więc to nieprawda?

— Co?

— No to, co opowiada Jurek. Że specjalnie dla niego i dla Gigi napisałeś scenariusz...

— Bzdura! Nie napisałem w ogóle żadnego scenariusza.

— I nie zaangażowałeś ich?

— No... w pewnym sensie — zająknąłem się głupio. — Już ci mówiłem, że do filmu

potrzeba wiele postaci... ale ty nie potrzebujesz się martwić — dodałem pośpiesznie.

140

— Na pewno?

— Na pewno.

Szyperska odetchnęła.

— A ja myślałam, że zapomniałeś, co mi przyrzekłeś.

— Jak mogłaś tak pomyśleć? — rzekłem silnie wzburzony. — To mnie obraża. Ja nigdy

nie zapominam o moich przyrzeczeniach.

— A więc będę grała w tym filmie?

— Oczywiście.

— I dostanę główną rolę?

Umilkłem na chwilę.

— Już zawahałeś się — zauważyła podejrzliwie. — Ty coś knujesz.

— Ależ nie... Oczywiście, że dostaniesz główną rolę.

— W tym filmie, który zaczynasz kręcić? W tym najbliższym?

Zakląłem w duchu. Czy mogę teraz powiedzieć: „Nie, dziewczyno, nie w tym filmie, ale

dopiero w następnym, w którąś tam kolejną niedzielę, gdy spadnie pierwszy śnieg”? Nie, nie

mogę. Nie przejdzie mi to przez gardło.

— Zaniemówiłeś... Dlaczego nic nie mówisz? — zaniepokoiła się Nelka. — Ty coś

ukrywasz przede mną. Może nie chcesz, żebym wystąpiła przed kamerą?... Coś mi się zdaje...

— Źle ci się zdaje — zasapałem.

— Gdybyś naprawdę chciał, to byś mnie o tym zawiadomił, wiedziałabym wcześniej od

innych... że zaczynasz kręcić... a tymczasem dowiaduję się ostatnia.

Wzruszyłem ramionami.

— Po prostu chodzę z tobą do jednej klasy — powiedziałem — więc uważałem, że nie

ma problemu. I starałem się zawiadomić najpierw tych, z którymi nie mam bezpośredniego

kontaktu. Bałaś się, że cię w ogóle nie zawiadomię?

— Tak — wyznała Nelka.

Roześmiałem się sztucznie.

— Niepotrzebnie się bałaś. Ja mam wszystko z góry zaplanowane. Nakręcenie filmu

należy do moich zadań na ten rok. Skoro zanotowałem, że masz tam grać główną rolę, to choćby

ziemia się trzęsła, muszę wykonać zadanie.

— Z żelazną konsekwencją — dopowiedziała Nelka.

141

Spojrzałem na nią kątem oka, czy nie drwi sobie ze mnie.

— Nie wiem, czy z żelazną - mruknąłem — po prostu z taką, na jaką mnie stać. W

każdym razie się staram.

— To właśnie u ciebie lubię — powiedziała Nelka. — Masz silną wolę.

— Nabijasz się ze mnie.

— Na pewno masz silniejszą wolę niż inni chłopcy, których znam — powtórzyła. — W

każdym razie wiesz, czego chcesz, nakreślasz sobie jakieś cele... realizujesz je... próbujesz jakoś

układać sobie życie. — Wyciągnęła z torby pomarańczę i podzieliła na dwie części. — Poczęstuj

się.

Jedząc soczysty owoc, myślałem, że w oczach Nelki przedstawiam się zawsze lepszy, niż

jestem w rzeczywistości. Z wyjątkiem momentów, kiedy jest zazdrosna. O czym to świadczy? To

może świadczyć tylko o jednym... Spojrzałem na nią uważnie i powiedziałem głośno:

— Za dobrze o mnie myślisz... ale jestem ci za to wdzięczny. To mnie krzepi.

— Śmiejesz się ze mnie. Wiem, że w gruncie rzeczy, to jesteś zły na mnie...

— Za co, u licha?!

— Za moją nieufność i za te oskarżenia... — zaczerwieniła się Nelka — ale przebacz mi!

To wszystko dlatego, że tak bardzo mi zależało na tej roli... Nie masz pojęcia jak bardzo! Ta rola

ma dla mnie podwójne znaczenie.

— Podwójne? Jak to?

— Najpierw dlatego, że będę grać... To było moje marzenie. Pasjonuje mnie teatr i film...

ale nie to jest najważniejsze. Najwięcej dla mnie znaczy, że właśnie mnie wybrałeś do głównej

roli... sam ten fakt... Bo wcale nie uważam, że mam najlepsze warunki... I łatwo znalazłbyś inną,

zdolniejszą... A ty wybrałeś mnie. To o czymś świadczy.

Chrząknąłem.

— Oczywiście.

— Na pewno jestem głupia, ale to mi sprawia największą radość... może wcale nie jest tak

jak myślę, może za dużo sobie wyobrażam... — urwała i spojrzała na mnie z taką niepewnością

w oczach i z takim niepokojem, że zrobiło mi się całkiem łyso. Do licha, umiała mnie wzruszyć...

— Wyobrażasz sobie dokładnie, tak jak jest — zamruczałem. — Krótko mówiąc za-fas-

cy-no-wa-łaś mnie do tego stopnia, że wymyśliłem specjalny scenariusz dla ciebie...

— Naprawdę specjalnie dla mnie? — rozjaśniła się.

142

— Tak — bąknąłem — to znaczy... nie jest zupełnie gotowy, dopniemy go na planie... ale

mam pomysł i tytuł.

— Jak się nazywa?

— „Ostatni dzień wakacji.”

— Wspaniale! I gdzie będziemy kręcić?

Wyjaśniłem w paru słowach.

— Nie wiem, czy tam kiedyś byłaś... Fantastyczny las. Zwłaszcza o tej porze cały

kolorowy... no i sama baza...

— Czy na pewno?

— Baza jest zagwarantowana w ramach współpracy z ciotką — cały dom do naszej

dyspozycji i stara Michałowa na dodatek. Ciotka Matylda niedawno została babką i dzisiaj

wyjeżdża do Lublina pomóc córce w prowadzeniu domu, no i zobaczyć wnuka! A dom

przekazała mnie...

— Masz dobrą ciotkę — powiedziała Nelka.

— Jasne. Ciotka mnie lubi.

— Ale czy wie, że sprowadzisz tam całą ekipę?

— Oczywiście.

— Nie miała żadnych zastrzeżeń?

— Skądże! Była zachwycona.

Nelka spojrzała na mnie podejrzliwie.

— A czy powiedziałeś jej, z ilu osób składać się będzie ta ekipa?

— Tak jest. Powiedziałem, że dom nawiedzi wataha w sile sześciu lub siedmiu ludzi.

— Masz bardzo dobrą ciotkę — rzekła z przekonaniem Nelka.

— Jasne. Ciotka Matylda jest nadzwyczajna. Od dawna współpracujemy — wyjaśniłem.

— Ciotka uważa, że jestem jedynym mężczyzną do rzeczy w całej rodzinie. Ilekroć jest w

kropce, zwraca się do mnie. Jestem pogotowiem technicznym dla ciotki. Nie zawsze wszystko

potrafię sam, czasem muszę sprowadzać kolegów z technikum, ale zawsze coś wykombinuję... W

tym roku odwaliłem wyjątkowy kawał roboty, było wielkie malowanie w lecie... wszystkie okna i

drzwi... sama zobaczysz, to moje dzieło. We wrześniu zbierałem owoce. Ciotka nie może się

wspinać po drabinach... a wujek jest stale zajęty... wraca bardzo późno ze służby; ostatnio

likwidowałem przecieki w kranach i uszczelniałem okna na zimę... Teraz widzisz „szaleństwo”

143

mojej ciotki trochę w innym świetle — uśmiechnąłem się.

— No, skoro tak...

— Możesz być spokojna... A zatem pamiętaj, w sobotę o trzynastej dwadzieścia

spotykamy się... na dworcu PKS. Autobus jedzie dziesięć minut... To tylko siedem kilometrów.

Już o pół do trzeciej możemy zacząć zdjęcia.

— To niemożliwe — powiedziała Nelka. — Nie będę miała przy kim zostawić moich

małych braci. Mama wróci dopiero o drugiej z pracy...

— No to zdążysz jeszcze na następny pekaes. Będzie o czternastej trzydzieści.

— Chyba jednak nie da rady — zaczęła zakłopotana Nelka. — Wątpię, czy mama zgodzi

się, żebym została tam na noc... Wolałabym przyjechać wcześnie rano w niedzielę...

Milczałem przez chwilę. Jeszcze jedna komplikacja — pomyślałem. Ale potem przyszło

mi do głowy, że właściwie wszystko się dobrze składa. W sobotę będę mógł pracować z Gigą, a

rano w niedzielę nakręcić z nią plenerowe sceny. Pierwszy autobus z miasta przyjeżdża do

Wrzosek w niedzielę dopiero o jedenastej. Do tej pory Giga już będzie zmęczona i zabiorę się do

kręcenia scen z Nelką... — uśmiechnąłem się zadowolony. — Kto wie, czy w tym układzie nie

uda mi się wyjść obronną ręką z tej „opozycji gwiazd” i uniknąć kosmicznej burzy. Gdyby

jeszcze coś zrobić z moją kochaną siostrą Marcelą...

— Dobrze — powiedziałem do Nelki — musimy uszanować wolę mamy. Przyjedź w

niedzielę. Jakoś to wszystko ułożę... Będziemy kręcić podczas twojej nieobecności inne sceny.

— Z Gigą?

Rozłożyłem bezradnie ręce.

— No, to mi tylko pozostaje.

Nelka przygryzła wargi i odeszła zasępiona.

144

22. Pierwsze emocje i niespodzianki

Mama do ostatka odradzała mi wyjazd do Wrzosek.

— To nic, że ciotka Matylda cię zaprosiła — tłumaczyła mi. — Po prostu krępowała się

odmówić po tym, co zrobiłeś dla niej, ale to będzie nadużycie gościnności. Zwalać wujkowi na

głowę siedem osób... W dodatku on jeszcze o niczym nie wie.

— Niech mama będzie spokojna. Wuj Błażej na pewno będzie zadowolony —

oświadczyłem beztrosko. — Mam dla niego rolę w filmie... Nie każdy się nadaje... Na przykład

mamy bym nie zaangażował...

Mamie zrobiło się przykro.

— Nie zaangażowałbyś mnie? Dlaczego? — zapytała nieprzyjemnie dotknięta.

— Mama jest za ładna do filmu. Ostatnio ładne twarze nie są modne. Co innego wujek...

— Ależ on...

— Nic nie szkodzi, mamo...

— Biedna Matylda! — westchnęła mama. — Twarz wujka Błażeja nie nadawała się do

fotografii rodzinnej nawet po retuszach. Małe dzieci zawsze uciekały na jego widok...

— Ma za to doskonałe wyniki jako rewizor kolejowy — powiedziałem. — Robi raczej

niezapomniane wrażenie na pasażerach, zwłaszcza tych bez biletu. Ale, moim zdaniem, właściwe

miejsce wujka Błażeja jest w filmie. Należy żałować, że taka twarz marnuje się

bezproduktywnie... Ja wujka jeszcze wylansuję, zobaczy mama... ulizani przystojniacy, gładysze

i pięknisie nie mają obecnie żadnych szans, poszukuje się twarzy z charakterem, a największe

kariery robią stuprocentowi brzydale.

— Ale taka brzydota jak u wujka... o, biedna Matylda...

— Brzydotę życia sztuka zmienia w piękno — oświadczyłem. — To jest duża szansa dla

wujka Błażeja.

— Czy on już wie o tym twoim pomyśle?

— Nie wie, ale to nie szkodzi. Będzie bardziej naturalny. Nie zdąży wystudiować póz i

min. Dlatego pożądane jest, by ta szczęśliwa wiadomość spadła na niego znienacka.

— Nie zgodzi się.

— To jest uzgodnione z ciotką. Otrzymałem jej pozwolenie, poza tym omówiliśmy

wszystkie techniczne szczegóły związane z rolą wujka...

— Ciekawam, jaką przewidziałeś dla niego rolę.

145

— Charakterystyczną. Będzie grał rolę przestępcy.

— Zmiłuj się... wujek to poczciwa dusza.

— Mama zupełnie nie zna się na filmie. Właśnie chodzi o to, żeby zaskakiwać. Poczciwa

twarz u przestępcy — to robi prawdziwe wrażenie.

— Ależ on nie potrafi tego zagrać...

— Najważniejsza jest twarz. Reszta to ręka reżysera i praca kamery... Byle tylko wujek

był mi posłuszny, zrobię z niego rasowego przestępcę... — powiedziałem i pożegnałem się z

mamą. W drzwiach odwróciłem się jeszcze.

— Zaangażuję do filmu także starą Michałową.

— Nie radzę ci próbować — ostrzegła mnie mama. — Dostaniesz od niej ścierką.

Pod kasami biletowymi czekała na mnie moja siostra Marcela i Zezowaty Dodo.

Kobylaka nie było. Dodo oświadczył, że Kobylak przyjedzie razem z Nelką Szyperską.

Podczas jazdy autobusem zastanawiałem się, jak nas przyjmie Michałowa. Wiedziałem,

że nie znosiła gości w domu, cóż dopiero mówić o tabunie obcej młodzieży... Czy więc nie

przyjmie nas rzeczywiście ścierką? Dlatego byłem dość zaskoczony, gdy zauważyłem starą

Michałową bez ścierki, witającą nas na progu domu z wykrzywioną twarzą, co miało oznaczać

uprzejmy uśmiech. Powód tej uprzejmości wyjaśnił się rychło. Gdy Michałowa posadziła nas

przy stole i wniosła obiad, nie wycofała się do kuchni, lecz przypatrywała się zadowolona, jak

wsuwamy, początkowo w milczeniu, a potem zagaiła:

— No, to teraz raźniej...

— Raźniej? — zdumiałem się. — Michałowa czuła się samotna?

— Pani wyjechała, pan wraca ze służby w nocy, a nasz dom pod samym lasem... Bałam

się... A ty się nie bałeś tu przyjechać? — zapytała mnie nagle.

— Czego miałbym się bać? — zamruczałem z gębą pełną mięsiwa.

— No... wampira.

O mało się nie zakrztusiłem.

— Kogo?

— Grasuje tutaj wampir, znaczy Kubuś.

— Ładnie się nazywa — powiedziałem beztrosko, połykając marynowaną śliwkę. — Ale

dlaczego Kubuś?

— Raz gonił dzieci w lesie... i wołał: „Dlaczego uciekacie? Nie bójcie się Kubusia”.

146

Dzieci to zapamiętały i opowiedziały. Niektórzy nazywają go także Puchacz, bo pojawia się na

ścieżce w nocy, a niektórzy nazywają go Punktualny, bo udaje, że śpieszy się na pociąg, zaczepia

ludzi i pyta o godzinę. To jego zwykłe zagranie...

— I dawno on tu tak grasuje? Nic przedtem o nim nie słyszałem.

— Zaczęło się chyba dwa tygodnie temu. Sąsiad, niejaki Masztalerz, wracał o północy z

imienin przez las na skróty i został zaczepiony przez nieznanego osobnika, który spytał go o

godzinę, a następnie wyrwał mu zegarek i zaczął go dusić... Nieszczęśliwego znalazła niejaka

Karasiowa, która wybrała się rano na grzyby... bo u nas było w tym roku moc grzybów...

osobliwie gąski i kurki. Masztalerz znajdował się w opłakanym stanie, na pół rozebrany i

skostniały... Do dzisiejszego dnia jest w szpitalu... Inna rzecz, że przeprowadza tam także

leczenie odwykowe.

— Znaczy... wracał z tych imienin dobrze zaprawiony.

— To fakt, zaprzeczać nie będę. Alkohol miał w tym swój udział... Ale faktem jest także,

że od tamtego czasu nikt nie chodzi tą ścieżką przez las, czy kto trzeźwy, czy nie... Tym bardziej

że od paru dni Kubuś znów się pojawił. Co noc teraz zaczepia... osobliwie dziewczyny.

— Michałowa go widziała?

— A dajże spokój, umarłabym ze strachu... Cała kolonia teraz żyje nerwami... Człowiek

boi się drugiego człowieka.

— Czy był trup? — zapytała moja znakomita siostra Marcelina z właściwą jej

rzeczowością.

— Chwalić Boga, jak dotąd nie było — odpowiedziała Michałowa — ale Kubuś wielu już

gonił... Milicja ma zeznania. Na piśmie. My jesteśmy najbardziej narażeni... bo ostatni dom pod

lasem. Już trzecią noc oka nie mogę zmrużyć. Nasz pies bez przerwy szczeka... Kubuś na pewno

gdzieś tu się czai. — Michałowa spojrzała ponuro w ciemną ścianę drzew za oknem.

— Nie szkodzi — powiedziałem. — To nam nawet odpowiada. Będziemy mieli spokój

przy kręceniu filmu... Ludzie nie będą się pętać... A z Kubusiem damy sobie radę.

— Oj, dziecko, dziecko — westchnęła pobłażliwie Michałowa. — Chojrak jesteś, dopóki

nie zobaczysz Kubusia na ścieżce... Ale zachowaj cię Bóg, żebyś wieczorem wychodził z domu.

Zamykam drzwi na zasuwę i nikogo nie wypuszczam.

— Jak nie było trupa, to ja w nic nie wierzę — odpowiedziała Marcelina. — To wszystko

mogą być plotki. Musi być trup.

147

Tym sceptycznym akcentem zakończyliśmy wspaniały deser i udaliśmy się do naszych

pokoi. Michałowa wyjaśniła, że przygotowała dla dziewczyn dwa pokoje na dole, a dla męskiej

części ekipy dwa pokoje na górze i jedno łóżko na poddaszu.

Wsadziłem Doda do jednego pokoju, sam ulokowałem się w drugim na piętrze. Tubkę

postanowiłem zakwaterować na samej górze, na facjatce. Uznałem, że tak będzie najbezpieczniej.

Gdy tylko rozpakowaliśmy się, zabraliśmy się natychmiast do pracy. Marcela zaczęła

przygotowywać kostiumy, a ja z Dodem postanowiłem obejrzeć teren zdjęć i wybrać najbardziej

ciekawe miejsca...

Ledwie jednak zeszliśmy na dół, czekała nas niespodzianka.

Przyjechała Giga z Tubką. Wesoła i rozgadana, rozglądała się po bazie.

— Świetne miejsce... I ten las. Cudo!

— Tam jest wampir — powiedziałem.

— Nadzwyczajne! Uwielbiam wampiry. Kiedy pracuje?

— Po zmierzchu na ścieżce w lesie.

— Ostatnio koło jedenastej wieczorem — zauważył Dodo — pani Michałowa mi

powiedziała. On ma pseudonim Kubuś.

— Świetnie. Wybieramy się dziś na spotkanie z Kubusiem! — zdecydowała Giga. — A to

co takiego? — zastygła nagle patrząc w stronę furtki. — Patrzcie, co za niespodzianka. Piekielnie

lubisz robić przyjaciołom niespodzianki, Cymek — rzekła do mnie, mrużąc oczy.

Spojrzałem zdumiony... Do licha, ktoś maszerował drogą. Czyżby Kubuś? Nie, zza drzew

wyłoniły się dwie osoby. Serce załomotało mi nerwowo w piersiach... Do diabła, tego się nie

spodziewałem... Po chwili skrzypnęła furtka i na ścieżce ukazała się Nelka z Kobylakiem, który

taszczył dwie wypchane torby.

Bałem się, że burza wybuchnie natychmiast i dojdzie do ostrej wymiany zdań, ale nic

takiego na szczęście się nie stało. Nelka i Giga przywitały się kulturalnie, aczkolwiek nader

powściągliwie i ozięble.

— Więc jednak zdecydowałaś się? — zasapałem odprowadzając Nelkę do jej pokoju. —

Mama ci pozwoliła? — wciąż jeszcze nie mogłem ochłonąć z wrażenia.

— Nie rozmawiałam z nią na ten temat.

— Nie rozmawiałaś?

— Tak się szczęśliwie złożyło, że mama była zaproszona na uroczysty obiad... z okazji

148

czyjegoś awansu czy rocznicy... Zostawiłam więc jej tylko kartkę, że jadę kręcić film z ekipą do

Wrzosek i być może będę tam nocować, więc żeby się nie martwiła... Nie spodziewałeś się, jak

widzę, nie wydajesz się specjalnie zachwycony — popatrzyła na mnie podejrzliwie.

— Ależ jestem... — wykrztusiłem — to doskonale, że urwałaś się tak szybko... To jest

twój pokój — wprowadziłem ją do sypialni ciotki. Giga będzie spać obok w salonie razem z moją

siostrą Marcelą. — Zaraz dostaniesz coś do zjedzenia. Rozpakuj się, rozgość...

— Czy będziemy jeszcze dzisiaj kręcić?

Chrząknąłem zaaferowany.

— Tylko parę scen z Gigą...

— Z Gigą?

— No, tak przecież ustaliliśmy... parę mniej ważnych scen z Gigą — mówiłem

pośpiesznie. — Właściwe zdjęcia zaczniemy dopiero jutro... Niestety, zaraz się ściemni... Dziś

omówimy tylko scenariusz i zapoznam was z rolami... Pójdziemy spać wcześnie, bo jutro o

szóstej robię pobudkę.

Niestety, nie było mowy, żebym mógł wieczorem omówić scenariusz. Ledwie bowiem

zrobiło się ciemno, Giga od razu zaproponowała:

— Robimy wyprawę na wampira! Kto idzie ze mną?

Projekt wywołał entuzjazm Tubki. Znacznie mniejszy u pozostałych członków ekipy, ale

poszliśmy wszyscy. Niestety, wampira nie spotkaliśmy. Mimo to, a może dzięki temu, wszyscy

byli zadowoleni i humory dopisywały. Odbyliśmy wielokilometrowy spacer błyskając latarkami i

czyniąc taki harmider, że wampir, jeśli był, zaszył się w największy gąszcz.

— Za wcześnie się wybraliśmy — oświadczyła Giga, ziewając potężnie. — Powtórzymy

eksperyment jutro o północy.

Odurzeni leśnym powietrzem, senni i głodni zarazem, wróciliśmy do domu i posiliwszy

się solidnie przy stole, poszliśmy spać, choć nie było jeszcze dziewiątej.

W nocy długo nie mogłem zasnąć. Myślałem o tym, co mnie jutro czeka. Martwiły mnie

wrogie stosunki panujące między dziewczynami. Wprawdzie dziś odbyło się bez scysji, ale nie

miałem złudzeń. Była to cisza przed burzą. Bomba wybuchnie na pewno, gdy jutro przystąpię do

zdjęć. Dlatego bałem się jutrzejszego dnia. Zastanawiałem się, jak ratować zespół, jak uchronić

go przed rozłamem, ale nic skutecznego nie mogłem wymyślić. Pozostawało tylko nawoływanie

do zgody i apel do wyższych uczuć.

149

Potem myślałem o scenariuszu i przyszło mi do głowy, że najlepiej będzie, jak zacznę

realizować jednocześnie dwa scenariusze. W jednym w roli głównej wystąpi Giga, a w drugim

Nelka. Z moją siostrą Marcelą jakoś sobie poradzę... już nawet zaczął mi się zarysowywać

pewien plan... A jeśli chodzi o ten drugi scenariusz, włączę tam wątek wampira. Oczywiście do

tej roli świetnie by się nadawał Tubka. Czy jednak się zgodzi? Bardzo, wątpliwe.

I oświadczył: po pierwsze, że chce wystąpić wraz z Gigą w filmie psychologicznym, a po

drugie, że chce grać rolę pozytywnego młodego człowieka.

— I nie proponuj mi żadnych „czarnych charakterów”, żadnych ról „goryli” i

kryminalistów — zaznaczył. — Wystarczy, że jestem czarnym charakterem w życiu... wiem, że

uważają mnie za takiego.

— Przesadzasz — powiedziałem.

— Wcale nie. Przyznaj się, że ty sam uważasz mnie za goryla.

Nie mogłem zaprzeczyć.

Potem pomyślałem, że każdy ma swojego robaka, co go gryzie. Nawet Tubka. I to mnie

pocieszyło. Uspokoiłem się i sam nie wiem, kiedy zasnąłem. To wyglądało jak dalszy ciąg moich

myśli o scenariuszu, ale to już nie był scenariusz, to był sen. Nie bardzo zresztą oryginalny. Śnił

mi się wampir. Najpierw powiało chłodem lodowatym w pokoju, ktoś wszedł do pokoju, gdy

leżałem w łóżku. Wszedł przez okno. I usiadł na mojej pościeli. Czoło miał nisko zarośnięte

szczeciniastym włosem, oczka małe, z ust sterczały mu zwierzęce kły... Położył mi rękę na

ustach, żebym nie mógł krzyczeć. A kiedy próbowałem się wyrwać, usiadł okrakiem na mojej

piersi. Nie poddawałem się jednak. Potwornym wysiłkiem udało mi się go zepchnąć z siebie.

Potem zacząłem okładać go pięściami. Czułem, że przewaga moja rośnie...

— Och, daj już spokój, oszalałeś! — usłyszałem wreszcie błagalny jęk. To już nie był sen.

To był głos Zezowatego Doda. Kulił się na moim łóżku, a ja biłem w niego jak w bęben.

— Skąd się tu wziąłeś? — wykrzyknąłem.

— Ba... bałem się.

— Ty, takie stare chłopisko?! Kogo się bałeś?

— Obudziły mnie kroki w drugim pokoju — tłumaczył wystraszony Dodo — drzwi były

uchylone... zobaczyłem włamywacza. Świecił i przeszukiwał gorączkowo szuflady... W biurku...

w szafie... w kredensie.

— Co ty opowiadasz?

150

— Był w płaszczu nieprzemakalnym... niestety, stał tyłem, nie widziałem jego twarzy...

zresztą i tak bym jej nie dostrzegł w tej ciemności... Chciałem zapalić światło, ale okazało się, że

światło wysiadło.

— Niemożliwe.

— Sprawdź sam.

Przekręciłem wyłącznik. Rzeczywiście. Światła nie było. Nie podobało mi się to

wszystko.

— Czy... ten włamywacz jeszcze jest? — zapytałem niepewnym głosem.

— Chyba tak... nie wiem, czy znalazł, czego szukał, w tych szufladach, ale w pewnej

chwili przerwał poszukiwania, zatrzasnął szuflady i wyszedł z pokoju... słyszałem, jak schodził

na dół po schodach...

— I przybiegłeś wtedy do mnie.

— Nie... nie od razu. Najpierw wyjrzałem z pokoju na klatkę schodową... żeby upewnić

się, czy on poszedł... i wtedy zobaczyłem Jurka Tubkę.

— Jurka Tubkę?

— Tak, schodził w szlafroku po schodach świecąc sobie latarką. Zapytał mnie, czy nie ma

u nas wolnego koca, bo strasznie zmarzł na tej facjacie. Powiedziałem, że nam też nie było za

ciepło. Więc on powiedział, że weźmie z dołu z wieszaka swój płaszcz i będzie spał w płaszczu...

Wtedy ja powiedziałem mu, żeby uważał, bo na dole jest włamywacz... Ale on roześmiał się

tylko i powiedział, żebym poszedł spać... Więc pobiegłem do ciebie... Nie wiem, czy dobrze

zrobiłem... Bo jeśli mi nie wierzysz...

— Dobrze zrobiłeś... — zacząłem i nagle znieruchomiałem z wrażenia. Na dole rozległ

się ciężki łomot, jakby uderzenie pałą, a potem głuchy odgłos walącego się ciała. Po chwili

usłyszałem tupot kroków i zdławiony okrzyk Tubki... Tak... to był na pewno okrzyk Tubki.

151

23. Nocnej awantury ciąg dalszy

Wciągnąłem pośpiesznie spodnie i włożyłem buty... Rzuciłem się do okna. Byłem

przekonany, że zbieg będzie uciekał przez podwórze. Zsunę się wtedy po rynnie i odetnę mu

drogę... A nawet, jeśli będzie szybszy i zdąży przeskoczyć płot, nie stracę tropu i rzucę się za nim

w pogoń. Ale włamywacz miał inny plan. Wcale nie kwapił się do odwrotu. Po minucie

wyczekiwania wypadłem na klatkę schodową. Panowała tu zupełna cisza. Zszedłem na dół.

— Kto tam?! — usłyszałem w ciemności głos Tubki. Błysnął latarką.

— To ja, Cymek. Co się tu wyrabia, u licha?!

— Ktoś wdarł się do domu i rozrabia — powiedział Tubka. — Może to on...

— Kto?

— No... ten wampir... ten Kubuś.

— Wariat! Uwierzyłeś w wampira?

— Po tym, co tu widziałem... we wszystko gotów jestem uwierzyć.

— Widziałeś go?

— Tak jak ciebie widzę. Walczyłem z nim.

— Jak wyglądał?

— W płaszczu nieprzemakalnym... wygolona maska z wielkim nosem... Odrażająca gęba,

będę ją pamiętał do końca życia.

— Co robił?

— Myszkował po kuchni. Zaskoczyłem go. Krzyknąłem: „Ręce do góry!” W odpowiedzi

strzyknął we mnie czymś białym i lepkim.

— Strzyknął? W jakim sensie?

— Wydawało mi się, że wypluł jakby z siebie...

— Bzdura!

— W każdym razie oślepił mnie jakąś masą... to było słodkawe i lepkie, miało zapach

migdałów...

— Zapach migdałów? — zaniepokoił się Dodo i poprawił okulary. — To może być

preparat cyjankowy. Cyjanek tak właśnie pachnie. To najgorsza trucizna! Jak się czujesz?

— Nieszczególnie — powiedział zmaltretowany Tubka. — Myślisz, że mogę być zatruty?

— Chyba nie za dużo liznąłeś tego?

— Tylko trochę...

152

— Na wszelki wypadek zadzwońmy po pogotowie — powiedział Dodo — i na milicję

oczywiście też.

— Tu nie ma telefonu — uciąłem dyskusję. — Możemy liczyć tylko na siebie.

— W takim razie ustalamy najpierw, co stało się z włamywaczem — mruknął Dodo. —

Referuj dalej, Tubka!

— No więc, kiedy stałem oślepiony, on natarł na mnie. Zdaje się, że dostałem czymś w

głowę... jakąś maczugą czy pałą... to było w każdym razie ciężkie i grube... Trochę mnie

zamroczyło. Wtedy on skorzystał z tego i próbował wydostać się z kuchni. Ale gdy przemykał się

koło mnie, udało mi się schwytać go za nogę. Upadł. Przez chwilę kotłowaliśmy się na podłodze.

Wreszcie uderzył mnie tą pałą po rękach... rozluźniłem uchwyt... Byłem w trudnej sytuacji...

Krzyknąłem wtedy: „Chłopaki, na pomoc! Łapcie go!”. Ten okrzyk musiał go spłoszyć.

Zrozumiał, że jest tu nas cała paczka i uciekł na górę. Otarłem twarz... wciąż jeszcze byłem na

pół oślepiony, ale próbowałem go gonić... Miałem pecha... pomyliłem drzwi. Zaplątałem się w

jakieś sznury, chyba przewody od stojącej lampy... Wreszcie wydostałem się na schody,

popędziłem na górę. Zaryglował się w pierwszym pokoju... tym balkonowym, wiecie... Wróciłem

na dół... To wszystko... Cholernie łupie mnie czaszka... — Tubka skrzywił się boleśnie.

— Pokaż. — Dodo obejrzał mu głowę. — Rzeczywiście poważnie cię rąbnął... Masz guza

jak pomidor...

— Słuchajcie — powiedziałem. — Zapomnieliście, że do drugiego pokoju, w którym śpi

Kobylak, wiedzie tylko jedna droga... Właśnie przez pokój balkonowy...

— W którym zaryglował się włamywacz — dodał Dodo.

— Z tego wynika, że Kobylak jest w rękach włamywacza — mruknął ponuro Tubka.

— Niepokoi mnie, że nie daje żadnego znaku życia — powiedziałem — nie jest przecież

żaden ułomek, powinien walczyć.

— A przynajmniej krzyczeć — dodał Dodo.

— Tak jest, powinien przynajmniej krzyczeć... wzywać pomocy, jęczeć... Tymczasem

zupełna cisza...

— No, nie taka zupełna — zauważył Dodo. — Słyszę jakieś szelesty... Cicho...

Nasłuchiwaliśmy przez chwilę.

— Ktoś skrada się korytarzem — szepnął Tubka.

— Kto tam? Stój! — krzyknąłem i poświeciłem latarką.

153

W snopie światła ujrzeliśmy Gigę. Biegła do nas w czerwonym szlafroczku zadyszana i

przestraszona. Oczy miała wielkie jak spodeczki.

— O Boże, więc was też zbudził? Widzieliście go? — szeptała podniecona.

— Tak. Przetrząsał szuflady w balkonowym pokoju — powiedział Dodo — widziałem go

przez uchylone drzwi. Ledwie mu się wymknąłem. Ale Kobylak został... Nie daje znaku życia.

Nie wiadomo, czy żyje... — bełkotał bezładnie Dodo.

— Nie wiadomo też, czy żyje Szyperska — powiedziała Giga.

— Co ty opowiadasz?! — zdenerwowałem się.

— Nie ma jej w pokoju. Zniknęła...

— Jesteś pewna? Skąd wiesz? Zaglądałaś do niej?

— Tak.

— Po co? — zmarszczyłem brwi.

— Po prostu zbudził mnie jej krzyk...

— Krzyk?

— Nie mogłam prawie nic zrozumieć, co krzyczała, ale to był krzyk mordowanego

człowieka... Jedno słowo zrozumiałam wyraźnie. Parę razy powtórzyła moje imię. Było jasne, że

wzywa mnie na pomoc. Powiem szczerze... Bałam się ruszyć z miejsca. Siedziałam jak

sparaliżowana. Potem jednak wzięłam się w garść. Pomyślałam, że to wstyd być takim

tchórzem... Ktoś walczy o życie, a ja siedzę bezczynnie. Uzbroiłam się więc w moją parasolkę i

ostrożnie, na palcach podeszłam do drzwi pokoju, gdzie spała Szyperska, uchyliłam je jak

mogłam najciszej i... i stanęłam jak wryta. Na stołku przy łóżku Nelki paliła się świeczka, ale

samo łóżko było puste... Nagle usłyszałam jakiś łomot w kuchni i krzyki. Nasłuchiwałam

zdrętwiała z przerażenia. Potem... otworzyły się drzwi od strony korytarza... Myślałam, że to

Szyperska wraca, tymczasem na progu stanął on! Miał maskę na twarzy. To znaczy wydawało mi

się że to chyba maska, bo gdy przyjrzałam się uważniej, doszłam do wniosku, że on miał taką

okropną cerę, gliniastą, z potwornymi wrzodami... Chciałam uciekać, ale nie mogłam zrobić ani

kroku... Tymczasem on sapiąc ciężko zbliżał się powoli do mnie... Już chciał rzucić się na mnie,

gdy przypomniałam sobie, że nie jestem przecież bezbronna, bo trzymam w ręku tę parasolkę...

Zamachnęłam się, ale zamiast w niego trafiłam w lampę na komódce. Lampa przewróciła się z

brzękiem. To go zatrzymało na chwilę... Skorzystałam z jego oszołomienia, uciekłam do swojego

pokoju i zamknęłam się na klucz... Marcela też się już zbudziła. Opowiedziałam jej, co mi się

154

przydarzyło... Nasłuchiwałyśmy niespokojnie, co będzie dalej. Potem usłyszałyśmy znajome

głosy i Marcela namówiła mnie, żebym wyjrzała na korytarz... No i zobaczyłam was...

— Coś tu się nie zgadza — zauważyłem.

— Nie zgadzają się wrzody — stwierdził Zezowaty Dodo. — Włamywacz nie miał

wrzodów.

— A może ty walczyłaś z lampą na komódce i tylko ci się zdawało...

— No, wiesz — oburzyła się Giga — widziałam go wyraźnie...

— W takim razie widziałaś Tubkę... — powiedziałem. — Po starciu w kuchni wlazł

omyłkowo do jakiegoś pokoju z upaćkaną twarzą... To jego musiałaś zaatakować parasolem...

— Tubka nic nie wspomniał, że to Giga... mówił, że sam zaplątał się w przewody lampy

— zauważył Dodo.

— Tubka umyślnie zmienił ten przykry szczegół... — powiedziałem. — To nie jest

przyjemne być atakowanym parasolem przez miłą sercu osobę, w dodatku bez powodu.

Ponieważ nie wierzę, by Tubka chciał w tym momencie „rzucić się” na Gigę. To już fantazja

Gigi. Strach ma wielkie oczy.

— O Boże, Jurek, więc to byłeś ty?! — wykrzyknęła Giga.

Tubka sapał ciężko.

— Przebacz, tak mi przykro...

— Przebaczam ci — powiedział wspaniałomyślnie Tubka.

— Może tego guza wtedy sobie nabiłeś — przymrużyłem oczy. — Do licha, może tu w

ogóle nie ma włamywacza...

— Jest! — usłyszeliśmy głos z ciemności.

Skierowałem latarkę w tamtą stronę. Zbliżała się do nas podniecona Marcela.

— Jest tu włamywacz albo wampir — oznajmiła.

— Widziałaś go?

— Widziałam trupa — oświadczyła poważnie. — To zmienia zupełnie sytuację. Nie

wierzyłam w tego wampira. Słyszeliście sami. Pytałam o trupa. No i... jest trup.

— Nie żartuj, nie czas na bzdurne żarty — zdenerwowałem się.

— Ja wiem, że to głupio brzmi, ale nic na to nie poradzę.

— Jest trup? — podniecony Dodo nerwowo poprawił okulary.

— Jest i, żeby wyglądało jeszcze bzdurniej, leży w szafie.

155

— Trup w szafie? — oniemiał Dodo.

— Tak, na końcu korytarza — oznajmiła z kamienną twarzą Marcela.

Ruszyliśmy bezzwłocznie sprawdzić tę makabryczną nowinę.

— Czy... czy już wiesz... czyj to trup? — zapytałem ostrożnie Marcelę.

— Nelki Szyperskiej — odparła Marcela.

— Nie! Nie może być — wykrzyknąłem przerażony i rzuciłem się biegiem do szafy...

Przed samą szafą omal nie wyłożyłem się jak długi... z powodu poślizgu. Pośliznąłem się na

jakiejś mokrej plamie na podłodze. Poświeciłem latarką. Zastygła czerwona ciecz... wypływała

wąską strużką z szafy. Krew! Przeniosłem wzrok na szafę. Była czarna, rzeźbiona, jakiś antyk

chyba. Między nie domkniętymi drzwiami coś tkwiło... białego... Wzdrygnąłem się. To nie było

złudzenie. Z szafy sterczała ludzka noga. Dotknąłem jej. Była zimna.

— Już sztywnieje — oświadczyła Marcela. — Zgon musiał nastąpić kilka godzin temu.

Tubka otworzył szafę. Nelka leżała wciśnięta między starą odzież; z rozrzuconymi

włosami, rękami rozpostartymi, z zastygłą, jakby wymodelowaną w białym marmurze twarzą.

Oczy miała zamknięte. „Jest piękniejsza niż wtedy, gdy była żywa...” — pomyślałem i

pomyślałem jeszcze, że żywa Nelka nigdy nie wydawała mi się piękna. Dopiero teraz...

— Pomóżcie mi ją wyciągnąć — mruknął Tubka.

— Zostaw — powiedziała Marcela — nie wolno niczego ruszać, póki nie przyjedzie

milicja. Musimy ją zostawić tak jak jest... inaczej moglibyśmy mieć kłopoty.

— Tak, mogłoby być na nas — powiedział podniecony Dodo. — Zdaje się, że ostatnio

pokłóciłeś się z Nelką — obrócił się do Jurka Tubki.

— No to co?

— Mogliby ci próbować przylepić to morderstwo — powiedział Dodo — masz motyw. I

Giga też ma. I ty też masz — wskazał palcem na Marcelę.

— Ja?

— Mogłaś jej zazdrościć głównej roli w tym filmie.

— Uważaj, Dodo, bo cię strzelę — rzekła ostro Marcela. — Nie lubię takich żartów...

— Ja przecież nic... ja tylko was uprzedzam... możecie być w to wplątani...

— Przestań — spojrzałem z wyrzutem na Doda i przymknąłem przygnębiony szafę.

Czułem, że ogarnia mnie rozpacz... To przeze mnie wszystko... przez ten film przeklęty!

— Kiedy ją znalazłaś? — Tubka indagował Marcelę.

156

— Przed chwilą... Chciałam iść do łazienki i zabłądziłam, z powodu tych ciemności

zabrnęłam aż na koniec korytarza... Pamiętam, zawadziłam o coś... Wyobraźcie sobie moje

przerażenie, gdy stwierdziłam, że to była ludzka sztywna noga!

— Teraz już nie ma wątpliwości — zamruczał Tubka. — Nie było przesady z tym

wampirem... Facet jest cholernie niebezpieczny. Nie mogę sobie darować, że pozwoliłem mu się

wymknąć... Ale rozgrywka nie skończona... póki tam jeszcze siedzi na górze, mam szansę.

— Ty może tak... ale jaką ma szansę Kobylak? — wtrąciłem. — W tej chwili

najważniejszą sprawą jest ratowanie Kobylaka... Dosyć tego gadania. Musimy coś postanowić.

— Żeby coś postanowić, musimy najpierw zbadać sytuację. Istotne jest, czy Kobylak

jeszcze żyje, czy już nie — mruczał Tubka. — Mógłbym próbować wyważyć drzwi, ale jeśli

Kobylak jeszcze żyje, ten zwyrodnialec gotów go wtedy ukatrupić. Może zrobić z Kobylaka

zakładnika. Tego się właśnie boję.

— Najlepiej pędzić po milicję — zaproponowała Marcela.

— Milicja jest siedem kilometrów stąd — powiedziałem. — Zeszłaby cała godzina... co

ja mówię, dwie godziny, zanim mogliby nam pomóc... A do tego czasu... Strach pomyśleć...

Musimy działać sami...

— Pójdę na górę — zdecydował Tubka. — Spróbuję nawiązać z nim kontakt... i

dowiedzieć się, czego chce... Nastraszę go przy sposobności... Może zgodzi się wypuścić

Kobylaka.

— Pójdę z tobą — powiedziałem.

— I ja — rzekł Dodo.

W rezultacie poszliśmy wszyscy.

Przez dłuższą chwilę nasłuchiwaliśmy przy drzwiach. W pokoju panowała zupełna cisza.

— Boję się — powiedział Dodo. — Ta cisza nie wróży nic dobrego...

— Może drań uciekł przez balkon...

— To karkołomne przedsięwzięcie — mruknąłem. — Gładka ściana, nie ma nawet rynny

w pobliżu, takiej jak przy moim pokoju.

— Cicho... słyszę go! Pokasłuje — szepnął Tubka. — Tak, to on.

— Ale dlaczego nie słychać zupełnie Kobylaka?

— Prawdopodobnie już nie żyje.

— Może jest tylko zakneblowany — powiedziałem.

157

— Przynieś noże z kuchni — mruknął Tubka do Doda — wybierz największe i

najdłuższe. Musimy być przygotowani na wszystko — wyjaśnił.

Wzdrygnąłem się. Pomyślałem, że zaczyna się największa przygoda mojego życia... Ale

ledwie się zaczęła, już miałem jej dość. Nie taką sobie zaplanowałem tu przygodę.

158

24. Wielka gafa!

Zezowaty Dodo wrócił z trzema nożami. Tubka wybrał dla siebie największy, niemal

rzeźniczy nóż — wąski i długi. Dodo zatrzymał dla siebie nóż-piłę. Mnie przypadł tępy nóż

stołowy. Wyglądał dość niewinnie, a mimo to poczułem się raczej niewyraźnie. Tym razem

bowiem, po raz pierwszy w życiu, nie miał mi służyć do obiadu, lecz do obrony. Tubka spojrzał

nań krytycznie.

— Nie było lepszego? — zapytał Doda.

— Tylko te dwa — odparł Dodo. — Trzeciego kuchennego już nie było.

— Trzymaj! — Tubka wręczył mi swój. — Ja ostatecznie mogę bez, bo znam dżudo, ale

taka faja jak ty...

Spojrzałem na rzeźniczy nóż, który trzymałem w ręku. Głupia sytuacja. Nigdy jeszcze nie

walczyłem na noże.

— Jak ty trzymasz ten nóż! — zdenerwował się Tubka. — Nie będziesz nim, do licha,

krajał kurczaka... Nóż do walki trzyma się tak — zademonstrował.

— Nie miałem dotąd okazji... — chrząknąłem — i raczej tego nie lubię...

— Ja też nie — rzekł Tubka — ale pamiętaj, że to jest niebezpieczny facet, który nie

przebiera w środkach, a ty co... chcesz na niego z gołymi rękami? Chodzi o Kobylaka.

To prawda, chodzi o Kobylaka. Wziąłem się w garść.

— Zagajaj — powiedział Tubka.

— Może ty...

— Nie, ty zagaisz lepiej.

Zastukałem energicznie do drzwi. Odpowiedziało mi milczenie.

— Nie ma pan żadnych szans! — zawołałem. — Jest pan otoczony. Mamy przewagę

liczebną. Niech pan nie przeciąga struny.

Spojrzałem na Tubkę. Pokiwał głową.

— Zagajaj dalej, dobrze ci idzie — szepnął.

— Czy pan chce rozlewu krwi? Jesteśmy uzbrojeni. Zdolni do wszystkiego — ciągnąłem.

— Puścimy jednak pana wolno, jeśli pan spełni jeden warunek.

Tym razem poskutkowało. Z pokoju doszedł nas słaby głos.

— Czego chcecie?

— Niech pan wypuści naszego kolegę Kobylaka.

159

— Tylko ja tutaj jestem — odpowiedział głos.

Na moment poczułem skurcz serca.

— Nie chce pan chyba powiedzieć, że pan go już załatwił?

— Nie ma tutaj nikogo.

— Do kogo ta mowa? Tam został nasz kolega. Spał w drugim pokoju — zagrzmiał

Tubka.

— Nie zaglądałem do drugiego pokoju — odpowiedział głos.

Spojrzeliśmy po sobie zbici z tropu.

— Może niepotrzebnie zdekonspirowaliśmy Kobylaka — mruknąłem zaaferowany. -

Kobylak mógł się ukryć w drugim pokoju... i siedzieć tam cały czas bezpiecznie, a teraz...

— Trudno, stało się — szepnął Tubka, a głośno zawołał: — Jeśli pan tam nie zaglądał,

niech pan zajrzy, do licha! Ale to jest ostatnia chwila pańskiego życia, jeśli chłopakowi coś się

stanie!

— O Matko Miłosierna! — jęknął opryszek.

Poruszyłem się niespokojnie. Nóż z brzękiem upadł mi na podłogę.

— Co ci się stało? — zapytał z niepokojem Tubka.

— Niech to diabli... zdaje się, że poznaję ten głos... o, niech to diabli... lepszy ubaw...

— Ubaw?!

— Do licha, schowaj te noże... to mój wujek.

— Co takiego?

— Zaatakowałeś w kuchni wuja Błażeja.

— Niemożliwe... przecież Dodo...

— Zaatakowałeś gospodarza domu. Co za gafa!

Tubka bawił się nożem.

— No, nie wiem, czy taka gafa... wujek nie wujek, w każdym razie zamordował

Szyperską.

— Idioto, schowaj ten nóż! — rozzłościłem się. — Jak śmiesz podejrzewać wujka!

— Wszystko wskazuje na to, że twój wujek jest wampirem — rzekł spokojnie Tubka.

— Nie unoś się... Zrozum, zdarzają się takie wypadki, że człowiek wiedzie podwójne

życie... zwłaszcza, gdy jest stuknięty.

— Mój wujek nie jest stuknięty. Jest rewizorem.

160

— Pamiętaj, że Szyperska nie żyje... Ktoś ją zabił. Jeśli nie on, no to kto? No to kto w

takim razie? Stara Michałowa czy ktoś z nas?

Powiało grozą.

— Najbardziej podejrzana jest Giga — powiedział Dodo. — Wiemy, że była w pokoju

Szyperskiej, tam zastał ją Tubka...

— Zajrzała zobaczyć, co się dzieje. Szyperską krzyczała.

— Tak twierdzi Giga, ale oprócz niej nikt nie słyszał krzyku Szyperskiej... Poza tym Giga

nie znosi Szyperskiej i trudno uwierzyć, że chciała jej śpieszyć na pomoc...

— Może tobie trudno — zapiał Tubka. — Ja ją znam i mnie bardzo łatwo w to uwierzyć.

Giga mogła nie lubić Szyperskiej, ale nie odmówiłaby jej pomocy w potrzebie. Taka jest właśnie

Giga!

— W takim razie sam się wkopujesz, Tubka... Bo ty jesteś kolejny na liście...

— Ja?

— Już powiedziałem ci, że miałeś motyw, a oprócz tego nie masz alibi. Przeciwnie,

widziałem cię, jak schodziłeś w nocy na dół.

— Szedłem po płaszcz, mówiłem ci, że zmarzłem...

— Czy uwierzą? Uznają to za wykręty...

— Idź do diabła i zabierz lepiej te noże... — krzyknął Tubka. — Słyszałeś, co mówię?

Zjeżdżaj!

Przerażony Dodo porwał noże i zbiegł na dół. Wrócił po chwili podniecony.

— Co, znowu tutaj? Spływaj! — Tubka chciał go przegonić.

— Ma... mam nie... niesamowitą wiadomość — wykrztusił Dodo.

— Co się znowu stało? — zapytałem. — Mam nadzieję, że nie nowy trup.

— Prze... przeciwnie... Szyperska poruszyła nogą — oznajmił Dodo.

— Co ty, wygłupiasz się?!

— Widziałem na własne oczy. Ona spała w szafie.

— Spała w szafie? Dlaczego?

— Nie wiem... możemy ją spytać... na razie jest zajęta. Wyciera syrop wiśniowy... W tej

szafie stały jakieś butelki z sokami i jedna się potłukła... Wszystko zapaprane... A myśmy

myśleli, że to krew... Teraz sprząta, Giga i Marcela jej pomagają, bo ona jest bardzo słaba, czymś

się struła... Ale wszystkie są w dobrym humorze, bo już im powiedziałem, że wampirem jest

161

wujek.

W pokoju znów rozległy się kroki. Przyłożyłem ucho do drzwi.

— Niesamowita historia — rozległ się drżący głos wujka. — Tam naprawdę śpi jakiś

chłopiec...

— Śpi? — zdziwiłem się.

— Śpi spokojnie, wydając lekki pomruk jak kot — powiedział wujek. Nader spokojny sen

jak na opryszka...

Pomyślałem, że Kobylak ma nerwy. A jednak nie zazdrościłem mu. Przespał

najciekawsze wydarzenia tej nocy.

Przez drzwi słychać było głośne sapanie wujka. Był czymś wyraźnie wzburzony.

— To skandal! — wybuchnął wreszcie. — To już zupełny upadek obyczajów, nie mówiąc

o naruszeniu podstawowych zasad higieny, przyprowadzać z sobą na nocną robotę nieletnich jak

ten chłopiec. Widać po jego śnie, że to niewinne dziecko jeszcze, a panowie brutalnie pchają go

na drogę przestępstwa... Nawet jeśli dopuścimy, że zachodzi konieczność praktyki i wdrożenia do

zawodu od najmłodszych lat... to przecież, na miłość boską, nie w godzinach nocnych. Widzę po

tym chłopcu, że jego organizm potrzebuje o tej porze snu...

— Chwileczkę, proszę pana — Tubka usiłował przerwać ten potok wymowy, nadaremnie

jednak, ponieważ w wujka Błażeja wstąpił duch apostolski. Uzdrawianie obyczajów, naprawa

stosunków społecznych i dbałość o poziom moralny młodzieży to były życiowe pasje wujka.

— Muszę nadto zwrócić panom uwagę, skoro mam rzadką okazję rozmawiać z

przedstawicielami tak oryginalnego, acz starego zawodu, że zdumiewa mnie upadek etyki

profesjonalnej w waszych szeregach, panowie. To ładnie, że wznieśliście się na wyższy poziom

kultury osobistej i wyjeżdżacie na delegacje z mydłem, szczoteczką do zębów itp. przyborami

toaletowymi, tudzież bielizną nocną w neseserach, ale zakładać kwatery i nocować w domu,

który się właśnie plądruje, to już bezczelność. Tego nie robili szanujący się włamywacze. Stąd

mój apel! Zabierajcie, co macie zabrać, i cześć! Zniosę brak tego czy owego przedmiotu, ale nie

zniosę waszego towarzystwa! To już za wiele mieć was koło siebie w kuchni, w wannie i w

łóżku! To jakieś nowe, niesłychane metody rabunku! Wypraszam sobie w imieniu

zainteresowanych obywateli!

— Doskonale, wujku, podpisuję się pod tym apelem, ale tu zaszła jakaś pomyłka... Do

kogo właściwie wujek wygłasza ten apel?

162

— Wujek? Co takiego? Wiem, że mam wielu krewnych w różnych zawodach, ale w

takim?... Kto mnie nazywa wujkiem? — denerwował się Błażej.

— Powtarzam, do kogo wujek wygłasza ten apel?

— Do włamywaczy całego świata.

— Pomyłka w adresie. My gościmy tu na zaproszenie ciotki Matyldy. Czyżby nie

uprzedziła wujka?

— Biedna Matylda... Wiem, że jest bardzo gościnna, ale żeby aż tak... To już jakieś

zaburzenia umysłowe! Zapraszać na weekend przestępców!

— Dopiero, jak zrobię nudny film, pozwolę wujkowi nazwać się przestępcą.

— Film... zaraz... coś mi świta... i głos jakby znajomy. Czy ty, przyjacielu, nie jesteś

czasem tym najbardziej postrzelonym maniakiem ze wszystkich nienormalnych siostrzeńców

mojej biednej Matyldy?

Chrząknąłem urażony.

— Nie wiem naprawdę, kogo wuj ma na myśli.

— Mam na myśli oczywiście Cymeona Maksymalnego, czyli Cymka Ogromskiego. On

właśnie ma bzika na punkcie filmu.

— Ja protestuję przeciwko tym sformułowaniom — oświadczyłem — i przypominam

wujkowi, że wujek wciąż jeszcze jest zamknięty w tym pokoju...

— Sam się zamknąłem i wyjdę, gdy będę chciał — oświadczył z godnością wuj Błażej.

— Wyjście jest tylko jedno i prowadzi do naszej ekipy — powiedziałem surowo.

— Nie rozumiem.

— Wuj został skierowany do pracy w naszej ekipie przez ciotkę Matyldę.

— Nic o tym nie wiem.

— Pewnie nie otworzył wuj listu zawierającego dwanaście zleceń cioci dla wuja do

wykonania podczas jej nieobecności. Zlecenie ostatnie, zlecenie numer dwanaście, przewiduje

udział wujka w realizacji obecnego filmu w charakterze aktora, z uwagi na walory wewnętrzne i

zewnętrzne wujka. List znajduje się na biurku pod przyciskiem.

Przez chwilę trwała po drugiej stronie cisza.

Wreszcie rozległ się zgrzyt klucza w zamku. Drzwi otworzyły się i stanął w nich

zrezygnowany wujek Błażej. W ręce trzymał wałek kuchenny do ciasta.

— Strasznie mi przykro. Zdaje się, że kogoś rąbnąłem tym wałkiem.

163

— Mnie — powiedział Tubka. — Ale to my przepraszamy... Zaszło żałosne

nieporozumienie...

— Nie... nie... to ja jestem gapa... Nie zauważyłem tego listu... w dodatku przed

wyjazdem ciotka wspominała o waszym przyjeździe, ale wypadło mi z głowy... Jestem

przepracowany... ostatnio zastępuję chorego kolegę... gonię resztkami nerwów...

— Zatem dobranoc, wujku. Jutro przy śniadaniu spróbujemy odtworzyć historię tej

niesamowitej nocy — ziewnąłem.

— Wyjaśnić niektóre ciemne punkty — powiedział Tubka. — Postanowiłem analizować

skrupulatnie wszystkie moje niepowodzenia, rozczarowania i wpadki. Może wreszcie

zrozumiem, skąd się bierze mój systematyczny pech — westchnął ciężko.

164

25. Scenariusze prawdziwe i zmyślone

Nazajutrz po śniadaniu poprosiłem najbardziej „tragicznych” bohaterów tej

niezapomnianej nocy, to znaczy wuja Błażeja i Nelkę Szyperską, aby opowiedzieli nam swoje

przygody. Postanowiłem zanotować je skrupulatnie jako dokumentację do przyszłego filmu. Gdy

ktoś będzie mi zarzucał, że jestem niepoważny i że moje scenariusze nie mają związku z

rzeczywistością, pokażę te zeznania wujka i Nelli, dołączę moje zmyślone nowele filmowe i każę

zgadywać, które z tych utworów zawierają opisy prawdziwych zdarzeń, a które są płodem mojej

wyobraźni... I mogę się założyć, okaże się wtedy, że jestem jednak „poważniejszy” niż życie. Bo

życie lubi drwić sobie z nas na każdym kroku. A oto teksty obu zeznań.

Zeznanie wuja Błażeja

Jak wam już wspomniałem, tego dnia byłem wyjątkowo zmęczony i senny. Jesienny

szczyt przeładunków na kolei. Od dwu dni i dwu nocy nie zmrużyłem oka. Do tego kolega

zachorował i musiałem zastępować go w pracy. Chodziłem jak zamroczony i czułem, że łapie

mnie grypa. Z pewnością miałem gorączkę, dręczyło mnie pragnienie. Wróciłem o jedenastej

wieczorem. W domu panowała idealna cisza i nie zauważyłem nic podejrzanego. Tylko światło

wysiadło. Ale nie chciało mi się zmieniać korków. Moim marzeniem było jak najszybciej zażyć

polopirynę, ugasić byle czym pragnienie i położyć się spać. Nie zdejmując płaszcza poczłapałem

do mojego pokoju na piętrze. Wiedziałem, że w którejś szufladzie mam parę tabletek leku...

Dlaczego nie zdjąłem płaszcza? Ponieważ przechodząc przez podwórze zauważyłem, że

Michałowa zostawiła na noc bieliznę na sznurze i zapomniała sprzątnąć. Michałowa stała się

ostatnio roztargniona. Starość czy też skutki myślenia o wampirze?... Z początku miałem zamiar

nie mieszać się do takiej babskiej rzeczy jak pranie i suszenie bielizny, ale gdy chciałem w

przedpokoju ściągnąć płaszcz, zauważyłem, że jest wilgotny. Zaczynała się mżawka. Pomyślałem

wtedy, że jednak należałoby sprzątnąć tę bieliznę, bo inaczej rano trzeba ją będzie znowu

wyżymać. Postanowiłem przeto, że skoczę tylko na górę, zażyję polopirynę i napiję się czegoś,

no i zaraz wezmę się za tę bieliznę... Uznałem, że nie warto w tej sytuacji zdejmować płaszcza...

Skąd mogłem przypuszczać, że to będzie miało takie ogromne znaczenie? Czy zgadzam się, że

mógł w waszych oczach wyglądać podejrzanie osobnik w płaszczu, przeszukujący gorączkowo

wszystkie szuflady w pokoju? Tak. Zgadzam się. Na pewno mógł kojarzyć się ze złodziejem, a

165

nawet włamywaczem...

Co było dalej? Znalazłem w końcu tę polopirynę i zszedłem na dół napić się czegoś w

kuchni. Tam właśnie zaskoczył mnie Jurek. Krzyknął do mnie: „Ręce do góry!” Oczywiście

wziąłem go za bandytę... Pomyślałem nawet, że to może być ten opryszek grasujący w okolicy,

którego nazywają wampirem czy też Kubusiem. Nie miałem jednak zamiaru kapitulować...

Zrobiłem nagły unik na wypadek, gdyby miał prawdziwą broń przy sobie. Sam byłem wprawdzie

bez oręża, ale nawinął mi się pod rękę garnek z budyniem czy kremem. Nie namyślając się wiele,

nabrałem garść tej masy i cisnąłem nią w napastnika. Korzystając z jego zaskoczenia porwałem

wałek do ciasta i z pomocą tego wałka utorowałem sobie drogę do pokoju. Tam zamknąłem się

na klucz i zacząłem medytować nad sytuacją... To wszystko. Dalszy ciąg już znacie. Dlaczego nie

wydostałem się od razu z domu? Mógłbym wtedy zaalarmować sąsiadów albo wezwać milicję.

Owszem, w pierwszej chwili miałem nawet zamiar wybiec z domu, ale potem, gdy Jurek zaczął

wzywać kolegów na pomoc, zrozumiałem, że jest tutaj cała banda i że drzwi na pewno są

pilnowane. Kiedy w dodatku usłyszałem czyjeś kroki w korytarzu i zamajaczyła mi jakaś

sylwetka w ciemności, pomyślałem, że droga na dwór jest odcięta. Bałem się ryzykować

przedarcia się przebojem i poszukałem schronienia na górze. Oczywiście teraz już wiem, że ta

postać w korytarzu, której się przestraszyłem, to była Nella Szyperska.

Zeznanie Nelli Szyperskiej

Miałam okropny sen, ledwie zasnęłam tej nocy. Czy o wampirze? Nie, to nie był sen o

wampirze. Wolałabym nie mówić, co mi się śniło... To było zbyt straszne i przykre... Tak.

Krzyczałam przez sen. Pamiętam... Nalegacie, żeby powiedzieć jednak coś o tym śnie,

przynajmniej ogólnie. No więc ogólnie to śniło mi się kręcenie filmu... Nie mogę powiedzieć, kto

mi się śnił i co się ze mną stało... Ten sen był tak okropny, że obudziłam się. Potem nie mogłam

zasnąć. Bałam się. Naprawdę się bałam. Na stoliku nocnym zauważyłam parę flakoników z

bardzo wyraźnymi wielkimi napisami, naklejonymi zapewne przez ciotkę, żeby mogła je

przeczytać bez okularów. Te napisy brzmiały: na serce, na wątrobę, na żołądek, na uspokojenie.

Zażyłam więc tabletkę na uspokojenie. Kiedy po pięciu minutach nie uspokoiłam się, wzięłam

jeszcze jedną... Tak, teraz wiem, że wzięłam za dużą dawkę i że taka dawka działa nasennie.

Potem poszłam do łazienki i żeby rozluźnić nerwy, wzięłam zimny prysznic. Zimny prysznic

166

zawsze dobrze mi robi.

Kiedy byłam w łazience, usłyszałam jakiś dziwny hałas. Zarzuciłam szybko szlafrok na

siebie i zaniepokojona wyszłam na korytarz. Wtedy usłyszałam jakby odgłosy szorowania czy też

szamotania oraz ciężki łomot w kuchni. Od razu pomyślałam o włamywaczu. Wiedziałam, że o

tej porze Michałowa śpi kamiennym snem. Chwaliła się bowiem przede mną, że ma taki

cudowny środek, po którym śpi jak zabita, a ponadto używa specjalnych koreczków do zatykania

uszu. Więc od razu pomyślałam, że to nie może być Michałowa... A kiedy potem usłyszałam

krzyk i głuche uderzenie, nie miałam już wątpliwości. Chciałam pobiec na górę i obudzić

chłopców, ale w tym momencie z kuchni wypadł zadyszany człowiek w czarnym płaszczu. Drogę

miałam odciętą. Zatrzymałam się przerażona. On też się zatrzymał... Musiał mnie zauważyć...

Nasłuchiwał... Chciałam krzyczeć, wzywać pomocy, ale głos uwiązł mi w gardle. Zauważyłam

obok mnie szafę... jej drzwi były uchylone. Wsunęłam się pośpiesznie do niej... Niestety była

pełna starej odzieży i w dodatku jakieś butelki stały na dole. Chyba nawet parę się przewróciło.

Ale byłam tak przerażona, że nie zwróciłam na to specjalnej uwagi. Starałam się siedzieć jak

najciszej... Przywarłam do jakiegoś futra... Czułam, jak ogarnia mnie spokój i głęboka senność...

Nie wiem, jak długo spałam, strasznie ścierpła mi noga z powodu niewygodnej pozycji. Dlatego

ocknęłam się w końcu i zobaczyłam ze zdumieniem, że wciąż siedzę w szafie. A potem

zobaczyłam Gigę i Marcelę, jak pochylały się nade mną ciekawie. Wstałam, ale strasznie kręciło

mi się w głowie... To wszystko, co zapamiętałam z tej nocy.

Bardzo mi przykro, że wzięliście mnie za trupa i tyle najedliście się strachu przeze mnie.

Ale czy to tylko moja wina? Tak, teraz już wiem, że ten człowiek, którego się przestraszyłam, to

był pan Błażej, wujek Cymka. Ale wtedy skąd mogłam wiedzieć?

* * *

W ten sposób wszystkie zagadki tej piekielnej nocy zostały wyjaśnione.

Zaraz po śniadaniu poprosiłem całą ekipę, aby zebrała się pod domem, gdyż musimy

omówić plan pracy i zapoznać się ze scenariuszem filmu. Okazało się jednak, że z dziewcząt

tylko jedna Giga była gotowa. Szyperska wciąż nie mogła jeszcze przyjść do siebie po tych

pastylkach. Znów ogarnęła ją senność i poszła wziąć trzeźwiący natrysk. A moja siostra Marcela

zamknęła się w pokoju i przymierzała kostiumy przed lustrem.

Nie narzekałem specjalnie z tego powodu. Nareszcie będę miał sposobność pomówić w

167

cztery oczy z Gigą. Może wyrazi zgodę na kompromisowy podział ról w filmie?

— Chodź, Giga, zapoznam cię ze scenariuszami — powiedziałem. — Przejdźmy do

altany.

— To ile w końcu masz tych scenariuszy?

— Dwa.

— Jak się nazywają?

— Jeden: „Ostatni dzień wakacji”, a drugi: „Rapsodia jesienna na puzon i perkusję”.

Usiedliśmy w altanie.

— Który z nich jest ciekawszy? — zapytała Giga.

— Oba są ciekawe... Ale ja wolę „Rapsodię”.

— Dlaczego?

— Bo ty będziesz tam grała główną rolę.

Niestety, okazało się, że nie znam Gigi i popełniłem błąd. Właśnie dlatego, że

zaproponowałem jej „Rapsodię”, zaczęła zdradzać olbrzymie zainteresowanie „Ostatnim dniem

wakacji”! Gdybym to przewidział... Niestety.

— Opowiedz mi najpierw o tym „Ostatnim dniu wakacji” — zaproponowała niewinnie.

— Wolałbym najpierw o „Rapsodii”.

I znów popełniłem błąd. Giga spojrzała na mnie teraz już całkiem podejrzliwie.

— Dlaczego nie chcesz, żebym poznała „Ostatni dzień”?

— Ależ chcę — zaśmiałem się sztucznie — po prostu wydawało mi się, że lepiej będzie,

jak poznasz „Rapsodię”, ale to dla mnie wszystko jedno.

— Jeśli wszystko jedno, to zacznijmy o „Ostatnim dniu”. O czym to jest właściwie? O

czym i o kim?...

— No, o nas... o naszych sprawach... Wiesz, jak się spędza wakacje... przeważnie głupio...

dni przeciekają przez palce, ani się spostrzeżemy — już koniec. I wtedy żal. Uczucie niedosytu i

niezadowolenia, że nie wykorzystaliśmy ich jak należy... Ale przecież czasami zostaje nam jedna

pociecha. Poznaliśmy kogoś, zawarliśmy znajomość wakacyjną. Czy skończy się razem z

wakacjami, czy przetrwa?

— Pasjonujący temat!

— Takie właśnie pytanie zadaje sobie bohaterka mojego filmu, Kornelia.

— Kornelia? — skrzywiła się Giga. — Dlaczego Kornelia?

168

— Nie wiem... tak mi się napisało...

— Po prostu myślałeś o Szyperskiej, przyznaj się — naciskała Giga. — Szyperska ma na

imię Kornelia.

— Naprawdę nie wiem... może podświadomie... możliwe, że widziałem ją w tej roli...

— Ach tak... rozumiem wszystko. — Giga ściągnęła gniewnie brwi.

— Nic nie rozumiesz. To było jeszcze wtedy, kiedy nie znałem ciebie... w ogóle nie

myślałem, że może cię zainteresować ten pomysł.

— Przecież mówiłeś, że zabrałeś się do filmu z myślą o mnie.

Zaczerwieniłem się.

— Nie do tego... Z myślą o tobie zabrałem się do „Rapsodii jesiennej”. Naprawdę mi

przykro, że nie doceniasz tego filmu. „Rapsodia” to wielki film, z rozmachem... Zdobędzie

szeroką publiczność, to będzie przebój. „Ostatni dzień wakacji” to film skromny, raczej

kameralny... studyjny.

— Wcale mi nie zależy na szerokiej publiczności — oświadczyła Giga. — Ja wolę filmy

studyjne.

Zaniemówiłem na chwilę.

— Żartujesz chyba...

— Jak ty mnie zupełnie nie znasz — westchnęła ciężko Giga. — Mnie się podoba

„Ostatni dzień wakacji”... ja go czuję...

— Przecież jeszcze nie wiesz dokładnie, o co chodzi.

— No to opowiadaj szybko.

— Treść w skrócie jest taka — zacząłem zrezygnowany. — Kornelia i Paweł poznali się

na wakacjach, ale z początku mało sobie obiecywali po tej znajomości... Udawali oboje

twardych, nieprzemakalnych i bali się zdradzać swoje prawdziwe uczucia, żeby nie narazić się na

śmieszność i nie paść ofiarą drwin. Sami zresztą nabijali się z tych rzeczy, bo tego wymagał ich

styl... Zresztą nie wierzyli w bezinteresowne uczucia. Nie pochodzili ze szczęśliwych rodzin.

Obydwoje doznali już upokorzeń i rozczarowań. Dlatego wydawało im się niepojęte, że można

żyć dla kogoś i kochać kogoś więcej niż siebie, że istnieje prawdziwa przyjaźń i miłość, że jeden

człowiek może naprawdę interesować drugiego człowieka dłużej niż pół godziny. I nawet, gdy

zaczęli podejrzewać, że nie są sobie nawzajem obojętni, dalej kryli swoje prawdziwe myśli za

parawanem słów, bali się, że okazując prawdziwe uczucia zostaną wykorzystani — padną ofiarą

169

cudzych wyrachowanych egoizmów. Bo przecież taka dotąd była ich dewiza: „Biada temu, kto

kocha. Jest bezbronny jak żółw bez skorupy. Należy zawsze nosić twardą skorupę...”

— Och, wspaniale mówisz o tym wszystkim, Cymek — rzekła poruszona Giga. — Jak ty

umiesz to świetnie wyrazić. To samo kiedyś czułam... A ty? Czy przeżywałeś to kiedyś? —

zapytała.

Zmieszałem się.

— Potem ci powiem, a teraz nie zjeżdżajmy z tematu. Dokończmy o filmie.

— Już wiem, co będzie dalej — powiedziała Giga. — Przyszedł ostatni dzień wakacji i

wtedy nagle Kornelia i Paweł zlękli się, że już nigdy się więcej nie zobaczą. Zrozumieli, że cały

czas zgrywali się, że nie byli sobą... Po prostu byli nieprawdziwi i teraz chcą to naprawić. Ale czy

zdążą powiedzieć sobie wszystko? W ostatni dzień wakacji jest tyle innych spraw do załatwienia.

Ciągle ktoś im przeszkadza. I rodzice każą się już pakować, i trzeba wskoczyć jeszcze na pocztę i

do urzędu, i trzeba zrobić zakupy, i przygotować się do podróży, a jeszcze nachodzą ich natrętni

koledzy i koleżanki, i całe korowody znajomych.

— Doskonale, Giga — pochwaliłem — zdaje się, czujesz te rzeczy.

Giga rozpromieniła się.

— To fantastyczny pomysł. Bardzo życiowy. Można popłakać się i pośmiać zarazem.

Muszę to zagrać — oświadczyła z zapałem. — Chcę mieć rolę Kornelii...

— Cymek już ustalił, kto będzie grał Kornelię — powiedziała głośno Szyperska

wchodząc do altany. — To jest scenariusz specjalnie napisany dla mnie. Dlaczego, Cymeonie, nie

powiedziałeś tego wyraźnie Gidze?

— Spokojnie, dziewczyny — próbowałem zdławić konflikt w zarodku — wszystko

ustalimy sobie spokojnie i bez nerwów... Ale pozwólcie, że najpierw przedstawię wam drugi

scenariusz pod tytułem „Rapsodia jesienna na puzon i perkusję”. Omówimy go z grubsza!

Ledwie jednak zacząłem opowiadać, do altany weszła moja znakomita siostra Marcela,

chrupiąc z apetytem jabłko.

— Będziemy musieli zrobić sztuczne liście — powiedziała — po tej okropnej nocy już

prawie nic nie zostało na drzewach. Trzymają się jeszcze na dębach, ale nie takie czerwone jak

trzeba. W sadzie widziałam wprawdzie fantastyczne kolorowe jabłka, musimy jednak dorobić

trochę liści. Na szczęście przywiozłam żółty i czerwony papier... Ale przydałoby się także babie

lato. Wiedziałam, że nie będzie już prawdziwego, i zabrałam także dużo białej przędzy... Musisz

170

tylko kazać Dodowi, Cymku, żeby ją zaczął puszczać, jak będę na planie. Koniecznie chcę mieć

dużo babiego lata. No to chyba możemy już zaczynać — rozejrzała się — jesteśmy w komplecie.

Ale dlaczego nie kazałeś się jeszcze przebrać Gidze? Jak ona wygląda w tych szortach? Mam dla

niej znakomite maxi...

— Zaraz... zaraz, droga Marcelo, o kostiumach potem, jak już ustalimy ogólną

koncepcję...

— Właśnie! Jaka będzie ogólna koncepcja?

— Kręcimy jednocześnie dwa filmy — powiedziałem. — Póki jesteśmy tutaj, chcę

zrealizować możliwie wszystkie plenery.

— Ale najpierw „Ostatni dzień wakacji” — nalegała Giga.

— Może być — zgodziła się łaskawie Marcela. — Ale o co właściwie tam chodzi?

— To jest problem marnowania wakacji...

— Marnowania wakacji? Ja nigdy nie marnuję wakacji — oświadczyła Marcela. —

Wydaje mi się, że to jest problem dęty i wydumany.

— Zależy, co kto uważa za marnowanie — powiedziała Nelka.

— Wakacje powinny być czynne — rzekła Marcela.

— Trzeba wiedzieć, co się chce od wakacji — powiedziałem — co zobaczyć, co poznać,

co zdobyć...

— Co czy kogo? — zażartowała Giga.

— Zależy od możliwości — wycedziła Marcela, ziewając.

— Moja bohaterka postanowiła przede wszystkim...

— Zrzucić parę kilo wagi — dokończyła Giga patrząc wymownie na Marcelę.

Marcela poczerwieniała. Giga trafiła celnie w jej najczulszy punkt. Pomyślałem, że

mogłaby darować sobie tę uwagę.

— Słuchajcie, dziewczyny, bez komentarzy, dobrze? Pozwólcie mi referować... —

zasapałem. — A więc bohaterka mojego filmu postanowiła nauczyć się...

— Podrywać na wakacjach — wycedziła Nelka patrząc jak bazyliszek na rozbawioną

Gigę. — Zwłaszcza podczas kręcenia filmu jest to umiejętność cenna, bo można za jednym

zamachem poderwać reżysera i rolę.

— Co chcesz przez to powiedzieć? — zmarszczyła brwi Giga.

— Mogę ci wyjaśnić w cztery oczy.

171

— Nelka, prosiłem, żeby nie przerywać. Mamy mało czasu, a mnóstwo roboty, proszę

państwa... Moja bohaterka...

— Skończ już z tą nudną bohaterką — skrzywiła się Marcela.

— Już kończę. Moja bohaterka...

— Postanowiła przede wszystkim uchronić brata przed klapą i kompromitacją — wtrąciła

zdenerwowana Marcela.

— Co takiego?!

— Widzę przecież, że koniecznie chcesz się wplątać w beznadziejną aferę. W twojej

sytuacji nie nakręcisz żadnego filmu.

— Dlaczego?

— Za dużo tutaj widzę gwiazd. Będzie zbyt gorąco. Gwiazdy powinny być z daleka jedna

od drugiej...

— Ależ...

— Powtarzam, za dużo gwiazd! — skrzywiła się Marcela.

— Rzeczywiście za dużo — rzekła z dziwnym uśmiechem Giga. — Uważaj, Marcelo,

gwiazdy czasem spadają, i to szybko!

— Myślisz o sobie czy o Nelce? Bo jeśli chodzi o mnie, możesz być spokojna. To ja

realizuję ten film.

— Ty? Co to znaczy?

— Po prostu jestem producentem. Wiesz, co to znaczy pro-du-cent?

— To taki, co daje forsę i angażuje.

— Więc już wiesz.

— Chcesz powiedzieć, że to ty mnie zaangażowałaś? — oburzyła się Giga. — Cymek, co

ona wygaduje?

Chrząknąłem zakłopotany. Po co Marcela wdaje się w takie dyskusje?

— Przepraszam, ale muszę pomówić z siostrą — rzekłem ostro. — Przerywamy dyskusję.

Chodź, Marcelo — wyciągnąłem mojego „producenta” z altany.

— Zdaje się, że za dużo powiedziałam — stropiła się Marcela. Spodziewała się ostrej

nagany z mojej strony, ale ja powiedziałem tylko:

— Widzę, że chcesz być reżyserem.

— Mam takie prawo jak ty.

172

— Niezupełnie. Nawet producent nie może zastępować reżysera na planie. Funkcje są

podzielone.

— W każdym razie mam prawo wypowiedzieć swoje zdanie, co myślę o scenariuszach i

obsadzie.

— Oczywiście, ale najlepiej mnie na ucho — powiedziałem. — Twoje krytyki źle

wpływają na zespół.

— No więc mówię ci na ucho: one są okropne, a scenariusz do kitu.

Zniosłem z kamiennym spokojem tę ocenę. A potem pomyślałem, że trzeba coś zrobić z

Marcelą.

— Masz rację — rzekłem patrząc w ziemię — mnie też się one nie podobają.

— Dziewczyny czy scenariusze?

Chrząknąłem.

— Na razie mówmy o scenariuszach.

— Tylko szybko, zimno mi i spać mi się chce. Od razu wiedziałam, że nic z tego nie

wyjdzie. Wycofaj się z tego.

Zastanawiałem się przez chwilę, a potem powiedziałem:

— Masz rację, przekonałaś mnie. Nie będę kręcił.

Marcela przestała ziewać i spojrzała na mnie zaskoczona.

173

26. Epilog na deszczu

— A więc zwijamy manatki — powiedziała Marcela.

— Jak najszybciej — dodałem spokojnie.

— Wyleczyłeś się z filmowej manii?

— O nie, to tylko posunięcie taktyczne — odparłem z przekonaniem.

— Taktyczne? Jak mam to rozumieć?

— Nakręcę film, jak będę miał scenariusz z prawdziwego zdarzenia — uśmiechnąłem się.

— Liczę na ciebie w tym względzie.

— Na mnie? — zdziwiła się Marcela.

— Że napiszesz.

— Scenariusz?

— Właśnie.

— Naprawdę chciałbyś mieć mój scenariusz? — ożywiła się.

Chrząknąłem z pewnym zakłopotaniem.

— No, cóż... jesteś okropna, to fakt, ale jesteś piekielnie zdolna, wierzę, że napiszesz coś

z sensem.

Uśmiechnęła się pod nosem.

— Dobrze, że przynajmniej widzisz u mnie jedną dobrą stronę.

— Staram się być obiektywny — rzekłem skromnie. — A więc? Myślę, że przyjmujesz

moją propozycję. Na kiedy mogłabyś napisać?

— No... na koniec listopada na pewno.

— Zgoda — rzekłem szybko — oczywiście tym razem będziesz mogła sama

zaproponować obsadę.

— Sama? — Jej zainteresowanie wzrastało. Stwierdziłem to z satysfakcją.

— A nawet mogłabyś sama reżyserować — dodałem życzliwie.

— A ty?

— Zadowoliłbym się tylko stanowiskiem operatora.

Marcela zastanawiała się chwilę.

— Wiesz, przekonałeś mnie. Chyba wezmę się także za reżyserię.

— Brawo! W takim razie z tobą wszystko załatwione. Ale z nimi?

— O kim myślisz?

174

— No, o reszcie ekipy. Będą wściekli, że ich tu sprowadziłem na próżno... Jak im to

powiedzieć?... Jak im to wytłumaczyć?...

— Przejmujesz się? — wzruszyła ramionami.

— Tak, trochę. Ostatecznie nie chcę wyjść na idiotę. No i opinia się liczy... Mogą nam

potem bruździć... A Tubka... Tubka, gdy mu to powiem, może być niebezpieczny...

— No to wykombinuj coś.

— Właśnie kombinuję... — rzekłem marszcząc brwi — i chyba już coś mam —

wycedziłem zamyślony.

— Co?

— Niewinną sztuczkę.

— Jaką?

— Zostanę tu jeszcze z godzinę i udam, że ich filmuję.

— Będziesz ich filmował?

— Oczywiście pustą kamerą, bez taśmy. Ale nikt przecież nie pozna. Tylko, pamiętaj, ani

słowa. Przyrzeknij, że się nie wygadasz! I żadnych porozumiewawczych uśmieszków.

— Jasne — moja dobra siostra zaśmiała się diabelsko. — Ale ja nie muszę się chyba w to

bawić? — spojrzała na zegarek. — Taka jestem po tej nocy rozbita i śpiąca. Dochodzi pierwsza.

Zdążę jeszcze na obiad, powinien być zaraz autobus.

— Na pewno zdążysz.

— No to cześć. Pędzę pakować się.

— Cześć.

Odeszła pośpiesznie. Patrzyłem z uśmiechem, jak znika w drzwiach domu i nie chciałem

wierzyć, że kłopot z Marcelą mam z głowy!

Wróciłem zadowolony do altany. „Zdumiewające — myślałem — że dała się tak łatwo

nabrać!”

— Załatwione — powiedziałem do zaskoczonych dziewczyn, zacierając ręce. — Marcela

nie będzie występować w filmie.

— Nie będzie? — wytrzeszczyła oczy Giga.

— Spławiłem ją. Wyjeżdża. Pakuje się właśnie.

— Jak ty to załatwiłeś? — szepnęła z podziwem Nelka.

— Pokłóciliście się? — Giga spojrzała na mnie przymrużonymi oczyma.

175

— Ależ skąd, wprost przeciwnie... — urwałem, bo właśnie na progu pojawiła się Marcela,

w płaszczu z podniesionym kapturem, z torbą i parasolem w ręce.

— Nie będziecie mieli pogody. Mgła coraz gęstsza... O, już pada! — rozłożyła okropny

parasol taty, wielki i czarny.

— Kamera, Dodo! — zawołałem.

Dodo wręczył mi kamerę. Marcela pomachała nam parasolem i uśmiechnięta ruszyła do

furtki. Patrzyłem z ulgą na parasol znikający w gęstych szarych oparach unoszących się nad łąką

i nad drogą i z zapartym tchem kręciłem tę piękną scenę rozstania.

— Naprawdę jesteś genialny — roześmiała się Giga. Uśmiechnąłem się skromnie.

— Wracajmy do naszej roboty — powiedziałem — deszcz trochę siąpi, ale to nic

strasznego, każda pogoda ma swoje uroki. Zwłaszcza w przyjemnym towarzystwie.

— Więc jak teraz wygląda sytuacja? — zapytała Giga.

— Znacznie lepiej. Będziemy kręcić sceny plenerowe jednocześnie do dwu filmów. Raz z

tobą, raz z Nelką...

— Lubisz dublety — rzekła Giga i uśmiech zgasł na jej twarzy. — Dwie sroki w garści...

to ci odpowiada najbardziej.

— Nie stawiaj tego w ten sposób — zniecierpliwiłem się.

— Mam tylko jeszcze jedno pytanie, gdybyśmy mogli nakręcić tylko jeden jedyny film,

kogo byś wybrał do głównej roli?

Spojrzałem na nią ciężko.

— Nie bądź czerstwa — warknąłem. — Nie odpowiem na to pytanie.

— Czemu?

— Jest denne.

— Wobec tego bez pytań — rzekła na pozór swobodnym głosem, ale w oczach jej pojawił

się dziwny błysk. — Wyjaśnijmy od razu sytuację, bez żadnych niedomówień. Chcę grać w

„Ostatnim dniu wakacji”.

— Już to mówiłaś.

— Więc zdecyduj się, tylko bez kitowania. Sprawa wygląda tak: albo dostanę tę rolę, albo

wyjeżdżam natychmiast.

Czułem, że krew mi uderza do głowy.

— Przecież wytłumaczyłem ci — zasapałem — to miała grać Nelka.

176

— Odsuniesz Nelkę — powiedziała zimno Giga.

Wszyscy patrzyli na mnie. Zapanowała głęboka cisza, słychać było tylko szelest

drobniutkich kropelek deszczu. Rzuciłem okiem na Nelkę. Wstała. Z niepokojem w oczach,

bliska płaczu. I też patrzyła na mnie.

Wziąłem się w garść. Flegmatycznie podniosłem kamerę i zacząłem filmować scenę.

Wydawała mi się dobrze wyreżyserowana. Z nerwem i napięciem.

— Co ty wyrabiasz? — zdenerwowała się Giga.

— Kręcę. Wyglądasz świetnie w tej autentycznej złości.

— Przestań.

Opuściłem kamerę.

— Słyszałeś, co powiedziałam na temat roli? — zasapała Giga.

— Nie dosłyszałem. Powtórz, z łaski swojej.

Giga poczerwieniała ze złości.

— Odsuniesz Nelkę. Nie chcę jej tutaj widzieć.

— Tego nie zrobię — powiedziałem.

W altanie zapanowało poruszenie. Nella jakby nie zrozumiała w pierwszej chwili,

patrzyła na mnie z niedowierzaniem.

— Nikogo nie będę odsuwał od gry — powiedziałem. — Jesteśmy tu kolegami, na

równych prawach... Zresztą ja zaproponowałem tę zabawę i ja decyduję.

— W takim razie cześć, mały oszuście! — Giga wstała z podniesioną głową i patrzyła na

mnie z pogardliwym uśmiechem.

Na moment pociemniało mi w czaszce. Zrozumiałem, że tracę chyba na zawsze Gigę.

Trudno. Tak widać musi być. Ale dlaczego nazwała mnie oszustem?

— Zdaje się, że mamy autobus za pół godziny — usłyszałem, jak mówiła do Tubki. — Ty

oczywiście jedziesz ze mną.

Tubka poruszył się niespokojnie.

— Jedziesz czy nie?! — zasapała.

— Tak, to znaczy chciałbym jeszcze... — wił się Tubka.

— Bez dyskusji.

— Jadę.

Giga ruszyła w stronę domu. W pierwszej chwili chciałem biec za nią i zatrzymać ją, za

177

wszelką cenę... Ale opanowałem się i nie drgnąłem nawet... „Tak musi być — pomyślałem. —

Tak musi być...”

I tę scenę też nakręciłem w krótkich ujęciach. Obawiam się jednak, że ręka mi drżała i

obraz będzie skakał po ekranie.

Tubka dopadł do mnie wzburzony. Myślałem, że dopuści się zniewagi, i cofnąłem się na

wszelki wypadek, ale on powiedział tylko bulgoczącym głosem:

— Zatrzymaj ją. Zacietrzewiła się niepotrzebnie.

— Ja jej nie wyrzucam... Ale jak stawia denne żądania...

— Zrobiłeś jej kawał — powiedział Tubka. — Była przekonana, że będzie tu tylko jedna.

— Głupia koza, nie zna się na filmie — zasapałem. — Ekipa to jeden zespół. To zawsze

jest parę główek. Mnie potrzebne są aktorki dobre i różne, jak powiedział jeden poeta.

— Ale ta Szyperska...

— Umyślnie tak je dobrałem, żeby mogły zagrać prawdziwiej, na zasadzie kontrastu.

Kontrast to jedno z prawideł sztuki, stary, znasz się chyba na tym, sam przecież jesteś artystą.

Tubka chrząknął mile połechtany.

— Ona ze swoją naturą nie ma co robić w filmie — powiedziałem smutno. — W filmie

stale się będzie spotykać z rywalkami.

— Nie tylko w filmie — powiedział Tubka.

Spojrzeliśmy po sobie i uśmiechnęliśmy się.

— Nie tylko w filmie — powtórzyłem.

— Szkoda, że ci nie wyszło, Cymek — mruknął Tubka.

— Smarkate... nie dorosły do filmu — przygryzłem wargi.

— No i znów nie mogliśmy się pogodzić. Szkoda. Myślałem, że tym razem będzie dobra

okazja, żeby się pogodzić... — powiedział Tubka.

— Ja też tak myślałem.

— To wszystko przez mojego pecha — mówił rozgoryczony Tubka. — Czasem myślę, że

jestem najbardziej pechowym człowiekiem na świecie.

— W takim razie jest dwu najbardziej pechowych, bo ja też to samo myślę o sobie.

— Ty przynajmniej ustanowiłeś rekord w biegu.

— A ty jesteś w dobrych stosunkach z Gigą.

Tubka pokręcił głową.

178

— Nie. Mnie nikt nie lubi. Rozumiesz? Nikt.

— Przecież Giga... Giga naprawdę cię lubi.

— Nie jestem taki naiwny, jak myślisz. Ja wiem... to nie jest żadne prawdziwe uczucie...

Giga lubi także Medora, Giga lubi różne rzeczy... Nie, to nie jest to...

— A co?

Nie odpowiedział. Machnął ręką i odszedł. Popatrzyłem na jego ciężką sylwetkę... Dziś

wydawał się wyjątkowo ociężały i zmęczony. Czy polubię kiedyś Tubkę? Czy zaprzyjaźnię się z

nim, czy mógłbym?... Nie znalazłem na te pytania odpowiedzi.

Potem wróciłem do Nelki Szyperskiej.

— Nie przejmujmy się — powiedziałem. — Damy sobie radę bez nich. Przystąpimy teraz

spokojnie do pracy.

Niestety, nie mogliśmy przystąpić spokojnie do pracy. Najpierw czekaliśmy, aż deszcz

przestanie padać. Deszcz nie chciał przestać padać, zmieniłem więc scenariusz i powiedziałem:

— Trudno. „Ostatni dzień wakacji” będzie dniem deszczowym. Będziemy kręcić na

deszczu. To nam daje nawet nowe możliwości. Deszcz i mgła pasują do smutnych rozstań.

Nelka Szyperska uśmiechnęła się do mnie.

Wyciągnąłem do niej rękę i wybiegliśmy w deszcz i mgłę.

Nie przypuszczałem, że już za chwilę czeka nas jeszcze jedno, co gorsza, rzeczywiste,

rozstanie. Ledwie bowiem rozstawiłem na deszczu aktorów, jakaś ciemna postać wynurzyła się z

mgły. Podniosłem kamerę do oczu. Przez moment myślałem, że to Giga wraca. Powrót Gigi, to

byłaby wspaniała scena. Oto jak życie pisze swój scenariusz.

Ale to nie była Giga. To była pani Szyperska, matka Nelli.

Nelka zastygła jak posąg rozpaczy.

— Jak mogłaś! — wybuchnęła mama Szyperska; nie traciła czasu i z miejsca przystąpiła

do ostrego ataku.

— Zostawiłam kartkę... wyjaśniłam.... — wykrztusiła Nelka.

— Noc poza domem! Tego jeszcze nie było! I to w jakimś podejrzanym towarzystwie —

rozejrzała się dookoła. — O, nie, moja panno! Nigdy się na to nie zgodzę! Przyjechałabym

jeszcze wczoraj, ale wróciłam z przyjęcia o dwunastej w nocy... Myślałam, że śpisz w swoim

pokoju. Ani mi przez myśl nie przeszło, że ciebie w ogóle nie ma w domu... Ładnie sobie

zaczynasz w tej nowej szkole. Mówili, ostrzegali, że tam najgorszy element... No i proszę... już

179

cię zarazili... Zabieraj się natychmiast, gdzie twoje rzeczy? Porozmawiamy w domu!

— Mamo, proszę cię — jęknęła Nelka, bardziej upokorzona niż wystraszona.

— Proszę pani — wtrąciłem głuchym głosem — niech pani pozwoli jej zostać. Nelce tu

nie stanie się nic złego... My tu po prostu kręcimy film...

— Że kręcicie, to fakt, a co kręcicie, nie chcę nawet wiedzieć... Nelka nie będzie się w to

bawić. — Pani Szyperska potrząsnęła różowym parasolem. — Deprawujcie się sami. To nie jest

towarzystwo dla mojej córki. Nie życzę sobie!

— Mamo... posłuchaj...

— Nie... Nie dam cię wciągnąć do jakichś spelunek i melin!

— Dom mojej ciotki to nie jest spelunka! — wykrzyknąłem oburzony, ale pani Szyperska

mnie nie słuchała.

— Zabieraj rzeczy! Gdzie są? — nacierała na Nelkę.

— W pokoju...

— No, to prowadź mnie! Idziemy!

Chciałem jeszcze interweniować, prosić, ale zrozumiałem, że sprawa jest przegrana. Pani

Szyperska należy do rodzaju „szlachetnych i nieugiętych”. Czułem, że powinienem sfilmować tę

całą scenę interwencji opieki domowej i egzekwowania praw rodzicielskich; była wyjątkowo

wyrazista i plastyczna, ale byłem zbyt wstrząśnięty osobiście.

— Kręć — powiedziałem do Zezowatego Doda.

Dodo pochwycił kamerę. I sfilmował tę smutną scenę — jeszcze jedną scenę rozstania.

Udała się wyjątkowo. Nelka wyprowadzona przez matkę i trzymana krótko pod rękę, a

jednocześnie osłaniana troskliwie parasolem jak cenny schwytany zbieg, przedefilowała przed

nami rzucając nam pożegnalne spojrzenia zapłakanymi oczami. Ale kiedy znalazła się

naprzeciwko mnie, wyprostowała głowę niemal dumnie. Zdobyła się na ten gest i na uśmiech...

Był to uśmiech przeproszenia... Zrobiło mi się nagle duszno i złociście... Bo wszystko

rozgrywało się w złocistej scenerii. Słońce przebijało się przez chmury... acz z trudem, i mokre

liście błyszczały... Ale mnie było duszno... jakby mało powietrza było dookoła i wszystko

zamieniało się w smutną, dławiącą mgłę...

Nie zdobyłem się na ani jedno słowo. Pomachałem tylko Nelce ręką. A Dodo wciąż kręcił

zajadle.

— Polecę za nimi — powiedział Kobylak — może wytłumaczę... Pani Szyperska mnie

180

zna... jak będę przy Nelce... nie będzie tak na nią krzyczeć...

— Leć — powiedziałem. Wiedziałem, że nic nie wytłumaczy, ale nie był mi już

potrzebny... Wiedziałem już, że nie nakręcę mojego filmu... Nie będzie ani „Ostatniego dnia

wakacji”, ani „Rapsodii jesiennej na puzon i perkusję”. Czy tak być musi, że nigdy nie można

zrealizować swoich najważniejszych marzeń? Nie... nie pogodzę się z tym nigdy...

Dodo spojrzał na mnie z niepokojem. Moja twarz musiała go przestraszyć, bo powiedział:

— Nie przejmuj się, mamy parę doskonałych scen.

— Tak. Mamy — powtórzyłem. I pomyślałem, że jednak nie wszystko poszło na marne i

coś mi się przecież udało... Dodo ma rację... To powinny być bardzo dobre sceny. Mało ich, nie

mają nic wspólnego ze scenariuszem, ale do licha, są za to prawdziwe... Przez dwa miesiące

życie nie przeciekło mi jak woda przez palce... Coś mi się udało zatrzymać z niego. Coś zostanie,

zapisane na zawsze w agendzie. Nie wszystko się będzie liczyć... Nie wykonałem wszystkich

planów, a jednak coś mi się chyba udało. I coś przechowam w pamięci. Co? I co będzie się

liczyć? Parę rozmów z Nelką? Koń? Może Tubka? I parę uśmiechów Gigi? Czy to dużo, czy

mało?

Ściemniało się powoli. Czas było wracać. Dodo zniknął już w domu. Chłód mnie ogarnął.

Od zachodu szły chmury, ciężkie, zimowe... Jesień kończyła się definitywnie. Padał deszcz ze

śniegiem.

— Czy może mi pan powiedzieć, która godzina?

Drgnąłem i podniosłem oczy. Przede mną stał facet o ostrych rysach i przenikliwym

wzroku, z wypchaną czarną teczką. Zrobiło mi się wybitnie nieswojo... przez moment miałem

ochotę dać nogę... ale stłumiłem strach.

— Jest za dwadzieścia piąta — powiedziałem nader swobodnym tonem.

— Dziękuję — mruknął facet — wie pan, jacyś dziwni ludzie w tej okolicy. Kiedy pytam

o czas, wszyscy uciekają. Pan jest pierwszym normalnym człowiekiem, którego tu spotykam.

— Normalnym? — roześmiałem się nerwowo. — Jest pan pewien?

Facet przyjrzał mi się bacznie.

— Nie, nie jestem pewien — powiedział i ruszył dalej.

Szalona myśl strzeliła mi do głowy.

— Proszę pana! — pobiegłem za nim.

Stanął.

181

— Pan często chodzi tędy?

— Co dzień.

— W nocy też?

— Tak. Czasem wracam zupełnie nad ranem.

— Aha, to pan jest tym... tym — Kubusiem, tym wampirem — powiedziałem z

bezpiecznej odległości.

— Wampirem? — powtórzył młody człowiek raczej zdegustowany.

— Tu był napad. Wieczorem w lesie. I ten opryszek spytał najpierw ofiarę o godzinę.

— To nie ja!

— Być może, ale pan też chodzi wieczorem po lesie...

— Moja praca tego wymaga.

— Poza tym za często pan pyta o godzinę.

— Bo się boję spóźnić do roboty, a potem na pociąg.

— Dlaczego nie nosi pan zegarka?

— Ukradli mi na stacji. Kupię sobie nowy, jak mi zapłacą za tę cholerną robotę.

— Za... za jaką robotę? — wstrzymałem oddech.

— Prowadzę tu studia ekologiczne. Ostatnio badam życie ptaków nocnych. Dlatego

wracam późno.

— To ciekawe — powiedziałem.

— Widział pan kiedy żywą sowę? — zapytał.

— Nie.

— Pokażę panu! — zaproponował nagle.

Zawahałem się.

— Nie boi się pan chyba?

Ruszyłem z niepewną miną.

Szliśmy coraz głębiej w las. Serce mi biło mocno. Myślałem: tak się boję, a idę za nim.

Co mnie ciągnie w ten las? Tak się boję, a idę...

182