Postaci leków roślinnych

Postaci leków
roślinnych
1
Postaci leków roślinnych
� Preparaty z surowców roślinnych odgrywają znaczną rolę
� Określane są mianem leków naturalnych lub fitopreparatów
� Preparaty te w najprostszej formie stanowią mieszanki ziół lub
pojedyncze surowce [ herbatki] do sporządzania naparów,
odwarów i maceratów
� Doskonalsza forma to granulaty, tabletki, kapsułki ze
sproszkowanych surowców lub ich mieszanin
2
Postaci leków roślinnych
� W nowoczesnej technologii leku roślinnego dąży się do
wyodrębnienia z surowców zielarskich aktywnego
zespołu substancji
� Tego rodzaju preparaty są standaryzowane, pozbawione
substancji balastowych
� Stosowane są w formie wyciągów, do sporządzania
granulatów, tabletek, kapsułek i innych postaci leku
3
Postaci leków roślinnych
� Wyciągi z surowców roślinnych są też
produktem pośrednim do otrzymywania
zespołów czynnych [koncentratów] o
dużej zawartości substancji aktywnych
oraz izolacji pojedynczych związków
czynnych
4
Surowce
� Surowiec wyjściowy używany do przetwarzania
musi spełniać, określone normami lub
farmakopeą wymagania
� W zakresie składu jakościowego substancji
czynnych
� W zakresie składu ilościowego substancji
czynnych
5
Surowce
� Zwartości metali ciężkich
� Pozostałości pestycydów
� Pozostałości zanieczyszczeń
mikrobiologicznych
� Szczególne wymagania dotyczą surowców
silnie działających
6
Surowce
� Surowiec zielarski jest nietrwały
� Przerabiany okresowo do niewielkiej
ilości preparatów
7
Stabilizacja surowców
� Podstawowa metoda to proces suszenia
� W procesie tym rośliny tracą 90-95%
wody
� Zahamowane zostają procesy
enzymatyczne i aktywność
mikroorganizmów
8
Stabilizacja surowców
� Specjalnych metod stabilizacji wymagają surowce
zielarskie, zawierające substancje czynne o swoistej
budowie np. estrowej lub glikozydowej
� Ponieważ w trakcie ich suszenia i przechowywania
dochodzi do zmniejszenia zawartości substancji
czynnych
� Głównie w wyniku enzymatycznego rozkładu
9
Przechowywanie
� Ważne do utrzymania odpowiedniej jakości
surowców
� Powinno uwzględniać się chemiczny charakter
związków czynnych surowca
� Należy chronić przed wilgocią
� [farmakopee określają dopuszczalną zwartość
wody w surowcu]
� tlenem,
� światłem,
10
Przechowywanie
� Szczególnie ważne jest przechowywanie
olejków eterycznych
� Ze względu na lotność i łatwość utleniania się
składników
� Powinny być po wysuszeniu przechowywane w
stanie nie rozdrobnionym
� W szczelnych opakowaniach
� Niskiej temperaturze
� Chronione przed światłem
11
Podział preparatów roślinnych
Preparaty z roślin świeżych
� Soki
� Soki stabilizowane
� alkoholatury
12
Podział preparatów roślinnych
Preparaty z roślin suchych
� Zioła
� Maceraty
� Napary
� Odwary
� Nalewki
13
Podział preparatów roślinnych
� Wyciągi
płynne
gęste
suche
� wody aromatyczne
� Oleje tłuste
14
Preparaty z roślin świeżych
15
SOKI Succi
16
SOKI Succi
SOKI - Succi
� otrzymuje się je ze świeżych roślin leczniczych,
� wykorzystując ich zielone części nadziemne, owoce oraz
części podziemne typu cebula, kłącza, korzenie,
� przez wyciśnięcie w prasie ich soku komórkowego.
17
SOKi Succi
� Przed rozdrobnieniem surowiec myje się wodą i
rozdrabnia.
� W celu uzyskania soku stosuje się najczęściej
wysokociśnieniową prasę hydrauliczną.
� Wyciśnięty sok jest mętny wskutek obecności w nim
białek, pektyn i in. zw. wielkocząsteczkowych o
charakterze koloidów.
18
SOKi Succi
� Po przesączeniu sok poddaje się
klarowaniu
� W zależności od substancji leczniczej
sposób postępowania jest różny
� Klarowanie przeprowadza się na zimno
lub w podwyższonej temperaturze
19
SOKi Succi
soki termolabilne
� po wyciśnięciu pozostawia się w
chłodnym miejscu w celu odbalastowania
[ sedymentacji makrocząsteczek]
� Po sedymentacji produkt ponownie sączy
się.
20
SOKi Succi
Soki odporne na ogrzewanie
� klaruje się przez krótkotrwałe ogrzewanie do
temp. 80C
� Skoagulowane białko, strącony błonnik, chlorofil,
garbniki oddziela się przez sączenie.
� W procesie tym następuje częściowe
unieczynnienie enzymów
21
SOKi Succi
soki zawierające dużo pektyn
� klaruje się przy użyciu enzymów
hydrolizujących: esterazy i glikozydazy.
� Obecność pektyn w sokach jest niewskazana,
bo zmniejszają one wydajność wskutek wiązania
wody, utrudniają sączenie, a po ogrzaniu z
cukrem lub dodaniu alkoholu żelują.
22
SOKi Succi
nowymi technikami klarowania lub odbalastowania
soków są ultrafiltracja i odwrócona osmoza,
� w której zaletą jest możliwość zagęszczenia produktów ,
� Stosowane są w przypadku gdy nie można ogrzać
soków.
� Otrzymuje się produkty czyste
mikrobiologicznie.
� Są to jedne z najmniej energochłonnych procesów.
23
SOKi Succi
� Tak sporządzone soki stanowią gotową postać leku lub
� mogą być przerabiane dalej np. na-syropy
� Zagęszczone soki są przerabiane na proszki metodą
suszenia rozpyłowego.
� Trwałość: 6-12miesięcy
� po otwarciu 7 dni.
24
SOKi Succi
Zastosowanie
� corrigens smaku i barwy wielu postaci
leków
� głównie w przemyśle spożywczym
zastosowanie mają soki suszone
rozpyłowo
25
SOKi Succi
Soki stabilizowane Succi stabilisatae
� otrzymuje się je ze świeżych surowców
roślinnych, w odróżnieniu od poprzednich,
zazwyczaj po wstępnym unieczynnieniu
enzymów.
� Najczęściej stosowanym inhibitorem enzymów
jest EtOH.
26
SOKi Succi
� świeży surowiec po oczyszczeniu i rozdrobnieniu
stabilizuje się parami 96%EtOH w autoklawie pod ciśn.
200kPa przez 2-4h.
� Następnie maceruje rozpuszczalnikiem przygotowanym
z alkoholowego płynu wyciągowego (uzyskanego po
stabilizacji), 96%EtOH i wody, w proporcjach takich, aby
w gotowym produkcie zawartość EtOH wynosiła 25-
30%.
27
SOKi Succi
� Po maceracji zbiera się płyn wyciągowy
przez odciekanie,
� surowiec poddaje się prasowaniu
� i otrzymany płyn wyciągowy łączy się z
płynem w procesie odciekania.
28
SOKi Succi
� Otrzymany produkt podlega odbalastowaniu
(sedymentacja makrocząsteczek) podczas leżakowania
w zbiornikach.
� Po przesączeniu sok jest dozowany do butelek.
� W przypadku surowców, w których działanie enzymów
jest powolne, można stabilizować wyciśnięty sok EtOH
w proporcji 1cz. EtOH na 3cz. soku..
29
SOKi Succi
� W niektórych technologiach do
stabilizacji soków wykorzystuje się
dodatki odpowiednich substancji np.
� sok z czosnku- kwas fumarowy,
� sok z aronii - kwas winowy
30
SOKi Succi
Krajowe soki:
� Sok z korzenia łopianu (Bordanae succus)- odtruwający, w
zaburzeniach metabolizmu
� sok z liści brzozy (Betulae succus)- w chorobach nerek
� Sok z ziela jeżówki purpurowej( Echinaceae ssuccus)-
immunostymulujący
� Sok z kwiatów i liści podbiału (Farfarae succus)- wykrztuśny
31
SOKi Succi
� Sok z ziela dziurawca (Hyperici succus)- w
osłabieniu czynności wątroby
� Sok z ziela krwawnika (Millefolii succus)- w
nieżytach przewodu pokarmowego z
krwawieniami
� Sok z ziela babki lancetowatej (Plantagini
succus)- wykrztuśnie
32
SOKi Succi
� Sok z korzenia mniszka (Taraxaci succus)-
pobudza czynność wątroby
� Sok z ziela pokrzywy (Urticae succus)-
odtruwająco
33
ALKOHOLATURY
Alcoholaturae
34
ALKOHOLATURY Alcoholaturae
ALKOHOLATURY Alcoholaturae
� są to preparaty otrzymywane przez wytrawienie
świeżych surowców zielarskich 80-95� EtOH,
� Rozdrobniony surowiec poddaje się maceracji
EtOH w ilości 80-120% masy materiału
wyjściowego- najczęściej 100%
35
Intracty
� Obecnie otrzymuje się wyłącznie
alkoholatury stabilizowane: Intracty
� Bo mają zinaktywowane enzymy
� i większą trwałość,
36
Intracty
� Stabilizację przeprowadza się parami
wrzącego EtOH.
� Pary EtOH denaturują część białkową
enzymu
� Unieczynnieniu ulegają hydrolazy,
oksydazy, peroksydazy i inne
37
Intracty
� W skali laboratoryjnej intrakty otrzymuje się
metodą Bourquelota
� do kolby z wrzącym EtOH dodaje się porcjami
świeży, nierozdrobniony surowiec
� Ogrzewa na łazni wodnej pod chłodnicą
zwrotną, utrzymując we wrzeniu 20min.
38
Intracty
� Po ochłodzeniu zlewa się wyciąg etanolowy, a
pozostały surowiec rozdrabnia się i przenosi
ponownie do kolby
� zalewa rozpuszczalnikiem sporządzonym z
odcedzonego wyciągu uzupełnionego EtOH do
ilości wyjściowej, przy zachowaniu proporcji
surowca do rozpuszczalnika 1:1.
39
Intracty
� Zawartość kolby ponownie ogrzewa się w
temp. wrzącej łazni pod chłodnicą
zwrotną przez 20min.
� Po chłodzeniu zlewa się wyciąg,
surowiec wyciska w prasie,
� a połączone płyny pozostawia do odstania
na 8 dni i następnie sączy.
40
Intracty
� W metodzie tej najpierw zachodzi
stabilizacja surowca, z częściowym jego
wytrawieniem,
� a w drugim etapie wytrawienie
pozostałych w surowcu substancji
czynnych
41
Intracty
W warunkach przemysłowych
� świeży surowiec rozdrabnia się przed
stabilizacją
� następnie stabilizuje 95�EtOH przez 3-
5min. pod zwiększonym ciśnieniem 100-
200kPa
42
Intracty
� Następnie maceruje się surowiec w temperaturze
otoczenia
� rozpuszczalnikiem uzyskanym z wyciągu po stabilizacji
uzupełnionym EtOH w ilości umożliwiającej zachowanie
proporcji do surowca 1:1
� Czas maceracji 12h.
� Stabilizację i wytrawianie przeprowadza się w
autoklawie
43
Intracty
� Po odebraniu wyciągu surowiec prasuje
się i łączy oba płyny wodociągowe.
� Otrzymany produkt odbalastowuje się
podczas leżakowania.
� Następnie sączy się i dozuje do butelek
44
Intracty
� Intrakt z kwiatostanu głogu (Crataegi
intractum)- w niewydolności serca
� Intrakt z ziela melisy (Melisae intractum)-
uspokajająco
45
Intracty
� Intrakt z niedojrzałych nasion kasztanowca
(Hippocastani intractum)- w hemoroidach i żylakach
� Intrakt z korzeni kozłka (Valerianae intractum)-
uspokajający
� Intarkt z ziela dziurawca (Hyperici intractum)- w
chorobach wątroby i dróg żółciowych
46
Wytrawianie surowców
roślinnych
47
Wytrawianie = ekstrakcja
Wytrawianie = ekstrakcja
� podstawowa operacja jednostkowa stosowana przy sporządzaniu
wyciągów z leczniczych surowców roślinnych
� jest to proces rozdzielczy oparty na dyfuzji
� pozwala na szybkie wyodrębnienie związków czynnych z rozdrobnionego
surowca przy użyciu odpowiedniego rozpuszczalnika,
� można je potem oddzielić od rozpuszczalnika przez odparowanie
(zagęszczenie) i suszenie (wyciągi suche)
48
Wytrawianie = ekstrakcja
� otrzymuje się wyciąg zawierający zespół wytrawionych składników
� oraz pozostałość składającą się głównie z fragmentów tkanki
roślinnej
� jeśli bardziej rozdrobniony jest surowiec (sito 0,16 i 0,08 mm)
niemal wszystkie komórki ulegają rozerwaniu
� rozpuszczalnik łatwo wnika do ich wnętrza
� rozpuszczone substancje są łatwo wymywane na zewnątrz
49
Wytrawianie = ekstrakcja
� Otrzymany wyciąg zawiera dużo substancji wielkocząsteczkowych,
które zmniejszają jego jakość i trwałość.
� O wiele wolniej przebiega wytrawianie, gdy rozdrobniony surowiec
ma większość komórek nieuszkodzonych,
� i rozpuszczalnik i cząsteczki rozpuszczonych substancji podczas
dyfuzji muszą przenikać przez napęczniałe ściany komórkowe,
� które jak błony półprzepuszczalne zatrzymują w komórkach cząstki
koloidalne.
50
Wytrawianie = ekstrakcja
� W procesie wytrawiania w mniejszej skali najkorzystniejsze jest
rozdrobnienie, przy którym połowa komórek jest nieuszkodzona,
� do wytrawiania używa się rozpuszczalników jedno składnikowych
lub ich mieszanin, najczęściej azeotropowych.
� Od ich cech fizykochemicznych m.in. lepkości i polarności zależy
prędkość uwalniania
� ilość wyekstrahowanej substancji oblicza się na podstawie prawa
Ficka.
51
Wytrawianie = ekstrakcja
Metody wytrawiania surowców roślinnych:
� 1/ maceracja i jej modyfikacje- wytrawianie trwa
do momentu wyrównania stężenia między surowcem
a rozpuszczalnikiem C=C1
� 2/ perkolacia i jej modyfikacje - max różnica
stężeń utrzymywana jest przez cały czas trwania
wytrawiania
52
MACERACJA I JEJ MODYFIKACJE
MACERACJA I JEJ MODYFIKACJE
� Maceracja= periodyczna metoda
ekstrakcji, którą dzieli się na
jednostopniową i wielostopniową.
53
MACERACJA I JEJ MODYFIKACJE
W periodycznych metodach 1-stopniowych
całą ilość przewidzianego rozpuszczalnika
zużywa się na początku procesu.
� Proces ten kończy się gdy ustali się równowaga
stężeń między komórką a rozpuszczalnikiem.
54
MACERACJA I JEJ MODYFIKACJE
Do tych metod zaliczamy:
1.Macerację prostą= statyczną
� Rozdrobniony surowiec umieszcza się w dobrze
zamkniętym pojemniku,
� zalewa rozpuszczalnikiem
� i pozostawia na określony czas w chłodnym,
ciemnym miejscu, często mieszając.
55
MACERACJA I JEJ MODYFIKACJE
� Po upływie wymaganego czasu maceracji,
zlewa się znad surowca lub zbiera przez
odciekanie uzyskany macerat,
� a pozostałość wyciska w prasie( np.
śrubowej, ślimakowej, hydraulicznej).
56
MACERACJA I JEJ MODYFIKACJE
� Macerat można oddzielić od surowca
przez odwirowanie.
Wady:
� długi czas trwania( ok.7-10 dni)
� brak możliwości całkowitego odzyskania
substancji czynnych z surowca
57
MACERACJA I JEJ MODYFIKACJE
Fazy maceracji:
� bezpośrednie rozpuszczanie substancji w
uszkodzonych komórkach
� spęcznienie ściany komórkowej
� przenikanie rozpuszczalnika do komórek
nieuszkodzonych
� rozpuszczanie substancji znajdujących się w
komórkach
58
MACERACJA I JEJ MODYFIKACJE
� utworzenie różnicy stężeń między wnętrzem
komórki a jej otoczeniem
� dyfuzja rozpuszczonych składników na zewnątrz
przez błonę i ścianę komórkową
� osiągnięcie równowagi stężeń między wnętrzem
a otoczeniem komórki
59
MACERACJA I JEJ MODYFIKACJE
2. Maceracja z mieszaniem = dynamiczna
� Surowiec i rozpuszczalnik umieszcza się w
maceratorze obrotowym
� i miesza w sposób ciągły
Zaleta:
� krótszy czas wytrawiania (24-40h)
� w temp. pokojowej
60
MACERACJA I JEJ MODYFIKACJE
3. Maceracja wibracyjna
� w której stały ruch surowca i
rozpuszczalnika zapewnia wibrator
61
MACERACJA I JEJ MODYFIKACJE
4. Maceracja ultradzwiękowa
� wpływ ultradzwięków na wytrawianie
zależy od: częstotliwości drgań i energii.
� wykorzystuje się ultradzwięki o
częstotliwości drgań powyżej 20kHz.
62
MACERACJA I JEJ MODYFIKACJE
zaleta:
� przepuszczając fale ultradzwiękowe przez
zanurzony w rozpuszczalniku surowiec
� można w bardzo krótkim czasie uzyskać
praktycznie całkowite jego wytrawienie
63
MACERACJA I JEJ MODYFIKACJE
wada:
� nie jest wskazane do wszystkich surowców,
� bo może zmieniać właściwości niektórych
związków czynnych,
� gdyż przyspiesza reakcje utleniania, hydrolizy
64
MACERACJA I JEJ MODYFIKACJE
5. Turboekstrakcja = ekstrakcja wirowa
� nowoczesna metoda i szybka
� czas wytrawiania 15 minut,
� w celu przyspieszenia procesu wytrawiania i zwiększenia
wydajności surowiec i rozpuszczalnik utrzymuje się w stałym
ruchu wirowym za
pomocą zanurzonego, szybkoobrotowego mieszadła typu Ultra-
Turrax
� (wirują wewnątrz nieruchomego statora)
65
MACERACJA I JEJ MODYFIKACJE
� wewnętrzna ściana pojemnika w którym
odbywa się mieszanie ma karby,
� co uniemożliwia powstanie ruchu okrężnego
� i kierowanie płynnego materiału na łopatki
mieszadła.
� zewnętrzna powierzchnia pojemnika otoczona
jest spiralą chłodzącą
66
MACERACJA I JEJ MODYFIKACJE
� całość umieszczona jest w drugim, większym
pojemniku napełnionym wodą
� turboekstrakcji towarzyszy wzrost temp.
� dzięki któremu zmniejsza się lepkość
rozpuszczalnika
� i poprawiają się warunki dyfuzji
67
MACERACJA I JEJ MODYFIKACJE
� do skrócenia czasu wytrawiania przyczynia się
duże rozdrobnienie surowca przez ostre
krawędzie mieszadła,
� co powoduje rozerwanie ścian komórek i
rozpuszczalnik dokładnie wymywa zawartość
komórek.
68
MACERACJA I JEJ MODYFIKACJE
� Jednak uszkodzenie znacznej części błon
komórkowych sprawia,
� że w wyciągu znajduje się dużo substancji
wielkocząsteczkowych powodujących
wypadanie osadów
69
MACERACJA I JEJ MODYFIKACJE
6.Dygestia
� wytrawianie w podwyższonej temp. (30-50C)
� można ją stosować gdy zawarte w surowcu
związki czynne nie ulegają w tych warunkach
rozkładowi.
70
MACERACJA I JEJ MODYFIKACJE
W periodycznych metodach
wielostopniowych
� na początku wprowadza się tylko część
rozpuszczalnika.
� Po ustaleniu całkowitej lub częściowej
równowagi stężeń można wybrać 1 z 2 dalszych
procesów postępowania:
71
MACERACJA I JEJ MODYFIKACJE
maceracja wielokrotna-
� nadaje się szczególnie do tzw. surowców twardych np. korzeni,
drewna, nasion,
� oparta jest na zjawisku uzyskiwania lepszej wydajności związków
czynnych przez wytrawianie surowca podzielonymi porcjami
rozpuszczalnika,
� co umożliwia uzyskanie kilkakrotnie maksymalnej różnicy stężeń
między surowcem a rozpuszczalnikiem,
� a to wpływa na wydajność procesu.
72
MACERACJA I JEJ MODYFIKACJE
� W praktyce korzysta się głównie z maceracji
podwójnej,
� w której rozpuszczalnik dzieli się na 2 części i surowiec
zalewa większą jego porcją.
� Po upływie wymaganego czasu zbiera się macerat (
odciekanie lub dekantacja)
� a pozostałość wyciska.
73
MACERACJA I JEJ MODYFIKACJE
� Częściowo wyczerpany surowiec zalewa
się ponownie drugą porcją
rozpuszczalnika
� i dalej postępuje jak poprzednio.
� Uzyskane 2 części maceratu łączy się
74
MACERACJA I JEJ MODYFIKACJE
� Rzadziej korzysta się z maceracji
potrójnej
� rozpuszczalnik dzieli się na 3 części
75
MACERACJA I JEJ MODYFIKACJE
maceracja stopniowa
� wytrawianie surowców roślinnych z osobna poszczególnymi
składnikami złożonego rozpuszczalnika.
� Przy wytrawianiu 70% EtOH surowiec zalewa się najpierw wodą, w
ilości przypadającej na całą objętość rozpuszczalnika i pozostawia
na 1 -3 dni.
� W tym okresie następuje spęcznienie surowca i wytrawienie
zawartych w nim substancji rozpuszczalnych w wodzie.
76
MACERACJA I JEJ MODYFIKACJE
� Następnie dodaje się połowę EtOH,
� surowiec wytrawia się przez 5 dni,
� po czym dodaje się pozostałą ilość EtOH.
� Po 5 dniach wyciąg zlewa się znad surowca
� a pozostałość wyciska w prasie.
77
MACERACJA I JEJ MODYFIKACJE
� Macerację stopniową można oprzeć na
kolejnym stosowaniu rozpuszczalników o
różnym zwiększającym się stężeniu
� Tzw. gradient rozpuszczalnikowy
78
MACERACJA I JEJ MODYFIKACJE
Zaleta:
� większa zawartość substancji czynnych,
różniących się znacznie rozpuszczalnością
w wodzie i EtOH.
79
MACERACJA I JEJ MODYFIKACJE
Wada
� niebezpieczeństwo rozwoju
drobnoustrojów ( pleśnie, grzyby)
� na powierzchni surowca podczas 3-
dniowej maceracji wodą.
80
MACERACJA I JEJ MODYFIKACJE
maceracja w podwyższonym ciśnieniu i
temperaturze
Zalety:
� przyspieszenie wytrawiania,
� unieczynnienie enzymów
� Szybka (do godziny dzięki podwyższonej
temperaturze wzrasta dyfuzja cząsteczek w
roztworze)
81
MACERACJA I JEJ MODYFIKACJE
Zastosowanie
� Sporządzanie intraktów
� Wytrawianie świeżych surowców na
większą skalę
82
PERKOLACJA I JEJ
MODYFIKACJE
83
PERKOLACJA I JEJ MODYFIKACJE
Perkolacja
� ciągła metoda ekstrakcji,
� w której świeży rozpuszczalnik dopływa stale, bez
przerwy, do surowca i stopniowo wypiera bardziej
stężony płyn wyciągowy.
� Umożliwia ona całkowite wytrawienie surowca
� oraz pozwala na zmniejszenie ilości używanego
rozpuszczalnika.
84
Perkolacja
Rodzaje ekstrakcji ciągłej;
1.Perkolacja
� zachodzi w perkolatorach (cylindryczne, stożkowe).
� Kształt stożkowy ułatwia usuwanie z perkolatora
wyekstrahowanego surowca
� od wysokości perkolatora, przy tej samej szybkości wkrapiania,
zależy szybkość wypływu cieczy,
� parametr ten ma wpływ na czas ekstrakcji.
85
Perkolacja
# Stopień rozdrobnienia surowca
� zbyt duże może spowodować opór uniemożliwiający przepływ
rozpuszczalnika przez złoże surowca
� i może być przyczyną zwiększonej adsorpcji związków czynnych z
wyciągu na rozwiniętej powierzchni tkanki roślinnej
� najkorzystniejsze jest rozdrobnienie surowca do średnicy cząstek
16mm
86
Perkolacja
Etapy perkolacji
� 1. Pęcznienie surowca
� surowiec poddany działaniu rozpuszczalnika ulega wstępnemu
spęcznieniu.
� Rozpuszczalnik wnikając w ściany komórek, powoduje ich
pęcznienie i przywrócenie warunków dyfuzji podobnych do
istniejących w żywej komórce.
� W tym celu surowiec przed nałożeniem do perkolatora zwilża się
rozpuszczalnikiem w ilości 30-40% masy surowca i pozostawia na
2-3 h w szczelnie zamkniętym naczyniu.
87
Perkolacja
� Surowiec pęczniejąc zwiększa swoją objętość tym
bardziej im więcej wody zawiera rozpuszczalnik.
� Zjawisko to uniemożliwia pęcznienie surowca w
perkolatorze.
� Zwiększenie jego objętości przyczynia się do
zahamowania przepływu rozpuszczalnika przez
surowiec.
88
Perkolacja
� 2. Maceracja
� po upływie czasu przeznaczonego na pęcznienie
surowiec przeciera się przez sito i miesza w celu :
� wyrównania w całej masie stopnia zwilżenia surowca,
� wyeliminowania skupisk mniej lub bardziej wilgotnych.
89
Perkolacja
� Następnie surowiec przenosi się częściami do
perkolatora i po każdej nałożonej porcji lekko
ugniata
� zbyt luzne upakowanie surowca w perkolatorze
powoduje niejednakowy przepływ
rozpuszczalnika przez słup surowca i
nierównomierne jego wytrawienie
90
Perkolacja
� W prawidłowo ubitej masie surowca powstaje sieć
kanalików (pseudokapilar), przez które równomiernie
przepływa rozpuszczalnik.
� W dalszym etapie, przy otwartym kranie odpływowym,
wprowadza się do perkolatora rozpuszczalnik,
� który przenikając przez surowiec, wypiera zawarte w
jego wolnych przestrzeniach powietrze.
91
Perkolacja
� W chwili wypchnięcia z perkolatora pierwszych kropli wycieku
zamyka się zawór,
� a rozpuszczalnik uzupełnia się do ilości pokrywającej powierzchnię
surowca warstwą grubości ok. 1 cm.
� Całość pozostawia się na 12-24h .
� Jest to etap maceracji, w którym następuje dalsze
pęcznienie surowca i jego częściowe wytrawianie.
92
Perkolacja
3. Perkolacja właściwa
� o prawidłowym jej przebiegu decyduje przede
wszystkim prędkość przenikania rozpuszczalnika
przez surowiec,
� bo od tego zależy utrzymanie na właściwym
poziomie różnicy stężeń między roztworem
wewnątrz komórek a rozpuszczalnikiem.
93
Perkolacja
� W metodzie tej istnieje odwrotnie
proporcjonalna zależność między czasem
wytrawiania a ilością rozpuszczalnika niezbędną
do całkowitego wyczerpania surowca.
� Przy wytrawianiu małych ilości surowca zaleca
się wkrapianie w ciągu minuty 4-5 kropli na l00g
surowca.
94
Perkolacja
� Perkolat zbiera się porcjami, w ilości odpowiadającej 80-
85% masy surowca.
� Pierwsza porcja zwana "głową perkolacji" jest
najbardziej bogata w substancje czynne.
� Wytrawianie przerywa się gdy wypływająca ciecz jest
prawie bezbarwna i bez swoistego zapachu surowca.
95
Perkolacja
96
Perkolacja
97
Perkolacja
� W przypadku perkolacji surowców
alkaloidowych koniec wytrawiania
stwierdza się próbą jakościową
� 0,3-5 ml wycieku z perkolatora zakwasza
się HCl i odparowuje na łazni wodnej do
sucha
98
Perkolacja
� Pozostałość rozpuszcza się w 5ml wody i sączy.
� Przesącz po dodaniu odczynnika Mayera [roztwór
jodortęcianu potasu] mętnieje, jeżeli w pobranej próbce
są jeszcze alkaloidy
� Po zakończeniu perkolacji surowiec wyciska się w
prasie( najlepiej hydraulicznej).
99
Perkolacja
Zastosowanie perkolacji:
� Stosuje się ją jedynie do sporządzania
wyciągów płynnych, zawierających związki
wrażliwe na temperaturę oraz lotne.
100
Reperkolacja
Reperkolacja
� w porównaniu z perkolacja zwykłą pozwala na znaczne
ograniczenia zużycia rozpuszczalnika
� i eliminuje konieczną do uzyskania wymaganego
stosunku wyciągu do surowca 1:1 potrzebę zagęszczania
zebranego perkolatu.
101
Reperkolacja
� W tym celu surowiec dzieli się na 3 części
� i każdą część wytrawia osobno, stosując zwykłą
perkolację.
� Jako część gotowego wyciągu płynnego z każdej
porcji zbiera się tylko głowę perkolatu".
102
Reperkolacja
� Następne porcje wycieku, częściowo
jeszcze z zawartością substancji
wyciągowej, zebrane np. z pierwszej porcji
surowca,
� wykorzystuje się jako rozpuszczalnik do
wytrawienia kolejnej
103
Reperkolacja
� Zastosowanie reperkolacji
� Do otrzymywania wyciągów płynnych
zawierających związki wrażliwe na
temperaturę i lotne
104
Diakolacja, ewakolacja
Diakolacja, ewakolacja
� Rzadko stosowane modyfikacje perkolacji przystosowane do
przyśpieszonego wytrawiania niewielkich ilości surowca
� Perkolatorami są połączone rury szklane dl. ok. 1m o średnicy kilku
cm.
� Aby przezwyciężyć napotykany opór, rozpuszczalnik w diakolacji
tłoczony jest pod zwiększonym ciśnieniem
� a w ewakolacji stosuje się podciśnienie
105
Diakolacja, ewakolacja
� Otrzymane wyciągi płynne nie wymagają
zagęszczenia.
� Straty rozpuszczalnika są minimalne
� ( 2-3%) bo po skończonym wytrawianiu
pozostałą w surowcu ciecz wypiera się wodą
lub roztworem soli kuchennej.
106
Diakolacja, ewakolacja
� Wady:
� pracochłonne ładowanie i wyładowanie
surowca z wąskich rur
� i trudności z utrzymaniem właściwego
ciśnienia.
107
wytrawianie przy użyciu baterii
perkolatorów
Do reperkolacji zbliżone jest stosowanie w
przemyśle wytrawianie przy użyciu baterii
perkolatorów
� jest to zespól perkolatorów połączonych ze
sobą systemem rur,
� którymi doprowadza się rozpuszczalnik lub
wyciągi z poszczególnych członów baterii.
108
wytrawianie przy użyciu baterii
perkolatorów
� Podczas tej ekstrakcji zachowana jest
metoda przeciwprądu,
� gdyż rozpuszczalnik przechodzi od
surowca najbardziej wyczerpanego do
świeżego,
� mimo że sam surowiec nie jest
przemieszczany.
109
wytrawianie przy użyciu baterii
perkolatorów
Zalety:
� skrócenie czasu ekstrakcji,
� dokładniejsze wytrawienie surowca,
� mniejsze zużycie rozpuszczalnika
110
Ekstrakcja w aparacie Soxhleta
Ekstrakcja w aparacie Soxhleta
� rozpuszczalnik spływa kroplami z chłodnicy na
surowiec,
� wytrawiając go,
� a następnie poprzez urządzenie lewarujace, w
postaci ekstraktu wraca do kolby,
� w której ogrzewa się do wrzenia, a opary
skraplają się w chłodnicy.
111
Ekstrakcja w aparacie Soxhleta
� Obieg rozpuszczalnika
powtarza się wielokrotnie,
� pozostawiając nielotną
część wyciągu w kolbie.
� Wykorzystywane do prac
w skali laboratoryjnej.
112
Wytrawianie ciągłe
przeciwprądowe
Wytrawianie ciągłe przeciwprądowe
� w urządzeniach ekstrakcyjnych
pracujących w sposób ciągły
� każdy odcinek ekstraktora pracuje
podobnie jak człon baterii.
113
Wytrawianie ciągłe
przeciwprądowe
� Do przesuwania fazy stałej zastosowany
został ślimak,
� stale mieszający surowiec,
� co wyeliminowało nierównomierność
zwilżania surowca i niecałkowite jego
wyczerpanie
114
Ekstrakcja gazami w stanie
nadkrytycznym
Ekstrakcja gazami w stanie nadkrytycznym
� wykorzystuje się tu zjawisko
występowania gazów w postaci cieczy, w
zależności od temperatury i ciśnienia
115
Ekstrakcja gazami w stanie
nadkrytycznym
� Gazy w stanie nadkrytycznym,
zachowujące się jak ciecze mają
właściwości ekstrakcyjne
� takie jak wybiórczość i możliwość jej
zmiany przez dodatek do płynnego gazu
np. metanolu lub acetonu.
116
Ekstrakcja gazami w stanie
nadkrytycznym
� Gaz w stanie nadkrytycznym ma dobre właściwości dyfuzyjne i
zdolność solubilizacyjną.
� Najczęściej używa się C02.
� Przez wypełnioną surowcem komorę ekstraktora przepływa
skroplony gaz z ewentualnym dodatkiem rozpuszczalnika
organicznego.
� Po ekstrakcji następuje oddzielenie uzyskanego wyciągu i gaz jest
ponownie zawracany do komory ekstraktora.
117
Ekstrakcja gazami w stanie
nadkrytycznym
Tą metodą otrzymuje się min.
� matrycę z kwiatów rumianku,
� karoten z naowocni pomarańczy.
� Za pomocą ekstrakcji mieszaniną propanu i propylenu w stanie
nadkrytycznym oczyszcza się lanolinę,
� za pomocą C02 w stanie nadkrytycznym odwadnia się oleje
roślinne wytrawia niektóre surowce olejkowe przyprawowe oraz
ekstrahuje kofeinę z kawy (kawa bezkofeinowa).
118
Ekstrakcja gazami w stanie
nadkrytycznym
Zalety
� skrócenie czasu ekstrakcji,
� poprawa wydajności,
� wybiórcza izolacja niektórych zespołów
zw. czynnych
119
PERKOLACJA I JEJ MODYFIKACJE
� Niezależnie od metody wytrawiania w celu zwiększenia
jej wydajności i zmniejszenia kosztów stosuje się
dodatek substancji pomocniczych do rozpuszczalników
np.
� dodatek kwasów do surowców alkaloidowych zwiększa
rozpuszczalność powstałych soli
� rozpuszczalność substancji o charakterze
hydrofobowym zwiększa dodatek solubilizatorów
120
PERKOLACJA I JEJ MODYFIKACJE
� Większą wydajność wytrawiania saponin można
uzyskać przez zwiększenie stężenia EtOH w
wodzie po każdym stopniu ekstrakcji.
� Do wytrawiania owoców przed ekstrakcją
poddaje się je działaniu enzymów
proteolitycznych.
121

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Farmacja wykład Nowe postaci leków
test Technologia postaci leków
POSTACIE LEKU ROŚLINNEGO
POSTACI LEKÓW UŻYWANYCH W RECEPTURZE
rosliny najstarsze zrodlo lekow eioba
Rośliny transgeniczne(1)
BIOLOGIA mutacje, klonowanie, rośliny i zwierzęta transgeniczne
rosliny zastosowania pojemnikienclematis main
kompozycja, swiatlocien, kolorystyka, opis postaci, srodki wyrazu
(3) Zaburzenia biotransformacji leków w organizmie
bezpieczeństwo stosowania leków przeciwbólowych

więcej podobnych podstron