Okre l, w której cz ci nefronu (A, B czy C) zachodzi proces filtracji.
Okre l, w której cz ci nefronu (A, B czy C) zachodzi proces filtracji.
Podaj nazw produktu otrzymanego w wyniku filtracji.
Podaj nazw produktu otrzymanego w wyniku filtracji.
Układ nerwowy. Narządy zmysłów.
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
 poziom podstawowy
Zadanie 1. (2 pkt) y
ródło: CKE 2005 (PP), zad. 16.
Zadanie 16. (2 pkt)
Zadanie 16. (2 pkt)
Je eli umys cz owieka nie napotyka coraz to nowych wyzwa , przyzwyczaja si do
Je eli umys cz owieka nie napotyka coraz to nowych wyzwa , przyzwyczaja si do
rutynowego dzia ania i sprawno intelektualna cz owieka maleje.
rutynowego dzia ania i sprawno intelektualna cz owieka maleje.
Zaproponuj dwa przyk ady dzia a cz owieka, które umo liwi mu zachowanie du ej
Zaproponuj dwa przyk ady dzia a cz owieka, które umo liwi mu zachowanie du ej
sprawno ci umys u.
sprawno ci umys u.
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
Zadanie 2. (2 pkt) y
ródło: CKE 2005 (PP), zad. 17.
Zadanie 17. (2 pkt)
Zadanie 17. (2 pkt)
Ze wzgl du na rodzaj odbieranego bod ca receptory dzielimy na nast puj ce grupy:
Ze wzgl du na rodzaj odbieranego bod ca receptory dzielimy na nast puj ce grupy:
a) fotoreceptory, c) mechanoreceptory,
a) fotoreceptory, c) mechanoreceptory,
b) chemoreceptory, d) elektroreceptory.
b) chemoreceptory, d) elektroreceptory.
Okre l, do których z wymienionych grup nale receptory umo liwiaj ce
Okre l, do których z wymienionych grup nale receptory umo liwiaj ce
funkcjonowanie:
funkcjonowanie:
I  narz dów smaku i w chu,
I  narz dów smaku i w chu,
II  narz du s uchu i równowagi.
II  narz du s uchu i równowagi.
8 Egzamin maturalny z biologii
I.....................................................................Arkusz I
II..................................................................
I..................................................................... II..................................................................
Zadanie 3. (2 pkt) y
ródło: CKE 2005 (PP), zad. 18.
Zadanie 18. (2 pkt)
Ilo wiat a docieraj cego do siatkówki oka zale y od wielko ci renicy. Wielko ta jest
regulowana przez t czówk oka i zale y od warunków wietlnych otoczenia.
Wyja nij, w jaki sposób warunki wietlne otoczenia wp ywaj na wielko renicy oka.
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
Zadanie 19. (2 pkt)
W Polsce i na wiecie zauwa ono od dawna zanikanie u niektórych doros ych umiej tno ci
czytania i pisania (czyli zjawisko wtórnego analfabetyzmu), mimo e opanowali oni te
czynno ci w szkole.
Okre l, do jakiej kategorii odruchów nale umiej tno ci czytania i pisania oraz
wyja nij, dlaczego.
Podaj prawdopodobn przyczyn zaniku tego typu odruchu w ród wtórnych
analfabetów.
.......................................................................................................................................................
1
.......................................................................................................................................................
Zadanie 18. (2 pkt)
Ilo wiat a docieraj cego do siatkówki oka zale y od wielko ci renicy. Wielko ta jest
regulowana przez t czówk oka i zale y od warunków wietlnych otoczenia.
Wyja nij, w jaki sposób warunki wietlne otoczenia wp ywaj na wielko renicy oka.
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
Zadanie 4. (2 pkt) y
ródło: CKE 2005 (PP), zad. 19.
Zadanie 19. (2 pkt)
W Polsce i na wiecie zauwa ono od dawna zanikanie u niektórych doros ych umiej tno ci
czytania i pisania (czyli zjawisko wtórnego analfabetyzmu), mimo e opanowali oni te
czynno ci w szkole.
Okre l, do jakiej kategorii odruchów nale umiej tno ci czytania i pisania oraz
wyja nij, dlaczego.
Podaj prawdopodobn przyczyn zaniku tego typu odruchu w ród wtórnych
analfabetów.
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
4 Próbny egzamin maturalny z biologii
4 Próbny egzamin maturalny z biologii
Poziom podstawowy
.......................................................................................................................................................
Poziom podstawowy
.......................................................................................................................................................
Zadanie 5. (1 pkt)
Zadanie 5. (1 pkt) y
ródło: CKE 11.2006 (PP), zad. 5.
Zadanie 5. (1 pkt)
Poni ej wymieniono ró ne elementy uku odruchowego.
.......................................................................................................................................................
Poni ej wymieniono ró ne elementy uku odruchowego.
A. neuron ruchowy
.......................................................................................................................................................
A. neuron ruchowy
B. neuron po rednicz cy
B. neuron po rednicz cy
C. mi sie dwug owy ramienia
C. mi sie dwug owy ramienia
D. neuron czuciowy
Zadanie 20. (2 pkt)
D. neuron czuciowy
E. wolne zako czenie nerwowe w opuszce palca
U
E. cz owieka wyst puje zró nicowanie cech (dymorfizm p ciowy), dzi ki którym mo emy
wolne zako czenie nerwowe w opuszce palca
odró ni kobiet od m czyzny.
Uporz dkuj te elementy (zapisuj c poni ej ich symbole literowe) zgodnie z kierunkiem
Uporz dkuj przyk ady cech budowy cia a cz owieka, które okre laj ró nice mi dzy
te elementy (zapisuj c poni ej ich symbole literowe) zgodnie z kierunkiem
Podaj dwa
przewodzenia impulsu nerwowego w uku odruchowym.
przewodzenia impulsu nerwowego w uku odruchowym.
kobiet i m czyzn .
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
Zadanie 6. (1 pkt) y
ródło: CKE 11.2006 (PP), zad. 6.
Zadanie 6. (1 pkt)
Zadanie 6. (1 pkt)
Cztery podstawowe smaki to: s ony, kwa ny, s odki, gorzki. Smak s ony kojarzy si zwykle
Cztery podstawowe smaki to: s ony, kwa ny, s odki, gorzki. Smak s ony kojarzy si zwykle
ze smakiem soli kuchennej, chocia wiele innych soli daje podobne odczucie  na przyk ad
ze smakiem soli kuchennej, chocia wiele innych soli daje podobne odczucie  na przyk ad
wodny roztwór bromku potasu o st eniu 0,2 mol/dm3. Natomiast roztwór bromku potasu
wodny roztwór bromku potasu o st eniu 0,2 mol/dm3. Natomiast roztwór bromku potasu
o st eniu 0,01 mol/dcm3 jest odczuwany jako s odki, a roztwór tej soli o st eniu
o st eniu 0,01 mol/dcm3 jest odczuwany jako s odki, a roztwór tej soli o st eniu
0,04 mol/dm3 ma smak s ono-gorzki.
0,04 mol/dm3 ma smak s ono-gorzki.
Na podstawie informacji zawartych w tek cie okre l, od czego zale y rodzaj
Na podstawie informacji zawartych w tek cie okre l, od czego zale y rodzaj
odczuwanego przez cz owieka smaku bromku potasu.
odczuwanego przez cz owieka smaku bromku potasu.
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
Zadanie 7. (1 pkt)
Zadanie 7. (1 pkt)
W a ciwy poziom jonów wapnia we krwi jest efektem antagonistycznego dzia ania dwóch
W a ciwy poziom jonów wapnia we krwi jest efektem antagonistycznego dzia ania dwóch
hormonów  kalcytoniny i parathormonu.
hormonów  kalcytoniny i parathormonu.
Kalcytonina Parathormon
Kalcytonina Parathormon
Hamuje uwalnianie wapnia z ko ci. Uwalnia wap z ko ci.
Hamuje uwalnianie wapnia z ko ci. Uwalnia wap z ko ci.
Przyczynia si do przesuwania Ca2+ Zwi ksza resorpcj zwrotn Ca2+ z kanalików
Przyczynia si do przesuwania Ca2+ Zwi ksza resorpcj zwrotn Ca2+ z kanalików
do ko ci. nerkowych.
do ko ci. nerkowych.
U atwia wydalanie Ca2+ z moczem. Zwi ksza wch anianie Ca2+ ze wiat a jelita.
U atwia wydalanie Ca2+ z moczem. Zwi ksza wch anianie Ca2+ ze wiat a jelita.
Uzupe nij poni szy schemat, wpisuj c nad ka d strza k nazw odpowiedniego
Uzupe nij poni szy schemat, wpisuj c nad ka d strza k nazw odpowiedniego
hormonu.
hormonu.
2
Podwy szony Obni ony
Podwy szony Obni ony
2+ 2+
Zadanie 13. (2 pkt)
Stwierdzono, e ka dy cz owiek w ci gu roku zapada na co najmniej dwie infekcje wirusowe.
Zaznacz dwa najbardziej skuteczne sposoby zapobiegania chorobom wirusowym.
A. Dieta bogata w witamin K i sód.
B. Szczepienia ochronne.
C. Podawanie antybiotyków.
D. Dieta bogata w t uszcze nasycone.
E. Unikanie kontaktów z osobami zainfekowanymi.
Zadanie 14. (1 pkt)
Zadanie 7. (1 pkt) y
ródło: CKE 01.2006 (PP), zad. 14.
Rysunek przedstawia reakcj komórki nerwowej na dzia aj cy bodziec.
Ka dy bodziec dzia aj cy na komórk nerwow prowadzi do powstania potencja u
czynno ciowego.
Na podstawie analizy danych na wykresach oce prawdziwo powy szego stwierdzenia,
podaj c argument na poparcie swojego stanowiska.
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
Egzamin maturalny z biologii 7
Arkusz I
.......................................................................................................................................................
Zadanie 15. (1 pkt)
Zadanie 8. (1 pkt) y
ródło: CKE 01.2006 (PP), zad. 15.
Zaznaczone na schemacie narz dy cz owieka uleg y pobudzeniu.
Wpisz na schemacie liter  S lub  P , oznaczaj c, czy pobudzenie danego narz du jest
efektem dzia ania uk adu sympatycznego (wspó czulnego) - (S), czy parasympatycznego
(przywspó czulnego) - (P).
Zadanie 16. (1 pkt)
Na podstawie analizy schematu budowy oka ustal kolejno elementów ga ki ocznej,
przez które przemieszcza si promie wietlny. W odpowiednich miejscach tabeli wpisz
liczby 1 6.
3
siatkówka
Wpisz na schemacie liter  S lub  P , oznaczaj c, czy pobudzenie danego narz du jest
efektem dzia ania uk adu sympatycznego (wspó czulnego) - (S), czy parasympatycznego
(przywspó czulnego) - (P).
Zadanie 16. (1 pkt)
Zadanie 9. (1 pkt) y
ródło: CKE 01.2006 (PP), zad. 16.
Na podstawie analizy schematu budowy oka ustal kolejno elementów ga ki ocznej,
przez które przemieszcza si promie wietlny. W odpowiednich miejscach tabeli wpisz
liczby 1 6.
siatkówka
rogówka
promie
cia o szkliste
wietlny
renica
soczewka
4 Egzamin maturalny z biologii
komora przednia
Arkusz I
Zadanie 10. (2 pkt) y
ródło: CKE 05.2006 (PP), zad. 6.
Zadanie 17. (1 pkt)
Zadanie 6. (2 pkt)
Rysunek I w uproszczony sposób przedstawia wad wzroku  krótkowzroczno , a rysunek II
Wyja nij, dlaczego podczas choroby, której towarzyszy podwy szona temperatura cia a,
 sposób jej korygowania.
wydalana jest ilo moczu mniejsza od fizjologicznej normy (przy za o eniu, e ilo
przyjmowanych przez chorego p ynów nie zwi kszy a si ).
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
I II
Korzystaj c z informacji przedstawionych na rysunkach, opisz, na czym polega
krótkowzroczno i sposób korygowania tej wady wzroku.
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
Zadanie 7. (2 pkt)
W gardle krzy uj si dwie drogi: pokarmowa z oddechow . Wej cie z gard a do krtani
otwiera lub zamyka ruchoma chrz stka tzw. nag o nia.
Wyja nij zwi zek przestrogi:  Nie rozmawiaj przy jedzeniu! z funkcj nag o ni.
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
4
6 Egzamin maturalny z biologii
Arkusz I
Zadanie 11. (1 pkt)
Tabela przedstawia zawarto wody w organizmie cz owieka w ró nych okresach jego ycia.
Zawarto wody w organizmie
Okres
Wiek w % masy cia a
ycia
kobieta m czyzna
Egzamin maturalny z biologii 5
Arkusz I
I 0 1 miesi c 76
II 1 12 miesi cy 65
Zadanie 11. (1 pkt) y
ródło: CKE 05.2006 (PP), zad. 8.
Zadanie 8. (1 pkt)
III 1 10 lat 62
Rysunek ilustruje funkcjonowanie b ony neuronu.
IV 11 16 lat 59 57
V 17 39 lat 61 50
VI powy ej 40 lat 55 47
Podaj oznaczenia dwóch kolejnych okresów ycia cz owieka, mi dzy którymi nast puje
najwi kszy spadek zawarto ci wody w organizmie.
.......................................................................................................................................................
Zadanie 12. (2 pkt)
Barwnik skóry  melanina chroni organizm cz owieka przed szkodliwym wp ywem
emitowanego
Korzystaj c z przez s o ce promieniowania ultrafioletowego. Jednocze nie odpowiednia
informacji przedstawionych na rysunku wyja nij, w jaki sposób w b onie
dawka tego promieniowania jest niezb dna dla wytwarzania przez organizm pewnej
neuronu powstaje potencja czynno ciowy.
witaminy.
.......................................................................................................................................................
Podaj literowy symbol tej witaminy oraz okre l skutek jej niedoboru w organizmie.
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
Zadanie 12. (3 pkt) y
ródło: CKE 05.2006 (PP), zad. 13.
Zadanie 13. (3 pkt)
Zadanie 9. (2 pkt)
Stres oznacza fizjologiczny stan  podwy szonej gotowo ci organizmu, przystosowuj cy
Ze wzgl du na wielko dziennego jod zaliczany jest do
do nowej, nietypowej sytuacji. Je eli zapotrzebowania  mobilizuje
jest krótkotrwa y pokarmowego organizm do dzia ania.
mikroelementów.
Wówczas, pod wp ywem hormonów nadnerczy, zwi ksza si wydolno ró nych narz dów.
Podaj przyk ad pokarmu b d cego ród em jodu oraz okre l rol , jak ten pierwiastek
Uzupe nij tabel , podaj c trzy przyk ady narz dów i w a ciwych im reakcji
pe ni w organizmie cz owieka.
na pobudzenie przez hormony stresu.
.......................................................................................................................................................
Lp. Narz d Reakcja
.......................................................................................................................................................
1.
Zadanie 10. (2 pkt)
Dzi ki zró nicowaniu w a ciwo ci leukocytów organizm dysponuje dwoma rodzajami
2.
odporno ci: komórkow i humoraln .
Podaj, na czym polega odporno komórkowa a na czym humoralna, wykorzystuj c
3.
okre lenia: fagocytoza, przeciwcia a.
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
Nr zadania 6. 7. 8. 9. 10.
Wype nia
Maks. liczba pkt 2 2 1 2 2
egzaminator!
Uzyskana liczba pkt
5
 Egzamin maturalny z biologii 9
Poziom podstawowy
Zadanie 19. (2 pkt)
Za utrzymanie w a ciwego poziomu glukozy we krwi odpowiadaj dwa hormony wydzielane
przez trzustk . Zbyt wysoki poziom glukozy we krwi pobudza wydzielanie przez trzustk
insuliny, Egzamin maturalny z biologii
2 która powoduje syntez glikogenu w w trobie. Przeciwnie do insuliny dzia a
Poziom podstawowy
glukagon, który przy niskim poziomie glukozy we krwi rozk ada glikogen w w trobie.
Do krwi uwalniana jest wtedy glukoza, która podnosi poziom tego cukru we krwi.
Zadanie 13. (3 pkt) y
ródło: CKE 2007 (PP), zad. 1.
Zadanie 1. (3 pkt)
Stan równowagi wewn trznej organizmu jest zapewniony przez wspó dzia anie narz dów
Na podstawie analizy tekstu uzupe nij poni szy schemat tak, aby poprawnie ilustrowa
i uk adów.
regulacj poziomu glukozy we krwi.
Wpisz do schematu odpowiednie nazwy trzech ró nych uk adów pe ni cych istotn rol
.................................
TRZUSTKA
w sprawnym funkcjonowaniu organizmu cz owieka.
poziom glukozy we krwi
..............................
1. nadrz dna koordynacja wszystkich czynno ci yciowych
(hormon)
uk ad  ...........................................................
rozk ad
synteza
glikogenu
glikogenu
2. transport do komórek sk adników
FUNKCJONOWANIE w w trobie
w w trobie
od ywczych i tlenu
ORGANIZMU
uk ad  .........................................
..............................
(hormon)
TRZUSTKA
3. utrzymanie równowagi wodno-mineralnej ...................................
poziom glukozy we krwi
uk ad  .........................................
Zadanie 14. (1 pkt) y
ródło: CKE 2007 (PP), zad. 20.
Zadanie 2. (2 pkt)
Zadanie 20. (1 pkt)
Czaszka cz owieka jest cz ci szkieletu, w której mo na wyró ni dwa
Przewodzenie impulsów nerwowych odbywa si zawsze w jednym kierunku  ró ne rodzaje
od dendrytów
po cze ko ci (ruchome i nieruchome).
do neurytu (aksonu).
Na rysunku przedstawiono schematycznie trzy neurony (A, B i C).
B
..................................
C
A
a) Wpisz w wyznaczone miejsce na rysunku nazw wskazanego strza k nieruchomego
po czenia ko ci.
Narysuj wzd u ka dego neurytu (aksonu), w neuronach A, B i C po jednej
Egzamin maturalny z biologii 7
b) Podaj nazw i przyk ad ruchomego po czenia ko ci w organizmie cz owieka. strza ce
Poziom podstawowy
ilustruj cej kierunek przep ywu impulsu nerwowego.
.......................................................................................................................................................
Zadanie 15. (2 pkt) y
ródło: CKE 2008 (PP), zad. 12.
Nr zadania 16. 17. 18. 19. 20.
Zadanie 12. (2 pkt)
Wype nia
Maks. liczba pkt 2 1 1 2 1
Neurony s podstawowymi jednostkami anatomicznymi uk adu nerwowego. S one
egzaminator!
Uzyskana liczba pkt
komórkami pobudliwymi, to znaczy, e reaguj na dzia aj ce na nie bod ce.
W miejsca 1, 2, 3 wpisz trzy podstawowe funkcje neuronów.
Docieraj ce do neuronu informacje zawarte w bod cach s przez neuron
1. ......................................, 2. ......................................, 3. .......................................
Zadanie 13. (2 pkt)
Na wykresach przedstawiono wydzielanie hormonu melatoniny w rytmie dobowym oraz
w zale no ci od wieku cz owieka.
6
Okre l tendencje zmian w wydzielaniu melatoniny
a) w rytmie dobowym.
.................................................................................................................................................
b) w zale no ci od wieku cz owieka.
.................................................................................................................................................
Zadanie 16. (1 pkt) y
ródło: CKE 2008 (PP), zad. 14.
Zadanie 14. (1 pkt)
Stres jest normalnym zjawiskiem fizjologicznym organizmu w sytuacji powoduj cej jego
przeci enie (zbyt du a ilo i intensywno bod ców dzia aj cych na uk ad nerwowy
cz owieka). Stresu nie da si unikn , ale mo na i nale y kontrolowa go, tak aby sta si
czynnikiem pomocnym i mobilizuj cym nasze twórcze dzia ania.
W ród zamieszczonych ni ej stwierdze (A-E) zaznacz te dwa, które dotycz
utrzymania stresu na bezpiecznym poziomie.
A. Nie znosz krytyki moich b dów.
B. Analiza uwag krytycznych pozwoli mi unikn  wpadek w przysz o ci.
C. Je eli odrywam si od nauki, to robi to z wyrzutami sumienia i poczuciem winy.
Egzamin maturalny z biologii
D. Staram si nie spó nia na spotkania. 9
Egzamin maturalny z biologii 9
Poziom podstawowy
E. Nie mam cierpliwo ci do czynno ci domowych.
Poziom podstawowy
11. 12. 13. 14.
Zadanie 18. (1 pkt)
Zadanie 17. (1 pkt) Wype nia Nr zadania
Zadanie 18. (1 pkt)
Maks. liczba pkt 3 2 2 y
ródło: CKE 2009 (PP), zad. 18.
Na schemacie przedstawiono zmiany zachodz ce wewn trz oka 1 podczas ogl dania
egzaminator!
Na schemacie przedstawiono zmiany zachodz ce wewn trz oka podczas ogl dania
Uzyskana liczba pkt
przedmiotów umieszczonych w ró nej od niego odleg o ci (A  z daleka, B  z bliska).
przedmiotów umieszczonych w ró nej od niego odleg o ci (A  z daleka, B  z bliska).
Podaj, na czym polega akomodacja oka podczas przenoszenia wzroku z przedmiotu
Podaj, na czym polega akomodacja oka podczas przenoszenia wzroku z przedmiotu
umieszczonego daleko na przedmiot znajduj cy si blisko.
umieszczonego daleko na przedmiot znajduj cy si blisko.
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
Zadanie 18. (3 pkt) y
ródło: CKE 2009 (PP), zad. 19.
Zadanie 19. (3 pkt)
Zadanie 19. (3 pkt)
Na rysunku przedstawiono schemat budowy ucha cz owieka.
Na rysunku przedstawiono schemat budowy ucha cz owieka.
a) Po cz w pary nazwy elementów ucha z nazwami ich funkcji.
a) Po cz w pary nazwy elementów ucha z nazwami ich funkcji.
A. b ona b benkowa I. przenosi fal d wi kow (w s upie powietrza)
A. b ona b benkowa I. przenosi fal d wi kow (w s upie powietrza)
B. tr bka Eustachiusza II. odbiera drgania fali d wi kowej
B. tr bka Eustachiusza II. odbiera drgania fali d wi kowej
C. kana s uchowy zewn trzny III. odbiera i przetwarza wra enia s uchowe
C. kana s uchowy zewn trzny III. odbiera i przetwarza wra enia s uchowe
IV. wyrównuje ci nienie wewn trzne w uchu
IV. wyrównuje ci nienie wewn trzne w uchu
A. ...................... B. ...................... C. ......................
A. ...................... B. ...................... C. ......................
b) Podaj, do której cz ci ucha (zewn trznego, wewn trznego, rodkowego) nale
b) Podaj, do której cz ci ucha (zewn trznego, wewn trznego, rodkowego) nale
kosteczki s uchowe.
kosteczki s uchowe.
7
.................................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................................
Zadanie 6. (2 pkt)
Które z poni szych stwierdze dotycz cych fizjologii oddychania s prawdziwe, a które
fa szywe? Wstaw liter P obok informacji prawdziwych lub liter F obok informacji
a) Po cz w pary nazwy elementów ucha z nazwami ich funkcji.
fa szywych.
A. b ona b benkowa I. przenosi fal d wi kow (w s upie powietrza)
B. tr bka Eustachiusza II. odbiera drgania fali d wi kowej
C. kana s uchowy zewn trzny III. odbiera i przetwarza wra enia s uchowe
P/F
IV. wyrównuje ci nienie wewn trzne w uchu
Oddychanie to proces, w którym organizm uzyskuje energi
A.
A. ...................... B. ...................... C. ......................
do przeprowadzania procesów yciowych.
W komórkach organizmu cz owieka mo e zachodzi
b) Podaj, do której cz ci ucha (zewn trznego, wewn trznego, rodkowego) nale
B.
oddychanie tlenowe i beztlenowe.
kosteczki s uchowe.
Jedynym substratem oddychania wewn trzkomórkowego
.................................................................................................................................................................
C.
jest glukoza.
c) Wymie nazwy kosteczek s uchowych zgodnie z kolejno ci przekazywania drga fali
Ostatecznymi produktami zarówno oddychania tlenowego,
D.
d wi kowej.
jak i beztlenowego s zawsze ATP, H2O i CO2.
10 Egzamin maturalny z biologii
.................................................................................................................................................................
Poziom podstawowy
Zadanie 19. (1 pkt) y
ródło: CKE 2009 (PP), zad. 20.
Nr zadania 15. 16. 17. 18. 19a 19b 19c
Zadanie 7. (1 pkt)
Zadanie 20. (1 pkt)
Wype nia
Maks. liczba pkt 1 2 1 1 1
Przysadka mózgowa wydziela hormony tropowe, np. 1 1 kortykotropowy i hormony
hormon
Na widok cytryny wiele osób lini si , jakby pi o jej kwa ny sok.
egzaminator!
Uzyskana liczba pkt
nietropowe (docelowe), np. hormon wzrostu.
Okre l rodzaj odruchu (warunkowy, bezwarunkowy), który wyst pi u wy ej opisanych
osób. Odpowied uzasadnij.
Zaznacz poni ej grup hormonów przysadki, która kontroluje wydzielanie hormonów
przez inne gruczo y dokrewne.
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
A. hormony tropowe B. hormony nietropowe
......................................................................................................................................................
Zadanie 20. (1 pkt) y
ródło: CKE 2010 (PP), zad. 8.
Zadanie 21. (1 pkt)
Zadanie 8. (1 pkt)
Pod wp ywem hormonów podwzgórza, u ch opców wzrasta wydzielanie testosteronu od 10.
Jedn z dróg reakcji organizmu na stresor jest droga nerwowa prowadz ca do wydzielania
roku ycia do 20. roku ycia. Wysoki poziom testosteronu utrzymuje si do 25. roku ycia, po
przez rdze nadnerczy adrenaliny i noradrenaliny. Konsekwencj s , np.:
czym nast puje powolny spadek.
podwy szone t tno i ci nienie krwi, intensywna wentylacja p uc, zwi kszenie dop ywu krwi
Testosteron (i inne steroidy anaboliczne) to równie najcz ciej u ywany rodek dopinguj cy
do mi ni i mózgu, co zwi ksza wydolno fizyczn i umys ow , zmniejszenie dop ywu krwi
w kulturystyce i sportach si owych. Lekarze przestrzegaj przed stosowaniem tego rodka
do niektórych narz dów, np. do nerek i zatrzymanie wydalania moczu, rozszerzenie renic,
oraz wszelkich steroidów anabolicznych, twierdz c e szczególnie u m odych m czyzn
wzrost poziomu glukozy we krwi.
mog one prowadzi nawet do ca kowitej bezp odno ci.
Zaznacz poni ej, która cz autonomicznego uk adu nerwowego odpowiedzialna jest
za opisan szybk reakcj organizmu na stresor. Wyja nij znaczenie opisanych reakcji
Na schemacie przestawiono regulacj nerwowo-hormonaln czynno ci j der
organizmu.
z uwzgl dnieniem dzia ania steroidów anabolicznych
(znak  +  oznacza pobudzenie, znak    oznacza hamowanie).
A. uk ad wspó czulny B. uk ad przywspó czulny
PODWZGÓRZE
.......................................................................................................................................................
Egzamin maturalny z biologii 5
......................................................................................................................................................
(+)
( )
Poziom podstawowy
Zadanie 21. (2 pkt) y
ródło: CKE 2010 (PP), zad. 9.
PRZEDNI P AT PRZYSADKI MÓZGOWEJ Steroidy anaboliczne
Zadanie 9. (2 pkt)
( )
(jako rodki dopinguj ce)
Które z poni szych stwierdze dotycz cych procesu widzenia s prawdziwe, a które
(+)
fa szywe? Wstaw (+) P obok informacji prawdziwych lub liter F obok informacji
liter
fa szywych.
J DRA
P/F
Wzrost uwalniania
Rozwój kanalików
testosteronu
nasiennych, pobudzanie
Za widzenie w nocy i w dzie odpowiedzialne s obydwa rodzaje komórek
A.
spermatogenezy
receptorowych siatkówki  czopki i pr ciki.
Daltonizm jest spowodowany brakiem lub nieprawid owym dzia aniem
B.
Na podstawie powy szych informacji wyja nij zale no mi dzy stosowaniem steroidów
niektórych rodzajów czopków.
anabolicznych przez m odych m czyzn (do 25. roku ycia) a zahamowaniem
Ustawienie oczu z przodu g owy cz owieka zapewnia mu znacznie szersze pole
spermatogenezy.
C.
widzenia, ni zwierz tom maj cym oczy po bokach g owy.
.................................................................................................................................................................
Prawid owe widzenie zale y nie tylko od prawid owo dzia aj cych oczu, ale
.................................................................................................................................................................
D. tak e od prawid owej analizy informacji w mózgu, które zosta y odebrane przez
.................................................................................................................................................................
oko.
.................................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................................
Zadanie 10. (2 pkt)
8
.................................................................................................................................................................
Na schemacie przedstawiono przemiany zachodz ce w organizmie cz owieka podczas
d ugotrwa ego, intensywnego wysi ku fizycznego.