E

LEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 8/99

12

W

W

tej rubryce prezentujemy schema−
ty nadesłane przez Czytelników.

Są to zarówno własne (genialne) rozwiąza−
nia układowe, jak i ciekawsze schematy z
literatury, godne Waszym zdaniem publicz−
nej prezentacji bądź przypomnienia. Są to
tylko schematy ideowe, niekoniecznie
sprawdzone w praktyce, stąd podtytuł

co by było gdyby... Redakcja EdW nie
gwarantuje, że schematy są bezbłędne i na−
leży je traktować przede wszystkim jako
źródło inspiracji przy tworzeniu własnych
układów.

Przysyłajcie do tej rubryki przede wszy−

stkim schematy, które powstały jedynie na
papierze, natomiast układy, które zrealizo−

waliście w praktyce nadsyłajcie wraz z mo−
delami do Forum Czytelników i do działu
E−2000. Nadsyłając godne zainteresowania
schematy z literatury, podawajcie źródło.

Osoby, które nadeślą najciekawsze

schematy oprócz satysfakcji z ujrzenia
swego nazwiska na łamach EdW, otrzyma−
ją drobne upominki.

Ochrona żarówek

Ochrona żarówek

Jacek Konieczny z Poznania nadesłał
między innymi propozycję ulepszenia
alarmu samochodowego. Chodzi
o układ zabezpieczający przed kradzie−
żą reflektorów. Taki przypadek przytra−
fił się jego kuzynce, w której samo−
chodzie zdemontowano reflektory.
Firmowy autoalarm nie zadziałał, bo
reaguje tylko na usiłowanie otwarcia
drzwi. Rysunki pokazują dwie propo−
zycje Jacka. Idea jest bardzo prosta.
W stanie czuwania w szereg z żarów−
ką włączony jest rezystor o znacznej
wartości (rzędu nawet kilkudziesięciu
kΩ) Gdy żarówka jest sprawna, jej re−

zystancja jest bardzo mała, wynosi co
najwyżej kilka omów. Tym samym na−
pięcie na żarówce i wejściu sygnaliza−
tora jest bliskie zeru. Po odłączeniu ża−
rówki napięcie na wejściu sygnalizato−
ra wzrasta i włącza generator, który

z kolei steruje
pracą

syreny

alarmowej. Ja−
kiś

generator

o częstotliwości
0,2...1Hz

jest

potrzebny, by
syrena nie wyła
bez przerwy.
Układ na pewno
okaże się sku−
teczny w przy−
padku chronie−
nia jednej ża−
rówki. Należy
jednak

wziąć

pod uwagę, iż
żarówki w sa−
mochodzie zwy−
kle są połączone
parami. Wtedy
układ zadziała
dopiero po usu−

nięciu obu żarówek −
jest to pewną wadą.
Z tego też powodu
pokazany

prosty

układ nie nadaje się
do kontroli przepale−
nia jednej żarówki,
gdzie

równolegle

połączone są dwie
lub cztery. Gdyby

ktoś chciał wyposażyć swoje
auto w taki dodatkowy alarm,

nie musi stosować przełączni−

ka. Układ może być dołączony na sta−
łe − przez rezystor włączony w szereg
z żarówka będzie płynął prąd o warto−
ści mniejszej niż 1mA. Z kolei, aby być
w zgodzie z przepisami, trzeba zasto−
sować dodatkowo układ czasowy
(przerzutnik monostabilny), który po−
wodowałby włączanie alarmu tylko na
niedługi czas (np. 30 sekund).

Rys. 1.

Rys. 2.

Koledzy, którzy nadesłali przedstawione układy otrzymują drobne upominki.

13

E

LEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 8/99

Dobry regulator poziomu wody,
(i innych przewodzących cieczy),
wykorzystujący fakt przewodze−
nia prądu, powinien pracować
przy napięciu zmiennym. Wyko−
rzystanie napięcia zmiennego
pozwala uniknąć zjawiska elek−
trolizy wody oraz stopniowego
niszczenia elektrod.
Prosty układ pokazany na rysun−
ku wykorzystuje dodatkowe
uzwojenie transformatora jako
źródło sygnału zmiennego. War−
tość rezystora ograniczającego
należy dobrać tak, by przekaźnik
działał pewnie.
Sprytny sposób okresowego do−
łączania drugiej (dolnej) elektro−
dy pozwala w bardzo prosty spo−
sób zrealizować układ z histerezą
poziomu cieczy − poziom cieczy

będzie się zmieniał w czasie pra−
cy między lmin a lmax.
Gdy poziom cieczy w zbiorniku
obniży się poniżej lmin, prze−
kaźnik puści, zwierajac ob−
wód pompy lub elektrozawo−
ru oraz odłączając dolną elek−
trodę. Przekaźnik złapie do−
piero po podniesieniu się po−
ziomu do lmax, i wtedy doła−
czona zostanie dolna elektro−
da − przekaźnik włączy pompę
dopiero po opadnięciu pozio−
mu poniżej lmin.
Uwaga! Układ nie był testo−
wany w Redakcji EdW, wo−
bec czego nie wiadomo, czy
częstotliwość sieci 50Hz wy−
starczy do uniknięcia zjawi−
ska elektrolizy, czy też należa−
łoby pracować przy znacznie
większej częstotliwści (powy−

żej 1kHz, jak w większości urzą−
dzeń tego typu).

Rys. 1.

Regulator poziomu wody

Regulator poziomu wody

E

LEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 7/99

14

W większości testerów napięcia
akumulatora z diodami LED, w cza−
sie pracy świeci więcej niż jedna dio−
da. Jeśli ktoś chciałby zbudować
układ, w którym świeci tylko jedna
dioda, może zastosować bramki EX−
NOR w układzie pokazanym na ry−
sunku. Popularny miniaturowy stabi−
lizator 78L05 dostarcza napięcia od−
niesienia o wystarczającej stabilno−
ści cieplnej. Wzmacniacze z kostki
LM324 pracują w roli komparato−
rów. Przy napięciu wejściowym po−
niżej 8V nie świeci żadna dioda. Przy
wyższych świeci jedna z diod
D1...D4.
Na schemacie nie pokazano, czy ko−
stki LM324 i 4077 są zasilane napię−
ciem stabilizowanym 5V, czy napię−
ciem akumulatora. Dołączenie diod
LED wskazuje, iż układy są zasilane
napięciem 5V. Można zasilać je
także napięciem akumulatora − obie
kostki tym samym napięciem. Przy
zasilaniu układów scalonych i diod
LED napięciem stabilizowanym, ich
jasność świecenia nie będzie zale−
żeć od napięcia akumulatora. Jeśliby
jasność LED−ów okazała się niewy−
starczająca, można zmniejszyć war−
tość rezystorów ograniczających lub

nawet zastąpić je zworami. W przy−
padku zasilania kostek napięciem
akumulatora, rezystancja wyjściowa
bramek 4077 będzie zdecydowanie
mniejsza, co umożliwi znaczne
zwiększenie prądu diod.

W czasie pracy układ pobiera do
10mA, z czego znaczna część to prąd
pobierany przez sam stabilizator
78L05.

Rys. 1.

Wskaźnik napięcia akumulatora 12V

Wskaźnik napięcia akumulatora 12V

Ochrona przed przepięciami

Ochrona przed przepięciami

Niektóre układy elektroniczne są
bardzo wrażliwe na zwiększanie
napięcia zasilającego. Nadmierny
wzrost napięcia może uszkodzić
układ, na przykład spowodować
wybuch kondensatorów elektroli−
tycznych.
Aby uniknąć takich przykrych sytuacji,
można zastosować proste układy
ochronne. Dwa przykłady pokazane są
na rysunkach.
W pierwszym przypadku wzrost na−
pięcia spowoduje przewodzenie dio−
dy Zenera i otwarcie tyrystora. Załą−
czony tyrystor zewrze linie zasilania

i spowoduje prze−
palenie bezpieczni−
ka. Układ ten działa
bardzo szybko i nie
pozwala na wzrost
napięcia powyżej
nastawionego po−
tencjometrem P.
Drugi

układ

powoduje trwałe
otwarcie tyrystora i
z a d z i a ł a n i e
przekaźnika, który
odłączy napięcie.

Rys. 1.

Rys. 2.

+

-