lakiernik 714[03] l2 05 n

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI
NARODOWEJ

Krzysztof Lenkiewicz

Eksploatowanie maszyn i urządzeń 714 [03]. L2.05

Poradnik dla nauczyciela

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2006

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Recenzenci:
mgr inż. Tadeusz Ługowski
mgr inż. Andrzej Sadowski

Opracowanie redakcyjne:
mgr inż.. Krzysztof Lenkiewicz

Konsultacja:
mgr Zenon W. Pietkiewicz

Korekta:

Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 714[03].L2.05
Eksploatacja maszyn i urządzeń, zawartego w modułowym programie nauczania dla zawodu
lakiernik.

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2006

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie

2. Wymagania wstępne

3. Cele kształcenia

4. Przykładowe scenariusze zajęć

5. Ćwiczenia

5.1. Podstawowe elementy maszyn

5.1.1.Ćwiczenia

5.2. Budowa maszyn

5.2.1.Ćwiczenia

5.3. Eksploatacja maszyn

5.3.1.Ćwiczenia

6. Ewaluacja osiągnięć ucznia

7. Literatura

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1. WPROWADZENIE

Przekazujemy Państwu poradnik dla nauczyciela: Eksploatacja maszyn i urządzeń,

który będzie pomocny w prowadzeniu zajęć dydaktycznych w szkole kształcącej w zawodzie:
lakiernik 714[03].

Poradnik zawiera:

1. Wymagania wstępne, czyli wykaz niezbędnych umiejętności i wiadomości, które należy

mieć opanowane, aby przystąpić do realizacji tej jednostki modułowej.

2. Cele kształcenia jednostki modułowej.
3. Ćwiczenia.
4. Ewaluacja osiągnięć.
5. Literatura.

Jednostka modułowa: Eksploatacja maszyn i urządzeń jest podstawą do zrozumienia

następnej jednostki modułowej. Jej opanowanie pozwoli uczniowi na dalszą naukę
w zawodzie, a także pomoże mu w zrozumieniu otaczającej techniki.

Bezpieczeństwo i higiena pracy

W czasie pobytu w pracowni musisz przestrzegać regulaminów, przepisów

bezpieczeństwa i higieny pracy oraz instrukcji przeciwpożarowych, wynikających z rodzaju
wykonywanych prac. Przepisy te poznasz podczas trwania nauki.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Schemat jednostek modułowych

714[03].L2

Techniczne podstawy

lakiernictwa

714[03].L2.04

Wykonywanie pomiarów

warsztatowych

714[03].L2.06

Stosowanie technologii

mechanicznych

714[03].L2.05

Eksploatowanie maszyn

i urządzeń

714[03].L2.03

Stosowanie technologii

informacyjnej

714[03].L2.02

Posługiwanie się

podstawowymi pojęciami

z zakresu układów

sterowania i regulacji

714[03].L2.01

Posługiwanie się

dokumentacją techniczną

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

–

organizować stanowisko pracy zgodnie z wymogami ergonomii,

–

dobierać przybory i materiały do wykonania rysunku,

–

znać i przestrzegać przepisy bhp,

–

posługiwać się podstawowymi pojęciami fizycznymi,

–

wykonywać pomiary laboratoryjne,

–

korzystać z różnych źródeł informacji,

–

posługiwać się dokumentacją techniczną,

–

rozróżniać podstawowe pojęcia z zakresu układów sterowania i regulacji,

–

stosować technologię informacyjną,

–

wykonywać pomiary warsztatowe.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

–

sklasyfikować maszyny i urządzenia,

–

rozróżnić konstrukcje połączeń, osi, wałów, łożysk, sprzęgieł, hamulców i mechanizmów,

–

wskazać zastosowania: połączeń, osi, wałów, łożysk, sprzęgieł, hamulców, przekładni
mechanicznych,

–

wyjaśnić budowę i zasadę działania napędów hydraulicznych i pneumatycznych,

–

rozróżnić uszczelnienia techniczne,

–

określić na podstawie dokumentacji technicznej (rysunki złożeniowe) elementy składowe
maszyny lub urządzenia,

–

określić przyczyny powodujące zużywanie urządzeń mechanicznych,

–

wyjaśnić zależność między zużyciem a smarowaniem,

–

rozróżnić metody przeciwdziałania zużyciu elementów maszyn,

–

scharakteryzować system eksploatacji maszyn i urządzeń,

–

określić zakres prac wykonywanych podczas przeglądu technicznego , naprawy bieżącej,
średniej i głównej,

–

posłużyć się Dokumentacją Techniczno-Ruchową (DTR), dokumentacją technologiczną
instrukcjami obsługi oraz katalogami handlowymi producentów maszyn i urządzeń,

–

pozyskać informacje techniczne i handlowe dotyczące maszyn i urządzeń z internetu.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4. PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE ZAJĘĆ

Scenariusz zajęć 1

Osoba prowadząca ……………………………………………………………………………...
Modułowy program nauczania:

Lakiernik 714[03].L2

Moduł:

Techniczne podstawy lakiernictwa 714[03].L2

Jednostka modułowa:

Eksploatacja maszyn i urządzeń 714[03].L2.05

Temat: Dobrać koła napędowe i przełożenie w wiertarce stołowej do wiercenia stali

węglowej, konstrukcyjnej, zwykłej jakości wiertłem ø10 mm.

Cel ogólny: kształtowanie umiejętności przygotowania obrabiarki do pracy.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń potrafi:
–

dobrać parametry wiercenia,

–

zorganizować stanowisko do przygotowania wiertarki,

–

obliczyć przełożenie przekładni pasowej,

–

dobrać koła pasowe,

–

założyć i napiąć pasek,

–

sprawdzić działanie wiertarki.

Metody nauczania – uczenia się:
–

ćwiczenia praktyczne,

–

metoda projektów.

Formy organizacyjne pracy uczniów:
–

indywidualna.

Czas: 90 min.

Środki dydaktyczne:
–

przybory do pisania,

–

arkusz papieru,

–

przybory kreślarskie,

–

wiertarka stołowa,

–

suwmiarka,

–

literatura techniczna.

Przebieg zajęć:
1. Sprawy organizacyjne.
2. Nawiązanie do tematu, omówienie celów zajęć.
3. Zorganizowanie stanowiska pracy do wykonania ćwiczenia.
4. Realizacja tematu uczeń:

−

zapoznanie się z budową przekładni w wiertarce,

−

znajduje w literaturze prędkości obrotowej dla wiercenia stali wiertłem ø10 mm,

−

odczytuje na tabliczce silnika prędkości obrotowej,

−

rozwiązuje zadania przez obliczenie przełożenia,

−

dobiera koła do pracy,

−

wykonuje szkicu przekładni,

−

zakłada pasek i napina go,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

wykonuje próbę pracy wiertarki,

−

nauczyciel nadzoruje pracę uczniów.

5. Po wykonaniu zadania uczeń demonstruje swoją pracę.
6. Uczeń wskazuje swoje mocne i słabe strony.
7. Nauczyciel analizuje pracę ucznia.
8. Uczniowie kolejno prezentują swoją pracę.
9. Grupa wspólnie z nauczycielem dokonuje oceny prac.

Zakończenie zajęć

Praca domowa
Odszukaj w literaturze wiadomości na temat: doboru kół zębatych w przekładni tokarki. Na
podstawie zebranych informacji dobierz koła zębate do nacinania gwintu o skoku 3 mm,
wykonaj szkic tej przekładni i przynieś na zajęcia.

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:

– anonimowe ankiety ewaluacyjne dotyczące sposobu prowadzenia zajęć i zdobytych

umiejętności.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Scenariusz zajęć 2

Osoba prowadząca ……………………………………………………………………………...
Modułowy program nauczania:

Lakiernik 714[03].L2

Moduł:

Techniczne podstawy lakiernictwa 714[03].L2

Jednostka modułowa:

Eksploatacja maszyn i urządzeń 714[03].L2.05

Temat: Narysować schemat instalacji sprężonego powietrza w warsztatach

szkolnych.

Cel ogólny: kształtowanie umiejętności rozróżniania maszyn i urządzeń i rozwiązywania
problemów konstrukcyjnych.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń potrafi:
–

rozpoznać elementy instalacji pneumatycznej,

–

narysować schemat instalacji,

–

przeprowadzić obsługę instalacji,

–

wykonać projekt instalacji.

Metody nauczania – uczenia się:
–

metoda projektów.

Formy organizacyjne pracy uczniów:
–

indywidualna.

Czas: 120 min.

Środki dydaktyczne:
–

instalacja pneumatyczna warsztatów,

–

arkusz papieru,

–

ołówek i przybory kreślarskie,

–

literatura techniczna,

–

dokumentacja instalacji pneumatycznej,

–

instrukcje obsługi elementów instalacji.

Przebieg zajęć:
1. Sprawy organizacyjne.
2. Nawiązanie do tematu, omówienie celów zajęć.
3. Zorganizowanie stanowiska pracy do wykonania ćwiczenia.
4. Realizacja tematu uczeń:

−

zapoznanie się z instalacją pneumatyczną,

−

identyfikuje urządzenia instalacji,

−

wykonuje schemat instalacji,

−

zapisuje czynności przy obsłudze instalacji,

−

dokonuje obsługi instalacji.

5. Zaprezentowanie efektów pracy.
6. Nauczyciel analizuje pracę ucznia.
7. Prezentacja prac innych uczniów.
8. Ocena pracy przez nauczyciela uczniów.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zakończenie zajęć

Praca domowa
Odszukaj w literaturze informacje o rodzajach zużyć maszyn. Na podstawie tych informacji
znajdź dowolny element maszyny lub urządzenia zużyty. Opisz to zużycie i wraz z użytym
elementem przynieś na zajęcia.

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:
–

anonimowe ankiety ewaluacyjne dotyczące sposobu prowadzenia zajęć i zdobytych
umiejętności.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. ĆWICZENIA

5.1. Podstawowe elementy maszyn

5.1.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Rozpoznaj części maszyn i mechanizmy w modelu silnika spalinowego 4-suwowego.

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnienie przepisów bhp.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2) zapoznać się z literaturą techniczną,
3) obejrzeć model silnika spalinowego,
4) wynotować części maszyn występujące w modelu,
5) wynotować połączenia w modelu,
6) rozróżnić połączenia spoczynkowe i ruchowe,
7) wynotować mechanizmy występujące w modelu,
8) wykonać szkic mechanizmu krzywkowego,
9) zaprezentować efekty swojej pracy,
10) dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania - uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

model silnika 4-suwowego,

−

przybory kreślarskie,

−

przybory do pisania,

−

arkusz papieru,

−

literatura techniczna.

Ćwiczenie 2

Dobierz łożyska do wału wiertarki stołowej.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnienie przepisów bhp.

Sposób wykonania ćwiczenia

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Uczeń powinien:

1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2) zapoznać się z rysunkiem wału i obudowy,
3) obejrzeć wrzeciono wiertarki stołowej,
4) zapoznać się z charakterem pracy wrzeciona,
5) naszkicować jakie siły działają na wrzeciono,
6) dobrać z katalogów łożyska,
7) naszkicować wrzeciono z dobranymi łożyskami,
8) sprawdzić swoją koncepcję i porównać z rozwiązaniem rzeczywistym na schemacie

wiertarki,

9) wynotować błędy popełnione w twoim doborze łożysk,
10) zaprezentować efekty swojej pracy,
11) wskazać swoje mocne i słabe strony,
12) dokonać oceny poprawności wykonania swojej pracy.

Zalecane metody nauczania - uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

metoda projektów.

Środki dydaktyczne:

−

wiertarka stołowa,

−

szkic wałka i obudowy wrzeciona wiertarki,

−

katalogi łożysk,

−

przybory kreślarskie,

−

dokumentacja wiertarki stołowej,

−

przybory do pisania,

−

arkusz papieru,

−

literatura techniczna.

Ćwiczenie 3

Dobierz koła napędowe i przełożenie w wiertarce stołowej do wiercenia stali węglowej

konstrukcyjnej zwykłej jakości wiertłem ø10 mm.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnienie przepisów bhp.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2) zapoznać się z budową przekładni w wiertarce,
3) znaleźć w literaturze prędkość obrotową dla wiercenia stali wiertłem ø10 mm,
4) odczytać na tabliczce znamionowej silnika prędkość obrotową,
5) podstawić do wzoru i obliczyć przełożenie,
6) dobrać średnice kół, na które założymy pasek,
7) założyć pasek na odpowiednie koła,
8) prawidłowo napiąć pasek,
9) wykonać szkic obliczonej przekładni,
10) obliczyć dokładnie przełożenie,
11) zaprezentować efekty swojej pracy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zalecane metody nauczania - uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

metoda projektów,

−

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

wiertarka stołowa,

−

suwmiarka do pomiaru kół pasowych,

−

przybory kreślarskie,

−

przybory do pisania,

−

arkusz papieru,

−

literatura techniczna.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.2. Budowa maszyn

5.1.2. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wykonaj badanie parametrów pompy podającej chłodziwo w tokarce uniwersalnej.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnienie przepisów bhp.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2) zapoznać się z procedurą badania pomp,
3) zapoznać się z dokumentacją pompy tokarki,
4) zmierzyć wydajność pompy za pomocą naczynia pomiarowego i stopera,
5) zamontować trójnik z manometrem na przewód tłoczny,
6) zmierzyć ciśnienie tłoczenia pompy,
7) sprawdzić przebieg ciśnienia przy dławieniu wypływu cieczy,
8) zapisać wyniki w zeszycie,
9) zaprezentować efekty swojej pracy,
10) dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania - uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

tokarka uniwersalna,

−

narzędzia monterskie,

−

naczynie pomiarowe 10 l,

−

stoper,

−

trójnik z manometrem,

−

przybory do pisania,

−

arkusz papieru,

−

literatura techniczna.

Ćwiczenie 2

Wykonaj ocenę stopnia zużycia sprężarki jednotłokowej do powietrza.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnienie przepisów bhp.

Sposób wykonania ćwiczenia

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Uczeń powinien:

1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2) zapoznać się z dokumentacją napraw sprężarki,
3) wynotować luzy dopuszczalne i momentu dokręcania śrub,
4) zdemontować głowicę wraz z cylindrem,
5) zdemontować pierścienie tłokowe,
6) zmierzyć mikrometrem średnicę tłoka,
7) sprawdzić luz tłoka w sworzniu,
8) zmierzyć luz w zamku pierścieni szczelinomierzem,
9) zmierzyć luz w rowkach pierścieni szczelinomierzem,
10) zmierzyć średnicę cylindra w 6 miejscach za pomocą średnicówki czujnikowej,
11) zanotować wyniki i porównać z dokumentacją,
12) zaprezentować efekty swojej pracy,
13) dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania - uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

sprężarka jednocylindrowa,

−

dokumentacja techniczna sprężarki,

−

narzędzia monterskie,

−

klucz dynamometryczny,

−

szczelinomierz,

−

mikrometr,

−

średnicówka czujnikowa,

−

olej sprężarkowy,

−

czyściwo,

−

przybory do pisania,

−

arkusz papieru,

−

literatura techniczna.

Ćwiczenie 3

Narysuj schemat instalacji sprężonego powietrza w warsztatach szkolnych.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji nauczyciel powinien omówić zakres i technikę

wykonania ćwiczenia z uwzględnienie przepisów bhp.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2) zapoznać się z urządzeniami instalacji,
3) zanotować z tabliczek znamionowych typy maszyn i urządzeń,
4) narysować schemat instalacji,
5) zapisać czynności nadzorcze przy sprawdzaniu instalacji,
6) zaprezentować efekty swojej pracy,
7) dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zalecane metody nauczania - uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

metoda projektów.

Środki dydaktyczne:

−

instalacja pneumatyczna warsztatów,

−

ołówek i przybory kreślarskie,

−

dokumentacja instalacji pneumatycznej,

−

instrukcje obsługi poszczególnych elementów instalacji,

−

literatura techniczna.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.2. Eksploatacja maszyn

5.2.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Rozpoznaj rodzaje zużycia części maszyn i ustalić ich przyczyny.

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnienie przepisów bhp.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2) obejrzeć przykłady zużytych części,
3) przyporządkować części do maszyn,
4) ustalić warunki pracy tych części,
5) nazwać rodzaj zużycia danej części,
6) określić prawdopodobne przyczyny zużycia,
7) podać sposoby zapobiegania tym zużyciom,
8) zaprezentować efekty swojej pracy,
9) dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania - uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

części maszyn zużyte,

−

lupa powiększająca 7x,

−

przybory do pisania,

−

arkusz papieru,

−

literatura techniczna.

Ćwiczenie 2

Dokonaj przeglądu technicznego wiertarki elektrycznej.

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnienie przepisów bhp.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2) sprawdzić stan instalacji elektrycznej,
3) sprawdzić dokręcenie śrub,
4) sprawdzić luzy łożysk,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5) sprawdzić stan komutatora,
6) sprawdzić szczotki,
7) sprawdzić stan uchwytu trójszczękowego,
8) ocenić stan ogólny wiertarki,
9) zaproponować naprawy,
10) określić przybliżony czas dalszej pracy,
11) zaprezentować efekty swojej pracy,
12) dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania - uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

wiertarka elektryczna ręczna,

−

dokumentacja techniczna wiertarki,

−

narzędzia monterskie,

−

dynamometr 0÷50 N,

−

czujnik zegarowy o dokładności 0,01 mm,

−

przybory do pisania,

−

arkusz papieru,

−

literatura techniczna.

Ćwiczenie 3

Wykonaj obsługę techniczną (OT) przecinarki spalinowej.

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnienie przepisów bhp.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2) zapoznać się z dokumentacją techniczną przecinarki,
3) oczyścić maszynę,
4) sprawdzić dokręcenie połączeń śrubowych,
5) sprawdzić szczelinę przerywacza,
6) nasmarować przerywacz olejem silnikowym,
7) wykręcić i skontrolować świecę zapłonową,
8) sprawdzić stan łożysk,
9) oczyścić i ewentualnie wymienić filtr powietrza,
10) oczyścić odstojnik paliwa,
11) sprawdzić i ewentualnie wymienić poduszki gumowe,
12) sprawdzić stan linki rozruchowej,
13) nasmarować sprzęgło rozruchowe,
14) sprawdzić stan sprzęgła jednokierunkowego,
15) zaprezentować efekty swojej pracy,
16) określić swoje mocne i słabe strony.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zalecane metody nauczania - uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

przecinarka spalinowa,

−

dokumentacja techniczna przecinarki,

−

zestaw narzędzi monterskich,

−

szczelinomierz,

−

szczotki i sprężone powietrze,

−

smarownica,

−

smar stały Łt-4,

−

rękawice gumowe,

−

okulary ochronne.

Ćwiczenie 4

Opracuj proces technologiczny naprawy wózka podwieszanego do transportu

wewnętrznego.

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnienie przepisów bhp.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2) oczyścić i obejrzeć wózek,
3) zdemontować wózek,
4) zweryfikować części wózka,
5) dobrać technologię wypełnienia ubytków na osiach,
6) dobrać technologię obróbki na wymiar czopów osi,
7) dobrać metodę usunięcia zużycia korozyjnego,
8) dobrać materiały i technologię zabezpieczenia przed korozją,
9) dobrać technologię wymiany uszkodzonej smarowniczki,
10) zaprezentować efekty swojej pracy,
11) określić swoje mocne i słabe strony,
12) dokonać oceny poprawności wykonania pracy.

Zalecane metody nauczania - uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

wózek podwieszany do naprawy,

−

zestaw narzędzi monterskich,

−

zestaw narzędzi pomiarowych,

−

przybory kreślarskie,

−

wykaz sprzętów do napawania w warsztatach szkolnych,

−

wykaz obrabiarek skrawających w warsztatach szkolnych,

−

literatura techniczna.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6. EWALUACJA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA

Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego

Test dwustopniowy do jednostki modułowej – eksploatacja maszyn
i urządzeń.

Test składa się z 20 zadań, z których:

–

zadania 1-14 są z poziomu podstawowego,

–

zadania 15-20 są z poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:

–

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 6 zadań z poziomu podstawowego,

–

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 9 zadań z poziomu podstawowego,

–

dobry – za rozwiązanie 14 zadań, w tym co najmniej 3 z poziomu ponadpodstawowego,

–

bardzo dobry – za rozwiązanie 18 zadań, w tym co najmniej 5 z poziomu
ponadpodstawowego.

Plan testu

Klucz odpowiedzi

zad.

Cel operacyjny
(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

Identyfikować połączenia

Opisywać parametry maszyn

Klasyfikować maszyny

Rozpoznawać pompy

a) zębata
b) łopatkowa
c) skrzydełkowa

Określać zalety napędu

Rozpoznawać zużycia

Stosować dokumentację

… proces technologiczny …
… planów operacyjnych …

Dobierać technologię napraw

Identyfikować uszkodzenia

10.

Dobierać części maszyn

11.

Identyfikować system
smarowania

… ciśnieniem …
… pompę zębatą …

12.

Rozpoznawać mechanizmy

wymienić co najmniej 2

13.

Dobierać technologię napraw

14.

Rysować maszyny
i urządzenia; opisywać ich
części

narysować i nazwać co
najmniej 3 części

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

15.

Rysować maszyny
z wykorzystaniem oznaczeń
schematycznych

narysować zgodnie
z wymogami rys. tech.

16.

Dobierać uszczelnienia

17.

Rysować skomplikowane
mechanizmy

narysować mechanizmy,
zwymiarować krzywkę

18.

Sklasyfikować budowę
maszyn

wymienić co najmniej 2
różnice

19.

Charakteryzować napędy

wymienić co najmniej 3
zalety

20.

Rozróżniać maszyny
i analizować ich pracę

narysować 2 sprężarki
wymienić co najmniej 4
różnice

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z co najmniej jednotygodniowym

wyprzedzeniem.

2. Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.
3. Zapoznaj uczniów rodzajem zadań podanych w zestawie oraz z zasadami punktowania.
4. Przeprowadź z uczniami próbę udzielania odpowiedzi na takie typy zadań testowych,

jakie będą w teście.

5. Omów z uczniami sposób udzielania odpowiedzi (karta odpowiedzi).
6. Zapewnij uczniom możliwość samodzielnej pracy.
7. Rozdaj uczniom zestawy zadań testowych i karty odpowiedzi, podaj czas przeznaczony

na udzielanie odpowiedzi.

8. Postaraj się stworzyć odpowiednią atmosferę podczas przeprowadzania pomiaru

dydaktycznego (rozładuj niepokój, zachęć do sprawdzenia swoich możliwości).

9. Klika minut przed zakończeniem sprawdzianu przypomnij uczniom o zbliżającym się

czasie zakończenia udzielania odpowiedzi.

10. Zbierz karty odpowiedzi raz zestawy zadań testowych.
11. Sprawdź wyniki i wpisz do arkusza zbiorczego.
12. Przeprowadź analizę uzyskanych wyników sprawdzianu i wybierz te zadania,

które sprawiły uczniom największe trudności.

13. Ustal przyczyny trudności uczniów w opanowaniu wiadomości i umiejętności.
14. Opracuj wnioski do dalszego postępowania, mającego na celu uniknięcie niepowodzeń

dydaktycznych – niskie wyniki przeprowadzonego sprawdzianu.

Instrukcja dla ucznia

1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 20 zadań dotyczących techniki wytwarzania, obróbki, ręcznej, mechanicznej

i spajania metali oraz montażu. Zadania: 1, 2, 3, 5, 6, 8, 9, 10, 13, 16 są to zadania
wielokrotnego wyboru i tylko jedna odpowiedź jest prawidłowa; zadania: 7 i 11
to zadania z luką, w zadaniach: 4, 12, 19 i 20 należy udzielić krótkiej odpowiedzi,
zadanie 14, 15, 17, 18 to zadania rysunkowe.

5. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi:

–

w pytaniach wielokrotnego wyboru zaznacz prawidłową odpowiedź znakiem X
(w przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem, a następnie
ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową),

–

w zadaniach z krótką odpowiedzią wpisz odpowiedź w wyznaczone pole,

–

w zadaniach do uzupełnienia wpisz brakujące wyrazy,

–

w zadaniu dotyczącym budowy maszyn, narysuj rysunek wyznaczonym polu.

6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
7. Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego

rozwiązanie na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas. Trudności mogą
przysporzyć Ci zadania: 15-20, gdyż są one na poziomie trudniejszym niż pozostałe.

8. Na rozwiązanie testu masz 90 minut.

Powodzenia

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH 1

1. Do połączeń nierozłącznych zaliczamy:

a) wpustowe,
b) klinowe,
c) nitowe,
d) kołkowe.

2. Wydajność pompy wyrażamy w:

a) [m

/h],

b) [Pa],
c) [m],
d) [kW].

3. Przyrost ciśnienia w dmuchawcach wynosi:

a) 0÷0,15 bar,
b) 0,15÷2 bar,
c) 2÷5 bar,
d) 5÷200 bar.

4. Nazwij pompy:

a) ………………………………………………………………………….……………..
b) …………………………………………………………………………………….…..
c) ………………………………………………………………………………………...

5. Zaletą napędu hydraulicznego jest:

a) sprawność,
b) bezstopniowa regulacja,
c) koszty instalacji,
d) niewrażliwość na temperaturę.

6. Zużycie przez łuszczenie występuje w:

a) komutatorach,
b) łożyskach tocznych,
c) wirnikach pomp,
d) karoserii samochodów.

7. Głównym dokumentem w procesie naprawy jest ……………………………….…..

i składa się on z ………………………………………………………………………… .

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

8. Pokrywanie tłoczyska pompy chromem jest naprawą przez:

a) obróbkę mechaniczną,
b) obróbkę plastyczną,
c) przez spajanie materiałów,
d) galwanizację.

9. Dominującym zużyciem sprężyn jest:

a) korozja,
b) łuszczenie,
c) zmęczenie,
d) dyfuzja.

10. Do płynnej zmiany przełożenia stosujemy przekładnie:

a) zębate,
b) cierne,
c) łańcuchowe,
d) z pasem zębatym.

11. Łożyska ślizgowe mocno obciążone są smarowane olejem pod …………………………

podawanym przez ………………………………….. .

12. Podaj rodzaje mechanizmów krzywkowych:

–

………………………………………………………………………………………...

–

………………………………………………………………………………………...

–

………………………………………………………………………………………...

13. Naprawa cylindra sprężarki polega na:

a) szlifowaniu,
b) napawaniu,
c) spęczaniu,
d) klejeniu.

14. Narysuj rotacyjny silnik pneumatyczny i opisz jego elementy.

15. Narysuj pompę zębatą.

16. Tłoki sprężarek uszczelniamy za pomocą:

a) oringów,
b) dławnic,
c) labiryntowo,
d) pierścieni.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

17. Narysuj mechanizm krzywkowy.

18. Opisz różnicę między osią i wałem.

19. Wymień zalety napędu pneumatycznego.

………………………………………………………………………………………………
….……………………………………………………………………………………………
…….…………………………………………………………………………………………
……….………………………………………………………………………………………
………….……………………………………………………………………………………
…………….…………………………………………………………………………………

20. Porównaj sprężarkę tłokową i śrubową, opisz różnice w ich budowie i zastosowaniu.

.………………………………………………………………………………………………
….……………………………………………………………………………………………
…….…………………………………………………………………………………………
……….………………………………………………………………………………………
………….……………………………………………………………………………………
…………….…………………………………………………………………………………

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko ………………………………………………………………………………...

Eksploatacja maszyn i urządzeń.

Zakreśl poprawną odpowiedź, wpisz brakujące części zdania lub wykonaj rysunek.

zadania

Odpowiedź

Punkty

a) ……………………………………………………………….
b) ……………………………………………………………….
c) ……………………………………………………………….

10.

11.

12.

13.

14.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

15.

16.

17.

18.

19.

20.

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

TEST 2

Test dwustopniowy do jednostki modułowej - stosowanie technologii
mechanicznych.

Test składa się z 20 zadań, z których:

–

zadania 1-14 są z poziomu podstawowego,

–

zadania 15-20 są z poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:

–

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 6 zadań z poziomu podstawowego,

–

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 9 zadań z poziomu podstawowego,

–

dobry – za rozwiązanie 14 zadań, w tym co najmniej 3 z poziomu ponadpodstawowego,

–

bardzo dobry – za rozwiązanie 18 zadań, w tym co najmniej 5 z poziomu
ponadpodstawowego.

Plan testu

Klucz odpowiedzi

zad.

Cel operacyjny
(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

Identyfikować połączenia

Opisywać parametry maszyn

Klasyfikować maszyny

Rozpoznawać przekładnie

a) walcowa
b) stożkowa
c) wichrowata

Określać zastosowanie napędu

Rozpoznawać zużycia

Wykonać weryfikację

… szczelinomierzem …
… cylindra …

Stosować przepisy bhp

Identyfikować uszkodzenia

10.

Dobierać części maszyn

11.

Identyfikować system
uszczelniania

… dławnice …
… sznura …

12.

Rozpoznawać rodzaje pomp

wymienić co najmniej 2

13.

Dobierać technologię napraw

14.

Rysować maszyny
i urządzenia;
opisywać ich części

narysować i nazwać co
najmniej 3 części

15.

Rysować maszyny
z wykorzystaniem oznaczeń

narysować zgodnie
z wymogami rys. tech.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

schematycznych

16.

Dobierać smarowanie

17.

Rysować skomplikowane
mechanizmy

narysować mechanizmy,
zwymiarować krzywkę

18.

Analizować budowę maszyn

wymienić co najmniej 2
różnice

19.

Charakteryzować rodzaje
obsługi

wymienić co najmniej 3
zalety

20.

Rozróżniać maszyny
i analizować ich pracę

narysować 2 przekładnie,
wymienić co najmniej 4
różnice

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z co najmniej jednotygodniowym

wyprzedzeniem.

jakie będą w teście.

na udzielanie odpowiedzi.

8. Postaraj się stworzyć odpowiednią atmosferę podczas przeprowadzania pomiaru

dydaktycznego (rozładuj niepokój, zachęć do sprawdzenia swoich możliwości).

9. Klika minut przed zakończeniem sprawdzianu przypomnij uczniom o zbliżającym się

czasie zakończenia udzielania odpowiedzi.

10. Zbierz karty odpowiedzi raz zestawy zadań testowych.
11. Sprawdź wyniki i wpisz do arkusza zbiorczego.
12. Przeprowadź analizę uzyskanych wyników sprawdzianu i wybierz te zadania,

które sprawiły uczniom największe trudności.

13. Ustal przyczyny trudności uczniów w opanowaniu wiadomości i umiejętności.
14. Opracuj wnioski do dalszego postępowania, mającego na celu uniknięcie niepowodzeń

dydaktycznych – niskie wyniki przeprowadzonego sprawdzianu.

Instrukcja dla ucznia

5. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi:

–

w zadaniach z krótką odpowiedzią wpisz odpowiedź w wyznaczone pole,

–

w zadaniach do uzupełnienia wpisz brakujące wyrazy,

–

w zadaniu dotyczącym budowy maszyn, narysuj rysunek wyznaczonym polu.

6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
7. Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego

rozwiązanie na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas. Trudności mogą
przysporzyć Ci zadania: 15-20, gdyż są one na poziomie trudniejszym niż pozostałe.

8. Na rozwiązanie testu masz 90 minut.

Powodzenia

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH 2

1. Do połączeń sprężystych zaliczamy:

a) elementy spawane,
b) amortyzatory hydrauliczne,
c) elementy gumowe,
d) elementy nitowane.

2. Sprawność pompy jest wyrażona w:

a) procentach,
b) Pa,
c) m

/h,

d) m.

3. Maksymalna wysokość ssania wody przez sprawną pompę w warunkach normalnych

powinna wynosić:
a) 1 m,
b) 10 m,
c) 50 m,
d) 100 m.

4. Nazwij przekładnie zębate:

a) ………………………………………………………………………….……………..
b) ………………………………………………………………………….……………..
c) ………………………………………………………………………….……………..

5. Napęd hydrostatyczny stosujemy w:

a) do napędu wrzeciona szlifierki,
b) do napędu posuwów szlifierki,
c) do napędu wrzeciona tokarki,
d) do napędu samochodów osobowych.

6. Zużycie erozyjne dominuje w:

a) resorach samochodów,
b) wirnikach pomp,
c) łożyskach tocznych,
d) przekładniach zębatych.

7. Luz w zamku pierścienia tłokowego sprężarki mierzymy ………………… po włożeniu

pierścienia do …………………………………. .

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

8. Bezpieczne napięcie prądu wynosi:

a) 220V,
b) 110V,
c) 70V,
d) 24V.

9. Przy wierceniu wiertłem ze stali szybkotnącej dominuje zużycie przez:

a) łuszczenie,
b) korozję,
c) wpływy ciepła,
d) zmęczenie.

10. Do napędu czterokolumnowego podnośnika samochodowego stosujemy przekładnię:

a) zębatkowe,
b) śrubową,
c) pasową,
d) cierną.

11. Wały pomp wodnych są uszczelniane przez …………………………………,

które wykonujemy ze ………………………………. .

12. Podaj rodzaje mechanizmów krzywkowych:

–

………………………………………………………………………………………...

–

………………………………………………………………………………………...

–

………………………………………………………………………………………...

–

………………………………………………………………………………………...

–

………………………………………………………………………………………...

–

………………………………………………………………………………………...

13. Naprawa pękniętego elementu z tworzywa sztucznego polega na:

a) klejeniu,
b) lutowaniu,
c) nitowaniu,
d) galwanizowaniu.

14. Narysuj sprężarkę tłokową i nazwij jej elementy.

15. Narysuj wentylator osiowy.

16. Do smarowania elementów pracujących w bardzo niskich temperaturach np. -170

stosujemy:
a) smar ciekły,
b) smar plastyczny,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

c) smar stały,
d) smar gazowy.

17. Narysuj mechanizm krzywkowy.

18. Opisz różnicę między naprawą planowo-zapobiegawczą a podiagnostyczną.

……………………………………………………………………………………….………
….……………………………………………………………………………………………
…….…………………………………………………………………………………………
……….………………………………………………………………………………………
………….……………………………………………………………………………………
…………….…………………………………………………………………………………

19. Wymień zalety diagnostyki ciągłej:

–

………………………………………………………………………………………...

–

………………………………………………………………………………………...

–

………………………………………………………………………………………...

–

………………………………………………………………………………………...

–

………………………………………………………………………………………...

–

………………………………………………………………………………………...

20. Porównaj przekładnię z pasem płaskim i klinowym, podaj różnicę i zastosowanie:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko ………………………………………………………………………………...

Eksploatacja maszyn i urządzeń.

Zakreśl poprawną odpowiedź, wpisz brakujące części zdania lub wykonaj rysunek.

zadania

Odpowiedź

Punkty

10.

11.

12.

13.

14.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

15.

16.

17.

18.

19.

20.

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7. LITERATURA

1. Bożenko L.: Maszynoznawstwo, WSiP, Warszawa 1994
2. Brodowicz W., Grzegórski: Technologia budowy maszyn. WSiP, Warszawa 1998
3. Buczyński L.: Komputerowe nośniki informacji. Wydawnictwo Techniczne, Przasnysz

1999

4. Buksiński T., Szpecht A.: Rysunek techniczny. WSiP, Warszawa 1996
5. Dobrzyński L.A.: Metaloznawstwo z podstawami nauki o materiałach. WNT, Warszawa

1999

6. Domke W.: Vademecum materiałoznawstwa. Stal. Metale niezależne.
7. Francuz W. M., Sokołowski R.: Bezpieczeństwo i higiena pracy w rzemiośle. WSiP,

Warszawa 1996

8. Górecki A.: Technologia ogólna. Podstawy technologii mechanicznych. WSiP,

Warszawa 1998

9. Górecki A., Grzegórski Z.: Montaż, naprawa i eksploatacja maszyn i urządzeń

przemysłowych. WSiP, Warszawa 1998

10. Górecki A., Grzegórski Z.: Ślusarstwo przemysłowe i usługowe. WSiP, Warszawa 1998
11. Gutowski A.: Zadania z rysunku technicznego. WSiP, Warszawa 1992
12. Holtz I.: Technika doskonalenia jakości. WSiP, Warszawa 1999
13. Jabłoński W., Płoszajski G.: Elektrotechnika z automatyką. WSiP, Warszawa 1999
14. Kojtych A., Szawłowski M., Szymczyk W.: Pomiary wielkości fizycznych. WSiP,

Warszawa 1998

15. Kolan Z.: Urządzenia techniki komputerowej. CWK Screen, Wrocław 1999
16. Koludo A., Skotnicki S., Wróbel J.: Komputerowe wspomaganie projektowania. WSiP,

Warszawa 1996

17. Kostro J.: Elementy, urządzenia i układy automatyki. WSiP, Warszawa 1998
18. Kostro J.: Podstawy automatyki. WSiP, Warszawa 1990
19. Kurdziel Kurdzie.: Elektrotechnika dla ZSZ. Część 2. WSiP, Warszawa 1998
20. Kwiatkowski M.: Wprowadzenie do eksploatacji urządzeń technicznych. WSiP,

Warszawa 1990

Literatura metodyczna

1. Kruszewski K. (red.), Sztuka nauczania. Czynności nauczyciela, 1991 Warszawa, PWN.
2. Niemierko B., Pomiar sprawdzający w dydaktyce, 1990 Warszawa, PWN.
3. Serwa Z., Konstrukcja testów dydaktycznych, 1994 Warszawa, OWRZN Kuratorium

Oświaty.