Poniższą mapę wykorzystaj do rozwiązania zadań 1, 2 i 3.
Na mapie zaznaczono trzy historyczne stolice Polski.

Gniezno

Warszawa

Kraków

Źródło: Szkolny Atlas Polski, WSiP, Warszawa 1999 r.

Zadanie 1. (0 – 1)
Współrzędne geograficzne Gniezna to:

A. 52

o

45’E,

17

o

30’N

B. 52

o

30’E,

17

o

45’N

C. 52

o

45’N,

17

o

30’E

D. 52

o

30’N,

17

o

45’E

Zadanie 2. (0 – 1)
Jadąc trasą z Krakowa do Warszawy, a następnie z Warszawy do Gniezna, poruszamy
się najpierw w kierunku:

A. północno - wschodnim, a następnie północno - zachodnim
B. północno - zachodnim, a następnie południowo - wschodnim
C. południowo - wschodnim, a następnie południowo - zachodnim
D. południowo - zachodnim, a następnie północno - wschodnim

Zadanie 3. (0 – 1)
Gniezno leży w obrębie:
A. pasa nizin
środkowopolskich.

B. pasa kotlin.

C. pasa pojezierzy.

D. pasa pobrzeży.

Zadanie 4. (0 – 1)
Około 1000 roku powierzchnia Polski była równa około 250 tys. km

2

. Na mapie w skali

1 : 5 000 000 powierzchnia ta jest równa:
A. 100 cm

2

B. 10 cm

2

C. 500 cm

2

D. 50 cm

2

Strona 1 z 7

Zadanie 5. (0 – 1)
W którym roku czternastego wieku Kraków został stolicą Polski, jeżeli wiadomo, że jest
to liczba o sumie cyfr równej 6, której cyfra setek jest o jeden większa od cyfry
dziesiątek?
A. 1410

B. 1211

C. 1321

D. 1320

Zadanie 6. (0 – 1)
Wydobywana w Wieliczce sól kamienna zawiera chlorek sodu NaCl. Które z poniższych
równań przedstawia otrzymywanie chlorku sodu w reakcji zobojętniania?

A. 2 Na + Cl

2

→ 2 NaCl

B. 2 Na + 2 HCl

→ 2 NaCl + H

2

C. Na

2

O + 2 HCl

→ 2 NaCl + H

2

O

D. NaOH + HCl

→ NaCl + H

2

O

Zadanie 7. (0 – 1)
Wapienie budujące Wyżynę Krakowsko-Częstochowską to skały:

A. osadowe pochodzenia okruchowego
B. osadowe pochodzenia chemicznego
C. osadowe pochodzenia organicznego
D. metamorficzne

Zadanie 8. (0 – 1)
W celu identyfikacji wapienia wykonano próbę, którą przedstawia rysunek obok.

ocet

wapień

Jaki efekt reakcji będzie dowodem na to, że badaną skałą jest wapień?

A. Nastąpi wytrącenie białego osadu
B. Wydzieli się gaz, który zapala się z charakterystycznym dźwiękiem
C. Wydzieli się gaz, w którym łuczywko pali się jasnym płomieniem
D. Wydzieli się gaz, który spowoduje zgaśnięcie łuczywka

Poniższy diagram wykorzystaj do rozwiązania zadań 9, 10, 11 i 12.
Na diagramie przedstawiony jest okres panowania (w latach) królów Polski z dynastii
Jagiellonów. Każdy z królów panował dożywotnio.

Okres panowania (w latach)

0

2

4

6

8 10 12 14 16 18 20 22 24 26 28 30 32 34 36 38 40 42 44 46 48 50 52

Władysław Jagiełło

Władysław Warneńczyk

Kazimierz Jagiellończyk

Jan I Olbracht

Aleksander Jagiellończyk

Zygmunt I Stary

Zygmunt II August

Źródło: „Poczet władców Polski”, Tomasz Biber, Anna i Maciej Leszczyńscy, Wyd. PRiS-ka 1999r.

Strona 2 z 7

Zadanie 9. (0 – 1)
Kazimierz Jagiellończyk umarł w 1492 roku. Został koronowany na króla Polski w
roku:
A. 1444.

B. 1446.

C. 1447.

D. 1448.

Zadanie 10. (0 – 1)
Okres panowania Zygmunta Augusta liczony jest od śmierci jego ojca Zygmunta
Starego, mimo że był koronowany na króla Polski jeszcze za życia ojca (to jedyny taki
przypadek w dziejach Polski). Przez 18 lat Polska miała formalnie dwóch władców. Ile
lat miał Zygmunt August w dniu koronacji, jeżeli umarł w wieku 52 lat?
A. 28

B. 20

C. 18

D. 10

Zadanie 11. (0 – 1)
Jaki procent okresu panowania całej dynastii Jagiellonów stanowi okres panowania
Władysława Jagiełły?
A. około 25%

B. około 26%

C. około 27%

D. około 28%

Zadanie 12. (0 – 1)
O ile procent okres panowania Władysława Jagiełły był większy od okresu panowania
Władysława Warneńczyka?
A. o 380%

B. o 280%

C. o około 79%

D. o około 21%

Poniższe informacje wykorzystaj do rozwiązania zadań od 13 do 17.
Władysław Jagiełło wprowadził do polskiego mennictwa
półgrosz – srebrną okrągłą monetę próby 0,700
o średnicy 21 mm i masie około 1,6 g

Zadanie 13. (0 – 1)
Masa półgrosza to:
A. 1

kg

6

10

6

,

−

⋅

B.

1

kg

5

10

6

,

−

⋅

C.

1

kg

4

10

6

,

−

⋅

D.

1

kg

3

10

6

,

−

⋅

Zadanie 14. (0 – 1)
Obwód monety półgroszowej jest równy:
A. 4,2

π cm

B. 2,1

π cm

C. 1,05

π cm

D. 0,21

π cm

Zadanie 15. (0 – 1)
Masa czystego srebra w 100 monetach półgroszowych wynosi:
A. 16 g

B. 160 g

C. 112 g

D. 11,2 g

Zadanie 16. (0 – 1)
Stopiono półgrosz wybijany za czasów Władysława Jagiełły z groszem bitym za czasów
Zygmunta Starego (masa około 2 g, próba 0,375). Otrzymano stop próby:
A. około 0,538

B. około 0,519

C. około 0,500

D. około 0,498

Zadanie 17. (0 – 1)
Półgrosz Jagiełły miał grubość 2 mm, zatem średnia gęstość stopu, z którego wykonano
monetę wynosi:

A. około 0,6

3

cm

g

B.

około 2,3

3

cm

g

C.

około 3,4

3

cm

g

D.

około 6,2

3

cm

g

Strona 3 z 7

Zadanie 18. (0 – 1)
Stop jest przykładem:

A. pierwiastka chemicznego.
B. związku chemicznego.
C. mieszaniny jednorodnej.
D. mieszaniny niejednorodnej.

Zadanie 19. (0 – 1)
Monetę można wykorzystać do pomiaru głębokości studni. W tym celu należy upuścić
monetę i zmierzyć czas jej spadania. Przyjmując, że opory powietrza są znikomo małe
i czas spadania monety na dno starej studni wynosi 3 sekundy, można wywnioskować, że
głębokość studni jest równa:
A. 3 m

B. 15 m

C. 30 m

D. 45 m

Zadanie 20. (0 – 1)
Na rysunku przedstawiona jest figura, która jest przekrojem
słupa romańskiego. Figura ta ma dokładnie:

A. dwie osie symetrii i ma środek symetrii
B. cztery osie symetrii i ma środek symetrii
C. dwie osie symetrii i nie ma środka symetrii
D. cztery osie symetrii i nie ma środka symetrii

Zadanie 21. (0 – 1)
Teoria heliocentryczna Mikołaja Kopernika zmieniła wyobrażenia ludzkości
o Wszechświecie, ponieważ Kopernik stwierdził, że:

A. Słońce znajduje się w Centrum Galaktyki
B. Słońce znajduje się w Centrum Układu Słonecznego
C. Ziemia znajduje się w Centrum Galaktyki
D. Ziemia znajduje się w Centrum Układu Słonecznego

Zadanie 22. (0 – 1)
Puszcza Niepołomicka od XIII do XVIII wieku uznawana za królewskie dobra stołowe
porośnięta była głównie dębami i lipami. Która z poniższych relacji jest łańcuchem
pokarmowym mogącym występować w Puszczy Niepołomickiej?

A. liść dębu larwa motyla sikorka bogatka krogulec
B. liść dębu sarna krogulec kuna leśna
C. żołędzie sójka krogulec dzięcioł
D. żołędzie wiewiórka sarna lis

Zadanie 23. (0 – 1)
Zimą w Puszczy Niepołomickiej do transportu drewna używa się sani. Na załadowane
drewnem sanie działa siła oporu o wartości 4000 N i kierunku poziomym. Aby sanie
mogły poruszać się ruchem jednostajnym koń musi działać na nie siłą o wartości:

A. równej 4000 N, kierunku poziomym i zwrocie przeciwnym do zwrotu siły oporu
B. większej niż 4000 N, kierunku poziomym i zwrocie przeciwnym do zwrotu siły oporu
C. mniejszej niż 4000 N, kierunku poziomym i zwrocie zgodnym ze zwrotem siły oporu
D. równej 4000 N, kierunku poziomym i zwrocie zgodnym ze zwrotem siły oporu

Strona 4 z 7

Zadanie 24. (0 – 1)
Przed pięciuset laty Puszczę Niepołomicką zamieszkiwały łosie, żubry, tury, jelenie oraz
zające, rysie i żbiki. Wskaż zdanie prawdziwe:

A. Rysie polujące na zające to przykład konkurencji
B. Pliszka wydziobująca pasożyty z poroża jelenia to przykład symbiozy
C. Współżycie populacji łosi, żubrów i turów to mutualizm
D. Żbiki i rysie to pasożyty, gdyż zjadają zające i młode jelenie

Zadanie 25. (0 – 1)
Włoszczyzna, której upowszechnienie w Polsce zawdzięczamy królowej Bonie, to
rozmaite warzywa, których spożywanie dostarcza organizmowi między innymi
błonnika. Rolą błonnika w organizmie człowieka jest przede wszystkim:

A. ułatwianie trawienia
B. dostarczanie energii
C. pobudzanie enzymów
D. odbudowa tkanek

Zadanie 26 . (0 – 2)
Obecnie Puszcza Niepołomicka stanowi nie tylko ciekawą osobliwość przyrodniczą, ale
jest ważnym czynnikiem stabilizującym klimat. Uzupełnij poniższe zdania.

Las poprawia stan powietrza, gdyż dostarcza .....................i pochłania..................................... .
Las szybko wchłania wodę, a oddaje ją znacznie wolniej i stopniowo. W ten sposób las
reguluje ilość i częstotliwość występowania ................................................... oraz zapobiega
............................................ .

Zadanie 27. (0 – 3)
W 1518 roku Zygmunt Stary poślubił Bonę - włoską księżniczkę z rodu Sforzów. W dniu
ślubu Zygmunt Stary był o 27 lat starszy od Bony, razem mieli 75 lat. Oblicz, w którym
roku urodziła się królowa Bona.

Zadanie 28. (0 – 2)
Mikołaj Wierzynek, słynny krakowski kupiec, płacił dostawcy za 1 funt mięsiwa 10
denarów i dodatkowo 15 denarów za dostawę.
a) Oznacz przez x ilość zakupionego jednorazowo mięsiwa (w funtach), a przez y

należność za to mięsiwo (w denarach) i zapisz za pomocą wzoru zależność między
tymi wielkościami.

b) Oblicz, ile mięsiwa kupił za 200 denarów.

Zadanie 29. (0 – 2)
Zaproponuj eksperyment, który pozwoli na wykrycie białka w mięsie.
W tym celu:
a) uzupełnij rysunek wpisując nazwę lub wzór substancji, której użyjesz

w doświadczeniu

Strona 5 z 7

………………………………

mięso

b) zapisz, jaki efekt tego doświadczenia pozwoli stwierdzić, że w skład mięsa wchodzi

białko.

O obecności białka świadczy ........................................................................................

Zadanie 30. (0 – 3)
Dzwon Zygmunta (odlany w 1520 roku) zawisł na wieży katedry wawelskiej, by swym
biciem uświetniać ważne uroczystości. Pewnego dnia zaczął bić, gdy w Krakowie (20

o

E,

50

o

N) była godzina 12

30

czasu miejscowego. Oblicz, która godzina czasu miejscowego

była wówczas w Wilnie (25

o

E, 54

o

N).

6 m

60

o

45

o

Zadanie 31. (0 – 4)
Zabytkowa budowla zakończona jest wieżą,
która ma wysokość 6 metrów.

x m

Oblicz wysokość tej budowli (x),
wykorzystując zamieszczony obok rysunek.
Do obliczeń przyjmij

7

,

1

3

≈

.

20 m

Zadanie 32. (0 – 2)
Do określania wieku materiałów pochodzenia biologicznego wykorzystuje się izotop
węgla

14

. Podaj liczbę cząstek elementarnych tworzących ten izotop.

C

6

Liczba protonów

Liczba elektronów

Liczba neutronów

C

14

6

Zadanie 33. (0 – 4)
Po wprowadzeniu teorii heliocentrycznej na drodze kolejnych obserwacji stwierdzono,
że Ziemia obiega Słońce w czasie 365 dni. Obecne pomiary dowodzą, że światło
przebywa odległość dzielącą Słońce od Ziemi w czasie 8 minut, przy czym prędkość

światła ma wartość

s

m

8

10

3

⋅

. Zakładając, że orbita Ziemi jest okręgiem oblicz średnią

wartość prędkości ruchu obiegowego Ziemi. Wynik podaj z dokładnością do 1

s

km

.

Strona 6 z 7

Zadanie 34.(0 – 3)
Uzupełnij tabelę

Rok Powierzchnia

Polski

w tys. km

2

Ludność

w mln

Gęstość zaludnienia

2

km

osób

ok. 1370 r.

270

1,9

ok. 1750 r.

730

16

1939 r.

35,1

90

Źródło: „Świat w liczbach”, WSiP Warszawa 2004 r.

Strona 7 z 7