Do Hebrajczyków

List do Hebrajczyków

*

1.

Od dawna, w wielu cz

ęś

ciach oraz ró

ż

nymi sposobami, Bóg powiedział

przodkom przez proroków,

2

a

podczas tych ostatecznych dni powiedział nam przez

Syna, którego ustanowił dziedzicem wszystkiego; przez niego stworzył te

ż

porz

ą

dki

*

.

3

On b

ę

d

ą

c blaskiem chwały oraz obrazem

*

Jego istoty

**

, nadto nios

ą

c

***

wszystko

wyrazem Jego mocy, przez

****

samego siebie uczynił oczyszczenie grzechów,

zasiadł na wysoko

ś

ciach po prawicy majestatu,

4

i

stał si

ę

o tyle znaczniejszym

od

aniołów, o ile uzyskał przewy

ż

szaj

ą

ce od nich Imi

ę

.

5

Bo któremu z aniołów powiedział kiedykolwiek: Ty jeste

ś

moim Synem, Ja ci

ę

dzisiaj zrodziłem?

Psalm 2,7

I znowu: Ja b

ę

d

ę

Nim ku Ojcu, a On b

ę

dzie Mn

ą

ku

Synowi?

2 Samuela 7,14

6

A z kolei, kiedy wyprowadził pierworodnego na

zamieszkał

ą

ziemi

ę

, mówi: Niech mu si

ę

pokłoni

ą

wszyscy aniołowie Boga.

Psalm

97,7

7

A oto wobec aniołów mówi: Ten czyni aniołami

*

Jego duchy, a Jego publiczne

sługi płomieniem ognia.

Psalm 104,4

8

Ale do Syna: Tron Twój , Bo

ż

e, a

ż

do

*

porz

ą

dku wieczno

ś

ci; za

ś

berło

**

prawo

ś

ci

– berłem Twojego królestwa.

2 Samuela 7,16; 1 Kronik 17,14; Psalm 45,7

9

Umiłowałe

ś

sprawiedliwo

ść

, a znienawidziłe

ś

bezprawie; dlatego w obecno

ś

ci twych

uczestników pomazał ci

ę

, Bo

ż

e, twój Bóg, oliw

ą

wielkiej rado

ś

ci.

10

Tak

ż

e: Ty, Panie,

na pocz

ą

tku ugruntowałe

ś

ziemi

ę

i niebiosa s

ą

dziełami twoich r

ą

k;

Psalm 102,26

11

one b

ę

d

ą

zniszczone, ale Ty trwasz; i wszystkie si

ę

zestarzej

ą

jak szata,

12

wi

ę

c je

zwiniesz jak okrycie oraz zostan

ą

odmienione; ale Ty jeste

ś

tym samym, a twoje lata

nie ustan

ą

.

Malachiasz 3,6

13

A do którego z aniołów powiedział kiedykolwiek: Sied

ź

po mojej prawicy, a

ż

poło

żę

Twych nieprzyjaciół, jako podnó

ż

ek Twoich nóg?

Psalm

110,1

14

Czy

ż

nie wszyscy s

ą

słu

ż

ebnymi duchami, posłanymi do słu

ż

by dla

tych, co

maj

ą

uzyska

ć

zbawienie?

* K

co znaczy:

ludzi nale

żą

cych do

kraju z tamtej strony

*1,2

tak

ż

e: epoki, wieki

*1,3

tak

ż

e: wizerunkiem, wyobra

ż

eniem, odciskiem

**1,3

tak

ż

e: natury, bytu, rzeczywisto

ś

ci

***1,3

tak

ż

e: prowadz

ą

c, unosz

ą

c, kieruj

ą

c, oznajmiaj

ą

c

****1,3

tak

ż

e: z powodu, dla

*1,7

tak

ż

e: posła

ń

cami, zwiastunami

*1,8

tak

ż

e: ku

**1,8

tak

ż

e: laska pasterska

2.

Z tego powodu trzeba, by

ś

my w wi

ę

kszym stopniu po

ś

wi

ę

cili si

ę

usłyszanym

sprawom,

aby

ś

my kiedykolwiek nie min

ę

li si

ę

z celem.

2

Bo je

ś

li słowo powiedziane

przez aniołów, stało si

ę

pewne

*

, a ka

ż

de przest

ę

pstwo i nieposłusze

ń

stwo otrzymało

słuszn

ą

**

zapłat

ę

-

3

jak si

ę

wymkniemy my,

gdy

zaniedbamy tak wielkie zbawienie?

To,

które z powodu Pana wzi

ę

ło pocz

ą

tek opowiadania,

i

poprzez tych

, co

usłyszeli,

zostało umocnione a

ż

do nas.

4

A

Bóg

je

po

ś

wiadcza znakami, lecz tak

ż

e cudami,

rozlicznymi przejawami mocy Bo

ż

ej oraz działami

*

Ducha

Ś

wi

ę

tego, według Jego

woli.

5

Gdy

ż

nie aniołom podporz

ą

dkował przyszł

ą

, zamieszkał

ą

ziemi

ę

, o której mówimy.

6

A

czy

kto

ś

gdzie

ś

za

ś

wiadczył, mówi

ą

c: Czym jest człowiek,

ż

e o nim pami

ę

tasz,

albo Syn Człowieka,

ż

e go wypatrujesz?

7

Jako

ś

krótko uczyniłe

ś

go mniejszym od

aniołów, uwie

ń

czyłe

ś

go czci

ą

i chwał

ą

, oraz postawiłe

ś

go nad dziełami Twoich r

ą

k;

8

wszystko poddałe

ś

pod jego nogi.

Job 7,17; Psalm 8,5

I w

tym

poddaniu mu

wszystkiego - niczego nie zostawił mu niepodporz

ą

dkowanego. Ale teraz jeszcze nie

poznajemy,

ż

e wszystko jest mu poddane.

Psalm 8,7

9

Za

ś

Jezusa, jako

ś

krótko

uczynionego mniejszym od aniołów, widzimy uwie

ń

czonego czci

ą

i chwał

ą

po

ś

ród

nieszcz

ęś

cia

ś

mierci, aby

z

łaski Boga, za ka

ż

dego do

ś

wiadczył

ś

mierci.

10

Gdy

ż

przystoi Temu, przez którego jest wszystko i dla którego jest wszystko;

Temu, co

przyprowadza wiele dzieci do chwały, sprawcy ich zbawienia, dokona

ć

dzieła

w

ś

ród nieszcz

ęś

cia.

11

Bo zarówno u

ś

wi

ę

caj

ą

cy, jak i u

ś

wi

ę

cani, wszyscy s

ą

z

Jednego. Zatem z tego powodu nie wstydzi si

ę

nazywa

ć

ich bra

ć

mi,

12

mówi

ą

c:

Oznajmi

ę

Twoje Imi

ę

moim braciom, b

ę

d

ę

Ci

ę

sławił w hymnie w

ś

rodku

zgromadzenia wybranych.

Psalm 22,23

13

I znowu: Ja b

ę

d

ę

Tym, co

polega

*

na

**

nim. I znowu: Oto ja i dzieci, które dał mi Bóg.

2 Samuela 22,3; Psalm 18,3; Izajasz

8,18

14

Zatem gdy dzieci stały si

ę

uczestnikami krwi oraz ciała wewn

ę

trznego, i on

tak

ż

e stał si

ę

ich uczestnikiem, aby przez

ś

mier

ć

zniszczył

tego, co

ma władz

ę

*

ś

mierci, to jest

oszczerczego

**

.

15

Tak

ż

e aby wyzwolił tych, którzy przez całe

ż

ycie,

w

l

ę

ku

ś

mierci podlegli niewoli.

16

Bo, nieprawda

ż

, nie przygarnia aniołów, lecz

przygarnia

z

potomstwa Abrahama.

17

St

ą

d te

ż

we wszystkim miał zosta

ć

upodobniony do braci, aby stał si

ę

miłosiernym oraz wiernym arcykapłanem

tych

z

Boga, w celu zmazania grzechów ludu.

18

Gdy

ż

w czym sam cierpiał i został

do

ś

wiadczonym - mo

ż

e pomaga

ć

do

ś

wiadczanym.

*2,2

tak

ż

e: stałe, mocne, wierne

**2,2

tak

ż

e: zgodn

ą

z Prawem, sprawiedliw

ą

*2,4

tak

ż

e: przydziałami, podziałami

*2,13

tak

ż

e: namawiaj

ą

cym, przekonuj

ą

cym

**2,13

tak

ż

e: za

*2,14

tak

ż

e: pot

ę

g

ę

, panowanie

**2,14

tak

ż

e: oczerniaj

ą

cego, niesłusznie oskar

ż

aj

ą

cego (chodzi o szatana)

3.

St

ą

d te

ż

,

ś

wi

ę

ci bracia - współuczestnicy niebia

ń

skiego powołania, poznajcie

*

Apostoła oraz Arcykapłana naszej zgody

**

, Jezusa Chrystusa,

2

b

ę

d

ą

cego wiernym

Temu, który

go sprawił, podobnie jak Moj

ż

esz w całym Jego domu.

3

Lecz on jest

godny wi

ę

kszej chwały od Moj

ż

esza w

takim

stosunku, jak wi

ę

kszy szacunek ma

od

domu

ten, co

go zbudował.

4

Bo ka

ż

dy dom jest budowany przez kogo

ś

, za

ś

Tym,

który

wszystko zbudował

jest

Bóg.

5

A Moj

ż

esz, zaiste,

był

wiernym w całym Jego

domu, jako sługa wzgl

ę

dem

ś

wiadectwa,

które miało

by

ć

powiedziane.

6

Za

ś

Chrystus - jako Syn, jest nad Jego domem. Jego domem jeste

ś

my my, je

ś

li a

ż

do

ko

ń

ca

zachowamy

*

mocn

ą

szczero

ść

**

, a tak

ż

e chlub

ę

z nadziei.

7

Dlatego tak

mówi Duch

Ś

wi

ę

ty: Dzisiaj, je

ś

li Jego głos usłyszycie,

Psalm 95,7

8

nie zatwardzajcie

waszych serc, podobnie jak w czasie buntu, podczas do

ś

wiadczania na pustkowiu,

9

gdzie do

ś

wiadczyli Mnie wasi ojcowie; próbowali Mnie, a czterdzie

ś

ci lat ogl

ą

dali

Moje dzieła.

10

Dlatego byłem zagniewany na to pokolenie i powiedziałem: Zawsze

bł

ą

dz

ą

sercem. Za

ś

oni nie poznali Moich dróg,

11

poniewa

ż

poprzysi

ę

głem w Mojej

zapalczywo

ś

ci: A

ż

gdy wejd

ą

do Mego miejsca odpoczynku!

IV Moj

ż

esza 14,23; V

Moj

ż

esza 1,35

12

Uwa

ż

ajcie bracia, by i w was nie zdarzyło si

ę

kiedy

ś

niegodziwe serce

niedowiarstwa,

b

ę

d

ą

ce

w oddaleniu

*

od

ż

yj

ą

cego Boga.

13

Lecz w ci

ą

gu ka

ż

dego

dnia nawzajem si

ę

zach

ę

cajcie

*

, a

ż

do kiedy jest nazywane

owo

Dzisiaj, aby kto

ś

z

was nie został uczyniony twardym ułud

ą

**

grzechu.

14

Gdy

ż

stali

ś

my si

ę

uczestnikami Chrystusa, je

ż

eli zachowamy a

ż

do ko

ń

ca mocny

*

ów pocz

ą

tek istotnej

natury

**

.

15

Przez

to

jest mówione: Dzisiaj, je

ś

li usłyszeli

ś

cie Jego głos, nie

zatwardzajcie waszych serc, jakby w buncie.

Psalm 95,7 - 8

16

Bo którzy

to, gdy

usłyszeli - zbuntowali si

ę

? Czy

ż

nie wszyscy,

co

wyszli z Egiptu przez Moj

ż

esza?

17

A

na

których si

ę

gniewał czterdzie

ś

ci lat ? Czy

ż

nie

na tych, co

zgrzeszyli i których

trupy padły na pustkowiu?

IV Moj

ż

esza 14,37; 16,49

18

A którym przysi

ą

gł,

ż

e nie

wejd

ą

do Jego miejsca odpoczynku

*

; czy

ż

nie tym, co byli nieposłusznymi

**

?

19

Wi

ę

c widzimy,

ż

e nie mogli wej

ść

z powodu braku wiary

*

.

*3,1

tak

ż

e: pojmijcie, nauczcie si

ę

**3,1

tak

ż

e: umowy, wyznania

*3,6

tak

ż

e: posi

ą

dziemy, zrozumiemy

**3,6

tak

ż

e: wolno

ść

słowa, swobod

ę

działania

*3,12

tak

ż

e: stani

ę

ciu na uboczu, zbuntowaniu si

ę

, cofni

ę

ciu si

ę

*3,13

tak

ż

e: wzywajcie, pro

ś

cie, pocieszajcie, pobudzajcie

**3,13

tak

ż

e: oszustwem, fałszem

*3,14

tak

ż

e: stały, pewny, wierny

**3,14

istotnej natury - tak

ż

e: fundamentu, podstawy, zdecydowania

*3,18

miejsca odpoczynku - tak

ż

e: spoczynku, odpoczynku

**3,18

tak

ż

e: niewierz

ą

cymi

*3,19

tak

ż

e: braku zaufania, niedowierzania

4.

Zatem

mo

ż

na

si

ę

zatrwo

ż

y

ć

nieposłusze

ń

stwem

wtedy, kiedy

jest zaniedbana

*

obietnica wej

ś

cia do Jego odpoczynku;

gdy

komu

ś

z was si

ę

wydaje

**

,

ż

e

jest

słabszym

***

.

2

Gdy

ż

i nam zwiastowana jest dobra nowina, tak jak i tamtym. Ale

tamtym słowo relacji nie pomogło,

bo

nie zostało poł

ą

czone

z

wiar

ą

*

tych, którzy

usłyszeli.

3

Bowiem wchodzimy do odpoczynku

gdy

zaufamy

*

, tak jak powiedział:

Poniewa

ż

przysi

ą

głem w mojej zapalczywo

ś

ci,

ż

e nie wejd

ą

do mojego odpoczynku;

a przecie

ż

dzieła dokonały si

ę

od zało

ż

enia

ś

wiata.

4

Gdy

ż

tak gdzie

ś

powiedział o

siódmym: A w siódmym dniu Bóg odpocz

ą

ł od wszystkich Jego dzieł .

I Moj

ż

esza 2,2

5

I znowu w tym: Skoro wejd

ą

do mego odpoczynku.

II Moj

ż

esza 20,8 - 11

6

A

poniewa

ż

pozostawia niektórych,

aby

do niego wej

ść

; a z powodu nieposłusze

ń

stwa

nie weszli

ci, którym

wcze

ś

niej zwiastowano dobr

ą

nowin

ę

,

7

znowu ustala jaki

ś

dzie

ń

- Dzisiaj, mówi

ą

c po tak długim czasie przez Dawida, jak jest oznajmione: Dzisiaj,

je

ś

li Jego głos usłyszycie, nie zatwardzajcie waszych serc.

Psalm 95,7

8

Gdyby

Jezus

,

syn Nuna

, zapewnił im odpoczynek, nie mówiłby potem odno

ś

nie innego dnia.

9

Zatem wej

ś

cie w odpoczywanie

*

jest pozostawione

dla

ludu Boga.

10

Bowiem

ten,

co

wszedł do Jego odpoczynku, sam tak

ż

e odpocz

ą

ł od swoich czynów, jak Bóg od

swoich.

11

Zatem postarajmy si

ę

wej

ść

do owego odpoczynku, aby kto

ś

nie chybił

*

takim samym przykładem nieposłusze

ń

stwa.

12

Gdy

ż

Słowo Boga

jest

ż

yj

ą

ce, skuteczne

*

i ostrzejsze od ka

ż

dego obosiecznego

sztyletu, a przenika a

ż

do podziału duszy i ducha, lecz tak

ż

e stawów i szpików;

zdolne do rozró

ż

niania my

ś

li oraz zamiarów serca.

13

Tak

ż

e przed Nim - od którego

dla

nas to Słowo - nie ma

ż

adnego

ukrytego stworzenia, ale wszystkie s

ą

gołe i

odkryte przed Jego oczami.

14

Maj

ą

c wi

ę

c, wielkiego Arcykapłana,

co

przej

ą

ł niebiosa, Jezusa, Syna Boga,

powinni

ś

my

si

ę

trzyma

ć

umowy

*

.

15

Bo nie mamy arcykapłana,

który

nie jest w

stanie współczu

ć

w naszych słabo

ś

ciach, ale przez podobie

ń

stwo - do

ś

wiadczonego

we wszystkich

sprawach,

oprócz grzechu.

16

Zatem mo

ż

emy z otwarto

ś

ci

ą

*

zbli

ż

a

ć

si

ę

do tronu łaski, aby

ś

my dost

ą

pili miłosierdzia oraz odkryli łask

ę

do stosownej

pomocy.

*4,1

tak

ż

e: porzucona, zostawiona

**4,1

tak

ż

e: my

ś

li, uznaje za słuszne; uwa

ż

a,

ż

e ma znaczenie

***4,1

jest słabszym - tak

ż

e: przyszedł za pó

ź

no, pozostał w tyle, cierpi brak

*4,2

tak

ż

e: ufno

ś

ci

ą

*4,3

tak

ż

e: uwierzymy

*4,9

z hebr. szabatowanie

*4,11

tak

ż

e: upadł, osłabł, przegrał

*4,12

tak

ż

e: sprawne, silne

*4,14

tak

ż

e: wyznania

*4,16

tak

ż

e: szczero

ś

ci

ą

, swobod

ą

wypowiedzi

5.

Gdy

ż

ka

ż

dy arcykapłan - brany z ludzi dla ludzi - został ustanowiony wzgl

ę

dem

Boga, aby przynosił dary oraz ofiary za grzechy

*

.

2

Mo

ż

e

on

by

ć

wyrozumiałym

wzgl

ę

dem tych, co

bł

ą

dz

ą

*

oraz prowadz

ą

na manowce, gdy

ż

sam jest tak

ż

e

nosicielem słabo

ś

ci.

3

Wi

ę

c z jej powodu musi zło

ż

y

ć

ofiary

za grzechy - za lud, jak i

za siebie.

4

Nikt

TR

te

ż

nie bierze sam

tego

zaszczytu, tylko

jest

powoływany przez

Boga, tak jak Aaron

*

.

5

W ten sposób tak

ż

e Chrystus nie wyniósł samego siebie,

kiedy stał si

ę

Arcykapłanem, ale

wyniósł go Ten, co

powiedział do Niego: Ty jeste

ś

moim Synem, Ja ci

ę

dzisiaj zrodziłem.

Psalm 2,7

6

Jak mówi te

ż

w innym

miejscu

:

Ty

ś

kapłanem na wieczno

ść

według porz

ą

dku Melchicedeka

*

.

I Moj

ż

esza 14,18;

Psalm 110,4

7

To

on, w dniach jego cielesnej natury, w

ś

ród wielkiego wołania i łez,

przyniósł pro

ś

by oraz błagania przed

Tego, co

mo

ż

e go zachowa

ć

od

ś

mierci,

i

został wysłuchany z powodu pobo

ż

no

ś

ci.

8

Wi

ę

c

nawet b

ę

d

ą

c Synem miał zwyczaj

posłusze

ń

stwa we wszystkich sprawach, z powodu których wycierpiał.

9

A

kiedy

został doskonałym, stał si

ę

przyczyn

ą

wiecznego zbawienia

dla

wszystkich,

którzy

mu s

ą

posłuszni;

10

za

ś

przez Boga został nazwany Arcykapłanem według porz

ą

dku

Melchicedeka.

11

On jest tym,

o którym wam mówimy liczne i trudne do wyja

ś

nienia słowo, gdy

ż

stali

ś

cie si

ę

oci

ęż

ali słuchem.

12

Bo b

ę

d

ą

c zobowi

ą

zani,

by

przez

ten

czas by

ć

nauczycielami - znowu macie potrzeb

ę

,

aby

was kto

ś

nauczał pocz

ą

tku

podstawowych zasad rozumienia słów Boga. Stali

ś

cie si

ę

takimi, co

maj

ą

potrzeb

ę

mleka, a nie solidnego

*

pokarmu.

13

Poniewa

ż

ka

ż

dy,

kto

wspólnie spo

ż

ywa mleko,

jest nie

ś

wiadomy

*

kwestii

**

sprawiedliwo

ś

ci; poniewa

ż

jest niemowl

ę

cy.

14

Za

ś

solidny pokarm jest dla dojrzałych -

tych, co

poprzez nabyt

ą

umiej

ę

tno

ść

maj

ą

wy

ć

wiczon

ą

zdolno

ść

umysłu do rozdzielenia szlachetnego

*

i złego.

*5,1

tak

ż

e: winy, bł

ę

dy

*5,2

tak

ż

e: nie rozumiej

ą

*5,4 ST

hebr. Ahron

*5,6

co znaczy: Króla Sprawiedliwo

ś

ci

*5,12

tak

ż

e: twardego, trudnego

*5,13

tak

ż

e: nieznaj

ą

cy

**5,13

tak

ż

e: słowa, tematu, sensu, sprawy, ładu, nakazu

*5,14

tak

ż

e: pi

ę

knego; dobrego, stosownego; pomy

ś

lnego, szcz

ęś

liwego; doskonałego

6.

Dlatego pomi

ń

my temat pocz

ą

tku

o

Chrystusie i b

ą

d

ź

my niesieni ku

doskonało

ś

ci, nie zakładaj

ą

c sobie znowu fundamentu skruchy

*

z powodu martwych

uczynków, ufno

ś

ci do

**

Boga,

2

nauki o chrztach, nakładaniu r

ą

k, wskrzeszeniu

umarłych oraz

o

wiecznym wyroku.

3

To te

ż

uczynimy, je

ż

eli Bóg pozwoli.

4

Gdy

ż

jest

niemo

ż

liwe, by raz o

ś

wietlonych,

którzy

najedli si

ę

niebia

ń

skiego daru, stali si

ę

współuczestnikami Ducha

Ś

wi

ę

tego,

5

skosztowali szlachetnego

*

tematu mocy

Boga, lecz tak

ż

e przyszłego porz

ą

dku

6

- i odpadli, znowu odnawia

ć

ku skrusze. Bo

ponownie krzy

ż

uj

ą

sobie Syna Boga oraz

go

zniesławiaj

ą

.

7

Gleba,

która

wypiła

deszcz,

co

na ni

ą

cz

ę

sto przychodzi, urodziła te

ż

odpowiedni

ą

traw

ę

dla

tych, dla

których jest u

ż

y

ź

niana i otrzymuje swoj

ą

cz

ęść

błogosławie

ń

stwa od Boga.

8

Za

ś

ta,

co

wydaje ciernie i osty - okazuje si

ę

niewła

ś

ciw

ą

oraz blisk

ą

przekle

ń

stwa,

a

jej

koniec wraz z wypaleniem.

9

Ale co do was, umiłowani, jeste

ś

my przekonani o znaczniejszych

rzeczach,

maj

ą

cych

sił

ę

wyzwolenia.

10

Bowiem Bóg nie

jest

niesprawiedliwy,

by

zapomnie

ć

o

waszym trudzie oraz bólu miło

ś

ci, jaki okazali

ś

cie dla Jego Imienia,

gdy

usłu

ż

yli

ś

cie

oraz słu

ż

ycie

ś

wi

ę

tym.

11

Pragniemy,

aby

ka

ż

dy z was wykazywał t

ę

sam

ą

gorliwo

ść

a

ż

do ko

ń

ca, na skutek całkowitej pewno

ś

ci nadziei;

12

aby

ś

cie nie byli oci

ęż

ali, ale

byli

na

ś

ladowcami

tych, co

z wiary i wytrwało

ś

ci odziedziczyli obietnice.

13

Gdy

ż

Bóg obiecał Abrahamowi, a gdy nie miał na nikogo wi

ę

kszego przysi

ą

c,

przysi

ą

gł na siebie samego,

14

mówi

ą

c: Z pewno

ś

ci

ą

błogosławi

ą

c, b

ę

d

ę

ci

błogosławił i pomna

ż

aj

ą

c, b

ę

d

ę

ci

ę

rozmna

ż

ał.

I Moj

ż

esza 22,17

15

I tak, b

ę

d

ą

c

wytrwałym,

Abraham

doszedł do obietnicy.

16

Bo ludzie przysi

ę

gaj

ą

na wi

ę

kszego, a

przysi

ę

ga na umocnienie jest ko

ń

cem ka

ż

dego ich sporu.

17

Przez to Bóg zwi

ą

zał si

ę

przysi

ę

g

ą

, postanawiaj

ą

c w wi

ę

kszym stopniu ukaza

ć

dziedzicom obietnicy

niezmienno

ść

Jego postanowienia.

18

Aby

ś

my z dwóch niezmiennych spraw, w

których

jest

niemo

ż

liwe

by

Bóg skłamał, mieli pot

ęż

n

ą

zach

ę

t

ę

;

gdy

ż

szukaj

ą

c

schronienia, uchwycili

ś

my si

ę

tej

nadziei, która jest przedło

ż

ona

*

.

19

T

ę

nadziej

ę

mamy jako kotwic

ę

duszy, niezawodn

ą

, ale te

ż

mocn

ą

, i wchodz

ą

c

ą

a

ż

do tego

miejsca, które

si

ę

mie

ś

ci gł

ę

biej

od

zasłony;

20

gdzie wcze

ś

niej

od

nas wszedł

najpierw Jezus oraz stał si

ę

na wieczno

ść

Arcykapłanem według porz

ą

dku

Melchicedeka.

*6,1

tak

ż

e: pokuty, zmiany my

ś

lenia

**6,1

tak

ż

e: wiary w

*6,5

tak

ż

e: pi

ę

knego; dobrego, stosownego; pomy

ś

lnego, szcz

ęś

liwego

*6,18

tak

ż

e: jest ustalona, istnieje

7.

Bowiem ten Melchicedek, król Salemu, kapłan najwy

ż

szego Boga, kiedy spotkał

si

ę

z Abrahamem wracaj

ą

cym z rzezi królów - pobłogosławił go.

2

Temu te

ż

Abraham

przeznaczył ze wszystkiego dziesi

ę

cin

ę

.

Jego Imi

ę

jest tłumaczone przede wszystkim

jako Król Sprawiedliwo

ś

ci; ale te

ż

Król Salemu, to jest Król Pokoju;

3

bez ojca

*

, nie

maj

ą

cy matki, bez rodowodu, nie maj

ą

cy ani pocz

ą

tku dni, ani ko

ń

ca

ż

ycia; a b

ę

d

ą

c

upodobniony

do

Syna Boga - na zawsze trwa jako kapłan.

4

Patrzcie

*

, jak wielki jest Ten, któremu patriarcha Abraham dał dziesi

ę

cin

ę

z łupów

**

.

5

A przecie

ż

ci

z synów Lewiego,

co

otrzymali kapła

ń

stwo, cho

ć

wyszli z bioder

Abrahama maj

ą

przykazanie z Prawa,

by

od ludu pobiera

ć

dziesi

ę

cin

ę

, to jest od

swoich braci.

6

Za

ś

Ten, co

nie ma ustalonego z nich rodowodu, otrzymał dziesi

ę

cin

ę

Abrahama oraz pobłogosławił

temu,

który miał obietnic

ę

.

7

A bez wszelkiego sporu -

mniejsze jest błogosławione przez znaczniejsze.

8

Tak

ż

e tutaj dziesi

ę

ciny bior

ą

ludzie,

co

umieraj

ą

; za

ś

tam,

Ten, który jest

po

ś

wiadczany,

ż

e

ż

yje.

9

Wi

ę

c aby

powiedzie

ć

sens wywodu: Dzi

ę

ki Abrahamowi i Lewi - bior

ą

cy dziesi

ę

ciny, jest

obło

ż

ony dziesi

ę

cin

ą

.

10

Bo wyszedł mu na spotkanie Melchicedek,

kiedy

był jeszcze

w biodrze ojca.

11

A gdyby istniała doskonało

ść

z powodu kapła

ń

stwa lewickiego (poniewa

ż

lud jest

wobec niego pod Prawem), jaka

by była

jeszcze potrzeba, aby podniósł si

ę

*

inny

kapłan,

ten

według porz

ą

dku Melchicedeka,

co

nie jest nazywanym według porz

ą

dku

Aarona?

12

Bo

kiedy

jest zmieniane kapła

ń

stwo - z konieczno

ś

ci dokonuje si

ę

te

ż

zamiana Prawa.

13

Gdy

ż

ten,

przez którego to jest mówione, zalicza si

ę

do innego

pokolenia, z którego nikt nie po

ś

wi

ę

ca si

ę

ołtarzowi.

14

Bowiem

jest

oczywiste,

ż

e

nasz Pan pochodził z Judy,

a

Moj

ż

esz nic nie powiedział o tym pokoleniu odno

ś

nie

kapłanów.

15

Zatem jest

to

jeszcze bardziej oczywiste, skoro powstaje inny kapłan,

na podobie

ń

stwo Melchicedeka,

16

który nie pojawił si

ę

z powodu przykazania Prawa

odnosz

ą

cego si

ę

do

cielesnej natury, ale z mocy niezniszczalnego

ż

ycia.

17

Poniewa

ż

jest

ś

wiadczone,

ż

e: Ty

ś

kapłanem na wieczno

ść

według porz

ą

dku

Melchicedeka.

18

Tak

dokonuje si

ę

odrzucenie przykazania,

które idzie przodem, z

powodu jego bezsiły

*

oraz bezu

ż

yteczno

ś

ci.

19

Gdy

ż

Prawo

Moj

ż

esza

nie

doprowadziło nikogo do doskonało

ś

ci - lecz wprowadzenie

tej

znaczniejszej nadziei,

z powodu której zbli

ż

amy si

ę

do

Boga.

20

I nie

tak,

jak na wielki wzór - ale bez składania przysi

ę

gi.

21

(Bo

ci, którzy

stali si

ę

kapłanami, s

ą

nimi

bez przysi

ę

gi; za

ś

ten jest

według przysi

ę

gi, z powodu

Boga

mówi

ą

cego do niego: Przysi

ą

gł Pan i nie

b

ę

dzie

ż

ałował, ty

ś

kapłanem na wieczno

ść

według porz

ą

dku Melchicedeka).

22

Na tyle znaczniejszego przymierza stał si

ę

por

ę

czycielem Jezus.

23

Równie

ż

ci, co

byli kapłanami, s

ą

tak

ż

e liczniejsi; bowiem

ś

mier

ć

przeszkadzała,

by

pozostali przy

ż

yciu.

24

Za

ś

on posiada trwałe kapła

ń

stwo,

z powodu pozostawania niezmienionym na wieczno

ść

.

25

St

ą

d te

ż

mo

ż

e całkowicie

ratowa

ć

tych, którzy

przez niego przychodz

ą

*

do Boga; zawsze

ż

yj

ą

c, by za nich

prosi

ć

.

26

Bowiem taki był nam wła

ś

ciwy Arcykapłan,

co

stał si

ę

wy

ż

szym od niebios,

ś

wi

ę

tym, niewinnym, nieskalanym, oddzielonym od grzeszników.

27

Nie ma on

potrzeby codziennie składa

ć

ofiar, najpierw za własne winy,

a

potem ludu - tak jak

tamci

arcykapłani - bo uczynił to raz na zawsze,

gdy

ofiarował samego siebie.

28

Poniewa

ż

Prawo

Moj

ż

esza

ustanawia arcykapłanami ludzi,

co

maj

ą

słabo

ść

; a słowo

przysi

ę

gi, zaraz po Prawie – Syna

, który

jest doskonałym na wieczno

ść

.

*7,3

według ludzkiej genealogii (nieznanego ojca)

*7,4

tak

ż

e: rozmy

ś

lajcie, pojmijcie, uznajcie

**7,4

tak

ż

e: pierwocin plonów

*7,11

tak

ż

e: powstał, wskrzesił si

ę

*7,18

tak

ż

e: biedy

*7,25

tak

ż

e: zbli

ż

aj

ą

si

ę

, zwracaj

ą

si

ę

8.

Za

ś

sednem

tego, co

jest mówione

b

ę

dzie to,

ż

e

mamy Arcykapłana, który

usiadł w niebiosach na prawicy tronu Majestatu;

2

b

ę

d

ą

c publicznym sług

ą

ś

wi

ę

tych

oraz prawdziwego Przybytku, który zbudował Pan - nie człowiek.

3

Gdy

ż

ka

ż

dy

arcykapłan jest ustanowiony do przynoszenia darów i ofiar; st

ą

d

było

konieczne, aby i

ten miał co

ś

do

ofiarowania.

4

Wi

ę

c gdyby

ż

ył na ziemi, nawet by nie był kapłanem;

gdy

ż

według Prawa

Moj

ż

esza

byli kapłani,

co

przynosili dary.

5

Lecz oni słu

żą

wzorcowi oraz cieniowi spraw niebia

ń

skich. Podobnie jak Moj

ż

esz,

który gdy

zamierzał wykona

ć

Przybytek, otrzymał ostrze

ż

enie: Uwa

ż

aj - mówi - aby

ś

wszystko

uczynił według wzoru pokazanego ci na

tej

górze.

II Moj

ż

esza 25,40

6

Ale teraz,

naszemu Arcykapłanowi

przypadła w udziale znaczniejsza słu

ż

ba; jak te

ż

jest

po

ś

rednikiem znaczniejszego przymierza,

które

jest zarz

ą

dzone

*

dzi

ę

ki

znaczniejszym obietnicom.

7

Bo gdyby

to

pierwsze było bez zarzutu, nie byłoby

potrzebne miejsce

dla

drugiego.

8

Poniewa

ż

obwiniaj

ą

c ich, mówi: Oto id

ą

dni, mówi

Pan, a dokonam dla

*

domu Israela i domu Judy Nowe Przymierze.

Jeremiasz

31,31; 32,37

9

Nie na wzór przymierza, które sprawiłem dla ich przodków, w dniu

przygarni

ę

cia ich do Mnie r

ę

k

ą

, by ich wyprowadzi

ć

z ziemi Egiptu.

A

poniewa

ż

oni

nie wytrwali w moim przymierzu - i ja ich zaniedbałem, mówi Pan.

II Moj

ż

esza 19,5

10

Gdy

ż

po tych dniach, takim

b

ę

dzie

przymierze, które ustal

ę

sobie

*

z domem Israela -

mówi Pan, podaruj

ę

Moje ustawy

**

dla ich umysłu oraz napisz

ę

je na ich sercach; i

b

ę

d

ę

dla

nich ku Bogu, a oni Mi b

ę

d

ą

za lud.

Jeremiasz 31,33; Ezechiel 11,20;

Zachariasz 8,8

11

Nikt nie

b

ę

dzie

te

ż

przekonywał

*

swego bliskiego, czy swego

brata, mówi

ą

c: Poznaj Pana; gdy

ż

wszyscy mnie poznaj

ą

; od małego

z

nich, a

ż

do

du

ż

ego

z

nich.

12

Bowiem b

ę

d

ę

łaskawy

*

dla ich niesprawiedliwo

ś

ci, a ich grzechów

**

oraz bezprawia nie

b

ę

d

ę

nadto wspominał.

13

Przez

to,

ż

e

mówi - Nowe, pierwsze

uczynił Starym; za

ś

co

jest czynione starym i si

ę

starzeje - blisko

jest

znikni

ę

cia.

*8,6

tak

ż

e: nakazane Prawem

*8,8

tak

ż

e: wobec

*8,10

tak

ż

e: zarz

ą

dz

ę

sobie, rozporz

ą

dz

ę

sobie testamentem

**8,10

tak

ż

e: prawa, zwyczaje

*8,11

tak

ż

e: nauczał, wyja

ś

niał, wykazywał

*8,12

tak

ż

e: lito

ś

ciwy, miłosierny,

ż

yczliwy

**8,12

tak

ż

e: win, bł

ę

dów

9.

Pierwsze

przymierze

miało przepisy Bo

ż

ej słu

ż

by, a tak

ż

e ziemskie

Ś

wi

ę

te.

2

Gdy

ż

został zbudowany pierwszy Przybytek, w którym jest

miejsce

nazywane

Ś

wi

ę

te,

nadto

Ś

wiecznik, Stół i Chleby Pokładne

*

.

3

Za

ś

za drug

ą

zasłon

ą

miejsce nazywane

Ś

wi

ę

te

Ś

wi

ę

tych

*

,

4

które

ma Złot

ą

Kadzielnic

ę

oraz Skrzyni

ę

Przymierza, ze

wszystkich stron powleczon

ą

złotem. W niej był Złoty Dzban maj

ą

cy

w sobie

mann

ę

,

Kij Pasterski

**

Aarona,

który

wypu

ś

cił p

ą

ki, oraz kamienne Płyty Przymierza.

5

A

powy

ż

ej niej Cherubini chwały,

co

ocieniali Przebłagalni

ę

*

. Odno

ś

nie tych

spraw

z

osobna, nie ma

potrzeby, aby

si

ę

teraz wypowiada

ć

.

6

Za

ś

do tych

miejsc, które

s

ą

tak urz

ą

dzone dla pierwszego Przybytku, z powodu

*

ka

ż

dego

Israelity

wchodz

ą

kapłani;

ci, co

sprawuj

ą

słu

ż

by.

7

Lecz do drugiego - raz

w

roku sam arcykapłan

i to

nie bez krwi, któr

ą

ofiarowuje za omyłki

*

, swoje i ludu.

8

W

ten sposób Duch

Ś

wi

ę

ty okazuje,

ż

e jeszcze nie została ukazana droga

ś

wi

ę

tych;

gdy

ż

ma miejsce pierwszy Przybytek,

9

który

był

wzorem, a

ż

do obecnego czasu.

Według niego s

ą

składane dary oraz ofiary nie mog

ą

ce uczyni

ć

doskonałym według

sumienia

tego, co

pełni słu

ż

b

ę

10

przy po

ż

ywieniu, napojach oraz ró

ż

nych

obmywaniach, nało

ż

onych

jako

zasady prawne wzgl

ę

dem cielesnej natury, a

ż

do

czasu wyprostowania

*

.

11

Za

ś

Chrystus,

gdy

przybył jako Arcykapłan przyszłych

*

dóbr - z powodu

wi

ę

kszego i doskonalszego Przybytku, nie zbudowanego r

ę

k

ą

, to jest nie

dla

tego

stworzenia,

12

ani

nie

dla krwi kozłów i ciel

ą

t, ale dla własnej krwi - raz na zawsze

wszedł do

miejsc

Ś

wi

ę

tych, przekonuj

ą

c si

ę

* o

wiecznym odkupieniu.

13

Bo je

ś

li

krew kozłów, byków oraz popiół

z

jałówki - skrapiaj

ą

c

co

skalane -

to

u

ś

wi

ę

ca, blisko

ku czysto

ś

ci ciała wewn

ę

trznego,

14

daleko wi

ę

cej krew Chrystusa - który z powodu

wiecznego

ż

ycia

*

ofiarował Bogu nieskalanego siebie - oczy

ś

ci nasze sumienia od

martwych uczynków, dla słu

ż

by

ż

yj

ą

cemu Bogu.

15

I dlatego jest po

ś

rednikiem Nowego Testamentu

*

, aby dla odkupienia wyst

ę

pków

za Pierwszego Testamentu dokonała si

ę

ś

mier

ć

,

a

zaproszeni

**

wzi

ę

li obietnic

ę

wiecznego dziedzictwa.

16

Bo gdzie

jest

testament - jest

te

ż

zapowiedziana

konieczno

ść

ś

mierci

tego, co

rozporz

ą

dził mieniem.

17

Gdy

ż

testament

jest

silny

dzi

ę

ki zmarłym; za

ś

nie

ma nigdy znaczenia, kiedy

ż

yje

ten, który go

sporz

ą

dził.

18

St

ą

d te

ż

ani Pierwszy nie był odnawiany bez krwi.

19

Bo

gdy

ludowi zostało

ogłoszone przez Moj

ż

esza ka

ż

de przykazanie według Prawa, wzi

ą

ł

on

krew ciel

ą

t i

kozłów, razem z wod

ą

, szkarłatn

ą

wełn

ą

i hyzopem, oraz skropił cały lud i sam zwój,

20

mówi

ą

c: To

jest

krew Testamentu, który Bóg rozporz

ą

dził w stosunku do was.

21

Podobnie skropił te

ż

Namiot Zgromadzenia oraz wszystkie naczynia publicznej

słu

ż

by.

22

Wi

ę

c prawie wszystko, według Prawa, jest oczyszczane we krwi; a bez

rozlania krwi nie dokonuje si

ę

darowanie długu.

23

Zatem

było

konieczno

ś

ci

ą

,

by

wzorce

rzeczy

w niebiosach, były oczyszczane tymi

ofiarami

; za

ś

same niebia

ń

skie - ofiarami od tych znaczniejszymi.

24

Poniewa

ż

Chrystus nie wszedł do

miejsc

Ś

wi

ę

tych zrobionych r

ę

kami, odbijaj

ą

cych obraz

tych

prawdziwych - ale do samego Nieba, by z naszego powodu by

ć

widzialnym osobie

Boga.

25

Tak

ż

e nie, by cz

ę

stokro

ć

ofiarował samego siebie, podobnie jak arcykapłan

cudz

ą

krew, gdy co roku wchodzi do

Ś

wi

ę

tych.

26

Gdy

ż

byłoby konieczne, aby od

zało

ż

enia

ś

wiata doznał on wielokrotnie cierpie

ń

. Lecz teraz, przy ko

ń

cu wieków, raz

został objawiony, dla wymazania grzechu poprzez jego ofiar

ę

.

27

I na wzór jaki jest

zarezerwowany

dla

ludzi - raz umieraj

ą

cych, a potem s

ą

d

*

.

28

Tak te

ż

Chrystus;

gdy

raz został ofiarowanym w celu zło

ż

enia

na nim

wielu grzechów - drugi raz da si

ę

zobaczy

ć

bez grzechu, z powodu

tych, którzy

go oczekuj

ą

ku zbawieniu.

*9,2

dosłownie: wystawienie chlebów na widok publiczny

*9,3

tak

ż

e: Naj

ś

wi

ę

tsze

**9,3

tak

ż

e: berło

*9,5

czyli wieko Skrzyni Przymierza

*9,6

tak

ż

e: dla

*9,7

tak

ż

e: grzechy popełnione w nie

ś

wiadomo

ś

ci, przeoczenia, niewiedz

ę

*9,10

tak

ż

e: przebudowy

*9,11

dosłownie: które zostały odło

ż

one

*9,12

tak

ż

e: przynosz

ą

c sobie wielkie odkupienie

*9,14

tłumaczenie równoległe: przez wiecznego Ducha

*9,15

tak

ż

e: Przymierza; umowy

**9,15

tak

ż

e: wezwani, nazwani po imieniu

*9,27

tak

ż

e: oddzielenie, ocena,

ś

ledztwo, proces, zas

ą

dzenie

10.

Bowiem Prawo

Moj

ż

esza

- zawieraj

ą

c

tylko

cie

ń

przyszłych dóbr, a nie sam

obraz rzeczy - tymi samymi ofiarami, które

ludzie

co roku, nieprzerwanie przynosz

ą

,

nigdy

nie

mo

ż

e uczyni

ć

doskonałymi

tych, co

przychodz

ą

*

.

2

Bo

czy

ż

by

nie

zatrzymało si

ę

składanie

ofiar

, gdyby

ci, którzy

pełni

ą

słu

ż

b

ę

, raz b

ę

d

ą

c oczyszczeni,

nie mieli ju

ż

ż

adnej

ś

wiadomo

ś

ci grzechów?

3

Lecz przez nie, co roku

dokonuje si

ę

przypomnienie grzechów.

4

Bowiem

jest

niemo

ż

liwe,

by poprzez

krew byków i kozłów

zabra

ć

*

grzechy.

III Moj

ż

esza 16,14

5

Dlatego przybywaj

ą

c na

ś

wiat, mówi: Ofiary i hojno

ś

ci nie zechciałe

ś

, za

ś

ciało mn

ą

Sobie sporz

ą

dziłe

ś

.

6

Nie znalazłe

ś

te

ż

upodobania w całopaleniach za grzechy.

7

Wtedy powiedziałem: Oto id

ę

(w główce zwoju jest o mnie napisane), bym uczynił,

Bo

ż

e, Twoj

ą

wol

ę

.

Psalm 40,7 - 8

8

Powtarzaj

ą

c

to, co

wy

ż

ej: Ofiar, hojno

ś

ci i

całopale

ń

(które według Prawa s

ą

przynoszone), a przede wszystkim grzechu nie

zechciałe

ś

, ani nie znalazłe

ś

w tym przyjemno

ś

ci.

9

Wtedy powiedział: Oto id

ę

, bym

uczynił, Bo

ż

e, Twoj

ą

wol

ę

. Zabiera

wi

ę

c

Pierwsze, aby mogło by

ć

ustanowione

*

Drugie.

10

W tej woli jeste

ś

my u

ś

wi

ę

ceni

*

raz na zawsze, przez ofiar

ę

ciała Jezusa

Chrystusa.

11

A ka

ż

dy kapłan codziennie stawał i pełnił Bo

żą

słu

ż

b

ę

oraz wielokro

ć

przynosił te

same ofiary, które nigdy

nie

mog

ą

uniewa

ż

ni

ć

grzechów.

12

Za

ś

ten,

gdy

na zawsze

zło

ż

ył jedn

ą

ofiar

ę

za grzechy - usiadł na prawicy Boga.

13

Nadto czeka, a

ż

jego

nieprzyjaciele zostan

ą

poło

ż

eni

jako

podnó

ż

ek jego stóp.

14

Gdy

ż

jedn

ą

ofiar

ą

uczynił

na zawsze doskonałymi

tych, co

s

ą

u

ś

wi

ę

cani.

15

Ale

ś

wiadczy nam tak

ż

e Duch

Ś

wi

ę

ty; bo według

tego

zapowiedział:

16

Takie

b

ę

dzie

Przymierze, które po tych dniach ustal

ę

sobie z nimi - mówi Pan, moje

zwyczaje

*

dam do ich serc i wypisz

ę

je na ich umy

ś

le,

17

a ich grzechów oraz

nieprawo

ś

ci nie b

ę

d

ę

ju

ż

wspominał.

Jeremiasz 31,33 - 34

18

Za

ś

gdzie ich

odpuszczenie, tam nie ma ju

ż

ofiary za grzech.

19

Bracia, maj

ą

c wi

ę

c we krwi Jezusa swobod

ę

ś

wi

ę

tych do wej

ś

cia,

20

które nam

odbudował z powodu Zasłony,

jako

now

ą

i

ż

yw

ą

drog

ę

, to jest

drog

ę

jego ciała

wewn

ę

trznego,

21

oraz wielkiego Kapłana nad domem Boga -

22

zbli

ż

ajmy si

ę

w pełni

wiary do prawdziwego

*

serca, b

ę

d

ą

c oczyszczeni w gł

ę

bi ze złego sumienia oraz

po

obmyciu sobie ciała czyst

ą

**

wod

ą

.

23

Zachowujmy w my

ś

li proste

*

wyznanie

**

nadziei, gdy

ż

wierny

jest Ten, który

obiecał.

24

Poznajmy

*

te

ż

jedni drugich w celu

pobudzenia miło

ś

ci oraz szlachetnych czynów,

25

nie porzucaj

ą

c naszego

zgromadzania si

ę

- jak

jest

zwyczajem niektórych - ale zach

ę

caj

ą

c si

ę

nawzajem, i

to

o tyle bardziej, o ile widzicie zbli

ż

aj

ą

cy si

ę

Dzie

ń

.

26

Gdy

ż

je

ś

li my, po otrzymaniu poznania prawdy, dobrowolnie chybiamy celu

*

, nie

jest dłu

ż

ej pozostawiana ofiara za grzechy,

27

ale jakie

ś

straszne oczekiwanie s

ą

du

oraz gwałtowno

ść

ognia,

co

ma po

ż

era

ć

wrogów.

28

Kto odrzuci

*

Prawo Moj

ż

esza, umiera bez lito

ś

ci wobec dwóch albo trzech

ś

wiadków.

29

Na

jakiej wielko

ś

ci - przypuszczacie - gorsz

ą

kar

ę

b

ę

dzie zasługiwał

ten, kto

wzgardził Synem Boga i uznał za zwykł

ą

*

krew Przymierza w której został

u

ś

wi

ę

cony, oraz zniewa

ż

ył Ducha Łaski?

30

Gdy

ż

znamy

Tego, co

powiedział: Moj

ą

jest

kara, Ja odpłac

ę

- mówi Pan; i znowu: Pan os

ą

dzi Jego lud.

V Moj

ż

esza 32,35 -

36

31

Strasznie jest wpa

ść

w r

ę

ce Boga

Ż

yj

ą

cego.

32

Przypomnijcie sobie wcze

ś

niejsze dni, w których

gdy

zostali

ś

cie o

ś

wieceni -

znie

ś

li

ś

cie wielki bój zdarze

ń

.

33

Z jednej strony obelg, staj

ą

c si

ę

dziwowiskiem, lecz

tak

ż

e i utrapie

ń

, kiedy

TR

stali

ś

cie si

ę

wspólnikami tych, co s

ą

zawracani

*

.

34

Bowiem

i współczuli

ś

cie moim p

ę

tom, i przyj

ę

li

ś

cie z rado

ś

ci

ą

grabie

ż

waszych maj

ę

tno

ś

ci,

wiedz

ą

c,

ż

e

TR

macie lepszy, czekaj

ą

cy w Niebie maj

ą

tek.

35

Nie odrzu

ć

cie wi

ę

c,

waszej szczero

ś

ci

*

, która ma wielk

ą

zapłat

ę

.

36

Poniewa

ż

potrzebujecie wytrwało

ś

ci,

aby uczyni

ć

wol

ę

Boga oraz jako zapłat

ę

odebra

ć

obietnic

ę

.

37

Jeszcze daleko,

daleko,

a

ju

ż

blisko, kiedy

Ten, co

przychodzi dotrze oraz nie b

ę

dzie zwlekał.

38

Za

ś

sprawiedliwy b

ę

dzie

ż

ył z wiary

*

;

a je

ś

li si

ę

cofnie **, moje serce nie znajdzie w nim

przyjemno

ś

ci

***

.

Habakuka 2,4

39

Ale my nie jeste

ś

my

z tych, którzy

si

ę

wycofuj

ą

*

ku zgubie - ale

jeste

ś

my z

wiary, dla pozyskania

ż

ycia.

*10,1

tak

ż

e: zbli

ż

aj

ą

si

ę

, zwracaj

ą

si

ę

, zajmuj

ą

si

ę

*10,4

tak

ż

e: oddzieli

ć

*10,9

tak

ż

e: utwierdzone, odwa

ż

one, wypłacone; mogło si

ę

zjawi

ć

, trwa

ć

*10,10

czyli: uznani za

ś

wi

ę

tych, uczynieni

ś

wi

ę

tymi (co znaczy: oddzielonymi, czystymi)

*10,16

tak

ż

e: ustawy

*10,22

tak

ż

e: prawdomównego, szczerego, godnego zaufania

**10,22

tak

ż

e: prawdziw

ą

, poprawn

ą

*10,23

tak

ż

e: stałe

**10,23

tak

ż

e: umow

ę

,

ś

lubowanie

*10,24

tak

ż

e: rozumiejmy, rozwa

ż

ajmy, ogl

ą

dajmy, uczmy

*10,26

tak

ż

e: bł

ą

dzimy, grzeszymy

*10,28

tak

ż

e: uniewa

ż

ni

*10,29

tak

ż

e: pospolit

ą

, nisk

ą

, nieczyst

ą

*10,33

tak

ż

e: przyprowadzani z powrotem

*10,35

tak

ż

e: wolno

ś

ci słowa, swobody działania

*10,38

tak

ż

e: ufno

ś

ci, dowodu,

ś

wiadectwa;

S, ST

za

ś

sprawiedliwy b

ę

dzie

ż

ył z Mojej wiary;

patrz:

Efezjan 2,8

**10,38

tak

ż

e: ograniczy, powstrzyma

***10,38

tak

ż

e: zadowolenia, gotowo

ś

ci

*10,39

tak

ż

e: chroni

ą

, ograniczaj

ą

, powstrzymuj

ą

11.

Za

ś

wiara jest baz

ą

tego, w czym pokładamy nadziej

ę

, dowodem

*

rzeczy

niewidzialnych.

2

Bowiem w niej zostali

te

ż

po

ś

wiadczeni starsi.

3

Wiar

ą

poznajemy,

ż

e

za

spraw

ą

Boga uporz

ą

dkowana jest doczesno

ść

, a

TR

to, co

jest widzialne, stało si

ę

z niewyjawionych.

4

Z

wiary Abel przyniósł znaczniejsz

ą

ofiar

ę

w porównaniu z Kainem. Dzi

ę

ki niej

zostało po

ś

wiadczone,

ż

e jest sprawiedliwym,

gdy

ż

nad jego darami otrzymał

ś

wiadectwo Boga. A

kiedy

przez ni

ą

umarł - jeszcze mówi.

5

Z

wiary został

przeniesiony Enoch

*

,

wi

ę

c

nie zobaczył

ś

mierci i nie był znajdowany dlatego, bo Bóg

go przeniósł; poniewa

ż

przed przeniesieniem otrzymał

ś

wiadectwo,

ż

e był bardzo

miłym Bogu.

6

A bez wiary nie mo

ż

na si

ę

podoba

ć

; gdy

ż

kto

si

ę

zwraca

do

Boga

musi uwierzy

ć

,

ż

e

On

istnieje oraz

ż

e wynagradza

tych, którzy

Go szukaj

ą

.

7

Z

wiary

co do

spraw

nie b

ę

d

ą

cych jeszcze widzialnymi, Noe

*

- oddaj

ą

c cze

ść

Bogu

-

kiedy

otrzymał ostrze

ż

enie, zbudował ark

ę

do ratunku swojego domu i dzi

ę

ki niej skazał

ś

wiat oraz stał si

ę

dziedzicem sprawiedliwo

ś

ci z wiary.

8

Z

wiary Abraham,

gdy

został powołany, zgodził si

ę

wyj

ść

na miejsce, które miał

wzi

ąć

za dziedzictwo, oraz wyszedł, nie wiedz

ą

c dok

ą

d idzie.

9

Z

wiary był jako

przybysz na ziemi obiecanej, jakby obcej; zamieszkuj

ą

c w namiotach razem z

Izaakiem

*

i Jakóbem - współdziedzicami tej samej obietnicy.

10

Gdy

ż

oczekiwał

na

ojczyzn

ę

maj

ą

c

ą

podwaliny, której twórc

ą

i budowniczym

jest

Bóg.

11

Z

wiary i ta

bezpłodna Sara otrzymała zdolno

ść

do rozpocz

ę

cia rodu, i urodziła wbrew okresowi

staro

ś

ci, gdy

ż

uznała za godnego wiary

Tego, co

obiecał.

12

Wi

ę

c dlatego z jednego i

to zamieraj

ą

cego

łona

, zostali zrodzeni liczni jak gwiazdy nieba oraz jak niezliczony

piasek na brzegu morza.

13

Ci wszyscy umarli podczas wiary, nie odebrawszy

*

obietnic - lecz zobaczyli,

zaufali i powitali je z dala. Przyznali

te

ż

,

ż

e s

ą

tułaczami oraz obcokrajowcami na

ziemi.

14

Bo

ci, co

tak mówi

ą

, pokazuj

ą

,

ż

e odczuwaj

ą

brak ojczyzny.

15

A je

ś

li

przypominaj

ą

sobie t

ą

, z której wyszli - maj

ą

te

ż

czas zawróci

ć

.

16

Ale teraz pragn

ą

lepszej, to jest niebia

ń

skiej; dlatego nie zawstydza si

ę

nimi Bóg,

gdy

jest nazywany

ich Bogiem, bo przygotował im miasto

*

.

17

Z

wiary

ten

do

ś

wiadczany Abraham ofiarował Izaaka

*

, a ofiarował jedynaka

kiedy

otrzymał obietnice.

18

Do niego zostało powiedziane: W Izaaku zostanie ci powołane

*

potomstwo.

I Moj

ż

esza 21,12

19

Zatem

wnioskował sobie,

ż

e Bóg

jest

zdolny te

ż

wskrzesi

ć

z martwych; i st

ą

d go - w podobie

ń

stwie

wskrzeszenia

- otrzymał z

powrotem.

20

Z

wiary co do przyszłych

wydarze

ń

,

tak

ż

e Izaak pobłogosławił Jakóba i

Ezawa.

21

Z

wiary,

kiedy

umierał Jakób, pobłogosławił ka

ż

dego

z

synów Józefa oraz

si

ę

pokłonił nad szczytem swojej laski.

22

Z

wiary,

kiedy

umierał Józef, nakazał

odno

ś

nie wyj

ś

cia dzieci Israela i wzgl

ę

dem swoich ko

ś

ci.

23

Z

wiary,

gdy

został urodzony Moj

ż

esz, na trzy miesi

ą

ce został ukryty przez jego

rodziców dlatego,

ż

e zobaczyli pi

ę

kne dziecko i nie bali si

ę

rozporz

ą

dzenia władcy.

24

Z

wiary,

gdy

Moj

ż

esz stał si

ę

znacz

ą

cym, wzbraniał nazywa

ć

siebie synem córki

faraona.

25

Bo

wybrał raczej znoszenie przeciwno

ś

ci wraz z ludem Boga, ni

ż

posiadanie przemijaj

ą

cej rozkoszy grzechu.

26

Uznał

te

ż

ha

ń

b

ę

Chrystusa

za

wi

ę

ksze

bogactwo

od

skarbów Egiptu; poniewa

ż

spogl

ą

dał na zapłat

ę

.

27

Z

wiary opu

ś

cił

Egipt, nie boj

ą

c si

ę

gniewu króla; bo był silnym, jak gdyby widz

ą

c niewidzialne.

28

Z

wiary uczynił Pasch

ę

*

oraz przelanie krwi, aby

Ten, co

zabijał pierworodne, ich nie

dotkn

ą

ł.

29

Z

wiary przeszli

przez

morze Czerwone jak przez stały l

ą

d,

a

Egipcjanie

zostali pochłoni

ę

ci

kiedy

podj

ę

li tego prób

ę

.

30

Z

wiary upadły mury Jerycha,

obchodzone dookoła przez siedem dni.

31

Z

wiary prostytutka Rachab,

kiedy

przyj

ę

ła

szpiegów wraz z pokojem - nie zgin

ę

ła wraz z

tymi, co

byli nieposłuszni

*

.

32

Co wi

ę

c, mam jeszcze mówi

ć

? Bo mi zabraknie czasu,

by

opowiada

ć

odno

ś

nie

Gedeona, Baraka, Samsona, Jefta, Dawida, lecz tak

ż

e i Samuela oraz proroków,

33

którzy z powodu wiary pobili królestwa, spełniali sprawiedliwo

ść

, dochodzili obietnic,

zamykali paszcze lwów;

34

stłumili moc ognia, unikn

ę

li ostrzy miecza, zostali

umocnieni z powodu słabo

ś

ci, stali si

ę

silni w walce, pochylili zast

ę

py obcych.

35

Kobiety odbierały swych martwych z powodu wskrzeszenia; za

ś

drudzy zostali

zatłuczeni

kijami

nie

uznawszy

wykupienia

*

,

by

dost

ą

pi

ć

lepszego

zmartwychwstania.

36

Za

ś

inni przyj

ę

li prób

ę

szyderstw, biczowa

ń

, a nadto p

ę

t i

wi

ę

zienia;

37

zostali ukamienowani, przepiłowani, do

ś

wiadczani, umarli poprzez mord

mieczem, chodzili wokół w owczych i kozich skórach, cierpi

ą

c bied

ę

, b

ę

d

ą

c

uciskanymi i krzywdzonymi.

38

(

Ci, których

ś

wiat nie był godny); bł

ą

kaj

ą

cy si

ę

na

pustkowiach,

w

górach, jaskiniach i

w

dziurach ziemi.

39

Zatem ci wszyscy otrzymali

ś

wiadectwo z wiary,

ale

nie odebrali obietnicy,

40

gdy

ż

Bóg przewidział wzgl

ę

dem nas co

ś

lepszego, oraz by bez nas nie zostali uczynieni

doskonałymi.

*11,1

tak

ż

e: argumentem, prób

ą

*11,5

ST

z hebr. Chanoch; patrz:

I Moj

ż

esza 5,22

*11,7

ST

z hebr. Noach

*11,13

tak

ż

e: ogarn

ą

wszy, zrozumiawszy

*11,16

tak

ż

e: ojczyzn

ę

*11,17

ST

z hebr. Ic'haka

*11,18

tak

ż

e: nazwane po imieniu

*11,28

co znaczy: z hebr. Omini

ę

cie

(o wieczerzy paschalnej, baranku paschalnym, lub o

ż

ydowskim

ś

wi

ę

cie)

*11,31

tak

ż

e: niewierz

ą

cy

*11,35

w domy

ś

le: za pewn

ą

sum

ę

12.

Dlatego my, maj

ą

c tak wielk

ą

, otaczaj

ą

c

ą

nas rzesz

ę

ś

wiadków, odłó

ż

my na

bok wszelki ci

ęż

ar oraz łatwo otaczaj

ą

cy

nas

grzech

i

dzi

ę

ki wytrwało

ś

ci biegnijmy w

ustalonej

dla

nas walce

*

.

2

Patrzmy z daleka na Jezusa, sprawc

ę

*

i wypełniciela

**

wiary, który z powodu znajduj

ą

cej si

ę

przed nim rado

ś

ci - wytrwał krzy

ż

, zlekcewa

ż

ył

ha

ń

b

ę

,

oraz

usiadł na prawicy tronu Boga.

3

Porównajcie sobie

tego, który

w

ś

ród

grzesznych, cierpliwie zniósł bunt wzgl

ę

dem siebie, aby

ś

cie uwalniani

*

, nie utrudzili

waszych dusz

**

.

4

Jeszcze si

ę

nie przeciwstawili

ś

cie, walcz

ą

c a

ż

do krwi wobec

*

grzechu.

5

Zapomnieli

ś

cie te

ż

o zach

ę

cie, która jest wam przedkładana jako dzieciom: Moje

dziecko, nie lekcewa

ż

karcenia Pana, ani nie b

ą

d

ź

bez sił,

kiedy

jeste

ś

przez niego

do

ś

wiadczany.

6

Bo kogo Pan miłuje - tego uczy

*

, a ka

ż

de dziecko, które przyjmuje

**

- to

ć

wiczy

***

.

Przypowie

ś

ci 3,11

7

Je

ś

li znosicie to wychowywanie dzieci

*

, Bóg jest wam dany jako dzieciom; bo co

to

za

dziecko, którego ojciec nie uczy?

8

Za

ś

je

ś

li

ż

yjecie bez wychowywania, którego

wszyscy stali si

ę

uczestnikami, zatem jeste

ś

cie nie

ś

lubnymi, a nie dzie

ć

mi.

9

Wcze

ś

niej

mieli

ś

my

jako

wychowawców ojców naszej cielesnej natury i

ich

szanowali

ś

my;

czy

ż

nie daleko bardziej

winni

ś

my

by

ć

posłuszni Ojcu duchów,

aby

ś

my

ż

yli?

10

Gdy

ż

tamci

wychowywali na niewiele dni, według

tego,

jak im si

ę

wydawało; za

ś

Ten wychowuje

dla korzy

ś

ci, a

ż

do otrzymania swojej cz

ęś

ci Jego

ś

wi

ę

to

ś

ci.

11

A ka

ż

de wychowywanie przeciw

temu, co

jest obecnie, nie wydaje si

ę

by

ć

rado

ś

ci

ą

, ale udr

ę

k

ą

. Ale potem wydaje pokojowo usposobiony owoc

sprawiedliwo

ś

ci

tym, którzy

s

ą

przez nie wy

ć

wiczeni.

12

Dlatego przywró

ć

cie do dobrego stanu zwisaj

ą

ce r

ę

ce i osłabione kolana.

13

Czy

ń

cie waszymi nogami proste

*

ś

cie

ż

ki, aby

to

chrome nie zboczyło

**

, ale bardziej

zostało uleczone.

14

Ubiegajcie si

ę

o

pokój ze wszystkimi oraz

o

u

ś

wi

ę

cenie

*

, bez którego nikt

nie

zobaczy Pana.

15

Dogl

ą

dajcie, aby kto

ś

nie był pozostawiony w tyle

*

, z dala od łaski

Boga i by jaki

ś

korze

ń

gorzko

ś

ci - rosn

ą

c wzwy

ż

- si

ę

nie rozplenił, i

by

przez niego

wielu nie zostało skalanych.

16

Aby kto

ś

nie był

nierz

ą

dny, albo nie po

ś

wi

ę

cony

Bogu

jak Ezaw, który za jeden pokarm, oddał swój przywilej pierworództwa.

17

Bowiem

wiecie,

ż

e

gdy

pó

ź

niej chciał uzyska

ć

błogosławie

ń

stwo, został uznany za

niegodnego; gdy

ż

nie odkrył pozycji skruchy, chocia

ż

jej

szukał ze łzami.

18

Nie podeszli

ś

cie

do

góry,

która

da si

ę

dotkn

ąć

, do gorej

ą

cego ognia, ciemno

ś

ci,

mroku i nawałnicy;

19

do d

ź

wi

ę

ku tr

ą

by oraz głosów słów, którzy

ci, co je

słyszeli -

błagali, aby nadto nie został im dodany

jaki

ś

nakaz.

20

Bo nie mogli unie

ść

tego, co

jest postanowione: Cho

ć

by nawet zwierz

ę

dotkn

ę

ło si

ę

góry, zostanie

ukamienowane, albo zastrzelone pociskiem z łuku.

II Moj

ż

esza 19,13

21

A tak

straszne

to

było zjawisko,

ż

e

Moj

ż

esz powiedział: Jestem napełniony boja

ź

ni

ą

i

dr

żą

cy.

22

Ale

wy

podeszli

ś

cie do góry Syjon

*

,

do

miasta

ż

yj

ą

cego Boga, do

niebia

ń

skiej Jerozolimy oraz niezliczonej ilo

ś

ci aniołów;

23

do

uroczystego

zgromadzenia, zboru pierworodnych zapisanych w niebiosach,

do

Boga - s

ę

dziego

wszystkich oraz

do

duchów sprawiedliwych,

które

doszły do doskonało

ś

ci.

24

Tak

ż

e

do po

ś

rednika Nowego Testamentu - Jezusa, oraz

do

krwi pokropienia, silniej

mówi

ą

cej ni

ż

Abla.

25

Uwa

ż

ajcie, by

ś

cie si

ę

nie wymawiali

Temu, co

mówi. Gdy

ż

je

ś

li tamci -

wymawiaj

ą

c si

ę

- nie uciekli

temu, co

prowadził sprawy

Boga

na ziemi; daleko

bardziej my,

je

ś

li

wymawiamy si

ę

Temu

z niebios.

26

Jego głos potrz

ą

sn

ą

ł wtedy

ziemi

ą

, a teraz obwie

ś

cił, mówi

ą

c: Ja jeszcze raz wstrz

ą

sn

ę

nie tylko ziemi

ą

, ale i

Niebem.

Aggeusz 2,6

27

Czyli

to

"jeszcze raz" - objawia usuni

ę

cie

rzeczy, które

s

ą

wstrz

ą

sane

*

, poniewa

ż

s

ą

stworzone; aby pozostały

te, które

nie s

ą

wstrz

ą

sane.

28

Dlatego przyjmuj

ą

c niezachwiane królestwo,

oby

ś

my

posiadali łask

ę

, przez któr

ą

słu

ż

ymy Bogu w miły sposób, po

ś

ród godno

ś

ci i pobo

ż

no

ś

ci

*

.

29

Bowiem nasz Bóg

jest

tak

ż

e ogniem trawi

ą

cym.

*12,1

tak

ż

e: walce wewn

ę

trznej, trwodze

*12,2

tak

ż

e: wodza

**12,2

tak

ż

e: wykonawc

ę

*12,3

tak

ż

e: osłabiani

**12,3

tak

ż

e: umysłów

*12,4

tak

ż

e: przeciw, odno

ś

nie, na skutek

*12,6

tak

ż

e: wychowuje, poprawia, karci

**12,6

tak

ż

e: uznaje, akceptuje

***12,6

tak

ż

e: smaga, chłoszcze

*12,7

tak

ż

e:

ć

wiczenie i uczenie, karanie

*12,13

tak

ż

e: wyprostowane; sprawiedliwe

**12,13

tak

ż

e: zawróciło

*12,14

co znaczy: oddzielenie i oczyszczenie

*12,15

tak

ż

e: przyszedł za pó

ź

no, był słabszym

*12,22 ST

hebr. Cyon

*12,27

tak

ż

e: chwiane

*12,28

tak

ż

e: ostro

ż

no

ś

ci

13.

Niech trwa wzajemne kochanie.

2

Nie zapominajcie go

ś

cinno

ś

ci; gdy

ż

niektórym uszło uwagi,

ż

e dzi

ę

ki niej ugo

ś

cili aniołów

*

.

3

Pami

ę

tajcie

o

uwi

ę

zionych,

jakby

ś

cie byli zjednoczeni; i

o tych, którzy

s

ą

krzywdzonymi, skoro sami jeste

ś

cie w

ciele.

4

Niech

po

ś

ród wszystkich

b

ę

dzie

szanowane mał

ż

e

ń

stwo, a ło

ż

e bez skazy;

gdy

ż

rozpustników oraz cudzoło

ż

ników Bóg os

ą

dzi.

5

Prowad

ź

cie sposób

ż

ycia nie

przywi

ą

zany do pieni

ę

dzy; b

ę

d

ą

c zadowoleni z obecnych warunków; bo sam

Bóg

powiedział: Nie wypuszcz

ę

ci

ę

, ani ci

ę

nie porzuc

ę

.

Jezusa syna Nuna 1,5

6

Wobec

tego my, którzy ufamy

*

, mówimy: Pan

jest

mi pomocnikiem, nie b

ę

d

ę

si

ę

bał, co mi

uczyni człowiek?

Psalm 56,12; 118,6

7

Przypominajcie sobie

tych, którzy

wam pokazuj

ą

drog

ę

;

tych,

co wam oznajmili

Słowo Boga, których wiar

ę

na

ś

ladujecie; starannie badaj

ą

c ko

ń

cówk

ę

ich

sposobu

ż

ycia.

8

Jezus Chrystus wczoraj i dzisiaj ten sam, tak

ż

e na wieki.

9

Nie dajcie si

ę

wodzi

ć

ró

ż

norodnym i obcym nauczaniom. Poniewa

ż

szlachetne serce

jest

umocnione łask

ą

- a nie pokarmami, przez które nie zostali wspomo

ż

eni

ci, co nimi

ż

yli.

10

Mamy ołtarz, z którego nie maj

ą

mo

ż

no

ś

ci zje

ść

ci, którzy

słu

żą

Namiotowi

*

.

11

Gdy

ż

do

miejsc

Ś

wi

ę

tych, za grzech, jest wnoszona przez arcykapłana krew

zwierz

ą

t,

a

ich ciała s

ą

spalane na zewn

ą

trz obozu.

12

Dlatego Jezus, aby u

ś

wi

ę

ci

ć

lud dzi

ę

ki własnej krwi, ucierpiał na zewn

ą

trz bramy

miejskiej .

13

Wi

ę

c wychod

ź

my do niego, na zewn

ą

trz obozu, oznajmiaj

ą

c

*

jego

obelg

ę

.

14

Bo nie mamy tutaj trwałego

*

miasta - ale szukamy

**

przyszłego.

15

Zatem

przez niego, zawsze składajmy Bogu ofiar

ę

uwielbienia, to jest owoc warg,

które

wyznaj

ą

jego Imi

ę

.

16

Ale nie zapominajcie

o

dobroczynno

ś

ci i wspólnocie, gdy

ż

Bóg

ma

w

takich ofiarach upodobanie.

17

B

ą

d

ź

cie zjednani

z tymi, którzy

toruj

ą

wasze drogi oraz

im

ulegajcie, by to czynili z

rado

ś

ci

ą

, a nie ci

ęż

ko wzdychaj

ą

c, gdy

ż

to

jest dla

was niekorzystne. Bo oni trwaj

ą

bez snu z powodu waszych dusz, a

ż

eby zda

ć

sprawozdanie.

18

Módlcie si

ę

za nas; poniewa

ż

jeste

ś

my przekonani,

ż

e mamy szlachetne sumienie

i we wszystkim chcemy by

ć

szlachetnie zawróceni

*

.

19

I zach

ę

cam,

aby

to uczyni

ć

w

wi

ę

kszym stopniu, abym wam szybciej został przywrócony.

20

Za

ś

Bóg pokoju,

który

we krwi Wiecznego Przymierza

zaprowadził do góry, z

martwych, wielkiego Pasterza owiec, naszego Pana Jezusa,

21

oby was udoskonalił

*

do czynienia Jego woli w ka

ż

dym szlachetnym

**

uczynku; powoduj

ą

c w nas

to, co

jest

miłe wobec Niego przez Jezusa Chrystusa. Jemu chwała na wieki wieków.

Amen.

22

Ale prosz

ę

was, bracia, wytrzymujcie słowo zach

ę

ty, bo wam te

ż

TR

krótko

poleciłem.

23

Wiedzcie,

ż

e

został uwolniony nasz brat Tymoteusz. Razem z nim zaraz

was zobacz

ę

, je

ś

li szybciej b

ę

dzie

mógł

przyj

ść

.

24

Pozdrówcie wszystkich waszych

, którzy

id

ą

na przedzie oraz wszystkich

ś

wi

ę

tych.

Pozdrawiaj

ą

was z Italii.

25

Łaska po

ś

ród was wszystkich. Amen.

*13,2

co znaczy: posła

ń

ców

*13,6

tak

ż

e: m

ęż

nie stawiamy czoło, nie boimy si

ę

*13,10

tak

ż

e: ziemskiej

Ś

wi

ą

tyni

*13,13

tak

ż

e: nios

ą

c, wytrzymuj

ą

c

*13,14

dosłownie: trwaj

ą

cego, pozostaj

ą

cego na miejscu, niezmiennego

**13,14

tak

ż

e: pragniemy

*13,18

tak

ż

e: post

ę

powa

ć

, zachowywa

ć

si

ę

*13,21

tak

ż

e: uporz

ą

dkował, przygotował, pouczył, wyposa

ż

ył

**13,21

tak

ż

e: odpowiednim, prawym, sprawiedliwym, doskonałym