64.Skutki

ustrojowe

przewrotu

majowego.

Nowela

sierpniowa z 1926r.

Przewrót majowy 12.V.1926 r. zapoczątkował 9 letnie
autorytarne rządy Józefa Piłsudskiego i jego obozu sanacji (do
1935

r.).

Celem

Piłsudskiego

było

zwiększenie

interwencjonizmu państwowego. Główną przyczyną była
katastrofalna sytuacja gospodarcza (wzrastające bezrobocie,
spadek produkcji przemysłowej, hiperinflacja, strajki i
utrudniająca eksport polityka celna Niemiec) i niezaradni
politycy u władzy (walki polityczne, brak większości
parlamentarnej, częste zmiany gabinetu – 13 rządów w ciągu
8 lat niepodległej Polski). W latach 1926-1930, ekipa rządząca
nie posiadała przewagi w sejmie. Starała się współpracować z
różnymi grupami i zachować pozory legalizmu i liberalizmu.
Równocześnie prowadziła wytrwałą walkę o stopniowe
ograniczenie roli ciała przedstawicielskiego. Od 1929 r.
nastąpił okres jawnych rządów autorytarnych, znacznie
ograniczono role opozycji, obniżona została ranga sejmu.
Piłsudski stworzył system, w którym na drodze zmian
prawnych i poprzez praktykę polityczną ograniczona została
znacznie rola parlamentu, wzrosło zaś znaczenie rządu,
Prezydenta i Generalnego Inspektora Sił Zbrojnych. Piłsudski
sterował wszystkimi trzema organami władzy (był członkiem
rządu, szefem armii i miał wpływ na Mościckiego.
2.VIII.1926 r. została uchwalona tzw. „nowela sierpniowa”.
Miała ograniczyć „sejmokrację” i bardziej uniezależnić rząd od
parlamentu. Uprawniała ona Prezydenta do rozwiązania
Sejmu i Senatu na wniosek rządu. Prezydent otrzymał prawo
wydawania niektórych rozporządzeń z mocą ustawy, w
okresie gdy Sejm był rozwiązany (między kadencjami) lub w
okresie

kadencji,

na

podstawie

ustawowego

pełnomocnictwa. Ustawa ta wzmacniała znacznie role rządu i
prezydenta.
Drugim

aktem-wzmacniającym

autorytarną

władzę

Piłsudskiego był dekret z 6.VIII.1926r. „O organizacji
najwyższych władz wojskowych”-. Powoływał on do życia
instytucję

Generalnego

Inspektora

Sił

Zbrojnych,

niezależnego od Sejmu i od rządu, podlegającego jedynie
Prezydentowi.

Generalnym

Inspektorem

a

także

zwierzchnikiem Sztabu Głównego został Piłsudski. On był tez
nieprzerwanie ministrem spraw wojskowych od maja 1926 r.
aż do śmierci w maju 1935 r. (w14 kolejnych gabinetach).
Nowa władza przeprowadziła czystki nie tylko w wojsku ale
także w administracji państwowej. Ważniejsze stanowiska

(wojewodów, starostów, naczelników departamentów i
szefów policji) obsadzono starymi piłsudczykami. W stosunku
do osób niepokornych i niewygodnych dopuszczano się
aktów

przemocy.

Instrumentem

tłumienia

krytyki

skierowanej pod adresem rządu stał się „dekret prasowy”.