T 02 Ciepło spalania paliw stałych 2015

background image

POLITECHNIKA ŁÓDZKA

INSTYTUT MASZYN PRZEPŁYWOWYCH

Zakład Techniki Cieplnej i Chłodnictwa



LABORATORIUM

Z TERMODYNAMIKI




Ćwiczenie nr T-02


Temat:

Oznaczanie ciepła spalania i wartości

opałowej paliw stałych.























Opracował: dr inż. Władysław Kasieczka

Łódź - 2014

Laboratorium Techniki Cieplnej i Chłodnictwa

90-924 Łód

ź

; ul. Stefanowskiego 1/15

background image

T-02.

Oznaczanie ciepła spalania i warto

ś

ci opałowej paliw stałych.

strona: 2/23

1 . CEL ĆWICZENIA

Celem ćwiczenia jest określenie ciepła spalania paliwa stałego - węgla przy pomocy kalorymetru zwykłego z bombą

kalorymetryczną oraz obliczenie wartości opałowej badanego paliwa.

2. PODSTAWY TEORETYCZNE ANALIZY TECHNICZNEJ PALIW

STAŁYCH

W termodynamice zaś spalanie jest jedną z przemian cieplnych, dla których analizy stworzono szereg modeli

pomocnych przy ocenie energetycznych skutków określonego procesu spalania. Podstawy teoretyczne spalania
przedstawione są w pracach [2, 7, 10].

Spalaniem teoretycznym nazwano spalanie całkowite i zupełne, w którym stosunki składników wyjściowych

i produktów reakcji są zgodne ze znanymi z chemii zależnościami stechiometrycznymi. Proces spalania może być
niecałkowity i niezupełny.

Spalanie niecałkowite występuje w zasadzie tylko przy paliwach stałych i charakteryzuje się zawartością części

palnych w odpadach paleniskowych - w żużlu, przesypie i lotnym popiele. Przyczyną spalania niecałkowitego są niepalne
substancje mineralne tworzące popiół, którego zawartość utrudnia dopalanie się paliwa.

W przypadku spalania niezupełnego w produktach spalania pojawiają się gazy palne - CO, H

2

, CH

4

. Przyczyny

spalania niezupełnego mogą być bardzo różne - za mała ilość doprowadzonego powietrza, niedostateczne wymieszanie paliwa
z utleniaczem, przewlekle spalanie w wyniku zbyt niskich temperatur w palenisku i inne.

Najczęściej produktem spalania niezupełnego jest tlenek węgla CO, który jest gazem trudnym do dopalenia. Jego

obecność w spalinach wynika z własności węgla, który jest nie tylko pierwiastkiem palnym, ale silnym środkiem
redukującym. Dlatego spalanie węgla przebiega zawsze przez zgazowanie. W wyniku tego, w warstwie paliwa tworzy się
CO

2

wraz z CO. Tlenek węgla CO może nie znaleźć w przestrzeni paleniska warunków do spalenia. W rzeczywistym

procesie spalania zachodzą bardzo złożone przemiany chemiczne.

Głównymi palnymi składnikami paliw są związki węgla i wodoru.
Paliwami nazywa się w technice materiały charakteryzujące się tym, że:
1) w procesie spalania wywiązują stosunkowo dużą ilość energii cieplnej z jednostki masy;
2) produkty ich spalania stanowią mieszaninę gazów, która może być wykorzystana jako czynnik termodynamiczny;
3) mają własności, przy których proces jest sprawny, ekonomiczny i łatwy w eksploatacji;
4) są łatwo dostępne ze względu na duże zapasy w naturze i możliwość ich łatwego wydobycia i przetwórstwa;
5) ich utleniaczem jest przede wszystkim powietrze atmosferyczne.
Z technicznego punktu widzenia paliwami nazywa się substancje celowo wykorzystywane do otrzymywania dużych

ilości ciepła.

Paliwa stosowane w energetyce można podzielić na naturalne i sztuczne, a ze względu na stan skupienia - na paliwa

stałe, ciekłe i gazowe.

2.1. Ciepło spalania i wartość opałowa paliw.

Najważniejszymi cechami paliwa z punktu widzenia jego praktycznego wykorzystania jest wartość opałowa i ciepło

spalania

Ciepło spalania (Q

s

) jest to ilość ciepła, jaka się wydziela przy spalaniu całkowitym i zupełnym jednostki masy lub

objętości paliwa, jeśli wszystkie produkty spalania wracają do temperatury początkowej składników, biorących udział w
spaleniu, a para wodna powstała po spalaniu paliwa ulegnie skropleniu.

Dla uściślenia definicji podaje się jeszcze, że temperatura początkowa i końcowa procesu spalania ma być równa

0

°

C z uwagi na zależność ciepła spalania od temperatury. Zależność ta w zakresie temperatur otoczenia jest bardzo słaba.

Wartością opałową paliwa (Q

j

) nazywa się ilość ciepła, jaka wydziela się przy spaleniu całkowitym i zupełnym

jednostki masy lub objętości paliwa i ochłodzeniu produktów spalania do temperatury początkowej, którą jest 0°C (lecz w
tym przypadku para wodna powstała przy spalaniu nie ulegnie wykropleniu).

Przypadek ten jest niemożliwy do realizacji para wodna po ochłodzeniu spalin do 0

°

C ulegnie zawsze wykropleniu,

jednak w praktyce bardziej użyteczną wielkością jest wartość opałowa. Decyduje o tym fakt, że spaliny uchodząca ze
wszystkich urządzeń cieplnych mają temperaturę wyższą od 100°C, zawierają więc nieskroploną parę wodną.

Wartość opałowa Q

j

jest więc liczbowo równa różnicy między ciepłem spalania Q

s

, a ilością ciepła potrzebną do

odparowania wody zawartej w paliwie oraz powstałej ze spalania wodoru z tego paliwa.

Można ją określić wzorem:

Q

j

= Q

s

– r m

w

(1)

gdzie: Q

s

– ciepło spalania paliwa [kJ/kg pal.]; Q

j

– wartość

opałowa paliwa [kJ/kg pal.]; r - ciepło parowania wody

w temperaturze pomiaru (dla t = 0°C, r = 2500 kJ/kg wody); m

w

- całkowita masa wody powstałej przy spaleniu

jednostki masy paliwa [kg wody/kg paliwa].

Ciepła spalania i wartości opałowe poszczególnych składników paliwa podano w tablicy 2.1.

background image

T-02.

Oznaczanie ciepła spalania i warto

ś

ci opałowej paliw stałych.

strona:

3/23

Tablica 2.1. Ciepło spalania i wartość opałowa poszczególnych składników paliwa

Równania stechiometryczne

Jednostka

objętościowa

1

Ciepło

spalania

Q

s

Wartość
opałowa

Q

j

Jednostka

masowa

Ciepło

spalania

Q

s

Wartość

opałowa

Q

j

H

2

+ ½0

2

= H

2

O

kJ/m

3

12770

10760

kJ/kg

141974

119169

C + ½O

2

= CO

kJ/m

3

-

-

kJ/kg

10216

10216

C + O

2

= CO

2

kJ/m

3

-

-

kJ/kg

33913

33913

CO + ½O

2

= CO

2

kJ/m

3

12644

12644

kJ/kg

10132

10132

S + O

2

= SO

2

kJ/m

3

-

-

kJ/kg

9064

÷

12351

9064

÷

12351

CH

4

+ 2O

2

= CO

2

+ 2H

2

O

kJ/m

3

39858

35672

kJ/kg

55601

49949

C

2

H

4

+ 3O

2

= 2C0

2

+ 2H

2

O

kJ/m

3

64016

59955

kJ/kg

50786

47562

C

2

H

6

+ 3,5O

2

= 2CO

2

+ 3H

2

O

kJ/m

3

70422

64351

kJ/kg

-

-

1)

Objętość paliw gazowych wyraża się w m

3

mierzonych w warunkach normalnych, tzn. przy ciśnieniu 101,3 kPa,

w temperaturze 0°C (273,15 K).

2.2. Paliwa stałe

Do najważniejszych naturalnych paliw stałych według wzrastającego stopnia uwęglenia zalicza się: drewno, torf,

węgiel brunatny, węgiel kamienny, antracyt. Najstarszym geologicznie węglem o największej zawartości pierwiastka C jest
antracyt (>94% C), najmłodszym torf (~30% C) [5]. Pośrednie miejsca zajmują węgiel kamienny (70

÷

88% C) oraz młodszy,

mniej uwęglony węgiel brunatny (<70%C). Węgiel naturalny jest mieszaniną węgla bezpostaciowego oraz różnych
organicznych związków chemicznych powstałych w wyniku uwęglania, czyli rozkładu materiału organicznego bez dostępu
powietrza.

Orientacyjna charakterystykę podstawowych paliw stałych przedstawiono w tablicy 2.2.

Tablica 2.2. Orientacyjna charakterystyka podstawowych paliw stałych

Stan

paliwa

Paliwo

Drewno

Torf

Węgiel

brunatny

2)

Węgiel

kamienny

2)

Antracyt

R

o

b

o

cz

y

Wartość opałowa Q

j

r

MJ/kg

7,9

÷

15,5

8,4

÷

12,5

6,3

÷

21

13

÷

29,3

20,9

÷

29,3

Zawartość wilgoci całkowitej W

t

r

%

15

÷

50

30

÷

50

1)

15

÷

60

5

÷

27

5

÷

30

Zawartość popiołu A

r

%

0,5

÷

1

2

÷

10

7

÷

20

5

÷

40

5

÷

35

S

u

ch

y

i

b

ez

p

o

p

io

ło

w

y

Zawartość części lotnych V

daf

%

85

67

÷

75

40

÷

60

10

÷

48

3

÷

10

Zawartość pierwiastka węgla C

daf

%

50

53

÷

62

66

÷

78

76

÷

90

93

÷

97

Zawartość wodoru H

daf

%

6

5

÷

6

4

÷

7

4

÷

6

1

÷

3

Zawartość tlenu O

daf

%

43,9

29

÷

39

14

÷

27

3

÷

15

1

÷

3

Zawartość azotu N

daf

%

0,1

2,3

÷

3,3

0,7

÷

3,5

1,3

÷

1,8

0,5

÷

1,5

Zawartość siarki palnej S

c

daf

%

0

0,2

÷

0,3

0,5

÷

2

0,5

÷

2

0,5

÷

1

Wartość opałowa Q

j

daf

MJ/kg

18,8

20,4

÷

23,3

25,5

÷

28,8

30,3

÷

35,2

33,4

÷

34,2

1)

Świeżo wydobyty torf ma ok. 90% wilgoci.

2)

Dotyczy węgli wydobywanych w kraju.

2.2.1. Węgiel kamienny.

Podstawowym paliwem energetycznym w naszym kraju jest węgiel kamienny [5]. Podstawą podziału węgla

kamiennego na typy (wg PN-82/G-97002 - Węgiel kamienny. Typy) są naturalne cechy, charakteryzujące jego przydatność
technologiczną, określane wg następujących wskaźników:
-

zawartości części lotnych w węglu w przeliczeniu na stan suchy i bezpopiołowy – V

daf

(wg PN-81/G-04516);

-

zdolności spiekania, oznaczona metodą Rogi – RI (wg PN-81/G-04518);;

-

dylatacji - b (wg PN-81/G-04517);

-

wskaźnika wolnego wydymania - SI (wg PN-81/G-04515);

-

ciepła spalania w przeliczeniu na stan suchy i bezpopiołowy - Q

daf

(wg PN- 81/G-04513).

Rozróżnia się następujące typy węgla kamiennego: węgiel płomienny, gazowo - płomienny, gazowy, gazowo-koksowy,

ortokoksowy, metakoksowy, semikoksowy, chudy, antracyt, metaantracyt. Do węgli typowo energetycznych przeznaczonych
do bezpośredniego spalania zalicza się trzy pierwsze typy. Podział na klasy węgli energetycznych w zależności od wartości

background image

T-02.

Oznaczanie ciepła spalania i warto

ś

ci opałowej paliw stałych.

strona: 4/23

opałowej w stanie roboczym Q

j

r

i zawartości popiołu w węglu w stanie roboczym A

r

jest przedstawiony w PN-82/G-97003 -

Węgiel kamienny do celów energetycznych. Charakterystykę polskich energetycznych węgli kamiennych podano w tablicy
2.3 [18].

Tablica 2.3. Charakterystyka polskich energetycznych węgli kamiennych [1]

Wskaźniki

Rejon

Południowo

wschodni

Rejon

Wschodni

Rejon

Centralny

Rejon

Południowy

Części lotne, %

42,5

÷

40,5

41,0

÷

37,0

38,5

÷

37,0

40,0

÷

39,5

Koks, %

57,5

÷

59,5

59,0

÷

63,0

61,5

÷

63,0

60,0

÷

60,5

Ciepło spalania, kJ/kg

33 000

÷

31000 32 800

÷

32 600 32 600

÷

33 400

31 800

÷

32800

Zawartość C, %

80,5

÷

76,5

78,0

÷

79,5

80,5

÷

81,5

77,5

÷

79,5

Zawartość H

2

, %

5,9

÷

5,2

5,2

÷

5,0

5,6

÷

5,3

5,8

÷

5,3

Zawartość (0

2

+ N

2

), %

12,4

÷

16,7

16,0

÷

14,2

13,2

÷

12,4

16,0

÷

14,1

Zawartość siarki całkowitej, %

1,3

÷

2,0

0,9

÷

1,3

0,8

1,3

Zawartość siarki palnej, %

1,2

÷

2,0

0,8

÷

1,3

0,7

÷

0,8

1,2

÷

1,1

Zawartość prasmoły, %

12,0

÷

8,0

8,0

÷

10,0

13,0

12,5

÷

13,0

Wilgoć całkowita (po urobieniu), %

7,0

÷

20,0

13,0

÷

8,0

8,0

÷

7,0

9,0

÷

8,0

Wilgoć higroskopijna, %

10,0

÷

4,0

8,0

÷

4,5

6,0

÷

2,0

6,0

÷

3,0

Uwaga: Sortymenty płukane zawierają 2

÷

6% wilgoci więcej. Części lotne, koks i inne składniki podano dla suchej masy

palnej.

2.2.2. Inne paliwa stałe

Palne łupki charakteryzują się dużą zawartością popiołu (do 50%) i małą wilgotnością. Wartość opałowa łupków

waha się w granicach 14000

÷

21000 kJ/kg. W kraju łupki spalane są po zmieszaniu z węglem o małej zawartości popiołu.

Koks i półkoks. Jednym z procesów przeróbki chemicznej węgla jest proces odgazowywania, który polega na

rozkładzie termicznym paliwa ogrzewanego bez dostępu powietrza. Paliwa stałe jak drewno, torf oraz węgiel brunatny
odgazowuje się prawie wyłącznie w niskich temperaturach i w tym wypadku proces ten nazywa się wytlewaniem. Ze względu
na zastosowanie koksu i związane z tym wymagania techniczne rozróżnia się następujące g a t u n k i k o k s u :
wielkopiecowy, odlewniczy, generatorowy, opałowy, karbidowy, koksik.

Wymagania dotyczące koksu z węgla kamiennego (gatunków, sortymentów) przedstawione są w PN-86/C-

02050.01

÷

07, a półkoksu w normie PN-88/C-97957 - Półkoks z węgla kamiennego. Norma PN-86/C-02050.06 - Koks z węgla

kamiennego. Koks przemysłowo-opałowy przedstawia wymagania dotyczące koksów dla celów opałowych.

Węgiel brunatny. Produkcja energii elektrycznej w krajowej energetyce zawodowej w dużym stopniu opiera się na

węglu brunatnym. Podstawowe własności węgla brunatnego podano w tabl. 10.2. W węglach brunatnych spotyka się duże
zawartości siarki. Zwykle wzrost ilości siarki towarzyszy wzrostowi zasolenia węgla brunatnego. Technika racjonalnego
spalania węgli zasolonych w energetyce nie jest jeszcze opanowana.

Polska klasyfikacja węgli brunatnych wprowadza podział na typy w zależności od zawartości wilgoci całkowitej

przeliczonej na stan bezpopiołowy oraz wydajności smoły wytlewnej przeliczonej na stan bezpopiołowy i suchy (PN-75/G-
97051.00. Węgiel brunatny. Typy).

Podział węgla brunatnego na klasy dla celów energetycznych przedstawia PN-91/G- 97051.01 - Węgiel brunatny.

Klasy węgla dla celów energetycznych, podział zaś na sortymenty PN-75/G-97051.05 - Węgiel brunatny. Sortymenty.

Torf jest produktem rozkładu roślin, podobnie jak węgiel i jest geologicznie tworem najmłodszym wśród paliw

kopalnych. Zależnie od sposobu wydobycia otrzymuje się torf w kawałkach (kształt cegieł), frezowany (drobne kawałki),
hydrotorf (wypłukany woda - błoto wysuszone i pokruszone). Świeżo wydobyty torf ma do 90% wilgoci i jest suszony na
powietrzu do 40

÷

50% zawartości wilgoci. Podstawowe własności torfu podano w tabl. 10.2.

Paliwa roślinne. Do najczęściej stosowanych paliw roślinnych zalicza się drewno i jego odpady z obróbki (trociny,

wióry,...). Wyjątkowo stosowane są jako paliwa: słoma zbożowa (Q

j

r

15.9 MJ/kg), paździerze z lnu (Q

j

r

16.3 MJ/kg) i

konopi. Podstawowe własności drewna jako paliwa podano w tabl. 10.2.

Paliwa odpadowe. Odpady palne otrzymuje się z różnych procesów technologicznych. Maja one różną wartość

opałową (np. odpady starej gumy - Q

j

r

~13400 kJ/kg, ścinki skóry - Q

j

r

~18400 kJ/kg). W przemyśle papierniczym spala się

ługi posulfitowe o zawartości wilgoci 15

÷

50%, zawartości popiołu 10

÷

25%, wartości opałowej 4100

÷

14700 kJ/kg.

Gospodarka komunalna, zwłaszcza w Europie Zachodniej, spala śmieci w specjalnych paleniskach. Wartość opałowa śmieci
miejskich wynosi około Q

j

r

= 3400

÷

12500 kJ/kg.

background image

T-02.

Oznaczanie ciepła spalania i warto

ś

ci opałowej paliw stałych.

strona:

5/23

3. ANALIZA TECHNICZNA PALIW STAŁYCH

Najważniejszymi wielkościami technicznymi charakteryzującymi paliwo stałe są: zawartość wilgoci i popiołu,

zawartość części lotnych, ciepło spalania i wartość opałowa. Jednym ze składników paliwa decydującym o efektywności
spalania jest wilgoć (rys. 3.1) [1].

Rys. 3.1. Schemat składu węgla i przebiegu procesu spalania [1]

Wilgoć zawartą w paliwie można podzielić na następujące rodzaje: wilgoć konstytucjonalną (chemicznie związaną z

substancją), wilgoć higroskopijną (znajdującą się w powierzchniowych warstwach substancji i utrzymującą się w wyniku sił
adsorpcji) oraz wilgoć zewnętrzną. Wilgoć zewnętrzna dzieli się na powierzchniową (utrzymującą się na powierzchni cząstek)
i grawitacyjną (ściekającą pod działaniem siły ciążenia).

Wilgoć można podzielić wg energii wiązania z paliwem tj. na chemiczną, fizykochemiczną i fizykomechaniczną.
Wilgoć równoważną, którą ma paliwo przy względnej zawartości wilgoci powietrza 60% i temperaturze 20

°

C

nazywa się wilgocią higroskopijną lub wilgocią paliwa powietrzno-suchego. Charakteryzuje ona higroskopijne własności
paliwa.

Popiół powstaje z niepalnej, mineralnej substancji paliwa. Zmniejsza on udział masy palnej, co obniża wartość

opałowa paliwa, utrudnia proces spalania i zanieczyszcza powierzchnię wymiany ciepła. W zależności od ilości i postaci
poszczególnych substancji, przemiany chemiczne podczas spalania wpływają na skład i właściwości powstającego popiołu.
Dlatego zawartość popiołu w paliwie jest wielkością umowną i temperatura jego oznaczania nie może być dowolna (zgodnie z
Polską Normą - 815±15

°

C). Popiół w stanie sypkim nazywamy popiołem lotnym, a w stanie stopionym i zlanym - żużlem.

Zawartość części lotnych jest jedną z najbardziej charakterystycznych cech węgla (rys. 10.3) [9]. Z każdego węgla

pod wpływem ogrzewania wydziela się pewna ilość par, gazów i smół, a pozostaje pewna ilość substancji nielotnej, nazywana
koksem lub pozostałością po odgazowaniu.

Wartość opałowa paliwa zależy głownie od zawartości części palnych oraz balastu, tj. głownie wilgoci i popiołu.
W celu jednoznacznego zdefiniowania stanu odniesienia paliwa wprowadzono sztucznie stworzone pochodne

podstawowego składu roboczego: stan roboczy, analityczny, suchy, suchy - bezpopiołowy, organiczny.

Stan roboczy jest to stan węgla o takiej zawartości wilgoci i popiołu, jaką ma węgiel, z którego pobrano próbkę

ogólną.

W stanie analitycznym zawartość wilgoci i popiołu jest taka sama, jaką posiada próbka analityczna doprowadzona

do stanu równowagi z wilgocią atmosferyczną (stan powietrzno-suchy).

W stanie suchym węgiel nie zawiera wilgoci całkowitej. W stanie suchym i bezpopiołowym węgiel nie zawiera

wilgoci całkowitej i popiołu a w stanie organicznym - wilgoci całkowitej i substancji mineralnej.

Przy przeliczaniu wartości parametrów paliw stałych z danego stanu na inny stosuje się współczynniki

przeliczeniowe określone w PN-91/G-04510 - Paliwa stałe. Symbole i współczynniki przeliczeniowe. Nie maja one
zastosowania przy przeliczaniu wartości opałowej, którą należy przeliczać zgodnie z PN-81/G- 04513 - Paliwa stałe.
Oznaczanie ciepła spalania i obliczanie wartości opałowej
.

background image

T-02.

Oznaczanie ciepła spalania i warto

ś

ci opałowej paliw stałych.

strona: 6/23

3.1. Pobieranie próbek paliwa stałego do badań

Pobieranie próbek ma na celu uzyskanie niewielkiej ilości paliwa, które reprezentowałaby wszystkie cechy

jakościowe badanej partii. Pobieranie, przygotowanie i sprawdzanie próbek paliw stałych omówione są w odpowiednich
normach.

Wymienione normy stanowią zbiór praktycznych przepisów podających metody pobierania, pomniejszania

i przygotowania próbek paliw. Od prawidłowości pobrania próbki i jej przygotowania do analizy zależy zgodność wyników
oznaczeń z rzeczywistymi własnościami paliwa. Podział próbek produkcyjnych zestawiono w tablicy 3.1.

Tablica 3.1. Podział próbek produkcyjnych węgla do analizy chemicznej wg PN-90/G-04502

Próbki pierwotne

Próbki ogólne

zwykłe

specjalne

Średnie próbki laboratoryjne

zwykłe

specjalne

Próbki analityczne

zwykłe

specjalne

d

o

o

zn

ac

za

n

ia

z

aw

ar

to

śc

i

w

il

g

o

ci

p

rz

em

ij

aj

ąc

ej

W

ex

d

o

o

zn

ac

za

n

ia

z

aw

ar

to

śc

i

w

il

g

o

ci

w

w

ęg

lu

p

o

w

ie

tr

zn

o

su

ch

y

m

(

w

il

g

o

ci

h

ig

ro

sk

o

p

ij

n

ej

)

W

h

d

o

o

zn

ac

za

n

ia

z

aw

ar

to

śc

i

w

il

g

o

ci

ca

łk

o

w

it

ej

W

t

1

1

,4

0

,2

S

0

,2

d

o

o

zn

ac

za

n

ia

z

aw

ar

to

śc

i

w

il

g

o

ci

p

rz

ze

m

ij

aj

ąc

ej

W

ex

d

o

o

zn

ac

za

n

ia

z

aw

ar

to

śc

i

w

il

g

o

ci

w

w

ęg

lu

p

o

w

ie

tr

zn

o

su

ch

y

m

(

w

il

g

o

ci

h

ig

ro

sk

o

p

ij

n

ej

)

W

h

d

o

o

zn

ac

za

n

ia

z

aw

ar

to

śc

i

w

il

g

o

ci

ca

łk

o

w

it

ej

W

t

3.2. Przygotowanie próbek laboratoryjnych i analitycznych.

Z próbki ogólnej, po jej odpowiednim rozdrobnieniu i wymieszaniu, wydziela się średnie próbki laboratoryjne.

Wszystkie czynności związane z ich przygotowaniem powinno być prowadzone szybko w takich warunkach, aby paliwo nie
zmieniło za wartości wilgoci. Przed oznaczeniem zawartości wilgoci przemijającej próbki powinny być transportowane i
przechowywane w szczelnych naczyniach. Sposób pobierania i przygotowania próbek węgla do analizy przedstawiono
przykładowo na rys. 3.2.

3.3. Oznaczanie zawartości wilgoci

Sposoby oznaczania zawartości wilgoci w paliwach stałych szczegółowo opisano w normie PN-80/G-04511 -

Paliwa stałe. Oznaczanie zawartości wilgoci.

Wprowadza ona następujące określenia:

- wilgoć przemijająca (W

ex

) - jest to cześć wody zawartej w paliwie tracona podczas suszenia w powietrzu do

osiągnięcia stanu przybliżonej równowagi z wilgocią powietrza otoczenia;

- wilgoć węgla powietrzno-suchego (wilgoć higroskopijna) (W

h

) - jest to woda pozostała w węglu po osiągnięciu

przybliżonej równowagi z wilgocią powietrza otoczenia;

- wilgoć całkowita (W

t

r

) - jest łączna zawartość wilgoci przemijającej i wilgoci higroskopijnej w paliwie roboczym;

- wilgoć analityczna (W

a

) - jest to wilgoć zawarta w próbce analitycznej 0,2 przygotowanej do prowadzenia oznaczeń.

Rodzaje wilgoci w paliwie stałym i metody ich oznaczania wg PN-80/G-04511 przedstawiono na rys. 3.3.

background image

T-02.

Oznaczanie ciepła spalania i warto

ś

ci opałowej paliw stałych.

strona:

7/23

Rys. 3.2. Uproszczony schemat pobierania i przygotowania próbek węgla wg PN-80/G – 04502

Rys. 3.3. Rodzaje wilgoci w paliwie stałym i metody ich oznaczania wg PN-80/G - 04511

background image

T-02.

Oznaczanie ciepła spalania i warto

ś

ci opałowej paliw stałych.

strona: 8/23

3.3.1. Oznaczanie zawartości wilgoci przemijającej.

Zgodnie z PN-80/G- 04511 zawartość wilgoci przemijającej w paliwie można wyznaczyć dwoma sposobami:

-

metodą suszenia na powietrzu - polegająca na suszeniu próbek paliwa o granulacji poniżej 10 mm w atmosferze
powietrza w temperaturze pokojowej i na oznaczeniu wagowym ubytku masy próbki podczas suszenia;

-

metodą suszarkową - jest to metoda przyspieszona, polega na wysuszeniu próbki paliwa w suszarce o temperaturze
50 ± 5

°

C przy zapewnionej ciągłej wymianie powietrza.

Suszenie należy zakończyć, jeżeli w ciągu 2 godzin zmiana masy jest mniejsza niż 0,1% początkowej masy paliwa.

Zawartość wilgoci przemijającej W

ex

r

, w %, oblicza się wg wzoru:

m

-

m

m

-

m

W

r

ex

100

3

1

2

1

=

%

(10.8)

gdzie: m

1

- masa tacy z odważką paliwa przed suszeniem, g; m

2

- masa tacy z odważką paliwa po suszeniu, g; m

3

- masa

tacy, g.

Dane pomiarowe podano w tablicy pomiarowej 3.2. Oznaczenie zawartości wilgoci przemijającej W

ex

r

[%]

3.3.2. Oznaczanie zawartości wilgoci w próbce analitycznej paliwa powietrzno-suchego

(higroskopijnego)

Celem oznaczenia zawartości wilgoci higroskopijnej w paliwie stosuje się dwie metody: suszarkową i destylacyjną.
M e t o d a s u s z a r k o w a
polega na suszeniu, przez co najmniej 60 min, próbki paliwa powietrzno-suchego

(o granulacji poniżej 3 mm) w suszarce w atmosferze powietrza lub azotu (paliwa utleniające się w powietrzu w temperaturze
suszenia) w temperaturze 105

÷

110

°

C i na oznaczeniu wagowym ubytku masy próbki podczas suszenia. Zawartość wilgoci w

paliwie powietrzno-suchym (higroskopijnej) W

h

w %, oblicza się wg wzoru:

m

m

m

m

W

h

100

6

4

5

4

=

%

(10.9)

gdzie: m

4

- masa naczynia z odważką paliwa przed suszeniem, g; m

5

- masa naczynia z odważką paliwa po suszeniu, g; m

6

-

masa naczynia, g.

M e t o d a d e s t y l a c y j n a polega na oddestylowaniu z toluenem wody zawartej w odważce paliwa (około

50 g), pomiarze objętości oddestylowanej wody po skropleniu par i obliczeniu zawartości wilgoci na podstawie masy odważki
oraz objętości oddestylowanej wody wg normy PN-80/G-04511.

Dane pomiarowe podano w tablicy pomiarowej 3.3. Oznaczenie zawartości wilgoci higroskopijnej metodą

suszarkową w próbce analitycznej paliwa W

h

[%]

3.3.3. Oznaczenie zawartości wilgoci całkowitej.

Celem określenia zawartości wilgoci całkowitej oddzielnie oznacza się zawartość wilgoci przemijającej W

ex

r

, po

czym zawartość wilgoci w stanie powietrzno-suchym W

h

a następnie zawartość wilgoci całkowitej W

t

r

, w %, oblicza się ze

wzoru:

100

W

100 -

W

W

W

r
ex

h

r

ex

r

t

+

=

%

(10.10)

M e t o d ę

c i ą g ł e g o pomiaru zawartości wilgoci mikrofalowym miernikiem wilgotności węgla

przedstawiono w normie PN-87/G-04542 - Węgiel kamienny. Ciągły pomiar zawartości wilgoci mikrofalowym miernikiem
wilgotności węgla
, a metodę i m p e d a n c y j n ą - w normie PN-87/G-04547 - Węgiel kamienny. Ciągły pomiar
zawartości wilgoci impedancyjnym miernikiem wilgotności węgla.

3.4. Oznaczanie zawartości popiołu i jego analiza

Popiół jest pojęciem umownym, określającym pozostałość składającą się z substancji mineralnych, otrzymaną po

całkowitym spaleniu i wyprażeniu paliwa w określonych warunkach. Zawartość niepalnej substancji mineralnej w paliwie i
jej skład, oznaczanej jako popiół (nazwa ogólna niepalnej substancji mineralnej w paliwie) wpływa na jego jakość i
przydatność paliwa oraz własności eksploatacyjne palenisk.

Sposób oznaczania zawartości popiołu w paliwach stałych metoda spalania szczegółowo opisano w normie

PN-80/G-04512 - Paliwa stałe. Oznaczanie zawartości popiołu metodą wagową. Metoda ta polega na całkowitym spaleniu

background image

T-02.

Oznaczanie ciepła spalania i warto

ś

ci opałowej paliw stałych.

strona:

9/23

1

÷

2 g odważki paliwa w piecu laboratoryjnym (muflowym) w temperaturze 815±15

°

C i wyprażeniu pozostałego popiołu w

warunkach umownych.

Wyróżnia się dwie metody spopielania paliwa:

powolnego spopielania, polegająca na stopniowym ogrzewaniu pieca do temperatury 815±15

°

C wraz z umieszczonym

w nim tygielkami z odważkami badanego paliwa;

szybkiego spopielania, polegająca na powolnym wsuwaniu tygielków z odważkami badanego paliwa do wcześnie
nagrzanego pieca do temperatury 815±15

°

C i wyprażeniu ich w tej temperaturze (metody tej nie stosuje się do węgla

brunatnego).

Spopielanie można prowadzić w atmosferze powietrza lub w atmosferze powietrza z dodatkiem tlenu (tylko

w metodzie szybkiego spopielania).

Procentową zawartość popiołu w próbce analitycznej (w stanie powietrzno - suchym) określa się ze wzoru:

m

-

m

m

-

m

A

a

100

1

2

1

3

=

%

(10.11)

gdzie: m

1

- masa wyprażonego tygielka, g; m

2

- masa tygielka z odważką paliwa przed spopieleniem, g; m

3

- masa tygielka

z popiołem, g.

Dane pomiarowe podano w tablicy pomiarowej 3.4.

Oznaczenie zawartości popiołu w próbce analitycznej paliwa stałego A

a

[%]

Przy przeliczeniu otrzymanych wyników zawartości popiołu w próbce analitycznej należy stosować wzory podane

w PN-91/G-04510 - Paliwa stałe. Symbole i współczynniki przeliczeniowe.

4. TEORETYCZNE PODSTAWY KALORYMETRYCZNEGO OKREŚLANIA

EFEKTÓW CIEPLNYCH.

Ogromna większość kalorymetrów daje się przedstawić uproszczonym modelem zwanym modelem jednego ciała.

Zakłada się, że kalorymetr składa się z dwóch części (rys.1):

1.

części wewnętrznej, którą stanowi napełnione naczynie kalorymetryczne

2.

części zewnętrznej t.j. osłony

,

którą stanowi najczęściej płaszcz wodny.

Zakłada się, że obie części są jednorodne termicznie.

Rys. 4.1. Teoretyczny model kalorymetru: 1 - naczynie

kalorymetryczne o temperaturze t; 2 - osłona o
temperaturze t

z

W celu określenia efektu cieplnego powstałego w naczyniu kalorymetrycznym (rys.4.1) należy wyznaczyć

zależność miedzy jego wielkością a temperatura. Zakłada się jednorodność termiczną naczynia kalorymetru i osłony.

Ciepło wydzielone w kalorymetrze dQ na skutek np. spalenia próbki składa się z ciepła zakumulowanego w

naczyniu kalorymetrycznym dU w postaci przyrostu jego energii cieplnej (niekoniecznie wewnętrznej) oraz części ciepła
przenikającego do osłony dQ

z

; tj.:

dQ = dU + dQ

z

(4.1)

background image

T-02.

Oznaczanie ciepła spalania i warto

ś

ci opałowej paliw stałych.

strona: 10/23

Przyrost energii cieplnej dU naczynia kalorymetrycznego wraz z całą jego zawartością przy wzroście temperatury o dt

wynosi:

dU = K · dt

(4.2)

gdzie: K [J/K] - współczynnik proporcjonalności nazywany pojemnością cieplną kalorymetru, będący stosunkiem ciepła

zakumulowanego w kalorymetrze do przyrostu jego temperatury. Pojemność cieplna K określana jest podczas
cechowania kalorymetru przy spalaniu próbki paliwa wzorcowego.

Ilość ciepła dQ

z

przenikająca do osłony w czasie d

τ

można wyznaczyć z zależności:

dQ

z

=

α

A (t – t

z

)d

τ

(4.3)

gdzie:

α

- współczynnik proporcjonalności charakteryzujący ilość ciepła przenikająca do osłony; t, t

z

- temperatura wody

w naczyniu kalorymetrycznym i osłonie.

Równanie bilansu cieplnego kalorymetru będzie miało postać:

dQ = K dt +

α

A (t – t

z

)d

τ

(4.4)

stad:

)

(

d

d

d

d

z

t

t

A

t

K

Q

+

=

α

τ

τ

(4.5)

Efekt cieplny uzyskany w kalorymetrze można wyznaczyć poprzez scałkowanie równania (4.5), przy znajomości

zmian temperatur t i t

z

w czasie pomiaru oraz stałych K i

α

.

5. KALORYMETRY DO OZNACZANIA CIEPŁA SPALANIA

5.1. Podział

Spośród kalorymetrów do oznaczania ciepła spalania można wyróżnić:

a) kalorymetry zwykłe, których temperatura osłony jest stała podczas pomiaru (t

z

= const) - przy ich pomocy pomiar

przeprowadzony jest zgodnie z Polskimi Normami (PN-67/G-04513 "Paliwa stałe. Oznaczanie ciepła spalania i wartości
opałowej
").

b) kalorymetry adiabatyczne, których temperatura osłony jest w każdej chwili pomiaru równa zmieniającej się

temperaturze naczynia kalorymetrycznego

c) mikrokalorymetry rożnych typów pozwalające określić ciepło spalania z bardzo dużą dokładnością.

5.2. Układ kalorymetryczny. Bomba kalorymetryczna

Zasadniczą częścią każdego kalorymetru do oznaczania ciepła spalania paliw stałych jest bomba kalorymetryczna,

w której spala się odważkę badanego paliwa.

Bomba kalorymetryczna (rys. 5.1b) stanowi cylindryczne grubościenne naczynie ciśnieniowe wykonane

z nierdzewnej stali. Odważkę paliwa w postaci sprasowanej pastylki lub pyłu w woreczku koloidalnym umieszcza się
w tyglu. Zapłon paliwa jest inicjowany spaleniem drutu stalowego zawieszonego miedzy elektrodami bomby 2, do których
doprowadza się w tym celu prąd elektryczny przewodami dołączonymi do bomby. W przekazywaniu płomienia
uczestniczy nitka bawełniana łącząca drut stalowy z pastylką paliwa.

Spalenie paliwa następuje w atmosferze tlenu, którym napełnia się przed pomiarem bombę pod ciśnieniem

2

÷

2,5 MPa (20 – 25 atn), przewodem 4 z zaworem zwrotnym.

background image

T-02.

Oznaczanie ciepła spalania i warto

ś

ci opałowej paliw stałych.

strona:

11/23

Rys. 5.1. Układ kalorymetryczny do oznaczania ciepła

spalania:

(a)

Zestaw kalorymetryczny: 1 - naczynie
kalorymetryczne, 2 - płaszcz wodny, 3 - bomba
kalorymetryczna, 4 - mieszadło,

(b)

Bomba kalorymetryczna: 1 - tygiel, 2 - elektrody,
3 - zawór wylotowy, 4 - zawór do napełniania
tlenem

5.3. Kalorymetr zwykły

Kalorymetr zwykły (rys.5.1) składa się z dwóch zasadniczych części naczynia kalorymetrycznego (1) z umieszczoną

wewnątrz bombą kalorymetryczną (3) i wypełnionego wodą w ilości około 2,5 kg oraz płaszcza wodnego (2) otaczającego
naczynie kalorymetryczne.

Na skutek spalenia odważki paliwa w bombie następuje wzrost temperatury wody wypełniającej naczynie

kalorymetryczne . Temperaturę tą mierzy się termometrem (5) z działką elementarną 0,01

°

C zanurzonym w naczyniu.

Mieszadło (4) służy do zintensyfikowania wymiany ciepła z bombą oraz - do wyrównania temperatur wody

w naczyniu kalorymetrycznym.

Płaszcz wodny stanowi naczynie o podwójnych ścianach dużej pojemności (co najmniej 15 dcm

3

), co zapewnić ma

stałą jego temperaturę podczas pomiaru.

Szczegółowe warunki, jakie musi spełnić kalorymetr do pomiaru ciepła spalania określa norma PN-67/G-04513.

6. POMIAR ILOŚCI CIEPŁA WYDZIELONEGO W KALORYMETRZE

6.1. Pomiar temperatury płynu kalorymetrycznego.

Właściwy pomiar temperatury dzieli się na trzy okresy, w czasie których dokonuje się odczytów temperatury

(rys.6.1):

a)

okresu początkowego – charakteryzującego się wymianą ciepła między naczyniem kalorymetrycznym
a płaszczem wodnym na skutek różnicy temperatur pomiędzy nimi;

b)

okresu głównego - rozpoczyna się on z chwilą zapłonu paliwa w bombie i kończy gdy temperatura
kalorymetru przestanie rosnąć (zakończy się wydzielanie ciepła spalania);

c)

okresu końcowego - następuje po okresie głównym i temperatura zmienia się w nim tylko na skutek wymiany
ciepła osłony

Dla określenia ilości ciepła wydzielonego w kalorymetrze zwykłym stosuje się metodę poprawionego przyrostu

temperatury.

background image

T-02.

Oznaczanie ciepła spalania i warto

ś

ci opałowej paliw stałych.

strona: 12/23

Rys.6.1. Zależność temperatury wody w naczyniu kalorymetru od czasu podczas wyznaczania ciepła spalania

Temperaturę początkową naczynia kalorymetrycznego dobiera się tak aby temperatura osłony t

z

zawierała się

między nią a przewidywaną temperaturą końcową kalorymetru w celu zmniejszenia do minimum wymiany ciepła z osłoną
podczas okresu głównego.

6.2. Bilans cieplny kalorymetru zwykłego.

Dla wyznaczenia ciepła wydzielonego Q oblicza się całkowity (poprawiony) przyrost temperatury kalorymetru

t

c

.

Przyrost ten miałby miejsce podczas wydzielania się tego efektu cieplnego, lecz wtedy, gdy naczynie kalorymetryczne
byłoby izolowane adiabatycznie od otoczenia.

To ciepło wydzielone obliczamy:

Q = K

t

c

(6.1)

gdzie : K - pojemność cieplna kalorymetru;

t

c

- poprawiony przyrost temperatury:

t

c

=

t +

θ

(6.2)

gdzie:

t = t

kk

t

k0

- rzeczywisty przyrost temperatury w okresie głównym;

Θ

- poprawka na wymianę ciepła naczynia

kalorymetrycznego z otoczeniem.

W dokładnych pomiarach:

t

c

= (t

kk

+

δ

k

) – (t

k0

+

δ

0

)+

θ

+ b

t

(6.3)

gdzie:

δ

k

,

δ

0

– poprawki na kalibrację termometru przy temperaturze t

kk

i t

k0

podane w świadectwie termometru;

b

t

- poprawka na wystający słupek rtęci obliczona z zależności:

b

t

=

β⋅

[t

gk

(t

gk

- t

ot

) – t

g0

(t

g0

– t

ot

)]

(6.4)

gdzie:

β

= 0,00016 – współczynnik rozszerzalności względnej rtęci w szkle, t

ot

– temperatura otoczenia w okresie pomiaru.

background image

T-02.

Oznaczanie ciepła spalania i warto

ś

ci opałowej paliw stałych.

strona:

13/23

Równanie bilansu cieplnego naczynia kalorymetrycznego w dowolnym okresie w czasie d

τ

przybiera postać:

dQ + W

d

τ

= K

dt +

α

A(t – t

z

) d

τ

(6.5)

gdzie: dQ - ciepło wydzielone w kalorymetrze; Wd

τ

- praca mieszania (W - moc mieszania);

α

(t – t

z

)d

τ

- ciepło oddane do

osłony;

α

- współczynnik proporcjonalności.

Całkując równanie (6.5) w czasie trwania okresu głównego otrzymujemy:

(

)

(

)



+

=

n

n

z

K

W

d

t

t

K

t

Q

τ

τ

τ

τ

τ

α

0

0

(6.6)

Przez porównanie (6.1), (6.2) i (6.6) otrzymujemy

(

)

(

)

0

0

τ

τ

τ

α

τ

τ

=

Θ

n

z

K

W

d

t

t

K

n

(6.7)

gdzie: (

τ

n

-

τ

0

) - czas trwania okresu głównego.

Oznaczając

z

z

t

K

K

W

t

K

=

+

α

α

, uzyskujemy

(

)

τ

α

τ

τ

d

t

t

K

n

z

=

Θ

0

(6.8)

gdzie: t

z

' - jest poprawioną temperaturą osłony o wartość odpowiadającą zrównoważeniu pracy mieszania ciepłem

wymienionym dodatkowo z osłoną, tak by bilans cieplny kalorymetru nie uległ zmianie.

W okresie początkowym i końcowym dQ = O i równanie bilansu cieplnego (8) przyjmuje postać:

W

t

t

d

dt

K

z

=

+

)

(

α

τ

(6.9)

Okresy początkowy i końcowy są dużo krótsze od stałej czasowej kalorymetru K/

α

, można więc przyjąć, że zmiany

temperatury w tych okresach są liniowe.

Otrzymujemy więc równanie bilansu cieplnego dla tych okresów

(

)

(

)

=

+

=

+

W

t

t

Ka

W

t

t

Ka

z

z

α

α

2

1

(6.10)

gdzie: a

1

- średni przyrost temperatury w jednostce czasu w okresie początkowym; a

2

- średni przyrost temperatury

w jednostce czasu w okresie końcowym; t

p

- średnia temperatura okresu początkowego; t

k

- średnia temperatura

okresu końcowego.

Pomiar wyżej wymienionych wielkości a

1

, a

2

, t

p

, t

k

umożliwia wyznaczenie z równań (6.10) stałych

α

/K i t

z

',

można bowiem równania te zapisać w postaci:




=

+

=

+

z

k

z

p

t

K

t

K

a

t

K

t

K

a

α

α

α

α

2

1

(13)

stąd

p

k

t

t

a

a

K

=

2

1

α

i

2

1

2

1

a

a

a

t

a

t

t

p

k

z

=

(6.11)

background image

T-02.

Oznaczanie ciepła spalania i warto

ś

ci opałowej paliw stałych.

strona: 14/23

6.3 . Oznaczenie poprawki temperaturowej metodą wykreślną

Poprawkę temperaturową można wyznaczyć ze wzorów (6.8) i (6.11) jeśli mamy jest przebieg temperatury w czasie

w okresach początkowym, głównym i końcowym.

Całkę we wzorze (6.6, 6.7, 6.8) znajdujemy wyznaczając pola powierzchni zawartej między linią przebiegu zmian

temperatury w okresie głównym a prostą poziomą t = t'

z

(najwygodniej na wykresie wykonanym na papierze

milimetrowym) i sumując je z odpowiednim znakiem biorąc pod uwagę przelicznik jednostek (rys. 6.2).

(

)

τ

α

τ

τ

d

t

t

K

n

z

=

Θ

0

p

k

t

t

a

a

K

=

2

1

α

( )

A

c

d

t

t

A

A

a

z

n

=

=

τ

τ

τ

0

'

1

2

(

)

2

0

min

mm

C

c

a

- współczynnik

przeliczeniowy zależny od skali wykresu


A

c

t

t

a

a

a

g

k

wykr

Θ

=

0

0

2

1

Rys.6.2. Zależność temperatury wody w naczyniu kalorymetru od czasu podczas wyznaczania ciepła spalania – wyznaczanie

poprawki temperatury metodą wykreślną

6.4. Oznaczenie poprawki temperaturowej metodą rachunkową

Poprawkę temperaturową można też obliczyć w sposób czysto rachunkowy podstawiając zależność (6.11) do (6.8)

otrzymujemy

(

)

0

2

1

2

1

0

τ

τ

τ

τ

τ

=

Θ

n

k

k

p

k

p

k

n

t

t

a

t

a

t

td

t

t

a

a

(6.12)

Należy jeszcze obliczyć całkę z przebiegu temperatury naczynia kalorymetrycznego w okresie głównym.
Dla jego wyznaczenia oraz dla określenia wielkości a

1

, a

2

, t

p

, t

k

. dokonuje się pomiarów temperatury kalorymetru,

we wszystkich okresach pomiarowych co pewien z góry ustalony i jednakowy odstęp czasu. Odstęp ten jest uznany za
jednostkę czasu (również do obliczenia a

1

i a

2

).

Przyjęcie tej w zasadzie dowolnej jednostki czasu nie wpływa na wynik obliczeń, to jest na wartość Q. Jeśli kolejne

temperatury pomierzone w okresie głównym są: t

o

, t

1

, t

2

..... t

n

w odstępach czasu

∆τ

= 1 to korzystając z metody trapezów

mamy:

=

=

+

+

=

1

1

0

2

0

n

i

i

i

n

t

t

t

td

n

τ

τ

τ

gdzie

τ

0

-

τ

1

= n

(6.13)

background image

T-02.

Oznaczanie ciepła spalania i warto

ś

ci opałowej paliw stałych.

strona:

15/23

podstawiając powyższe do równania (6.12) otrzymujemy poprawkę temperaturową

Θ

RP

, która nosi nazwę poprawki

Regnaulta - Pfaundlera.:

n

a

a

a

t

a

t

t

t

t

t

t

a

a

p

k

n

i

i

gi

gk

g

p

k

RP





+

=

=

=

2

1

2

1

1

1

0

2

1

2

Θ

(6.14)

gdzie: n – liczba jednostek minutowych okresu głównego; a

1

– średni przyrost temperatury okresu początkowego

przypadający na jedną minutę; a

2

– średni przyrost temperatury okresu końcowego przypadający na jedną minutę; t

p

i t

k

- średnie temperatury okresu początkowego i końcowego; t

0

= t

g0

– temperatura początkowa okresu głównego

(ostatni odczyt okresu początkowego); t

n

= t

gk

– ostatni odczyt okresu głównego (początkowa temperatura okresu

końcowego); t

gi

– kolejne temperatury okresu głównego odczytywane w okresach jednominutowych.

Wielkość a

1

i a

2

oblicza się jako średnią arytmetyczną z przyrostów temperatury w jednostkach pomiarowych

odstępach czasu

∆τ

okresu początkowego i końcowego, t

p

i t

k

jako średnie arytmetyczne temperatur pomierzonych

w odpowiednich okresach.

Najczęściej

∆τ

= 0,5 min, czas okresu początkowego i końcowego t

o

- t

p

= t

k

-

t

n

= 10

∆τ

= 5 min.

Na podstawie przeprowadzonej analizy wymiany ciepła w kalorymetrze zalecane jest wyznaczanie poprawki

temperaturowej dla bardzo dokładnych pomiarów ciepła spalania przy pomocy bomby kalorymetrycznej z zależności

(

)





+





+

+

+

=

Θ

=

+

=

1

1

0

1

1

1

2

2

2

m

i

m

g

i

z

ps

z

n

m

i

gk

gm

i

z

z

ks

t

t

t

mt

t

t

a

t

t

t

t

m

n

t

t

a

τ

τ

(6.15)

gdzie: a

1

, a

2

- oblicza się jako średnie z przyrostów temperatury w okresie początkowym i końcowym w jednakowych

odstępach czasu

∆τ

= 30 s; m - liczba pół minut okresu głównego do momentu, kiedy temperatura wody w kalorymetrze

zrówna się z temperaturą wody w osłonie, tj. t

m

= t

z

.

Całkę we wzorze (6.12) można obliczyć w sposób znacznie uproszczony przyjmując, że pierwsza temperatura

okresu głównego t

o

= t

p

, oraz, że do n - tego odczytu przebieg temperatury ma charakter liniowy a następnie temperatura

naczynia kalorymetrycznego jest stała i równa temperaturze okresu końcowego.

Ten założony przebieg temperatury kalorymetru przedstawiony jest na rys. 8.

Rys. 6.3. Założony przebieg temperatury

kalorymetru

Przy powyższych założeniach:

(

)

m

n

t

m

t

t

td

k

k

p

n

+

+

=

τ

τ

τ

0

2

(6.16)

Podstawiając powyższe do wzoru (15) otrzymujemy poprawkę temperaturową wyznaczoną wg Buntego

Θ

B

(

)

m

n

a

m

a

a

B

+

=

Θ

2

2

1

2

(6.17)

gdzie: n – liczba jednostek minutowych okresu głównego; m - liczba minut okresu głównego do momentu, kiedy
temperatura wody w kalorymetrze zrówna się z temperaturą wody w osłonie, tj. t

m

= t

z

.; a

1

– średni przyrost temperatury

okresu początkowego przypadający na jedną minutę; a

2

– średni przyrost temperatury okresu końcowego przypadający na

jedną minutę;

background image

T-02.

Oznaczanie ciepła spalania i warto

ś

ci opałowej paliw stałych.

strona: 16/23

Zgodnie z Polskimi Normami dla oznaczania ciepła spalania węgla przyjmuje się m = 1 i otrzymuje się zależność

dla wyznaczenia poprawki temperaturowej wg PN -

Θ

PN

(

)

1

2

2

2

1

+

=

Θ

n

a

a

a

PN

(6.18)

gdzie: n – liczba jednostek minutowych okresu głównego; a

1

– średni przyrost temperatury okresu początkowego

przypadający na jedną minutę; a

2

– średni przyrost temperatury okresu końcowego przypadający na jedną minutę;

Jedną z głównych trudności oznaczenia wydzielonego efektu cieplnego w kalorymetrze zwykłym wyżej

przedstawioną metodą jest trudność w określeniu końca okresu głównego pomiaru.

Przyjmuje się więc, że zakończenie okresu głównego pomiaru następuje po pięciu kolejnych odczytach

jednakowych temperatur kalorymetru.

7. OKREŚLENIE CIEPŁA SPALANIA.

Efekt cieplny wydzielony w kalorymetrze jest sumą efektu cieplnego spalania odważki paliwa w ubocznych efektów

cieplnych, które pojawiają się w bombie kalorymetrycznej. Ich źródłem jest synteza kwasów azotowego i siarkowego oraz
spalenie drutu i nitki bawełnianej doprowadzającej płomień do paliwa

Aby dokładnie ustalić ciepło spalania paliwa należy określić ilość odpowiednich kwasów powstałych w bombie

kalorymetrycznej. Można togo zaniechać stosując odpowiedni współczynnik korygujący oraz znając zawartość siarki
w badanym paliwie.

Ciepło spalania można obliczyć ze wzoru:

S

k

m

m

Q

m

Q

m

f

Q

Q

d

sd

b

sb

a

s

=

1

(7.1)

gdzie: Q

s

a

- ciepło spalania paliwa w stanie analitycznym (stanie, w jakim znajduje się próbka, z której pobrano odważkę

do spalenia); Q - wyznaczona wielkość efektu cieplnego w kalorymetrze; Q

sb

- ciepło spalania bawełny; Q

sd

- ciepło

spalania drutu stalowego; m - masa odważki paliwa; m

b

-w masa nitki bawełnianej; m

d

- masa spalonego drutu;

f -współczynnik korygujący dla węgla f = 0,0015 g; dla koksu f = 0,001 g; S -procentowa zawartość siarki

w paliwie; k - umowne ciepło syntezy i rozpuszczania kwasu siarkowego odniesiona do 1% zawartości siarki

w paliwa; k = 95 J/g.

7.1. Oznaczenie pojemności cieplnej kalorymetru.

Oznaczanie efektu cieplnego wydzielonego w kalorymetrze wymaga znajomości jego pojemności cieplnej.
Dla jej wyznaczenia w kalorymetrach do oznaczania ciepła spalania spala się w bombie odważkę pewnego wzorca

termochemicznego o znanym cieple spalania. Wzorcem tym jest najczęściej kwas benzoesowy o cieple spalania:
Q

swz

= 26 456 kJ/kg.

Przyrost temperatury kalorymetru jest mierzony i obliczany tak samo jak podczas pomiaru ciepła spalania.
Dla określenia ilości kwasu azotowego powstałego w bombie kalorymetrycznej przemywa się ją wodą destylowaną

którą po wlaniu do naczynia i ogrzaniu do wrzenia miareczkuje się 0,1 n KOH w obecności fenoloftaleiny do uzyskania
trwałego różowego zabarwienia.

Pojemność cieplną kalorymetru wyznaczamy ze wzoru:

c

d

sd

b

sb

wz

swz

t

V

c

m

Q

m

Q

m

Q

K

+

+

+

=

(7.2)

gdzie: m

wz

- — masa spalonego wzorca termochenicznego; m

b

- masa nitki bawełnianej; m

d

- masa spalonego drutu;

Q

swz

- ciepło spalania wzorca termochemicznego; Q

sb

- ciepło spalania bawełny; Q

sd

- ciepło spalania drutu stalowego;

c - ciepło syntezy 0, 1 n kwasu azotowego; c = 6 J/ml; V [ml] - ilość zużytego do miareczkowania 0,1 n KOH;

t

c

- przyrost temperatury kalorymetru (dla kalorymetru zwykłego poprawiony przyrost temperatury).

background image

T-02.

Oznaczanie ciepła spalania i warto

ś

ci opałowej paliw stałych.

strona:

17/23

Wyznaczona pojemność cieplna kalorymetru K jest sumą pojemności cieplnej wody K

w

wypełniającej naczynie

kalorymetryczne i tzw. wartości wodnej kalorymetru X, którą stanowi pojemność cieplna naczyń kalorymetrycznych

K = K

w

+ X

(7.3)

gdzie: K

w

= c

pw

. m

w;

- pojemność cieplna wody;

c

pw

- średnie ciepło właściwe wody w okresie mierzonych temperatur;

m

w

- masa wody w naczyniu kalorymetrycznym.

7.1. Obliczanie ciepła spalania na podstawie pomiaru przy pomocy kalorymetru.

Ciepło spalania obliczamy ze wzoru:

m

m

Q

m

Q

m

f

t

K

S

k

m

m

Q

m

Q

m

f

Q

Q

d

sd

b

sb

c

d

sd

b

sb

a

s

=

=

1

1

(

)

(

) (

)

S

k

m

m

Q

m

Q

m

f

t

X

c

m

S

k

m

m

Q

m

Q

m

f

t

K

Q

d

sd

b

sb

w

w

d

sd

b

sb

a

s

+

+

=

+

=

1

1

θ

θ

(7.4)

gdzie: Q

s

a

- ciepło spalania paliwa w stanie analitycznym (stanie, w jakim znajduje się próbka, z której pobrano odważkę

do spalenia); Q - wyznaczona wielkość efektu cieplnego w kalorymetrze;

t - rzeczywisty przyrost temperatury w

okresie głównym;

Θ

- poprawka na wymianę ciepła naczynia kalorymetrycznego z otoczeniem; K – pojemność

cieplna kalorymetru, K

w

= c

pw

. m

w;

- pojemność cieplna wody;

c

pw

- średnie ciepło właściwe wody w okresie

mierzonych temperatur; m

w

- masa wody w naczyniu kalorymetrycznym, X - pojemność cieplna naczyń

kalorymetrycznych; Q

sb

- ciepło spalania bawełny; Q

sd

- ciepło spalania drutu stalowego; m - masa odważki

paliwa; m

b

-w masa nitki bawełnianej; m

d

- masa spalonego drutu; f -współczynnik korygujący dla węgla

f = 0,0015 g; dla koksu f = 0,001 g; S -procentowa zawartość siarki w paliwie; k - umowne ciepło syntezy

i rozpuszczania kwasu siarkowego odniesiona do 1% zawartości siarki w paliwa; k = 95 [J/g].

8. OBLICZANIE WARTOŚCI OPAŁOWEJ.

Wartość opałowa paliwa Q

j

a

, w kJ/kg, w stanie analitycznym oblicza się ze wzoru:

Q

j

a

= Q

s

a

– 2455(8,94 H

a

– W

a

)

0,01

(8.1)

gdzie: Q

s

a

- ciepło spalania próbki analitycznej, w kJ/kg; H

a

- zawartość wodoru w próbce analitycznej, w %;

W

a

- zawartość wilgoci w próbce analitycznej, %; 2455 kJ/kg - ciepło parowania wody, przyjęto zgodnie

z PN- 81/G- 04513; 8.94 - współczynnik liczbowy, wynika z dokładnej wartości masy atomowej wodoru, równej
1,008.

Jeżeli zawartość wodoru H

a

, w %, w paliwie nie jest znana, przybliżona jej wartość można obliczyć z zależności:

-

dla węgla kamiennego:

5

,

18

100

a

a

a

W

A

H

=

(8.2)

-

dla węgla brunatnego:

18

100

a

a

a

W

A

H

=

(8.3)

gdzie: A

a

, W

a

- zawartość popiołu i wilgoci higroskopijnej w próbce analitycznej, %.

background image

T-02.

Oznaczanie ciepła spalania i warto

ś

ci opałowej paliw stałych.

strona: 18/23

Przeliczanie wartości opałowej ze stanu analitycznego na inny stan przelicza się wg zależności podanych w PN-

81/G-04513 - Paliwa stałe. Oznaczanie ciepła spalania i obliczanie wartości opałowej - i tak:

-

na stan roboczy:

100

2455

100

2455

100

100

r

t

a

a
j

a

r

t

r
j

W

W

Q

W

W

Q





+

=

(8.4)


gdzie: W

t

r

- zawartość wilgoci całkowitej w paliwie, %.

-

na stan bezpopiołowy - suchy:





+

=

100

2455

100

100

a

a
j

a

a

daf
j

W

Q

A

W

Q

(8.5)

9. PRZEBIEG ĆWICZENIA.

9.1. Oznaczenie pojemności cieplnej kalorymetru.

Napełnić naczynie kalorymetryczne wodą o temperaturze około 1°C niższą od temperatury płaszcza wodnego w ilości
m = 2400 g.

Przygotować około 10 cm nitki bawełnianej i zważyć ją na wadze analitycznej.

Przygotować pastylkę z wzorca termochemicznego przez sprasowanie razem z jednym końcem nitki i zważyć na
wadze analitycznej. (masa pastylki powinna być 1,3

÷

1,5 g).

Zważyć około 5 cm drutu stalowego na wadze analitycznej.

Załadować bombę przez ułożenie pastylki w tyglu, złożenie drutu między elektrodami i przewieszenie na nim nitki
bawełnianej oraz napełnienie bomby tlenem do ciśnienia 20

÷

25 atn.

Unieść bombę z podłączonymi przewodami zapłonowymi w naczyniu kalorymetrycznym umieścić w nim mieszadło
i termometr, zamknąć kalorymetr i włączyć mieszadło.

Po okresie wyrównania się temperatur (około 5 min.) rozpocząć okres pomiarowy Wszystkich odczytów temperatur
kalorymetru dokonywać w odstępach 0,5 min.

Okres początkowy składa się z 11-tu pomiarów temperatury. Ostatnia temperatura okresu początkowego jest pierwszą
temperaturą okresu głównego i w chwili jej odczytu należy włączyć zapłon paliwa.

Okres główny kończy się po odczycie pięciu jednakowych temperatur z dokładnością do 0,005°C

Ostatnia temperatura okresu głównego jest pierwszą temperaturą okresu końcowego. Okres końcowy składa się z 11-
tu pomiarów temperatury (5 minut).

Po zakończeniu pomiaru rozładować kalorymetr i bombę oraz oczyścić bombę. Zważyć pozostały po spaleniu
w bombie drut stalowy i wyznaczyć ilość drutu spalonego.

9.2. Oznaczenie ciepła spalania węgla.

Pomiar wykonać zgodnie z punktem 9.1. zastępując pastylkę wzorca termochemicznego pastylką wykonaną ze

sproszkowanego paliwa.

Wyniki pomiarów przedstawić w tablicy 9.1.

background image

T-02.

Oznaczanie ciepła spalania i warto

ś

ci opałowej paliw stałych.

strona:

19/23

10. OBLICZENIA BŁĘDU LABORATORYJNEGO OZNACZANIA CIEPŁA

SPALANIA NA PODSTAWIE WYNIKÓW POMIARU.

Ciepło spalania oblicza się z zależności (7.4)

(

) (

)

S

k

m

m

Q

m

Q

m

f

t

X

c

m

Q

d

sd

b

sb

w

w

a

s

+

+

=

1

θ

(10.1)

gdzie: Q

s

a

[kJ/kg]- ciepło spalania paliwa w stanie analitycznym (stanie, w jakim znajduje się próbka, z której pobrano

odważkę do spalenia); c

pw

[kJ/kg

K]- średnie ciepło właściwe wody w okresie mierzonych temperatur;

m

w

[kg] - masa wody w naczyniu kalorymetrycznym, X[kJ/K] - pojemność cieplna naczyń kalorymetrycznych;

t - rzeczywisty przyrost temperatury w okresie głównym;

Θ

- poprawka na wymianę ciepła naczynia

kalorymetrycznego z otoczeniem; Q

sb

[kJ/kg] - ciepło spalania bawełny; Q

sd

[kJ/kg] - ciepło spalania drutu

stalowego; m [kg] - masa odważki paliwa; m

b

[kg] -w masa nitki bawełnianej; m

d

[kg] - masa spalonego drutu;

f -współczynnik korygujący dla węgla f = 0,0015 g; dla koksu f = 0,001 g; S -procentowa zawartość siarki

w paliwie; k - umowne ciepło syntezy i rozpuszczania kwasu siarkowego odniesiona do 1% zawartości siarki

w paliwa; k = 95 [J/g].

Wyznacza się wartości średnie wielkości mierzonych: m

w

; m; m

d

;

t; X – oraz dla wielkości nie podlegających

pomiarowi: c

w

;

θ

; f.

Ustala odchylenia standardowe każdej z mierzonych wielkości:

w

m

σ

;

m

σ

;

d

m

σ

;

t

σ

;

X

σ

;

w

c

σ

;

θ

σ

;

f

σ

biorąc

pod uwagę dokładność pomiarów dla zastosowanych przyrządów pomiarowych.

Wariancję i odchylenie standardowe wielkości Q

s

a

oblicza się w tym przypadku z zależności (przykład patrz [1],

rozdz.1.10 - szczegółowy opis w przykładzie obliczeniowym)





=

i

x

i

a

s

a

s

i

dx

dQ

Q

D

2

2

2

σ

gdzie: x

i

– mierzone wielkości lub zależne od nich;

i

x

σ

- błąd pomiaru mierzonych wielkości

W tym celu oblicza się pochodne Q

s

a

(zależność 10.1) względem jej zmiennych i ustalono ich wartość liczbową dla

wartości średnich z pomiarów

w

a

s

m

Q

;

m

a

s

m

Q

;

d

a

s

m

Q

;

t

Q

a

s

;

X

Q

a

s

;

w

a

s

c

Q

;

θ

a

s

Q

;

f

Q

a

s

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

f

a

s

a

s

c

w

a

s

X

a

s

t

a

s

m

d

a

s

m

a

s

m

w

a

s

Q

f

Q

Q

c

Q

X

Q

t

Q

m

Q

m

Q

m

Q

w

d

w

a

s

σ

σ

θ

σ

σ

σ

σ

σ

σ

σ

θ





+





+





+





+





+





+





+





=


Samą wartość Q

s

a

oblicza się podstawiając wartości średnie wielkości mierzonych do wzoru (7.4)

Jeżeli jako przedział ufności przyjmuje się ±3

a

s

Q

σ

, to wynik pomiaru ciepła spalania określamy z dokładnością

Q

s

a

= Q

s

a

± 3

a

s

Q

σ

,

background image

T-02.

Oznaczanie ciepła spalania i warto

ś

ci opałowej paliw stałych.

strona: 20/23

11. OPRACOWANIE WYNIKÓW POMIARU.

Wykorzystując wyniki pomiarów (tablica 9.1)., wykonać wykresy przebiegu temperatury kalorymetru w czasie
pomiarów pojemności cieplnej kalorymetru i ciepła spalania paliwa.

Wyznaczyć pojemność cieplną kalorymetru wg wzoru (7.2) metodą poprawionego przyrostu temperatury, obliczając
poprawkę temperatury metodą obliczeniową (w przypadku pomiaru pojemności cieplnej kalorymetru).

Wyznaczyć poprawki temperaturowe i poprawione przyrosty temperatury dla pomiaru ciepła spalania paliwa
metodami: wykreślną (bezpośrednio z wykresu), Regnaulta-Pfaundlera, Buntego, ze wzoru (6.15)

(

przyjmując pewną

aproksymację liniową ze wzrostu temperatury w okresie głównym) oraz poprawkę wg Polskiej Normy.

Wyznaczyć efekt cieplny wydzielony w kalorymetrze oraz ciepło spalania paliwa Q

s

a

zgodnie z wzorem (7.4)

z uwzględnieniem uprzednio określonych poprawek temperaturowych różnymi metodami. Porównać wyniki.

Obliczyć zawartość wilgoci i popiołu w badanym węglu.

Obliczyć wartość opałową badanego paliwa z zależności (8.1), (8.4) i (8.5).

Obliczyć błąd wykonanego oznaczenia ciepła spalania (przykład patrz [1], rozdz.1.10 - szczegółowy opis w przykładzie
obliczeniowym)

Wyniki zestawić w tablicy

Przedstawić własne wnioski i uwagi.

LITERATURA:

1.

Praca zbiorowa: Pomiary cieplne. Cz. I. Podstawowe pomiary cieplne. WNT, Warszawa 1995; 2001.

2.

Wiśniewski S.: Termodynamika techniczna. WNT, Warszawa 1987.

3.

Odpowiednie Polskie Normy (m. in. PN-ISO 1928:2002 Paliwa stałe - Oznaczanie ciepła spalania metodą

spalania w bombie kalorymetrycznej i obliczanie wartości opałowej; PN-ISO 1171:2002 Paliwa stałe -

Oznaczanie popiołu)

4.

Dokumentacja Techniczno-Ruchowa. Kalorymetr KL-10. Spółdzielnia Pracy "Precyzja" w Bydgoszczy.

5.

Hnatkow R.: Doskonalenie techniki oznaczania ciepła spalania na przykładzie kwasu benzoesowego. PAK, 1983,

nr 10, s. 331-333.

6.

Kordylewski W. (red.): Spalanie i paliwa. Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej; Wrocław 1999.

7.

Mielecki T.: Wiadomości o badaniu i własnościach węgla. Śląsk. Katowice 1972.

8.

Rudnicki R.: Określenie poprawki różnicy temperatur uwzględniającej przepływ ciepła miedzy układem

a otoczeniem przy pomiarach kalorymetrycznych. PAK, 1976, nr 8, s.272-274.

background image

T-02.

Oznaczanie ciepła spalania i warto

ś

ci opałowej paliw stałych.

strona:

21/23

Ćwiczenie - T02

TABELA POMIAROWA

Data

Grupa

DZIEŃ MIESIĄC

ROK

P

ALIWO

:

Rodzaj: …………………………. Typ: ……………………… Sortyment: ……..……..

OZNACZANIA ZAWARTOŚCI WILGOCI I POPIOŁU W WĘGLU

Tablica pomiarowa 3.2.

Oznaczenie zawartości wilgoci przemijającej W

ex

r

[%]

Próbka 1

Próbka 2

Próbka 3

masa tacy

m

3

[g]

masa tacy z odważką paliwa przed suszeniem

m

1

[g]

masa tacy z odważką paliwa po suszeniu

m

2

[g]

zawartość wilgoci przemijającej w próbce

W

ex

r

[%]

Ś

rednia zawartość wilgoci przemijającej

W

ex

r

[%]





Tablica pomiarowa 3.3.

Oznaczenie zawartości wilgoci higroskopijnej metodą suszarkową

w próbce analitycznej paliwa W

a

[%]

Próbka 1

Próbka 2

Próbka 3

masa naczynia

m

6

[g]

masa naczynia z odważką paliwa przed suszeniem

m

4

[g]

masa naczynia z odważką paliwa po suszeniu

m

5

[g]

zawartość wilgoci analitycznej (higroskopijnej) w próbce

W

a

[%]

Ś

rednia zawartość wilgoci analitycznej (higroskopijnej)

W

a

[%]

Tablica pomiarowa 3.4.

Oznaczenie zawartości popiołu w próbce analitycznej paliwa stałego A

a

[%]

Próbka 1

Próbka 2

Próbka 3

masa tygielka

m

1

[g]

masa tygielka z odważką paliwa przed spopieleniem

m

2

[g]

masa tygielka z popiołem

m

3

[g]

zawartość popiołu w próbce analitycznej

A

a

[%]

Ś

rednia zawartość popiołu w próbce

A

a

[%]

background image

T-02.

Oznaczanie ciepła spalania i warto

ś

ci opałowej paliw stałych.

strona: 22/23

9.1. Tabela pomiarów dla oznaczenia ciepła spalania węgla

Masa wody w naczyniu

kalorymetrycznym

m

w

[kg]

Masa drutu założonego do elektrod

m

d1

[g]

Masa nici bawełnianej

m

b

[g]

Masa drutu pozostałego po spaleniu m

d2

[g]

Masa pastylki paliwa z nicią

m + m

b

[g]

Masa drutu spalonego

m

d

[g]

Masa pastylki paliwa

m [g]

Wartość wodna kalorymetru

X

Ciepło właściwe wody

dla temperatury t

z

(z tablic)

c

w

[kJ/kg

K]

Stała kalorymetru K

K = X + c

w

m

w

Ciepło spalania kwasu

benzoesowego Q

swz

26456 kJ/kg

Ciepło spalania

bawełny Q

sb

17460 kJ/kg

Ciepło spalania drutu

chromonikielinowego Q

sd

6700 kJ/kg

Pomiar temperatury wody w naczyniu kalorymetrycznym

Lp

Okres początkowy

Lp.

Okres główny

Lp.

Okres końcowy

Temperatura osłony

t

p

[

°

C]

a

1

[

°

C/½min]

t

g

[

°

C]

t

k

[

°

C]

a

2

[

°

C/½min]

Lp.

t

z

[

°

C]

0

0

0

0

1

1

1

1

2

2

2

2

3

3

3

3

4

4

4

4

5

5

5

5

6

6

6

6

7

7

7

7

8

8

8

8

9

9

9

9

10

10

10

10

a

1i

= t

pi

– t

p(i-1)

wartość średnia

a

1

= [

°

C/½min]


a

1

= [

°

C/min]

11

a

2i

= t

ki

– t

k(i-1)

wartość średnia

a

2

= [

°

C/½min]

a

2

= [

°

C/min]

11

12

12

13

13

14

14

15

15

16

16

17

17

18

18

19

19

20

20

21

21

22

22

23

23

24

24

25

25

26

26

27

27

28

28

29

29

30

30

31

31

32

32

33

33

34

34

35

35

36

36

37

37

38

38

39

39

40

40

Średnia

Średnia

Średnia

Średnia



background image

T-02.

Oznaczanie ciepła spalania i warto

ś

ci opałowej paliw stałych.

strona:

23/23

Ćwiczenie nr T-02

Data

Grupa

DZIEŃ MIESIĄC

ROK

P

ALIWO

:

Rodzaj: …………………………. Typ: ……………………… Sortyment: ……..……..


ZESTAWIENIE WYNIKÓW OBLICZEŃ I OZNACZEŃ



Wyniki oznaczeń zawartości wilgoci wg. PN

Zawartość wilgoci przemijającej

W

ex

%

Zawartość wilgoci w próbce powietrzno-suchej (analitycznej)

W

a

%

Zawartość wilgoci całkowitej

W

t

r

%

Wyniki oznaczeń zawartości popiołu wg. PN

Zawartość popiołu w próbce analitycznej

A

a

%

Zawartość popiołu w próbce roboczej

A

r

%

Wyniki oznaczeń ciepła spalania i wartości opałowej wg. PN

Oznaczenie poprawki temperaturowej metodą wykreślną

Θ

wykr

deg

Oznaczenie poprawki temperaturowej Regnaulta - Pfaundlera

Θ

RP

deg

Oznaczenie poprawki temperaturowej wzór 6.15

Θ

Rud

deg

Oznaczenie poprawki temperaturowej wg Buntego

Θ

B

deg

Oznaczenie poprawki temperaturowej wg PN

Θ

PN

deg

Oznaczenie poprawki temperaturowej metodą wykreślną

Θ

wykr

deg

Ciepło spalania próbki analitycznej wg PN

Q

s

a

kJ/kg

Ciepło spalania próbki paliwa roboczego wg PN

Q

s

r

kJ/kg

Wartość opałowa próbki analitycznej wg PN

Q

j

a

kJ/kg

Wartość opałowa próbki paliwa roboczego wg PN

Q

j

r

kJ/kg

Ciepło spalania próbki paliwa suchego bezpopiołowego wg PN

Q

s

daf

kJ/kg

Wartość opałowa próbki paliwa suchego bezpopiołowego wg PN

Q

j

daf

kJ/kg

Dokładność pomiaru ciepła spalania

±3

a

s

Q

σ

kJ/kg


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Sprawko 3 spalanie paliw stałych
5 Spalanie paliw stalych
3 Spalanie paliw stałych
Znaczenie dodatków paliwowych w procesach spalania paliw stałych Chyc
5 Spalanie paliw stalych
Ciepło spalania i wartość opałowa paliw stałych
Ciepło spalania i wartość opałowa paliw stałych
fizyczna cieplo spalania wykres
3 Spalanie paliw gazowych
Spalanie paliw 2012
zawiejski, inżynieria materiałowa - semestr 4, Inżynieria Materiałowa pwr - semestr 4, Chemia Fizycz
Pracownia Paliw Stałych - KOLOKWIUM1, Energetyka AGH, semestr 4, IV Semestr, Technika Cieplna, LAB
ciepło właściwe ciał stałych poprawione
Ocena wydajności wytlewania naturalnych paliw stałych
2Podstawowe wiadomości o spalaniu paliw lot
Ciepło spalania DRUK
cieplo spalania w bombie, SGSP, SGSP, cz.1, fizykochemia splania, Fizykochemia spalania
Spalanie paliw ciekłych

więcej podobnych podstron