Przykładowe zabawy ruchowe dostosowane do potrzeb gimnastyki korekcyjnej

Zabawy kształtujące orientację w schemacie ciała

Prawidłowa orientacja w schemacie własnego ciała jest efektem wielu doświadczeń zdobytych
dzięki prawidłowemu funkcjonowania poszczególnych analizatorów. Ogólną wiedzę o
poszczególnych częściach ciała nazywamy obrazem ciała. Bardzo ważne jest, aby do owego obrazu
dzieci miały nastawienie pozytywne. By miały świadomość, że ze swoim ciałem mogą robić to co
chcą. Czucie siebie jako odrębnej jednostki jest podstawą poznawania świata i orientacji w
przestrzeni. Jest ono konieczne dla rozpoczęcia każdego ruchu. Natomiast brak doświadczeń
motorycznych hamuje prawidłowy rozwój psychoruchowy. Dlatego w pracy z dziećmi istotną
rzeczą jest pomaganie im w rozwijaniu pozytywnego obrazu ciała. Nauczanie dbania o własne
ciało: odpowiednie odżywianie, właściwa ilość snu, relaks, częsty ruch.

U wielu dzieci zauważyłam zaburzenia schematu ciała, a zarazem orientacji czasowo -
przestrzennej. Eliminowanie tych deficytów należy do zadań każdego nauczyciela na zajęciach
motoryczno - zdrowotnych, gimnastyki korekcyjnej lub też w czasie każdej innej lekcji.

Poniżej proponuję zabawy, które kształtują orientację w schemacie ciała oraz orientację w czasie i
przestrzeni.

1. Fory

Cele:
W oparciu o klasyczną zabawę w łapanie, kierujemy uwagę dziecka na różne części ciała. "Fory"
najlepiej wypróbować na dworze, bez ograniczenia pola gry.

Przebieg zabawy:
Dzieci ustawiają się. Jedno zostaje łapaczem. Gdy nauczyciel zawoła "start", łapiący postara się
dotknąć któreś z dzieci w plecy, w ramiona, w łokieć, w stopę, w głowę, gdzie tylko chce. Kiedy
mu się to uda, wtedy dotknięte dziecko staje się nowym łapiącym. Zanim zacznie ono biegać,
kładzie rękę na dotkniętym miejscu swojego ciała. Także gdy zaczyna łapanie, musi ono cały czas
trzymać tam rękę. Na przykład, gdy zostało dotknięte w głowę, wówczas podczas polowania trzyma
rękę na głowie.
Jakie są najlepsze miejsce, gdzie łapiący może dotknąć uciekające dziecko?

2. Tańczące nosy

Cele:
Podczas tej zabawy dzieci poruszają poszczególnymi częściami ciała w rytm muzyki, identyfikując
je na podstawie obrazków, które pokazuje prowadzący.

Pomoce:
Żywa, niezbyt szybka muzyka. Poza tym obrazki lub szkice następujących części ciała: ramion, rąk,
głowy, stóp, nóg, oczu, bioder, nosa, palców, kolan i łokci.

Przebieg zabawy:
Stańcie w sali w miejscu, które się wam najbardziej podoba. Za chwilę włączą bardzo ładną
muzykę, a wy macie poruszać w jej rytm taką częścią ciała, którą pokażę wam na obrazku.
Wszystkie pozostałe części waszego ciała powinny pozostać tak nieruchome, jak tylko jest to
możliwe.

(Zanim pokazany zostanie kolejny szkic, proszę za każdym razem zapytać dzieci: Kto mi powie, jak
nazywa się ta część ciała, którą właśnie poruszacie?

3. Czy możecie...?

Cele:
Podczas tej zabawy dzieci ćwiczą identyfikowanie różnych części ciała przy pomocy obu rąk.
Muszą one przy tym koordynować symetryczny ruch dłoni. Jako kontrast służą zadania, w których
dzieci używają tylko palca którejś z rąk.

Przebieg zabawy:
Stańcie w sali w takim miejscu, które wam się szczególnie podoba.
Czy możecie trzymać wasze uszy obiema rękami?...
Czy możecie zakryć obiema rękami usta?...
Czy możecie zakryć obiema rękami oczy?...
Czy możecie dotknąć brody swoim palcem?...
Czy możecie dotknąć swoimi rękami obu nóg?...
Czy możecie dotknąć swoimi dłońmi obu ramion?...
Czy możecie dotknąć palcem swojego nosa?...
Czy możecie położyć obie ręce na swoim brzuchu?...
Czy możecie trzymać obie ręce wysoko ponad głową?...
Czy możecie oba kolana dotknąć swoimi dłońmi?...
Czy możecie położyć palec na swoim pępku?...
Czy możecie obie dłonie położyć na swoich barkach?...
Czy możecie rozłożyć obie ręce bardzo szeroko?...
Czy możecie bardzo do siebie zbliżyć obie dłonie, uważając jednak, aby się nie dotknęły?...
(Proszę powtórzyć tę sekwencję, gdy dzieci będą miały zamknięte oczy podczas reagowania na
polecenia.)

4. Chodzenie i dotykanie

Cele:
Dzieci chodzą po sali i maja za zadanie zidentyfikować poszczególne części ciała.

Przebieg zabawy:
Ustawcie się w jeden za drugim tworząc węża. Najpierw na początku stanę ja, a potem głową węża
będzie za każdym razem inne dziecko. Ten, kto stoi na początku, jest przewodnikiem, a przewodnik
prowadzi węża przez salę. Podczas chodzenia przewodnik wywołuje nazwę jakiejś części ciała.
Pozostałe dzieci muszą wtedy jej dotknąć, nie przerywając marszu. Przewodnik może wywołać
różne części ciała, np. uszy, barki, brzuch, kolana, łokcie, głowa, nogi lub ręce...
Zaczynamy, wy chodzicie za mną...
Głowa!...Nos!...Teraz przejdę na koniec węża, a dziecko stojące za mną jest nowym
przewodnikiem.
(Proszę zatroszczyć się o to, aby przewodnik był często zmieniany.
Następnie dzieci mogą wypróbować podczas chodzenia różne ruchy rąk - ręce do góry, ramiona
rozłożyć na boki, przyciągnąć prawą rękę, przyciągnąć lewą rękę, przyciągnąć obie ręce itd.

5. Dotykanie

Cele:
Podczas tej zabawy dzieci mogą identyfikować poszczególne części ciała, podejmując różne
kontakty z przedmiotami znajdującymi się w sali lub z innymi częściami swojego ciała.

Przebieg zabawy:
Ustawcie się w takim miejscu sali, które wam się najbardziej podoba... Czy możecie mi pokazać,
- jak dotykacie kolanami podłogi?...
- jak dotykacie dłońmi podłogi?...
- jak dotykacie plecami ściany?...
- jak dotykacie plecami podłogi?...
- jak dotykacie łokciami kolan?...
- jak dotykacie dłonią przegubu drugiej dłoni?...
- jak dotykacie ramionami swoich boków?...
- jak dotykacie nosem drzwi?...
- jak dotykacie nosem podłogi?...
- jak dotykacie stopą podłogi?...
- jak dotykacie obiema stopami podłogi?...
- jak dotykacie stopą swojej głowy?...
- jak dotykacie piętami ściany?...
- jak dotykacie obiema rękami stołu?...
- jak dotykacie kolanami brody?...
- jak dotykacie uchem siedzenia krzesła?...
- jak obiema rękami podnosicie zabawkę?...
- jak obiema stopami podnosicie zabawkę?...
Co chcielibyście mi jeszcze pokazać?

6. Figura z dzieci

Cele:
Podczas tej zabawy każda szóstka dzieci układa ze swoich ciał na podłodze ludzką postać. Gdy
grupa jest większa, proszę pracować najpierw z częścią grupy.

W ramach przygotowania dzieci mogą najpierw narysować schemat człowieka, składający się z
sześciu elementów: głowy, tułowia, rąk i nóg.

Przebieg zabawy:
Chciałabym zobaczyć, jak zbudujecie na podłodze ludzika z sześciu osób. Kto chce być
tułowiem?... W porządku, połóż się prosto na podłodze. Kto chce być głową?... Połóż się
zaokrąglając swoje ciało u góry, nieco ponad dzieckiem, które tworzy tułów. Które dzieci chciałyby
być ramionami?... połóżcie się tak, aby ludzik miał rozstawione nogi.
Teraz chciałabym zobaczyć, czy nasz ludzik może się też poruszać. Czy możecie poruszać się tak,
aby ludzik trzymał ręce nad głową?...
Czy możecie poruszyć się tak, aby jedno ramię było w górze, a drugie leżało z boku ludzika?...
(Proszę proponować dzieciom różne ruchy rąk i nóg, które będą stanowić dla nich odpowiednie
wyzwanie.)

7. Nos przy nosie

Cele:
Podczas tej zajmującej zabawy dzieci próbują wprowadzić z zamkniętymi oczami części ciała w
niezwykłą pozycję, jest to interesujące wyzwanie, które udaje się im w pełni zrealizować dopiero po
kilku przejściach.

Przebieg zabawy:
Dobierzcie się w pary z kolegą lub koleżanką i stańcie naprzeciwko siebie na długość ramienia.
Jedno z was zamyka oczy i bardzo powoli idzie do przodu, aby czubkiem swojego nosa znaleźć nos

partnera. Drugie dziecko stoi spokojnie z otwartymi oczami.
Ustawcie się znowu naprzeciwko siebie w odległości ramienia. Oboje zamknijcie oczy i spróbujcie
jednocześnie iść w swoim kierunku, aby jeden czubek nosa spotkał się z drugim. Poruszajcie się
wolno i delikatnie, a także nastawcie uszu, być może usłyszycie, jak oddycha wasz przyjaciel i
wasze uszy pokażą wam drogę do niego...
(Dzieci mogą poćwiczyć podchodzenie do siebie z zamkniętymi oczami i dotykanie się czubkami
stóp, kolanami lub dłońmi.)

8. Powoli do przodu

Cele:
Dzieci przyzwyczajone są do wprawiania w ruch piłki ręką ale poruszanie jej innymi częściami
ciała stanowi dla nich interesujące wyzwanie. Jest to dobre ćwiczenie koncentracji oraz kontrola
nad swoim ciałem. Jednocześnie dzieci mogą się uczyć konsekwentnego postępowania podczas
rozwiązywania problemu.

Pomoce:
Dla każdego dziecka piłka. Najlepsze byłyby stare, zużyte piłki tenisowe, które już nie skaczą.

Przebieg zabawy:
Stańcie na czworakach i połóżcie piłkę przed sobą na podłodze.
Nie używając rąk pokażcie mi, jak powoli toczycie do przodu piłkę tylko swoim czołem. Nie
naciskajcie jej, lecz bardzo lekko dotykajcie jej czołem i popychajcie po podłodze...
Czy potraficie także toczyć piłkę swoim nosem... jednym kolanem... drugim łokciem... jednym
kolanem... drugim kolanem?...
Czy możecie mi pokazać, jak umiecie toczyć piłkę kolanem do tyłu?... Zrobiłyście to wyśmienicie.

9. Geografia ciała

Cele:
Także podczas tej zabawy dzieci lokalizują [poszczególne części ciała. W odróżnieniu od
poprzedniego wariantu mają one mieć tu zamknięte oczy i pracują tylko jedną ręką. Zabawę tę
można wspaniale wykorzystać, aby uspokoić dzieci, gdy wcześniej brały one udział w żywej
zabawie. Proszę mówić bardzo łagodnie i cicho, aby przyczynić się do powstania spokojnej i
rozluźnionej atmosfery. Jednocześnie zabawa ta jest dla dzieci krótką, odświeżającą przerwą.
Można bawić się w nią na siedząco lub na stojąco. Proszę nazwać poszczególne "punkty" ciała,
które dzieci mają potem dotknąć palcem wskazującym.

Przebieg zabawy:
Chciałabym zaprosić was do zabawy która nie jest zbyt prosta. Usiądźcie wygodnie. Chciałabym
sprawdzić, czy możecie wskazywać mi części swojego ciała z zamkniętymi oczami.
(Możliwe jest, że niektóre dzieci będą musiały mieć oczy otwarte, ponieważ będą się czuły
niepewnie. Proszę pozwolić im uczestniczyć w zabawie z otwartymi oczami oraz uważnie je
obserwować, oceniając ich postępy. Większość tych zabaw stanowi dla dzieci pewne wyzwanie i nie
możemy oczekiwać, że wszystkie dzieci sprostają każdemu wyzwaniu.)
Teraz użyjcie swoich palców wskazujących i dotknijcie nimi łokcia... Może się zdarzyć, że musicie
go przez chwilę poszukać. Gdy go już znajdziecie, pozwólcie swojemu palcu przez chwilę na nim
poleżeć. Przejdę pomiędzy wami i zobaczę, gdzie wylądował wasz palec.
Teraz możecie przejść ze swoją dłonią wyżej. Dotknijcie palcem wskazującym czubka waszego
nosa...
(Dalsze przykłady: kolana - małżowiny uszne, broda - czubki palców u nóg, czubki palców u rąk -
pępek.)

10. Drzwi

Cele:
Jest to wspaniała zabawa, podczas której dzieci ćwiczą nazwy części ciała, których muszą użyć, aby
przejść przez koło.

Przebieg zabawy:
Dobierzcie się w pary. Każda para bierze sobie hula - hoop. Jedno z was ma postawić koło na
podłodze i przytrzymać je, aby drugie dziecko mogło przejść przez te "drzwi".
Chciałabym, abyście znaleźli różne możliwości przekraczania okrągłych drzwi. Przejdźcie przez nie
raz normalnie. Proste, nieprawdaż?
Ale czy potraficie przejść przez koło tyłem... lub bokiem?...
Teraz pokażcie mi, jak przekraczacie hula - hoop, gdy przechodzi przez nie najpierw jedna wasza
dłoń...
Pokażcie mi znów coś innego. Najpierw niech przez koło przejdzie wasz łokieć. Uważajcie, aby
łokieć był zawsze z przodu, gdy będziecie wychodzić z koła z drugiej strony...
Teraz jeszcze raz przejdźcie przez koło tyłem i powiedzcie mi, która część przechodzi wtedy koło
jako pierwsza...
Teraz przejdźcie przez koło w jeszcze inny sposób. Tym razem partner, który trzyma hula - hoop
zaproponuje wam, którą częścią ciała, zaczniecie przechodzić przez koło... (Ten fragment zabawy
można przedłużyć, ponieważ dzieci czerpią ogromną przyjemność z obserwowania partnera, jak
przechodzi przez koło wysuwając najpierw nos, kciuk, brzuch lub uszy. Proszę nakłonić dzieci, które
trzymają koło, aby relacjonowały one innym sposób, na jaki wpadł ich partner. Jest to wspaniała
okazja do trenowania świadomości własnego ciała. Potem następuje zmiana ról.)

11. Odwiedziny

Cele:
Zabawa ta jest kontynuacją poprzedniej. Tym razem jednak otwory drzwiowe nie są już pionowe,
co podnosi stopień jej trudności. Dzieci mogą wymyślać wiele różnych możliwości, jaką częścią
ciała mają najpierw przejść przez te niezwykłe otwory.

Pomoce:
Dla każdej pary dzieci koło.

Przebieg zabawy:
Podzielcie się na dwie grupy. Dzieci z jednej grupy dostaną koła. Ustawcie się i wyobraźcie sobie,
że koło to jest drzwiami śmiesznego domku, ponieważ nie są one proste, lecz ukośne. Trzymajcie
więc koło ukośnie i niech dolna jego część unosi się nieco nad podłogą. (Proszę zwrócić uwagę na
to, aby koła były trzymane pod różnymi kątami.)
Pozostałe dzieci z grupy odwiedzają owe komiczne domki z ukośnymi drzwiami i przechodzą przez
każde drzwi. Spróbujcie przejść przez każde koło w inny sposób. Raz przejdźcie najpierw głową,
drugi raz najpierw stopą, następny raz najpierw ręką itp.
Od czasu do czasu można dzieciom postawić jakieś wyzwanie, mówiąc np.: "Czy możecie przejść
przez ukośne drzwi najpierw łokciem, pupą, nosem?")

12. Statuy

Cele:
Jest to odpowiednie zadanie do rozwijania współpracy, które jednocześnie włącza do zabawy
wyobraźnię dzieci oraz pogłębia pozytywne relacje pomiędzy poszczególnymi członkami grupy.

Pomoce:
Dla każdej pary dzieci koła hula - hoop.

Przebieg zabawy:
Dobierzcie się w pary z kolegą lub koleżanką. Każda para bierze sobie hula - hoop i kładzie go na
podłodze. Jedno z dzieci wchodzi do koła. Dziecko poza kołem ma tak przesunąć wszystkie części
ciała swojego partnera stojącego w kole, aby powstała interesująca figura. Zastanówcie się, co
chcecie zrobić ze stopami, z nogami, z dłońmi, łokciami i ramionami, z szyją i głową, z ustami i
oczami. Czy wasz partner ma potem stać jak kowboj, tancerka, drzewo, a może żaba?...
(Gdy dzieci są już gotowe, rzeźbiarze siadają na podłodze, podczas gdy statuy pozostają przez
cały6 czas nieruchome. Proszę przejść z którymś dzieckiem od statuy do statuy i powiedzieć o
swoich wrażeniach, podkreślając to, co jest dla Państwa szczególnie interesujące. Należy określić,
jakie położenie mają poszczególne części ciała, gdyż ten sposób dzieci ćwiczą słownictwo dotyczące
części ciała.
Następnie dzieci powinny zamienić się rolami.)