­WKŁADKA MAT EMATYC Z NA 3\ 1992"WYCHOWANIE W PRZEDSZKOLU"

EDUKACJA MATEM.ATYCZNA SZE$CIOLATKÓW EDYTA GRUSZCZYK-KOLCZYŃSKA

EWA ZIELIŃSKA, KRYSTYNA DOBOSZ

Temat: Kształtowanie w umysłach dzieci świadomości schematu własnego ciala_opracowały:. Gruszczyk-Kol­czyńska. E. Zielińska. K. Dobosz.

Cele: Rozwijanie zdolności do skupienia uwagi na gestach i mimice dru­giego człowieka. Odczytywanie komuni­katów podanych przy pomocy gestu, mi­ny, wyrazu, oczu. Wymiana takich, komu­nikatów. Poznawanie schematu własne­go ciała: oglądanie i nazywanie. Symetria i wzajemne podobieństwo. Wymiana ser­decznych gestów i słów.

Pomoce: Dla pani - tamburyno. Dla każdego dziecka - lusterko (o wymia­rach 10x15 cm), kredki (komplet), kar­ton w formacie A-4.

Przebieg zajęć:

1. Koło

Pani stoi przed dziećmi i koncentruje na sobie ich uwagę. Gestem pokazuje mówiąc:

To jest moja głowa (gest obejmu­jący).

To są moje włosy (dotyka je i głasz­cze).

To moje uszy: tu jedno tu drugie (gesty).

To moje czoło (gest), a to brwi (gest).

Odrobinę niżej są powieki (gest). One nakrywają oczy.

To są policzki (gest), a tu w środku- nos (gest).

Niżej wargi: górna i dolna. Razem - to są usta (gest).

Tu broda. To jest moja twarz (gest). To jestem ja.

Dzieci naśladują gesty pani. Razem z nią pokazują i nazywają części swego ciała:

To jest moja głowa (gest). to moje włosy...

W trakcie kształtowania świadomości schematu własnego ciała trzeba także za­dbać o to, aby dzieci nauczyły się prawid­łowo nazywać części swego ciała.

2. Pani skupia na sobie uwagę dzieci. Przykłada otwarte dłonie do swojej twa­rzy tak. aby podkreślić jej symetrię. Od­słania połowę i mówi:

- Z tej strony połowa czoła oko, je­den policzek, połowa ust i polowa brody (jednocześnie wskazuje to wszystko ge­stem). Odsłania drugą połowę twarzy i mówi: - Tu jest tak samo. Gestem podkreśla symetrię twarzy (przesuwa dłonią wzdłuż, po linii nosa) i wyja­śnia:

- Jedno czoło, dwoje brwi, dwie po­wieki. a pod nimi oczy - takie same, jeden nos, policzki z obu stron, usta ­polowa z tej strony i polowa z tej strony, broda - tu polowa i tu polowa, uszy - z obu stron po jednym uchu.

3. Pani gra na tamburynie. Dzieci ma­szerują na sygnał tworzą pary i zatrzymu­ją się. Pani mówi:

- Podajcie sobie ręce. Stańcie twarzą do siebie. Poznamy się wzajemnie. Zobaczymy jak wyglądamy. Zaczynają dzieci z tego rzędu (wskazuje gestem). Dotyka­

- To jest twoja głowa. To twoje wło­sy - masz śliczne włosy, takie puszyste.

To jest czoło, a to brwi. ( powieki, nos wargi, usta, brodę) To jesteś ty. Lubię cię.

Teraz dzieci z drugiego rzędu. Każdy po­wolutku dotyka i mówi:- To jest twoja głowa………..

Bardzo ważne jest przyzwyczajenie dzie­ci do wykonywania ciepłych gestów i wypowiadania miłych słów, do mówie­nia drugiej osobie komplementów i za­chwycania się jej urodą.

4. Marsz- na sygnał dzieci kolejno podchodzą do stolika i biorą lusterka i siadają na dywanie.

- Popatrzcie do lusterka. Jakiego koloru są twoje oczy?

Do czego podobny jest kolor twoich oczu?.. Niebieskie - tak. jak kolor nieba.

Jakie są twoje włosy?,.. Pani zwraca się do dzieci po imieniu, pyta tak, aby wszystkie dzieci miały okazję powiedzieć, jakiego/koloru mają oczy i jakie są ich włosy.

5. Zabawa miny.

- Popatrzcie na mnie Jaką mam minę? Co oznacza moja mina (radosny uśmiech)?" Kto ma ochotę zrobić wesołą minę?..

A jaką mam teraz minę? Jaka ja jestem (mina smutna)?.. Kto potrafi zrobić taką smutną minę?..

A teraz - jaką mam minę? Co oznacza moja mina (złość)?.. Kto pokaże miną, że się złości?..

A teraz (mina wyrażająca zdzi­wienie). Czy ktoś wie, co oznacza moja mina?... Kto pokaże miną, że jest zdzi­wiony?

- Będziemy oglądać swoje miny w lusterkach. Robimy minę (dzieci starają się zrobić taką minę i oglądają efekt w lusterku)... A teraz trzeba zrobić minę - jest mi smut­no, martwię się... Pokazujemy minę ­zdziwienie... Dość już oglądania min trzeba odłożyć lusterka na stolik.

6. Zagadki

Każde dziecko z tego rzędu (gest) zrobi minę, a dziecko siedzące naprzeciw od­gadnie. jaka to mina? Zmiana ról dzieci .

7. Rysowanie portretów własnych.

- Wszystkie dzieci już doskonale znają swoją twarz. Można, więc ją nary­sować. Będziemy rysować swoje portre­ty. Kto wie co to jest portret?

Dzieci rysują; a pani pod­chodzi kolejno do nich. Chwali, rozma­wia, wyjaśnia, zachęca...

Po zakończeniu rysowania razem z dziećmi organizuje wystawę rysunków.

Trening w zakresie ostrożnego doty­kania drugiego dziecka z życzliwością, podziwem. a także serdeczne obdarzanie uwagą - sprzyja wyciszeniu agresji i przyczynia się niezwykle do kształtowa­nia umiejętności nawiązywania dobrych kontaktów pomiędzy dziećmi. $wiadomość schematu własnego cia­ła sprzyja także wzbogacaniu dziecię­cych rysunków. To bardzo ważne, aby dzieci próbowały umieścić w rysunku możliwie dużo szczegółów. Świadczy to bowiem o rozwoju ich możliwości intele­ktualnych.

TEMAT: Kształtowanie w umys­łach dzieci świadomości schematu własnego ciała .( wg. E. Kruszczyk- Kolczyńskiej) „W w P” 3\ 1992.

Cele zajęć: Rozwijanie zdolności skupiania uwagi na czynnościach drugiej osoby. Trening w rozumieniu znaczenia gestów ruchów ciała i wykonywanych czynności. Kształtowanie świadomości budowy swego ciała. jego symetrii. U­miejętność nazywania części swego cia­ła. Ćwiczenia w liczeniu.

Przebieg zajęć:

1. Pani wystukuje rytm marsza na bębenku. Dzieci maszerują. Na trzy krótkie uderzenie zatrzymują się tworzą pary i siadają twarzami do siebie. Pani mówi: - Przywitamy się paluszkami. Każdy pa­luszek jednego dziecka wita się z po­dobnym paluszkiem drugiego dziecka...

Liczymy witające się paluszki. Ile masz palców?.. Kto wie, jak nazywają się palce? (Kciuk, wskazujący, środkowy, serdeczny, mały) Palce jednej ręki witają się z palcami drugiej ręki.

Palce się mocują. Zabawa w „ Kominiarza”.

2. Oglądanie swoich rąk ( dłonie, nadgarstki, łokieć, ramię,)

3. Zabawa ruchowa „ Taniec rąk”

Dzieci biegają na hasło” stop” zatrzymują się i pokazują jak tańczą ich ręce, wkręcają żarówki, pokazują jak bębnią krople deszczu, jak spacerują mrówki, jak latają ptaki małe i duże.

4. Oglądanie nóg. To stopy i palce u stóp. Policzmy je. To są stopy, to kostki, łydki, kolana, uda.

5. Zabawa „ Co potrafią nasze nogi”

Idziemy na palcach, na piętach, idziemy stopa za stopą, na zewnętrznych krawędziach stóp.

6. Pary. Oglądanie całej postaci. ( głowa, szyja, tułów, piersi, brzuch, biodra, plecy, pośladki).

7. Zagadki ruchowe „ Co robią moje ręce…”( nogi, co ja robię? )

Pani: Przeciąga się, ziewa, wstaje, odkręca kran, myje się, wyciera, gimnastykuje….

Dzieci układają zagadki ruchowe.

Temat: „Łata i dziura”- rozmowa inspirowana wierszem J. Brzechwy, w oparciu o doświadczenia własne dzieci.

1.Rozmowa na temat treści wiersza, nakładanie na siebie przodu i tyłu palta, ob­serwowanie jak przy odwracaniu zmienia sie strona prawego rękawa. Można tak­że przynieść z szatni dziecięcej dwa palta (kurtki), przypiąć na ich prawych rę­kawach dowolne znaczki i zorganizować przy ich użyciu praktyczną zabawę.

- Dzieci nie powinny mieć kłopotu z narysowaniem czerwonej kropki na obrazku znajdującymsię z prawej strony. Jeżeli nie rozumieją jeszcze w pełni odwrotności, stron, narysowanie kropek na lewym obrazku można przesunąć na okres późniejszy

ŁATA I DZIURA Jan Brzechwa

Miało palto dwa rękawy:

Łatany był rękaw prawy,

A lewy - dziurawy.

Rzecze lewy do prawego:

"Fe, kolego,

Jak się zgodzić można na to,

Żeby świecić taką łatą?" Na to prawy odpowiada: "Łata, kolego, nie wada,

Dziura wiele nie wskóra,

Lepsza jest brzydka łata niźli ładna dziura".

2. Porządkowanie półek (szuflad) indywidualnych. Umówienie się, że pewne rzeczy układamy w nich jednakowo, np. że książki będą z prawej strony, flamastry z lewej, a piórnik pośrodku. Oglądamy w przedszkolu, drzwi, drzwiczki, okna i mówimy z której strony mają klamkę, uchwyt, klucz.

Zabawy z odróżnianiem stron własnego ciała.

A. Dzieci wymieniają, czego mają po dwa: dwie ręce, dwie nogi, dwoje uszu, dwoje oczu. Pokazują prawą rękę, prawą nogę, prawe ucho, prawe oko - wy­jaśniamy, że po ich prawej stronie jest również prawy bok (pokazują). Zazna­czamy tylko, że to wszystko, co znajduje się po przeciwnej stronie ciała, okre­ślamy jako "lewe". Skupiamy się na prawej stronie - dzieci zmieniają swoje ustawienie i określają, co znajduje się po ich prawej stronie (okno, drzwi, sto­liki itp.). Zakrywają prawe oko i prawe ucho i opowiadają, jak wówczas widzą i słyszą. Umawiamy się, że w najbliższym czasie, przy odpowiedzi, będą się starały podnosić prawą rękę do góry. Wyjaśniamy, że mają prawo do popełnia­nia pomyłek i prosimy, aby się tym nie martwiły. Pytamy, kto czuje się niepew­nie i chciałby mieć na palcu prawej dłoni przypominającą kropkę? Rozmawia­my na temat bransoletek, wstążeczek na wybranej ręce rysujemy kropki... itd.

B. Zabawa orientacyjno - porządkowa ..Gdzie stoi pani?"

Dzieci biegają w rytm uderzeń kołatki. Na mocne uderzenie i sygnał nauczycielki: "Przodem do mnie, hop" - zatrzymują się i lekkim podskokiem ustawiają przodem do nau­czycielki. Następuje zmiana poleceń: "Tyłem do mnie, hop"; "Prawym bo­kiem, hop". Nauczycielka zmienia miejsce, w którym stoi, ale początkowo stara się, aby przesuwać się za każdym razem o 90° lub wielokrotność tego ką­

ta. Powinna także początkowo stawać równolegle plecami do jakiejś płaskiej powierzchni (ściany, drzwi, okna, szafy), które będą stanowiły dla dziecka pe­wien punkt odniesienia i ułatwią ustawianie. Kiedy dzieci opanują już dalsze pojęcia: przód, tył, prawy bok - wprowadzamy ustawianie się do nauczyciel­ki również lewym bokiem. Dzieci lubią urozmaicenie tej zabawy, polegające na "oszukiwaniu". Sprowadza się ono do tego, że po zatrzymaniu się dzieci, np. przodem do nauczycielki, przechodzi ona z tyłu grupy dzieci i wydaje po­lecenie: "Tyłem do mnie, hop". ponieważ dzieci stoją właśnie do niej tyłem, poprawne wykonanie zadania polega jedynie na podskoku w miejscu. Zaba­wę można łączyć z różnorodnymi ruchami rąk i całego ciała. Wprowadzanie kolejnych utrudnień zależy od tempa osiągnięć dzieci.

C. Zabawa orientacyjna ..Ciepło - zimno".

Wybieramy rzecz, którą będziemy chować. Pośrodku sali ustawiamy umowny symbol (chorągiewkę, zabawkę, wazon...), od którego wyznaczamy kierunek prawy i lewy. Dziecko szukają­ce otrzymuje informację, że to "coś" schowane jest "na prawo" od chorągiew­ki lub "na lewo" od chorągiewki. Jego zadanie polega na szukaniu po właści­wej stronie. Dzieci podpowiadają tradycyjnymi określeniami "zimno... ciepło­- gorąco- parzy.

D. Oglądanie różnorodnych naczyń z różnymi uchami i uchwytami - określanie ich nazwy i przydatności. Ustawianie naczyń tak, aby pośrodku znajdowały się na­czynia z dwoma uchami, po prawej stronie ustawiamy naczynia mające ucho (uchwyt) zwrócone w prawo, po lewej, w lewo. Odłożenie naczyń z dwoma uchwytami (uchami). Ustawienie naczyń z jednym uchwytem w dwojaki sposób: w szeregu, uchwyty zwrócone w prawo szeregu, uchwyty zwrócone w lewo,kiedy staniemy z drugiej strony naczyń, ucha będą zwrócone przeciwnie.

Dzieci powinny zrozumieć. że nie ma naczyń. które mają ucho z ustalonej strony.­_ Naczynia można obracać i w zależności od ustawienia naczynia do nas, i nas od naczynia, kierunki uch ulegają zmianie.

Prawa ręka znajduje się u dzieci po tej samej stronie, jeżeli ustawione są tą samą stroną ciała w tym samym kierunku. Sprawdzamy to od strony praktyczne przy ustawieniu w parach, rzędem, w tzw. zaprzęgach. Po drugiej, lewej stronie ciała znajduje się lewa ręka, po tej właśnie stronie możemy wyczuć bicie własnego serca. Dzieci przykładają dłoń do lewej części klatki piersiowej i próbują uchwycić uderzenia swego serca. Jeżeli staniemy do siebie tyłem lub przodem. nasze prawe i lewe ręce znaj duj a sie z przeciwnych stron. Demonstrujemy to od strony praktycznej na dwojgu dzieciach, które mają oznaczone prawe ręce wstążkami. Następnie wszystkie dzieci tworzą małe kółeczka - podając sobie prawe ręce na powitanie, a potem krzyżując je, jak do zabawy "Siała baba mak".

1. Zabawa z piosenką "Nie chcę cię znać" (ogólnie znana) - można przy niej zaobserwować przyswojenie przez dzieci strony prawej i lewej.