ANTY I KONTR TERRORYSTYCZNA DZIAŁALNOŚĆ POLICJI

background image


375

Krzysztof AUGUSTYNIAK
Wy

ż

sza Szkoła Policji w Szczytnie

ANTY- I KONTR-TERRORYSTYCZNA DZIAŁALNO

ŚĆ

POLICJI



Wag

ę

dostrzeganego problemu zagro

ż

e

ń

terrorystycznych w Polsce podkre-

ś

lono ju

ż

w „Strategii Bezpiecze

ń

stwa Narodowego Rzeczypospolitej Polskiej”

przyj

ę

tej przez Rad

ę

Ministrów w dniu 22 lipca 2003 roku. Uznano w niej terroryzm

za „najpowa

ż

niejsze niebezpiecze

ń

stwo w

ś

ród nowych zagro

ż

e

ń

dla systemu mi

ę

-

dzynarodowego i bezpiecze

ń

stwa poszczególnych pa

ń

stw, w tym Polski”.

1

W wy-

niku ewoluuj

ą

cej sytuacji mi

ę

dzynarodowej rozwini

ę

ciu uległo równie

ż

spojrzenie

na kierunki zagro

ż

e

ń

terrorystycznych, co znalazło odzwierciedlenie w aktualnie

funkcjonuj

ą

cej Strategii. Czytamy w niej bowiem,

ż

e „zagro

ż

eniem dla Europy,

w tym i dla Polski, jest zorganizowany terroryzm mi

ę

dzynarodowy. Polska musi si

ę

liczy

ć

z mo

ż

liwo

ś

ci

ą

działa

ń

skierowanych przeciwko niej w zwi

ą

zku z udziałem

w kampanii antyterrorystycznej. Nie mo

ż

na wykluczy

ć

akcji odwetowych b

ę

d

ą

cych

konsekwencj

ą

prowadzonych przez NATO lub UE operacji stabilizacyjnych i poko-

jowych”.

2

Jak wynika z wielu publikacji dotycz

ą

cych omawianego zagadnienia,

zagro

ż

enie atakiem terrorystycznym na terytorium Polski jest jak najbardziej

realne.

3

Dlatego te

ż

niezb

ę

dnym warunkiem skutecznego przeciwstawienia si

ę

poten-

cjalnym zagro

ż

eniom terrorystycznym jest odpowiednie przygotowanie społecze

ń

-

stwa i wszystkich słu

ż

b pa

ń

stwowych do przeciwdziałania i zwalczania wszelkich

przejawów

ś

wiadcz

ą

cych o mo

ż

liwo

ś

ci wyst

ą

pienia aktu terrorystycznego,

a w przypadku jego zaistnienia, do skutecznego zabezpieczenia miejsca zdarze-
nia, zatrzymania jego sprawców, ratowania zdrowia i

ż

ycia osób poszkodowanych

w wyniku incydentu oraz usuwania skutków przeprowadzonego ataku.

Jednym z głównych podmiotów realizuj

ą

cych zadania w zakresie działa

ń

anty-

i kontrterrorystycznych jest Policja. Formacja ta, działaj

ą

c w oparciu o Ustaw

ę

o Policji oraz akty wykonawcze,

4

nie tylko wspiera w tym zakresie inne słu

ż

by pa

ń

-

stwowe, ale tak

ż

e posiada w swych strukturach jednostki specjalistyczne, które

w sytuacjach zagro

ż

e

ń

mog

ą

podejmowa

ć

szybkie i skuteczne interwencje o cha-

rakterze prewencyjnym, wyprzedzaj

ą

cym lub destrukcyjnym.

W literaturze przedmiotu wiele miejsca po

ś

wi

ę

ca si

ę

ostatnio definiowaniu po-

j

ęć

: antyterroryzm i kontrterroryzm, które pozostaj

ą

w istotnym zwi

ą

zku z działa-

niami podejmowanymi przez Policj

ę

. Dlatego te

ż

, dla potrzeb niniejszego artykułu,

1

Za: S. Wojciechowski: Policja a problemy przeciwdziałania terroryzmowi w Polsce – ogólne zało

ż

enia.

W: A. Szymaniak, W. Ciepiela (red.): Policja w Polsce. Stan obecny i perspektywy. Pozna

ń

2007,

s. 197

2

Strategia

Bezpiecze

ń

stwa

Narodowego

Rzeczypospolitej

Polskiej,

Warszawa

2007,

http://www.wp.mil.pl/pliki/File/zalaczniki_do_stron/SBN_RP.pdf

3

Patrz: K. Jałoszy

ń

ski: Współdziałanie polskich sił specjalnych wojska i policji w operacjach ratunko-

wych uwalniania zakładników. W: „Terroryzm”. 2009, nr 3, s. 14; P. Mickiewicz: Polska a zagro

ż

enie

terroryzmem. „Dzi

ś

”. 2004, nr 11; K. Liedel: Symptomy dzisiejszego zagro

ż

enia Polski atakami terro-

rystycznymi, http://www.terroryzm.com/article/315/Symptomy-dzisiejszego-zagrozenia-Polski-aktami-
terrorystycznymi.html

4

Nazwy tych dokumentów i miejsce ich publikacji nie zostan

ą

ujawnione w niniejszym artykule ze

wzgl

ę

du na poufno

ść

zawartych w nich tre

ś

ci.

background image


376

autor posłu

ż

y si

ę

opiniami ekspertów z tej dziedziny, maj

ą

cych bezpo

ś

redni zwi

ą

-

zek z funkcjonowaniem słu

ż

b specjalnych w Polsce. Profesor K. Jałoszy

ń

ski, przy-

taczaj

ą

c pogl

ą

d wyra

ż

ony przez M. Drosta,

5

antyterroryzmem nazywa „defen-

sywne działania maj

ą

ce na celu zmniejszenie podatno

ś

ci na akty terrorystyczne”,

6

natomiast kontrterroryzmem - „ofensywne kroki podj

ę

te w celu prewencji odstra-

szania i odpowiedzi na terroryzm”.

7

Rozwijaj

ą

c definicj

ę

kontrterroryzmu nale

ż

y

stwierdzi

ć

za S. Pikulskim,

ż

e jest to zespół działa

ń

naukowych, prawnych, woj-

skowych oraz policyjnych, których celem jest zwalczanie aktów terroryzmu a zmie-
rzaj

ą

cych do zapobiegania, przeciwdziałania i likwidacji zagro

ż

e

ń

zwi

ą

zanych

z mo

ż

liwo

ś

ci

ą

zaistnienia aktów terrorystycznych.

8

Upraszczaj

ą

c j

ę

zyk wojskowy

u

ż

yty przez wy

ż

ej wymienionych autorów, za A. Skwarczy

ń

skim mo

ż

na powie-

dzie

ć

,

ż

e „antyterroryzm to profilaktyka, natomiast kontrterroryzm jest jak chirurgia,

której celem jest np. wyci

ę

cie raka – jest to typowe zwalczanie, reagowanie na

konkretne zagro

ż

enie”.

9

Działania prewencyjne (antyterrorystyczne) polegaj

ą

głównie na uzyskiwaniu,

analizowaniu, wykorzystaniu (rekomendowaniu działa

ń

) i gromadzeniu informacji

przez słu

ż

by specjalne,

10

a tak

ż

e zabezpieczaniu obiektów, ochronie VIP-ów i dzia-

łaniach propagandowych. Natomiast działania ofensywne (kontrterrorystyczne)
dotycz

ą

zwłaszcza prowadzenia działa

ń

bojowych zwi

ą

zanych z uwolnieniem prze-

trzymywanych zakładników (akcja ratunkowa), prowadzeniem działa

ń

bojowych

w ramach zatrzymywania osób podejrzanych o działalno

ść

terrorystyczn

ą

oraz

prowadzenia działa

ń

bojowych zwi

ą

zanych z likwidacj

ą

osób uznawanych za terro-

rystów, zwłaszcza przywódców organizacji terrorystycznych.

11

W stosunkowo prosty sposób, główne obszary działa

ń

podmiotów zajmuj

ą

-

cych si

ę

problematyk

ą

z zakresu przeciwdziałania i walki z terroryzmem przedsta-

wił K. Jałoszy

ń

ski, wyró

ż

niaj

ą

c obszar działa

ń

defensywnych i obszar działa

ń

ofensywnych.

12

Cz

ęść

z wymienionych działa

ń

ma charakter ponadstrukturalny (np. pozyski-

wanie informacji), cz

ęść

za

ś

specyficzny dla okre

ś

lonej formacji (np. zabezpiecza-

nie obiektów lub działania bojowe). Analizuj

ą

c t

ą

struktur

ę

działa

ń

nale

ż

y jednak

stwierdzi

ć

,

ż

e Policja realizuje ich pełny zakres. Wł

ą

czone w t

ą

działalno

ść

s

ą

wła-

ś

ciwie wszystkie jej piony organizacyjne, oczywi

ś

cie w zakresie ich specjalistycz-

nych uprawnie

ń

i obowi

ą

zków.

5

Por. M. Drost: Operacje militarne inne ni

ż

wojna w doktrynie NATO i USA. W: „Zeszyty Naukowe

AON”. 2000, nr 2, s. 15

6

K. Jałoszy

ń

ski: Organy administracji rz

ą

dowej wobec zagro

ż

e

ń

terrorystycznych. Policja w walce

i przeciwdziałaniu terroryzmowi. Bielsko-Biała 2009, s. 31

7

Ibidem, s. 31

8

Por. S. Pikulski: Prawne

ś

rodki zwalczania terroryzmu. Olsztyn 2000, s. 125

9

Por. Mamy powód do dumy! Rozmowa z Dyrektorem Biura Operacji Antyterrorystycznych młodszym

inspektorem Arturem Skwarczy

ń

skim, KGP, 24 maja 2009, http://www.policja.pl/portal/pol/1/41038/

Mamy_powod_do_dumy.html

10

K. Jałoszy

ń

ski: Organy…, op. cit., s. 31

11

Ibidem, s. 33

12

Ibidem, s. 32

background image


377

Rysunek nr 1. Główne obszary działa

ń

w zakresie przeciwdziałania i walki

z terroryzmem

Ź

ródło: K. Jałoszy

ń

ski: Organy…, op. cit., s. 32

Ze wzgl

ę

du na charakter opracowania, przedstawione zostan

ą

tylko wybrane

podmioty policyjne zajmuj

ą

ce si

ę

prewencj

ą

i zwalczaniem przejawów aktywno

ś

ci

terrorystycznej na terenie naszego kraju. Z uwagi na powy

ż

ej przedstawiony za-

kres definicyjny i główne obszary zada

ń

poszczególnych podmiotów struktury or-

ganizacyjnej Policji, mo

ż

na byłoby pokusi

ć

si

ę

o dokonanie ich przyporz

ą

dkowania

do grupy antyterrorystycznej lub kontrterrorystycznej. Jednak

ż

e, wiedza i do

ś

wiad-

czenia autora dotycz

ą

ce zada

ń

i funkcjonowania wspomnianych podmiotów oraz

ch

ęć

unikni

ę

cia nieco sztucznego ich „szufladkowania” sprawiaj

ą

,

ż

e poni

ż

ej zo-

stan

ą

one zaprezentowanie bez konkretnego przydziału, pozostawiaj

ą

c czytelni-

kowi mo

ż

liwo

ść

swobodnej interpretacji.


Zespoły ATK
We wszystkich komendach wojewódzkich oraz w Komendzie Stołecznej Poli-

cji funkcjonuj

ą

zespoły do spraw koordynacji przeciwdziałania aktom terroru z u

ż

y-

ciem materiałów wybuchowych oraz innych zdarze

ń

nosz

ą

cych cechy zamachu

terrorystycznego (ATK). Zostały one powołane w celu koordynowania i nadzoro-
wania działa

ń

w zakresie operacyjnego rozpoznania zagro

ż

e

ń

terrorystycznych

background image


378

wyst

ę

puj

ą

cych na obszarach podległych poszczególnym jednostkom wojewódz-

kim.

13

Do podstawowych zada

ń

wymienionych zespołów zaliczy

ć

nale

ż

y mi

ę

dzy in-

nymi:

- wykonywanie czynno

ś

ci na miejscu aktu terrorystycznego, podczas które-

go były ofiary

ś

miertelne lub celem zamachu był budynek administracji

pa

ń

stwowej, samorz

ą

dowej lub u

ż

yteczno

ś

ci publicznej;

- koordynowanie przedsi

ę

wzi

ęć

w zakresie przeciwdziałania i zwalczania

aktów terroru z u

ż

yciem materiałów wybuchowych oraz o charakterze ter-

rorystycznym na terenie województwa;

- podejmowanie współpracy z innymi organizacjami i instytucjami, mog

ą

cymi

dysponowa

ć

wiedz

ą

na temat osób i zagro

ż

e

ń

wynikaj

ą

cych z obrotu ma-

teriałami wybuchowymi b

ą

d

ź

substancjami niebezpiecznymi, oraz ich dys-

trybucji;

- prowadzenie rozpozna

ń

operacyjnych dotycz

ą

cych obywateli polskich oraz

cudzoziemców zamieszkałych na stałe lub przebywaj

ą

cych czasowo na te-

renie podległym KWP, co do których zachodzi podejrzenie działalno

ś

ci

o charakterze terrorystycznym na terenie Polski i poza jej granicami;

- prowadzenie rozpozna

ń

operacyjnych grup, organizacji i zwi

ą

zków, co do

których istnieje podejrzenie o działalno

ść

terrorystyczn

ą

lub jej wspieranie;

- prowadzenie rozpozna

ń

operacyjnych grup, organizacji i zwi

ą

zków, co do

których istnieje podejrzenie o działalno

ść

terrorystyczn

ą

oraz finansowanie

takiej działalno

ś

ci w kraju lub poza jego granicami.

14

Ponadto, w strukturach Policji na szczeblu powiatowym, rejonowym i miejskim

funkcjonuj

ą

grupy ATK, które w zakresie swego działania maj

ą

prowadzenie roz-

poznania operacyjnego zagro

ż

e

ń

atakami terrorystycznymi obiektów u

ż

yteczno

ś

ci

publicznej, zakładów przemysłowych oraz innych obiektów znajduj

ą

cych si

ę

na

terenie działania lokalnych jednostek Policji.

15


Centralne biuro

ś

ledcze

Centralne Biuro

Ś

ledcze zostało powołane do

ż

ycia na pocz

ą

tku 2000 roku,

16

w wyniku poł

ą

czenia istniej

ą

cych wcze

ś

niej struktur zajmuj

ą

cych si

ę

zwalczaniem

przest

ę

pczo

ś

ci zorganizowanej i narkotykowej. Oprócz typowych dla Policji zada

ń

zwi

ą

zanych ze zwalczaniem zorganizowanej przest

ę

pczo

ś

ci kryminalnej, narkoty-

kowej i ekonomicznej w strukturach CB

Ś

znalazł swoje miejsce tak

ż

e Wydział do

Zwalczania Aktów Terroru. Do głównych zada

ń

wymienionego Wydziału nale

ż

y

gromadzenie informacji operacyjnych o zagro

ż

eniach terrorystycznych oraz pro-

wadzenie rozpoznania operacyjnego osób i organizacji podejrzanych o działalno

ść

terrorystyczn

ą

w Polsce oraz koordynacja działa

ń

dotycz

ą

cych zapobiegania za-

gro

ż

eniom terrorystycznym.

17

Jednostka ta prowadzi tak

ż

e rozpoznanie zagro

ż

e

ń

zwi

ą

zanych z u

ż

yciem materiałów wybuchowych.

13

K. Jałoszy

ń

ski: Organy…, op. cit., s. 98

14

Ibidem, s. 98-99

15

Ibidem, s. 99

16

Zarz

ą

dzenie Nr 1/2000 Komendanta Głównego Policji z dnia 29 lutego 2000 roku, w sprawie powoła-

nia oraz okre

ś

lenia organizacji, zakresu działania i wła

ś

ciwo

ś

ci terytorialnej słu

ż

by

ś

ledczej.

17

J. Szafra

ń

ski (red.): Współczesne zagro

ż

enia terroryzmem oraz metody ich zwalczania. Szczytno

2007, s. 29

background image


379

Wskutek gromadzenia od 1990 roku informacji przez poprzednie i obecnie

funkcjonuj

ą

ce struktury Policji, Centralne Biuro

Ś

ledcze dysponuje baz

ą

kompute-

row

ą

zawieraj

ą

c

ą

obszerne dane o zdarzeniach i osobach zwi

ą

zanych z materia-

łami i urz

ą

dzeniami wybuchowymi oraz o osobach i organizacjach podejrzewanych

o działalno

ść

terrorystyczn

ą

.

18


Oddziały prewencji policji
Oddziały prewencji, podlegaj

ą

ce komendom wojewódzkim Policji, s

ą

jednost-

kami przygotowanymi do działa

ń

zapewniaj

ą

cych bezpiecze

ń

stwo w miejscach

wyst

ę

powania potencjalnych zagro

ż

e

ń

oraz przywracania naruszonego porz

ą

dku

publicznego. Dotyczy to tak

ż

e sytuacji zwi

ą

zanych z mo

ż

liwo

ś

ci

ą

powstania lub

wyst

ą

pieniem incydentu terrorystycznego. W przypadkach takich miejsca poten-

cjalnego lub zaistniałego zamachu musz

ą

by

ć

odpowiednio zabezpieczone. Od-

działy prewencji realizuj

ą

to zabezpieczenie poprzez utworzenie dwóch pier

ś

cieni

ochrony: pier

ś

cienia wewn

ę

trznego

19

i pier

ś

cienia zewn

ę

trznego,

20

których celem

jest uniemo

ż

liwienie ucieczki sprawców ataku oraz przedostanie si

ę

osób postron-

nych do strefy obj

ę

tej działaniami anty- lub kontr terrorystycznymi.

21

Ze wzgl

ę

du na

swoj

ą

organizacj

ę

, system stacjonowania oraz du

żą

mobilno

ść

oddziały prewencji

stanowi

ą

podmiot policji zdolny w ci

ą

gu krótkiego czasu podj

ąć

du

ż

ymi siłami dzia-

łania o charakterze zabezpieczaj

ą

cym lub przywracaj

ą

cym naruszony porz

ą

dek

publiczny. Ma to szczególne znaczenie w przypadku wyst

ą

pienia zamachu terrory-

stycznego, gdy

ż

szybkie i szczelne odizolowanie miejsca zagro

ż

enia jest podstaw

ą

dalszych skutecznych działa

ń

22

Policji oraz wszystkich innych słu

ż

b realizuj

ą

cych

swe zadania w zwi

ą

zku z sytuacj

ą

kryzysow

ą

. Do głównych zada

ń

oddziałów pre-

wencji nale

żą

, mi

ę

dzy innymi:

- wykonywanie zada

ń

zwi

ą

zanych z prowadzeniem operacji policyjnych

w sytuacji zagro

ż

enia bezpiecze

ń

stwa i porz

ą

dku publicznego;

- udział w działaniach po

ś

cigowo-blokadowych za niebezpiecznymi

przest

ę

pcami;

- ochrona porz

ą

dku publicznego w czasie konstytucyjnie okre

ś

lonych

stanów nadzwyczajnych, katastrof naturalnych i awarii technicznych;

- ochrona bezpiecze

ń

stwa i porz

ą

dku publicznego podczas pobytu w Polsce

przedstawicieli pa

ń

stw obcych;

- ochrona bezpiecze

ń

stwa i porz

ą

dku publicznego podczas legalnych

zgromadze

ń

ulicznych oraz w czasie imprez masowych i protestów spo-

łecznych;

- przywracanie porz

ą

dku publicznego w przypadkach zbiorowego narusze-

nia prawa;

- wspieranie jednostek Policji w działaniach patrolowych i patrolowo-

interwencyjnych.

23

18

E. Pływaczewski (red.): Przest

ę

pczo

ść

zorganizowana.

Ś

wiadek koronny. Terroryzm. Warszawa

2005, s. 763

19

K. Jałoszy

ń

ski: Organy…, op. cit., s. 116

20

Ibidem, s. 116

21

Ibidem, s. 112

22

Ibidem, s. 113

23

http://www.lodzka.policja.gov.pl oraz K. Jałoszy

ń

ski: Organyi…, op. cit., s. 113

background image


380

Od 2008 roku w strukturach polskiej Policji funkcjonuje Biuro Operacji Antyter-

rorystycznych Komendy Głównej Policji oraz 16 pododdziałów okre

ś

lanych mia-

nem antyterrorystycznych. Nale

żą

do nich:

- Samodzielne Pododdziały Antyterrorystyczne Policji (SPAP) Komendy

Wojewódzkiej Policji w Białymstoku, Gda

ń

sku, Katowicach, Krakowie, Ło-

dzi, Poznaniu, Rzeszowie, Wrocławiu i Szczecinie;

- Sekcje

Antyterrorystyczne

(SAT)

Komendy

Wojewódzkiej

Policji

w Bydgoszczy, Gorzowie Wielkopolskim, Kielcach, Lublinie, Olsztynie,
Opolu i Radomiu.

24

W kilkudziesi

ę

ciu komendach powiatowych i miejskich Policji funkcjonuj

ą

tak-

ż

e Nieetatowe Grupy Realizacyjne, cz

ę

sto okre

ś

lane mianem grup szybkiego

reagowania. Autor opracowania zamieszcza informacj

ę

tak

ż

e o tej formacji, ponie-

wa

ż

jej funkcje i zakres działania jest zbli

ż

ony do funkcji i sposobu działania anty-

terrorystycznych jednostek etatowych.

25


Biuro Operacji Antyterrorystycznych KGP
Biuro Operacji Antyterrorystycznych Komendy Głównej Policji

26

(BOA)

w obecnym kształcie powstało w 2008 roku wskutek ewolucji koncepcji utworzenia
w polskiej Policji silnego oddziału kontrterrorystycznego, odpowiadaj

ą

cego wymo-

gom współczesnych zagro

ż

e

ń

terrorystycznych. Baz

ę

wyj

ś

ciow

ą

do zmian stanowił

Zarz

ą

d Operacji Antyterrorystycznych Biura Głównego Sztabu Policji KGP.

27

Zadaniem Biura Operacji Antyterrorystycznych KGP jest fizyczne zwalczanie

terroryzmu, prowadzenie działa

ń

bojowych, koordynowanie i nadzorowanie działa

ń

samodzielnych pododdziałów antyterrorystycznych Policji, w tym:

- nadzorowanie przygotowa

ń

do działa

ń

samodzielnych pododdziałów anty-

terrorystycznych Policji, zespołów minersko-pirotechnicznych oraz nego-
cjatorów;

- prowadzenie działa

ń

bojowych, polegaj

ą

cych na rozpoznawaniu i likwido-

waniu zamachów terrorystycznych, a tak

ż

e przeciwdziałaniu zdarzeniom

o tym charakterze;

- prowadzenie negocjacji policyjnych w ramach operacji i akcji antyterrory-

stycznych;

- zapewnienie, przez realizacj

ę

programu szkolenia, stałej gotowo

ś

ci do

prowadzenia działa

ń

bojowych, polegaj

ą

cych na rozpoznawaniu, likwido-

waniu zamachów terrorystycznych oraz innych działa

ń

, wymagaj

ą

cych

u

ż

ycia specjalistycznych sił oraz

ś

rodków, a tak

ż

e specjalnej taktyki

działania;

- okre

ś

lanie potrzeb szkoleniowych, inicjowanie oraz uczestniczenie w orga-

nizowaniu szkole

ń

i doskonalenia zawodowego policjantów w komórkach

antyterrorystycznych, komórkach wła

ś

ciwych w sprawach minersko-

pirotechnicznych i w sprawach negocjacji policyjnych jednostek organiza-
cyjnych Policji;

24

K. Jałoszy

ń

ski: Organyi…, op. cit., s. 111

25

Patrz:

http://www.tarnow.policja.gov.pl/index.php?strona=/sp/sp_org_ngr

26

Decyzja nr 372 Komendanta Głównego Policji z dnia 14. kwietnia 2008 r. w sprawie zmiany regulami-

nu Komendy Głównej Policji.

27

K. Jałoszy

ń

ski: Organy…, op. cit., s. 112

background image


381

- współdziałanie z krajowymi i zagranicznymi podmiotami wła

ś

ciwymi

w sprawach zwalczania aktów terroru.

28

Ponadto, BOA zobowi

ą

zane jest do utrzymywania stałej gotowo

ś

ci do działa

ń

,

wypracowywania i doskonalenia nowych form i metod realizacji zada

ń

, współ-

uczestnictwa w procesie okre

ś

lania standardów zaopatrzenia komórek kontrterro-

rystycznych, zespołów minersko-pirotechnicznych i negocjatorów w uzbrojenie,
umundurowanie i sprz

ę

t specjalistyczny, a tak

ż

e wspieranie działa

ń

ochronnych

funkcjonariuszy Biura Ochrony Rz

ą

du w ramach grupy wsparcia taktycznego

w sytuacjach szczególnego zagro

ż

enia zamachem.

29

Wydziały bojowe BOA

30

wykonuj

ą

swe zadania m.in. w sytuacjach zatrzymy-

wania szczególnie niebezpiecznych przest

ę

pców a tak

ż

e przetrzymywania zakład-

ników w budynkach oraz

ś

rodkach transportu lotniczego, naziemnego i wodnego.

W uzasadnionych przypadkach przeprowadzaj

ą

działania podwodne zmierzaj

ą

ce

do realizacji zabezpieczenia antyterrorystycznego lub poszukiwania dowodów rze-
czowych oraz działania ratownicze wymagaj

ą

ce specjalistycznych kwalifikacji

i wyposa

ż

enia.

31

Nie mniej wa

ż

ne zadania wykonuje Wydział Snajpersko-Rozpoznawczy.

Oprócz oczywistych działa

ń

w sytuacjach zatrzymywania niebezpiecznych prze-

st

ę

pców oraz przetrzymywania zakładników, do zada

ń

wydziału nale

ż

y równie

ż

obserwacja z wykorzystaniem specjalistycznego sprz

ę

tu, rozpoznanie obiektów

pod k

ą

tem planowania operacji i prowadzenie teczek obiektowych infrastruktury

krytycznej. Ponadto, wymieniony wydział wspiera działania ochronne funkcjonariu-
szy Biura Ochrony Rz

ą

du w sytuacjach szczególnego zagro

ż

enia zamachem,

organizuj

ą

c stanowiska strzelecko-obserwacyjne.

32

Jednym z kluczowych ogniw BOA jest tak

ż

e Sekcja Negocjacji, której podsta-

wowym zadaniem jest prowadzenie negocjacji podczas realizowanych akcji i ope-
racji policyjnych.

33

Pozostałe wydziały Biura stanowi

ą

istotne wsparcie dla wydziałów opisanych

wy

ż

ej, zajmuj

ą

c si

ę

gromadzeniem i analizowaniem informacji o zdarzeniach maj

ą

-

cych charakter aktów terrorystycznych w kraju i za granic

ą

, o obiektach stanowi

ą

-

cych potencjalny cel działa

ń

terrorystycznych, opracowywaniem procedur post

ę

-

powania w sytuacjach wyst

ą

pienia zagro

ż

e

ń

, techniczn

ą

sprawno

ś

ci

ą

wyposa

ż

e-

nia i uzbrojenia bojowego oraz koordynacj

ą

współpracy mi

ę

dzynarodowej.

34


Samodzielne pododdziały antyterrorystyczne policji
Głównym zadaniem Samodzielnych Pododdziałów Antyterrorystycznych Poli-

cji (SPAP) oraz Sekcji Antyterrorystycznych (SAT) s

ą

działania bojowe o podwy

ż

-

szonym stopniu ryzyka, podczas których zatrzymywani s

ą

szczególnie niebez-

pieczni przest

ę

pcy.

35

Jednak

ż

e, ze wzgl

ę

du na du

ż

e do

ś

wiadczenie, wysoki po-

ziom umiej

ę

tno

ś

ci, przygotowanie taktyczne oraz wyposa

ż

enie techniczne wykonu-

28

http://www.policja.pl/portal/pol/560/Biuro_Operacji_Antyterrorystycznych.html

29

B. Hołyst: Terroryzm. Tom 2, Warszawa 2009, s. 1133

30

W skład Biura wchodz

ą

: wydziały bojowe, Wydział Snajpersko-Rozpoznawczy, Wydział Koordynacji i

Szkolenia, Wydział Wsparcia Technicznego, Sekcja Negocjacji i Sekcja Ogólna.

31

B. Hołyst, op. cit., s. 1133

32

Ibidem, s. 1133

33

Ibidem, s. 1134

34

B. Hołyst, op. cit., s. 1133-1134

35

Ibidem, s. 1155

background image


382

j

ą

równie

ż

wiele innych zada

ń

,

36

w

ś

ród których na uwag

ę

zasługuj

ą

takie, jak:

- zabezpieczanie konwojów ze szczególnie niebezpiecznymi przest

ę

pcami

oraz rozpraw s

ą

dowych, gdzie ich obecno

ść

z uwagi na wysokie ryzyko

zagro

ż

enia

ż

ycia i zdrowia osób w nich uczestnicz

ą

cych jest nieodzowna;

- organizowanie blokad lub prowadzenie po

ś

cigów za sprawcami prze-

st

ę

pstw, b

ą

d

ź

szczególnie niebezpiecznymi przest

ę

pcami, którzy mog

ą

posiada

ć

bro

ń

paln

ą

, materiały wybuchowe albo niebezpieczne narz

ę

dzia;

- lokalizowanie, rozpoznawanie, neutralizowanie, usuwanie, transport i nisz-

czenie materiałów lub urz

ą

dze

ń

wybuchowych;

- zwalczanie terroryzmu;
- zabezpieczanie przylotów i odlotów samolotów linii i kierunków zagro

ż

o-

nych aktami terroru;

- ochrona wa

ż

nych osobisto

ś

ci i delegacji pa

ń

stwowych;

- prowadzenie poszukiwania ludzi pod wod

ą

, a tak

ż

e przedmiotów pocho-

dz

ą

cych z przest

ę

pstw;

- uczestniczenie w akcjach ratowniczych podczas kl

ę

sk

ż

ywiołowych

i katastrof.

37

Antyterrory

ś

ci bior

ą

udział w akcjach o najwy

ż

szym stopniu ryzyka. Z reguły

wkraczaj

ą

ze swymi działaniami w sytuacjach najbardziej niebezpiecznych, działa-

j

ą

c szybko i z zaskoczenia, wykorzystuj

ą

c przy tym najnowocze

ś

niejszy sprz

ę

t.

Podstaw

ą

ich działa

ń

musi by

ć

doskonałe przygotowanie pod wzgl

ę

dem psychicz-

nym, fizycznym, technicznym i taktycznym. Dlatego te

ż

podczas treningu, w ra-

mach mo

ż

liwo

ś

ci zbli

ż

onego do warunków prawdziwych działa

ń

, u

ż

ywa si

ę

broni

i ostrej amunicji oraz korzysta ze

ś

migłowców praktycznie w ka

ż

dych warunkach

atmosferycznych.

38

Podczas realizowanego szkolenia i doskonalenia zawodowego policjanci

SPAP do perfekcji opanowuj

ą

taktyk

ę

działa

ń

, sztuki walki wr

ę

cz, strzelanie, nur-

kowanie, skoki spadochronowe, ratownictwo wysoko

ś

ciowe, ochron

ę

osób oraz

działania z materiałami i urz

ą

dzeniami wybuchowymi.

39

Współpracuj

ą

w tym zakre-

sie z najlepszymi jednostkami antyterrorystycznymi na

ś

wiecie, w których ich wy-

szkolenie i profesjonalizm w działaniu jest bardzo wysoko oceniany. Swoje kwalifi-
kacje zawodowe doskonal

ą

pod okiem m.in. specjalistów ameryka

ń

skich, angiel-

skich, francuskich i izraelskich.

40

W 2007 roku policyjni antyterrory

ś

ci w całym kraju uczestniczyli w 538 realiza-

cjach, podczas których zatrzymali 397 przest

ę

pców, natomiast w roku 2008 zostały

przeprowadzone 504 akcje z ich udziałem, podczas których zatrzymano 426 prze-
st

ę

pców.

41


Nieetatowe grupy realizacyjne policji
Nieetatowe grupy realizacyjne (NGR) (nazywane równie

ż

grupami szybkiego

reagowania lub grupami wsparcia) to formacje policyjne funkcjonuj

ą

ce najcz

ęś

ciej

36

Por. http://www.malopolska.policja.gov.pl/wydzialy/antyterror.php oraz http://www.pomorska.policja.

gov.pl/stranty.php

37

B. Hołyst, op. cit., s. 1155

38

http://www.policja.pl/portal/pol/1/39886/Policyjni_antyterrorysci.html

39

Ibidem

40

B. Hołyst, op. cit., s. 1155 oraz http://polska.mil.pl/spap.html

41

Statystyki BOA KGP

background image


383

w miejskich i powiatowych komendach Policji. Tworzone s

ą

przede wszystkim

w celu zwalczania terroru kryminalnego i przest

ę

pczo

ś

ci pospolitej.

42

Nieetatowa

Grupa Realizacyjna składa si

ę

zwykle z kilku lub kilkunastu policjantów, posiadaj

ą

-

cych specjalistyczne umundurowanie, wyposa

ż

enie techniczne i przygotowanie

taktyczne na wzór grup antyterrorystycznych. NGR realizuj

ą

zadania podobne do

Samodzielnych Pododdziałów Antyterrorystycznych Policji (SPAP), jednak

ż

e ze

wzgl

ę

du na słabsze wyszkolenie i uzbrojenie z reguły kierowane s

ą

do zada

ń

o mniejszym stopniu skomplikowania. Praktyka codziennej słu

ż

by wskazuje,

ż

e

w

ś

ród najcz

ęś

ciej realizowanych przez NGR-y zada

ń

wyró

ż

ni

ć

mo

ż

na mi

ę

-

dzy innymi:

- zatrzymywanie niebezpiecznych przest

ę

pców, którzy mog

ą

posiada

ć

bro

ń

;

- udział w po

ś

cigach za niebezpiecznymi przest

ę

pcami;

- konwojowanie niebezpiecznych przest

ę

pców;

- zabezpieczanie rozpraw s

ą

dowych, w których na ławie oskar

ż

onych zasia-

daj

ą

członkowie zorganizowanych grup przest

ę

pczych albo tych z udzia-

łem

ś

wiadka koronnego;

- ochron

ę

wa

ż

nych osobisto

ś

ci;

- podejmowanie działa

ń

zabezpieczaj

ą

cych miejsce zdarzenia w przypadku

otrzymania informacji o podło

ż

onym ładunku wybuchowym;

- realizacj

ę

zatrzyma

ń

na zlecenie policyjnych podmiotów kryminalnych i do-

chodzeniowo-

ś

ledczych;

- zabezpieczanie imprez masowych o podwy

ż

szonym stopniu ryzyka;

- podejmowanie interwencji np. w stosunku do grup „blokersów” zakłócaj

ą

-

cych spokój społeczno

ś

ci lokalnej;

- udział w działaniach przywracaj

ą

cych porz

ą

dek publiczny w przypadkach

zbiorowych narusze

ń

prawa;

- wykonywanie działa

ń

zwi

ą

zanych z prowadzeniem akcji i operacji policyj-

nych w sytuacjach zagro

ż

enia bezpiecze

ń

stwa i porz

ą

dku publicznego.

43

Ponadto, podczas szkolenia i doskonalenia specjalistycznego przygotowywani

s

ą

do zwalczania terroryzmu.

44

Natomiast w ramach codziennych działa

ń

policjanci grup realizacyjnych patro-

luj

ą

ulice miast, wykonuj

ą

c czynno

ś

ci patrolowo-interwencyjne, a ich głównym za-

daniem jest udzielanie pomocy i wspomaganie działa

ń

innych patroli na terenie

działania danej jednostki Policji. Na swoim koncie maj

ą

zatrzymania zabójców,

osób pobieraj

ą

cych okupy, handluj

ą

cych lud

ź

mi, broni

ą

, a tak

ż

e utrzymuj

ą

cych si

ę

z handlu narkotykami.

Policjanci wchodz

ą

cy w skład NGR-ów s

ą

zawsze mobilni. Sprawia to,

ż

e

w ci

ą

gu kilkunastu minut s

ą

w stanie stawi

ć

si

ę

w miejscu pracy i podj

ąć

realizacj

ę

zleconych zada

ń

. Bardzo cz

ę

sto współpracuj

ą

z Wydziałami Dochodzeniowo –

Ś

ledczym i Kryminalnym Policji, z Centralnym Biurem

Ś

ledczym oraz z Centralnym

Biurem Antykorupcyjnym. Przygotowanie taktyczne i techniczne doskonal

ą

w toku

42

Np. Nieetatowy Zespół Realizacyjny został powołany przez Komendanta Miejskiego Policji w Tarno-

wie w styczniu 2007 roku. Jest to grupa 10 osobowa posiadaj

ą

ca specjalne wyszkolenie w zakresie

taktyki i techniki przeprowadzania interwencji w sytuacjach szczególnego zagro

ż

enia.

43

Por. K. D

ę

bi

ń

ski: Nieetatowe grupy wsparcia w Policji. W: J. Szafra

ń

ski, J. Kosi

ń

ski (red.): Współcze-

sne zagro

ż

enia terrorystyczne oraz metody ich zwalczania. Szczytno 2007, s. 255 oraz

http://www.tarnow.policja.gov.pl/index.php?strona=/sp/sp_org_ngr

44

http://www.tarnow.policja.gov.pl/index.php?strona=/sp/sp_org_ngr

background image


384

szkole

ń

specjalistycznych organizowanych przez instytucje szkoleniowe Policji, ale

tak

ż

e w ramach współpracy z byłymi i aktualnymi antyterrorystami policyjnymi,

pododdziałami antyterrorystycznymi komend wojewódzkich Policji oraz Biurem
Ochrony Rz

ą

du.

45

Rysunek nr 2. Nieetatowe grupy realizacyjne podczas działa

ń

Ź

ródło: http://www.tarnow.policja.gov.pl/index.php?strona=/sp/sp_org_ngr

Mi

ę

dzynarodowa współpraca policji w zakresie zwalczania terroryzmu

Terroryzm i zwi

ą

zana z nim przest

ę

pczo

ść

uznawane s

ą

przez Uni

ę

Europej-

sk

ą

za jedno z najwi

ę

kszych zagro

ż

e

ń

współczesnego

ś

wiata.

46

W Deklaracji La

Gomera, przyj

ę

tej na nieformalnym spotkaniu Rady Europejskiej w dniu 14 pa

ź

-

dziernika 1995 r., stwierdzono mi

ę

dzy innymi,

ż

e „terroryzm stanowi zagro

ż

enie dla

demokracji, dla swobodnego korzystania z praw człowieka oraz rozwoju społecz-
nego i ekonomicznego”.

47

W zwi

ą

zku z wydarzeniami z 11-tego wrze

ś

nia 2001 r. oraz w oparciu o wy

ż

ej

wymienion

ą

Deklaracj

ę

, Grupa Zadaniowa Szefów Policji (TFCP) została zobligo-

wana przez Rad

ę

Europejsk

ą

i Rad

ę

Wymiaru Sprawiedliwo

ś

ci i Spraw Wewn

ę

trz-

nych do zorganizowanie spotkania z szefami europejskich jednostek antyterrory-
stycznych, którego celem były przede wszystkim: ulepszenie koordynacji operacyj-
nej mi

ę

dzy członkami UE oraz z krajami trzecimi, a tak

ż

e wdro

ż

enie skoordynowa-

nych działa

ń

pa

ń

stw członkowskich, gwarantuj

ą

cych wysoki poziom bezpiecze

ń

-

stwa. Bior

ą

c pod uwag

ę

powy

ż

sze zalecenia na spotkaniu Szefów Policji w dniach

45

http://www.tarnow.policja.gov.pl/index.php?strona=/sp/sp_org_ngr

46

Decyzja Ramowa Rady Europejskiej z 13.06.2002 r. w sprawie zwalczania terroryzmu.

(2002/475/JHA), Dziennik Urz

ę

dowy Wspólnot Europejskich z dnia 22.6.2002 nr L 164/3, t.6, s.18

47

Ibidem, s. 18

background image


385

30-31 pa

ź

dziernika 2001 roku, postanowiono powoła

ć

grup

ę

ekspertów, której

głównym zadaniem było utworzenie sieci wymiany strze

ż

onych informacji i komu-

nikacji mi

ę

dzy policyjnymi jednostkami kontr-terrorystycznymi, umo

ż

liwiaj

ą

cej bar-

dziej efektywn

ą

współprac

ę

operacyjn

ą

oraz wzajemne wsparcie pa

ń

stw człon-

kowskich.

48

Nowo powstałej sieci, zrzeszaj

ą

cej specjalne jednostki interwencyjne

ze wszystkich organów ochrony porz

ą

dku publicznego w pa

ń

stwach członkowskich

UE, nadano nazw

ę

„Atlas”. Od 2001 roku w ramach „Atlasu” zorganizowano wiele

seminariów, bada

ń

, wymian materiałów oraz wspólnych

ć

wicze

ń

. Zasady doskona-

lenia wymiany informacji mi

ę

dzy jednostkami kontr-terrorystycznymi zostały tak

ż

e

sformułowane w dokumencie "Strze

ż

ona sie

ć

komunikacyjna dla specjalnych jed-

nostek interwencyjnych” (dok. EUROPOL 60 - JAI 82), który pojawił si

ę

we wrze-

ś

niu 2002 roku.

49

Głównymi zało

ż

eniami działania grupy "ATLAS" s

ą

:

- wyniesienie ka

ż

dej jednostki specjalnej krajów członkowskich na mo

ż

liwie

najwy

ż

szy poziom profesjonalizmu poprzez blisk

ą

współprac

ę

oraz wza-

jemne wsparcie, po to, aby zmaksymalizowa

ć

szanse na sukces w walce

z terroryzmem w ka

ż

dym kraju;

- wymiana informacji i promocja wzajemnej pomocy w celu poprawy i lepszej

koordynacji działa

ń

UE w obszarze kontr-terroryzmu;

- prowadzenie wspólnych interwencji/operacji w przypadku sytuacji kryzyso-

wych na du

żą

skal

ę

, głównie o podło

ż

u terrorystycznym;

- wsparcie siłami i

ś

rodkami, w celu unikni

ę

cia interwencji wojskowej.

50

Aby uregulowa

ć

zasady funkcjonowania grupy oraz nało

ż

y

ć

zobowi

ą

zania na

strony podpisuj

ą

ce, stworzono „Konwencj

ę

Atlas-u”, sformalizowan

ą

w Decyzji

Rady 2008/617/WSiSW z dnia 23 czerwca 2008 r. w sprawie usprawnienia współ-
pracy pomi

ę

dzy specjalnymi jednostkami interwencyjnymi pa

ń

stw członkowskich

Unii Europejskiej w sytuacjach kryzysowych.

51

Od tego momentu dowódcy jedno-

stek specjalnych UE spotykaj

ą

si

ę

regularnie dwa razy w roku na tzw. „Forum

Atlas-u”.

Biuro Operacji Antyterrorystycznych KGP, jako centralna jednostka specjal-

na w Polsce, oficjalnie działa w unijnej grupie zadaniowej „Atlas”. Na forum Euro-
polu, zrzeszaj

ą

cym specjalne jednostki interwencyjne Unii Europejskiej, wymie-

niona jednostka kontr-terrorystyczna nosi nazw

ę

BOA. Pod t

ą

te

ż

nazw

ą

jest

identyfikowany przez pozostałych członków „Atlasu”.

52

Stał

ą

mi

ę

dzynarodow

ą

współprac

ę

w zakresie rozpoznania i zwalczania terro-

ryzmu realizuje tak

ż

e Centralne Biuro

Ś

ledcze. W

ś

ród głównych podmiotów,

z którymi utrzymywany jest bie

żą

cy kontakt i wspólna działalno

ść

, nale

ż

y wymieni

ć

przede wszystkim Grup

ę

Robocz

ą

do spraw Terroryzmu III Filaru Unii Europejskiej

(TWG), Europejsk

ą

Policyjn

ą

Robocz

ą

Grup

ę

ds. Zwalczania Terroryzmu (TWG),

Interpol, Europol oraz Oficerów ł

ą

cznikowych Policji innych pa

ń

stw, w tym tak

ż

e

FBI.

53

48

http://www.policja.pl/portal/pol/778/41550/Unijna_grupa_zadaniowa_quotAtlasquot.html

49

Ibidem

50

Ibidem

51

Dziennik Urz

ę

dowy Unii Europejskiej z dnia 6 sierpnia 2008 roku (PL), L 210, ss. 73-75

52

http://www.policja.pl/portal/pol/778…, op. cit.

53

K. Jałoszy

ń

ski: Organy…, op. cit., s. 98

background image


386

Współpraca ta polega głównie na wymianie informacji o zaistniałych zdarze-

niach o charakterze terrorystycznym, ustalonych organizacjach i grupach terrory-
stycznych, członkach organizacji i grup terrorystycznych mog

ą

cych przebywa

ć

na

terenie Polski, a tak

ż

e gromadzenia i analizowania informacji o osobach mog

ą

cych

mie

ć

bezpo

ś

redni lub po

ś

redni zwi

ą

zek z organizacjami terrorystycznymi. Prowa-

dzone wspólnie działania pozwalaj

ą

na zapoznanie si

ę

z obecnie wyst

ę

puj

ą

cymi

na

ś

wiecie zagro

ż

eniami,

ś

rodkami technicznymi oraz koncepcjami rozwi

ą

za

ń

w zakresie zwalczania terroryzmu. Niebagatelnego znaczenia w tym kontek

ś

cie

nabiera tak

ż

e mo

ż

liwo

ść

nawi

ą

zania bezpo

ś

redniego kontaktu z policjantami zaj-

muj

ą

cymi si

ę

problematyk

ą

przeciwdziałania i zwalczania terroryzmu w poszcze-

gólnych krajach. Od szybko

ś

ci wymiany niezb

ę

dnych informacji zale

ż

y bowiem

w du

ż

ej mierze skuteczno

ść

działa

ń

podejmowanych w sytuacjach pojawiaj

ą

cych

si

ę

zagro

ż

e

ń

.


***
W Polsce nie doszło jeszcze do aktów terroru o takiej skali, jak miało to miej-

sce w Stanach Zjednoczonych, Wielkiej Brytanii czy Hiszpanii (na całe szcz

ęś

cie!).

Jednak, jak wspomniano wcze

ś

niej, w opinii wielu ekspertów istniej

ą

obszary po-

tencjalnych i realnych zagro

ż

e

ń

, które bardzo serio nale

ż

y bra

ć

pod uwag

ę

.

Z przedstawionej analizy zada

ń

realizowanych przez wymienione powy

ż

ej podmio-

ty organizacyjne Policji wynika jednoznacznie,

ż

e Policja jest instytucj

ą

spełniaj

ą

c

ą

jedn

ą

z kluczowych ról w zakresie przeciwdziałania i zwalczania tego typu prze-

st

ę

pczo

ś

ci. Wprawdzie polscy policyjni anty- i kontr-terrory

ś

ci nie codziennie spo-

tykaj

ą

si

ę

w swej pracy z działalno

ś

ci

ą

terrorystyczn

ą

o charakterze fanatyzmu

politycznego czy religijnego, to jednak swe umiej

ę

tno

ś

ci i do

ś

wiadczenia gromadz

ą

i doskonal

ą

w walce z terroryzmem kryminalnym i przest

ę

pczo

ś

ci

ą

zorganizowan

ą

,

którym blisko jest w swym charakterze do terroryzmu

54

definiowanego w literaturze

przedmiotu. I cho

ć

niejednokrotnie wykazywane s

ą

niedostatki w sferach prawnej,

organizacyjnej, ekonomicznej i technicznej działalno

ś

ci jednostek anty- i kontr-

terrorystycznych policji, policyjni „antyterrory

ś

ci” z wszystkich szczebli organizacyj-

nych i strukturalnych Policji wykonuj

ą

swe zadania z niezwykłym zaanga

ż

owaniem

i po

ś

wi

ę

ceniem, ciesz

ą

c si

ę

powa

ż

aniem i zaufaniem słu

ż

b specjalnych tak

ż

e in-

nych pa

ń

stw.

54

W. Zubrzycki: Fizyczne zwalczanie terroryzmu w Polsce. W: J. Szafra

ń

ski (red.): Współczesne zagro-

ż

enia terroryzmem oraz metody działa

ń

antyterrorystycznych. Szczytno 2007, s. 332


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Na terrorystów Polko, Policja, AT
formy organizacyjne dzialan policji wyklady
Nowe media jako narzędzie w rękach terrorystów i kontr terrorystów
12 01 2015 r Działalność prasowo informacyjna w Policjiid351
Sprawozdanie o użyciu i działaniu amunicji strzeleckiej, materiały dla policjantów
SZKOLENIE - MOSSBERG - konspekt - Budowa i zasady działania., materiały dla policjantów
Działania służb państwowych w likwidacji skutków działań terrorystycznych, WSZiP (UTH) Heleny Chodko
Właściwości działań terrorystycznych
ROLA SIŁ POLICYJNYCH W ZWALCZANIU TERRORYZMU, Policja, AT
Walka z terroryzmem międzynarodowym (wydawnictwo ABW), 5, Metody działania terrorystów
DZIAŁANIA LOGISTYCZNE POLICJI PODCZAS POWODZI
Terroryzm Rola i miejsce Policji
Działania zapobiegawcze terroryzmowi
Szafrański (red ) współczesne zagrożenia terroryzmem oraz metody działań antyterrorystycznych 2007
Formalno prawne aspekty dzialalnoości geologiczno górniczej klasyfikacja zasobów
dzialania

więcej podobnych podstron