EFEKT CIEPLARNIANY
OGÓLNA ZMIANA
KLIMATU
" Ciało niebieskie pozbawione atmosfery (np. Księżyc)
pochłania i emituje promieniowanie bezpośrednio ze
swojej powierzchni. Atmosfera zaburza ten proces
wymiany ciepła, głównie poprzez ograniczenie ilości
energii cieplnej wypromieniowywanej z powierzchni
planety i dolnych warstw jej atmosfery bezpośrednio w
przestrzeń kosmiczną. Proces ten jest wywołany przez
gazy pochłaniające promieniowanie podczerwone, pyły i
aerozole zawieszone w atmosferze. W opisie zjawiska
uwzględnia się też wszystkie inne procesy zachodzące w
atmosferze, jak i na powierzchni planety, odpowiedzialne
za przepływ energii z gwiazdy macierzystej, a także
przenoszące energię z planety w przestrzeń kosmiczną.
W Układzie Słonecznym występowanie efektu
cieplarnianego stwierdzono na Ziemi, Marsie i Wenus
oraz na księżycu Saturna  Tytanie.
Dlaczego na Ziemi robi się coraz cieplej?
Naturalne procesy w przyrodzie utrzymują temperatury na Ziemi
w stanie względnej równowagi. Ziemia pochłania energię
słoneczną; część z niej potrzebna jest, aby na naszej planecie
istniało \
ycie. Większość energii jest z emitowana z powierzchni
Ziemi i pochłaniana przez gazy w atmosferze oraz oddawana z
powrotem w przestrzeń kosmiczną. Ten proces utrzymuje
temperatury na Ziemi w stanie równowagi.
Efekt cieplarniany
to zjawisko zachodzące w atmosferze, powodujące naturalny
wzrost temperatury Ziemi poprzez zatrzymanie energii słonecznej
przez tzw. gazy cieplarniane, takie jak:
para wodna (H2O)
dwutlenek węgla (CO2),
które pochłaniają i odbijają energię.
Atmosfera Ziemi
to mieszanina gazów, którą tworzą głównie azot N2 (78 %) i tlen O2
(21%), ale \
aden z nich nie jest gazem cieplarnianym. Trzy
najwa\
niejsze gazy cieplarniane to: para wodna (H2O), dwutlenek
węgla (CO2) i metan (CH4), ale występują one w atmosferze w
niewielkich ilościach.
Para wodna (H2O) stanowi zaledwie od 1 do 3 % składu atmosfery, a
dwutlenek węgla (CO2) i metan (CH4) występują w ilościach śladowych
od 0,038 % do 0,00018 % , ale są bardzo wa\
nymi gazami
cieplarnianymi.
Bez gazów cieplarnianych temperatura na naszej planecie byłaby o 30
stopni Celsjusza ni\
sza i Ziemia nie nadawałaby się do zamieszkania.
Atmosfera i chmury chronią nas przed promieniowaniem słonecznym,
którego część przebija się przez te warstwy i dociera na powierzchnię
Ziemi. Ziemia absorbuje energię słoneczną i zamienia ją w ciepło, które
potem z powrotem jest emitowane do atmosfery w postaci
promieniowania długofalowego (podczerwonego).
Część tego promieniowania rozprasza się w powietrzu, ale
większość jest absorbowana i przesyłana z powrotem w kierunku
Ziemi przez gazy w atmosferze. Ten proces nosi nazwę efektu
cieplarnianego, poniewa\
podobne zjawisko zachodzi w
szklarniach: energia słoneczna trafia do pomieszczenia, ale ju\

cała nie mo\
e uciec i dlatego temperatura w szklarni rośnie. Gazy
cieplarniane odgrywają bardzo wa\
ną rolę w procesie efektu
cieplarnianego. Niektóre gazy w atmosferze, takie jak CO2,
częściej wchodzą w reakcje z promieniowaniem długofalowym i
dlatego bardziej przyczyniają się do wzrostu temperatur na
Ziemi.
Działalność człowieka na Ziemi, szczególnie wykorzystywanie
paliw kopalnych do produkcji energii, przyczyniła się do wzrostu
stę\
enia gazów cieplarnianych w atmosferze. Od czasów narodzin
rewolucji przemysłowej w połowie XVIII wieku stę\
enie
dwutlenku węgla (CO2) wzrosło o 31%, a metanu (CH4) o 149%.
Stę\
enie tych gazów osiągnęło obecnie najwy\
szy poziom od 420
tysięcy lat. Oznacza to, \
e gazy te absorbują i z powrotem emitują
więcej promieniowania podczerwonego, a na Ziemi następuje
wzrost temperatur.
Potencjał tworzenia efektu
cieplarnianego GWP
Substancja Czas \
ycia GWP100
Dwutlenek węgla 7 1
Metan 12 23
Podtlenek azotu 144 296
Czterofluorek węgla 50000 5700
Sześciofluorek siarki 3200 22200
Halon 1211 11 1300
POWODY ZMIAN KLIMATU:
" czynniki naturalne
" czynniki antropogeniczne
HIPOTEZY SPRZ
śEC
ZWROTNYCH:
" Hipoteza tęczówki  efekt pary wodnej
[ilość pary wodnej w atmosferze] => [stabilizacja/destabilizacja klimatu]
" Hipoteza wpływu skrzydeł motyla
telekonekscje (oddziaływanie na odległość)
pomiędzy zjawiskami pozornie nie związanymi z
sobą [małe zaburzenia] => [du\
e zaburzenia]
" Hipoteza CLAW (Charlson, Lovelock, Andreae, Warren)
[wzrost fitoplanktonu] => [zwiększenie ilości siarczku metylu (aerozol
atmosferyczny)] => [wzrost zachmurzenia]
" Hipoteza termostatu tropikalnego
" Hipoteza gazów cieplarnianych
" Hipoteza wpływu aerozoli atmosferycznych
2. WPA
YW CZA
OWIEKA
Od czasów rewolucji przemysłowej, która
rozpoczęła się w połowie XVIII wieku,
nastąpił wzrost stę\
enia gazów cieplar-
nianych atmosferze, głównie dwutlenku
węgla i metanu.
Dwutlenek węgla powstaje podczas
procesu spalania węglowodorów, takich
jak węgiel i ropa naftowa. Metan ulatnia
się z rurociągów, którymi płynie gaz
ziemny oraz powstaje podczas nie-
których procesów rolniczych, takich jak
uprawa ry\
u.
Według raportów Międzyrządowego Zes-
połu do spraw Zmian Klimatu (IPCC)
główną przyczyną wzrostu stę\
enia dwu-
tlenku węgla i redukcji stę\
enia tlenu w
atmosferze są procesy spalania paliw kopalnych i wylesianie. Są to
główne przyczyny globalnego ocieplenia, które są wynikiem działal-
ności ludzi.
Wzrost liczby mieszkańców Ziemi oraz szybki rozwój gospodarczy
poszczególnych państw zwiększył zapotrzebowanie na energię. Aby
zaspokoić tak du\
y popyt, wzrosło zu\
ycie paliw kopalnych. Wszystkie
z
ródła energii wydzielają ciepło do atmosfery, ale to, które pochodzi z
paliw kopalnych uwalnia gazy cieplarniane, a w szczególności
dwutlenek węgla, który z kolei przyczynia się do wzrostu globalnego
ocieplenia.
Wzrost liczby samochodów oraz coraz większa dostępność
podró\
owania samolotami odrzutowymi to kolejne czynniki
zwiększające emisję gazów cieplarnianych. Wiele bogatszych państw
importuje produkty, które produkowane lub hodowane są taniej w
odległych regionach świata. Ju\
wkrótce na takich produktach
spo\
ywczych mo\
e pojawić się symbol ekoodcisku (ang. carbon
footprint), oznaczający ilość dwutlenku węgla wyemitowaną podczas
transportu z odległego kraju do sklepu.
Chocia\
sam proces produkcji jest tani, to ogromne zu\
ycie energii
podczas transportu sprawia, \
e taki produkt ma wy\
szy ekoodcisk ni\

produkty spo\
ywcze wytwarzane lokalnie. I właśnie w ten sposób z
problemami natury globalnej mo\
na poradzić sobie w swoim własnym
kraju.
3. DLACZEGO TO TAKIE WAśNE?
Topniejące pokrywy lodowe
stanowią szczególny problem. Jak ju\

wiemy, nie cała energia słoneczna,
która dociera na Ziemię jest
absorbowana. Większa część energii
słonecznej jest z powrotem
emitowana do atmosfery. Jeśli
ogromne połacie lodu i śniegu stopią,
zmniejszy się albedo Ziemi, czyli
Skutki:
wartość określająca odbijalność
promieniowania słonecznego od
" zmniejszenie albedo
Ziemi. Ziemia będzie wypromieniowy-
" uwalnianie metanu
wać mniej energii słonecznej i nastąpi
podczas rozmarzania
wzrost temperatur. Mamy tu do
czynienia z efektem domina: wy\
sze
" wpływ na faunę i florę
temperatury spowodują dalsze top-
" podniesienie poziomu wód
nienie lodów i cały cykl rozpocznie się
od nowa.
Głodne pustynie Spragnione jeziora
Wzrost temperatur dotyczy całej Jezioro Aralskie to bezodpływowe
Ziemi, nie tylko skutej lodem jezioro w Kazachstanie i
Arktyki. Regiony porośnięte bujną Uzbekistanie w Azji Środkowej.
roślinnością, gdzie tradycyjnie Ponad 50 lat temu, kiedy Jezioro
zajmowano się rolnictwem, teraz Aralskie le\
ało na terytorium
zamieniają się w pustynie. Wraz Związku Radzieckiego, wody rzek,
ze wzrostem liczby mieszkańców które zasilały ten akwen
Ziemi, zwiększa się skierowano do systemów
zapotrzebowanie na wodę pitną. nawadniających pustynne tereny. Z
Niedobory staną się bardziej czasem jezioro zaczęło się kurczyć
dotkliwe, kiedy popyt przewy\
szy i wysychać. Obecnie więcej wody
poda\
. wyparowuje z jeziora ni\
do niego
wpada.
4. TROPEM NASZYCH ŚLADÓW KLIMATYCZNYCH
Prawie ka\
da
działalność człowieka
pozostawia po sobie
ślad klimatyczny. Ślad
klimatyczny
ekoodcisk
to sposób pomiaru
wpływu naszych ró\
nych
działań na środowisko
naturalne i emisję
gazów cieplarnianych.
Ekoodcisk określa ilość dwutlenku węgla
emitowaną przez pojedynczą osobę,
gospodarstwo domowe lub daną działalność.
Co składa się na Twój ślad klimatyczny?
Czynności, które zu\
ywają energię, czyli jazda
samochodem, podró\
e lotnicze czy ogrzewanie
domu. Większość tej energii pochodzi ze
spalania paliw kopalnych, a podczas tego
procesu powstaje dwutlenek węgla.
Niewłaściwe wykorzystanie środków transportu
lub energii w gospodarstwie domowym to nie
tylko strata pieniędzy, ale równie\
niepotrzebna
produkcja CO2, która zwiększa Twój ślad
klimatyczny.
6. FAKTY? ... INNE SPOJRZENIE?
Globalne ocieplenie - jest czy go nie ma?
Globalne ocieplenie zwykliśmy uwa\
ać za pewnik. Media
nie mówią ju\
o teorii (hipotezie) globalnego ocieplenia,
ale traktują ją jak fakt. Tymczasem jest to teoria
(hipoteza), a jej podstawy często kwestionowane.
Obserwowane ocieplenie jest częścią cyklu zmian temperatury?
Czy wzrost temperatury jest wynikiem wzrostu stę\
enia CO2 w
atmosferze? Czy wzrost CO2 w atmosferze jest wynikiem wzrostu
temperatury?
Za wzrost temperatury atmosfery odpowiada w większym stopniu para
wodna czy dwutlenek węgla?
* Istniejące metody pomiarowe wykazują braki: czasowe, przestrzenne i
kompletności pomiaru.
* Systematyczne pomiary (zwłaszcza satelitarne) prowadzone są od niedawna.
* Wiele danych się ekstrapoluje lub poprawia.
* W przypadku stacji meteo poło\
onych na terenie miast, stosuje się arbitralną
korekcję (efekt miejskiej wyspy cieplnej).
* Coraz mniej stacji pomiarowych jest na terenach wiejskich i niezamieszkałych,
coraz większy ich odsetek - na zurbanizowanych - czyli cieplejszych od większości
terenu.
* Istnieją liczne przykłady przeczące globalnemu ociepleniu. Miejsca te znajdują się
na uprzemysłowionych kontynentach, tak\
e na terenach zurbanizowanych. Wiele z
nich znajduje się na terenie najbardziej uprzemysłowionym, emitującym najwięcej
CO2 i energii - w USA.
7. SPOJRZENIE W PRZYSZA
OŚĆ
Jaki wpływ zmiany klimatu wywierają na nasze \
ycie, ale co
powinniśmy zrobić i czy nie jest ju\
za póz
no na konstruktywne
zmiany?
Przede wszystkim musimy zmienić nasz styl \
ycia,
począwszy od drobnych kroków, dą\
ąc do
redukcji naszego śladu klimatycznego,
czyli naszej emisji dwutlenku węgla.
Oto kilka propozycji zmian, które mo\
esz ju\
dzisiaj
wprowadzić w swoim \
yciu:
* Segreguj odpady z gospodarstwa domowego.
* Korzystaj ze starych reklamówek, zamiast brać nowe
podczas ka\
dych zakupów.
* Nie bierz samochodu na krótsze odległości, tylko idz

piechotą. Jeśli dystans jest zbyt du\
y, sprawdz
, czy
mo\
e skorzystać ze środków transportu publicznego.
* Staraj się podwozić innych do pracy lub do szkoły i
róbcie to na zmianę.
* Korzystaj z usług dostawcy odnawialnych z
ródeł
energii.
* Wyłączaj światło, kiedy wychodzisz z pokoju.
* Zmień standardowe \
arówki na energooszczędne.
Chocia\
są o wiele dro\
sze od zwykłych, to działają
dłu\
ej, są tańsze w eksploatacji i zu\
ywają mniej
prądu elektrycznego.
* Nie zostawiaj telewizora i innych urządzeń w stanie
uśpienia (stand-by), tylko zawsze wyłączaj z sieci.
* Ociepl swój dom tak, abyś nie musiał często korzystać z
centralnego ogrzewania.
* Nie włączaj ogrzewania, załó\
drugi sweter!
* W czajniku gotuj tylko tyle wody, ile Ci potrzeba.
* Kupuj jak najwięcej produktów spo\
ywczych od
lokalnych producentów. W ten sposób wspierasz lokalną
gospodarkę. Spróbuj kupować produkty ekologiczne.
* Zasadz
kilka drzew w ogrodzie lub w swojej okolicy!