EFEKT CIEPLARNIANY
A OSA
ABIENIE WARSTWY
OZONOWEJ
XX ROCZNICA PROTOKOA
U MONTREALSKIEGO
W SPRAWIE SUBSTANCJI ZUBOŻAJ
CYCH
WARSTW
OZONOW

Ryszard Purski
Program prezentacji
1. Protokół montrealski  ochrona warstwy ozonowej i
ochrona klimatu
2. Znaczenie ozonu stratosferycznego
3. Aktualny stan warstwy ozonowej
4. Obecne zalecenia Protokołu montrealskiego
5. Obecna produkcja i zużycie substancji kontrolowanych
6. Efekt cieplarniany a osłabienie warstwy ozonowej
1. Protokół montrealski  ochrona warstwy
ozonowej i ochrona klimatu
" 16 września 2007 r. minęło 20 lat od sporządzenia
Protokołu montrealskiego w sprawie substancji
zubożąjących warstwę ozonową (SZWO)
" SZWO są również gazami cieplarnianymi, co
potwierdza Ramowa konwencja Narodów
Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu oraz Protokół
z Kioto
" XX rocznica Protokołu montrealskiego  rocznica
ochrony warstwy ozonowej oraz ochrony klimatu
2. Znaczenie ozonu stratosferycznego
" 90% całkowitej ilości ozonu atmosferycznego znajduje
się w stratosferze, tj. 10-50 km nad poziomem morza
" filtr dla promieniowania ultrafioletowego (UV-B)
słońca
" brak UV-B powoduje m.in. awitaminozę i krzywicę, a
nadmiar powoduje m.in. zwiększoną zachorowalność
na raka skóry, choroby oczu, osłabienie układu
immunologicznego, przyspieszone niszczenie
niektórych materiałów
Antarctic total ozone seasonal deviations
Artcic total ozone seasonal deviations
3. Aktualny stan warstwy ozonowej
2006 r.  publikacja najnowszego raportu Panela oceny
naukowej stanu warstwy ozonowej, tj. grupy
ekspertów powołanych w ramach Protokołu
montrealskiego
Główne konkluzje raportu:
1. potwierdza się podstawowe zrozumienie, że
produkowane przez człowieka substancje zubożające
warstwę ozonową stanowią zasadniczą przyczynę
osłabienia warstwy ozonowej,
2. regeneracja warstwy ozonowej przewidywana jest w
połowie XXI w. i może się opóz
nić nawet o 20 lat w
rejonie Antarktydy w stosunku do wcześniejszych
prognoz.
Globalne ubytki
ozonu
Skutki klimatyczne ubytków ozonu
- wzrost promieniowania UV
Dziura ozonowa 2006
4. Obecne zalecenia Protokołu
montrealskiego (PM)
" Protokół montrealski sporządzony został 17 września
1987 r., a wszedł w życie 1 stycznia 1989 r.
" Celem Protokołu jest redukcja produkcji i zużycia
substancji kontrolowanych, aż do ich całkowitej
eliminacji.
" Kraje rozwinięte obowiązuje obecnie zakaz produkcji i
zużycia wszystkich substancji z wyjątkiem HCFCs oraz
zastosowań uznanych za wyjątkowe.
" Krajom rozwijającym się przyznano 10-letni okres
opóz
nienia w realizacji zaleceń.
5. Obecna produkcja i zużycie substancji
kontrolowanych na świecie
" A
ączne zużycie na świecie w latach bazowych
wynosiło ok. 1 mln 800 tys. ton ODP (tony
porównawcze -wskaz
nik Ozone Depleting
Potential)
" Do końca 2005 r. łączna redukcja produkcji i
zużycia dla 191 stron PM wynosi 95% w
stosunku do lat bazowych
" Obecne zużycie w krajach rozwiniętych wynosi
ok. 11 tys. ton ODP
" Obecne zużycie w krajach rozwijających się
wynosi ok. 76 tys. ton ODP
6. Efekt cieplarniany a osłabienie warstwy
ozonowej
Powiązania pomiędzy efektem cieplarnianym a osłabieniem
warstwy ozonowej zachodzą na wielu płaszczyznach:
(1) formalno - prawna (SZWO, jako gazy cieplarniane)
(2) gazy cieplarniane, jako substytuty dla SZWO
(3) powiązania w atmosferze
(4) powiązania w relacji: atmosfera - biosfera
(5) powiązania w relacji: biosfera - biosfera
(1) Płaszczyzna formalno-prawna
" Ramowa konwencja NZ w sprawie zmian klimatu
" Protokół z Kioto
Obydwa traktaty zastrzegają, że redukują
antropogeniczną emisję gazów cieplarnianych,
nieobjętych kontrolą przez Protokół montrealski w
sprawie substancji zubożających warstwę ozonową.
SZWO są w znacznej większości ( z wyjątkiem bromku
metylu) gazami cieplarnianymi.
Przykładowo: GWP dla CFC-11 - 4000
CFC-12 - 8500
HCFC-22 - 1700
(2) Gazy cieplarniane, jako substytuty dla
SZWO (a)
Wodorofluorowęglowodory (HFCs)
Perfluorowęglowodory (PFCs)
Dwutlenek węgla (CO2)
są powszechnie stosowane jako substytuty dla SZWO.
HFCs i PFCs są kontrolowane przez sporządzony w
1997 r. Protokół z Kioto do Konwencji klimatycznej.
(2) Gazy cieplarniane, jako substytuty dla
SZWO (b)
Zastępowanie SZWO substancjami HFCs i PFCs,
posiadających znaczny GWP, wywołuje niepokój, tak
w kręgach ekologów, jak i przedsiębiorców, który
chcieliby mieć jasne zasady umożliwiające ich
stosowanie.
W ramach Protokołu montrealskiego i Konwencji
klimatycznej podjęto działania w celu wyjaśnienia
roli substancji HFCs i PFCs.
2) Gazy cieplarniane, jako substytuty dla
SZWO (c)
" W paz
dzierniku 1999 r. opublikowany został
pierwszy raport pt.  Implikacje dla Protokołu
montrealskiego w związku z włączeniem substancji
HFCs i PFCs do Protokołu z Kioto .
" Raport stwierdza, że Protokół z Kioto nie musi
kolidować z Protokołem montrealskim, a realizacja
zaleceń Protokołu montrealskiego nie musi negatywnie
oddziaływać na efekty Protokołu z Kioto, jeżeli
zachowana będzie rozwaga w wyborze dostępnych
rozwiązań technologicznych.
2) Gazy cieplarniane, jako substytuty dla
SZWO (d)
Zasady rozsądnego stosowania substancji HFCs i
PFCs
(1) Tylko w miejscach, gdzie należy zachować warunki
bezpieczeństwa, co do zdrowia i życia ludzi oraz
ochrony środowiska, z uwzględnieniem racji
technicznych i ekonomicznych
(2) Ograniczać emisję do niezbędnego minimum
(3) Wybierać tylko te substancje, które mają najniższy
wskaz
nik ocieplenia globalnego i zapewniają
odpowiednią efektywność energetyczną
(3) Powiązania w atmosferze
Zwiększony efekt cieplarniany

Większe schłodzenie stratosfery

Sprzyja powstawaniu chmur stratosferycznych
ułatwiających uwalnianie się atomów chloru i bromu z
cząsteczek SZWO

Większe osłabienie warstwy ozonowej i opóz
nienie jej
regeneracji
(4) Powiązania w relacji: atmosfera 
biosfera
Osłabienie warstwy ozonowej

Zwiększenie natężenia UV-B

Uszkodzenie fitoplanktonu oceanicznego

Zmniejszenie pochłaniania CO2

Powiększenie efektu cieplarnianego
(5) Powiązania w relacji: biosfera - biosfera
Zmiany klimatyczne

Rozprzestrzeniane się malarii na nowe obszary
------------------------------------------
Osłabienie warstwy ozonowej

Zwiększenie natężenia UV-B

Stłumienie układu odpornościowego u ludzi

Przyspieszenie zachorowalności na malarię