HAMACHER

ul. Towarowa 10

43-100 Tychy

HAMACHER

Zum Bauhof 8

D-45701 Herten

INSTRUKCJA OBSŁUGI:

WYŁĄCZNIK TYRYSTOROWO-STYCZNIKOWY

(STACJA KOMPAKTOWA)

typu

HA-dk8.10/1/2VAC/3LUF/5/ST/T

TYCHY 2007 r.

Instrukcja obsługi HA-dk8.10/1/2VAC/3LUF/5/ST/T

2

SPIS TREŚCI

1.

Zastosowanie.............................................................................................................................................. 3

2.

Warunki pracy i stosowania..................................................................................................................... 4

2.1.

Szczególne warunki stosowania podczas pracy w przestrzeniach zagrożonych wybuchem. ............. 4

3.

Warunki przechowywania........................................................................................................................ 6

4.

Dane techniczne ......................................................................................................................................... 6

4.1.

Dane techniczne wyłącznika wielostycznikowego HA-dk8.10… ...................................................... 6

5.

Budowa i wyposażenie .............................................................................................................................. 8

5.1.

Komora przyłączowa dopływowa ...................................................................................................... 8

5.2.

Komora przyłączowa odpływowa ...................................................................................................... 9

5.3.

Komora główna aparaturowa ........................................................................................................... 10

5.4.

Montaż. ............................................................................................................................................ 13

6.

Działanie................................................................................................................................................... 13

6.1.

Przygotowanie układu elektrycznego wyłącznika............................................................................ 13

6.2.

Załączenie ........................................................................................................................................ 14

6.3.

Załączenie obwodu zewnętrznego 127V/230V................................................................................ 15

6.4.

Wyłączenie ...................................................................................................................................... 16

6.5.

Wyłączenie obwodu 127V/230V ..................................................................................................... 17

6.6.

Identyfikacja zagrożeń podczas użytkowania. ................................................................................. 17

7.

Blokady elektryczne ................................................................................................................................ 18

8.

Sterownik modułu tyrystorowego .......................................................................................................... 19

8.1.

Funkcje sterownika .......................................................................................................................... 21

9.

Zabezpieczenie nadmiarowo-prądowe HA-UB 1-4k ............................................................................ 22

10.

Iskrobezpieczne progowe mierniki rezystancji HA-KA/ER2. ........................................................ 23

10.1.

Zabezpieczenia upływowe blokujące............................................................................................... 23

10.2.

Przekaźnik kontroli temperatury uzwojeń silnika ............................................................................ 24

10.3.

Centralne zabezpieczenie upływowe ............................................................................................... 25

11.

Iskrobezpieczne obwody sterownicze ............................................................................................... 25

12.

Ochrona przeciwporażeniowa ........................................................................................................... 28

13.

Transport ............................................................................................................................................ 28

14.

Przeglądy i konserwacje..................................................................................................................... 28

15.

Wykaz podstawowych części zamiennych ........................................................................................ 29

16.

Informacje dodatkowe. ...................................................................................................................... 30

Instrukcja obsługi HA-dk8.10/1/2VAC/3LUF/5/ST/T

3

1.

Zastosowanie

Kopalniane wyłączniki tyrystorowo-stycznikowe przeznaczone są do:

− zasilania i sterowania procesem miękkiego rozruchu, rozruchu bezpośredniego oraz

opcjonalnie hamowania dynamicznego silników elektrycznych,

− zasilania, z możliwością pracy rewersyjnej, silników elektrycznych,

− zasilania napięciem 127 V lub 230 V instalacji oświetlenia lub napędów maszyn

górniczych.

Zasilanie napędów maszyn górniczych poprzez ognioszczelny wyłącznik tyrystorowo-

stycznikowy odbywa się z sieci trójfazowej prądu przemiennego z izolowanym punktem neutralnym

transformatora.

W przypadku zasilania napędów kompleksu ścianowego np. z kilku wyłączników

stycznikowych istnieje możliwość sterowania wszystkich wyłączników za pomocą jednego

sterownika umieszczonego w wyłączniku wielostycznikowym HA-dk8.10…

Do współpracy z zewnętrznymi obwodami iskrobezpiecznymi przewidziano zastosowanie

separatorów obwodów iskro i nieiskrobezpiecznych typu HA-KG3.11 lub HA-KG5.

Wyłączniki mogą być wykonane w wersjach różniących się między sobą układem torów

prądowych.

Umożliwiają one rozruch silników przy założonym prądzie rozruchowym. Pozwala to

na ograniczenie momentów dynamicznych powstających w całym urządzeniu napędowym podczas

rozruchu. Ograniczenie momentów dynamicznych podczas rozruchu maszyn górniczych np.

przenośników zgrzebłowych, przenośników taśmowych, pomp, wentylatorów itp. powoduje

zmniejszenie obciążenia przekładni i sprzęgieł mechanicznych, co doprowadza do zmniejszenia

zużycia wszystkich elementów mechanicznych całego układu napędowego.

Sterowniki typu soft-start zbudowane są w oparciu o nowoczesną technologię elementów

półprzewodnikowych i nowoczesny cyfrowy układ sterujący. Rozruszniki są przystosowane do

współpracy ze wszystkimi typami trójfazowych silników indukcyjnych.

Każdy z odpływów trójfazowych wyłącznika tyrystorowo-stycznikowego wyposażony jest

w zabezpieczenia:

− nadmiarowo - prądowe typu HA-UB1-4k,

− upływowe - blokujące typu HA-KA/ER2,

− kontroli temperatury uzwojeń zasilanego silnika typu HA-KA/ER2.

Dodatkowo wyłączniki tyrystorowo-stycznikowe mogą być wyposażone w przekaźniki

sterownicze i kontroli ciągłości uziemienia ochronnego typu HA-SL3.

Wyłączniki tyrystorowo-stycznikowe umożliwiają zdalne i centralne sterowanie silników w trybie

pracy normalnej i rewersyjnej oraz przy współpracy z systemem łączności głośnomówiącej -

nadawanie sygnałów ostrzegawczych przed rozruchem.

Instrukcja obsługi HA-dk8.10/1/2VAC/3LUF/5/ST/T

4

2.

Warunki pracy i stosowania

Wyłączniki

tyrystorowo-stycznikowe

typu

HA-dk8.10/1/2VAC/3LUF/5/ST/T

przystosowane są do pracy w podziemnych wyrobiskach górniczych ze stopniem „a”, „b” i „c”

niebezpieczeństwa wybuchu metanu oraz “A” i “B” niebezpieczeństwa wybuchu pyłu węglowego.

Spełnia wymogi w zakresie ochrony przeciwwybuchowej obowiązujące dla urządzeń grupy I oraz

kategorii M2 w zakresie rodzaju zabezpieczenia przed zapłonem osłon odpornych na działanie

ciśnienia w powiązaniu z rodzajem zabezpieczenia przed zapłonem spełniającego wymogi

podwyższonego bezpieczeństwa do pracy w atmosferach wybuchowych grupy wybuchowej I.

Przystosowane są do pracy w następujących warunkach środowiskowych:

− napięcie eksploatacyjne

0,85 ÷ 1,2 U

n

− temperatura otoczenia

-10°C ÷ 40°C

− wilgotność względna powietrza

do 95% przy 40°C

− dopuszczalne odchylenie od pionu

20°

− wysokość nad poziomem morza

do 1000 m

2.1.

Szczególne warunki stosowania podczas pracy w przestrzeniach zagrożonych wybuchem.

1. Dopuszczalne pojemności obwodów kontrolno pomiarowych obwodów zewnętrznych nw.

zabezpieczeń:

- blokujące zabezpieczenie upływowe na odpływach głównych HA-KA/ER2

C

max

=2,5 µF/fazę;

- zabezpieczenie temperaturowe HA-KA/ER2

C

max

= 7,5 µF;

- zabezpieczenie HA-SL3 - obwód pomiarowy ciągłości przewodu ochronnego

Cmax =0,5µF;

- zabezpieczenie upływowe na odpływach 42V

Cmax = 2,5 µF;

2. Parametry obwodów oraz szczególne warunki stosowania separatorów:

HA-KG3.11

Obwody wyjściowe nieiskrobezpieczne:

(styki przekaźnika K1 – zaciski: 1-2, 3-4):

Un=230V

Um=253V

Obwód wejściowy nieiskrobezpieczny:

(zacisk K2 połączony poprzez styk zewnętrzny

z zaciskiem 42U)

Un=42V/50Hz, ±20%

Um=50,4V

Instrukcja obsługi HA-dk8.10/1/2VAC/3LUF/5/ST/T

5

Parametry obwodów iskrobezpiecznych:

Obwody sterowania i sygnalizacji:

(zaciski oznaczone kolorem niebieskim nr: L1, L2, Uz, K1, K1’, K2, PE)

Zaciski Nr

Uo

[V]

Σ

Io

[mA

]

Po

[mW

]

Lo

pomiędzy

dowolnymi

zaciskami

[mH]

Co

pomiędzy

dowolnymi

zaciskami

[µF]

Li

Ci

Charakterystyka

wyjściowa

L1,L2,PE

16,4 64,4

Uz,K1,K1’,K2

6,2

25

L1,L2,Uz,K1,K1’,K2,PE

23,5

93

(L1,L2,Uz,K1,K1’,K2)-PE

15,75

2,5

10

100

0,5

0

liniowa

Wszystkie ww. obwody iskrobezpieczne są połączone galwanicznie (zasilane z jednego

ź

ródła o napięciu 15,75V).

- Obwody wyjściowe – styki przekaźnika K2 (zaciski oznaczone kolorem niebieskim

nr: 1-2-3) mogą współpracować z obwodami EEx ia I lub EEx ib I,

parametry obwodu:

Ui=44V,

Ii=1A,

Li=0,

Ci=0.

Szczególne warunki stosowania:

− Separator może współpracować z obwodami zewnętrznymi wyłącznie poprzez dodatkowe

listwy zaciskowe spełniające wymagania pkt. 6.3.1 normy PN-EN 50020:2005,

− w przypadku uziemienia zacisku PE separatora obwody sterowania i sygnalizacji separatora

należy traktować jako połączone z ziemią przez rezystancję Ri=6,3kΩ.

HA-KG5

- Obwody wyjściowe nieiskrobezpieczne:

Listwa X1 zaciski 42U, 42V, K3

Um=50,4V

Listwa X1 zaciski 1÷12

Um=250V

- Parametry obwodów iskrobezpiecznych:

obwód sterowania, listwa X2 zaciski L1-L2:

Uo=15,7V

Io=15,6mA

Po=61,4mW

Lo=100 mH,

Co=0,5µF

obwód kontrolny, listwa X2 zaciski L1, L2-PE:

Uo=15,7V

Io=2,3mA,

Po=9,1mW,

Lo=300mH

Instrukcja obsługi HA-dk8.10/1/2VAC/3LUF/5/ST/T

6

Co=2µF

obwód sygnalizacji, listwa X2 zaciski Y0-Y1-Y2-Y3:

Uo=15,7V

Io=24mA

Po=94,5mW

Lo=100mH

Co=2µF

zestyki przekaźnika wykonawczego K3, listwa X2 1÷ 7

Ui=60V

Ii=2A

Szczególne warunki stosowania:

− separator może współpracować z obwodami zewnętrznymi wyłącznie poprzez dodatkowe

listwy zaciskowe spełniające wymagania pkt. 6.3.1. normy PN-EN 50020:2005.

3.

Warunki przechowywania

− temperatura otoczenia

-10°C ÷ 40°C

− wilgotność względna powietrza

do 65% przy 25°C

Wyłączniki powinny być przechowywane w pomieszczeniach zamkniętych, przy czym

w pomieszczeniach tych nie powinny występować nagłe zmiany temperatury mogące powodować

kondensację pary wodnej

4.

Dane techniczne

4.1.

Dane techniczne wyłącznika wielostycznikowego HA-dk8.10…

Typ

HA-dk8.10/1/2VAC/3LUF/5/ST/T

Znamionowe napięcie izolacji

1200 V

Znamionowe napięcie łączeniowe

500/660/1000/1140V -15% +20% 50Hz

Znamionowe napięcie obwodów pomocniczych

42V i 220V

Prąd znamionowy ciągły:

całkowity

do 1000A

na ciąg rozłącznikowy

do 1000A

odpływu / stycznika przy zastosowaniu stycznika typu:

HA-G 21013

600A /750A

HA-G 20089

400A / 450A

HA-G 20092

320A / 350A

HA-G 21010

160A / 200A

Zwarciowa zdolność łączeniowa zestawu dobezpieczonego:

(stycznik + bezpieczniki-ograniczniki)

25 kA

Znamionowa trwałość:

Instrukcja obsługi HA-dk8.10/1/2VAC/3LUF/5/ST/T

7

mechaniczna

5×10

6

cykli

łączeniowa

1×10

6

cykli

Znamionowa częstość łączeń:

zwykła

300 Ł/h

dorywcza

30 Ł/min.

Max. moc odbiorników zewnętrznych 42V

(w zależności od zastosowanego transformatora):

dla transformatora 400 VA

75VA

dla transformatora 1000 VA

250VA

Praca znamionowa układu tyrystorowego:

klasa pracy

12

liczba cykli łączeniowych

12 Ł/h

dorywcza liczba cykli łączeniowych 40 Ł/h

względny czas pracy

10%

maksymalny średni prąd przewodzenia

do 790A

czas rozruchu

(5÷30) s,

czas hamowania

(1÷15) s,

początkowa wartość napięcia

(0÷0.6) U

N

Iskrobezpieczne napięcie wyjściowe przekaźników (separatorów):

HA-KG3.1.1

15,7V AC

lub

HA-KG5

15,7V AC

HA-SL3

23,5V AC

HA-KA/ER2 (zabezpieczenie termiczne)

15,7V DC

Typ obudowy:

HA-dk8.10

Numer certyfikatu WE:

IBExU 03 ATEX 1092

Cecha przeciwwybuchowa:

I M2 EEx d ia/ib I

Stopień ochrony:

IP 54

Wymiary zewnętrzne obudowy :

szerokość:

ok. 2650 mm (bez wpustów kablowych)

wysokość:

ok. 850 mm

głębokość:

ok. 910 mm

Masa ( w zależności od wykonania):

ok. 2200 - 2600 kg

Instrukcja obsługi HA-dk8.10/1/2VAC/3LUF/5/ST/T

8

5.

Budowa i wyposażenie

Jako

obudowę

ognioszczelnych

wyłączników

tyrystorowo-stycznikowych

typu

HA-dk8.10… zastosowano obudowę składającą się z trzech wzajemnie połączonych komór

ognioszczelnych, które tworzą:

− komorę przyłączową dopływową,

− komorę przyłączową odpływową,

− komorę główną aparaturową.

Wszystkie zamknięcia obudowy wykonane są jako ognioszczelne. Powierzchnie

ognioszczelne obudowy zabezpieczone są przed korozją materiałem typu Gleitmo 920, Molikote

3402-C lub Molikote 3484-D.

5.1.

Komora przyłączowa dopływowa

Pomiędzy komorą przyłączową dopływową, a komorą główną znajdują się izolatory

przepustowe HA-V 23012 o obciążalności znamionowej 630A, z zaciskami przyłączowymi

umożliwiającymi przyłączenie żył przewodu lub kabla o przekroju do 120 mm

2

.

W dolnej części komory umieszczone są listwy zaciskowe koloru szarego, na zaciski których

wyprowadzone są następujące obwody nieiskrobezpieczne:

− napięcie 42 V (z kontrolą upływową),

− styki pomocnicze przełączników rozłącznikowych,

− obwody wyjściowe przekaźników nadmiarowo-prądowych.

Obwody napięcia 42V posiadają kontrolę upływową poprzez przekaźniki centralno -

blokujące i przewidziane są do zasilania odbiorników zewnętrznych o mocy 75 VA lub 250 VA (w

zależności od typu zastosowanego transformatora pomocniczego) w pomieszczeniach kopalń

gazowych o stopniu „a”, ”b” lub „c” niebezpieczeństwa wybuchu.

Na uchylnej pokrywie tej komory umieszczony jest wskaźnik napięcia zasilania, diodowe

wskaźniki stanu obciążenia styczników głównych oraz wskaźnik diod luminescencyjnych

informujący o: stanie pracy poszczególnych przekaźników, obecności napięcia 42V, załączeniu

styczników głównych oraz stanu pracy sterownika;

Wartości prądu obciążenia wskazywane są co 10% w zakresie od 30% do 140% nastawy

członu przeciążeniowego przekaźników nadmiarowo-prądowych. W zakresie od 30% do 100%

ś

wiecą diody elektroluminescencyjne koloru żółtego, a w zakresie od 100% do 140% tj. w zakresie

przeciążeniowym świecą diody koloru czerwonego. Wskaźniki napięcia i stanu obciążenia

widoczne są z zewnątrz obudowy komory przyłączowej dopływowej poprzez wzierniki.

W tylnej części komory zabudowany jest transformator o mocy 3,5 kVA przeznaczony do

zasilania odpływów 127/230V.

Instrukcja obsługi HA-dk8.10/1/2VAC/3LUF/5/ST/T

9

Na ściance bocznej (prawej) znajdują się otwory umożliwiające przykręcenie wpustów kablowych

produkcji Gothe typu 54235… oznaczone cechą EExdl/IIB lub produkcji Damel typu WK2 lub

WK3 oznaczone cechą EExdI/II. Ponadto na tej ściance znajdują się gniazda dla szybkozłączy

produkcji Hamacher typu LSA-4A oznaczone cechą EExdI dla wprowadzenia do komory

przewodów lub kabli o średnicy zewnętrznej 19-25 mm.

Wszelkie zbędne otwory dla wyprowadzeń kabli i przewodów muszą być zaślepione za pomocą

zaślepek produkcji Gothe typu 54153...oznaczone cechą EExdI/IIB lub produkcji Damel typu ZK2

lub ZK3 oznaczone cechą EExdI/II. Zbędne otwory do wprowadzenia szybkozłączy typu LSA-4A

należy zaślepić zaślepkami Nr art. HA-X42147 po uprzednim wykręceniu z obudowy części

wpustowej HA-LSA4A. Dodatkowe informacje zawarte są w dokumencie HA-E.049.11.06 „Tabele

doboru wpustów kablowych dla wyłączników produkcji Hamacher”.

UWAGA !

Otwarcie pokrywy komory przyłączowej dopływowej jest dozwolone po wcześniejszym

wyłączeniu napięcia od strony zasilania wyłącznika tyrystorowo-stycznikowego.

5.2.

Komora przyłączowa odpływowa

Pomiędzy komorą przyłączową odpływową, a komorą główną znajdują się izolatory

przepustowe HA-V23012 o obciążalności znamionowej 630A z zaciskami przyłączowymi

umożliwiającymi przyłączenie żył przewodów oponowych lub kabli o przekroju do 120 mm

2

.

W dolnej części tej komory umieszczone są listwy zaciskowe.

Na zaciski listew koloru szarego wyprowadzono następujące nieiskrobezpieczne obwody

pierwszego i drugiego ciągu rozłącznikowego wyłącznika:

− napięcia 42V z kontrolą upływową przewidziane do wykorzystania na zewnątrz

wyłącznika;

− styki pomocnicze przełączników rozłącznikowych;

− styki pomocnicze styczników głównych;

− styki styczników pomocniczych;

− styki wykonawcze przekaźników sterowniczych i kontroli ciągłości uziemienia

ochronnego;

− styki wykonawcze styczników pomocniczych dla wyłączenia awaryjnego;

− obwody zasilania cewek styczników pomocniczych i styczników wyłączenia

awaryjnego;

− sterownicze sterownika bloku tyrystorowego.

Natomiast na zaciski listew koloru niebieskiego wyprowadzono następujące iskrobezpieczne

obwody pierwszego i drugiego ciągu rozłącznikowego wyłącznika:

− iskrobezpieczne obwody pomiarowe przekaźników kontroli temperatury uzwojeń

zasilanych silników;

Instrukcja obsługi HA-dk8.10/1/2VAC/3LUF/5/ST/T

10

− iskrobezpieczne obwody sterownicze przekaźników sterowniczych i kontroli

ciągłości uziemienia ochronnego.

Do przyłączenia iskrobezpiecznych obwodów sterowania jak i blokad technologicznych

służy listwa /-X10„i”/ koloru niebieskiego, na zaciski której wyprowadzone są iskrobezpieczne

obwody sterowania i styki separatorów typu HA-KG3.11 (KDB 06TEX100U) oraz HA-KG5 (KDB

06TEX101U).

Separatory zabudowane są na uchylnej płycie dostępnej po otwarciu pokrywy komory

przyłączowej odpływowej.

W przypadku zastosowania separatorów typu HA-KG3.11 lub HA-KG5 na płycie tej

opcjonalnie zabudowany jest również diodowy wyświetlacz /-A006/ typu HA-610901 informujący

obsługę o stanie pracy poszczególnych separatorów. Wyświetlacz ten widoczny jest z zewnątrz

obudowy poprzez wziernik zabudowany na uchylnych drzwiach komory odpływowej.

Na lewej ściance bocznej tej komory znajdują się otwory umożliwiające przykręcenie

wpustów kablowych typów takich jak dla komory przyłączowej dopływowej.

UWAGA !

Otwarcie pokrywy komory przyłączowej odpływowej jest dozwolone po wcześniejszym

wyłączeniu napięcia.

5.3.

Komora główna aparaturowa

W komorze głównej aparaturowej, w prawej jej części, zabudowany jest przełącznik

rozłącznikowy.

Umożliwia on dokonywanie zmian kolejności faz oraz zapewniają bezpieczną przerwę

izolacyjną w obwodach zasilania wyłącznika tyrystorowo-stycznikowego.

Przełącznik rozłącznikowy osłonięty jst przegrodą izolacyjną tak, aby po otwarciu komory

głównej dostęp do niego był możliwy tylko po odkręceniu śrub mocujących tę przegrodę. Na

przegrodzie umieszczony jest napis ostrzegawczy:

UWAGA - Przed zdjęciem osłony wyłączyć napięcie od strony zasilania

Z prawej strony komory głównej umieszczone są mechanizmy blokad mechanicznych

napędów przełączników rozłącznikowych oraz łącznik przyciskowy przerywający obwód

pomocniczy napięcia 42V. Przycisk łącznika, dostępny z zewnątrz obudowy, musi być

każdorazowo

wciśnięty podczas dokonywania czynności łączeniowych przełącznikiem

rozłącznikowym. Wciśnięcie przycisku powoduje wyłączenie styczników głównych, dzięki czemu

otwarcie styków przełącznika rozłącznikowego odbywa się zawsze w stanie bezprądowym. Po

prawej stronie komory głównej obudowy, obok dźwigni napędu przełącznika rozłącznikowego,

umieszczony jest łącznik podający napięcie zasilania do obwodów pomocniczych stacji.

Na ściance bocznej przy drzwiach komory zabudowane jest transformator pomocniczy

o mocy do1000VA. Transformator pomocniczy wykonany jest z odczepami dla uzwojeń stron

pierwotnych, umożliwiającymi zasilanie wyłącznika napięciem znamionowym 500, 660, 1000 lub

Instrukcja obsługi HA-dk8.10/1/2VAC/3LUF/5/ST/T

11

1140V.

W komorze głównej aparaturowej umieszczone są od wewnętrznej strony wyzwalacze

automatyczne, zabezpieczające uzwojenia transformatora pomocniczego.

W głębi komory głównej zabudowane są styczniki typu podanego w p. 4.

Styczniki dobezpieczone są bezpiecznikami-ogranicznikami dobranymi w zależności od

zastosowanego typu stycznika.

Do zacisków przyłączowych odpływowych styczników przyłączone są dławiki typu HA-

O20006, połączone drugostronnie w gwiazdę i przyłączone do obwodów pomiarowych

przekaźników upływowych blokujących.

Przewody łączące zaciski odpływowe styczników próżniowych z izolatorami przepustowymi

odpływowymi przełożone są przez otwory w przekładnikach prądowych typu

HA-L20037 o przekładni 1mV/A lub typu HA-L20045 o przekładni 5mV/A.

W wyłącznikach tyrystorowo-stycznikowych obok styczników umieszczono bloki

tyrystorowe w skład których wchodzą: tyrystory, radiatory, wentylatory chłodzące, elementy

obwodu tłumiącego RC, transformatory bramkowe i złącza AMP. Radiatory znajdują się w tunelach

chłodzących, w których konwekcja wymuszona jest przez przykręcone od tyłu wentylatory tłoczące

powietrze w głąb tuneli.

Do bocznej ścianki tunelu chłodzącego przykręcona są płytka izolacyjna z materiału

dielektrycznego, na której umieszczono transformatory sterujące bramkami tyrystorów oraz moduł

synchronizacyjny. Płytka ta stanowi jednocześnie osłonę izolacyjną rezystorów i kondensatorów

tworzących obwód tłumiący RC.

W komorze głównej przed stycznikami znajdują się złącza wielowtykowe typu

HA-M 20038 łączące obwody elektryczne płyt sterowniczo-zabezpieczających, zabudowanych na

dwóch płytach montażowych, z obwodami aparatury elektrycznej znajdującej się w głębi komory

głównej. Na ww. płytach sterowniczo-zabezpieczających zabudowane są następujące podzespoły

wyposażenia elektrycznego wyłącznika:

− sterowniki [ST1], [ST2], [ST3] tyrystorowych modułów rozruchowych;

− przekaźniki z członem upływowym blokującym i kontroli temperaturowy uzwojeń

zasilanych silników typu HA-KA/ER2;

− przekaźniki upływowe centralno-blokujące typu HA-KA/ER2 obwodu 42V;

− przekaźniki nadmiarowo-prądowe typu HA-UB 1-4k;

− przekaźniki sterownicze i kontroli ciągłości uziemienia ochronnego typu HA-SL3;

− przekaźniki czasowe;

− styczniki pomocnicze typu HA-G 20032 (włączone w obwody kontroli upływowej

42 V i obwody wyłączenia awaryjnego);

− styczniki pomocnicze typu HA-G20033 (włączone w obwody styczników

głównych);

Instrukcja obsługi HA-dk8.10/1/2VAC/3LUF/5/ST/T

12

− styczniki pomocnicze typu HA-G20027 (włączone w obwody kontroli upływowej

odpływów);

− transformatory pomocnicze 42V/42V typu HA-B21056 zasilające przekaźniki

HA-UB1-4k,

− łączniki do sprawdzania sprawności eksploatacyjnej przekaźników:

sterowniczych i kontroli ciągłości uziemienia ochronnego oraz członów upływowych

blokujących i kontroli temperatury uzwojeń zasilanych silników iskrobezpiecznych

progowych mierników rezystancji;

− łącznik wybory rodzaju pracy „z soft-startem/bez soft-startu”;

− łączniki do zewnętrznego kasowania członów zwarciowych przekaźników

nadmiarowo-prądowych po ich zadziałaniu.

Sterowniki Soft-Start zabudowane są w obudowach, na których umieszczono gałki

potencjometrów umożliwiających płynną regulację: czasu łagodnego hamowania, prądu

ograniczenia, prądu znamionowego silnika oraz czasu rozruchu. Oprócz potencjometrów na

kasetach widoczne są diody sygnalizujące stany pracy sterownika. Wszystkie wymienione diody

umieszczone na kasecie przeznaczone są tylko do celów serwisowych.

Obsługa, poprzez wzierniki zabudowane na drzwiach komory głównej, ma możliwość

obserwacji wyświetlaczy ciekłokrystalicznych sygnalizujących:

− przebieg i zakończenie rozruchu;

− wyłączenie sterowników spowodowane zadziałaniem czujnika temperatury bloków

tyrystorowych;

− stan „stop” napędów i proces hamowania;

− wyłączenie spowodowane przekroczeniem nastawionej na sterowniku krotności

prądu w zakresie (1,2÷6,0 I

N

);

− wybór pracy wyłącznika bez hamowania;

− wybór pracy wyłącznika z łagodnym hamowaniem.

− wybór pracy wyłącznika z hamowaniem dynamicznym.

Otwarcie uchylnych pokryw komory głównej osadzonych na zawiasach jest uwarunkowane:

− ustawieniem napędu przełącznika rozłącznikowego w położenie „0”;

− ustawieniem napędu łącznika /-Q102/ w położenie „Wył.”;

− wkręceniem śruby blokady znajdującej się w prawym dolnym rogu drzwi w lewo do

oporu.

Instrukcja obsługi HA-dk8.10/1/2VAC/3LUF/5/ST/T

13

Przy otwartej pokrywie komory głównej (drzwiach) wszystkie dostępne podzespoły wyposażenia

elektrycznego są w stanie beznapięciowym.

Na pokrywie komory umieszczone są gniazda (dla klucza imbusowego) napęd łącznika

umożliwiającego sprawdzanie sprawności eksploatacyjnej przekaźników upływowych blokujących,

kontroli temperatury uzwojeń zasilanych silników, przekaźników sterowniczych i kontroli ciągłości

uziemienia ochronnego oraz gniazdo napędu łącznika umożliwiającego kasowanie po zadziałaniu

członów zwarciowych przekaźników nadmiarowo-prądowych.

5.4.

Montaż.

Montaż wyposażenia elektrycznego powinien być wykonany przez wykwalifikowanych

elektromonterów zgodnie z dokumentacją dołączoną do wyłącznika. Przed przystąpieniem do

montażu należy sprawdzić sprawność poszczególnych podzespołów systemu. Prace powinny być

prowadzone zgodnie z obowiązującymi przepisami przy zwróceniu uwagi na:

− prawidłowość wprowadzenia przewodów i kabli do wpustów;

− właściwe połączenie obwodów sterowniczych i blokad technologicznych;

− właściwe nastawienie zabezpieczeń nadprądowych;

− podłączenie czujników;

Po zakończeniu montażu ewidencja urządzeń, odbiór techniczny, a następnie eksploatacja

i ewentualne naprawy w trakcie eksploatacji oraz okresowe kontrole urządzeń kompleksu

ś

cianowego muszą być prowadzone zgodnie z obowiązującymi przepisami oraz dokumentacją

dołączoną do systemu w którego skład wchodzi wyłącznik.

UWAGA!

Wyposażenie elektryczne montuje wykwalifikowany elektryk posiadający odpowiednie

uprawnienia zawodowe na właściwego elektrycznego schematu montażowego ujętego w

dołączonej dokumentacji!

Przy montażu aparatury elektrycznej używać tylko specjalistycznych narzędzi!

6.

Działanie

Schematy

elektryczne

wyłączników

tyrystorowo-stycznikowych

typu

HA-

dk8.10/1/2VAC/3LUF/5/ST/T dostarczane są każdorazowo użytkownikowi wraz z niniejszą

instrukcją obsługi.

6.1.

Przygotowanie układu elektrycznego wyłącznika

Przed podłączeniem wyłącznika tyrystorowo-stycznikowego do sieci kopalnianej

należy włożyć we właściwe gniazda wtyczki, oznaczone wartością napięcia zasilania. Uprawnia to

do zasilania poszczególnych ciągów rozłącznikowych wyłącznika właściwym napięciem 500, 660,

Instrukcja obsługi HA-dk8.10/1/2VAC/3LUF/5/ST/T

14

1000 lub 1140V

Po przełączeniu przełącznika rozłącznikowego w pozycję I lub II następuje:

− włączenie zasilania transformatorów pomocniczych;

− włączenie zasilania iskrobezpiecznych progowych mierników rezystancji z członami

upływowymi centralno-blokującymi wraz z przynależnymi do nich stycznikami
pomocniczymi dla obwodów o napięciu 42V;

− włączenie zasilania sterowników Soft-Start;

− włączenie zasilania przekaźników: nadmiarowo-prądowych, iskrobezpiecznych

progowych mierników rezystancji (z członem upływowym blokującym i
temperaturowym) oraz zamknięcie ich styków w obwodach zasilania styczników
pomocniczych i przekaźników czasowych;

− włączenie zasilania przekaźników sterowniczych i kontroli ciągłości uziemienia

ochronnego;

− rozpoczęcie pomiaru rezystancji izolacji sieci odpływowych od styczników

głównych wyłącznika poprzez blokujące przekaźniki upływowe.

Obwody elektryczne wyłącznika tyrystorowo-stycznikowego przygotowane są do załączenia.

6.2.

Załączenie

Działanie danego toru stycznikowego przebiega wg niżej opisanej kolejności.

Praca z układem Soft-Start ( przełącznik [S102], [S202] lub [S302] w pozycji „0” ).

Załączenie może nastąpić w trzech trybach pracy: praca z łagodnym rozruchem, z ciężkim

rozruchem oraz rozruch z ograniczeniem prądowym. Aby wybrać sposób pracy należy przełączyć

styki mikroprzełącznika 3’ oraz 4’:

− 3’-wył, 4’-wył – praca z łagodnym rozruchem,

− 3’-zał, 4’-wył – praca z ciężkim rozruchem,

− 3’-wył, 4’-zał – praca z ograniczeniem prądowym przy rozruchu.

Działanie danego toru stycznikowego przebiega wg niżej opisanej kolejności.

Po zamknięciu iskrobezpiecznego obwodu sterowania przekaźnika sterowniczego

przyciskiem zdalnego sterowania następuje:

− załączenie przekaźnika sterowniczego;

− załączenie przekaźnika czasowego, po czasie nastawionym na jego skali;

− załączenie styczników pomocniczych;

− odłączenie obwodu pomiarowego zabezpieczenia upływowego-blokującego;

− załączenie stycznika zasilającego moduł tyrystorowy;

Instrukcja obsługi HA-dk8.10/1/2VAC/3LUF/5/ST/T

15

− uruchomienie sterownika modułu tyrystorowego aż do pełnego wysterowania w

zadanym czasie bloków tyrystorowych;

− załączenie stycznika pomocniczego;

− zamknięcie stycznika obejściowego;

− wyłączenie styczników pomocniczych;

− wyłączenie stycznika zasilającego moduł tyrystorowy;

Praca bez układu Soft-Start ( przełącznik [S102], [S202] lub [S302] w pozycji „1” ).

W przypadku celowego wyboru rodzaju pracy wyłącznika bez układu Soft-Start lub

niesprawności sterownika należy otworzyć drzwi komory głównej i przestawić łącznik [S102] lub

[S202] w pozycję „1”. Z chwilą ponownego załączenia przełączniko - rozłącznika [Q101] nastąpi

załączenie stycznika pomocniczego i stycznika obejściowego. Po zamknięciu iskrobezpiecznego

obwodu sterowania jw. następuje:

− załączenie przekaźnika sterowniczego;

− załączenie przekaźnika czasowego, po czasie nastawionym na jego skali;

− załączenie styczników pomocniczych;

− odłączenie obwodu pomiarowego zabezpieczenia upływowego-blokującego;

− zamknięcie stycznika obejściowego;

UWAGA:

Do sterowania zdalnego należy używać przyciski lub pulpity sterownicze oznakowane

znakiem

oraz specjalnym oznaczeniem zabezpieczenia przeciwwybuchowego

I M2, które

umożliwiają sterowanie przekaźników sterowniczych w układzie dwużyłowym lub trójżyłowym,

przy czym przycisk "Zał" nie może być bocznikowany na stałe rezystorem podtrzymania.

6.3.

Załączenie obwodu zewnętrznego 127V/230V

Działanie danego toru stycznikowego przebiega wg niżej opisanej kolejności.

Po zamknięciu iskrobezpiecznego obwodu sterowania przekaźnika sterowniczego typu HA-

SL3 lub separatora obwodów iskro i nieiskrobezpiecznych typu HA-KG3.11 lub HA-KG5

przyciskiem zdalnego sterowania następuje:

- załączenie przekaźnika sterowniczego lub separatora;

- załączenie przekaźnika czasowego, po czasie nastawionym na jego skali;

- załączenie styczników pomocniczych;

- odłączenie obwodu pomiarowego zabezpieczenia upływowo-blokującego;

- załączenie stycznika głównego.

Instrukcja obsługi HA-dk8.10/1/2VAC/3LUF/5/ST/T

16

UWAGA!

Do sterowania zdalnego należy używać przyciski lub pulpity sterownicze które umożliwiają

sterowanie przekaźników sterowniczych w układzie dwużyłowym lub trójżyłowym, przy czym

przycisk "Zał." nie może być bocznikowany na stałe rezystorem podtrzymania.

6.4.

Wyłączenie

Wyłączenie może nastąpić w trzech trybach pracy: praca z łagodnym hamowaniem,

z hamowaniem dynamicznym lub bez hamowania. Aby wybrać sposób pracy należy przełączyć

styki mikroprzełącznika 1’ orax 2’:

− 1’-wył, 2’-wył – praca bez hamowania Soft-Startem;

− 1’-zał, 2’-wył – praca z hamowaniem dynamicznym;

− 1’-wył, 2’-zał – praca z łagodnym hamowaniem (wybieg silnika).

Uwaga!

Niedozwolone jest jednoczesne ustawienie mikroprzełączników 1’ oraz 2 w pozycję załącz.

W przypadku pracy z łagodnym lub dynamicznym hamowaniem po rozwarciu obwodu

zdalnego sterowania przekaźnika sterowniczego następuje:

− załączenie styczników pomocniczych;

− załączenie stycznika zasilającego moduł tyrystorowy;

− wyłączenie stycznika pomocniczego,

− wyłączenie stycznika obejściowego,

− łagodne hamowanie lub hamowanie dynamiczne napędu ,

− wyłączenie styczników pomocniczych - po czasie nastawionym w granicach 1÷15s,

− wyłączenie stycznika zasilającego moduł tyrystorowy,

− zamknięcie obwodu pomiarowego przekaźnika upływowego-blokującego.

Obwód elektryczny toru stycznikowego przygotowany jest do załączenia.

Wyłączenie silników w przypadku pracy bez hamowania dynamicznego jest możliwe w

dwóch przypadkach:

Praca z układem Soft-Start (przełącznik [S102] lub [S202] w pozycji „0”).

po rozwarciu zdalnego obwodu sterowania nastąpi:

− wyłączenie przekaźnika sterowniczego,

Instrukcja obsługi HA-dk8.10/1/2VAC/3LUF/5/ST/T

17

− wyłączenie styczników pomocniczych,

− wyłączenie stycznika zasilającego moduł tyrystorowy,

− wyłączenie stycznika obejściowego.

− zamknięcie obwodu pomiarowego przekaźnika upływowego-blokującego,

Praca bez układu Soft-Start (przełącznik [S102], [S202] lub [S302] w pozycji „1”).

po rozwarciu zdalnego obwodu sterowania nastąpi:

− wyłączenie przekaźnika sterowniczego,

− wyłączenie styczników pomocniczych,

− wyłączenie stycznika obejściowego.

− zamknięcie obwodu pomiarowego przekaźnika upływowego-blokującego,

Obwód elektryczny danego toru stycznikowego przygotowany jest do załączenia.

6.5.

Wyłączenie obwodu 127V/230V

Po rozwarciu obwodu zdalnego sterowania przekaźnika sterowniczego następuje:

- wyłączenie przekaźnika sterowniczego lub separatora,

- wyłączenie przekaźnika czasowego,

- wyłączenie styczników pomocniczych,

- wyłączenie stycznika głównego,

- zamknięcie obwodu pomiarowego zabezpieczenia upływowo-blokującego.

Obwód elektryczny danego toru stycznikowego przygotowany jest do załączenia.

6.6.

Identyfikacja zagrożeń podczas użytkowania.

OSTRZEŻENIE !

Przed przystąpieniem do obsługi systemów w których skład wchodzą wyłączniki

tyrystorowo-stycznikowe należy zapoznać się z ich instrukcją ruchową. Zawsze należy kontaktować

się z przełożonymi lub pracownikami dozoru kopalni w celu otrzymania szczegółowych instrukcji

obsługi poszczególnych maszyn i urządzeń.

W ramach odpowiedzialności kierownictwa kopalni leży zapewnienie odpowiedniego

szkolenia prowadzonego przez wykwalifikowanego instruktora.

Do obsługi upoważnione są wyłącznie osoby posiadające odpowiednie kwalifikacje.

UWAGA !

Wyłącznie osoby wyszkolone mogą dokonywać nastawy zabezpieczeń oraz ustawienia

łączników w aparaturze elektrycznej. Zabrania się instalowania prowizorycznych połączeń

oraz tymczasowych blokad !

Instrukcja obsługi HA-dk8.10/1/2VAC/3LUF/5/ST/T

18

Nieprawidłowa, niedbała obsługa lub obsługa przez osobę do tego nieupoważnioną może

doprowadzić do poważnego wypadku lub śmierci tej osoby albo innych osób i uszkodzenia

maszyn !

Modyfikacje, używanie części wymiennych niespełniających warunków technicznych

producenta lub naprawianych może spowodować poważne zagrożenie dla obsługi i innych osób,

utratę gwarancji, certyfikatu lub dopuszczenia dla urządzenia.

UWAGA !

− Wszelkie prace przy wyposażeniu elektrycznym mogą wykonywać wyłącznie osoby do

tych prac uprawnione!

− Podczas wykonywania prac przy wyposażeniu elektrycznym należy używać właściwych

narzędzi i stosować je zgodnie z przeznaczeniem!

− Wszelka aparatura pomiarowa, używana przy pracach związanych z wyposażeniem

elektrycznym, powinna spełniać wymagania właściwych przepisów!

− Wszelkie usterki o charakterze elektrycznym należy usuwać w oparciu o niniejszą

instrukcję oraz instrukcje elementów wchodzących w skład wyposażenia elektrycznego!

− Zabrania się wykonywania prac pod napięciem, z wyjątkiem prac pod napięciem

bezpiecznym!

− Zabrania się stosowania niewłaściwych materiałów i niesprawnych narzędzi!

− Zabrania się eliminowania wszelkich zabezpieczeń (np. czujników lub wyłączników

bezpieczeństwa)!

− Uruchamianie wyposażenia elektrycznego, które jest niesprawne, może spowodować

niebezpieczeństwo zagrożenia życia lub zdrowia oraz ryzyko awarii!

7.

Blokady elektryczne

Blokowanie każdego z obwodów sterowania danego toru stycznikowego wyłącznika

tyrystorowo-stycznikowego przed załączeniem nastąpi w przypadkach:

− obniżenia rezystancji izolacji sieci odpływowej poniżej wartości krytycznej, tj.

nastawionej na zabezpieczeniu upływowym blokującym;

− wzrostu rezystancji w obwodzie pętli sterowania przekaźników sterowniczych;

− wzrostu rezystancji w obwodzie pomiarowym przekaźnika kontroli ciągłości

uziemienia ochronnego;

− przekroczenia temperatury dopuszczalnej dla modułu tyrystorów.

Instrukcja obsługi HA-dk8.10/1/2VAC/3LUF/5/ST/T

19

Ponadto wyłączenie załączonego stycznika nastąpi również dodatkowo w przypadkach:

− zadziałania przekaźnika nadmiarowo-prądowego przy wystąpieniu przeciążenia,

zwarcia lub zaniku fazy względnie asymetrii obciążenia faz;

− wzrostu temperatury uzwojeń zasilanego silnika, a tym samym wzrostu rezystancji

czujników włączonych w obwód pomiarowy zabezpieczenia temperaturowego jego
uzwojeń.

− jeżeli w trybie pracy z ograniczeniem prądu rozruchowego, moduł Soft-Start nie

będzie w stanie osiągnąć przez 2s od momentu przekroczenia nastawionej wartości
k×I

N

spadku prądu rozruchu poniżej tej wartości (w momencie przekroczenia tej

wartości zatrzymywane jest zwiększanie kąta opóźnienia załączania tyrystorów);

− prądu obciążenia mniejszego od nastawionej wartości k×I

N

przy pełnym

wysterowaniu tyrystorów.

8.

Sterownik modułu tyrystorowego

Rozruszniki tyrystorowe posiadają w każdej fazie dwa tyrystory połączone anty równolegle, co

zapewnia zintegrowanie sterowania prądem i napięciem na drodze wykorzystania zasady modulacji

kąta fazowego. Daje to możliwość znacznego ograniczenia prądu podczas rozruchu i eliminuje

efekt tak zwanego ciosu prądowego w momencie załączenia silników. Po dokonaniu rozruchu układ

tyrystorów jest bocznikowany poprzez stycznik obejściowy.

Sterownik modułu tyrystorowego składa się z dwóch części:

− części analogowej,

− części cyfrowej.

Część analogowa przymocowana jest do bocznej ścianki tunelu chłodzącego i jest osłonięta

płytą izolacyjną z materiału dielektrycznego. W części tej znajduje się układ synchronizacji, do

którego doprowadzone są sygnały napięciowe z faz L1, L2 i L3 oraz wzmacniacze impulsów

bramkowych, które poprzez transformatory bramkowe załączają poszczególne tyrystory.

Na przedniej części płytki znajdują się diody LED sygnalizujące obecność poszczególnych napięć

zasilania oraz, podczas rozruchu, generowanie impulsów bramkowych przez poszczególne

wzmacniacze.

Część cyfrowa umieszczona jest w obudowie typu CNMB. W części cyfrowej znajduje się:

− układ mikroprocesorowy wraz z pamięcią, w której przechowywane są nastawy, oraz

program,

− układ pomiarowy prądu,

− przekaźniki wykonawcze,

− złącze do połączenia z wyświetlaczem LCD,

Instrukcja obsługi HA-dk8.10/1/2VAC/3LUF/5/ST/T

20

− złącze do podłączenia klawiatury.

Układ pomiarowy współpracuje z przekładnikiem prądowym o przekładni 1 mV/A lub 5 mV/A

zabudowanym na przewodzie odpływowym do modułu tyrystorowego. Na przedniej części

obudowy znajdują się diody LED, załączenie których informuje o:

− dioda D1 – załączenie hamowania dynamicznego (mikrowyłącznik 1’),

− dioda D2 – załączenie hamowania z wybiegiem (mikrowyłącznik 2’);

− dioda D3 – załączenie ciężkiego rozruchu (mikrowyłącznik 3’),

− dioda D4 – załączenie ograniczenia prądowego (mikrowyłącznik 4’),

− dioda D5 – Załączenie modułu Soft-Start

− dioda D6 - gotowości układu do startu,

− dioda D7 - załączeniu wentylatorów chłodzących.

− dioda D8 – załączenie stycznika obejściowego;

− dioda D9 – załączenie stycznika modułu Soft-Start.

Wszystkie diody LED służą wyłącznie do celów serwisowych.

Część cyfrowa sterownika połączona jest za pomocą przewodu tasiemkowego z wyświetlaczem

LCD widocznym z zewnątrz poprzez wziernik na drzwiach. Na wyświetlaczu tym w zależności od

stanu pracy sterownika wyświetlane są informacje, np.:

− brak gotowości do startu,

− oczekiwanie na rozruch,

− podczas rozruchu lub hamowania:

pozostały czas w sekundach do końca rozruchu/hamowania,

prąd w amperach płynący w fazie,

wybrany tryb pracy.

− czas do następnego rozruchu,

− załączenie blokady,

− w czasie regulacji parametrów zmianę nastawianej wielkości.

Podczas zmiany parametrów na wyświetlaczu wyświetlane są edytowane parametry oraz ich bieżące

wartości.

Instrukcja obsługi HA-dk8.10/1/2VAC/3LUF/5/ST/T

21

Sterowniki zasilane są z transformatorów pomocniczych [T102] oraz [T202], zabezpieczonych po

stronie pierwotnej i wtórnej bezpiecznikami radiowymi, których wartości podane są na załączonych

schematach.

8.1.

Funkcje sterownika

Sterowniki są standardowo wyposażone w urządzenia realizujące wszystkie niezbędne funkcje

związane z pracą i informacją o aktualnym stanie rozrusznika, które czyni rozruch silnika znacznie

prostszym i umożliwiającym sterowanie procesem rozruchowym. Wszystkie parametry są

wyświetlane na wyświetlaczu LCD alfanumerycznym 4×20 znaków i nastawiane poprzez pokrętła.
Układ realizuje następujące funkcje:

− steruje 6 tyrystorami (dwa na jedną fazę)

− steruje stycznikiem głównym i obejściowym

− dokonuje pomiaru prądów na dwóch odpływach prądowych poprzez przetworniki

napięciowe 1mV/A

− posiada zegar czasu rzeczywistego

Uwaga! Zmiana parametrów rozruchowych nastawianych potencjometrami P1-P4 możliwa

jest przez 15s od momentu podania napięcia zasilania do sterownika Soft-Start. Po czasie 10s

od ostatniej zmiany zostaje zablokowana możliwość nastaw. Ponowna zmiana wartości

rozruchowych jest możliwa ponownym załączeniu zasilania sterownika.

Parametry ustawiane w sterowniku:

− potencjometr P1 - czas hamowania 1-9s z krokiem co 1s;

− potencjometr P2 - krotność prądu ograniczenia od 1-6×I

N

z krokiem co 1 (Rys.1c);

− potencjometr P3 - znamionowy prąd silnika w In 10-450 A z krokiem co 10 A;

− potencjometr P1 - wartość wstępna od 0% do 66% wartości znamionowej (Rys.1a);

− potencjometr P5 - czas rozruchu t

roz

od 5-30 s z krokiem 1 s (Rys.1);

Rys.1 Tryby pracy układu Soft start.

a) standardowy miękki rozruch; b) ciężki rozruch z impulsem prądowym przy starcie; c) rozruch z ograniczeniem prądowym.

Instrukcja obsługi HA-dk8.10/1/2VAC/3LUF/5/ST/T

22

− mikrowyłącznik 1’ – zał./wył. hamowania dynamicznego,

− mikrowyłącznik 2’ – zał./wył. wybiegu silnika,

− mikrowyłącznik 3’ – zał./wył. ciężkiego rozruchu wartość prądu początkowa do 100%

wysterowania tyrystorów przez 0,8s – włączony/wyłączony (Rys.1 b),

− mikrowyłącznik 4’ – zał./wył. ograniczenia prądowego przy starcie.

Na wyświetlaczu LCD wyświetlane są następujące parametry:

Przed rozruchem:

− gotowość startu po ok. 15 s po załączeniu napięcia do sterownika

− oczekiwanie na rozruch

Podczas rozruchu:

− temperatura radiatora

− czas rozruchu

− stany przełączników wybiegu i ciężkiego rozruchu

Po dokonaniu rozruchu:

− prąd obciążenia silnika

Wszystkie stany pracy i awaryjne wyświetlane są natychmiast na wyświetlaczu.

9.

Zabezpieczenie nadmiarowo-prądowe HA-UB 1-4k

Każdy z torów stycznikowych wyłącznika tyrystorowo-stycznikowego typu HA-

dk8.10N8905/01 wyposażony jest w zabezpieczenia nadmiarowo-prądowe.

Jako zabezpieczenie od skutków zwarć, przeciążeń i asymetrii obciążenia zastosowany jest

przekaźnik typu HA-UB1-4k, który współpracuje z trzema przekładnikami prądowymi.

W przypadku wystąpienia zwarcia nastąpi otwarcie styku a4-b7 członu zwarciowego (i jego

mechaniczne zablokowanie). Otwarcie tego styku spowoduje wyłączenie styczników pomocniczych

i próżniowych (głównych). Równocześnie nastąpi zamknięcie styku a7-b5, sygnalizowane

ś

wieceniem diody koloru czerwonego na wyświetlaczu (wskaźniku funkcji).

Odblokowanie zadziałanego członu zwarciowego dokonuje się z zewnątrz obudowy

wyłącznika poprzez przekręcenie przynależnego łącznika kasowania w oznaczoną pozycję i nie jest

wymagane otwarcie drzwi komory głównej.

W przypadku wystąpienia przeciążenia, nastąpi otwarcie styku a4-b7 członu

przeciążeniowego. Otwarcie tego styku spowoduje wyłączenie styczników pomocniczych i

próżniowych (głównych). Równocześnie nastąpi zamknięcie styku a7-b6, sygnalizowane

Instrukcja obsługi HA-dk8.10/1/2VAC/3LUF/5/ST/T

23

pulsującym świeceniem diody koloru zielonego na wyświetlaczu (wskaźniku funkcji). Kasowanie

zadziałanego członu przeciążeniowego może być automatyczne lub ręczne w zależności od pozycji

mini-łącznika S4 umieszczonego wewnątrz przekaźnika. Kasowanie automatyczne następuje po

upływie czasu 3 do 5 min. i nie wymaga otwarcia drzwi wyłącznika.

W przypadku zadziałania członu przeciążeniowego i gdy w czasie oczekiwania na jego

samoczynne skasowanie nastąpi przerwa w obwodzie zasilania przekaźnika (42 V) lub wyłączeniu

napięcia od strony zasilania wyłącznika (np. w stacji transformatorowej), kasowanie członu

przeciążeniowego jest możliwe dopiero po przywróceniu napięcia zasilania przekaźnika,

odczekaniu 3 do 5 minut, a następnie poprzez przekręcenie przynależnego łącznika w oznaczoną

pozycję lub po otwarciu drzwi komory głównej i naciśnięciu przycisku „a” umieszczonego na

obudowie przekaźnika.

W przypadku wystąpienia zaniku prądu w jednej fazie lub wystąpieniu asymetrii obciążenia faz

zostanie pobudzony człon asymetrowy, który z kolei uruchomi człon zwarciowy przekaźnika.

Odblokowanie tego stanu odbywa się poprzez przekręcenie przynależnego łącznika kasowania

w oznaczoną pozycję i nie jest wymagane otwarcie drzwi komory głównej. W obwodach sterowania

42V zestyki wykonawcze członu zwarciowego oraz członu przeciążeniowego połączone są

szeregowo tzn. w obwód sterowania 42V włączone są bezpośrednio zestyki a4-b7.

W układzie elektronicznym przekaźnika została dodatkowo wprowadzona zwłoka czasowa,

blokująca działanie członu asymetrowego w czasie trwania rozruchu (tj. pracy układu

tyrystorowego). Przekaźnik ten nie jest zamienialny z przekaźnikami typu HA-UB1-4k

stosowanymi w innych urządzeniach firmy Hamacher. Posiada on zabezpieczenie za pomocą kodu

kołkowego, chroniące przed włożeniem do układu nieodpowiedniego przekaźnika. Jest on

dodatkowo wyróżniony za pomocą dodatkowego oznaczenia „ST” na jego czołowej części

obudowy.

Przy prądach zwarciowych większych od zdolności łączeniowej zastosowanego stycznika

głównego wyłączenie zwarcia nastąpi przez bezpieczniki-ograniczniki.

10.

Iskrobezpieczne progowe mierniki rezystancji HA-KA/ER2.

10.1. Zabezpieczenia upływowe blokujące

Każdy z torów stycznikowych wyłącznika tyrystorowo-stycznikowego wyposażony jest w

zabezpieczenie upływowe blokujące. Funkcję tą pełni przekaźnik typu HA-KA/ER2 współpracujący

z połączonymi w gwiazdę trzema dławikami przyłączonymi do każdej z faz zacisków odpływowych

stycznika głównego. Punkt gwiazdowy dławików jest połączony z zwartymi zaciskami

pomiarowym a6-b6 przekaźnika poprzez normalnie zamknięte zestyki stycznika pomocniczego i

głównego. Zabezpieczenie upływowe służy do kontroli rezystancji izolacji sieci zasilanej z

wyłącznika, gdy stycznik główny jest w stanie otwartym.

Instrukcja obsługi HA-dk8.10/1/2VAC/3LUF/5/ST/T

24

Jeżeli w sieci odpływowej z wyłącznika nastąpi obniżenie rezystancji wypadkowej izolacji

względem przewodu uziemienia ochronnego poniżej wartości pomiarowej, to styk a1-b1

przekaźnika, otwierając się, przerwie obwód 42V zasilania cewek styczników pomocniczych i tym

samym uniemożliwione będzie załączenie stycznika głównego.

Stan taki będzie sygnalizowany świeceniem ciągłym jednej diody (przez styk a2-b2). Po

usunięciu uszkodzenia izolacji kontrolowanej sieci, odblokowanie przekaźnika nastąpi

samoczynnie.

Przynajmniej jeden raz na zmianę roboczą, należy dokonać sprawdzenia sprawności

eksploatacyjnej zabezpieczeń upływowych przez przełączenie napędów łączników umieszczonych

na obydwóch uchylnych pokrywach komory głównej wyłącznika we właściwe pozycje (oznaczone

na tabliczkach obok ich napędów) na czas ok. 1s

Prawidłowy stan zabezpieczenia będzie sygnalizowany świeceniem przynależnych diod na

wyświetlaczu (wskaźniku funkcji) tylko w czasie przełączenia napędu łącznika we właściwą

pozycję. Przekaźnik upływowy ma możliwość nastawy wartości rezystancji zadziałania w granicach

od 5 do 100 kΩ.

UWAGA:

Dla sieci o napięciu 500V przekaźnik musi być nastawiony na wartość rezystancji conajmniej 25kΩ
, natomiast dla sieci o napięciu 1000V przekaźnik musi być nastawiony na wartość 50kΩ.
Natomiast dla sieci o napięciach znamionowych 660 V i 1140 V wg. wymagań klienta.

Obwody wyłącznika o napięciu 42V przeznaczone do zasilania urządzeń (odbiorników)

zewnętrznych, kontrolowane są poprzez przekaźniki centralno-blokujące każdego z ciągów

rozłącznikowych

Fabryczne nastawienie przekaźnika upływowego blokującego jest zgodne z normą

PN-G-4202:1996 dla danego napięcia. Istnieje możliwość nastawy zabezpieczenia na wartości

podane w danych technicznych zgodnie z życzeniem użytkownika.

10.2. Przekaźnik kontroli temperatury uzwojeń silnika

Wszystkie tory odpływowe wyłącznika tyrystorowo-stycznikowego wyposażone są w

przekaźniki typu HA-KA/ER2 posiadające człon do kontroli temperatury uzwojenia zasilanego

silnika. Jest on przewidziany do wykorzystania w przypadku, gdy zasilany z wyłącznika silnik

będzie wyposażony fabrycznie w zabudowane w uzwojeniach czujniki temperaturowe

następującego typu: Pt100, pozystor lub bimetal z szeregowym rezystorem

Obwód pomiarowy wyprowadzony jest z zacisków a5-b4 przekaźnika na zaciski listwy

koloru niebieskiego, znajdującej się w komorze przyłączowej odpływowej. Jego styk a1-b1

włączony jest w obwód zasilania styczników pomocniczych.

Zadziałanie przekaźnika (otwarcie zestyku a1-b1) nastąpi, jeżeli rezystancja czujnika

osiągnie wartość większą od nastawionej R

b

(zakres nastaw zawiera się w granicach 100Ω do

15kΩ), natomiast jego samoczynne odblokowanie nastąpi po przekroczeniu nastawionej wartości
R

o

(zakres nastaw od 50Ω do 14,5kΩ).Wartości rezystancji zadziałania i powrotu są nastawione

Instrukcja obsługi HA-dk8.10/1/2VAC/3LUF/5/ST/T

25

zgodnie z danymi technicznych dostarczonymi przez użytkownika. Zadziałanie przekaźnika

sygnalizowane jest migającą z częstotliwością ok. 1 Hz diodą koloru czerwonego na wyświetlaczu

(wskaźniku funkcji) załączaną z zestyku a2-b2 przekaźnika HA-KA/ER2.

Przekaźnik zabezpiecza również przed zwarciem obwodu pomiarowego, dlatego zadziałanie

przekaźnika następuje także przy obniżeniu rezystancji obwodu pomiarowego poniżej wartości ok.

100 Ω, a jego samoczynne odblokowanie przy wzroście rezystancji powyżej ok. 120Ω.

Na drzwiach komory głównej umieszczone są napędy łączników umożliwiające sprawdzenie

sprawności eksploatacyjnej ww. przekaźników. Sprawdzenia dokonuje się przez przekręcenie ich

w oznaczone pozycje. Zaświecenie diody po przełączeniu napędu łącznika na te pozycje świadczy

o sprawnym działaniu przekaźnika.

10.3. Centralne zabezpieczenie upływowe

Odpływy 127V/230V chronione są przez centralne zabezpieczenie upływowe typu

HA-ER2C. Współpracuje ono z dławikiem łączącym punkt gwiazdowy transformatora z zwartymi

zaciskami 6a i 6b przekaźnika. Zabezpieczenie upływowe służy do kontroli rezystancji izolacji sieci

zasilanej z wyłącznika, gdy styczniki odpływowe są załączone.

Jeżeli w sieci odpływowej z wyłącznika nastąpi obniżenie rezystancji wypadkowej izolacji

względem przewodu uziemienia ochronnego poniżej wartości pomiarowej, to styk a1-b1

przekaźnika, otwierając się, przerwie obwód 42V zasilania cewek styczników pomocniczych i tym

samym uniemożliwione będzie załączenie stycznika głównego.

Stan taki będzie sygnalizowany świeceniem ciągłym jednej diody (przez styk a2-b2). Po

usunięciu uszkodzenia izolacji kontrolowanej sieci, należy odblokować przekaźnik z zewnątrz

obudowy wyłącznika łącznikiem kasowania zadziałania centralno-blokujące zabezpieczenia

upływowego. Kasowanie zadziałania odbywa się poprzez zwarcie styków a5-b5 przekaźnika.

Sprawdzenie sprawności eksploatacyjnej centralnego zabezpieczenia upływowego dokonuje

się łącznikiem przez przekręcenie go w oznaczoną pozycje. Prawidłowy stan zabezpieczenia będzie

sygnalizowany świeceniem przynależnej diody na wyświetlaczu (wskaźniku funkcji) tylko w czasie

przełączenia napędu łącznika we właściwą pozycję. Zabezpieczenie upływowe ma możliwość

nastawy wartości rezystancji zadziałania w granicach 5..100Ω.

UWAGA!

Fabryczne nastawienie zabezpieczenia upływowego jest zgodne z normą PN-G-42040:1996

dla danego napięcia. Istnieje możliwość nastawy zabezpieczenia na wartości podane w danych

technicznych zgodnie z życzeniem użytkownika.

11.

Iskrobezpieczne obwody sterownicze

Wyłącznik tyrystorowo-stycznikowy przeznaczony jest do zasilania i sterowania napędów

maszyn górniczych zlokalizowanych w przodkach eksploatacyjnych. Sterowanie tych napędów, z

wyłącznika tyrystorowo-stycznikowego jest możliwe tylko poprzez iskrobezpieczne separatory HA-

KG3.11 lub HA-KG5 oraz przekaźniki sterownicze typu HA-SL3 (przewidziany do sterowania i

Instrukcja obsługi HA-dk8.10/1/2VAC/3LUF/5/ST/T

26

kontroli ciągłości uziemienia ochronnego). Separatory zabudowane są w komorze przyłączowej

odpływowej natomiast przekaźnik HA-SL3 w komorze głównej.

Układ sterowania zrealizowany na tych separatorach lub przekaźnikach umożliwia pełną

współpracę z urządzeniami sygnalizacyjno - rozmówczymi, z iskrobezpiecznymi układami

sterowania przenośników, kombajnów z kontrolą ciągłości uziemienia ochronnego oraz z

obwodami blokad technologicznych np. blokady przenośnika z jego trasy, blokady przenośnika z

kombajnu itp. Iskrobezpieczne obwody sterownicze tych separatorów oraz ich styki wykonawcze

wyprowadzone są na zaciski listwy - X10 (koloru niebieskiego).

W zależności od wykorzystania wyłącznika tyrystorowo-stycznikowego, tj. do sterowania

indywidualnego lub zespołowego, należy wykonać odpowiednie połączenia na listwach

zaciskowych zgodnie z dokumentacją systemową.

Separatory zbudowane są z dwóch członów:

− sterowanego od strony iskrobezpiecznej a posiadającego zestyki wykonawcze po

stronie nieiskrobezpiecznej,

− sterowanego od strony nieiskrobezpiecznej a posiadającego zestyki wykonawcze po

stronie iskrobezpiecznej.

Separator typu HA-KG5 ma możliwość nastawienia zwłoki czasowej w przyciąganiu

iskrobezpiecznego członu sterującego, w zależności od położenia mini-łączników S1 i S2 w pozycję

H lub L oraz nastawy potencjometru, które znajdują się na jego ściance czołowej.

Zachowanie się w czasie łączenia

1

2

Zakres czasowy

Ze zwłoką w odpadaniu członu K1

K1

i przyciąganiu członu K2

K2 t

0,25 s ≤ t ≤ 12 s

Ze zwłoką w przyciąganiu członu K1 i K2

K1

K2

t

0,25 s ≤ t ≤ 12 s

Ze zwłoką w odpadaniu członu K1

K1

K2 t

0,25 s ≤ t ≤ 12 s

≤0,25 s

Ze zwłoką w odpadaniu członu K1 i K2

K1

K2 t

0,25 s ≤ t ≤ 12 s

Iskrobezpieczny obwód sterowniczy (wyjściowy) separatora typu HA-KG5 zasilany jest

napięciem 15,7V prostowanym jednopołówkowo przez diodę umieszczoną w przyciskach

sterowania zdalnego lub pulpicie sterowniczym.

Separator HA-KG5 na swojej czołowej części obudowy ma umieszczone diody LED

Instrukcja obsługi HA-dk8.10/1/2VAC/3LUF/5/ST/T

27

sygnalizujące

− obecność napięcia zasilania 42V (koloru niebieskiego),

− wysterowania członu K1 (koloru żółtego),

− wysterowania członu K2 (koloru zielonego),

− wysterowania członu K3 (koloru czerwonego).

Obwody zasilające diody sygnalizacyjne członów K1, K2, K3 poziomu zabezpieczenia „ia” są

wyprowadzone na zewnątrz separatora na zaciski) Y0-Y1, Y0-Y2, Y0-Y3. Istnieje możliwość

dołączenia do tych zacisków zewnętrznych diod sygnalizacyjnych umieszczonych np. na

iskrobezpiecznym pulpicie sterowniczym.

Separator HA-KG3.11 na swojej czołowej części obudowy ma umieszczone diody LED:

− koloru niebieskiego informująca o:

- obecności napięcia zasilania 42V (świeci światłem ciągłym),

- doziemieniu żył sterowniczych oraz wzroście rezystancji pętli sterowniczej ponad

wartość krytyczną (pulsuje),

− koloru żółtego, informująca o braku wysterowaniu członu K1,

− koloru zielonego, informująca o wysterowaniu członu K1,

− koloru czerwonego, informująca o wysterowaniu członu K2.

Wyłączenie załączonych separatorów typu HA-KG5 lub HA-KG3.11 oraz uniemożliwienie ich

załączenia nastąpi w następujących przypadkach:

− zwarcia lub przerwy w obwodzie sterowniczym,

− wzrostu rezystancji zewnętrznej pętli obwodu sterowniczego powyżej wartości

krytycznej tj. ok. 600Ω.

− obniżenia rezystancji izolacji pomiędzy dowolną żyłą sterowniczą a ziemią do

wartości ok. 2kΩ .

Tory stycznikowe mogą być wyposażone w przekaźniki sterownicze HA-SL3. Przekaźnik

sterowniczy i kontroli ciągłości uziemienia ochronnego typu HA-SL3 przeznaczony jest do

zdalnego sterowania stycznika z maszyny ruchomej np. z kombajnu. Zabezpiecza równocześnie

odbiornik (np. silnik) przed wzrostem rezystancji jego uziemienia ochronnego w stosunku do

kopalnianego systemu uziemiających przewodów ochronnych ponad określoną wartość wynoszącą

80± 20Ω. W tym celu obwód pomiarowy przekaźnika należy podłączyć do żyły ochronnej i
pomocniczej przewodu zasilającego odbiornik. Dla zapewnienia wyłączenia przekaźnika przy

zwarciu, przerwie lub przekroczeniu rezystancji obwodu pomiarowego ponad wartość 80 ± 20 Ω,
pętla pomiarowa zamknięta jest diodą umieszczoną w odbiorniku. Przekaźnik typu HA-SL3 jest

elektronicznym przekaźnikiem nadmiarowo rezystancyjnym posiadającym iskrobezpieczny obwód

Instrukcja obsługi HA-dk8.10/1/2VAC/3LUF/5/ST/T

28

pomiarowy poziomu zabezpieczenia „ib”.

Obwód pomiarowy wykrywa za pomocą układu progowego przekroczenie nastawionej

rezystancji uziemienia.

Wyłączenie załączonego przekaźnika sterowniczego typu HA-SL3 oraz uniemożliwienie

jego załączenia nastąpi w przypadkach:

− zwarcia lub przerwy w obwodzie sterowniczym;

− wzrostu rezystancji zewnętrznej pętli obwodu sterowniczego powyżej wartości 80 ±

20Ω.

12.

Ochrona przeciwporażeniowa

Obudowa wyłącznika tyrystorowo-stycznikowego powinna być połączona z kopalnianą

siecią przewodów ochronnych poprzez zaciski (PE) wyłącznika. Ponadto, do zacisku uziemienia

znajdującego się na zewnątrz obudowy wyłącznika należy przyłączyć uziemienie lokalne.

13.

Transport

Wyłącznik posiada płozy, które umożliwiają transport wyłącznika w podziemiach kopalń po

spągu. Do zaczepienia haków podnośnika w przypadku ładowania wyłącznika na środki transportu

służą uchwyty z otworami u góry wyłącznika.

14.

Przeglądy i konserwacje

W czasie eksploatacji wyłączników należy dokonywać przeglądów co najmniej jeden raz w

miesiącu. Przegląd taki może być dokonywany tylko przez elektromonterów wyznaczonych przez

dozór elektromaszynowy i przeszkolonych w firmie Hamacher Elektrotechnika i Rozdzielnice.

W czasie przeglądów należy zwrócić szczególną uwagę na:

− dokręcenie śrub,

− zamocowanie przekaźników,

− stan połączeń złączy wielowtykowych,

− stan mechanizmu blokady mechanicznej,

− zadławienie przewodów we wpustach,

− stan listew zaciskowych obwodów sterowniczych i pomocniczych,

− stan i dokręcenie zacisków przyłączowych dopływowych i odpływowych,

− stan napędów łączników kontrolnych dla sprawdzenia sprawności eksploatacyjnej

przekaźników,

Instrukcja obsługi HA-dk8.10/1/2VAC/3LUF/5/ST/T

29

− dokręcenie zacisków przyłączowych styczników pomocniczych i głównych,

− poprawne działanie wszystkich podzespołów wyposażenia elektrycznego,

− zastosowanie właściwych wyzwalaczy magnetycznych do zabezpieczenia uzwojeń

transformatorów pomocniczych.

W przypadku stwierdzenia uszkodzeń elementów należy je wymienić na nowe, dostarczone

przez firmę Hamacher Elektrotechnika i Rozdzielnice w Tychach.

Do napraw nie mogą być stosowane elementy innego pochodzenia. W czasie przeglądów

należy dokonać konserwacji szczelin ognioszczelnych drzwi i pokryw poprzez nałożenie na ich

powierzchnie wazeliny bezkwasowej.

Remonty kapitalne mogą być wykonywane tylko w siedzibie firmy HAMACHER

Elektrotechnika i Rozdzielnice.

15.

Wykaz podstawowych części zamiennych

Tabela podstawowych części zamiennych do wymiany przez użytkownika.

L.p. Nazwa elementu

Typ

1.

Przekaźnik nadmiarowo prądowy HA-UB1-4k

HA-N 20055

2.

Iskrobezpieczny progowy miernik rezystancji HA-KA/ER2

HA-624402

3.

Przekaźnik centralno-blokujący

dla obwodów 42V HA-KA/ER2

HA-624402

4.

Przekaźnik sterowniczy i kontroli ciągłości uziemienia ochronnego

HA-SL3

HA-624601

5.

Przekaźnik czasowy

O/E-0678

O/E-0679

6.

Przekaźnik sterowniczy (separator) HA-KG3.11

HA-625011

7.

Przekaźnik sterowniczy (separator) HA-KG5

HA-625101

8.

Wyzwalacz automatyczny

2,8A – 4,2A/1000V

HA-D 20023

9.

Wkładka topikowa 400mAT

HA-W 21032

10.

Bezpiecznik-ogranicznik 400A

HA-G 21013

11.

Woltomierz HA-MG 1/4/11

HA-K 21013

12.

Wskaźnik prądu obciążenia

HA-N 24004

13.

Wskaźnik funkcji

HA-N 23037

14.

Wskaźnik pracy separatorów

HA-610901

15.

Bezpiecznik radiowy

F102.1, F202.1, F302.1

2A

F102.2, F102.3, F202.2, F202.3, F302.2, F302.3 3,15A

16.

Wpust prod. Goethe

54235…

Instrukcja obsługi HA-dk8.10/1/2VAC/3LUF/5/ST/T

30

17.

Wpust prod. Damel

Wk2, Wk3

18.

Wpust prod. Martech

WKMa-1,WKMa-2

19.

Wpust prod. Hamacher

LSA-4A

20.

Zaślepka prod. Goethe

54153...

21.

Zaślepka prod. Damel typu

Zk2, Zk3

22.

Zaślepka prod. Martech

WKMa-1/10

23.

Zaślepka prod. Hamacher

HA-X42147

Sposób zamawiania.

Części zamienne należy zamawiać u wytwórcy.

HAMACHER

ul. Towarowa 10

43-100 Tychy

tel. [phone]

fax. [phone]

Przy zamawianiu części zamiennych należy podać typ elementu, nazwę oraz ilość zamawianych

sztuk.

16.

Informacje dodatkowe.

Oznakowanie CE zostało nadane w oparciu o następujące przepisy:

- Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 22 grudnia 2005 r. w sprawie zasadniczych

wymagań dla urządzeń i systemów ochronnych przeznaczonych do użytku w przestrzeniach

zagrożonych wybuchem (Dz. U. Nr 263, poz 2203)

wdrażające do polskiego ustawodawstwa

Dyrektywę Rady 94/9/WE z dnia 23 marca 1994 r. w sprawie ujednolicenia przepisów

prawnych państw członkowskich dotyczących urządzeń i systemów ochronnych przeznaczonych do

użytku w przestrzeniach zagrożonych wybuchem.

Projektowanie, użytkowanie

- Podczas projektowania zastosowania urządzenia, w czasie montażu oraz w trakcie jego

działania należy przestrzegać zasad dobrej praktyki inżynierskiej

- Praca z urządzeniem może być prowadzona tylko przez personel przeszkolony do tego

rodzaju działań

- Należy przestrzegać zasad bezpieczeństwa dotyczących tego rodzaju urządzeń

Utylizacja produktu

Opakowania oraz zużyte urządzenia składować, zagospodarować lub utylizować zgodnie z

obowiązującymi zaleceniami i wymaganiami określonymi w Ustawie o odpadach z dnia 27.04.2001

(Dz.U. 2001 nr 62 poz. 628) z późniejszymi zmianami.