„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI

NARODOWEJ

Sylwia Wośko

Stosowanie surowców roślinnych w profilaktyce i terapii
322[10].Z2.02

Poradnik dla nauczyciela

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1

Recenzenci:
dr n. farm. Elwira Telejko
dr n. farm. Przemysław Drożyński



Opracowanie redakcyjne:
mgr Alina Krawczak



Konsultacja:
dr hab. inż. Henryk Budzeń








Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 322[10].Z2.02
Stosowanie surowców roślinnych w profilaktyce i terapii, zawartego w modułowym
programie nauczania dla zawodu technik farmaceutyczny.























Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie

3

2. Wymagania wstępne

5

3. Cele kształcenia

6

4. Przykładowe scenariusze zajęć

7

5. Ćwiczenia

12

5.1. Leki roślinne stosowane w chorobach układu nerwowego

12

5.1.1. Ćwiczenia

12

5.2. Leki roślinne stosowane w chorobach serca i układu krążenia

14

5.2.1. Ćwiczenia

14

5.3. Fitopreparaty w zaburzeniach układu moczowego

16

5.3.1. Ćwiczenia

16

5.4. Leki roślinne stosowane w chorobach układu pokarmowego i w otyłości

17

5.4.1. Ćwiczenia

17

5.5. Roślinne leki przeciwcukrzycowe

18

5.5.1. Ćwiczenia

18

5.6. Rola fitoterapii w chorobach kobiecych

19

5.6.1. Ćwiczenia

19

5.7. Fitopreparaty w chorobach reumatycznych

20

5.7.1. Ćwiczenia

20

5.8. Leki dermatologiczne pochodzenia roślinnego

21

5.8.1. Ćwiczenia

21

5.9. Leki o działaniu immunostymulującym

22

5.9.1. Ćwiczenia

22

5.10. Fitoterapia, homeopatia i inne metody leczenia

23

5.10.1. Ćwiczenia

23

6. Ewaluacja osiągnięć ucznia

24

7. Literatura

38

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3

1.

WPROWADZENIE

Przekazuję Państwu Poradnik dla nauczyciela, który mam nadzieję będzie pomocny

w prowadzeniu zajęć dydaktycznych w Medycznym Studium Zawodowym, kształcącym
w zawodzie technik farmaceutyczny. Poradnik dla nauczyciela ma na celu ułatwienie pracy
nauczycielowi jako organizatorowi procesu uczenia się.

W poradniku zamieszczono:

−

wykaz umiejętności, które uczeń powinien mieć opanowane przystępując do realizacji
jednostki modułowej,

−

wykaz umiejętności, które uczeń ukształtuje realizując temat jednostki modułowej,

−

propozycje ćwiczeń rozwijających umiejętności stosowania surowców roślinnych
w profilaktyce i terapii,

−

wykaz literatury uzupełniającej wiedzę ucznia.

Poradnik zawiera również przykładowe scenariusze zajęć dydaktycznych, które powinny

być prowadzone różnymi metodami aktywizującymi ucznia:

−

wykonywania ćwiczeń laboratoryjnych,

−

samokształcenia kierowanego,

−

pogadanki z instruktażem,

−

metaplanu,

−

tekstu przewodniego.
Formy organizacyjne pracy uczniów powinny być zróżnicowane, począwszy od

indywidualnej działalności ucznia, do pracy zespołowej.

W poradniku dla nauczyciela zawarte są również zestawy zadań testowych w celu

sprawdzenia wiadomości i umiejętności ucznia, przykładowa karta odpowiedzi, instrukcja dla
ucznia i nauczyciela oraz klucz odpowiedzi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4

Schemat układu jednostek modułowych

322[10].Z2.03

Analizowanie działania leków

na organizm człowieka

322[10].Z2

Ś

rodki lecznicze

322[10].Z2.01

Stosowanie związków chemicznych

w lecznictwie

322[10].Z2.02

Stosowanie surowców roślinnych

w profilaktyce i terapii

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5

2.

WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej, uczeń powinien umieć:

−

korzystać z różnych źródeł informacji,

−

współpracować w grupie,

−

organizować stanowisko pracy,

−

przestrzegać zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, zasad ergonomii oraz regulaminu
porządkowego pracowni,

−

identyfikować łacińskie nazwy surowców roślinnych,

−

rozróżniać surowce roślinne,

−

określać zasady pozyskiwania i przetwarzania surowców roślinnych,

−

formułować ogólne zasady dobrej praktyki wytwarzania,

−

prezentować efekty własnej pracy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6

3.

CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

−

posłużyć się polskimi i łacińskimi nazwami surowców roślinnych,

−

posłużyć się handlowymi nazwami leków roślinnych,

−

scharakteryzować ważniejsze substancje czynne roślin pod względem cech
fizykochemicznych i właściwości farmakologicznych,

−

scharakteryzować rośliny najczęściej stosowane w profilaktyce i terapii oraz preparaty
z nich otrzymywane,

−

sklasyfikować leki roślinne pod względem właściwości terapeutycznych i chemicznych,

−

wyjaśnić zasady profilaktyki i terapii wybranych chorób,

−

wyjaśnić działanie i zastosowanie wybranych leków roślinnych,

−

wyjaśnić działanie i zastosowanie produktów pszczelich w profilaktyce i terapii,

−

ocenić wpływ leków roślinnych na organizm człowieka, w zależności od składu
jakościowego, ilościowego, drogi podania i sposobu dawkowania,

−

scharakteryzować działania niepożądane leków roślinnych oraz przeciwwskazania do ich
stosowania,

−

określić sposób użycia i przechowywania leku roślinnego.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7

4.

PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE ZAJĘĆ

Scenariusz zajęć 1

Osoba prowadząca

………………………………….…

Modułowy program nauczania: Technik farmaceutyczny 322[10]
Moduł:

Ś

rodki lecznicze 322[10].Z2

Jednostka modułowa:

Stosowanie surowców roślinnych w profilaktyce i terapii
322[10].Z2.02

Temat:

Porównywanie fitoterapii z homeopatią oraz innymi metodami leczenia.

Cel ogólny: Kształtowanie umiejętności charakteryzowania i różnicowania poszczególnych

metod leczenia.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:

−

dobrać i przygotować literaturę niezbędną do charakteryzowania i opisywania
poszczególnych metod leczenia,

−

scharakteryzować i zróżnicować wybrane metody leczenia,

−

wymienić zalety i wady stosowania każdej z metod leczenia,

−

zaprezentować na forum grupy zebrane wiadomości,

−

brać czynny udział w dyskusji na temat przedstawionych metod leczenia i różnic z nich
wynikających.

Metody nauczania–uczenia się:

−

wykład informacyjny,

−

praca z tekstem,

−

metaplan,

−

dyskusja dydaktyczna.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

praca w zespołach 2-3 osobowych,

−

praca indywidualna.

Czas: 6

godzin dydaktycznych.

Środki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia,

−

poradnik dla nauczyciela,

−

zeszyt i przybory do pisania,

−

piśmiennictwo zawodowe, poradniki, encyklopedie, czasopisma,

−

programy komputerowe (edukacyjne, komercyjne),

−

pomoce do tworzenia metaplanu: tablice, arkusze papieru, szpilki, zestaw kartek
w różnych kolorach i kształtach.

Przebieg zajęć:
1.

Czynności organizacyjno-porządkowe:

−

nauczyciel podaje temat ćwiczeń i zapoznaje uczniów z celami kształcenia, dzieli ich
na zespoły 2-3 osobowe.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

8

2. Wprowadzenie do tematu:

−

nauczyciel przeprowadza wykład informacyjny na temat różnych metod leczenia,

−

uczniowie zapoznają się z materiałem nauczania i z treścią przydzielonego ćwiczenia
z poradnika dla ucznia.

3. Realizacja ćwiczenia:

−

nauczyciel omawia zakres i sposób wykonania ćwiczenia, zapoznaje grupę z metodą
tworzenia metaplanu (rozdaje tablice, arkusze papieru, szpilki, zestaw kartek
w różnych kolorach i kształtach).

−

Tworzenie plakatu:

Pierwszy zespół: Jakie metody leczenia są najczęściej wybierane przez pacjentów
i dlaczego? (charakterystyka różnych metod leczenia)

Drugi zespół: Jakie są przyczyny uprzedzeń pacjentów do niektórych metod
leczenia? (różnicowanie poszczególnych metod leczenia).

Trzeci zespół: Co należy zrobić aby zwiększyć świadomość pacjentów na temat
różnych metod leczenia? (propozycje upowszechnienia wiedzy na temat różnych
metod leczenia),

−

opracowanie plakatu przez wszystkie, trzy zespoły,

−

prezentacja plakatu (wybór reprezentantów poszczególnych grup dyskusyjnych
w celu udzielania wyjaśnień),

−

wymiana informacji na temat przyswojonych treści (uczniowie prezentują swoje
przemyślenia, co pozwoli na usystematyzowanie wiadomości, wyrabiają umiejętność
samodzielnego formułowania myśli, wnioskowania oraz referowania),

−

samodzielna praca ucznia (przeanalizowanie i usystematyzowanie wiadomości oraz
sporządzenie notatek dotyczących tematu ćwiczenia),

−

sprawdzenie przyswojonych wiadomości (pomiar dydaktyczny w formie ustnej,
poprzez zadawanie pytań przez nauczyciela)

−

porządkowanie stanowisk pracy (uczniowie sprzątają pomoce dydaktyczne,
nauczyciel kontroluje porządek w pracowni).

Zakończenie zajęć
Nauczyciel analizuje przebieg ćwiczeń, uczniowie zgłaszają, które etapy pracy sprawiały im
najwięcej trudności. Nauczyciel jeszcze raz wskazuje jakie ważne umiejętności były
ć

wiczone, jakie wystąpiły nieprawidłowości i jak ich w przyszłości unikać. Nauczyciel

zapowiada temat kolejnych zajęć, zadaje pracę domową i żegna się z grupą.

Praca domowa
Opisz dokładnie, wykorzystując literaturę uzupełniającą, jedną z metod leczenia poznanych na
ć

wiczeniach?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

9

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:

Anonimowe odpowiedzi na pytania:

−

Który z etapów ćwiczeń był dla Ciebie najtrudniejszy?

−

Które z poruszanych zagadnień wydały Ci się na tyle interesujące, że zachęciły Cię do
poszerzenia wiedzy na ten temat?

−

Czy środki dydaktyczne zaproponowane przez nauczyciela były wystarczające do
wykonania ćwiczeń?

−

Jaką punktację w skali 0-5 ( 0-najniższa, 5-najwyższa) wystawisz osobie prowadzącej,
biorąc pod uwagę sposób prowadzenia zajęć, wiedzę i zaangażowanie?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

10

Scenariusz zajęć 2

Osoba prowadząca

………………………………

Modułowy program nauczania: Technik farmaceutyczny 322[10]

Moduł:

Ś

rodki lecznicze 322[10].Z2

Jednostka modułowa:

Stosowanie surowców roślinnych w profilaktyce i terapii
322[10].Z2.02

Temat:

Analizowanie leków roślinnych stosowanych w chorobach serca i układu
krążenia.

Cel ogólny: Kształtowanie umiejętności charakteryzowania preparatów i leków roślinnych

stosowanych w chorobach serca i układu krążenia, wyjaśnianie działania
i zastosowania wybranych leków roślinnych, wyjaśnianie zasad profilaktyki
i terapii chorób serca i układu krążenia.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:

−

dobrać i przygotować literaturę niezbędną do charakteryzowania i opisywania preparatów
roślinnych stosowanych w chorobach serca i układu krążenia,

−

odszukać w farmakopei lub innej literaturze uzupełniającej i opisać surowce roślinne
stosowane w chorobach serca i układu krążenia,

−

scharakteryzować wybrane preparaty stosowane w danej jednostce chorobowej,

−

wybrać spośród różnych leków ziołowych przygotowanych przez nauczyciela, preparaty
stosowane w chorobach serca i układu krążenia,

−

wyjaśnić zasady profilaktyki i terapii chorób serca i układu krążenia,

−

zaprezentować na forum grupy zebrane wiadomości,

−

brać czynny udział w dyskusji na temat przedstawionych preparatów roślinnych
stosowanych w terapii chorób serca i układu krążenia.

Metody nauczania–uczenia się:

−

wykład informacyjny,

−

wykład problemowy,

−

praca z tekstem,

−

dyskusja dydaktyczna,

−

zajęcia praktyczne.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

praca zespołowa (2-3 osobowa),

−

praca indywidualna.

Czas: 6 godzin dydaktycznych.

Środki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia,

−

zeszyt i przybory do pisania,

−

poradnik dla nauczyciela,

−

zdjęcia i rysunki roślin leczniczych,

−

foliogramy i fotogramy przedstawiające rośliny lecznicze,

−

leki ziołowe, atrapy leków roślinnych (preparaty stosowane w chorobach serca i układu
krążenia),

−

piśmiennictwo zawodowe, farmakopea, poradniki, encyklopedie, atlasy, czasopisma,

−

programy komputerowe bazy leków (edukacyjne, komercyjne).

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

11

Przebieg zajęć:
1.

Czynności wstępne: sprawdzenie obecności, podanie tematu zajęć i zapoznanie uczniów
z celami kształcenia, podział na zespoły 2-3 osobowe.

2.

Wprowadzenie do tematu:

−

nauczyciel przeprowadza wykład informacyjny na temat stosowania substancji
roślinnych w profilaktyce i terapii chorób serca i układu krążenia,

−

uczniowie zapoznają się z materiałem nauczania oraz treścią ćwiczenia z poradnika
dla ucznia,

3. Realizacja ćwiczenia:

−

nauczyciel wspólnie z uczniami wyjaśnia zasady profilaktyki i terapii chorób serca
i układu krążenia, analizuje wybrane leki roślinne w danych jednostkach
chorobowych,

−

nauczyciel wydaje uczniom oryginalne preparaty (atrapy preparatów i leków
roślinnych) stosowanych w chorobach serca i układu krążenia,

−

uczniowie w zespołach 2-3 osobowych, analizują i charakteryzują wybrane preparaty
i leki roślinne, ćwiczenie opisują w zeszycie,

−

uczniowie samodzielnie wybierają spośród różnych leków ziołowych przygotowanych
przez nauczyciela, preparaty stosowane w chorobach serca i układu krążenia,

−

nauczyciel obserwując pracę uczniów, na bieżąco udziela rad i wskazówek,

−

uczniowie prezentują na forum grupy zebrane wiadomości, dyskutują i weryfikują
ewentualne błędy oraz wymieniają się spostrzeżeniami,

−

prezentują nauczycielowi opis ćwiczenia w zeszycie ćwiczeniowym.

Zakończenie zajęć

Nauczyciel podsumowuje przebieg zajęć:

−

wskazuje jakie umiejętności były ćwiczone,

−

zadaje pytania problemowe w celu sprawdzenia stopnia przyswojenia przez uczniów
wiedzy zdobytej na ćwiczeniach,

−

podaje temat pracy domowej oraz temat kolejnych zajęć.

Praca domowa
Skomponuj samodzielnie mieszankę ziołową, (z omawianych na ćwiczeniach substancji
roślinnych) o działaniu nasercowym, zaproponuj sposób dawkowania.

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:

−

anonimowe wypowiedzi pisemne uczniów dotyczące oceny organizacji i przebiegu zajęć
oraz roli nauczyciela w realizacji danej jednostki.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

12

5.

ĆWICZENIA

5.1.

Leki roślinne stosowane w chorobach układu nerwowego

5.1.1.

Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Analizowanie działania leków roślinnych stosowanych w chorobach układu nerwowego.

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić literaturę,

z której uczniowie będą korzystać podczas zajęć. Należy udostępnić uczniom różne pozycje
literaturowe zalecane w rozdziale „Literatura” poradnika dla ucznia. Realizację programu
nauczyciel powinien rozpocząć wykładem informacyjnym na temat leków roślinnych
stosowanych w chorobach układu nerwowego. Efektem pracy uczniów powinno być zdobycie
umiejętności wykorzystywania farmakopei i literatury fachowej do opisywania,
charakteryzowania oraz praktycznego zastosowania preparatów i leków roślinnych
w chorobach układu nerwowego.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

przeczytać materiał nauczania z poradnika dla ucznia i poszerzyć wiadomości z literatury
uzupełniającej na temat leków roślinnych stosowanych w terapii i profilaktyce chorób
układu nerwowego,

2)

dobrać i przygotować literaturę niezbędną do charakteryzowania i opisywania preparatów
roślinnych stosowanych w chorobach układu nerwowego,

3)

odszukać w farmakopei lub innej literaturze uzupełniającej i opisać surowce roślinne
stosowane w chorobach układu nerwowego,

4)

scharakteryzować wybrane preparaty stosowane w danej jednostce chorobowej,

5)

wybrać spośród różnych leków ziołowych przygotowanych przez nauczyciela, preparaty
stosowane w chorobach układu nerwowego,

6)

zaprezentować na forum grupy zebrane wiadomości,

7)

brać czynny udział w dyskusji na temat przedstawionych preparatów roślinnych
stosowanych w terapii chorób układu nerwowego.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

wykład informacyjny,

−

pokaz z objaśnieniem.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

13

Ś

rodki dydaktyczne:

−

poradnik dla nauczyciela,

−

poradnik dla ucznia,

−

zeszyt i przybory do pisania,

−

zdjęcia i rysunki roślin leczniczych,

−

foliogramy i fotogramy przedstawiające rośliny lecznicze,

−

leki ziołowe, atrapy leków roślinnych (preparaty stosowane w terapii i profilaktyce
chorób układu nerwowego),

−

piśmiennictwo zawodowe, farmakopea, poradniki, encyklopedie, atlasy, czasopisma,

−

programy komputerowe bazy leków (edukacyjne, komercyjne).

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

14

5.2.

Leki roślinne stosowane w chorobach serca i układu

krążenia

5.2.1.

Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Analizowanie działania leków roślinnych stosowanych w chorobach serca i układu

krążenia.

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać odpowiedni

rozdział materiału nauczania z poradnika dla ucznia. Zaleca się aby nauczyciel przeprowadził
krótki wykład informacyjny, na temat preparatów i leków stosowanych w chorobach układu
krążenia. Proponuje się, aby ćwiczenia prowadzone były w zespołach 2 – 3 osobowych
w czasie prac przygotowawczych do prowadzenia dyskusji na temat leków roślinnych
stosowanych w danej jednostce chorobowej. Na zajęciach uczniowie powinni korzystać ze
ś

rodków dydaktycznych przygotowanych przez nauczyciela. Efektem pracy uczniów powinno

być zapoznanie się z preparatami roślinnymi wykorzystywanymi w schorzeniach serca
i układu krążenia. Należy zwrócić uwagę uczniów na dawkowanie, niepożądane działanie
leków roślinnych oraz przeciwwskazania do ich stosowania.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

dobrać i przygotować literaturę niezbędną do charakteryzowania i opisywania preparatów
roślinnych stosowanych w chorobach serca i układu krążenia,

2)

przeczytać materiał nauczania z poradnika dla ucznia i poszerzyć wiadomości z literatury
uzupełniającej na dany temat,

3)

odszukać w farmakopei lub innej literaturze uzupełniającej i opisać surowce roślinne
stosowane w chorobach serca i układu krążenia,

4)

scharakteryzować wybrane preparaty stosowane w danej jednostce chorobowej,

5)

wybrać spośród różnych leków ziołowych przygotowanych przez nauczyciela, preparaty
stosowane w chorobach serca i układu krążenia,

6)

zaprezentować na forum grupy zebrane wiadomości,

7)

brać czynny udział w dyskusji na temat przedstawionych preparatów roślinnych
stosowanych w terapii chorób serca i układu krążenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

wykład informacyjny,

−

dyskusja dydaktyczna.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

15

Ś

rodki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia,

−

zeszyt i przybory do pisania,

−

poradnik dla nauczyciela,

−

zdjęcia i rysunki roślin leczniczych,

−

foliogramy i fotogramy przedstawiające rośliny lecznicze,

−

leki ziołowe, atrapy leków roślinnych (preparaty stosowane w chorobach serca i układu
krążenia),

−

piśmiennictwo zawodowe, farmakopea, poradniki, encyklopedie, atlasy, czasopisma,

−

programy komputerowe bazy leków (edukacyjne, komercyjne).

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

16

5.3.

Fitopreparaty w zaburzeniach układu moczowego

5.3.1.

Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Analizowanie zastosowania ziół i preparatów ziołowych w zaburzeniach układu

moczowego.

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić preparaty

ziołowe stosowane w leczeniu i profilaktyce schorzeń układu moczowego oraz zaproponować
literaturę, z której uczniowie będą korzystać podczas zajęć. W celu zwiększenia aktywności
ucznia zaleca się opracowywanie przez niego danego tematu w postaci referatu. Efektem
pracy uczniów powinno być zdobycie umiejętności korzystania z farmakopei i literatury
fachowej do opisywania, charakteryzowania oraz praktycznego zastosowania ziół
i preparatów ziołowych w chorobach układu moczowego.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

dobrać i przygotować literaturę niezbędną do charakteryzowania i opisywania preparatów
roślinnych stosowanych w chorobach układu moczowego,

2)

odszukać w farmakopei lub innej literaturze uzupełniającej i opisać surowce roślinne
stosowane w schorzeniach układu moczowego,

3)

scharakteryzować wybrane preparaty stosowane w danej jednostce chorobowej,

4)

wybrać spośród różnych leków ziołowych przygotowanych przez nauczyciela, preparaty
stosowane w terapii i profilaktyce chorób układu moczowego,

5)

zaprezentować na forum grupy zebrane wiadomości,

6)

brać czynny udział w dyskusji na temat przedstawionych preparatów roślinnych oraz
zastosowania ziół w terapii i profilaktyce chorób układu moczowego.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

wykład informacyjny,

−

wykład problemowy,

−

referat,

−

praca zespołowa,

−

praca indywidualna.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia,

−

zeszyt i przybory do pisania,

−

poradnik dla nauczyciela,

−

zdjęcia i rysunki roślin leczniczych stosowanych w profilaktyce i terapii układu
moczowego,

−

foliogramy i fotogramy przedstawiające rośliny lecznicze,

−

leki ziołowe, atrapy leków roślinnych (preparaty stosowane w chorobach układu moczowego),

−

piśmiennictwo zawodowe, farmakopea, poradniki, encyklopedie, atlasy, czasopisma,

−

programy komputerowe bazy leków (edukacyjne, komercyjne).

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

17

5.4.

Leki roślinne stosowane w chorobach układu pokarmowego

i w otyłości

5.4.1.

Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Analizowanie działania leków roślinnych stosowanych w chorobach układu

pokarmowego i w otyłości.

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do realizacji zajęć nauczyciel powinien omówić sposób wykonania

ć

wiczenia oraz podać niezbędne informacje dotyczące leczenia schorzeń układu

pokarmowego i otyłości. Zaleca się aby uczniowie przeczytali odpowiedni rozdział
w poradniku dla ucznia. Proponuje się, aby uczniowie pracowali indywidualnie i/lub
w niewielkich 2–3 osobowych zespołach, wykorzystując środki dydaktyczne przygotowane
przez nauczyciela. Należy wskazać i udostępnić uczniom literaturę uzupełniającą potrzebną
do pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

dobrać i przygotować literaturę niezbędną do charakteryzowania i opisywania preparatów
roślinnych stosowanych w chorobach układu pokarmowego i w otyłości,

2)

odszukać w farmakopei lub innej literaturze uzupełniającej i opisać surowce roślinne
stosowane w schorzeniach układu pokarmowego i w otyłości,

3)

scharakteryzować wybrane preparaty stosowane w danej jednostce chorobowej,

4)

wybrać spośród różnych leków ziołowych przygotowanych przez nauczyciela, preparaty
stosowane w terapii i profilaktyce chorób układu pokarmowego i otyłości,

5)

zaprezentować na forum grupy zebrane wiadomości,

6)

brać czynny udział w dyskusji na temat przedstawionych preparatów roślinnych oraz
zastosowania ziół w terapii i profilaktyce chorób układu pokarmowego.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

wykład informacyjny,

−

dyskusja dydaktyczna.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

poradnik dla nauczyciela,

−

zeszyt i przybory do pisania,

−

poradnik dla ucznia,

−

zdjęcia i rysunki roślin leczniczych,

−

foliogramy i fotogramy przedstawiające rośliny lecznicze,

−

leki ziołowe, atrapy leków roślinnych (preparaty stosowane w chorobach układu
pokarmowego i w otyłości),

−

piśmiennictwo zawodowe (farmakopea, poradniki, encyklopedie, atlasy, czasopisma),

−

programy komputerowe bazy leków (edukacyjne, komercyjne).

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

18

5.5.

Roślinne leki przeciwcukrzycowe

5.5.1.

Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Określanie działania roślinnych leków przeciwcukrzycowych.

Wskazówki do realizacji
Realizację programu należy rozpocząć pogadanką na temat preparatów i leków

przeciwcukrzycowych. Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni
przeczytać odpowiedni rozdział materiału nauczania z poradnika dla ucznia oraz poszerzyć
wiadomości z literatury uzupełniającej. Wskazana jest indywidualna oraz zespołowa praca
ucznia na podstawie literatury i innych środków dydaktycznych przygotowanych przez
nauczyciela. Należy zwrócić uwagę na umiejętność wykorzystywania wiadomości w praktyce
np. podczas wybierania preparatów przeciwcukrzycowych spośród innych leków
przygotowanych przez nauczyciela.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

dobrać i przygotować literaturę niezbędną do charakteryzowania i opisywania preparatów
roślinnych stosowanych w leczeniu cukrzycy,

2)

przeczytać materiał nauczania z poradnika dla ucznia i poszerzyć wiadomości z literatury
uzupełniającej na dany temat,

3)

odszukać w farmakopei lub innej literaturze uzupełniającej i opisać w zeszycie
ć

wiczeniowym surowce roślinne stosowane w leczeniu cukrzycy,

4)

scharakteryzować wybrane preparaty stosowane w danej jednostce chorobowej,

5)

wybrać spośród różnych leków ziołowych przygotowanych przez nauczyciela, preparaty
stosowane w cukrzycy,

6)

zaprezentować na forum grupy zebrane wiadomości,

7)

brać czynny udział w dyskusji na temat przedstawionych fitopreparatów.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

wykład informacyjny,

−

pogadanka.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

zdjęcia i rysunki roślin leczniczych,

−

foliogramy i fotogramy przedstawiające rośliny lecznicze,

−

leki ziołowe, atrapy leków roślinnych,

−

leki dotyczące leczenia danego schorzenia,

−

piśmiennictwo zawodowe (farmakopea, poradniki, encyklopedie, atlasy, czasopisma),

−

programy komputerowe bazy leków (edukacyjne, komercyjne),

−

poradnik dla nauczyciela,

−

poradnik dla ucznia,

−

zeszyt i przybory do pisania.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

19

5.6.

Rola fitoterapii w chorobach kobiecych

5.6.1.

Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Określanie roli fitoterapii w chorobach kobiecych.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić sposób

wykonania ćwiczenia i przeprowadzić wykład informacyjny na temat udziału leków
roślinnych w leczeniu chorób kobiecych. Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia
uczniowie powinni przeczytać odpowiedni rozdział z poradnika dla ucznia oraz poszerzyć
wiadomości z literatury uzupełniającej, z wykorzystaniem programów komputerowych.
Wskazana jest praca w niewielkich zespołach podczas przygotowywania i analizowania
wiadomości na dany temat. Należy zwrócić uwagę na czynny udział ucznia w ćwiczeniach.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

dobrać i przygotować literaturę niezbędną do charakteryzowania i opisywania preparatów
roślinnych stosowanych w chorobach kobiecych,

2)

przeczytać materiał nauczania z poradnika dla ucznia i poszerzyć wiadomości z literatury
uzupełniającej na dany temat,

3)

odszukać w farmakopei lub innej literaturze uzupełniającej i opisać w zeszycie
ć

wiczeniowym surowce roślinne stosowane w chorobach ginekologicznych,

4)

scharakteryzować wybrane preparaty stosowane w danej jednostce chorobowej,

5)

wybrać spośród różnych leków ziołowych przygotowanych przez nauczyciela, preparaty
stosowane w chorobach kobiecych,

6)

zaprezentować na forum grupy zebrane wiadomości,

7)

brać czynny udział w dyskusji na temat przedstawionych preparatów i leków stosowanych
w ginekologii.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

wykład informacyjny,

−

pogadanka.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

zdjęcia i rysunki roślin leczniczych stosowanych w ginekologii,

−

foliogramy i fotogramy przedstawiające rośliny lecznicze,

−

leki ziołowe, atrapy leków roślinnych,

−

leki dotyczące leczenia danego schorzenia,

−

piśmiennictwo zawodowe (farmakopea, poradniki, encyklopedie, atlasy, czasopisma),

−

programy komputerowe bazy leków (edukacyjne, komercyjne),

−

poradnik dla nauczyciela,

−

poradnik dla ucznia,

−

zeszyt i przybory do pisania.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

20

5.7.

Fitopreparaty w chorobach reumatycznych

5.7.1.

Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Charakteryzowanie fitopreparatów stosowanych w chorobach reumatycznych.

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać

odpowiedni rozdział materiału nauczania z poradnika dla ucznia oraz poszerzyć wiadomości
z literatury uzupełniającej. Wskazane jest przeprowadzenie wykładu informacyjnego na temat
preparatów roślinnych stosowanych w chorobach reumatycznych. Zaleca się pracę
w niewielkich zespołach w trakcie przygotowywania i analizowania wiadomości na dany
temat oraz wykorzystywanie programów komputerowych. Efektem pracy ucznia powinno być
teoretyczne przygotowanie do praktycznego zastosowania fitopreparatów w chorobach
reumatycznych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

dobrać i przygotować literaturę niezbędną do charakteryzowania i opisywania preparatów
roślinnych stosowanych w chorobach reumatycznych,

2)

przeczytać materiał nauczania z poradnika dla ucznia i poszerzyć wiadomości z literatury
uzupełniającej na dany temat,

3)

odszukać w farmakopei lub innej literaturze uzupełniającej i opisać w zeszycie
ć

wiczeniowym surowce roślinne stosowane w chorobach reumatycznych,

4)

scharakteryzować wybrane preparaty stosowane w danej jednostce chorobowej,

5)

wybrać spośród różnych leków ziołowych przygotowanych przez nauczyciela, preparaty
stosowane w chorobach reumatycznych,

6)

zaprezentować na forum grupy zebrane wiadomości,

7)

brać czynny udział w dyskusji na temat przedstawionych fitopreparatów stosowanych
w terapii chorób reumatycznych.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

wykład informacyjny,

−

dyskusja dydaktyczna.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

zdjęcia i rysunki roślin leczniczych,

−

foliogramy i fotogramy przedstawiające rośliny lecznicze,

−

leki ziołowe, atrapy leków roślinnych,

−

leki dotyczące leczenia danego schorzenia,

−

piśmiennictwo zawodowe (poradniki, encyklopedie, atlasy, czasopisma),

−

programy komputerowe bazy leków (edukacyjne, komercyjne),

−

poradnik dla ucznia,

−

zeszyt i przybory do pisania.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

21

5.8.

Leki dermatologiczne pochodzenia roślinnego

5.8.1.

Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Analizowanie działania leków dermatologicznych pochodzenia roślinnego.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić sposób

wykonania ćwiczenia i przeprowadzić wykład na temat roślinnych leków dermatologicznych.
Zaleca się aby uczniowie przeczytali odpowiedni rozdział w poradniku dla ucznia. Proponuje
się, aby uczniowie pracowali w zespołach 2–3 osobowych lub/i indywidualnie. W czasie
realizacji ćwiczeń należy zwrócić uwagę na umiejętność korzystania przez ucznia z dostępnej
literatury i środków dydaktycznych. Uczniowie powinni mieć możliwość korzystania
z różnych źródeł informacji.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

dobrać i przygotować literaturę niezbędną do charakteryzowania i opisywania preparatów
roślinnych stosowanych w chorobach dermatologicznych,

2)

przeczytać materiał nauczania z poradnika dla ucznia i poszerzyć wiadomości z literatury
uzupełniającej na dany temat,

3)

odszukać w farmakopei lub innej literaturze uzupełniającej i opisać w zeszycie
ć

wiczeniowym surowce roślinne stosowane w chorobach skóry,

4)

scharakteryzować wybrane preparaty stosowane w danej jednostce chorobowej,

5)

wybrać spośród różnych leków ziołowych przygotowanych przez nauczyciela, preparaty
stosowane w chorobach dermatologicznych,

6)

zaprezentować na forum grupy zebrane wiadomości,

7)

brać czynny udział w dyskusji na temat przedstawionych fitopreparatów stosowanych
w terapii i profilaktyce schorzeń skórnych.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

wykład problemowy,

−

dyskusja dydaktyczna.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

zdjęcia i rysunki roślin leczniczych,

−

foliogramy i fotogramy przedstawiające rośliny lecznicze,

−

leki ziołowe, atrapy leków roślinnych,

−

leki dotyczące leczenia danego schorzenia,

−

piśmiennictwo zawodowe (farmakopea, poradniki, encyklopedie, atlasy, czasopisma),

−

programy komputerowe bazy leków (edukacyjne, komercyjne),

−

poradnik dla nauczyciela,

−

poradnik dla ucznia,

−

zeszyt i przybory do pisania.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

22

5.9.

Leki o działaniu immunostymulującym

5.9.1.

Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Porównywanie naturalnych leków o działaniu immunostymulującym.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać

odpowiedni rozdział materiału nauczania oraz poszerzyć wiadomości z literatury
uzupełniającej. Wskazane jest przeprowadzenie wykładu na temat leków o działaniu
immunostymulującym. W celu zwiększenia aktywności ucznia na ćwiczeniach, zaleca się
przygotowanie i przedstawienie przez niego wiadomości na omawiany temat (lub wybrane
zagadnienie) w postaci referatu. W czasie zajęć uczniowie powinni korzystać z pomocy
dydaktycznych przygotowanych przez nauczyciela.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

przeczytać materiał nauczania z poradnika dla ucznia i poszerzyć wiadomości z literatury
uzupełniającej na temat preparatów o działaniu immunostymulujacym,

2)

dobrać i przygotować literaturę niezbędną do charakteryzowania i opisywania naturalnych
leków o działaniu immunostymulujących, (wykorzystać programy komputerowe),

3)

odszukać w farmakopei lub innej literaturze uzupełniającej i opisać surowce roślinne
stosowane w terapii bodźcowej,

4)

scharakteryzować wybrane preparaty stosowane w danej jednostce chorobowej,

5)

wybrać spośród różnych leków ziołowych przygotowanych przez nauczyciela, preparaty
działające na układ immunologiczny,

6)

zaprezentować na forum grupy zebrane wiadomości,

7)

brać czynny udział w dyskusji na temat przedstawionych preparatów roślinnych.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

wykład informacyjny,

−

praca z tekstem,

−

dyskusja dydaktyczna.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia,

−

zeszyt i przybory do pisania,

−

poradnik dla nauczyciela,

−

zdjęcia i rysunki roślin leczniczych,

−

foliogramy i fotogramy przedstawiające rośliny lecznicze,

−

leki ziołowe, atrapy leków roślinnych (preparaty działające na układ immunologiczny),

−

piśmiennictwo zawodowe (farmakopea, poradniki, encyklopedie, atlasy, czasopisma),

−

programy komputerowe bazy leków (edukacyjne, komercyjne).

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

23

5.10.

Fitoterapia, homeopatia i inne metody leczenia

5.10.1.

Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Porównywanie fitoterapii z homeopatią oraz innymi metodami leczenia.

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać odpowiedni

rozdział materiału nauczania z poradnika dla ucznia. Zaleca się aby nauczyciel przeprowadził
krótki wykład informacyjny, na temat różnych metod leczenia. Proponuje się, aby ćwiczenia
prowadzone były w zespołach 2–3 osobowych w czasie prac przygotowawczych do
prowadzenia dyskusji na temat poznanych metod leczenia. Na zajęciach uczniowie powinni
korzystać ze środków dydaktycznych przygotowanych przez nauczyciela. Efektem pracy
uczniów powinno być zdobycie przez nich umiejętności charakteryzowania i różnicowania
wybranych metod leczenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

przeczytać materiał nauczania z poradnika dla ucznia i poszerzyć wiadomości z literatury
uzupełniającej na temat fitoterapii, alopatii, homeopatii i apiterapii.

2)

dobrać i przygotować literaturę niezbędną do charakteryzowania i opisywania
poszczególnych metod leczenia,

3)

scharakteryzować i zróżnicować wybrane metody leczenia,

4)

określić wady i zalety stosowania różnych metod leczenia,

5)

zapisać wszystkie spostrzeżenia i wnioski w zeszycie ćwiczeniowym,

6)

zaprezentować na forum grupy zebrane wiadomości,

7)

brać czynny udział w dyskusji na temat przedstawionych metod leczenia i różnic z nich
wynikających.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

wykład problemowy,

−

praca z tekstem,

−

dyskusja dydaktyczna,

−

praca zespołowa,

−

metaplan.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia,

−

zeszyt i przybory do pisania,

−

poradnik dla nauczyciela,

−

piśmiennictwo zawodowe, poradniki, encyklopedie, czasopisma,

−

programy komputerowe (edukacyjne, komercyjne).

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

24

6.

EWALUACJA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA

Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego

Test dwustopniowy do jednostki modułowej

„Stosowanie surowców

roślinnych w profilaktyce i terapii”

Test składa się z 22 zadań wielokrotnego wyboru, z których:

−

zadania 2, 3, 4, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 13, 14, 15, 16, 17, 19, 20, 21, 22, są z poziomu
podstawowego,

−

zadania 1, 5, 12, 18 są z poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:

−

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 12 zadań z poziomu podstawowego,

−

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 15 zadań z poziomu podstawowego,

−

dobry – za rozwiązanie 19 zadań, w tym co najmniej 2 z poziomu ponadpodstawowego,

−

bardzo dobry – za rozwiązanie 21 zadań, w tym co najmniej 3 z poziomu
ponadpodstawowego.

Klucz odpowiedzi: 1. a, 2. d, 3. c, 4. a, 5. b, 6. a, 7. d, 8. d, 9. a, 10. d, 11. b,
12. c, 13. b, 14. c, 15. d, 16. a, 17. b, 18. c, 19. c, 20. d, 21. a, 22. c.

Plan testu

Nr

zad.

Cel operacyjny
(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

1.

Podać ogólne cechy charakteryzujące glikozydy
nasercowe

C

PP

a

2.

Określić zastosowanie bzu czarnego

B

P

d

3.

Określić przeciwcukrzycowe substancje roślinne

B

P

c

4.

Określić działanie wyciągu z kwiatu jasnoty

B

P

a

5.

Określić w jakim surowcu roślinnym po raz pierwszy
wykryto glikozydy nasercowe

C

PP

b

6.

Wymienić substancje roślinne działające na nerki
i drogi moczowe

B

P

a

7.

Określić drogę podania insuliny

A

P

d

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

25

8.

Podać działanie dikumarolu.

A

P

d

9.

Wymienić substancje czynne występujące
w miłorzębie japońskim

C

P

a

10.

Podać nazwę chemiczną teobrominy

B

P

d

11.

Określić składnik główny kwiatostanu głogu

B

P

b

12.

Scharakteryzować działanie glikozydów nasercowych

C

PP

c

13.

Wyjaśnić łacińską nazwę antiemetica

A

P

b

14.

Określić dominujący składnik olejku
eukaliptusowego

C

P

c

15.

Podać surowiec roślinny zawierający kodeinę

C

P

d

16.

Określić działanie Humulus lupulus

B

P

a

17.

Podać roślinny środek moczopędny o właściwościach
drażniących miąższ nerkowy

C

P

b

18.

Scharakteryzować cukier inwertowany

C

PP

c

19.

Określić skład ziela skrzypu polnego

B

P

c

20.

Określić skład olejku cynamonowego

B

P

d

21.

Określić działanie efedryny

B

P

a

22.

Zdefiniować apiterapię

A

P

c

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

26

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1.

Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej
jednotygodniowym.

2.

Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.

3.

Przygotuj odpowiednią liczbę testów.

4.

Omów z uczniami sposób udzielania odpowiedzi

5.

Zapewnij uczniom odpowiednią atmosferę oraz możliwość samodzielnej pracy.

6.

Przed rozpoczęciem testu przeczytaj instrukcję dla ucznia.

7.

Upewnij się, czy uczniowie wszystko zrozumieli. Wszelkie wątpliwości wyjaśnij.

8.

Rozdaj uczniom zestawy zadań testowych oraz karty odpowiedzi, podaj czas rozpoczęcia
i zakończenia rozwiązywania testu.

9.

Nie przekraczaj czasu przeznaczonego na test.

10.

Kilka minut przed zakończeniem testu przypomnij uczniom o zbliżającym się czasie
zakończenia udzielania odpowiedzi.

11.

Zbierz karty odpowiedzi i zestawy zadań testowych.

12.

Sprawdź odpowiedzi a wyniki wpisz do arkusza zbiorczego.

13.

Przeprowadź analizę uzyskanych wyników sprawdzianu i wybierz te zadania, które
sprawiły uczniom największe trudności.

14.

Ustal przyczyny trudności uczniów w opanowaniu wiadomości i umiejętności.

15.

Opracuj wnioski do dalszego postępowania, które będą miały na celu uniknięcie
niepowodzeń dydaktycznych w późniejszej j pracy.

Instrukcja dla ucznia

1.

Przeczytaj uważnie instrukcję.

2.

Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.

3.

Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.

4.

Test zawiera 22 zadania dotyczące „Stosowania surowców roślinnych w profilaktyce
i terapii”. Do każdego zadania dołączone są 4 możliwości odpowiedzi i tylko jedna
odpowiedź jest prawidłowa.

5.

Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej
rubryce znak X. W przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem,
a następnie ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową.

6.

Kolejność rozwiązywania zadań jest dowolna.

7.

Jeśli udzielenie odpowiedzi będzie sprawiało Ci trudność, wtedy odłóż jego rozwiązanie
na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.

8.

Po zakończeniu rozwiązywania zadań, sprawdź w KARCIE ODPOWIEDZI, czy dla
wszystkich zadań zaznaczyłeś odpowiedzi.

9.

Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.

10.

Na rozwiązanie testu masz 45 minut.

Powodzenia !

Materiały dla ucznia:

−

instrukcja,

−

zestaw zadań testowych,

−

karta odpowiedzi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

27

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1.

Ogólną cechą charakteryzującą glikozydy nasercowe jest
a)

bezpośrednie działanie na mięsień sercowy.

b)

pośrednie działanie na mięsień sercowy.

c)

działanie na lewą połowę mięśnia sercowego.

d)

szeroki margines bezpieczeństwa stosowania tych leków.

2.

Kwiat bzu czarnego stosowany jest jako środek
a)

przeciwrobaczy, spazmolityczny, przeciwzapalny.

b)

pomocniczy w zaburzeniach miesiączkowania, przeczyszczający, przeciwzakrzepowy.

c)

przeciwzakrzepowy, przeciwzapalny, antyhepatotoksyczny.

d)

napotny, lekko moczopędny, do płukania jamy ustnej.

3.

Do przeciwcukrzycowych substancji roślinnych zaliczamy
a)

Colophonium, Zingiberis rhizoma.

b)

Calendulae flos, Nigellae semen.

c)

Galegae herba, Phaseoli pericarpium.

d)

Propolis, Urticae radix.

4.

Wyciąg z kwiatu jasnoty białej działa
a)

kurcząco na macicę.

b)

spazmolitycznie na oskrzela.

c)

przyspieszająco na krzepliwość krwi.

d)

przeczyszczająco.

5.

Glikozydy nasercowe po raz pierwszy zostały wykryte w
a)

miłku wiosennym.

b)

naparstnicy purpurowej.

c)

konwalii majowej.

d)

naparstnicy wełnistej.

6.

Substancje roślinne działające na nerki i drogi moczowe to
a) Equiseti herba, Juniperi fructus, Betulae folium.
b) Ammi visnagae fructus, Betulae folium, Valerianae radix.
c) Hyperici herba, Primulae radix, Gallae.
d) Levistici radix, Sambuci Flos, Rhei radix.

7.

Insulina stosowana jest
a) drogą transdermalną.
b) doodbytniczo.
c) doustnie i doodbytniczo.
d) pozajelitowo.

8.

Dikumarol jest środkiem
a) o działaniu spazmolitycznym.
b) pobudzającym repigmentację skóry.
c) zmniejszającym stężenie cholesterolu i lipidów w surowicy krwi.
d) hamującym koagulację krwi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

28

9.

Do najważniejszych składników miłorzębu japońskiego zaliczamy
a) flawonoidy, seskwiterpeny, diterpeny.
b) pochodne kwasu salicylowego, garbniki, fenolokwasy.
c) saponiny, witaminy A i C, związki fenolowe.
d) związki fenolowe, olejki eteryczne, glikozydy naryngeniny.

10.

Teobromina to
a) 1,3 – dimetyloksantyna.
b) 1,3,7 – trimetyloksantyna.
c) 1,5,7 – trimetyloksantyna.
d) 3,7 – dimetyloksantyna.

11.

Kwiatostan głogu jest substancją roślinną zawierającą
a) glikozydy fenolowe.
b) flawonoidy.
c) saponiny.
d) alkaloidy.

12.

Charakterystyczne właściwości glikozydów nasercowych to
a) działanie inotropowo ujemne, chronotropowo dodatnie i zwiększające objętość

wyrzutową.

b) działanie inotropowo dodatnie, chronotropowo dodatnie i zmniejszające objętość

wyrzutową.

c) działanie inotropowo dodatnie, chronotropowo ujemne i zwiększające objętość

wyrzutową.

d) działanie zmniejszające siłę skurczu mięśnia sercowego, skracające czas odpoczynku

serca i przyspieszające tętno.

13.

Antiemetica oznacza środki o działaniu
a) przeciwgorączkowym.
b) przeciwwymiotnym.
c) przeciwartretycznym.
d) przeciwzapalnym.

14.

Dominujący składnik, odpowiedzialny za jakość olejku eukaliptusowego to
a) eugenol.
b) aldehyd laurylowy.
c) 1,8-cyneol.
d) mentol.

15.

Kodeina to jeden z licznych alkaloidów zawartych w
a) Asparagus officinalis.
b) Althaeae radix et folium.
c) Saponariae radix.
d) Papaver somniferum.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

29

16.

Humulus lupulus to ważny składnik roślinnych środków
a) uspokajających.
b) przeczyszczających.
c) znieczulających.
d) moczopędnych.

17.

Silnym środkiem moczopędnym o właściwościach drażniących miąższ nerkowy jest
a) ziele kopytnika.
b) owoc jałowca.
c) kłącze kurkumy.
d) owoc anyżu.

18.

Cukier inwertowany jest
a) cząsteczkową mieszaniną D-galaktozy i D-mannozy.
b) cząsteczkową mieszaniną D-glukozaminy i L-sacharozy.
c) cząsteczkową

mieszaniną

D-glukozy,

D-fruktozy

powstałą

w

wyniku

hydrolizysacharozy.

d) cząsteczkową mieszaniną D-fruktozy i L-galaktozy powstałą w wyniku hydrolizy

sacharozy.

19.

Działanie moczopędne ziela skrzypu polnego uzależnione jest od zespołu składników
takich jak:
a) kumaryny, saponiny, garbniki.
b) flawonoidy, antocyjany, kwasy organiczne.
c) saponiny, flawonoidy, związki krzemu.
d) furanokumaryny, związki krzemu, flawonoidy.

20.

W skład olejku cynamonowego wchodzą
a) mentol i eugenol.
b) aldehyd laurylowy i aldehyd cynamonowy.
c) monoterpeny i menton.
d) eugenol i aldehyd cynamonowy.

21.

Efedryna występuje w zielu Ephedra sinica, ma działanie
a) sympatykomimetyczne.
b) przeciwreumatyczne.
c) przeciwwirusowe.
d) onkostatyczne.

22.

Apiterapia jest to:

a)

metoda leczenia opracowana w 1810 r. przez niemieckiego lekarza Samuela
Hahnemanna.

b)

termin zastrzeżony wyłącznie do leczenia schorzeń reumatycznych jadem pszczelim.

c)

dziedzina medycyny, zajmująca się leczeniem i profilaktyką schorzeń za pomocą
produktów pszczelich.

d)

konwencjonalna metoda leczenia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

30

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko..........................................................................................

Stosowanie surowców roślinnych w profilaktyce i terapii

Zakreśl poprawną odpowiedź.

Nr

zadania

Odpowiedź

Punkty

1

a

b

c

d

2

a

b

c

d

3

a

b

c

d

4

a

b

c

d

5

a

b

c

d

6

a

b

c

d

7

a

b

c

d

8

a

b

c

d

9

a

b

c

d

10

a

b

c

d

11

a

b

c

d

12

a

b

c

d

13

a

b

c

d

14

a

b

c

d

15

a

b

c

d

16

a

b

c

d

17

a

b

c

d

18

a

b

c

d

19

a

b

c

d

20

a

b

c

d

21

a

b

c

d

22

a

b

c

d

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

31

Test 2

Test dwustopniowy do jednostki modułowej

„Stosowanie surowców

roślinnych w profilaktyce i terapii”

Test składa się z 23 zadań wielokrotnego wyboru, z których:

−

zadania 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14, 15, 16, 19, 20, 21, 22, 23 są z poziomu
podstawowego,

−

zadania 17, 18 są z poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:

−

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 12 zadań z poziomu podstawowego,

−

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 15 zadań z poziomu podstawowego,

−

dobry – za rozwiązanie 19 zadań, w tym co najmniej 1 z poziomu ponadpodstawowego,

−

bardzo dobry – za rozwiązanie 21 zadań, w tym co najmniej 1 z poziomu
ponadpodstawowego.

Klucz odpowiedzi: 1. d, 2. b, 3. a, 4. b, 5. c, 6. a, 7. d, 8. b, 9. d, 10. b, 11. a,
12. c, 13. d, 14. a, 15. b, 16. c, 17. d, 18. b, 19. a, 20. b, 21. d, 22. a, 23. c.

Plan testu

Nr

zad.

Cel operacyjny
(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

1

Określić surowce roślinne mające największe
znaczenie w leczeniu chorób serca i układu krążenia

B

P

d

2

Wymienić substancje roślinne stosowane w leczeniu
chorób skóry i błon śluzowych

B

P

b

3

Określić leki przeciwbiegunkowe i zapierające

C

P

a

4

Podać środki przeciwpotowe

B

P

b

5

Określić występowanie flawonoidów stosowanych
w gastroenterologii

C

P

c

6

Wymienić główne składniki ziela skrzypu

B

P

a

7

Określić leki stosowane wspomagająco w leczeniu
przeciwreumatycznym

C

P

d

8

Wymienić surowce roślinne zawierające olejki,
stosowane w terapii napięć nerwowych

B

P

b

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

32

9

Podać zastosowanie preparatów Vagosan, Azucalen
i Calendulin

B

P

d

10

Wymienić substancje roślinne o działaniu
przeciwświądowym

B

P

b

11

Określić zastosowanie preparatów Passispasmin,
Bellergot, Avenoforce

B

P

a

12

Podać polskie znaczenie słów: „Contraria contraribus
curentur”

A

P

c

13

Określić surowce roślinne zawierające śluzy,
stosowane w gastroenterologii

C

P

d

14

Wyjaśnić łacińską nazwę remedia sedativa

A

P

a

15

Wymienić środki pęczniejące.

B

P

b

16

Określić środki stosowane w profilaktyce chorób
OUN

B

P

c

17

Określić podstawowy skład antyseptycznych
mieszanek i preparatów ziołowych stosowanych
w chorobach dróg moczowych

C

PP

d

18

Wymienić preparaty głogu.

C

PP

b

19

Określić preparaty stosowane w chorobach wątroby
i dróg żółciowych

B

P

a

20

Podać główne działanie melisy lekarskiej

A

P

b

21

Wyjaśnić łacińską nazwę remedia antidiarrhoica

A

P

d

22

Wymienić środki roślinne pobudzające trawienie

B

P

a

23

Zdefiniować apiterapię

A

P

c

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

33

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1.

Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej
jednotygodniowym.

2.

Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.

3.

Przygotuj odpowiednią liczbę testów.

4.

Omów z uczniami sposób udzielania odpowiedzi

5.

Zapewnij uczniom odpowiednią atmosferę oraz możliwość samodzielnej pracy.

6.

Przed rozpoczęciem testu przeczytaj instrukcję dla ucznia.

7.

Upewnij się, czy uczniowie wszystko zrozumieli. Wszelkie wątpliwości wyjaśnij.

8.

Rozdaj uczniom zestawy zadań testowych oraz karty odpowiedzi, podaj czas rozpoczęcia
i zakończenia rozwiązywania testu.

9.

Nie przekraczaj czasu przeznaczonego na test.

10.

Kilka minut przed zakończeniem testu przypomnij uczniom o zbliżającym się czasie
zakończenia udzielania odpowiedzi.

11.

Zbierz karty odpowiedzi i zestawy zadań testowych.

12.

Sprawdź odpowiedzi a wyniki wpisz do arkusza zbiorczego.

13.

Przeprowadź analizę uzyskanych wyników sprawdzianu i wybierz te zadania, które
sprawiły uczniom największe trudności.

14.

Ustal przyczyny trudności uczniów w opanowaniu wiadomości i umiejętności.

15.

Opracuj wnioski do dalszego postępowania, które będą miały na celu uniknięcie
niepowodzeń dydaktycznych w późniejszej j pracy.

Instrukcja dla ucznia

1.

Przeczytaj uważnie instrukcję.

2.

Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.

3.

Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.

4.

Test zawiera 23 zadania dotyczące „Stosowania surowców roślinnych w profilaktyce
i terapii”. Do każdego zadania dołączone są 4 możliwości odpowiedzi i tylko jedna
odpowiedź jest prawidłowa.

5.

Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej
rubryce znak X. W przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem,
a następnie ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową.

6.

Kolejność rozwiązywania zadań jest dowolna.

7.

Jeśli udzielenie odpowiedzi będzie sprawiało Ci trudność, wtedy odłóż jego rozwiązanie
na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.

8.

Po zakończeniu rozwiązywania zadań, sprawdź w KARCIE ODPOWIEDZI, czy dla
wszystkich zadań zaznaczyłeś odpowiedzi.

9.

Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.

10.

Na rozwiązanie testu masz 45 minut.

Powodzenia !

Materiały dla ucznia:

−

instrukcja,

−

zestaw zadań testowych,

−

karta odpowiedzi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

34

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1.

Największe znaczenie w leczeniu chorób serca i układu krążenia mają następujące
substancje roślinne
a)

glicyryzyna i glukany.

b)

lektyny i winblastyna.

c)

glukany i polisacharydy.

d)

glikozydy, pochodne digitoksygeniny i digoksygeniny.

2.

W leczeniu chorób skóry i błon śluzowych stosuje się
a)

kwiat wiązówki, nasiona lnu, ziele skrzypu.

b)

koszyczki arniki, liść orzecha włoskiego, nasiona kozieradki.

c)

naowocnię fasoli, liść pokrzywy, nasiona kozieradki.

d)

liść melisy, owoc bzu czarnego, kwiat wiązówki.

3.

Leki przeciwbiegunkowe i zapierające to
a)

Tannalbinum, Tannosan, Diarrhoesan.

b)

Alax, Altra, Cholesol.

c)

Aristochol, Pankreaplex, Odolibil.

d)

Flatuol, Digestosan, Tannosan.

4.

Do środków przeciwpotowych należą
a)

kwiaty bzu czarnego i kwiatostan lipy.

b)

pokrzyk wilcza jagoda i szałwia lekarska.

c)

korzenie kolcorośli i psianka słodkogórz.

d)

kłącze perzu i szparag lekarski.

5.

Flawonoidy stosowane w gastroenterologii występują w znacznych ilościach w
a)

Centurii herba, Menyantidis folium, Quercus cortex.

b)

Lichen islandicus, Lini semen, Carvi aetheroleum.

c)

Glycyrrhizae radix, Taraxaci herba, Polygonii avicularis herba,.

d)

Anisi aetheroleum, Lini semen, Malvae arboreae flos.

6.

Główne składniki ziela skrzypu to
a)

substancje mineralne (kwas krzemowy), flawonoidy, saponiny.

b)

polisacharydy, olejki, saponiny.

c)

garbniki, saponiny, diterpeny.

d)

sterole roślinne, sole potasowe, garbniki.

7.

W celu uzyskania działania wspomagającego leczenie przeciwreumatyczne stosuje się
a)

leki nasercowe.

b)

leki powlekające.

c)

leki antyseptyczne.

d)

leki moczopędne.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

35

8.

W terapii napięć nerwowych stosuje się następujące substancje roślinne zawierające
olejki:
a)

kwiat jaśminu, liść mięty, kwiat krwawnika.

b)

liście melisy, kwiat lawendy, szyszki chmielu.

c)

owoc anyżku, kłącze tataraku, kora wierzbowa.

d)

kora dębowa, kwiat wiązówki, kwiat rumianku.

9.

Vagosan, Azucalen i Calendulin to preparaty stosowane w chorobach
a)

układu pokarmowego.

b)

układu oddechowego.

c)

układu krążenia.

d)

ginekologicznych.

10.

Działanie przeciwświądowe posiadają następujące substancje
a)

rabarbar ogrodowy, nawrot lekarski, sasanka zwyczajna.

b)

oman wielki, mięta pieprzowa, łopian większy.

c)

arnika górska, orzech włoski, świetlik łąkowy.

d)

tymianek pospolity, dynia zwyczajna, komosa piżmowa.

11.

Preparaty takie jak: Passispasmin, Bellergot, Avenoforce stosowane są w schorzeniach
a)

neurologicznych.

b)

dróg moczowych.

c)

dermatologicznych.

d)

układu pokarmowego.

12.

„Contraria contraribus curentur” oznacza
a)

„podobne lecz podobnym”.

b)

„leczenie ziołami najlepsze”.

c)

„przeciwne lecz przeciwnym”.

d)

„dieta najlepszym lekiem”.

13.

Z grupy substancji roślinnych zawierających śluzy roślinne w gastroenterologii stosuje się
a)

Anisi aetheroleum, Eucalypti folium, Thymol.

b)

Salviae aetheroleum, Camphora, Anisi aetheroleum.

c)

Melisae folium, Angelici radix, Thymi herba.

d)

Malvae arboreae folium, Althaeae folium, Glycyrrhizae radix.

14.

Remedia sedativa, oznacza leki
a)

uspokajające.

b)

zobojętniające.

c)

powlekające.

d)

rozkurczające.

15.

Do środków pęczniejących należą
a)

Ricini oleum, Alax, Spasticol.

b)

karagen, agar-agar, nasiona babki płesznika.

c)

Carvi aetheroleum, Taraxaci herba, Amylum tritici.

d)

absyntyna, akoryna, Sambuci pulpa.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

36

16.

Ś

rodki stosowane w profilaktyce chorób ośrodkowego układu nerwowego to

a)

ś

liwa afrykańska, wrzos zwyczajny, miłorząb dwuklapowy.

b)

ananas, jeżówka czerwona, olejek jodłowy.

c)

miłorząb dwuklapowy, krokosz barwierski, dzięgiel chiński.

d)

olejek rozmarynowy, porzeczka czarna, berberys zwyczajny.

17.

Podstawowy skład wielu antyseptycznych mieszanek i preparatów ziołowych
stosowanych w fitoterapii dróg moczowych stanowią
a)

lepiężnik różowy, wierzba biała, czarci pazur.

b)

wierzba czerwona, mniszek lekarski, olejek miętowy.

c)

ś

liwa afrykańska, rumianek rzymski, mięta pieprzowa.

d)

mącznica lekarska, wrzos zwyczajny, borówka brusznica.

18.

Preparaty głogu to
a)

Permixon, Bazoton, Tadenan.

b)

Cravisol, Septacord, Crataegutt.

c)

Caved-S, Luventrin, Ventracid.

d)

Terpichol, Choloplant, Tadenan.

19.

Preparaty stosowane w chorobach wątroby i dróg żółciowych to
a)

Amphochol, Artecholwex, Biliaroten fix.

b)

Tannosan, Viscoten fix, Pektosan.

c)

Pektosan, Tussiten fix, Pyrosan.

d)

Somnoten fix, Vallup, Vagosan.

20.

Główne działanie melisy lekarskiej to działanie
a)

moczopędne i żółciopędne.

b)

uspokajające i spazmolityczne.

c)

kardiotoniczne i moczopędne.

d)

przeciwbólowe i przeciwzapalne.

21.

Remedia antidiarrhoica to środki
a)

zobojętniające.

b)

przeczyszczające.

c)

przeciwpotowe.

d)

przeciwbiegunkowe.

22.

Działanie pobudzające trawienie posiada
a)

Absinthii tincture, Amara tinctura, Guttae stomachicae.

b)

Normosan, Tannalbinum, Bellergot.

c)

Convallariae herba, Normogran, Cholesol.

d)

Venescin, Gastrin, Vagosan.

23.

Apiterapia jest to
a)

metoda leczenia opracowana w 1810r. przez niemieckiego lekarza Samuela
Hahnemanna.

b)

termin zastrzeżony wyłącznie do leczenia schorzeń reumatycznych jadem pszczelim.

c)

dziedzina medycyny, zajmująca się leczeniem i profilaktyką schorzeń za pomocą
produktów pszczelich.

d)

konwencjonalna metoda leczenia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

37

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko..........................................................................................

Stosowanie surowców roślinnych w profilaktyce i terapii

Zakreśl poprawną odpowiedź.

Nr

zadania

Odpowiedź

Punkty

1

a

b

c

d

2

a

b

c

d

3

a

b

c

d

4

a

b

c

d

5

a

b

c

d

6

a

b

c

d

7

a

b

c

d

8

a

b

c

d

9

a

b

c

d

10

a

b

c

d

11

a

b

c

d

12

a

b

c

d

13

a

b

c

d

14

a

b

c

d

15

a

b

c

d

16

a

b

c

d

17

a

b

c

d

18

a

b

c

d

19

a

b

c

d

20

a

b

c

d

21

a

b

c

d

22

a

b

c

d

23

a

b

c

d

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

38

7.

LITERATURA

1.

Borkowski B.: Rośliny lecznicze w fitoterapii. Instytut Roślin i Przetworów Zielarskich,
Poznań 1994

2.

Farmakopea Polska. VI. PTFarm., Warszawa 2002

3.

Janicki K., Rewersji W.: Medycyna naturalna. PZWL, Warszawa 2004

4.

Janiec W.: Kompedium farmakologii. PZWL, Warszawa 2001

5.

Janiec W., Krupińska J.: Farmakodynamika. PZWL, Warszawa 2002

6.

Lutomski J., Hasik J.: Ziołolecznictwo w chorobach wewnętrznych. Borgis, Warszawa
2000

7.

Ożarowski A., Leksykon leków naturalnych. Comes, Katowice 1993

8.

Pastok P.: Kompendium leków naturalnych. Medyk, Warszawa 2000

9.

Podlewski J., Chwalibogowska – Podlewska A.: Leki współczesnej terapii. PZWL,
Warszawa 2003

10.

Samochowiec L.: Kompendium fitoterapii. Volumed, Wrocław 2002

11.

Schaffner W.: Rośliny lecznicze – chemizm, działanie, zastosowanie. Multico 1991

12.

Strzelecka H. i wsp.: Encyklopedia zielarstwa i ziołolecznictwa. PZWL, Warszawa 2000

Literatura metodyczna
1.

Figurski J., Symela K. (red.): Modułowe programy nauczania w kształceniu zawodowym.
Wyd. ITEE, Radom 2001

2.

Niemierko B.: Pomiar wyników kształcenia, WSiP S.A., Warszawa 1999

3.

Okoń W.: Wprowadzenie do dydaktyki ogólnej, Wydawnictwo Akademickie „śak”,
Warszawa 2003

4.

Plewka Cz.: Metodyka nauczania teoretycznych przedmiotów zawodowych, cz. I i II.
Wyd. ITEE, Radom 1999