21 Klasyfikowanie kosztów i przychodów

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI
i NAUKI

Piotr Szczypa

Klasyfikowanie kosztów i przychodów
341[02].Z5.01

Poradnik dla nauczyciela

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2005

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Recenzenci:
mgr Krystyna Kielan
mgr Lidia Pszkit

Opracowanie redakcyjne:
mgr inż. Katarzyna Maćkowska

Konsultacja:
mgr Andrzej Zych

Korekta:
mgr Joanna Fundowicz

Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 341[02].Z5.01
Klasyfikowanie kosztów i przychodów w modułowym programie nauczania dla zawodu technik
ekonomista.

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2005

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie

2. Wymagania wstępne

3. Cele kształcenia

4. Przykładowe scenariusze zajęć

5. Ćwiczenia

5.1. Koszty, przychody i pojęcia bliskoznaczne

5.1.1. Ćwiczenia 10
5.1.2. Sprawdzian postępów 12
5.2. Klasyfikacja kosztów i przychodów

5.2.1. Ćwiczenia 13
5.2.2. Sprawdzian postępów 15
5.3. Koszty w układzie rodzajowym

5.3.1. Ćwiczenia 16
5.3.2. Sprawdzian postępów 18
5.4. Koszty w układzie funkcjonalnym

5.4.1. Ćwiczenia 19
5.4.2. Sprawdzian postępów 21
5.5. Rozliczenia międzyokresowe kosztów

5.5.1. Ćwiczenia 22
5.5.2. Sprawdzian postępów 24
5.6. Rachunek kosztów działalności operacyjnej

5.6.1. Ćwiczenia 25
5.6.2. Sprawdzian postępów 26
5.7. Przychody i koszty uzyskania przychodów działalności operacyjnej pozostałej,

finansowej oraz operacje nadzwyczajne

5.7.1. Ćwiczenia 27
5.7.2. Sprawdzian postępów 29
5.8. Pojęcie obrotu wewnętrznego i kosztu własnego

5.8.1. Ćwiczenia 30
5.8.2. Sprawdzian postępów 31
6. Ewaluacja osiągnięć ucznia

7. Literatura

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1. WPROWADZENIE

Przekazujemy Państwu Poradnik dla nauczyciela ,,Klasyfikowanie kosztów i przychodów”,

który będzie pomocny w prowadzeniu zajęć dydaktycznych w szkole kształcącej w zawodzie
technik ekonomista, a w szczególności podczas nauki zasad rachunkowości i finansów.

W poradniku zamieszczono:

−

wymagania wstępne, wykaz umiejętności, jakie uczeń powinien mieć już ukształtowane, aby
bez problemów mógł korzystać z poradnika,

−

cele kształcenia, wykaz umiejętności, jakie uczeń ukształtuje podczas pracy

z poradnikiem,

−

przykładowe scenariusze zajęć,

−

przykładowe ćwiczenia ze wskazówkami do realizacji, zalecanymi metodami nauczania
–uczenia się, oraz środkami dydaktycznymi,

−

ewaluację osiągnięć ucznia, przykładowe narzędzie pomiaru dydaktycznego,

−

literaturę uzupełniającą.

Poradnik ten poświęcony jest klasyfikacji kosztów i przychodów. Każda jednostka gospodarcza

dąży do osiągnięcia jak najwyższych przychodów z różnych tytułów, które pokryją wszystkie
koszty i zagwarantują osiągnięcie zysku. Zatem dla skutecznej analizy i zarządzania kosztami oraz
przychodami niezbędna jest znajomość ich rodzajów, przyczyn powstawania itd. Dzięki nabyciu
umiejętności klasyfikowania, grupowania kosztów i przychodów uczeń będzie mógł lepiej
zrozumieć zagadnienia zawarte w innych modułach, jak i ocenić działalność gospodarczą jednostek.

W poradniku dla ucznia materiał nauczania został podzielony na osiem części, których

kolejność umożliwi mu stopniowe zdobywanie nowych wiadomości i umiejętności związanych
z zakresem tematycznym niniejszego poradnika. Kolejno zostały przedstawione definicje kosztów
i przychodów oraz pojęć do nich bliskoznacznych. Następnie zaprezentowano różne klasyfikacje
kosztów i przychodów. W części trzeciej i czwartej materiału nauczania omówiono koszty układu
rodzajowego i układu funkcjonalnego. W poradniku przedstawiono także zagadnienia dotyczące
rozliczeń międzyokresowych kosztów, rachunku kosztów oraz zaprezentowano przykłady:
pozostałych przychodów operacyjnych, przychodów finansowych, pozostałych kosztów
operacyjnych, kosztów finansowych, zysków i strat nadzwyczajnych. Końcową część materiału
nauczania poświęcono obrotom wewnętrznym.

Przykładowe scenariusze zajęć pomogą Państwu w znalezieniu odpowiedniej metody

przeprowadzenia lekcji. Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne były prowadzone różnymi
metodami, ze szczególnym uwzględnieniem aktywizujących metod nauczania. Formy
organizacyjne pracy uczniów mogą być zróżnicowane, począwszy od samodzielnej pracy uczniów
do pracy zespołowej.

Proponowane ćwiczenia pozwolą sprawdzić wiedzę i umiejętności oraz wskazać te tematy,

które sprawiają uczniom najwięcej trudności. Ćwiczenia te mają na celu przede wszystkim nauczyć
uczniów klasyfikować i grupować koszty w różnych układach, klasyfikować przychody,
dokonywać rozliczenia kosztów w czasie, rozróżniać: pozostałe przychody

i koszty operacyjne, przychody i koszty finansowe, zyski i straty nadzwyczajne, wskazywania
przykładów obrotów wewnętrznych, rachunków kosztów działalności operacyjnej.

Po wykonaniu ćwiczeń uczeń ma możliwość sprawdzenia poziomu swojej wiedzy, korzystając

z pytań zawartych w podrozdziale „Sprawdzian postępów”. Na podstawie odpowiedzi ucznia,
nauczyciel dokonuje oceny jego wiedzy i umiejętności.

Treści osiągnięć szkolnych uwzględniają wyniki wszystkich metod sprawdzania stosowanych

przez nauczyciela i obejmują cały zakres materiału dotyczący jednostki modułowej:
„Klasyfikowanie kosztów i przychodów”.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu nauczania jednostki modułowej „Klasyfikowanie kosztów

i przychodów” uczeń powinien umieć:

−

korzystać z różnych źródeł prawa, w tym z ustawy o rachunkowości,

−

posługiwać się podstawową terminologią z zakresu podstaw ekonomii,

−

posługiwać się podstawowymi pojęciami z zakresu rachunkowości, takimi jak: aktywa trwałe,
aktywa obrotowe, operacja gospodarcza, konto księgowe,

−

rozróżniać składniki aktywów trwałych,

−

rozróżniać składniki aktywów obrotowych,

−

podawać przykłady majątku i źródeł finansowania majątku dla różnych jednostek
gospodarczych,

−

wskazywać zakres działalności jednostek produkcyjnych, handlowych, usługowych,

−

obsługiwać komputer jako narzędzie pracy,

−

wskazywać źródła informacji,

−

korzystać z różnych źródeł informacji.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji ćwiczeń podanych w poradniku uczeń powinien umieć:

−

zdefiniować pojęcie kosztu i przychodu,

−

odróżnić koszt od innych pojęć bliskoznacznych,

−

odróżnić przychód od innych pojęć bliskoznacznych,

−

sklasyfikować koszty działalności operacyjnej według różnych kryteriów,

−

określić zakres działalności operacyjnej właściwej,

−

określić zakres działalności operacyjnej pozostałej,

−

określić zakres działalności finansowej,

−

określić zakres operacji nadzwyczajnych,

−

sklasyfikować przychody i koszty uzyskania przychodów działalności operacyjnej właściwej,

−

wskazać koszty układu rodzajowego,

−

grupować koszty układu rodzajowego,

−

scharakteryzować koszty układu rodzajowego i funkcjonalnego,

−

przyporządkować koszty rodzajowe do kosztów według typów działalności,

−

ustalić strukturę kosztów,

−

wskazać przykłady rozliczeń międzyokresowych kosztów czynnych i biernych,

−

rozliczyć międzyokresowe koszty czynne i bierne,

−

zastosować warianty rachunku kosztów działalności operacyjnej,

−

określić zakres rachunku kosztów działalności operacyjnej,

−

sklasyfikować pozostałe przychody operacyjne oraz pozostałe koszty operacyjne,

−

sklasyfikować przychody finansowe i koszty finansowe,

−

wskazać przyczyny zdarzeń nadzwyczajnych,

−

rozróżnić straty i zyski nadzwyczajne,

−

scharakteryzować obrót wewnętrzny i koszt obrotu wewnętrznego,

−

wskazać jednostki gospodarcze, w których wykazuje się obroty wewnętrzne,

−

współpracować w grupie,

−

poszukać specjalistycznych informacji w ogólnodostępnych źródłach informacji.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4. PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE ZAJĘĆ

Scenariusz 1

Temat: Koszty, przychody i pojęcia bliskoznaczne

Cele:
Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:
– zdefiniować pojęcie kosztu,
– zdefiniować pojęcie przychodu,
– odróżnić koszty od: wydatków, nakładów i strat nadzwyczajnych,
– odróżnić przychody od: wpływów i zysków nadzwyczajnych,
– wskazać przykłady kosztów,
– wskazać przykłady przychodów.

Metody nauczania–uczenia się:

−

pogadanka,

−

miniwykład,

−

pokaz,

−

burza mózgów.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

praca indywidualna,

−

praca w małych zespołach.

Środki dydaktyczne:

−

foliogramy lub prezentacja multimedialna na temat: rozróżniania kosztów oraz przychodów od
pojęć bliskoznacznych; przykładów kosztów i przychodów,

−

literatura zgodnie z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.

Czas trwania:
90 min.

Uczestnicy
Uczniowie klasy.

Przebieg zajęć:
1. Wprowadzenie.
2. Podanie celów zajęć.
3. Plan zajęć:

– wstęp – należy zachęcić uczniów do nauki zagadnień związanych z kosztami

i przychodami w aspekcie praktycznym (np. wskazując na potrzeby ograniczania kosztów,
wpływu kosztów i przychodów na obciążenia podatkowe), jak i teoretycznym (np.
wskazując na możliwość lepszego zrozumienia treści zawartych w innych modułach),

– należy przeprowadzić dyskusję z uczniami na temat: jak postrzegają (rozumieją) pojęcie

kosztu i przychodu,

– należy zachęcić uczniów, aby w zespołach 3–4 osobowych wypisali cechy jakimi według

nich, charakteryzuje się koszt i przychód (burza mózgów),

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

– liderzy grup powinni wymienić ustalone cechy charakteryzujące koszt i przychód, cechy te

powinny zostać zapisane, tak aby wszyscy je widzieli,

– wykorzystując foliogramy lub prezentacje multimedialne należy wyjaśnić uczniom, co to

jest koszt i podać także definicję pojęć bliskoznacznych, wskazując na różnice między
kosztem a wydatkiem, nakładem i stratą nadzwyczajną,

– należy wspólnie z uczniami dokonać analizy wypisanych przez uczniów cech kosztu pod

kątem ich poprawności,

– wykorzystując foliogramy lub prezentacje multimedialne należy wyjaśnić uczniom, co to

jest przychód i podać także definicję pojęć bliskoznacznych, wskazując na różnice między
przychodem a wpływem i zyskiem nadzwyczajnym,

– należy wspólnie z uczniami dokonać analizy wypisanych przez uczniów cech przychodu

pod kontem ich poprawności,

– należy wyraźnie wyartykułować cechy charakteryzujące koszt i przychód oraz podać ich

definicje,

– uczniowie rozwiązują ćwiczenie 1 z rozdziału 5.1.1.(samodzielnie lub w grupach),
– nauczyciel chodząc między uczniami (grupami) sprawdza poprawność rozwiązania

ćwiczenia oraz odpowiada na pytania zadane ze strony uczniów,

– uczniowie samodzielnie rozwiązują ćwiczenie 2 z rozdziału 5.1.1,
– należy sprawdzić rozwiązanie ćwiczenia 2 i przy każdym przykładzie wskazać ucznia, który

uzasadni swoją odpowiedź,

– uczniowie samodzielnie rozwiązują ćwiczenie 3 z rozdziału 5.1.1,
– należy sprawdzić rozwiązanie ćwiczenia 3 i przy każdym przykładzie wskazać ucznia, który

uzasadni swoją odpowiedź.

4. Podsumowanie zajęć:

−

uczniowie podają definicję kosztu i przychodu,

−

uczniowie wskazują na cechy kosztu i przychodu,

−

uczniowie podają przykłady kosztów i przychodów.

4. Ocena poziomu osiągnięć uczniów i ocena ich aktywności.
5. Zachęcenie uczniów do powtórnego przeanalizowania nauczanego materiału i sięgnięcia do

literatury dodatkowej zaproponowanej przez nauczyciela.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Scenariusz 2

Temat: Koszty w układzie rodzajowym

Cele:
Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:

− wymienić siedem kosztów układu rodzajowego,

− wskazać wartość informacyjną kosztów rodzajowych,

− podać dla różnych jednostek gospodarczych przykłady kosztów „zużycia materiałów

i energii”,

− podać dla różnych jednostek gospodarczych przykłady kosztów „usługi obce”,

− podać dla różnych jednostek gospodarczych przykłady kosztów „podatki i opłaty”,

− podać dla różnych jednostek gospodarczych przykłady kosztów „wynagrodzenia”,
− podać dla różnych jednostek gospodarczych przykłady kosztów „ubezpieczenia

społeczne i inne świadczenia”,

− podać dla różnych jednostek gospodarczych przykłady kosztów „amortyzacja”,

− podać dla różnych jednostek gospodarczych przykłady kosztów „pozostałe koszty

rodzajowe”,

− grupować koszty układu rodzajowego.

Metody nauczania–uczenia się:

−

pogadanka,

−

miniwykład,

−

pokaz,

−

dyskusja w grupie.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

praca indywidualna,

−

praca w małych zespołach.

Środki dydaktyczne:

−

foliogramy lub prezentacja multimedialna na temat: kosztów układu rodzajowego – ich rodzaje
i przykłady,

−

literatura zgodnie z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.

Czas trwania:
90 min.

Uczestnicy
Uczniowie klasy.

Przebieg zajęć:
1. Wprowadzenie.
2. Podanie celów zajęć.
3. Plan zajęć:

– wstęp – należy przypomnieć uczniom różne klasyfikacje kosztów i uwypuklić

klasyfikację, która jest przedmiotem lekcji, zachęcić uczniów do nauki kosztów układu
rodzajowego (wskazać, że podział kosztów według rodzaju jest najczęściej
wykorzystywany do różnych analiz w jednostkach gospodarczych),

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

– wykorzystując plansze/foliogramy lub prezentację multimedialną należy omówić

uczniom rolę podziału kosztów w układzie rodzajowym oraz wymienić wszystkie koszty
rodzajowe,

– wykorzystując plansze/foliogramy lub prezentację multimedialną i angażując uczniów do

dyskusji należy omówić każdy koszt rodzajowy, podając ich przykłady dla różnych
jednostek gospodarczych (uwypuklić to, że nazwa kosztu rodzajowego sugeruje zakres
przedmiotowy danego kosztu),

– uczniowie samodzielnie wykonują ćwiczenie 1 z rozdziału 5.3.1,
– sprawdzenie poprawności wykonania ćwiczenia 1, uczniowie kolejno uzasadniają swoje

odpowiedzi,

– uczniowie pracując w parach wykonują ćwiczenie 2 z rozdziału 5.3.1,
– w trakcie realizacji ćwiczenia 2 nauczyciel odpowiada na ewentualne pytania uczniów,
– jedna chętna grupa uczniów prezentuje klasie otrzymane wyniki (nauczyciel przy

poszczególnych poziomach odpowiedzi zachęca pozostałych uczniów do dyskusji celem
umotywowania otrzymanych wyników.

4. Podsumowanie zajęć

− uczniowie wymieniają koszty układu rodzajowego,
− uczniowie podają po dwa przykłady każdego kosztu układu rodzajowego.

5. Ocena poziomu osiągnięć uczniów i ocena ich aktywności.
6. Zachęcenie uczniów do powtórnego przeanalizowania nauczanego materiału i sięgnięcia do

literatury dodatkowej zaproponowanej przez nauczyciela.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. ĆWICZENIA

5.1. Koszty, przychody i pojęcia bliskoznaczne

5.1.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Zakładając, iż jesteś właścicielem cukierni wskaż po dwa przykłady związane z prowadzoną

działalnością gospodarczą:

– kosztów,

– wydatków,

– nakładów,

– strat

nadzwyczajnych,

– przychodów,

– wpływów,

– zysków

nadzwyczajnych.

Wskazówki dla nauczyciela:

– ćwiczenie może być wykonane indywidualnie przez ucznia lub w parach,

– uczeń może wykonać ćwiczenie korzystając ze zdobytej wiedzy lub z literatury przedmiotu,

– oceniając wykonanie ćwiczenia należy zwrócić uwagę na poprawność wykonania i poprosić

ucznia aby wskazał cechy charakterystyczne dla danego pojęcia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) wyszukać w materiałach dydaktycznych informacji charakteryzujących: koszt, wydatek,

nakład, stratę nadzwyczajną, przychód, wpływ, zysk nadzwyczajny,

2) zapisać przy każdym pojęciu wskazanym w treści ćwiczenia po dwa przykłady związane

z działalnością gospodarczą cukierni,

3) wskazać cechy charakterystyczne dla danego pojęcia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

− ćwiczenia praktyczne, dyskusja.

Środki dydaktyczne:

– literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 2

Określ w kolumnie „Odpowiedź”, czy dana informacja wyraża: koszt, nakład, wydatek, czy

stratę nadzwyczajną.

Informacja

Odpowiedź

Przelew 700 zł z rachunku bankowego tytułem zapłaty za materiały, które będą wykorzystane do świadczenia usług

Zużycie 50 kg materiałów przeznaczonych do świadczenia usługi

Wartość zużytych materiałów (400 zł) w związku ze świadczeniem usługi

Wartość materiałów (100 zł), które uległy zniszczeniu w wyniku pożaru

Miesięczne zużycie maszyny produkcyjnej (850 zł)

Czas pracy maszyny potrzebny do wytworzenia 1000 sztuk wyrobów wynosi 10 maszynogodzin

Pracownik pobrał z kasy 200 zł na poczet kosztów delegacji służbowej

Zapłata przelewem z rachunku bieżącego za zakupiony komputer (4 500 zł)

W związku ze świadczeniem usługi pracownicy przepracowali łącznie 200 roboczogodzin

Wartość towarów (900 zł), które uległy zniszczeniu w wyniku awarii rur wodociągowych

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wskazówki dla nauczyciela:

– uczeń może wykonać ćwiczenie korzystając ze zdobytej wiedzy lub z literatury przedmiotu,
– ćwiczenie powinno zostać wykonane indywidualnie przez ucznia,
– oceniając wykonanie ćwiczenia należy zwrócić uwagę na poprawność wykonania

i poprosić ucznia aby uzasadnił swoją odpowiedź.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) wyszukać w materiałach dydaktycznych informacji o: kosztach, wydatkach, nakładach, stratach

nadzwyczajnych,

2) uzupełnić tabelę,
3) krótko uzasadnić swoją decyzję.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

− ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

– literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 3

Określ w kolumnie „Odpowiedź”, czy dana informacja w danym momencie wyraża: przychód,

wpływ, czy zysk nadzwyczajny. Istnieje możliwość wskazania jednocześnie dwóch odpowiedzi.

Informacja

Odpowiedź

Otrzymano kredyt bankowy (pieniądze bank dopisał do stanu konta przedsiębiorstwa)

Wystawiono fakturę za sprzedane towary o terminie płatności 30 dni

Pracownik zwrócił niewykorzystaną zaliczkę (zaliczka dotyczyła podróży służbowej)

Nowy wspólnik wpłacił na konto pieniądze jako swój udział

Urząd skarbowy przelał na konto bankowe zwrot podatku dochodowego

Kontrahent uregulował przelewem należności za zakupy, które dokonał miesiąc temu

Wystawiono fakturę za wykonaną usługę, odbiorca zapłacił gotówką

Bank naliczył i zwiększył stan konta bankowego o odsetki od oszczędności

Kontrahent zapłacił gotówką za zakupione trzy miesiące temu towary

Wystawiono fakturę za sprzedany środek trwały o terminie płatności 14 dni

Wskazówki dla nauczyciela:

ucznia aby uzasadnił swoją odpowiedź.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) wyszukać w materiałach dydaktycznych informacji o: kosztach, wydatkach, nakładach, stratach

nadzwyczajnych,

2) uzupełnić tabelę,
3) krótko uzasadnić swoją decyzję.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

− ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

− literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.

5.1.2. Sprawdzian postępów

Tak Nie

Uczeń potrafi:
1) zdefiniować termin koszt
2) wskazać przykłady kosztów
3) odróżnić koszt od: wydatku, nakładu i straty nadzwyczajnej
4) zdefiniować termin przychód
5) wskazać przykłady przychodów
6) odróżnić przychód od wpływu i zysku nadzwyczajnego

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.2. Klasyfikacja kosztów i przychodów

5.2.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wspólnie z koleżanką/kolegą postawcie siebie w roli:

– właściciela hurtowni artykułów przemysłu zbożowego (mąka, otręby spożywcze, płatki

kukurydziane),

– właściciela piekarni.

Określcie jak największą liczbę przykładów kosztów ponoszonych w związku z prowadzoną

działalnością gospodarczą według różnych kryteriów podziału kosztów. Następnie podajcie
przykłady przychodów i kosztów uzyskania przychodów działalności operacyjnej właściwej
zgodnie z zakresem działalności reprezentowanych przez Was jednostek gospodarczych.

Wskazówki dla nauczyciela:

− uczeń może wykonać ćwiczenie korzystając ze zdobytej wiedzy lub z literatury przedmiotu,

− wskazać uczniom formę (postać, np. tabela) rozwiązania ćwiczenia,
− sprawdzając ćwiczenie należy zwrócić szczególną uwagę na odpowiedni dobór przykładów

kosztów do danego kryterium podziału kosztów,

− punkt 6 ćwiczenia powinien zostać przeprowadzony wspólnie z nauczycielem (dyskusja),

− oceniając wykonanie ćwiczenia należy zwrócić uwagę na poprawność wykonania

i poprosić ucznia aby uzasadnił swoją decyzję.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) wyszukać w materiałach dydaktycznych informacji dotyczących klasyfikacji kosztów

działalności operacyjnej, a także kosztów i przychodów tejże działalności,

2) określić zakres zasadniczej działalności hurtowni i piekarni,
3) wypisać przykłady kosztów działalności operacyjnej według kryterium: rodzaju kosztów,

rodzaju działalności operacyjnej, fazy działalności, stopnia złożoności kosztów, związków
z rozmiarami działalności, związku z nośnikiem kosztów,

4) wypisać przykłady przychodów i kosztów ich uzyskania działalności operacyjnej właściwej

danych jednostek gospodarczych,

5) porównać przykłady przychodów i kosztów uzyskania przychodów wypisanych

u koleżanki/kolegi,

6) wskazać, czy mogą być takie same składniki majątku w obu analizowanych jednostkach

gospodarczych – jeśli tak, to jakie i których przychodów i kosztów ich uzyskania działalności
operacyjnej właściwej dotyczą.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

− ćwiczenia praktyczne, pogadanka.

Środki dydaktyczne:

– literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 2

Przy każdym przykładzie podaj nazwę przychodu/kosztu uzyskania przychodu działalności

operacyjnej właściwej dla wskazanych jednostek gospodarczych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Informacja

Odpowiedź

Przedsiębiorstwo usługowe – transport osób

Przychody osiągnięte ze sprzedaży biletów na przejazd

Poniesione koszty związane z wykonaniem usługi przewozu osób

Przedsiębiorstwo handlowe – hurtownia zabawek

Przychody ze sprzedaży zabawek do sklepu

Wartość, po której kupiono sprzedane do sklepu zabawki

Przedsiębiorstwo produkcyjne – produkcja soków marchwiowych

Przychody ze sprzedaży soków marchwiowych

Koszty poniesione w związku z wytworzeniem sprzedanych soków
marchwiowych

Przychody ze sprzedaży nadmiernych zapasów marchwi

Wartość, po której kupiono sprzedaną marchew

Wskazówki dla nauczyciela:

i poprosić ucznia aby uzasadnił swoją odpowiedź.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) wyszukać w materiałach dydaktycznych informacje na temat klasyfikacji przychodów

i kosztów uzyskania przychodów działalności operacyjnej właściwej,

2) uzupełnić tabelę,
3) uzasadnić swoją decyzję.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

− ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

– literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 3

Przyporządkuj do podanych przychodów odpowiednie koszty ich uzyskania działalności

operacyjnej właściwej różnych jednostek gospodarczych.

Przychody

Koszty uzyskania przychodów

Przychody ze sprzedaży mąki

Koszty poniesione w związku ze
świadczeniem usług fryzjerskich

Przychody ze sprzedaży obuwia

Wartość, po której kupiono sprzedaną mąkę

Przychody ze sprzedaży mąki

Koszty produkcji sprzedanej mąki

Przychody ze sprzedaży usług fryzjerskich

Wartość, po której kupiono zbędny zapas
materiału-mąki

Przychody ze sprzedaży mąki

Wartość, po której kupiono sprzedane obuwie

Wskazówki dla nauczyciela:

i poprosić ucznia, aby uzasadnił swoją odpowiedź.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) wyszukać w materiałach dydaktycznych informacje na temat klasyfikacji przychodów

i kosztów uzyskania przychodów działalności operacyjnej właściwej,

2) połączyć linią każdy przychód z odpowiednim kosztem jego osiągnięcia,
3) uzasadnić swoją decyzję,
4) przy każdej parze (przychód – koszt uzyskania przychodu) podać przykład jednostki

gospodarczej, w której mogłyby one zaistnieć oraz określić ich nazwy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

− ćwiczenia praktyczne, pogadanka.

Środki dydaktyczne:

– literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.

5.2.2. Sprawdzian postępów

Tak Nie

Uczeń potrafi:
1) podać kryteria podziału kosztów działalności operacyjnej
2) klasyfikować koszty działalności operacyjnej według różnych kryteriów
3) klasyfikować przychody i koszty uzyskania przychodów działalności

operacyjnej właściwej

4) nazywać przychody i koszty uzyskania przychodów działalności

operacyjnej właściwej oraz działalności finansowej

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.3. Koszty w układzie rodzajowym

5.3.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Przy każdej informacji wpisz odpowiednią nazwę kosztu rodzajowego. Wskazane informacje

dotyczą działalności jednego z oddziałów poczty w Opolu.

Informacja

Nazwa kosztu rodzajowego

Wartość usług malarskich (malowanie ścian) wykonanych przez
przedsiębiorstwo „Pędzel”

Wartość zakupionych materiałów biurowych

Podatek od nieruchomości

Wynagrodzenie listonoszy

Wartość zakupionych ubrań roboczych dla pracowników (koszule,
krawaty, spodnie, spódnice)

Zużycie komputerów

Wydatki poniesione przez kierownika oddziału poczty w związku
z delegacją do Warszawy

Wartość zużytej energii elektrycznej

Wartość zużytej wody

Składki ZUS finansowane ze środków pracodawcy

Wskazówki dla nauczyciela:

– uczeń może wykonać ćwiczenie korzystając ze zdobytej wiedzy lub z literatury przedmiotu,

– ćwiczenie powinno zostać wykonane indywidualnie przez ucznia,

– oceniając wykonanie ćwiczenia należy zwrócić uwagę na poprawność wykonania

i poprosić ucznia aby uzasadnił swoją odpowiedź.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) wyszukać w materiałach dydaktycznych informacje na temat kosztów układu rodzajowego,

2) uzupełnić tabelę wpisując odpowiednie nazwy kosztów rodzajowych,

3) uzasadnić swoją decyzję.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

− ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

– literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 2

Przyporządkuj wymienione przykłady kosztów bieżącej działalności mleczarni zajmującej się

produkcją jogurtów do siedmiu grup kosztów układu rodzajowego. Ustal procentową strukturę

poszczególnych grup kosztów rodzajowych.

Informacje o kosztach bieżącej działalności mleczarni:

− zużycie mleka pasteryzowanego 5 000 zł,

− zużycie mleka odtłuszczonego w proszku 6 100 zł,

− naprawa linii produkcyjnej wykonana przez inną jednostkę 700 zł,

− wynagrodzenia pracowników produkcyjnych 33 000 zł,

− zużycie wsadów owocowych 4 200 zł,

− fartuchy robocze, czepki ochronne wydane dla pracowników 400 zł,

− zużycie syropu glukozowo-fruktozowego 2 200 zł,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

− usługi telekomunikacyjne 1 100 zł,

− podatek od nieruchomości za bieżący okres 1 300 zł,

− wynagrodzenia pracowników administracji 10 500 zł,
− zużycie ciepłej wody 1 200 zł,

− szkolenia pracowników 300 zł,

− zużycie zimnej wody 900 zł,
− zużycie linii produkcyjnej 3 050 zł,

− transport materiałów do mleczarni wykonany przez jednostkę z zewnątrz 2 800 zł,

− zużycie substancji zagęszczającej (skrobia modyfikowana E 1442) 1 200 zł,
− zużycie energii technologicznej 1 900 zł,

− zużycie komputerów 1 350 zł,

− delegacja pracownika na targi żywności 480 zł,
− kubeczki do jogurtów wydane do produkcji 600 zł,

− ubezpieczenie majątkowe budynków mleczarni 1 800 zł,

− zużycie cukru 2 200 zł,
− składki na fundusz emerytalny, rentowy, wypadkowy 9 100 zł,

− składki na fundusz pracy 1 065 zł,

− składki na fundusz gwarantowanych świadczeń pracowniczych 650 zł.

Wskazówki dla nauczyciela:

− uczeń może wykonać ćwiczenie korzystając ze zdobytej wiedzy lub z literatury przedmiotu,
− ćwiczenie powinno zostać wykonane indywidualnie przez ucznia,

− przy wykonaniu ćwiczenia uczniowie powinni wykorzystać arkusz kalkulacyjny (jeżeli nie ma

takiej możliwości, należy rozwiązać ćwiczenie sporządzając tabelę i dokonując obliczeń na
kalkulatorze),

− oceniając wykonanie ćwiczenia należy zwrócić uwagę na poprawność wykonania (poprawność

grupowania kosztów, obliczeń) i poprosić ucznia, aby uzasadnił swoją odpowiedź.

Sposób wykonania ćwiczenia:

Uczeń powinien:

1) wyszukać w materiałach dydaktycznych informacje na temat kosztów układu rodzajowego,
2) sporządzić tabelę złożoną z trzech kolumn: „Koszty rodzajowe”, „Wartość (zł)”, „Udział

procentowy (%)”,

3) w tabeli, do każdego z siedmiu kosztów rodzajowych, wypunktować na podstawie treści

ćwiczenia przykłady kosztów bieżącej działalności mleczarni wraz z kwotami,

4) ustalić łączne wartości kosztów rodzajowych – wyniki wpisać w tabeli,
5) ustalić procentowy udział każdego kosztu rodzajowego w stosunku do całości kosztów –

wyniki wpisać w tabeli,

6) ustalić procentowy udział każdego elementu danego kosztu rodzajowego w stosunku do jego

łącznej wartości – wyniki wpisać w tabeli.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

− ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

– kalkulator,
– stanowisko

komputerowe,

– literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 3

Określ przykładowe koszty układu rodzajowego dla dowolnej działalności gospodarczej,

wskazując na ich nazwy, wartości w skali miesiąca oraz strukturę.

Wskazówki dla nauczyciela:

− uczeń może wykonać ćwiczenie korzystając ze zdobytej wiedzy lub z literatury przedmiotu,

− ćwiczenie powinno zostać wykonane indywidualnie przez ucznia lub w parach,

− przy wykonaniu ćwiczenia uczniowie powinni wykorzystać arkusz kalkulacyjny,
− oceniając wykonanie ćwiczenia należy zwrócić uwagę na poprawność wykonania (poprawność

grupowania kosztów dla danej działalności gospodarczej, obliczeń) i poprosić ucznia, aby
uzasadnił swoją odpowiedź.

Sposób wykonania ćwiczenia:

1) wyszukać w materiałach dydaktycznych informacje na temat kosztów układu rodzajowego,
2) wybrać rodzaj działalności gospodarczej na potrzeby ćwiczenia, np. warsztat samochodowy,

kwiaciarnia, gabinet kosmetyczny, kawiarenka internetowa,

3) wypisać koszty układu rodzajowego, które wystąpiłyby przy wybranej działalności

gospodarczej (przy każdym z siedmiu kosztów rodzajowych należy podać konkretne
przykłady),

4) do wskazanych przykładów kosztów rodzajowych na podstawie własnego doświadczenia,

otrzymywanych rachunków, Internetu, czasopism fachowych należy ustalić ich wartości
w skali miesiąca,

5) ustalić łączne wartości poszczególnych kosztów rodzajowych oraz obliczyć ich procentową

strukturę (udział danego kosztu rodzajowego do całości kosztów),

6) zinterpretować otrzymane wielkości, zaproponować, jakie mogą być możliwości ograniczenia

kosztów wybranej przez siebie działalności gospodarczej.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

− ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

− kalkulator,

− stanowisko komputerowe z dostępem do Internetu,

− literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.

5.3.2. Sprawdzian postępów

Tak Nie

Uczeń potrafi:

1) wymienić siedem zasadniczych grup kosztów układu rodzajowego
2) wskazać przykłady kosztów „zużycia materiałów i energii”
3) podać przykłady kosztów „usługi obce”
4) określić, które podatki i opłaty stanowią koszty „podatki i opłaty”
5) wskazać koszty bieżącej działalności związane z pracownikami
6) nazwać koszty zużycia środków trwałych oraz zużycia

wartości niematerialnych i prawnych

7) klasyfikować koszty układu rodzajowego
8) ustalić strukturę kosztów układu rodzajowego

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.4. Koszty w układzie funkcjonalnym

5.4.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Przy każdej informacji wpisz nazwę kosztu według typów działalności (koszty układu

funkcjonalnego). Informacje dotyczą działalności stoczni.

Informacja

Nazwa kosztu według typów działalności

Wynagrodzenia pracowników działu handlowego

Zużycie blachy do budowy statku

Koszty rozmów telefonicznych

Koszty uczestnictwa w targach (w celu reklamy stoczni
i pozyskania nowych kontrahentów)

Koszty prowizji bankowych

Wynagrodzenie pracowników własnej kotłowni

Wartość energii elektrycznej zużytej do spawania

Delegacja służbowa pracownika z działu marketingu

Koszty posiłków dla pracowników produkcyjnych

Koszty zużycia papieru do drukarek i kserokopiarek

Wskazówki dla nauczyciela:

− uczeń może wykonać ćwiczenie korzystając ze zdobytej wiedzy lub z literatury przedmiotu,

− ćwiczenie powinno zostać wykonane indywidualnie przez ucznia,
− oceniając wykonanie ćwiczenia należy zwrócić uwagę na poprawność wykonania i poprosić

ucznia aby uzasadnił swoją odpowiedź.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) wyszukać w materiałach dydaktycznych informacje na temat kosztów układu funkcjonalnego,
2) uzupełnić tabelę wpisując odpowiednie nazwy kosztów według typów działalności,
3) uzasadnić swoją decyzję.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

− ćwiczenia praktyczne, dyskusja.

Środki dydaktyczne:

− literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 2

Przy każdej informacji wpisz odpowiednią nazwę kosztu rodzajowego oraz kosztu według

typów działalności. Informacje dotyczą działalności hotelu.

Koszty

Koszty rodzajowe

Koszty według typów

działalności

Wartość zużytej energii elektrycznej (oświetlenie hotelu)

Wynagrodzenia pracowników recepcji

Wynagrodzenia pracowników z działu księgowości

Składki ZUS finansowane ze środków pracodawcy (dotyczą
pokojówek)

Konserwacja windy hotelowej wykonana przez inną jednostkę

Wartość czasopism fachowych dla pracowników działu księgowości

Zużycie urządzeń i maszyn w oczyszczalni ścieków

Pobrane przez bank prowizje za dokonane przelewy

Ryczałt za używanie prywatnych samochodów przez pracowników
administracji do celów służbowych

Zużycie wody w hotelu

Wartość rozmów telefonicznych wykonanych przez gości

Wartość ubezpieczenia budynku hotelu od skutków zdarzeń
losowych

Wynagrodzenia pracowników oczyszczalni ścieków

Strzyżenie trawników wokół hotelu wykonane przez inną jednostkę
gospodarczą

Wskazówki dla nauczyciela:

− uczeń może wykonać ćwiczenie korzystając ze zdobytej wiedzy lub z literatury przedmiotu,
− ćwiczenie powinno zostać wykonane indywidualnie przez ucznia,

− oceniając wykonanie ćwiczenia należy zwrócić uwagę na poprawność wykonania

i poprosić ucznia aby uzasadnił swoją odpowiedź.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) wyszukać w materiałach dydaktycznych informacje na temat kosztów układu rodzajowego oraz

funkcjonalnego,

2) uzupełnić tabelę wpisując odpowiednie nazwy kosztów rodzajowych oraz kosztów według

typów działalności

3) uzasadnić swoją decyzję.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

− ćwiczenia praktyczne, dyskusja.

Środki dydaktyczne:

– literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 3

Wykorzystując doświadczenia i osiągnięcia z ćwiczenia 3 z rozdziału 5.3., wyodrębnij dla

wybranej działalności gospodarczej zakres: kosztów działalności podstawowej, kosztów
działalności pomocniczej, kosztów ogólnego zarządu oraz kosztów sprzedaży. Dla ustalonych
kosztów układu funkcjonalnego ustal ich wartości w skali miesiąca oraz ich procentową strukturę.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wskazówki dla nauczyciela:

− uczeń może wykonać ćwiczenie korzystając ze zdobytej wiedzy lub z literatury przedmiotu,

− ćwiczenie powinno zostać wykonane indywidualnie przez ucznia lub w parach,

− podczas wykonania ćwiczenia uczniowie powinni wykorzystać arkusz kalkulacyjny,
− oceniając wykonanie ćwiczenia należy zwrócić uwagę na poprawność wykonania (poprawność

grupowania kosztów dla danej działalności gospodarczej, obliczeń) i poprosić ucznia, aby
uzasadnił swoją odpowiedź.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) wyszukać w materiałach dydaktycznych informacje na temat kosztów układu rodzajowego oraz

funkcjonalnego,

2) określić zakres wybranej przez siebie działalności gospodarczej, której koszty będą

przyporządkowywane do poszczególnych kosztów układu funkcjonalnego,

3) do każdego kosztu układu funkcjonalnego wypisać przykłady kosztów, które wystąpiłyby

w trakcie wybranej działalności gospodarczej,

4) do wskazanych przykładów kosztów układu funkcjonalnego na podstawie własnego

doświadczenia, otrzymywanych rachunków, Internetu, czasopism fachowych oraz rozwiązania
ćwiczenia 3 z rozdziału 5.3., należy ustalić ich wartości w skali miesiąca,

5) ustalić łączne wartości poszczególnych kosztów układu funkcjonalnego oraz obliczyć ich

procentową strukturę (udział danego kosztu według typów działalności do całości kosztów),

6) zinterpretować otrzymane wielkości, wskazać na możliwości ograniczenia kosztów wybranej

przez siebie działalności gospodarczej.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

− ćwiczenia praktyczne, dyskusja.

Środki dydaktyczne:

− kalkulator,

− stanowisko komputerowe z dostępem do Internetu,

− literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.

5.4.2. Sprawdzian postępów

Tak Nie

Uczeń potrafi:
1) wymienić koszty układu funkcjonalnego
2) podać przykłady „kosztów działalności podstawowej” dla jednostek

produkcyjnych, usługowych i handlowych

3) wskazać przykłady „kosztów działalności pomocniczej”
4) określić zakres „kosztów ogólnego zarządu”
5) podać przykłady „kosztów sprzedaży”
6) klasyfikować koszty układu funkcjonalnego
7) ustalić procentową strukturę kosztów układu funkcjonalnego

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.5. Rozliczenia międzyokresowe kosztów

5.5.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Odszukaj w Ustawie o rachunkowości zapisy świadczące o potrzebie rozliczania kosztów

w czasie.

Wskazówki dla nauczyciela:

− uczeń może wykonać ćwiczenie korzystając ze zdobytej wiedzy lub z literatury przedmiotu

oraz tekstu Ustawy o rachunkowości,

− ćwiczenie powinno zostać wykonane indywidualnie przez ucznia lub w parach,

− oceniając wykonanie ćwiczenia należy zwrócić uwagę na poprawność wykonania (poprawność

doboru artykułów ustawy, dobór przykładów),

− należy wspólnie z uczniami poddać dyskusji treść wskazanych przez nich artykułów.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) wyszukać w materiałach dydaktycznych informacje na temat rozliczeń międzyokresowych

kosztów,

2) wskazać w Ustawie o rachunkowości artykuły, które nakładają na jednostki obowiązek

rozliczeń międzyokresowych kosztów,

3) zinterpretować treść wskazanych przez siebie artykułów,
4) podać przykłady rozliczeń międzyokresowych kosztów czynnych i biernych, które mogą

zaistnieć w jednostkach gospodarczych.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

− ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

– tekst Ustawy o rachunkowości,
– literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 2

Dokonaj rozliczenia zapłaconego z góry w styczniu przez jednostkę podatku od nieruchomości

na poszczególne okresy rozliczeniowe (miesiące). Wysokość zapłaconego w styczniu podatku od
nieruchomości wyniosła 2 400 zł i dotyczy okresu jednego roku.

Wskazówki dla nauczyciela:

obliczeń) i poprosić ucznia, aby uzasadnił swoją odpowiedź.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) wyszukać w materiałach dydaktycznych informacje na temat rozliczeń międzyokresowych

kosztów czynnych,

2) rozliczyć roczną kwotę zapłaconego podatku od nieruchomości na poszczególne miesiące roku,
3) wskazać, do którego kosztu układu rodzajowego byłyby zakwalifikowane miesięczne wielkości

rozliczeń międzyokresowych,

4) uzasadnić swoją decyzję.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

− ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

– kalkulator,
– literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 3

Zarząd spółki podjął w grudniu decyzję o kapitalnym remoncie budynku administracji. Remont

ten ma zostać przeprowadzony w sierpniu następnego roku. Planowany koszt remontu 14000zł.
W związku z powyższym od stycznia do lipca ma być tworzona rezerwa na poczet kosztów
remontu.

Określ wysokość rozliczeń międzyokresowych biernych w okresie styczeń – lipiec. Dokonaj

ostatecznego rozliczenia utworzonej rezerwy na remont wiedząc, że jego rzeczywisty koszt
wyniósł 13 500 zł.

Wskazówki dla nauczyciela:

obliczeń) i poprosić ucznia, aby uzasadnił swoją odpowiedź.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) wyszukać w materiałach dydaktycznych informacje na temat rozliczeń międzyokresowych

biernych,

2) ustalić wysokość comiesięcznych rezerw na poczet remontu budynku administracji,
3) dokonać ostatecznego rozliczenia kosztów remontu z utworzoną na ten cel rezerwą –

zinterpretować różnicę między wysokością rezerwy a rzeczywistymi kosztami remontu.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

− ćwiczenia praktyczne, dyskusja.

Środki dydaktyczne:

−

kalkulator,

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.5.2. Sprawdzian postępów

Tak Nie

Uczeń potrafi:
1) wyjaśnić istotę rozliczeń międzyokresowych kosztów czynnych
2) wyjaśnić istotę rozliczeń międzyokresowych kosztów biernych
3) podać przykłady rozliczeń międzyokresowych kosztów czynnych
4) podać przykłady rozliczeń międzyokresowych kosztów biernych
5) rozliczyć międzyokresowe koszty czynne
6) rozliczyć międzyokresowe koszty bierne

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.6. Rachunek kosztów działalności operacyjnej

5.6.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Omów zakres i etapy rachunku kosztów w wariancie uproszczonym i rozwiniętym.

Wskazówki dla nauczyciela:

− uczeń może wykonać ćwiczenie korzystając ze zdobytej wiedzy lub z literatury przedmiotu,

− ćwiczenie powinno zostać wykonane indywidualnie przez ucznia,
− zaproponować uczniom wykorzystanie odpowiedniego oprogramowania do wykonania

ćwiczenia (programy graficzne, forma pokazu w Power Point,), jeżeli nie ma dostępu do
stanowiska komputerowego, ćwiczenie należy wykonać w technice ręcznej przy użyciu linijki
i ołówka,

− oceniając wykonanie ćwiczenia należy zwrócić uwagę na poprawność wykonania (czy dobrze

został wyodrębniony uproszczony rachunek kosztów).

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) wyszukać w materiałach dydaktycznych informacje na temat rachunku kosztów,
2) rozrysować (jeden pod drugim) kolejne etapy rachunku kosztów w wariancie rozwiniętym,
3) obok każdego etapu rachunku kosztów zanotować zakres, jaki jest z nim związany,
4) wyodrębnić na powstałym rysunku etap rachunku kosztów w wariancie uproszczonym.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

− ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

− linijka, ołówek lub

− stanowisko komputerowe wyposażone w program graficzny,
− literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 2

Wskaż przykłady jednostek gospodarczych, które zastosowałyby:

a) uproszczony wariant rachunku kosztów,
b) rozwinięty wariant rachunku kosztów.

Określ w jakich układach kosztowych byłyby przedstawione koszty w obu wariantach

rachunku kosztów.

Wskazówki dla nauczyciela:

− uczeń może wykonać ćwiczenie korzystając ze zdobytej wiedzy lub z literatury przedmiotu,

− ćwiczenie powinno zostać wykonane indywidualnie przez ucznia lub w parze,

− zaproponować uczniom formę (np. tabela) rozwiązania ćwiczenia,
− oceniając wykonanie ćwiczenia należy zwrócić uwagę na poprawność wykonania.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) wyszukać w materiałach dydaktycznych informacje na temat rachunku kosztów,
2) zanotować przykłady jednostek gospodarczych, które stosowałyby uproszczony wariant

rachunku kosztów,

3) zanotować przykłady jednostek gospodarczych, które stosowałyby rozszerzony wariant

rachunku kosztów,

4) wypisać przy obu grupach przykładów, jakie układy kosztów byłyby zastosowane.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

− ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

– literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.

5.6.2. Sprawdzian postępów

Tak Nie

Uczeń potrafi:
1) zdefiniować pojęcie rachunku kosztów
2) omówić zakres rachunku kosztów w wariancie uproszczonym
3) omówić zakres rachunku kosztów w wariancie rozszerzonym
4) wymienić i krótko scharakteryzować etapy rachunku kosztów

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.7. Przychody i koszty uzyskania przychodów działalności

operacyjnej pozostałej, finansowej oraz operacje nadzwyczajne

5.7.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Określ przy każdej informacji, czy wyraża ona: pozostały koszt operacyjny, koszt finansowy,

pozostały przychód operacyjny lub przychód finansowy.

Informacja

Odpowiedź

Wartość (cena sprzedaży), po której sprzedano akcje

Wartość (cena nabycia) sprzedanych akcji

Wartość (cena sprzedaży) środka trwałego

Wartość netto sprzedanego środka trwałego

Otrzymane kary nie związane z terminem płatności

Zapłacone kary za nieterminową regulację zobowiązania

Wartość netto środka trwałego przekazanego w formie
darowizny

Odsetki od środków zgromadzonych na rachunku bieżącym

Odsetki od kredytu

Wartość umorzonego kredytu

Nadwyżki inwentaryzacyjne

Wskazówki dla nauczyciela:

− uczeń może wykonać ćwiczenie korzystając ze zdobytej wiedzy lub z literatury przedmiotu,

− ćwiczenie powinno zostać wykonane indywidualnie przez ucznia,
− oceniając wykonanie ćwiczenia należy zwrócić uwagę na poprawność wykonania

i poprosić ucznia aby uzasadnił swoją odpowiedź.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) wyszukać w materiałach dydaktycznych informacje na temat pozostałych przychodów

i kosztów operacyjnych oraz przychodów i kosztów finansowych,

2) określić, wpisując do tabeli odpowiednią nazwę przychodu (pozostały przychód operacyjny lub

przychód finansowy) lub kosztu uzyskania przychodu (pozostały koszt operacyjny lub koszt
finansowy),

3) uzasadnić swoją decyzję.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

− ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

– literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 2

Dla dowolnej działalności gospodarczej wskaż przykłady: pozostałych przychodów i kosztów

operacyjnych oraz przychodów i kosztów finansowych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wskazówki dla nauczyciela:

− uczeń może wykonać ćwiczenie korzystając ze zdobytej wiedzy lub z literatury przedmiotu,

− ćwiczenie powinno zostać wykonane indywidualnie przez ucznia lub w parze,

− zaproponować uczniom formę (np. tabela) rozwiązania ćwiczenia,
− oceniając wykonanie ćwiczenia należy zwrócić uwagę na poprawność wykonania.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) wyszukać w materiałach dydaktycznych informacje na temat pozostałych przychodów

i kosztów operacyjnych oraz przychodów i kosztów finansowych,

2) określić rodzaj działalności wybranej jednostki gospodarczej,
3) zapisać po kilka przykładów przychodów i kosztów finansowych oraz pozostałych przychodów

i kosztów operacyjnych,

4) przy każdym przykładzie określić częstotliwość występowania danego zdarzenia

gospodarczego,

5) uzasadnić wypowiedź.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

− ćwiczenia praktyczne, pogadanka.

Środki dydaktyczne:

– literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 3

Dla dowolnej działalności gospodarczej określ możliwe zdarzenia losowe, i ustal jakie skutki

mogłyby one wywołać dla jednostki gospodarczej.

Wskazówki dla nauczyciela:

− uczeń może wykonać ćwiczenie korzystając ze zdobytej wiedzy lub z literatury przedmiotu,

− ćwiczenie powinno zostać wykonane indywidualnie przez ucznia lub w parze,
− zaproponować uczniom formę (np. tabela) rozwiązania ćwiczenia,

− oceniając wykonanie ćwiczenia należy zwrócić uwagę na poprawność wykonania.

Sposób wykonania ćwiczenia:

Uczeń powinien:

1) wyszukać w materiałach dydaktycznych informacje na temat strat i zysków nadzwyczajnych,
2) określić rodzaj działalności wybranej jednostki gospodarczej,
3) opisać najbardziej prawdopodobne zdarzenia losowe dla wybranej jednostki gospodarczej,
4) zapisać przykłady strat i zysków nadzwyczajnych jako skutków założonych zdarzeń losowych,
5) podać przykłady rozwiązań zapobiegających powstawaniu zdarzeń losowych lub łagodzeniu

ich skutków dla wybranej jednostki gospodarczej.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

− ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

– literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.7.2. Sprawdzian postępów

Tak Nie

Uczeń potrafi:
1) wskazać przykłady pozostałych przychodów operacyjnych
2) scharakteryzować pozostałe koszty operacyjne
3) określić zakres przychodów finansowych
4) wskazać przykłady kosztów finansowych
5) odróżnić przychody finansowe od innych tytułów przychodów
6) odróżnić koszty finansowe od innych tytułów kosztów
7) rozróżniać zyski i straty nadzwyczajne

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.8. Pojęcie obrotu wewnętrznego i kosztu własnego

5.8.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wymień przykłady obrotów wewnętrznych, i określ na czym one polegają.

Wskazówki dla nauczyciela:

− uczeń może wykonać ćwiczenie korzystając ze zdobytej wiedzy lub z literatury przedmiotu,

− ćwiczenie powinno zostać wykonane indywidualnie przez ucznia lub w parze,
− zaproponować uczniom formę (np. tabela) rozwiązania ćwiczenia,

− oceniając wykonanie ćwiczenia należy zwrócić uwagę na poprawność wykonania.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) wyszukać w materiałach dydaktycznych informacje na temat obrotów wewnętrznych,
2) zapisać przykłady obrotów wewnętrznych,
3) krótko scharakteryzować zakres każdego przykładu obrotu wewnętrznego.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

− ćwiczenia praktyczne, pogadanka.

Środki dydaktyczne:

– literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 2

Odszukaj przykłady jednostek gospodarczych, które wykazują lub mogłyby wykazywać obroty

wewnętrzne. Określ rodzaj i zakres obrotów wewnętrznych i kosztów obrotów wewnętrznych.

Wskazówki dla nauczyciela:

− uczeń może wykonać ćwiczenie korzystając ze zdobytej wiedzy lub z literatury przedmiotu,

− ćwiczenie powinno zostać wykonane indywidualnie przez ucznia,
− uczniom, którzy będą mieli trudności z pozyskaniem informacji w celu rozwiązania ćwiczenia

należy wskazać źródła informacji,

− zaproponować uczniom formę (np. tabela) rozwiązania ćwiczenia,

− oceniając wykonanie ćwiczenia należy zwrócić uwagę na poprawność wykonania.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) wyszukać w materiałach dydaktycznych informacje na temat obrotów wewnętrznych,
2) wyszukać i zapisać przykłady funkcjonujących jednostek gospodarczych, które wykazują lub

mogłyby wykazywać obroty wewnętrzne,

3) przy każdym przykładzie określić rodzaj i zakres obrotów wewnętrznych i kosztów obrotów

wewnętrznych,

4) uzasadnić celowość wskazanych przykładów obrotów wewnętrznych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

− ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

– stanowisko komputerowe z dostępem do Internetu,
− katalogi przedsiębiorstw, foldery,

− literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.

5.8.2. Sprawdzian postępów

Tak Nie

Uczeń potrafi:
1) zdefiniować termin „obrót wewnętrzny”
2) podać przykłady obrotów wewnętrznych
3) wskazać, w jakiej sytuacji jednostki gospodarcze muszą

wykazywać obroty wewnętrzne

4) wskazać źródło wartości „obrotów wewnętrznych”

i „kosztów obrotów wewnętrznych”

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6. EWALUACJA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA

Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego

Test wielokrotnego wyboru z jedną odpowiedzią prawidłową do jednostki
modułowej „Klasyfikowanie kosztów i przychodów” – test teoretyczny

Test składa się z zadań wielokrotnego wyboru, z których:

−

zadania 1, 5, 6, 7, 9, 11, 12, 13, 15, 17, 18, 19 są z poziomu podstawowego,

−

zadania 2, 3, 4, 8, 10, 14, 16, 20 są z poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za błędną odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzymuje następujące
oceny szkolne:

−

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 8 zadań z poziomu podstawowego,

−

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 10 zadań, w tym co najmniej 2 z poziomu
ponadpodstawowego,

−

dobry – za rozwiązanie 14 zadań, w tym co najmniej 4 z poziomu ponadpodstawowego,

−

bardzo dobry – za rozwiązanie 18 zadań, w tym co najmniej 6 z poziomu
ponadpodstawowego,

Klucz odpowiedzi:

1. b, 2. d, 3. d, 4. b, 5. a, 6, a, 7. b, 8. c, 9. d, 10. b, 11. a, 12. c, 13. a, 14. b,

15. a, 16. d, 17. b, 18. c, 19. c, 20. c.

Plan testu

zad.

Cel operacyjny

(mierzalne osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

1 Zdefiniować pojęcie kosztu

2 Wskazać kategorię nie wyrażającą kosztu

3 Wskazać prawdziwą informację o przychodach

4 Wskazać fałszywą informację o kosztach

5 Rozróżnić klasyfikacje kosztów

6 Określić koszty według fazy działalności

7 Wskazać zasadniczą działalność jednostek

8 Określić, o czym informują koszty układu

rodzajowego

C PP

9 Nazwać koszty układu funkcjonalnego

10 Określić, o czym informują koszty układu

funkcjonalnego

C PP

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

11 Określić zakres rozliczeń międzyokresowych

kosztów

C P

12 Określić rodzaje rozliczeń międzyokresowych

kosztów

C P

13 Wskazać przedmiot systematycznego rachunku

kosztów

B P

14 Określić przychody i koszty działalności

finansowej

C PP

15 Wyjaśnić, kiedy powstają obroty wewnętrzne B P

16 Rozróżnić koszt stały od innych od innych

kategorii kosztów w przedsiębiorstwie
transportowym

B PP

17 Wskazać przykład kosztu pośredniego w

przedsiębiorstwie transportowym

B P

18 Rozróżnić koszty od innych pojęć

ekonomicznych

B P

19 Rozróżnić koszty „ubezpieczenia społeczne

i inne świadczenia”

B P

20 Rozróżnić „koszty działalności pomocniczej”

w stoczni

B PP

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej

jednotygodniowym.

2. Przygotuj odpowiednią liczbę testów.
3. Zapewnij samodzielność podczas rozwiązywania zadań.
4. Przed rozpoczęciem testu przeczytaj uczniom instrukcję dla ucznia.
5. Zapytaj, czy uczniowie wszystko zrozumieli. Wszelkie wątpliwości wyjaśnij.
6. Nie przekraczaj czasu przeznaczonego na test.

Instrukcja dla ucznia

1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem pytań testowych.
4. Test zawiera 20 pytań. Do każdego pytania dołączone są 4 możliwości odpowiedzi. Tylko jedna

jest prawidłowa.

5. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi stawiając w odpowiedniej rubryce

znak X. W przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem, a następnie
ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową.

6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
7. Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż rozwiązanie zadania na

później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.

8. Na rozwiązanie testu masz 30 min.

Powodzenia!

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Materiały dla ucznia:

− instrukcja,

− zestaw pytań testowych,
− karta odpowiedzi.

ZESTAW PYTAŃ TESTOWYCH

1. Przez pojęcie kosztu rozumie się:

a) wyrażone w jednostkach naturalnych zużycie siły roboczej oraz zasobów majątkowych

jednostki,

b) wyrażone w jednostkach pieniężnych zużycie siły roboczej oraz zasobów majątkowych

jednostki,

c) wydatki jednostki związane z działalnością gospodarczą,
d) wyrażone w jednostkach pieniężnych skutki zdarzeń nadzwyczajnych.

2. Która z kategorii nie wyraża kosztu:

a) zużycie materiałów do produkcji,
b) wynagrodzenia pracowników,
c) podatek od nieruchomości,
d) podatek dochodowy.

3. Które ze zdań jest prawdziwe:

a) każdy przychód wcześniej lub później jest wpływem,
b) każdy przychód stanowi zysk nadzwyczajny,
c) przychody powstają wyłącznie w wyniku sprzedaży składników aktywów,
d) nie każdy wpływ środków pieniężnych jest przychodem.

4. Które ze zdań jest fałszywe:

a) nie każdy wydatek jest kosztem,
b) straty nadzwyczajne są dla jednostki kosztem,
c) wydatek to zmniejszenie stanu środków pieniężnych jednostki,
d) koszty wyraża się wartościowo.

5. ,,Amortyzacja”, „Usługi obce” są to przykłady kosztów zgodnie z klasyfikacją według

kryterium:

a) rodzaju działalności operacyjnej,
b) stopnia złożoności,
c) rodzaju kosztów,
d) fazy działalności.

6. Przyjmując za kryterium podziału kosztów fazę działalności można wyodrębnić:

a) koszty zakupu, koszty produkcji i koszty sprzedaży,
b) koszty proste i koszty złożone,
c) koszty zmienne i koszty stałe,
d) koszty działalności podstawowej, koszty działalności pomocniczej, koszty ogólnego

zarządu, koszty sprzedaży.

7. Zasadnicza (główna) działalność jednostek gospodarczych to:

a) działalność finansowa,
b) działalność operacyjna właściwa,
c) działalność operacyjna pozostała,
d) działalność specjalna.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

8. Koszty układu rodzajowego dają odpowiedź na pytanie:

a) gdzie i kiedy poniesiono koszty,
b) ile i gdzie poniesiono koszty,
c) ile i jakiego rodzaju koszty zostały poniesione,
d) ile, w jakiej komórce jednostki zostały poniesione koszty.

9. Koszty układu funkcjonalnego to:

a) koszty bezpośrednie i koszty pośrednie,
b) koszty zmienne i koszty stałe,
c) zużycie materiałów i energii, usługi obce, amortyzacja, wynagrodzenia, ubezpieczenia

społeczne i inne świadczenia, podatki i opłaty, pozostałe koszty rodzajowe,

d) koszty działalności podstawowej, koszty działalności pomocniczej, koszty ogólnego

zarządu, koszty sprzedaży.

10. Koszty układu funkcjonalnego dają odpowiedź na pytanie:

a) gdzie i kiedy poniesiono koszty,
b) ile i gdzie poniesiono koszty,
c) ile i jakiego rodzaju koszty zostały poniesione,
d) ile, w jakiej komórce jednostki zostały poniesione koszty.

11. Rozliczenia międzyokresowe kosztów dotyczą:

a) kosztów przyszłych okresów,
b) kosztów przeszłych okresów,
c) kosztów, które dotyczą wyłącznie wynagrodzeń,
d) kosztów, których wartość przekracza 3 500 zł.

12. Rozliczenia międzyokresowe kosztów mogą być:

a) zmienne i stałe,
b) jawne i ukryte,
c) czynne i bierne,
d) pośrednie i bezpośrednie.

13. Przedmiotem systematycznego rachunku kosztów jest:

a) działalność operacyjna właściwa,
b) działalność operacyjna pozostała,
c) działalność finansowa,
d) działalność dotycząca operacji nadzwyczajnych.

14. Z działalnością finansową związane są:

a) przychody ze sprzedaży produktów i koszty sprzedanych produktów,
b) przychody finansowe i koszty finansowe,
c) pozostałe przychody operacyjne i pozostałe koszty operacyjne,
d) zyski nadzwyczajne i straty nadzwyczajne.

15. Obroty wewnętrzne występują gdy wyroby gotowe:

a) przekazywane są na własne potrzeby jednostki jako środki trwałe,
b) przekazywane są odbiorcy, który je kupił,
c) przekazywane są do magazynu celem ich późniejszej sprzedaży,
d) przekazywane są ponownie do działów produkcji celem usunięcia wykrytych usterek.

16. Do kosztów stałych w przedsiębiorstwie transportowym nie zaliczysz:

a) wynagrodzeń sekretarki,
b) kosztów dzierżawy pomieszczeń magazynowych,
c) amortyzacji,
d) zużycia paliwa.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

17. Do kosztów pośrednich w przedsiębiorstwie transportowym zaliczysz:

a) wynagrodzenia kierowców,
b) ubezpieczenie jednostki,
c) zużycie paliwa,
d) koszty części zamiennych.

18. Do kosztów jednostki gospodarczej nie zaliczysz:

a) amortyzacji sprzętu biurowego,
b) wynagrodzeń pracowników,
c) spłaty raty kapitałowej kredytu,
d) zużycia paliwa.

19. Wartość składek na Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych

należy zaliczyć do kosztów:

a) wynagrodzenia,
b) pozostałe koszty rodzajowe,
c) ubezpieczenia społeczne i inne świadczenia,
d) usługi obce.

20. Do kosztów działalności pomocniczej w stoczni zaliczysz:

a) koszty administracji,
b) koszty produkcji,
c) koszty warsztatu remontowego,
d) koszty magazynowania materiałów.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko ...........................................................................................................................

Klasyfikowanie kosztów i przychodów

Zakreśl poprawną odpowiedź

Nr zadania

Odpowiedzi

Punkty

1 a b c d
2 a b c d
3 a b c d
4 a b c d
5 a b c d
6 a b c d
7 a b c d
8 a b c d
9 a b c d

10 a b c d
11 a b c d
12 a b c d
13 a b c d
14 a b c d
15 a b c d
16 a b c d
17 a b c d
18 a b c d
19 a b c d
20 a b c d

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Test do jednostki modułowej „Klasyfikowanie kosztów i przychodów” – test
praktyczny

Test składa się z 4 zadań na dobieranie i przyporządkowywanie, z których wszystkie są

z poziomu podstawowego oraz z 8 zadań wielokrotnego wyboru, z których tylko zadanie 5 jest na
poziomie ponadpodstawowym.

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za błędną odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów. Łącznie uczeń może uzyskać 38 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzymuje następujące
oceny szkolne:

−

dopuszczający – za uzyskanie co najmniej 15 punktów,

−

dostateczny – za uzyskanie co najmniej 23 punktów,

−

dobry – za uzyskanie co najmniej 29 punktów,

−

bardzo dobry – za uzyskanie co najmniej 35 punktów.

Klucz odpowiedzi:

1. (informacja: 1. D, 2. A, 3. C, 4.C), 2. (informacja: 1. A, 2. D, 3. C, 4. C),

3. (1. B, J, M, 2. A, Ł, 3. D, K, 4. C, 5. G, H, L, 6. E, 7. F, I), 4. (1. C, D, 2. B, F, 3. A, E, G, 4. H),
5. b, 6, c, 7. b, 8. a, 9. c, 10. c, 11. d, 12. a.

Plan testu

zad.

Cel operacyjny

(mierzalne osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

Rozróżnić przychody od innych pojęć
bliskoznacznych

B P

1. D, 2. A, 3. C,
4. C

Rozróżnić koszty od innych pojęć
bliskoznacznych

B P

1. A, 2. D, 3. C,
4. C

3 Dobrać koszty układu rodzajowego

1. B, J, M
A, Ł
D, K
C
G, H, L
E
F, I

Przyporządkować koszty rodzajowe do
kosztów układu funkcjonalnego

D P

1. C, D
B, F
A, E, G
H

Wyjaśniać formułę ustalania przychodów ze
sprzedaży wyrobów gotowych

B PP

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6 Rozróżnić przychody finansowe

7 Rozróżnić koszty finansowe

8 Rozróżnić pozostałe przychody operacyjne

9 Rozróżnić pozostałe koszty operacyjne

10 Rozróżnić zyski nadzwyczajne

11 Rozróżnić straty nadzwyczajne

Rozróżnić rozliczenia międzyokresowe
kosztów

B P

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej

jednotygodniowym.

Instrukcja dla ucznia

1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem pytań testowych.
4. Test pisemny zawiera 12 pytań i sprawdza Twoje wiadomości z zakresu klasyfikacji kosztów

i przychodów.

5. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi. Udzielając odpowiedzi dla pytań

od 1 do 4 uwzględnij instrukcje zawarte w treści pytania. Dla zadań od 5 do 12 wskaż tylko
jedną odpowiedź prawidłową. W przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź skreślić
i zaznaczyć kółkiem odpowiedź prawidłową.

6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
7. Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż rozwiązanie zadania

na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.

8. Na rozwiązanie testu pisemnego masz 40 minut.

Powodzenia!

Materiały dla ucznia:

−

instrukcja,

−

zestaw pytań testowych,

−

karta odpowiedzi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

ZESTAW PYTAŃ TESTOWYCH

1. Przyporządkuj pojęcia: przychód, wpływ, zysk nadzwyczajny podanym informacjom,

w tym celu określ, w której kolumnie poprawnie przyporządkowano pojęcia.

Informacja

1. Wystawiono fakturę za sprzedane wyroby gotowe

o terminie płatności 14 dni

przychód
i wpływ

przychód i zysk
nadzwyczajny

wpływ przychód

2. Wystawiono fakturę za sprzedane towary, za które

odbiorca zapłacił gotówką

przychód
i wpływ

przychód i zysk
nadzwyczajny

wpływ przychód

3. Na rachunek bankowy wpłynęły pieniądze za

sprzedane 14 dni temu wyroby gotowe

przychód
i wpływ

przychód i zysk
nadzwyczajny

wpływ przychód

4. Na rachunek bankowy wpłynęło odszkodowanie z

zakładu ubezpieczeniowego za spalony magazyn

wpływ wpływ i zysk

nadzwyczajny

zysk
nadzwyczaj
ny

przychód

2. Przyporządkuj pojęcia: koszt, wydatek, strata nadzwyczajna podanym informacjom,

w tym celu określ, w której kolumnie poprawnie przyporządkowano pojęcia
w przedsiębiorstwie produkującym soki owocowe.

Informacja

1. Wydano do zużycia

owoce

koszt

koszt i strata
nadzwyczajna

koszt i wydatek wydatek

2. Przelano z rachunku bankowego pieniądze za

zakupione owoce

koszt

koszt i strata
nadzwyczajna

koszt i wydatek wydatek

3. W wyniku pożaru magazynu spłonęły owoce

koszt
i wydatek

koszt i strata
nadzwyczajna

strata
nadzwyczajna

wydatek

4. Bank pobrał z rachunku odsetki od kredytu

koszt

koszt i strata
nadzwyczajna

koszt i wydatek wydatek

3. Dobierz przykłady kosztów układu rodzajowego w przedsiębiorstwie „Pychotka” produkującym

soki owocowe do wskazanych w tabeli kosztów rodzajowych, w tym celu wpisz symbol
przykładu przy nazwie odpowiedniego kosztu w tabeli odpowiedzi.

Symbol

Przykład kosztu

Naprawa linii produkcyjnej wykonana przez przedsiębiorstwo „Złota Rączka”

B Zużycie jabłek i winogron do produkcji soków
C Wynagrodzenia

pracowników administracji

D Zapłata podatku od nieruchomości

E Zużycie linii produkcyjnej
F Delegacja

służbowa pracownika działu marketingu

Szkolenie pracowników produkcyjnych w zakresie bezpieczeństwa pracy

H Składki ubezpieczeń społecznych pracowników produkcyjnych finansowane ze środków

pracodawcy

Ubezpieczenie budynku i maszyn produkcyjnych od skutków zdarzeń losowych

J Zużycie energii elektrycznej

Podatek od posiadania psa – pies stróżujący w nocy na terenie zakładu

Ubrania robocze (fartuchy, czepki)

Transport owoców wykonany przez przedsiębiorstwo „Antylopa”

M Woda

zużyta do produkcji soków

4. Przyporządkuj koszt układu rodzajowego do kosztu układu funkcjonalnego

w przedsiębiorstwie produkcyjno-usługowym „Okienko” wytwarzającym i sprzedającym okna
PCV, w tym celu wpisz symbol przykładu przy nazwie odpowiedniego kosztu w tabeli
odpowiedzi. W przedsiębiorstwie wyodrębniono komórkę działu pomocniczego – kotłownię.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Symbol

Przykład kosztu rodzajowego

Wynagrodzenia pracowników administracji

Ubrania robocze pracowników kotłowni

Szyby do produkcji okien PCV

D Energia

elektryczna

do produkcji okien

Szkolenie pracowników działu finansowo-księgowego

F Przegląd pieców w kotłowni wykonany przez inną firmę

G Zużycie wody w budynku administracji
H

Transport okien do klienta

5. Przychody ze sprzedaży wyrobów gotowych u podatnika VAT są iloczynem:

a) ilości wytworzonych wyrobów i jednostkowej ceny sprzedaży (łącznie z podatkiem VAT),
b) ilości sprzedanych wyrobów i jednostkowej ceny sprzedaży (bez podatku VAT),
c) ilości sprzedanych wyrobów i jednostkowej ceny sprzedaży (łącznie z podatkiem VAT),
d) ilości wytworzonych wyrobów i jednostkowej ceny sprzedaży (bez podatku VAT).

6. Do przychodów finansowych w przedsiębiorstwie handlowym zaliczysz:

a) przychody ze sprzedaży towarów,
b) przychody ze sprzedaży samochodu dostawczego,
c) odsetki od lokat i wkładów bankowych,
d) otrzymane dotacje.

7. Do kosztów finansowych w przedsiębiorstwie usługowym zaliczysz:

a) zapłacone kary umowne nie związane z terminem płatności zobowiązań,
b) odsetki od kredytu,
c) niedobory

inwentaryzacyjne,

d) wartość spalonej kserokopiarki.

8. Do pozostałych przychodów operacyjnych w przedsiębiorstwie produkcyjnym zaliczysz:

a) przedawnione zobowiązania,
b) przychody ze sprzedaży wyrobów gotowych,
c) przychody ze sprzedaży papierów wartościowych,
d) wartość umorzonych kredytów.

9. Do pozostałych kosztów operacyjnych w przedsiębiorstwie handlowym nie zaliczysz:

a) wartości netto (nie zamortyzowana wartość) samochodu dostawczego,
b) kosztów postępowania spornego,
c) zapłaconych odsetek i kar za nieterminową regulację zobowiązań,
d) zapłaconych kary i grzywien nie związanych z nieterminową regulacją zobowiązań.

10. Do zysków nadzwyczajnych w przedsiębiorstwie transportowym zaliczysz:

a) dodatnie

różnice kursowe,

b) wartość umorzonych pożyczek,
c) otrzymane odszkodowanie za spalony garaż,
d) nadwyżki inwentaryzacyjne.

11. Do strat nadzwyczajnych w hurtowni zaliczysz:

a) zapłacone kary za nieterminową regulację zobowiązań,
b) odsetki od kredytów,
c) odsetki od zaciągniętych pożyczek,
d) wartość zniszczonych towarów na skutek zalania wodą.

12. Do rozliczeń międzyokresowych kosztów czynnych nie zaliczysz:

a) utworzonej rezerwy na poczet przyszłej budowy magazynu,

b) zapłaconej z góry za rok prenumeraty czasopism,

c) zapłaconej z góry za pół roku dzierżawy,

d) zapłaconego za rok z góry ubezpieczenia samochodu OC, NW i AC.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko ...............................................................................

Klasyfikowanie kosztów i przychodów

Zadanie 1. Zakreśl poprawną odpowiedź

Informacja

Warianty odpowiedzi

Punkty

1 A B C D
2 A B C D
3 A B C D
4 A B C D

Zadanie 2. Zakreśl poprawną odpowiedź

Informacja

Odpowiedzi

Punkty

1 A B C D
2 A B C D
3 A B C D
4 A B C D

Zadanie 3. Wpisz symbol przykładu do kolumny „Odpowiedź” przy danej nazwie kosztu
rodzajowego
Lp.

Nazwa kosztu układu rodzajowego

Odpowiedź

Punkty

1 Zużycie materiałów i energii

2 Usługi obce

3 Podatki i opłaty

4 Wynagrodzenia

5 Ubezpieczenia

społeczne i inne świadczenia

6 Amortyzacja

7 Pozostałe koszty rodzajowe

Zadanie 4. Wpisz symbol kosztu układu rodzajowego do kolumny „Odpowiedź” przy danej
nazwie kosztu układu funkcjonalnego.

Lp.

Nazwa kosztu układu funkcjonalnego

Odpowiedź

Punkty

1 Koszty

działalności podstawowej

2 Koszty

działalności pomocniczej

3 Koszty ogólnego zarządu

4 Koszty

sprzedaży

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zadania 5-12. Zakreśl poprawną odpowiedź.

Nr zadania

Odpowiedzi

Punkty

5 a b c d
6 a b c d
7 a b c d
8 a b c d
9 a b c d

10 a b c d
11 a b c d
12 a b c d

Łączna liczba punktów:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7. LITERATURA

1. Bartel T., Chałupczak J., Potulska E., Stec K.: Rachunkowość przedsiębiorstw – zbiór zadań,

Wyd. Ośrodek Doradztwa i Doskonalenia Kadr Sp. z o.o., Gdańsk 2002

2. Gierusz J. Koszty i przychody w świetle nadrzędnych zasad rachunkowości. Pojęcia,

klasyfikacja, zakres ujawnień. Wyd. Ośrodek Doradztwa i Doskonalenia Kadr Sp. z o.o.,
Gdańsk 2005

3. Jakubiszyn L., Krzyżanowska T., Piotrowska B. Zbiór zadań do rachunkowości, Wyd. Biuro

rachunkowe, Wrocław 2002

4. Matuszewicz J. Rachunkowość od podstaw, WSiP, Warszawa 2001
5. Nowak E. Rachunek kosztów przedsiębiorstwa, Wyd. Ekspert Wydawnictwo i Doradztwo,

Wrocław 2001

6. Ossowska M., Szczypa P. Rachunkowość – zagadnienia podstawowe, Wyd. Wyższa Szkoła

Integracji Europejskiej, Szczecin 2004

7. Podstawy rachunkowości. Aspekty teoretyczne i praktyczne, red. nauk. B. Micherda,

Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2005

8. Podstawy rachunkowości, praca zbiorowa pod red. K. Sawickiego, PWE, Warszawa 2005
9. Rachunkowość. Zasady prowadzenia po nowelizacji ustawy o rachunkowości. Część I, pod red.

T. Kiziukiewicz, Wyd. Ekspert Wydawnictwo i Doradztwo, Wrocław 2001

10. Rachunkowość w biznesie, praca zbiorowa pod red. K. Czubakowskiej, PWE, Warszawa 2005
11. Sawicki K. Analiza kosztów firmy, PWE, Warszawa 2000
12. Sawicki K. Rachunek kosztów. Tom 1 i 2, Wyd. Fundacja Rozwoju Rachunkowości

w Polsce, Warszawa 1996

13. Szczypa P. Zasady rachunkowości. Teoria, przykłady i zadania, Wyd. CeDeWu Sp. z o.o.,

Warszawa 2005

14. Ustawa o rachunkowości z dnia 29 września 1994 r. (jednolity tekst DzU z 2002 r. Nr 76, poz.

694 ze zm.)

15. Zarządcze aspekty rachunkowości, pod red. T. Kiziukiewicz, PWE, Warszawa 2003

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Klasyfikowanie kosztów i przychodów
21 Klasyfikowanie kosztow i prz Nieznany (2)
Wybrane klasyfikacje kosztów produkcji Koszty i przychody działalności przedsiębiorstw i ich wpływ n
KLASYFIKACJA KOSZTÓW, PLIKI Z CHOMIKA, RACHUNEK KOSZTÓW DZIAŁAŃ LOGISTYCZNYCH (Logistics6)
Klasyfikacja kosztĂłw, STUDIA UE Katowice, semestr I mgr, RACHUNEK KOSZTÓW, Rachunek kosztów (Dagisa
eco sciaga, 21. Rodzaje kosztow w przedsiebiorstwie, Prawo popytu - wraz ze wzrostem ceny danego dob
Pojęcie i klasyfikacja kosztów w rach. zarządczej, Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach, Finanse i R
Rachunek kosztów I ĆW2 klasyfikacje kosztów dla?lów sprawozdawczych, ewidencja kosztów w trzech wa
klasyfikacja kosztów dla celów podejmowania decyzji i planow, Finanse
5 Pojęcie i klasyfikacja kosztów. Koszty w układzie funkcjonalnym i rodzajowym, Materiały - technik
klasyfikacja kosztów (4 str), Finanse
Klasyfikacja kosztow na potrzeby zarzadzania rozne ujecie (1) 3
Klasyfikacja kosztów jakości, EKONOMIA, Ekonomika jakości
KOSZTY LOGISTYCZNE - istota i klasyfikacja kosztów logistyki, RACHUNEK KOSZTÓW DZIAŁAŃ LOGISTYCZNYCH
Klasyfikacja kosztów, Socjologia I rok

więcej podobnych podstron