56

trener

57

trener

Adam Mickiewicz Nad wodą wielką i czystą

Zadanie

1

Adam Mickiewicz

Nad wodą wielką i czystą

Nad wodą wielką i czystą

Stały rzędami opoki,

I woda tonią przejrzystą

Odbiła twarze ich czarne;

Nad wodą wielką i czystą

Przebiegły czarne obłoki,

I woda tonią przejrzystą

Odbiła kształty ich marne;

Nad wodą wielką i czystą

Błysnęło wzdłuż i grom ryknął,

I woda tonią przejrzystą

Odbiła światło, głos zniknął.

A woda, jak dawniej czysta,

Stoi wielka i przejrzysta.

Tę wodę widzę dokoła

I wszystko wiernie odbijam,

I dumne opoki czoła,

I błyskawice – pomijam.

Skałom trzeba stać i grozić,

Obłokom deszcze przewozić,

Błyskawicom grzmieć i ginąć,

Mnie płynąć, płynąć i płynąć –

W Lozannie

Zadanie

5.

1

Etap pierwszy:

przyswojenie tekstu

• Zapoznaj się z tekstem, przeczytaj go kilkakrotnie, w tym przynajmniej raz na głos. Głośne

czytanie jest bardzo ważne, ponieważ pozwoli ci usłyszeć brzmienie wiersza, jego rytm i rym.

• Zapisz swoje pierwsze refleksje na temat tekstu, wstępne hipotezy interpretacyjne.

Rodzaj wiersza:

Wiersz sylabotoniczny, stroficzny

(pięć zwrotek 4-wersowych

i jedna 2-wersowa), stałe me-

trum, 8-zgłoskowiec, rytm regu-

larny, ale zróżnicowany (abac,

abac, abab, aa, abab, aaaa).

Tytuł:

Określa temat, wskazuje na naj-

ważniejszy motyw wiersza.

Składnia:

Uporządkowana, wzmacniają ją

paralelizmy: np. „Nad wodą

wielką i czystą/ Stały rzędami

opoki”.

Obraz:

(woda, skały) – na nim zostaje

skonstruowany cały wiersz.

Dystych:

Celowe zaburzenie budowy

wiersza – wprowadzenie jednego

dystychu. Zabieg ten podkreśla

szczególne znaczenie tej strofy.

Podmiot liryczny pojawia się

dopiero w przedostatniej zwrotce.

Czasownik „widzę” jest naj-

ważniejszą częścią wypowiedzi:

wskazuje na aktywność podmiotu

(jego obecność wartościuje opi-

sywany świat), ma także szersze

znaczenie: „widzieć” = rozumieć,

odkryć pewną prawdę na temat

świata i człowieka.

Podmiot liryczny utożsamia się

z wodą; podmiot liryczny = woda.

Podmiot liryczny określa „porzą-

dek świata”, rolę, jaką sprawuje

w nim każdy z elementów (skały,

obłoki, błyskawice).

Opisuje także swoje miejsce

w świecie, czyli „ja” wobec świata.

Określa je czasownik „płynąć”.

Opis krajobrazu:

Skały (opoki) i woda.

Opis krajobrazu zostaje uzupełniony

o nowy element: obłoki.

Opisywana przestrzeń zostaje zdynami-

zowana, opis burzy (grom, błyskawica)

wprowadza ruch i dźwięk.

Przestrzeń, (krajobraz):

Konsekwentnie, od pierwszej zwrotki aż

do ostatniej, zostaje pozbawiony cech

indywidualnych, wyróżniających, jest

abstrakcyjny, ascetyczny, zgeometry-

zowany, skoncentrowany tylko na naj-

ważniejszych elementach, przypomina

szkic – opisywane miejsce może być

wszędzie

1

.

Czas:

Nieokreślony, opisywana sytuacja lirycz-

na może odnosić się zarówno do „tu

i teraz”, jak i do „zawsze”.

Najważniejszym, motywem jest woda.

Na symboliczne odczytania wody wska-

zują epitety, z jakimi jest zestawiana

(„czysta”, „przejrzysta”, „wielka”) oraz

„czynność”, którą woda „wykonuje”

(„odbijanie”).

Symbol wody:

Czystość, oczyszczenie, przemijanie,

wzniosłość, głębia, niezmienność, od-

wzorowywanie świata.

2

Etap drugi:

zrozumienie treści

• Przejdź do ustaleń bardziej szczegółowych, zapisz pytania: Jak rozumiem ten tekst? Jak oddziałuje on na

mnie? Zastanów się nad odpowiedziami.

• Zaznacz te wersy, słowa, które wydają ci się ważne, zwróć uwagę na powtórzenia.

3

Etap trzeci i czwarty:

analiza i interpretacja

tekstu, czyli właściwa

część interpretacji

Jest to najważniejszy etap pracy z tekstem – z twoich wniosków powinny wynikać odpowiedzi na pytania:
• Dlaczego tekst został napisany właśnie w taki sposób?
• Jak można go zinterpretować?
Ten etap przedstawię za pomocą tabelki.

Warstwa formalna

wiersza

Adam Mickiewicz

Nad wodą wielką i czystą

Warstwa treściowa wiersza

Nad wodą wielką i czystą

Stały rzędami opoki,
I woda tonią przejrzystą

Odbiła twarze ich czarne;

Nad wodą wielką i czystą

Przebiegły czarne obłoki,

I woda tonią przejrzystą

Odbiła kształty ich marne;

Nad wodą wielką i czystą

Błysnęło wzdłuż i grom ryknął,

I woda tonią przejrzystą

Odbiła światło, głos zniknął.

A woda, jak dawniej czysta,

Stoi wielka i przejrzysta.

Tę wodę widzę dokoła

I wszystko wiernie odbijam,

I dumne opoki czoła,

I błyskawice – pomijam.

Skałom trzeba stać i grozić,

Obłokom deszcze przewozić,

Błyskawicom grzmieć i ginąć,

Mnie płynąć, płynąć i płynąć –

W Lozannie

Jak czytać wiersze

Adam Mickiewicz Nad wodą wielką i czystą

Adam Mickiewicz Nad wodą wielką i czystą

Jak czytać wiersze