!

!

!

!

!

"

#

"

MÓJ PRZYJACIEL PIES

All rights reserved. No parts of this publication may be

reproduced, stored in a retrieval system or transmitted, in any

firom or by any means, electronic, mechanical, photocoping,

recording or otherwise.

Wszystkie prawa zastrze one. adna cz tej publikacji nie

mo e by powielana ani rozpowszechniana za pomoc

urz dze elektronicznych, mechanicznych, kopiuj cych,

nagrywaj cych i innych bez pisemnej zgody posiadacza praw

autorskich.

•

•

•

•

•

•

Autor zdj cia: Danuta Sobieraj

Autor: Wojciech Szyma ski Wszelkie Prawa Zastrze one

Strona

2

Spis tre ci:

!

"#

$ %

&

"

&

"

%

'

(

)

%

*

#

)

%

+

)

%

)

%

$

)

%

,

)&

%

-

)'

%

.

))

%

.

)/

%

.&

)0

%

.'

) 1

%

.

)

%

)

%

2

/

0

3

4

!

1

5 #

6 7

-#

8

9

:

#

%

!

-

#

%

:

:

*

94

# #

&

;

9

#

'

8

:

!# <

'

=

%

%

%

8

'

*

94

%

'

*

94

> !

'

*

94

'&

" %

:

#

#

)

=

: 4

: <#

!

/

% #

0

% ?

9

!%4

% #

#

& .

@

Autor: Wojciech Szyma ski Wszelkie Prawa Zastrze one

Strona

3

Przedmowa:

Pies jest przyjacielem człowieka od bardzo dawna. W dzisiejszych czasach niemo liwe jest
pełne wykorzystanie wielu zawodów. Specjalni treserzy szkol czworonogi do pracy w policji,

gdzie ich zadaniem jest wykrywanie narkotyków, odnajdywanie ładunków wybuchowych, b d
pogo za złoczy cami. W firmach ochroniarskich psy pomagaj przy strze eniu mienia, lub
rozganianiu tłumów.

Organizuje si wystawy psów i wci wymy la nowe zabawy i rozrywki z udziałem tych
zwierz t. Niestety wiele z nich odbywa si kosztem zdrowia fizycznego lub psychicznego

naszych pupili. W ksi ce zamie ciłem wiele rad i zalece , jak powinno si obchodzi ze
zwierz tami, aby łatwiej było je czego nauczy , nie trac na to niepotrzebnych nerwów i czasu.

W poradniku, który oddaj do r k czytelników, podałem najwa niejsze metody szkolenia psów
oraz zapobiegania dominacji psa w domu. Jest to studium obyczajów i behawioryzmu
czworonogów. Mam nadziej , ze moja publikacja spełni swoje zadanie i b dzie słu y pomoc
tym wszystkim, którzy kochaj psy i pragn cieszy si ka d sp dzon z nimi minut .

Autor

Autor: Wojciech Szyma ski Wszelkie Prawa Zastrze one

Strona

4

WIADOMO CI OGÓLNE

Pochodzenie psa:

Na pocz tku chciałbym Ci zaznajomi drogi czytelniku z podstawowymi faktami, dotycz cymi

psów.

PSY nale do rodziny drapie nych ssaków. Maja budow smukł o wydłu onym pysku i

du ych trójk tnych uszach. Ko czyny tyle s cztero palczaste, a przednie pi cio palczaste. Ich

uz bienie jest tn co-krusz ce. Najlepiej rozwini tym narz dem zmysłu jest w ch. Psy mo na

spotka na ka dym kontynencie z wyj tkiem Antarktydy.

Nam najbardziej znany jest

pies domowy. Wywodzi si on od wilka i prawdopodobnie od

szakala. Został udomowiony około 8 tysi cy lat temu. rednio psy yj 20 lat, z tym, e pełn

sprawno maj tylko do 9 roku ycia. Najstarsze szkielety z rodzaju "psów" wykryto w

pokładach pliocenu (12 do 1 miliona lat p.n.e.) na terenie Ameryki Północnej, Europy i Azji

Wschodniej. Natomiast w pierwszych wykopaliskach (okres mezolitu - 10000 do 4000 lat

p.n.e.) od Północnej Europy po Palestyn odkryto szcz tki psów domowych (udomowienie

miało wpływ na zmian kształtu czaszki, co ró ni psa domowego od psa dzikiego). W Europie

za najstarszy uwa a si szkielet psa znaleziony w Senckenbergu koło Frankfurtu. Wiek jego

ustalono na 9000 do 7500 lat p.n.e. W Polsce najstarsz czaszk psa znaleziono w okolicach

Sandomierza. Wiek jej ocenia si na 4 tysi ce lat p.n.e. Według bada uczonych pies, do

którego czaszka ta nale ała był du ej odmiany w wieku około 10 lat, na co wskazywałby fakt, i

pochowany został przez ludzi. Pies dziki, bowiem nie do yłby tego wieku.

Aby dobrze zrozumie zachowanie psów, niezb dna

jest znajomo obyczajów gatunków, od których si

wywodz , czyli wilków.

Wilk jest ssakiem z rodziny psów, z rz du

drapie nych, wyst puje w lasach i na stepach Eurazji

i Ameryki Południowej. Najwi kszy przedstawiciel

rodziny osi ga długo ciała do 150 cm.

Wilki yj w stadach (watahach) o liczno ci od kilku

do 20 osobników. Stada opieraj si zwykle na

rodzinach, do których przył czaj si samotne wilki.

W stadzie przewodzi najsilniejsza jednostka

(tzw.alfa) lub ich para. Reszta jest podporz dkowana

swoistej hierarchii stada. Wedle niektórych ródeł

hierarchia dotyczy osobników tej samej płci. Na dole

hierarchii znajduje si najsłabszy osobnik. Poza t

hierarchi znajduj si młode, którymi opiekuje si

stado. W stadzie tych zwierz t obowi zuje cisła

hierarchia, ale nie ma miejsca przemoc. Na wolno ci

wilk nie jest nigdy dyktatorem ani tyranem. Profesor

Eric Zimen badał szczegółowo kwesti , w jaki sposób w stadzie zapadaj decyzje. Odpowied

jest zaskakuj ca: aden członek stada nie postanawia sam o wyruszeniu na pochód, o przerwie

Autor: Wojciech Szyma ski Wszelkie Prawa Zastrze one

Strona

5

na odpoczynek, o kierunku i pr dko ci marszu. Nie istnieje wszechwładny wilk przewodnik.

Woli wi kszo ci nie mo e przeciwstawi si nawet dowodz cy basior. Niektóre zwierz ta, jak

wła nie szef, jego zast pca i samica alfa, maj wi kszy wpływ na podejmowanie decyzji, ni

pozostali członkowie stada i tak zwani zwolennicy. O tym, kto decyduje, przes dza w du ym

stopniu sytuacja. Gdy zwierz , które w czasie polowania na zdoln do obrony zwierzyn zostało

zranione i jest zbyt wyczerpane, aby w drodze powrotnej dotrzyma innym kroku, nie jest

pozostawione samo sobie - wataha dostosowuje si do jego mo liwo ci. Bł dne decyzje podj te

przez przywódc z uporu lub "dla zasady", przynosz ce stadu szkod , na dodatek powtarzaj ce

si cz ciej w ci gu krótkiego czasu, sprawiaj , e dni szefa s policzone. Wtedy, bowiem

zostaje przep dzony i jest ju na zawsze skazany na n dzne, samotnicze ycie. Oczywi cie w

stadzie zawsze znajduje si jaki silny basior, który wykroczenia podwładnych przeciwko

regułom ycia w społeczno ci karze napa ci , gniewnym warczeniem i szczerzeniem z bów,

niekiedy równie uk szeniem. Czasem jednak trzeba ostro reagowa na wykroczenia przeciwko

regułom ycia w społeczno ci, Np. gdy jakie zwierz zachowuje si aspołecznie, albo

lekcewa y seksualne tabu. Wtedy szef zleca wykonanie kary swemu zast pcy. W ten sposób

przywódca nie traci popularno ci ani społecznej aprobaty i w atmosferze przyja ni utrzymuje

jednocz c wi stada. Natomiast ten drugi ci ga cał nienawi na siebie i traci wszelk

szans na to, aby "załoga" zaakceptowała go kiedykolwiek jako przywódc , gdyby zabrakło

przewodnika wataha uciekłaby od niego! Nowym basiorem przywódc zostaje jakie inne

zwierz ze stada. Zast pca natomiast pozostaje tym, czym był i dobrowolnie wiecznie drugim.

Wilki znakuj swój teren głownie przy pomocy wydzieliny zapachowej, moczu i odchodów.

Teren tak oznakowany jest 'nietykalny' dla innych wilków o ile nie chc wdawa si w walk ze

stadem zajmuj cym ten teren dotychczas. Wilki identyfikuj si poprzez indywidualny zapach.

Teren zaj ty przez jedn watah mo e zajmowa od 100 do 1000 km

2

. Wielko zajmowanego

terenu zale y od wielko ci stada jak i od ilo ci zwierzyny łownej w danym obszarze.

Wilki i psy nale do tej samej podrodziny. Psy wywodz si od wilków i przeniosły do dzisiaj

wiele zachowa 'wilczych’, cho wiele w nich si zmieniło. Zachowały tak e mo liwo

krzy owania z wilkami. Kiedy w 1965 roku Fuller i Scott ustalili dziewi dziesi t wzorów

zachowa psów, a osiemdziesi t jeden z nich było charakterystycznych tak e dla wilków.

Ró nice mi dzy psami i wilkami s jednak do istotne zarówno, je li chodzi o psychologie jak

i fizjologie. Wynika to z celowego procesu kształtowania ras psów do specyficznych celów dla

nich przeznaczonych przez człowieka. Inne warunki rodowiskowe spowodowały tak e zanik

niektórych zachowa lub pojawianie si innych - po danych przez człowieka.

Pies w podaniach i legendach:

Jest wiele poda o pocz tkach przyja ni człowieka i psa. W ró nych kulturach powstały

podania, legendy wyja niaj ce bliskie zwi zki człowieka z psem. Jedno z poda mówi, e Bóg

po stworzeniu ludzi i zwierz t uczynił mi dzy nimi wielk przepa . Zwierz ta znalazły si po

jednej stronie otchłani, a ludzie po drugiej. Pies podbiegł do skraju przepa ci i próbował si

przedosta na stron ludzk . Zawisł jednak nad przepa ci i ledwo utrzymał si przed

upadkiem. Człowiek podbiegł, chwycił psa za kark i pomógł mu przej na swoj stron .

Legenda mówi, e odt d pies stał si przyjacielem człowieka. Inna legenda, głosi, e pies

zrozumiał, ze mo e wiele zyska poluj c z człowiekiem. Od tej pory ludzie i psy razem

polowali i jadali. Wytworzyła si wzajemna zale no mi dzy psem a jego panem. Człowiek

wyznaczał coraz to nowe zdania i role dla psa.

Autor: Wojciech Szyma ski Wszelkie Prawa Zastrze one

Strona

6

W staro ytnym Egipcie znany byt bóg Anup, patron balsamistów zwłok i pogrzebów,

przedstawiany jako człowiek z głow psa lub szakala. Bóg ten uczestniczył wraz z innymi

bogami w s dzie ostatecznym i w razie potrzeby mógł przyj z pomoc zmarłemu. Ponadto w

staro ytnym Egipcie wizerunki człowieka z głow krewniaka psa - szakala wyobra ały boga

Ozyrysa, władc wiata pozagrobowego i s dziego zmarłych, czczonego tak e jako boga

wegetacji ro linnej.

W wierzeniach wielu ludów pies symbolizował przewodnika dusz zmarłych do raju.

Powierzenie mu stra y w tej w drówce wiadczy o wielkim zaufania dla tych zwierz t ze strony

naszych praprzodków. Pies wyst pował równie w obrz dach pogrzebowych w ród ludów

słowia skich – najcz ciej był składany jako ofiara. Dowodem na niezwykła przyja psa z

człowiekiem mo e by odkopany w okolicach Sandomierza grobowiec m czyzny z pi cioma

psami. Równie w mitologii eskimoskiej spotykamy wierzenie, e psy mog ułatwi duszom

małych dzieci, niemaj cych jeszcze „rozumu”, odnalezienie krainy zmarłych. Z wierzeniem tym

zwi zany byt zwyczaj układania obok grobów małych dzieci psich łbów.

Psy w mitologiach to nie tylko przewodnicy do krainy mierci, s dziowie zmarłych, b d jak w

przypadku Cerbera ich stra nicy. Babilo czycy widzieli w wał saj cych si psach duchy

niepogrzebanych poległych wojowników. Wierzyli ponadto, e demony sprowadzaj ce na ludzi

choroby mog przybiera posta psa.

Wierzono, a nawet mog powiedzie , e niektórzy dalej wierz w wilkołaki. Wiara w Wilkołaki

wyst powała na całym wiecie, jej powodem najprawdopodobniej jest choroba znana ju w

staro ytno ci - likantropia. Termin ten (ang. lycanthropy) powstał ze zbitki dwóch greckich

wyrazów: lykoi, które oznacza tyle, co wilk, i anthropos - człowiek. Chory na t chorob

twierdzi, e widzi na własne oczy jak jego skór pokrywa sier , paznokcie zmieniaj si w

szpony, a z by w ostre kły, pomimo, e nie zmienia on w rzeczywisto ci kształtu. Po

domniemanej przemianie, która odbywa si w wi kszo ci przypadków w nocy, podczas pełni

ksi yca, wychodzi na dwór, wyje do ksi yca i chodzi "na czterech łapach". Jest wtedy równie

niebezpieczny, jak prawdziwy wilk, gdy wierz c, i jest zwierz ciem i na laduj c jego

zachowanie, mo e posun si nawet do zabójstwa. O wilkołactwie Słowian wspomina Herodot

(IV, 105) pisz c o Neurach, z których ka dy raz do roku na kilka dni stawał si wilkiem.

Pochodzenie wyobra e o wilkołakach ł czy si z heroizmem. Jednocze nie dane j zykowe

wiadcz o zwi zkach likantropii z wiedz , m dro ci .

W mitologii germa skiej, wilkołak, to człowiek posiadaj cy zdolno przemieniania si w wilka

i w tej postaci noc atakuj cy ludzi i bydło.

Autor: Wojciech Szyma ski Wszelkie Prawa Zastrze one

Strona

7

Wilkołak pustosz cy wie - rycina Lucasa Cranacha.

Likantropi opisywano a priori, pisz c o wierzeniach włoskiej ludno ci, gdzie wilkołactwo traci

swój demoniczny wymiar i nabiera charakteru patologii:

"(...) Wilkołak oznacza człowieka-wilka. Nazwa odnosi si do urojenia, które sprawia, e chory

uwa a, i został zamieniony w wilka, i z tego wzgl du zmuszony jest bł ka si noc , wyj c,

dopóki nie znajdzie wody, w której mo e si zanurzy i powróci w ten sposób do postaci

ludzkiej. Z tego powodu rodzina nieszcz nika powinna trzyma za wej ciowymi drzwiami misk

z wod , aby wracaj c, ci, którzy nie zdołali zanurzy si w wodzie podczas nocnej wyprawy

przez pola, mogli w niej si zmoczy i odzyska swoj ludzk osobowo a do nast pnego

nawrotu choroby."

Szkic przedstawiaj cy polowanie na wilkołaki.

W dzisiejszych czasach przypadki zachorowa na likantropi s rzadko ci , ale jednak nadal

wyst puj .

O niepisanych dziejach psa domowego i najwcze niejszych fazach jego rozwoju, a tak e jego

roli w yciu człowieka mówi nam sama ziemia. Oczywi cie nie ka dy potrafi odczyta ten jak e

tajemniczy j zyk. Istniej jednak spece od tego – tak zwani archeologowie. Na podstawie

wykopanych szcz tków kostnych psów pierwotnych w ró nych rejonach wiata uczeni potrafi

okre li ich wiek. Najnowsze odkrycia w tej dziedzinie przemawiaj za tym, e człowiek zacz ł

oswaja psa ju około 15 – 20 tysi cy lat temu, czyli bardzo dawno. Oswajanie psa mogło

nast powa podczas w drówek koczuj cych łowców, i tak stopniowo pies coraz bardziej

ingerował w ycie człowieka. Najstarsze szcz tki psa pochodz z VII tysi clecia przed nasz

er .

Na ziemiach polskich najstarsze szcz tki tego zwierz cia pochodz z IV tysi clecia przed nasz

er , a wiec z pocz tków ycia osiadłego mieszka ców ówczesnej Polski.

W redniowiecznej Polsce zaj ciem króli, ksi

t oraz szlachty były polowania. Niew tpliwie

wiernymi towarzyszami polowa były wła nie psy. Gal Anonim w swojej kronice pisze: „(…)

jest zwyczajem chłopców szlachetnego rodu zabawia si psami i ptakami (…).” W innym

fragmencie kroniki Anonim opisuje jak to Bolesław Krzywousty ( nazwany Dzieciem

Marsowym) „siedz c w lesie przy niadaniu, ujrzało ogromnego dzika, (…) natychmiast zerwał

si od stołu, pochwycił oszczep i pop dził za nim, atakuj c go zuchwale sam jeden, nawet bez

psa”. To wła nie w kronikach Gala Anonima po raz pierwszy pojawiło si słowo pies.

Kontynuuj c jednak temat uczestnictwa psa w polowaniach to byli specjalni ludzie, którzy

zajmowali si dowo enia psa do lasów, oraz ludzie, których zadaniem było odnajdywanie

Autor: Wojciech Szyma ski Wszelkie Prawa Zastrze one

Strona

8

zagubionych podczas polowa zwierz t. Ten ostatni obowi zek nazywano „psim ladem”.

Przedstawiam równie fragment „Pana Tadeusza” autorstwa Adama Mickiewicza:

„ (…)A z g stwy, jak z chmur,

Wypadł nied wied na kształt gromu;

Wkoło psy goni , strasz , rw ; on wstał na nogi;

Tylne i spojrzał wkoło, rykiem strasz c wrogi(…) ”

Jak z pewno ci zauwa yłe drogi Czytelniku pies był traktowany zupełnie inaczej ni teraz.

Nie było mowy o przytulaniu psa, czy nawet zbyt czułym głaskaniu. Pies miał by na

polowaniach jak bestia. Miał by ozdob domu, nie maskotk . W „panu Tadeuszu” autorstwa

Adama Mickiewicza mo emy przeczyta o kłótni mi dzy dwoma my liwymi czyj pies jest

lepszy, czyj ładniejszy, czyj si bardziej nadaje na polowania. Pierwszym psem w zapisach,

który jest wymieniony z imienia jest faworyt ksi cia Zygmunta (nazwanego Starym) – Bielik.

Obowi zkiem słu cego ksi cia była codzienna opieka nad psem, strzy enie oraz

wyprowadzanie. W ród wszystkich psich faworytów królewskich najwi ksz sław zdobył

sobie najmniejszy z nich – miniaturowy szpic Stanisława Augusta Poniatowskiego – Kiopek.

Był on nie tylko ulubie cem króla, ale tak e całego otoczenia królewskiego. Pies ten został

opisany przez Joachima Chreptowicza:

„Jak jest Kiopek zr czny, ładny,

Ten to obraz pokazuje,

Lecz jak wierny i układny,

Tego nikt nie odmaluje.

A e nad kras cnot cenimy,

Chwalemy obraz, a psin lubiemy”

Wielk miło niczk lwich piesków, czyli dzisiejszych peki czyków była cesarzowa chi ska

Tsu-Hsi, yj ca w XIX wieku. Prawo do posiadania psa tej rasy przysługiwało jedynie

członkom dworu cesarskiego. Powstało ju kilka legend mówi cych o powstaniu tej rasy, jedna

z nich mówi, e peki czyk jest owocem miło ci mały i lwa. Oczywi cie jest to niezgodne z

prawami przyrody, ale w ka dej legendzie jest ziarnko prawdy, wiec do ko ca nigdy nic nie

wiadomo. Piesek ten zdobył sympati nie tylko w ród cesarzy – dzisiaj jest pupilem wielu,
wielu miło ników psów. Rasa ta

mogła

si rozprzestrzeni po wi kszo ci kontynentów tylko

dzi ki temu, e po wkroczeniu do Pekinu dowódca wojsk angielskich znalazł kilka psów w

pałacu cesarzowej i wysłałem je do Anglii. Do Polski peki czyki zostały sprowadzone dopiero

w XX wieku.

Pies wyst puje równie licznie w obrazach i portretach. Jednym z artystów, którzy w swoich

dziełach przedstawiali to zwierze jest polski malarz i ilustrator czynny w Monachium, Pary u i

Warszawie, czołowy reprezentant realizmu - Józef Chełmi ski.

Autor: Wojciech Szyma ski Wszelkie Prawa Zastrze one

Strona

9

„Babie lato” autorstwa Józefa Chełmi skiego.

Kolejnym artyst , który zawarł w swoich dziełach motyw psa jest Jan Matejko, najznakomitszy

reprezentant polskiego malarstwa historycznego XIX w., Wybitny portrecista i realizator

polichromii ciennych. Sylwetk psa mo emy dostrzec na przykład na portrecie trojga dzieci

artysty.

Portret dzieci malarza, namalowany przez samego artyst .

Psy mo na podziwia na wielu takich dziełach. Ja skupiłem si tylko na tych dwóch

powy szych przykładach. Drogi Czytelniku, je li jeszcze nie zapoznałe si w wizerunkami

psów, koniecznie powiniene wybra si na wystaw .

Motyw psa wyst puje równie w znakach własno ciowych, na przykład w godłach, herbach

oraz piecz ciach, stanowi to niew tpliwy dowód na obecno psa w dawnej obyczajowo ci

społecznej. Pierwsi jako godło z wizerunkiem psa przyj li przedstawiciele francuskiego rodu

Montmorency. A jeden z nich ustanowił order psa, nadawany wasalom za nienagannym słu b i

odwag . Inne stare herby z motywem psa zostały zawarte w dziełach polskich heraldyków –

Jana Długosza, oraz Bartosza Paprockiego. Jest to mi dzy innymi herb pochodzenia

niemieckiego, – „Health”, co w polskim j zyku starodawnym oznaczało „strar a”, czyli:

„topór”. W herbie Pobóg nad hełmem został umieszczony chart, – co miało oznacza szybko i

wierno . Legendy mówi , ze chart ten znalazł si na herbie, poniewa pierwszy Pobo anin,

poj wszy za on kobiet , która si piecz towała chartem wła nie, chciał to na zawsze utrwali

w pami ciach potomnych. Pies jako motyw godła rodowego jednego z wła cicieli miasta ary

znalazł si na herbowej tarczy. Jako podaj dokumenty pies ten jest z rasy dogów angielskich.

Wizerunek takiego herbu zachował si do dnia dzisiejszego w arach w ko ciele Naj wi tszego

Serca Jezusa. ary równie miejscem atrakcyjnym dla turystów. Prawie 1000-letnia historia

miasta pozostawiła wiele cennych zabytków. Przez miasto przebiega wiele malowniczych

szlaków rowerowych i pieszych.

Herb i flaga miasta ary.

Autor: Wojciech Szyma ski Wszelkie Prawa Zastrze one

Strona

10

Z herbów i innych symboli rodowych motyw psa przeniósł si na znaczki pocztowe. Na

polskich znaczkach zwierzak ten wyst puje w dwóch seriach pod nazw : „Psy rasowe”.

Pierwsza seria została wydana w 1963 roku, a kolejna w 1969 roku.

Powstało wiele bajek i wierszy o psach, lub z udziałem psów. Bajka to jeden z najstarszych

gatunków literackich, wywodz cy si ze staro ytno ci. Jest to wierszowana, alegoryczna, krótka

opowie o zwierz tach lub ludziach, niekiedy o ro linach czy przedmiotach, która słu y do

wypowiedzenia pewnej nauki moralnej o charakterze ogólnym i powszechnym, dotycz cej

stosunków mi dzyludzkich. Pies w bajce zawsze symbolizował uczciwo , honor i wierno ci

przywi zanie. Był po prostu najlepszym przyjacielem człowieka.

Ignacy Krasicki – „Pan i pies”

Pies szczekał na złodzieja, cał noc si trudzi,

Obili go nazajutrz, e pana obudził.

Spał smacznie drugiej nocy, złodzieja nie czekał,

Ten dom okradł, psa obili za to, e nie szczekał.

W bajkach i przysłowiach sumeryjskich, pochodz cych z trzeciego i drugiego tysi clecia przed

nasz er pies wyst puje najwcze niej.

Istniej tez przysłowia, w których wyst puj psy:

• „Kto trzyma du o psów i koni wiele, ten rychło maj tek roztrwoni.”

• „Wielki nierozum – dwu psów dla jednego zaj ca chowa .”

• „Przy nim to si i pies nie po ywi.”

• „By swemu psu i nog uci ł, przecie on za tob pójdzie.”

• „Psim sw dem y .”

• „Jak ty z psem – tak pies z Tob .”

• „Staremu psu i staremu słudze jedna płaca.”

Obecnie istnieje około 300 ras i odmian tych zwierz t. Rozró nia si mi dzy innymi psy

my liwskie, pasterskie, owczarki, obronne, podwórzowe, policyjne, wojskowe, poci gowe,

pokojowe, mi sno-futerkowe.

W dzisiejszych czasach 35% psiej populacji stanowi psy starsze, natomiast, dla porównania, w

roku 1960 ich udział wynosił 25%. Znacz cy post p w profilaktyce i leczeniu sprawia, e nasze

psy b d yły coraz dłu ej.

Układ nerwowy i zmysły:

Układ nerwowy to zespół narz dów zbudowanych z tkanki nerwowej, odbiera i sprawnie

reaguje na bod ce ze rodowiska zewn trznego i wewn trznego. Układ nerwowy reguluje i

koordynuje czynno ci narz dów wewn trznych organizmu.

Szybko przewodzenia podniety przez włókno nerwowe jest zale ne od jego grubo ci, a

co za tym idzie od wieku zwierz cia. Psy młode nie maj jeszcze w pełni wykształconych

Autor: Wojciech Szyma ski Wszelkie Prawa Zastrze one

Strona

11

włókien, a wiec impulsy rozchodz si wolniej. Proces ten przebiega równie u osobników

starych, lub chorych. Wynika, z tego, ze najlepiej do szkolenia nadaj si psy raczej młode,

najlepiej w wieku jednego roku.

W ch:

Jest to podstawowy psi zmysł. Naturalnie wyst puj ró nice pomi dzy poszczególnymi

rasami, niemniej jednak jest ok. 1.000.000 razy bardziej rozbudowany ni eli nasz. W psim nosie

znajduje si ok. 200 mln. komórek czuciowych, dla porównania w ludzkim ok. 5 mln. Ka dy

zapach składa si z molekuł, z których pies ( w przeciwie stwie do człowieka) czyta jak drodzy

Ty drogi czytelniku z tej ksi ki. Psi nos jest (lub powinien by mokry) ułatwia to w chanie

rozkładaj c molekuły i umo liwiaj c im kontakt z nabłonkiem w chowym. U przeci tnego psa

zajmuje on obszar ok. 130cm

2

za u człowieka ok. 3cm

2

.

Komórki w chowe mieszcz si u ssaków grzbietowo tylnej cz ci jamy nosowej, w

nabłonku w chowym bł dnika ko ci sitowej

Psy s znakomitymi w szycielami i tropicielami, co wykorzystujemy podczas polowa ,

w pracy policji kryminalnej, przy wykrywaniu narkotyków i materiałów wybuchowych, a nawet

do wyszukiwania trufli. Najbardziej znan ras psów tropicieli jest bloodhound, ale inne s

równie utalentowane i cz sto u ywane przez policj i wojsko.

Chc c pr dzej oswoi nowo nabytego zwierzaka mo na wykorzysta fakt, e skojarzenia

w chowe odgrywaj bardzo wa n rol w yciu psa. Kładziemy wówczas na psim legowisku

jakie sztuki odzie y przepojone nasz woni . Tym tez mo na uzasadni zachowanie psa, który

w czasie naszej nieobecno ci kładzie si na naszym łó ku. Jest to dla niego tak jak dla nas

ogl danie zdj .

Słuch:

Słuch jest u psów nad wyraz rozwini ty, znacznie czulszy ni u człowieka. Ucho mo na

podzieli na zewn trzne, rodkowe i wewn trzne.

Schemat budowy ucha.

Ucho zewn trzne składa si z mał owiny usznej i przewodu słuchowego zewn trznego.

Mał owina przez nastawianie si (u ras ze stoj cymi uszami) ułatwia chwytanie fal

d wi kowych, które docieraj do błony b benkowej. Błona ta oddziela ucho zewn trzne od

ucha rodkowego.

Autor: Wojciech Szyma ski Wszelkie Prawa Zastrze one

Strona

12

Ucho rodkowe składa si z jamy b benkowej wraz z kostkami słuchowymi. Za

po rednictwem tr bki ł czy si ono z jama nosowo-gardłow , dzi ki czemu wyrównuje si

ci nienie miedzy uchem rodkowym, a rodowiskiem zewn trznym. Kostki słuchowe przenosz

drgania do ucha wewn trznego.

Ucho wewn trzne ma najbardziej skomplikowan budow , mie ci si w cz ci skalistej

ko ci skroniowej. Stanowi ono system poł czonych ze sob jam i kanałów, wypełnionych

płynem surowiczym. Ucho wewn trzne składa si z bł dnika i nerwu statyczno-słuchowego.

Bł dnik dzieli si na: bł dnik kostny i jego odpowiednik, bł dnik błoniasty znajduj cy si

wewn trz bł dnika kostnego. Stwierdzono równie , e skala zasi gu słuchu psa jest znacznie

wi ksza ni słuchu człowieka. Ucho psie wychwytuje d wi ki o tak wielkiej cz stotliwo ci

drga , e człowiek jej wcale nie zauwa a. Na tym wła nie opieraj si treserzy, którzy u ywaj

w swej pracy tak zwanych niemych gwizdków. D wi ki wydawane przez taki gwizdek jest

bardzo nieprzyjemny dla psa, Dzi ki temu treserzy zwracaj na siebie uwag zwierz t, a w

ekstremalnych przypadkach odstraszaj zwierz ta.

Słyszenie i rozumienie d wi ków mo liwe jest dzi ki

receptorom słuchu, które

umieszczone s w uchu rodkowym, oraz słuchowym obszarom kory mózgowej, do których

odebrane d wi ki docieraj słuchowymi drogami nerwowymi. Tak jak w przypadku wszystkich

zmysłów, ucho jest tylko przetwornikiem energii, narz dem koduj cym odbierane sygnały (w

tym wypadku d wi ki) na impulsy nerwowe. Aby słysze , zakodowane d wi ki musz by

zdekodowane i zinterpretowane, a te skomplikowane procesy zachodz w słuchowych obszarach

kory mózgowej, czyli poza uchem.

Specjalnie szkolone psy zast puj ludziom niesłysz cym uszy. Zazwyczaj s to młode

miesza ce, które musz przej intensywn tresur . Ucz si jak powiadamia pana o alarmach,

dzwonku do drzwi, telefonie, budziku, płacz cym dziecku. Ucz si tak e reagowa na

komendy wydawane za pomoc gestów. Dzi ki tym psom, ludzie niesłysz cy mog w miar

normalnie funkcjonowa w naszym wiecie.

Do psa nale y przemawia cichym i spokojnym głosem, gdy b dziemy gło no mówi do

psa, to ten wkrótce przestanie zwraca na nas uwag .

Wzrok:

Wzrok odgrywa u psa znacznie mniejsz rol ni u człowieka. Wra enia wzrokowe

wtedy tylko stwarzaj w mózgu psa odpowiednie skojarzenie, gdy zostan potwierdzone

poprzez słuch lub zapach. aden pies nie widzi niczego poza płaszczyzn . Mało jest psów, które

zwracaj uwag na odbicie w lustrze. Czyni to tylko wtedy, gdy zainteresuje je ruch wywołany

przez te płaszczyzny.

Z budowy struktur oka mo na wnioskowa , e zwierz ta lepiej postrzegaj ruch ni

człowiek, a wiele zwierz t lepiej widzi w ciemno ci. Natomiast przypuszcza si , e zwierz ta

mog inaczej widzie kolory.

Psy, które maj oczy szeroko rozstawione maj doskonałe widzenie peryferyjne. Saluki

typowe wzrokowce maj oczy usytuowane z przodu czaszki, co zapewni im wietne widzenie

dwuboczne. Pole widzenia psa wynosi 240-250 stopni.

Do odbierania wra e wietlnych przystosowana jest gałka oczna, wypełniona mi kk

substancj . cianki gałki ocznej tworz tak zwane osłonki. Osłonka najbardziej zewn trzna jest

włóknista, składa si z dwóch cz ci: rogówki i twardówki. Kolejn osłonk jest osłonka

naczyniowa, zło ona jest z naczyniówki wła ciwej, ciała rz skowego oraz t czówki. Spora

cz

naczyniówki wła ciwej jest błon odblaskow , dzi ki której zwierz ta mog widzie w

nocy. Kolejn warstw ochronna jest siatkówka, odgrywa ona rol wiatłoczułej błony. Dzieli

Autor: Wojciech Szyma ski Wszelkie Prawa Zastrze one

Strona

13

si ona na warstw barwnikow oraz na siatkówk wła ciw . We wn trzu oka znajduje si

soczewka, która jest najwa niejszym narz dem załamuj cym promienie wietlne.

Mechanizm powstawania obrazu wygl da nast puj co: wiatło wpadaj ce do oka

biegnie przez rogówk , komor przedni oka, soczewk i ciało szkliste, by zako czy sw

podró na siatkówce wywołuj c wra enie wzrokowe przekazywane do mózgu za po rednictwem

nerwów ł cz cych si w nerw wzrokowy. Rogówka, wraz z ciecz wodnist , soczewk i ciałem

szklistym, stanowi układ skupiaj cy promienie wietlne tak, by na siatkówce pojawiał si ostry

obraz obserwowanego przedmiotu i dawał jak najostrzejsze wra enie wzrokowe. Dlatego te

soczewka ma mo liwo zmiany swojego kształtu, a co za tym idzie mocy optycznej. Pozwala

to na ogniskowanie na siatkówce przedmiotów znajduj cych si w ró nych odległo ciach od

oka. Ostre widzenie uzyskiwane jest wtedy, gdy ognisko obrazowe pokrywa si z siatkówk .

Schemat budowy oka.

Obraz przedmiotu na siatkówce jest odwrócony "do góry nogami", co wynika z fizycznej

budowy oka (soczewka odwraca obraz). W pierwszych dniach ycia mózg ka dego ssaka uczy

si widzie prawidłowy obraz obracaj c go by w pó niejszym yciu robi to automatycznie.

Oznacza to, e zarówno niemowl jak i mały pies widz wiat "postawiony na głowie" i dopiero

po pewnym czasie zaczynaj widzie normalnie.

Dotyk:

Zmysły słu psom do zbierania informacji o swoim otoczeniu. Zmysł dotyku

umiejscowiony jest u psów, podobnie jak u ludzi, na całej powierzchni skóry.

Schemat budowy skóry.

Autor: Wojciech Szyma ski Wszelkie Prawa Zastrze one

Strona

14

Skóra stanowi ci gł powłok zewn trzn organizmu. Skóra okrywaj ca ciało

zwierz cia nie jest struktur jednorodn . Pomimo odmiennego wygl du skóry w ró nych

miejscach ciała, co ma zwi zek z potrzebami funkcjonalnymi, wszystkie typy skóry maj tak

sam podstawow budow anatomiczn . Zewn trzna warstwa skóry, zwana naskórkiem, jest

rodzajem nabłonka wielowarstwowego płaskiego. Jego powierzchni stanowi warstwa

zrogowaciałych komórek, które ulegaj ci głemu złuszczaniu. Komórki naskórka potrzebuj

około 3 tygodni do osi gni cia dojrzało ci i po kolejnych 7 dniach ulegaj całkowitemu

złuszczeniu. Pod naskórkiem le y skóra wła ciwa, bardzo wra liwa, silnie unaczyniona i

unerwiona, warstwa skóry. W skórze wła ciwej znajduj si tak e gruczoły łojowe i potowe.

Wła nie z tej warstwy wyrastaj włosy. U wi kszo ci gatunków zwierz t domowych mieszki

włosowe maj budow zło on . Z du ego, głównego, mieszka wyrastaj długie, mocne włosy.

Jest on otoczony kilkoma (od 3 do 10) mniejszymi mieszkami dodatkowymi, z których

wyrastaj delikatne, krótkie włoski.

Wa ne s włosy czuciowe, na przykład w sy. Czucie bólu wywołuje u ka dego

zwierz cia odruchy obronne. Próg pobudliwo ci nerwowej jest zmienny, w zale no ci od

osobnika.

Smak:

Na całokształt wra e smakowych składa si nie tylko czucie smaku słonego, kwa nego,

słodkiego lub gorzkiego, lecz tak e wra enia dotykowe w jamie ustnej oraz wra enia

zapachowe.

Istniej hodowcy, którzy uwa aj , ze psy posiadaj jeszcze inne zmysły. Jednym z takich

zmysłów ma by wła nie zmysł telepatyczny. Lubomir Smyczy ski w swojej ksi ce opisał

kilka przypadków „testowania psów” pod wzgl dem posiadania wła nie tego zmysłu. Ja sam

jestem przekonany, ze rzeczywi cie w ród psów mo na mówi o takich umiej tno ciach. Psy

zdolne s do odbierania wra e lub bez po rednictwa adnego z wy ej opisanych zmysłów.

Cz sto mo na zaobserwowa jak pies wyczuwa nasze stany emocjonalne i gdy jeste my

niezadowoleni, smutni, czujemy si le pies podchodzi i przytula si , a wr cz stara pocieszy

strapionego pana. Pragn opisa Ci drogi czytelniku, zmysł ten u mojego psa, a wła ciwie tylko

kila faktów, które utkn ły mi w głowie. Jak si gam pami ci mój pies nigdy nie był skory do

podnoszenia si ze swojego posłania, aby sprawdzi kto wła nie wchodzi do domu, lub znajduje

si w jego pobli u. A mimo to wie, czy do domu próbuje si dosta kto zupełnie obcy czy

domownik. Je li domownik to nie szczeka, a za to macha ogonem, je li do domu zbli a si jaki

nieznajomy od razu zaczyna szczeka i warcze . Sam do ko ca nie wiem sk d pies wie, kto

zbli a si do domu, na pewno tego nie czuje, i raczej tez nie słyszy. Dlatego zgadzam si z

panem Smyczy skim, ze istnieje jeszcze jeden dodatkowy zmysł, którego nie maj inne ssaki.

Szkielet psa:

Szkielet ka dego psa mo na podzieli na dwie cz ci. Pierwsza cz

to tak zwany szkielet

osiowy. Pocz tek tego szkieletu stanowi czaszka, jednak e zasadnicz jego cz ci jest

kr gosłup, który składa si z pojedynczych, niewielkich ko ci zwanych kr gami. Siedem

pierwszych to kr gi szyjne - dwa z nich posiadaj nawet osobne nazwy: d wigacz -

umo liwiaj cy poruszanie głow w pionie; obrotnik - który pozwala na ruchy obrotowe głowy.

Autor: Wojciech Szyma ski Wszelkie Prawa Zastrze one

Strona

15

Pozostałe kr gi odcinka szyjnego poł czone s ze sob na tyle elastycznie, i pozwalaj szyi na

znaczny

zakres

ruchów

bez

potrzeby

poruszania

tułowia.

Nast pne trzyna cie kr gów piersiowych wraz z 11 parami eber tworz klatk piersiow , której

zadaniem jest chroni przed zewn trznymi urazami najwa niejsze narz dy wewn trzne.

Tu za nimi znajduje si 7 kr gów l d wiowych, które podtrzymuj odcinek brzuszny tułowia,

czyli słabizn . Nast pne trzy kr gi, bardzo silnie ze sob zro ni te, tworz ko krzy ow . I ju

ostatni odcinek szkieletu osiowego, czyli ogon; zbudowany jest on w przypadku owczarka

niemieckiego z 22 kr gów ogonowych.

Schemat szkieletu osiowego.

Druga cz

szkieletu to szkielet ko czyn. Ko czyny przednie poł czone s ze szkieletem

osiowym za pomoc silnych mi ni przyczepionych do mocnych i płaskich ko ci zwanych

łopatkami. W dolnym ko cu łopatka poł czona jest stawem z ko ci ramieniow , a z kolei ta -

ko ci

promieniow

i

ko ci

łokciow .

Poni ej znajduje si nadgarstek, który składa si z pojedynczych i małych ko ci uło onych w

dwóch rz dach. Ruchy nadgarstka głównie ograniczone s do ruchu w gór /w dół, jednak e jest

on w stanie wykona nie znaczne ruchy skr tne. Łapa zbudowana jest z pi ciu ko ci ródr cza,

czyli palców, z których ka de składa si trzech małych kostek. Ka dy z palców zako czony jest

pot nym pazurem. Najmniejszy, wewn trzny, palec nie dotyka ziemi. Ko czyny tylne

poł czone s ze szkieletem poprzez miednic , która to składa si z trzech parzystych ko ci.

Tworz one bardzo mocn obr cz poł czon z ko ci krzy ow kr gosłupa. Po obu stronach

miednicy znajduj si panewki, w których spoczywaj główki ko ci udowych. Ko ci te drugim

swym ko cem ł cz si z dwiema, cz ciowo zro ni tymi, ko mi: piszczelow i strzałkow ,

tworz c kolano. Poni ej ko piszczelowa ł czy si ze ródstopiem poprzez staw skokowy.

Tylna łapa składa si z 4 palców zako czonych pazurami; czasami zdarza si , e w połowie

długo ci stopy znajdzie si pi ty palec, tzw. "wilczy pazur", który bezwłocznie nale y usun .

Normalnie w tym miejscu, pod skór , znajduje si tylko mała kostka, któr da si wyczu

palcami.

Autor: Wojciech Szyma ski Wszelkie Prawa Zastrze one

Strona

16

Schemat rozmieszczenia wewn trznych organów psa.

ywienie psa:

Do harmonijnego wzrostu i rozwoju, jak równie do tego, by mogły cieszy si pełni zdrowia

przez całe, długie ycie, psy potrzebuj odpowiedniego po ywienia, stworzonego z

uwzgl dnieniem ich specyficznych potrzeb pokarmowych.

Racjonalne ywienie psa polega przede wszystkim na stosowaniu pokarmów odpowiednich dla

jego przewodu pokarmowego, typowego dla zwierz t mi so ernych. Najlepiej zbilansowane

proporcje wszystkich składników znajdziesz w gotowych karmach. Mog by one dwojakiego

rodzaju: suche lub z puszek. Niektóre karmy z puszki przeznaczone dla szczeni t s kompletne,

ale do niektórych nale y doda ry lub psie suchary, aby dostarczy w glowodanów. Suche

karmy s komponowane jako pełnowarto ciowa dieta. Zawieraj 9% wody i podaje si je bez

adnego przygotowania lub po namoczeniu w wodzie lub w wywarze mi snym.

Sucha karma jest karm najta sz i jednocze nie najwygodniejsz do stosowania. Na ka dym

opakowaniu znajduje si sposób dawkowania karmy, stosownie do wieku, wagi i rasy psa.

Wielu wła cicieli woli jednak karmi psy własnor cznie przyrz dzona karm . Je li karmisz

szczeniaka musisz pami ta , aby piesek w okresie wzrostu otrzymywał w odpowiednich

proporcjach białko (mi so, ryby, jaja) i w glowodany. Karmienie psa pokarmem

przyrz dzonym własnor cznie jest pracochłonne i cz sto mniej korzystne ni gotowym

pokarmem dobrej jako ci. Komponuj c taki pokarm pami taj, aby zawierał zestaw odpowiednio

zbilansowanych substancji mineralnych.

Szczeni młode po odł czeniu od matki powinno dostawa słodkie mleko krowie z dodatkiem

bułki, lub jaki kasz. Od szóstego tygodnia ycia psa nale y mu podawa mi so, najpierw

drobno siekan ciel cina lub mi so królicze, pó niej wszystkie inne mi sa pochodz ce od

zdrowych zwierz t. Wa ne, aby mi so nie było surowe, poniewa po takich posiłkach mogłyby

wyostrzy si cechy zwierz cia dzikiego, yj cego na wolno ci. Pies mógłby si sta agresywny

i nie skory do zabaw. Po za tym zwierz mogłoby wydziela przykr wo dzikiego stworzenia.

Mi so powinno stanowi , co najmniej 1/3, a co najwy ej 2/3 spo ywanego pokarmu. Mało

wskazane jest tłusta wołowina.

Psy nie mog dostawa ostrych dodatków, jak papryka, pieprz, gałka muszkatołowa itp.

Zwierz ta łatwo przyzwyczajaj si do ostrych dodatków w pokarmach i pó niej nie chc bez

nich je swojego pokarmu. Jednak e dłu sze podawanie takich dodatków doprowadza do

Autor: Wojciech Szyma ski Wszelkie Prawa Zastrze one

Strona

17

podra nienia nerek i ich schorze . Nie mo na jednak pozbawi zupełnie psa dodatku soli, gdy

jest ona niezb dna w przemianie materii. Po yteczne s sole zawarte w wodzie pozostaj cej po

gotowaniu warzyw. Spo ród witamin, najwi kszy wpływ na jako skóry i sier ci psów maj

witaminy A, E i C oraz biotyna i ryboflawina. Tak e pierwiastki mineralne, takie jak: cynk i

mied s równie bardzo wa ne dla rozwoju i utrzymania zdrowej skóry oraz ładnej sier ci u

psa.

Psy pracuj ce i suki ci arne lub karmi ce powinny dostawa pokarm tre ciwy i

pełnowarto ciowy. Zalecane jest podawanie od czasu do czasu jaj, w ka dej postaci, oraz

nieostrych serów. Aby pies miła zdrowe i silne ko ci powinien dostawa mi so ryb, oczywi cie

obrane z o ci. Od czasu do czasu mo na podawa ry , ale nale y pami ta , ze jest on

pozbawiony witamin.

Niewiele po ytków dla psa przynosi karmienie go ziemniakami, je li nie s po ugotowaniu

dobrze potłuczone, pies, bowiem nie gryzie dokładnie pokarmu i dlatego nierozdrobnionych

cz ci ro linnych nie trawi. Soki trawienne psa rozpuszcz popukane w kawałkach mi so, lecz

nie rozło niepotłuczonych ziemniaków albo nie przetartego grochu i fasoli, o czym si łatwo

mo na przekona obserwuj c odchody naszego pupila.

Pokarm powinno podawa si zawsze wie y, o temperaturze pokojowej, a nie zimny lub

gor cy. Je eli pokarm przygotowujemy raz na dwa lub wi cej dni i przechowujemy go w

lodówce, nale y zawsze pami ta o jego podgrzaniu. Szczególnie niebezpieczny jest pokarm

skwa niały, st chły i sple niały. Jest on wtedy najcz ciej przyczyn zatru i chorób u psów.

Kwasy tłuszczowe mo na podzieli na dwie kategorie: kwasy tłuszczowe typu Omega-6, które

wyst puj w ródłach ro linnych i zwierz cych (olej słonecznikowy, tłuszcz z kurcz t, tłuszcz

wieprzowy) i kwasy tłuszczowe typu Omega-3, wyst puj ce w rybach i niektórych olejach

ro linnych (a w najwi kszym st eniu w oleju z siemia lnianego). Rodziny kwasów Omega-3 i

Omega-6 nale do grupy kwasów wielonienasyconych, a wi c takich, które posiadaj co

najmniej dwa wi zania podwójne mi dzy atomami w gla. Ró nica mi dzy nimi, wyra ona tzw.

liczb omega, dotyczy miejsca, w jakim w ła cuchu w glowym wyst puje pierwsze wi zanie

podwójne. I tak w przypadku kwasów Omega-3 - pierwsze podwójne wi zanie wyst puje po

trzecim atomie w gla. Analogicznie w przypadku Omega-6, to wi zanie znajduje si dopiero

przy szóstym atomie w gla. Wszystkie niezb dne kwasy tłuszczowe s typu Omega-6 i musz

by dostarczane w po ywieniu. Jednak e wiadomo, e kwasy tłuszczowe Omega-6 mog

wywoła siln reakcj zapaln organizmu w przypadku zadrapa , skalecze , uk sze , obecno ci

paso ytów lub alergenów. Z kolei kwasy tłuszczowe typu Omega-3 łagodz stany zapalne w

organizmie i u wielu zwierz t przyczyniaj si do zmniejszenia drapania si przy

podra nieniach skóry i sier ci. Kwasy Omega-3 s bardzo aktywne chemicznie, dzi ki czemu

okazuj si tak skuteczne, mog np. odbudowa szkody powstałe w wyniku procesów utleniania

zachodz cych w komórkach mi nia sercowego! Ale zbyt wysoki poziom kwasów tłuszczowych

Omega-3 poci ga za sob niekorzystne skutki uboczne, takie jak słabsze krzepni cie krwi, co

mo e prowadzi do krwotoków. Niedobór tłuszczów Omega – 3 mo na zauwa y , je eli

naszemu pupilowi wypadaj włosy, pojawił si łupie , lub sier stała si sucha i niel ni ca.

Najwa niejsz spraw nie jest wcale ilo kwasów tłuszczowych w karmie, ale to, jaka jest w

niej proporcja kwasów tłuszczowych Omega-6 i Omega-3. Badania wykazały, e optymalna

równowaga kwasów tłuszczowych ma miejsce wówczas, gdy warto tej proporcji le y w

przedziale od 5:1 do 10:1. Prawidłowa równowaga kwasów tłuszczowych sprzyja utrzymaniu

normalnej wilgotno ci skóry, przyspiesza proces gojenia si i regeneracji skóry, a tak e

umo liwia rozwój zdrowej, g stej sier ci.

Wa ne jest, aby pies miał mo liwo zjadania ko ci. Mo na je kupowa w sklepach, lub po

prostu odkłada z naszych posiłków. Pies czerpie ze zjadanych ko ci składniki mineralne,

Autor: Wojciech Szyma ski Wszelkie Prawa Zastrze one

Strona

18

Dzi ki za wszystko i którym buduje swoje tkanki. Je li pies miewa zatwardzenia ilo

podawanych ko ci powinni my radykalnie zmniejszy . Ko ci drobiowe, lub piszczelowe nie

powinny by psom podawane, poniewa istnieje realne niebezpiecze stwo, ze taka ko utkwi

psu w gardle lub poprzebija przewód trawienny pieska. Ko ci dodatkowo maj ta wła ciwo ,

ze gryz c je młody pies t pi swoje igłowate z bki.

Po przekroczeniu szóstego roku ycia pies powinien ju dostawa mało ko ci, gdy nadmiar

składników mineralnych powoduje szybsze wapnienie naczy krwiono nych i przy piesz

staro . U psa, wraz z wiekiem spowalnia si przemiana materii. Psy stare s mniej aktywne i

wi cej pi . Dlatego podstaw jego diety powinny stanowi produkty lekkostrawne, np. drób

lub ryby, a tak e otr by, które zwalczaj zaparcia. Pokarm starszego psa musi by bogatszy w

białko (12-letni pies potrzebuje wi cej białka ni roczny), witaminy i makroelementy. Je eli

Twój pies lubi such karm , najlepszym rozwi zaniem b dzie po ywienie dla seniorów. Z diety

nale y wykluczy ko ci. Staremu pieskowi mo na podawa preparaty dro d owe, bogate w

witaminy z grupy B. Najlepiej w tym celu skontaktowa si z weterynarzem, który doradzi

odpowiedni preparat i odpowiedni dawk . Musisz wiedzie , e ju u o mio-, dziewi ciolatka

ka dy bł d w ywieniu mo e przyspieszy jego staro . Niektóre ze starszych psiaków maj

kłopoty z apetytem i wtedy trzeba zach ca do jedzenia.

Pies rozwija si w ci gu kilku, lub kilkunastu miesi cy wiec nawet krótkie niedokarmienie

mo e spowodowa nieodwracalne szkody w organizmie.

Pies młody powinien by karmiony 5 razy dziennie. W miar wzrostu ilo karmie dziennie

powinna by zmniejszana, tak, aby doj do dwóch, najwy ej trzech posiłków dziennie. Pies

powinien zawsze je z własnej miski, przeznaczonej tylko i wył cznie dla niego. Istniej

specjalne karmniki dla psów, które otwieraj si o okre lonych porach, i pozostaj otwarte tylko

przez jaki czas, nast pnie si zamykaj pies musi czeka do nast pnego umo liwienia

skonsumowania posiłku. Przez kilka pierwszy dni zwierz b dzie zdziwione nowym nabytkiem

i na pewno nie b dzie potrafiło w pełni z niego korzysta , lecz zapewniam, e ju po pierwszym

tygodniu nasz pupil zorientuje si , o co w tym wszystkim chodzi. Cho z pozoru nie jest to zbyt

dobre rozwi zanie to jednak zapewniam Ci drogi czytelniku, ze dla psa jest to zdrowe, a nawet

konieczne, a nam ludziom równie oszcz dzi to wiele kłopotów zwi zanych z karmieniem. A co

najwa niejsze taki system karmienia pozwoli na ograniczenie dominacji psa w domu, ale o tym

w nast pnych rozdziałach.

Psy posiadaj wyczucie czasu – je li karmi si je regularnie, to o okre lonej porze zaczynaj

biega i zachowywa si niespokojnie.

Witaminy:

Witaminy s zwi zkami organicznymi, których organizm ludzki nie potrafi wytworzy (lub w

niewielkiej ilo ci, w przewodzie pokarmowym, dzi ki specyficznej florze bakteryjnej), musz

one by dostarczone wraz z po ywieniem w gotowej postaci lub w formie prowitamin, które w

trakcie przemian metabolicznych uzyskuj pełn aktywno biologiczn .

Witamina A - Przekształca si w retinen, niezb dny składnik barwników siatkówki,

warunkuj cy normalne widzenie; istotna dla prawidłowego wzrostu i funkcjonowania tkanki

nabłonkowej; zapewnia normalny wzrost ko ci i z bów poprzez regulacj aktywno ci komórek

tkanki kostnej.

Autor: Wojciech Szyma ski Wszelkie Prawa Zastrze one

Strona

19

Witamina C - ma ogromne znaczenie biologiczne: bierze udział w procesach utleniania i

redukcji, jest niezb dna do wytwarzania substancji cementuj cej sródbłonki naczy

krwiono nych, jest niezb dna do wytwarzania kolagenu, z którego powstaje tkanka ł czna

chrz stek, ko ci i z bów, jest potrzebna do wytworzenia krwinek czerwonych, wzmagaj c

przyswajanie hemoglobiny, ma wpływ na syntez ciał odporno ciowych we krwi, ma zdolno

oddziaływania bakteriostatycznego w stosunku do niektórych drobnoustrojów.

Witamina D - Pobudza wchłanianie wapnia i fosforu, a tak e zapobiega nadmiernemu

wydalaniu tych pierwiastków z moczem.

Witamina E - chroni organizm przed niszcz cym wpływem wolnych rodników.

Wolne rodniki to niezwykle aktywne cz steczki tlenu, które atakuj prawie wszystkie składniki

ywych tkanek. Cz steczka witaminy E reaguje z wolnymi rodnikami i przekształca je w

oboj tne, niegro ne substancje, które nast pnie zostaj wydalone z organizmu wraz z moczem

Witamina K - jest koenzymem syntezy białka osocza krwi, które bierze udział w procesie

krzepni cia krwi. Witamina K uszczelnia sródbłonki naczy krwiono nych, zapobiega

krwawieniom wewn trznym oraz krwotokom. Uczestniczy w formowaniu tkanki kostnej,

wpływa na przemiany metaboliczne kwasów nukleinowych. Witamina K posiada wła ciwo ci

przeciwbakteryjne oraz przeciwgrzybicze, wykazuje równie działanie przeciwzapalne i

przeciwbólowe.

Witamina B1 - bierze udział w przemianie w glowodanów i tłuszczów w ustroju.

Witamina B2 - Jest niezb dna w przyswajaniu białek i w glowodanów. Wywiera równie

wpływ na procesy wzrostu oraz funkcjonowanie narz du wzroku. Brak jej powoduje

wiatłowstr t i łzawienie oczu.

Witamina B5 - wpływa na przemiany tłuszczowo–białkowe, a tak e zapobiega siwieniu sier ci.

Witamina B6 - bierze udział w syntezie białek i kwasów nukleinowych. Jest niezb dna do

produkcji przeciwciał i erytrocytów. Niedostatek manifestuje si zapaleniem j zyka, spojówek

oraz zmianami w układzie nerwowym.

Witamina B12 - wspomaga tworzenie czerwonych komórek krwi, tworzenie materiału

genetycznego, wpływa na prawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego, odpowiada równie

za wygl d skóry i sier ci.

Witamina PP – Bierze udział w przemianie po redniej białek, tłuszczów i w glowodanów, w

procesie utlenienia tkankowego i w syntezie składników ciała.

Witamina H - uczestniczy w syntezie aminokwasów, cukrów, białek i kwasów tłuszczowych,

wspomaganiu funkcji tarczycy, uczestniczy w przemianie dwutlenku w gla, wpływa na

wła ciwe funkcjonowanie skóry oraz włosów.

Poni ej zamieszczam tabel dotycz ca dziennego zapotrzebowania psa na energie. Podane

dawki s tylko orientacyjnie i głównie zale od aktywno ci i wieku psa.

Autor: Wojciech Szyma ski Wszelkie Prawa Zastrze one

Strona

20

MASA

PSA

ILO

KALORII

DAWKA

KOMPLETNA

SUCHA

KARMA

DAWKA

KOMPLETNA

POKARM Z

PUSZKI

2 kg

230

65 g

230 g

5 kg

450

132 g

450 g

10 kg

750

220 g

750 g

15 kg

1010

297 g

1 kg

20 kg

1250

368 g

1,25 kg

25 kg

1470

432 g

1,5 kg

30 kg

1675

493 g

1,7 kg

35 kg

1875

552 g

1,9 kg

40 kg

2070

609 g

2 kg

W przeciwie stwie do pokarmu, czysta woda, najlepiej mineralna, niegazowana powinna by

dost pna dla psa zawsze, pies na pewno nie b dzie pił wi cej ni wymaga jego organizm.

Szanuj stref prywatno ci swojego psa. Nigdy nie przeszkadzaj mu w czasie jedzenia i nie

rozpraszaj jego uwagi. Niech w spokoju i bez stresów spo yje pokarm. Miski przeznaczone na

karm i wod powinny by ustawione w cichym, spokojnym miejscu.

Choroby:

Najskuteczniejsza walka z wirusami to wcze niejsze zaszczepienie (minimum tydzie przed
wyst pieniem pierwszych objawów choroby). Zwierz w czasie szczepienia musi by na 100%
zdrowe. Lecz mo e by w okresie wyl gania si choroby, kiedy nie ma jeszcze objawów
chorobowych. Wtedy po szczepieniu zwierz zachoruje szybciej, gdy po szczepieniu ma
miejsce naturalny spadek odporno ci.

Je eli u swojego psa zauwa ysz jeden lub kilka wymienionych ni ej objawów, zwró na nie
uwag swojego lekarza weterynarii tak szybko, jak to tylko mo liwe.

o

Trudno ci w chodzeniu po schodach

o

Trudno ci w podnoszeniu si z miejsca

o

Sztywny chód lub utykanie

o

Utrata nawyków higienicznych

o

Zwi kszone pragnienie

o

Zmiany w poziomie aktywno ci

o

Zadyszka

o

Wykonywanie tych samych czynno ci

o

Dezorientacja

o

Nadmierne szczekanie

o

Zmniejszony kontakt z rodzin

o

Dr enie lub wstrz nienia

Autor: Wojciech Szyma ski Wszelkie Prawa Zastrze one

Strona

21

o

Matowa sier

o

Zmiany w trybie snu

o

Mniej entuzjastyczny w zachowaniu

o

Zmieniony apetyt

o

Zmiana wagi

o

Zbyt cz ste lub zbyt rzadkie oddawanie moczu

o

Krwawe lub płynne stolce, biegunka

o

Powtarzaj ce si wymioty

o

linotok lub nierówny oddech

o

Utrata apetytu

o

Gwałtowne chudni cie lub tycie

o

Apatia i ospało

o

Nadmierne pragnienie

Nie obawiaj si uda ze swoim pupilem do weterynarza. Czasami jest to naprawd konieczne.

Wyobra sobie, jakby to było, gdyby Ty był chory i nikt nie chciał Ci zabra do

odpowiedniego lekarza. Z pewno ci nie był by zadowolony. Psy s w jeszcze gorszej sytuacji

– one nie mog w sposób oczywisty okaza , ze cierpi . Kto , dawno temu, stwierdził, ze psy

cierpi w samotno ci i z pewno ci miał racj .

Oczywi cie powiniene te sam od czasu do czasu dokonywa regularnych ogl dzin Twojego

pupila, aby był pewien, e wszystko jest w porz dku. Je li nie codziennie, to, chocia co kilka

dni powiniene dokładnie szczotkowa psa. Je li nie kupujesz specjalnej karmy, która usuwa

kamie naz bny to powiniene sam czy ci psu z by szczoteczk . Ogl dziny zajm Ci kilka

minut, a dzi ki nim odkryjesz odpowiednio wcze nie wszelkie zmiany, które pó niej mog

sprawi wiele kłopotów.

Je li jeste posiadaczem młodego pieska to szczególnie powiniene uwa a na chorob o nazwie

nosówka. Choroba ta zbierała w ród szczeni t straszliwe niwo, zanim odkryto na ni

szczepionk . W osiem do pi tnastu dni od zara enia infekcja atakuje płuca, jelita albo system

nerwowy. Nosówka ma szereg nietypowych objawów, wła ciwych dla tej choroby.

Nie nale y te zapomina o odrobaczaniu psów. Szczególnie cz sto trzeba ten zabieg

przeprowadza na młodych psach. Starsze zwierz ta wymagaj odrobaczania znacznie rzadziej.

Odpowiednie terminy odrobaczania:

• pierwsze - 10.-14. dzie ycia

• drugie - 4. tydzie ycia

• trzecie - 6. tydzie ycia

• czwarte - 3. miesi c ycia

• pi te - 6. miesi c ycia.

Psy starsze profilaktycznie, co około pól roku powinno si odrobacza .

Autor: Wojciech Szyma ski Wszelkie Prawa Zastrze one

Strona

22

Jednym z wa niejszych szczepie jest szczepienie przeciwko w ciekli nie. Ochronne

szczepienia psów przeciwko w ciekli nie s czynno ci stała i nale y je prowadzi przez cały

rok w wyznaczonych przez powiatowego lekarza weterynarii punktach szczepie . Punktami

szczepie s siedziby praktyk lekarzy weterynarii wyznaczonych do szczepie . Na terenach

wiejskich wyznaczeni do szczepie lekarze weterynarii mog wielokrotnie w ci gu roku

organizowa punkty szczepie w poszczególnych miejscowo ciach. Na yczenie posiadacza

szczepienie psa mo e by wykonane w innym miejscu. Posiadacze psów s obowi zani

poddawa psy szczepieniu po raz pierwszy w terminie dwóch miesi cy od dnia uko czenia

przez psa wieku dwóch miesi cy, a nast pnie w terminie okre lonym przez lekarza weterynarii

podczas poprzedniego szczepienia.

Jak wybra ras ?

Kynologia jako nauka o psie narodziła w pocz tkach drugiej połowy XIX w. Za miejsce jej

narodzin przyjmuje si pierwsz wystaw psów rasowych, która odbyła si na terenie Anglii w

Newcastle w 1859 roku. Pierwsz wystaw na kontynencie europejskim zorganizowano w 1863

roku w Hamburgu.

Pierwsz organizacj kynologiczn na terenach Polski był Polski Zwi zek Psów Rasowych,

który powołano do ycia w 1924 roku w Warszawie. Wówczas te została zało ona Ksi ga

Rodowodowa i Ksi gi Wst pne dla psów rasowych. Pocz tkowo zwi zek działał przy

Centralnym Komitecie do Spraw Hodowli Drobiu w Polsce, po czym w 1934 r. usamodzielnił

si , wydaj c własne pismo pt. "Pies rasowy i jego hodowla w Polsce" pod redakcj M.

Trybunalskiego.

Psy klasyfikuje si za pomoc

RAS. Rasa jest to grupa zwierz t danego gatunku, które

odznaczaj si zespołem tych samych po danych cech fizycznych i psychicznych ci le

odpowiadaj cych przewidzianemu wzorcowi i które wiernie przekazuj te cechy swojemu

potomstwu. Oczywi cie nie jest to zgodne w 100% z poj ciem rasy w systematyce zoologicznej,

lecz w ród amatorów psów tak wła nie zwykło si definiowa poj cie rasy.

Grupy ras wg FCI:

Grupa 1 - Owczarki i inne psy pasterskie, z wył czeniem szwajcarskich psów do bydła

Grupa 2 - Pinczery i sznaucery, molosy, szwajcarskie psy górskie i do bydła, pozostałe rasy

Grupa 3 - Teriery

Grupa 4 - Jamniki

Grupa 5 - Szpice i psy w typie pierwotnym

Grupa 6 - Psy go cze i rasy pokrewne

Grupa 7 - Wy ły

Grupa 8 - Aportery, płochacze i psy dowodne

Grupa 9 - Psy ozdobne i do towarzystwa

Grupa 10 - Charty

Przy wyborze psa nale y kierowa si przede wszystkim zdrowym rozs dkiem. Całkowicie

jasne powinno by , e nie nale y kupowa olbrzymiego psa do małego mieszkanka gdzie w

bloku i to jeszcze na 10 pi trze. Do takich posiadło ci doskonale nadaj si małe pieski. Na

Autor: Wojciech Szyma ski Wszelkie Prawa Zastrze one

Strona

23

hodowl wielkich psów mog pozwoli sobie ludzie mieszkaj cy we własnym domu, najlepiej

na przedmie ciach lub na wsi, w takich warunkach pies b dzie mógł y pełnia ycia i nie

b dzie cierpiał z powodu zbyt małej przestrzeni yciowej.

Innym kryterium jest cel nabycia psa. Je li chcemy obro c , to bez w tpienia nale y

zdecydowa si na du ego, odwa nego i budz cego l k psa. Najlepiej cos w rodzaju dobermana.

Je li potrzebujemy wiernego towarzysza, który nie odst pi nas nawet o krok to idealne s psy

redniej wielko ci, nie koniecznie rasowe.

Ogólnie pisz c, to przy wyborze psa u ytkowego mamy ograniczony wybór. Znacznie wi kszy

wybór przedstawiaj rasy psów ozdobnych, piesków „na salony”. Nale y jednak pami ta , o

tym, e cz sto w ród psów ras ozdobnych zdarzaj si osobniki wyj tkowo mało inteligentne,

wprost głupie. I cho urod potrafi zachwyci nawet najsurowszych s dziów to „na co dzie ”

okazuj si bardzo uci liwe, a czasami wr cz nie mo na z nimi wytrzyma . Je li chodzi o psy

u ytkowe, nale y wybiera osobniki, których przodkowie byli nie tylko nagradzani na

wystawach, lecz tak e dowiedli swej u yteczno ci na ró nego rodzaju próbach i egzaminach.

Dla celów nie hodowlanych mo na, te naby psa bez rodowodu, mo na przygarn jakie

szczeni , lecz nigdy nie wiadomo, co z niego wyro nie.

Zauwa yłem, ze w naszym postrzeganiu niektórych ras pojawiaj si stereotypy. Wi kszo

ludzi uwa a, e rotwailery s niesamowicie silne i gro ne, oczywi cie SA silne, ale nie

koniecznie gro ne. Wszystko zale y od tego jak zostan wychowane, mog by tak samo

usposobione do ludzi jak peki czyki – wszystko zale y od wychowania. Takiego domowego

psa, który czepia si wszystkich przechodniów mo na zrobi z ka dego psa, pocz wszy od

wspomnianych ju peki czyków do buldogów. Je li nie masz cierpliwo ci, albo nie umiesz

radzi sobie ze zwierz tami to lepiej zrezygnuj z zakupu du ego psa.

Nale y sobie równie u wiadomi , e z posiadaniem psa ł cz si nie tylko przyjemno ci, lecz

tak e obowi zki. Pies wymaga odpowiedniego pokarmu, codziennej piel gnacji i oczywi cie

du o, ale to du o ruchu. Je li wiec nie dysponujemy ani czasem ani ch ciami to powinni my,

zrezygnowa z zakupu zwierzaka.

Przedstawiam

rasy psów, które s typowo polskie: Polski owczarek nizinny, Owczarek

podhala ski, Ogar polski, Go czy polski, Chart polski.

Kluby i organizacje dla wła cicieli psów rasowych:

• Klub Boksera w Polsce

Lod , ul. Łagiewnicka 97

Telefon 042 - 657 00 31

• Sportowy Klub Agility FORT

Warszawa, ul. Lazurowa 185a,

• Polski Klub Psa Rasowego

Zarz d główny PKPR:

Warszawa, al. Niepodległo ci 223/12

Telefon [phone]

• Zwi zek Kynologiczny w Polsce

Warszawa, ul. Nowy wiat 35

Autor: Wojciech Szyma ski Wszelkie Prawa Zastrze one

Strona

24

Telefon [phone],

Strona www: http://www.zkwp.pl/

• Mi dzynarodowa Federacja Kynologiczna ( F C I )

Place Albert 1er, 13

B-6530 THUIN

BELGIQUE

telefon ++32 71 59 12 38

Strona www: http://www.fci.be/

Pies czy suka?

Jest to bardzo wa na decyzja. Wi kszo ludzi woli suczki, poniewa wierz , e s one

spokojniejsze i bardziej towarzyskie. Problemem jest pojawiaj ca si 2 razy do roku cieczka,

podczas której nale y pilnowa i chroni suk przed natarczywymi psami. Je eli nastawimy si

na hodowl , musimy liczy si z pewnymi nakładami i ci k prac przy urodzeniu i

odchowaniu szczeni t. Pies jest wi kszy i mocniej zbudowany ni suka. Jest wiernym i

wspaniałym towarzyszem dla całej rodziny. Jest bardzo aktywny i ruchliwy, gdy jest młody.

Jednak, gdy doro nie b dzie mniej wymagaj cy ni suka, a mo e nawet wierniejszy. Psy s

lepszymi obro cami. Jest z nimi mniejszy problem, je li chodzi o np. przepuklin . Psu nie

trzeba usuwa przepukliny, gdy nie sprawia ona bólu, a po jakim czasie sama zniknie.

Suce natomiast trzeba j usun , bo inaczej podczas porodu mog by du e komplikacje. Psy s

bardziej łagodne wobec małych (tzn.2-6 letnich)dzieci, bior c pod uwag dzieci ce szarpania za

uszy i ogon.

Psy potrafi wyczu suk gotow do zapłodnienia w zasi gu kilku kilometrów, a jak tylko j

wyczuj to s gotowe zrobi wszystko, bele by tylko si do niej dosta i zosta ojcem jej

potomstwa. Pies w takim stanie, w takim zauroczeniu nie ma problemu z pokonaniem

przeszkody, któr uznaliby my za nie do pokonania. Ja sam byłem wiadkiem jak jaki piesek

przechodzi przez moje ogrodzeni niczym kot. Po prostu si wspinał, był przy tym niezwykle

ostro ny i nieufny, jestem przekonany, ze byłby zdolny nawet do zaatakowania potencjalnego

wroga. Je li zdecydujemy si na suczk , to pod adnym pozorem nie powinni my jej kastrowa ,

straci wtedy swój temperament, stanie si ospała, leniwa i z pewno ci zacznie ty . Sam

zastanawiałem si kilka lat temu, czy nie wykastrowa mojej suki, ale jak pomy lałem, o

cierpieniu, jakie bym jej zadał, to od razu zrezygnowałem z tego planu. Jest to nie humanitarne i

moim zdaniem nie zgodne z etyk prawdziwego miło nika tych zwierz t.

Tak, wi c wybór nale y do Ciebie drogi czytelniku. Ja osobi cie polecam, suki, miałem ju

kilka psów, ale z sukami był zawsze mniejszy problem, praktycznie zero ucieczek, zero stresu.

Tylko dwa razy do roku po 3 tygodnie (okres rujki) zwracania wi kszej uwagi na psa.

Pod koniec tego rozdziału chciałbym zach ci wszystkich miło ników psów do „adopcji”

małych szczeniaczków, b d te dorosłych piesków ze schronisk. Pami tajmy, ze naszym

ludzkim obowi zkiem jest pomoc, te zwierz ta licz na nas i w swoim psim mó d ku marz o

lepszym wiecie – pomórzmy im zrealizowa te pragnienia.

Autor: Wojciech Szyma ski Wszelkie Prawa Zastrze one

Strona

25

Korzystny wpływ zwierz cia na ludzi potwierdzaj badania naukowe. Przebywanie z

czworonogiem stabilizuje układ kr enia, obni a ci nienie krwi. Zauwa ono, e osoby

zwracaj ce si do psa zmieniaj mimik i tonacj głosu, rozlu niaj mi nie.

PSYCHOLOGICZNE ASPEKTY WYCHOWANIA PSA

„Aby wła ciwie nacieszy si psem, nie wystarczy po prostu nauczy go by prawie

człowiekiem. Chodzi o to, by otworzy si na mo liwo stania si po cz ci psem.”

Edward Hoagland

We wst pie tej cz ci ksi ki pragn zamie ci kilka po ytecznych uwag. Musisz wiedzie

drogi Czytelniku, e du o łatwiej wychowuje si psa, je li nasz czworonóg od dnia urodzenia

czuje, e si go kocha. Czasem, je li nie ma si cierpliwo ci, lub nie potrafi si obdarzy psa

wystarczaj cym uczuciem lepiej zleci jego wychowanie komu innemu. Nie raz słyszałem od

ludzi, głownie tych, którzy posiadaj psy wył cznie po to, aby zwierz ta te pilnowały im

posiadło ci, e nie potrafi si z nimi bawi , albo jeszcze cz ciej, e zwierz ta s

nietowarzyskie. Jest to spowodowane tym, i próbowali sami zaj si wychowaniem swych

pupili i nie przewidzieli tego, e nie b d w stanie obdarzy psa wystarczaj ca ilo ci czasu.

Bywało, ze nawet nie przyszło im do głowy, ze mogliby czego jeszcze nauczy zwierz . Drogi

Czytelniku, je li dokładnie przeczytasz akapity tego poradnika, jestem pewien, e Ty takiego

problemu mie nie b dziesz. le wychowanego i wyszkolonego psa trudno jest pó niej

korygowa , w zwi zku z tym zach cam wszystkich wła cicieli młodych piesków do pracy nad

nawykami i ogólnie behawioryzmem swoich psów od samego pocz tku. le wychowany pies

stwarza trudno ci wychowawcze nie tylko wła cicielowi, ale i całemu otoczeniu.

Aby wychowa i wyszkoli psa

na dobrego towarzysza i po ytecznego pomocnika nale y jego

psychik . Konieczno ci jest znalezienie takiego sposobu przekazywania informacji psu, aby

były dla niego zrozumiałe. W ród psów z pewno ci mo na mówi o samodzielnym my leniu.

Nie oznacza to jednak, ze psy my l tak samo jak człowiek. Poza tym nale y pami ta , e

wiele, je eli nie wi kszo czynno ci psa opiera si na instynktach. Najbardziej widoczne

zachowania psa wiadcz ce o jego dzikiej przeszło ci to zagrzebywanie swych odchodów oraz

kr cenie si w kółko przed snem. Je li chodzi o zagrzebywanie odchodów to uwa a si , ze jest

to spowodowane tym, e przodkowie psa wykonywali t czynno by mo e w celu zatarcia

swych ladów przed wrogami, lun oznaczenia swojego terenu. Kr cenie si przed snem w kółko

przypomina zgniatanie stepowych traw, w ród których słało legowisko dzikiego przodka psa,

jednak e zjawisko to tłumaczy si równie , jako gimnastyk przed snem.

Powinno si dobrze pozna zasady zachowania psa i jego instynkty, a eby my mogli

post powa z nimi nie według ludzkiego logiki, a zgodnie z zasadami post powania psa. Pies

jest posłuszny, gdy wie, e wykonanie danego polecenia zapewni mu nagrod , jednak e

odradzam zbyt cz stego nagradzania psa łakociami, równie dobre jest na przykład pogłaskanie i

pochwalenie pupila. Słodycze warto stosowa jedynie we wczesnym okresie szkolenia.

Trzeba pami ta , e pies od zawsze ył w grupie. Był, wi c zmuszony do ustalania hierarchii w

stadzie – to pozostało do dzisiaj. Pies udomowiony, pozbawiony swych naturalnych towarzyszy,

stwarza sobie sfor zast pcz w ród swych ludzkich towarzyszy. Szybko przyzwyczaja si do

osoby, z któr stale przebywa i to wła nie t osob najcz ciej uwa a za osobnika alf – czyli

Autor: Wojciech Szyma ski Wszelkie Prawa Zastrze one

Strona

26

najwa niejszego w grupie. Zawsze jest mu posłuszny, a innych domowników traktuje jako

równych sobie, lub czasem próbuje wybi si w hierarchii ponad nich.

Inaczej traktowane s dzieci, ta hierarchia jest ponad nimi. W oczach psa s widziane jako

osoby słabe, czyli wymagaj ce szczególnej troski i opieki. Pies szczególnie dba o takiego

osobnika, odczuwa obowi zek ochrony dziecka przed ka dym niebezpiecze stwem, odda swoje

ycie w imi zdrowia dziecka. Psy s te wykorzystywane w terapii dzieci z pora eniem

mózgowym, słabo mówi cych, niewidz cych. Cz sto to wła nie dzi ki psiej terapii maluchy

przełamuj barier i wypowiadaj pierwsze w yciu słowa.

Pies jest niezwykle czułym obserwatorem i niezwykle szybko reaguje na wszelkie zmiany

humoru swojego pana. Pies wie, e je li człowiek zwraca si do niego niskim tonem, jest

oburzony to stało si co złego. Przybiera, wtedy postaw „skruszonego", czyli kładzie si na

plecach odsłaniaj c przy tym brzuch i podgardle, czyli najbardziej czułe na ura enia cz ci

swojego ciała, próbuje udobrucha pana, chocia nie wie, o co chodzi. Wa na jest konieczno

pami tania o tym, e pies nie rozumie tak jak człowiek i e nie jest w stanie skojarzy kary ze

wcze niejszym przewinieniem. Dlatego wła nie kara

musi by wymierzona w momencie złego

post pku psa. Wracaj c do skruszonej postawy psa, wywodzi si ona jeszcze z czasów, gdy psy

nie były oswojone i przetrwała do dnia dzisiejszego. Gdy dwa psy spotykaj si przyjmuj

postawy bojowe, napinaj swoje mi nie i s przygotowane do ataku. Gdy który z osobników

stwierdzi, e nie ma szans z przeciwnikiem poddaje si , czyli przyjmuje postaw skruszon .

W

takiej sytuacji, pies nigdy nie atakuje, odchodzi spokojnie usatysfakcjonowany uzyskaniem

wy szej pozycji w hierarchii nad drugim osobnikiem.

Poniewa pies został pozbawiony swej naturalnej sfory, stara si tworzy hierarchi w ród

domowników i oczywi cie próbuje wybi si jej sam szczyt. Trzeba walczy z psem o

najwy szej miejsce. Ta walka o władz nie jest przejawem psiej niewdzi czno ci, jest to

normalne zachowanie i nie powinno nikogo dziwi . Umiej tne wychowanie psa polega wła nie

na tym, aby pies podporz dkował si swemu panu, co pozwoli na zapanowanie harmonii w

ramach ustalonej hierarchii.

Szkolenie jest proste i łatwe, a przede wszystkim przynosi satysfakcj , gdy wychowawca jest

cierpliwy i opanowany.

Komunikaty mówione i niemówione:

Prace nad zachowaniami niewerbalnymi pogł biły zrozumienie społecznych interakcji i

pomogły psychologom w okre leniu tych czynników, które usprawniaj relacje mi dzy

poszczególnymi osobnikami, mi dzy dwiema osobami, mi dzy człowiekiem a zwierz ciem.

Podobnie jak w nauce obcego j zyka, w celu skutecznej interakcji nale y opanowa tak e

charakterystyczne ruchy, mow ciała. Tak e przy tresurze psa musisz oprócz mówienia do

zwierz cia wykonywa ruchy. Ruchy, które pomog pieskowi zrozumie , o co ci chodzi.

Je li chodzi o komunikat wypowiadane słownie, to bez wzgl du na to, o jaki j zyk chodzi

(chi ski, polski, niemiecki) wi kszo psów potrafi go zrozumie , opieraj si na tonie głosu,

oraz j zyku naszego ciała.

Autor: Wojciech Szyma ski Wszelkie Prawa Zastrze one

Strona

27

Specjali ci z niemieckiego Instytutu Maksa Plancka w Lipsku przebadali zdolno ci j zykowe

psa rasy border collie. Okazuje si , e ma on słownik zawieraj cy a 200 słów. Na now

zabawk potrafi zareagowa ju po jednokrotnym powtórzeniu jej nazwy.

Wra liwo psychiczna psa:

Wiele psów reaguje z ogromn wra liwo ci na nastrój swojego wła ciciela. Wra liwo

psychiczna psów jest cz sto zwi zana z odporno ci na stres. Kiedy jeste my przygn bieni,

wystawiaj c wra liwego psa, on to wyczuje i na pewno poka e si fatalnie. Presja psychiczna

mo e mie ogromny wpływ na tresur psa. Ucz c psa nowych sztuczek powinni my by

szcz liwi. W złym nastroju nawet nie próbujmy trenowa psa, bo on i tak nic si nie nauczy.

Psie uczucia:

Pies podobnie jak człowiek odczuwa przyja , strach, nienawi .

Uczucia te nie bior si same z siebie, s piel gnowane i stopniowo

dojrzewaj w psychice psa. Zwierzak nie pokocha nas po 2 dniach

przybywania razem z nami, tak samo jak nie znienawidzi nas po kilku

klapsach. Trzeba równie wiedzie , e psy uczuciami nie obdarzaj

tylko ludzi, ale tak e inne psy, oraz przedstawicieli całkowicie innych

gatunków. Je li mamy w domu innego psa, lub kota, albo nawet

jakiego gryzonia to nie zdziwmy si , je li po odł czeniu z tym innym

zwierzakiem nasz pies b dzie smutny, albo nad wyraz szcz liwy.

Chyba najcenniejsze uczucie, jakim mo e nas obdarzy nasz pupil to

miło . Drogi czytelniku mo esz by pewien, e, je eli Ty obdarzysz

swojego pupila miło ci i b dziesz go traktował jak swojego przyjaciela to on z cała pewno ci

obdarzy ci takim samym uczuciem. Jak ju pisałem nie zostaniesz przyjacielem psa tak od

zaraz, musisz na to długo pracowa . Z ka dym dniem musisz si stara i by dla niego dobrym,

co oczywi cie nie oznacza, ze masz mu na wszystko pozwala , a wr cz przeciwnie. Tak samo

jak dziecku zakazuje si pewnych rzeczy, nie pozwala mu si chodzi w niektóre miejsca i jada

tego, na co akurat ma ochot tak samo psa nie wolno rozwydrza .

W niektórych przypadkach zamiast miło ci pies obdarza człowieka nienawi ci . Dzieje si to

oczywi cie w ekstremalnych sytuacjach, ale niestety ma miejsce. Z naszej winy. Je li traktuje

si psa zbyt surowo, bije si go, głodzi, lub nawet torturuje, maltretuje to musimy si liczy z

tym, ze pies nas znienawidzi. I znowu chciałbym, aby za przykład posłu yły mi relacje miedzy

rodzicami a dzie mi. Je li b dziemy dla naszych zwierz t jak zwyrodniali rodzice to nawet nie

łud my si na jakiekolwiek inne uczucie. W przypadkach, kiedy pies zostaje skrzywdzony, lub

w przypadku utraty ycia nie zawaha si nawet zagry człowieka na mier .

Boja lub obaw powoduje u psów czekanie na co nie przyjemnego, zazwyczaj na

wymierzenie kary. Przykładowo, je li pies jest karcony za załatwianie si w domu, zrobił to

jeszcze raz i wie, ze czeka go za to kara b dzie si tulił, latał koło człowieka, ukazywał

uległo . Moja rada w takich przypadkach jest nast puj ca: nie kar my psa tak jak poprzednio.

Je eli nasz pupil okazuje swoj uległo wobec nas, to znaczy, ze zdaje sobie spraw , e le

zrobił i chce nas za to przeprosi . Nie ma potrzeby go kara zbyt surowo. Kiedy mój pies tak

post puje to go tylko patrz na niego ze zła min i mówi z odpowiednio tonowanym głosem:

„ le zrobiła ”. Pies wtedy wie, e zrobił, le, ale za to, ze przeprosił jego kara była znacznie

mniejsza. Bo gdyby my w ogóle nie zareagowali to wówczas pies mógłby nabra zbyt du ej

Autor: Wojciech Szyma ski Wszelkie Prawa Zastrze one

Strona

28

pewno ci siebie. I mógłby sobie pomy le : „Aha, je li nie dostałem za to adnej kary, to

znaczy, ze mog tak robi , a dawniej nie mogłem, – czyli moja pozycja w stadzie wzrosła.

Mog robi , co mi si podoba”, – ale o tym dokładniej w innym miejscu.

Strach u psa mo e wzbudzi co , co si wydarzyło nagle, co , co go zaskoczyło. Na przykład

jaki hałas, lub nieskoordynowany ruch innego osobnika.

Zm czenie, lub znu enie pojawia si u psa po jakim wysiłku. Podobnie jak ludzie psy nie lubi

si przem cza , czasami si szybko nudz wykonywaniem jakiej czynno ci ju po raz enty.

Pragn jeszcze zacytowa Ci drogi czytelniku kilka słów Georga G. Veta: „ jedynym całkowicie

bezinteresownym przyjacielem, którego mo na mie na tym interesownym wiecie, takim, który

nigdy go nie opu ci, nigdy nie oka e si niewdzi cznym lub zdradzieckim, jest pies... Pocałuje

r k , która nie b dzie mogła mu da je , wyli e rany odniesione w starciu z brutalno ci

wiata... Kiedy wszyscy inni przyjaciele odejd , on pozostanie”.

Kochajmy nasze zwierz ta, one nie s ani zdradziecki, ani fałszywe. Wszystko, co robi , robi

bezinteresownie.

Typy osobowo ci naszego pupila:

Osobowo ci psów mo na podzieli na kilka typów. Pierwszy typ to typ pow ci gliwy –

posiadaj go psy bardzo ruchliwe, a jednocze nie opanowane. Psy z takim temperamentem s

odwa ne i doskonale nadaj si do szkolenia. Posiadaj c takiego psa mo emy by pewnie, ze

bez powodu nikogo nie zaatakuje, a w obliczu niebezpiecze stwa mo emy na nim polega .

Kolejny typ to typ powolny – psy takie s flegmatyczne, nie pobudzaj si zbyt łatwo. S to psy

powolne, mało ruchliwe, rednio nadaj si do szkole . Nie s to psy szczególnie agresywne,

ale je li grozi im niebezpiecze stwo to bez zastanowienia rzuc si na innego osobnika. Maj

silnie wykształcony instynkt samoobrony.

Innym typem jest typ słaby – zmienny – u takich psów wszelkie pobudzenia powstaj wolno i

trwaj krótko. Bardzo cz sto stany nadmiernej ruchliwo ci zamieniaj si w stany apatii. Takie

pieski si boj prawie wszystkiego, wszystkiego ch ci schowałyby si gdzie pod łó kiem i nie

wychodziły przez cały dzie .

Rozpoznanie typu osobowo ci, temperamentu psa w jego wczesnej młodo ci jest bardzo wa ne,

ułatwia to wychowanie psa oraz jego szkolenie. Nale y doda tak e, ze u psów rzadko, kiedy

wyst puj tylko jeden typ z wy ej wymienionych, zazwyczaj s one pomieszane, głównie z

przewag pow ci gliwo ci.

W jaki sposób psy si ucz :

Jak psy si ucz ? Otó bardzo łatwo, o ile uczymy je prawidłowo. Istnieje ogromne

prawdopodobie stwo, e powtórzy działanie, które przyniosło mu korzy . Równie du a jest

szansa, e działanie nieprzynosz ce korzy ci nie zostanie powtórzone. Wszystkie zwierz ta

ucz si i działaj dla okre lonych korzy ci, i to nie wył czaj c człowieka.

Autor: Wojciech Szyma ski Wszelkie Prawa Zastrze one

Strona

29

To podstawowe zało enie nie jest niczym nowym. Od lat stanowi podstaw tresury psów.

Zmieniła si natomiast interpretacja tej zasady. Przed laty uwa ano, e korzy jest

równoznaczna z nagrod , a jej brak z kar . Ale nagrody i kary nie wystarcz .

Nie mo na nauczy słonia stania na głowie, mówi c mu jedynie: "dobry słonik". Podobnie orka

nie b dzie wyskakiwa z basenu za jak tam słown pochwał . Całe zagadnienie szkolenia

psów obrosło przed laty najró niejszymi przes dami, popartymi opowie ciami rodem z

wyobra ni "ciotki Klotki".

Najcz stszy bł d, jaki popełniaj ludzie to to, e od razu próbuj nauczy psa jakiej

skomplikowanej sztuczki, zamiast pomału uczy go podstaw. Oto kilka czynników

wpływaj cych na proces uczenia si psa:

Negatywna tigmotaksja:

Wiedz c, e opór jest instynktown reakcj na przymus, nie powinni my dziwi si , e kiedy

uczymy psa jakiej okre lonej pozycji szarpi c go lub naciskaj c, ten instynktownie b dzie

stawiał opór. Próbuj c przydusi go do ziemi - pozycje siad i waruj - uzyskamy tyle, e biedak

b dzie chciał utrzyma si na nogach lub natychmiast wsta . Wywołamy zatem reakcj

odwrotn do oczekiwanej. Jaki z tego morał? - po prostu przy nauce psa nie bij go i nie zmuszaj

na sił do przyjmowania okre lonej pozycji.

Wra liwo na dotyk:

Jednym ze sposobów tresury psa jest dotyk. To znaczy, e po dobrze wykonanym wiczeniu,

powinni my nagrodzi psa nie tylko jakim smakołykiem, ale tak e pogłaskaniem. Ka dy pies

uwielbia pieszczoty i na pewno ch tniej b dzie wykonywał polecenia je li b dzie wiedział, e w

nagrod zostanie pogłaskany. Przy nauce psa nie powinni my go bi . Po wymierzeniu kary

cielesnej, pies mo e si zrazi i tym bardziej nie reagowa na polecenia.

Wra liwo na d wi ki:

Nadmierne efekty d wi kowe mog mie decyduj ce znaczenie w procesie nauki bardzo

wra liwych psów. Du wra liwo na d wi ki łatwo zauwa y . Trzeba pami ta , e jest ona

osobnicza, ró na u ró nych ras. Je li nie b dziemy uwa a , nadu ywanie głosu mo e by

powa n przeszkod w procesie uczenia.

Wra liwo wzrokowa:

Napisz tylko tyle, e nie powinno si tresowa psy szczególnie wra liwe na bod ce wzrokowe

w miejscach, gdzie panuje du y ruch. Psy si rozpraszaj i nic nie wynosz z naszych lekcji.

Najlepiej tresowa takie pieski w zamkni tych pomieszczeniach.

Autor: Wojciech Szyma ski Wszelkie Prawa Zastrze one

Strona

30

System nagród w nauczaniu:

Szkolenie mo na rozpocz , gdy pies osi gnie 6 miesi cy ycia. Mały szczeniak jest wra liwy

na intonacj i ton głosu, tote szybko pojmuje, kiedy wła ciciel jest zadowolony z jego

zachowania. Z tego wzgl du entuzjastyczna pochwała wzmacnia znaczenie innych nagród.

Nagroda w postaci pieszczot bardzo silnie oddziałuje na psa, bowiem szczeniak z natury

potrzebuje pieszczot. Nie nale y ich sk pi , a pomi dzy nim i wła cicielem wytworzy si silna

wi .

Mo na odnie wra enie, e wi ksza cz

mózgu psa po wi ca si jednej tylko my li - jak

zdoby jedzenie. Mo na to wykorzysta przy nauce u ywaj c niskokalorycznych smakołyków

jako zawsze po danej nagrody.

Na co zwróci szczególn uwag :

Psa od samego pocz tku nale y przyzwyczaja do załatwiania swoich potrzeb w odpowiednich

miejscach. To znaczy nie pod jakimkolwiek drzewem w parku, gdzie cz sto bawi si dzieci,

tylko na przykład koło klatki ciekowej. Najlepiej nauczy psa tego, ci gn c go delikatnie w

chwili, gdy on chce załatwi swoj potrzeb w niedobrym miejscu, a poluzowuj c mu smycz w

miejscu odpowiednim.

Nie Pies nie b dzie biegał po rabatkach, je li si go przyuczy do chodzenia tylko po alejach –

mo na to zrobi , w bardzo prosty sposób. Przez kilkana cie minut dziennie nale y spacerowa z

psem na smyczy po alejach, a je li noga psa w tym czasie, cho by niechc cy znajdzie si na

rabatce, nale y skarci psa głosem, niskim tonem powiedzie „nie wolno” i zdj nog psa z

rabatki. W taki sposób nale y post powa przez kilka dni, a do momentu, kiedy pies

„zrozumie” nasze intencje.

Nie powinno si wprowadza mokrego i zabrudzonego psa wprost do mieszkania, najpierw

nale y go oczy ci na korytarzu. Je li przyzwyczaimy psa do niezachowywania porz dku w

mieszkaniu to pó niej mo emy mie problemy z tym, ze pies nie b dzie dbał o czysto , czyli

na przykład b dzie brudny wchodził na dywan, albo wskakiwał na łó ko wła ciciela.

Nale y zwraca uwag na to, aby obca osoba nie karmiła naszego pupila. Nie mo na tez

pozwala obcym na przywoływanie i głaskanie psa. Przez takie cos pies mo e si w przyszło ci

łasi do ka dego napotkanego człowieka, a ju na pewno nie b dzie w stanie broni naszej

posesji, ani tym bardziej nas samych.

Aby pies szybko przyzwyczaił si do swojego imienia powinno si przy podawaniu jedzenia

wymawia jego imi , tak samo przy głaskaniu.

Wszystko, o czym powiniene pami ta przy tresurze i wychowaniu psa:

Zaczn od zacytowania słów Henrego Davida Thoreau:

„Kiedy w twoim kierunku biegnie jaki pies, zagwizdaj na niego.”

Autor: Wojciech Szyma ski Wszelkie Prawa Zastrze one

Strona

31

1. Wszystkie zwierz ta ucz si i działaj dla okre lonych korzy ci.

To znaczy, e aby psa nauczy czego musisz go po prostu przekupi !!! Tak, przekupi !!!

Najlepiej jakim smakołykiem, w pó niejszym okresie wystarczy tylko podrapanie za uchem,

albo pod szyj (zale y od upodoba psa).

2. Podczas nauki psa powiniene by spokojny, albo przynajmniej nie okazywa swojego

podenerwowania.

Chodzi o to, e w ko cu pies zacz łby si Ciebie ba i podczas nauki nie my lałby powinien

tym, co powinien zrobi , aby dosta nagrod , tylko o tym, czego nie powinien robi , aby jego

pani/pan si nie denerwował(a).

3. W czasie nauki powiniene oprócz nagrody rzeczowej (np. jedzenia), obdarza ten

czułym słowem i przynajmniej od czasu do czasu go pogłaska .

Piesek poczuje si pewniej i b dzie zwracał wi ksz uwag na Twoje polecenia.

4. Nie zaczyna szkolenia zbyt wcze nie.

Je li zaczniesz trenowa swojego zwierzaka zbyt wcze nie to nic Ci to nie da. Je li nawet

zdob dziesz si na tak ci k prac to potrwa Ci ona dłu ej ni jakby zacz ł tresowa psa w

odpowiednik przedziale wiekowym. Jako doln granice wiekow uwa a si 6 miesi cy.

5. Nie tresuj zbyt starych psów.

Rzecz chyba zrozumiała. Z psami jest jak z lud mi – po przekroczeniu pewnego wieku niektóre

informacji ju do nich nie docieraj . I cho by niewiadomo jak si starał i tak nic Ci to nie da!!!

Wła ciwie to jeszcze nie słyszałem ile najwi cej lat mo e mie zwierzak by podda go tresurze,

wydaje mi si , ze to zale y te od indywidualnych cech ka dego osobnika. Zawsze mo na

spróbowa – tylko uwa aj, aby nie przesadzi .

6. W czasie wicze nic nie powinno rozprasza uwagi zwierz cia.

To pewnie te oczywiste, ale lepiej o tym wspomn !!! Je eli pójdziesz z psem na boisko, na

którym b dzie ju mnóstwo innych zwierz t to na pewno pies nic si nie nauczy. Po prostu

b dzie miał ochot bawi si z innymi, a nie poznawa jakie tam nowe sztuczki. Moim

zdaniem najlepszym miejscem na wiczenia jest jaki cichy pokój w domu. I lepiej uprzed

domowników, aby nikt nie wchodził do tego pokoju w czasie praktyk.

7. Zwró uwag na mo liwo ci psa.

Nie staraj si za wszelk cen nauczy psa jakiej sztuczki – czasami po prostu niektóre

zwierz ta si do tego nie nadaj . Ja sam mam psa, który potrafi zaledwie kilka rzeczy. No bo po

co zmusza zwierz do jakiej bardzo trudnej sztuki? Czasem bywa, e psy mog si czego

ba , a w sztuce wła nie ta rzecz mo e odgrywa istotn

Autor: Wojciech Szyma ski Wszelkie Prawa Zastrze one

Strona

32

8. Nie wydawaj niestosownych komend.

Zwró my uwag na reakcj zwierz t, które dokładnie poinstruowane jak maj post pi , jednak

nie wypełniaj polece . Czy posłuchałby komendy, wiedz c, e, to co masz zrobi , jest

szkodliwe? Nie? Pies tak samo nie posłucha Twojej komendy, je li wykonanie jej mo e by dla

niego szkodliwe. Taj jak nie nauczysz człowieka skaka w przepa tak samo nie nauczysz psa

na przykład aportowania pal cego si kija. Ka de polecenia powinno by przemy lane. Psy s

bardzo inteligentne i m dre. Nie nara swojego zdrowia lub ycia tylko dla czyjej

przyjemno ci.

9. Zastanów si czy jest Ci to potrzebne.

Tak. I to bardzo powa nie si zastanów czy s Ci do czego potrzebne sztuczki, które masz

zamiar nauczy swojego psa. Je li masz jakie powa niejsze plany zwi zane z twoim psem to w

porz dku, ale je li chcesz nauczy psa sztuczki tylko po to by chwali si przed kolegami – to

raczej nie warto. Oczywi cie nie oznacza to, e pies nie powinien niczego umie . Uwa am

tylko, e nale y uczy zwierz ta tylko takich rzeczy, które mog si przyda , lub delikatnie

wprowadzi dyscyplin w ycie zwierz cia.

10. W naszym kraju obowi zuje co takiego, jak: „USTAWA O OCHRONIE ZWIERZ T”

Pozwol sobie zacytowa kilka fragmentów tego dokumentu:

• „Warunki wyst pów, treningów i tresury oraz metody post powania ze zwierz tami

wykorzystywanymi do celów rozrywkowych, widowiskowych, filmowych, sportowych i

specjalnych, nie mog zagra a ich yciu i zdrowiu ani powodowa cierpienia.”

• „Zabrania si stosowania wobec zwierz t farmakologicznych i mechanicznych metod i

rodków dopinguj cych.”

• „Zabrania si wykorzystywania zwierz t w widowiskach i sportach nosz cych znamiona

okrucie stwa, w szczególno ci zabrania si organizowania walk z udziałem byków, psów.”

• „Zabrania si zmuszania zwierz t do wykonywania czynno ci, które powoduj ból lub s

sprzeczne z ich natur .”

11. Przed zacz ciem, jakiejkolwiek tresury dobrze zastanów si czy b dziesz miał czas i czy

b dzie Ci si chciało po wi ci psu wystarczaj co wiele tego czasu i wyrozumiało ci.

Ka dy wie, e nauka sztuk jakiegokolwiek zwierz cia jest trudna, mozolna i wymagaj ca

nakładu wielkiej ilo ci czasu i niekiedy pieni dzy.

Autor: Wojciech Szyma ski Wszelkie Prawa Zastrze one

Strona

33

I tak jeszcze dodam od siebie: Uwa aj, aby podczas wicze nie wyrz dził zwierz ciu

krzywdy. Pami taj to tylko zwierze i nigdy nie dorówna inteligencj człowiekowi. We te pod

uwag fakt, e nikt nie lubi usługiwa innym – zwierz ta równie !!!

GDY PIES RZ DI W DOMU

Pewnie cz sto zastanawiasz si , dlaczego Twój pies tak ci gnie podczas

spaceru, albo, dlaczego ci gle " ebra" o jedzenie przy stole. Ja te si nad tym

zastanawiałem. Bardzo mnie intrygowało zachowanie mojego psa. Wła nie,

dlatego po wi ciłem sporo czasu i pieni dzy na ksi ki dotycz ce zachowania

zwierz t - w tym psa. Długo czytałem i starałem si stosowa do wszystkich

wskazówek zawartych w publikacjach i wszelkiego rodzaju poradnikach. Dzi

miało mog powiedzie , e udało mi si pozna obyczaje psów - i to nie jest

art.

Do pewnego czasu mój pies zawsze wyprzedzał mnie na schodach, przechodził pierwszy przez

w skie przej cia, wyrywał smycz z r k podczas wyprowadzania go na spacer, i oczywi cie przy

ka dym posiłku zmuszał wszystkich domowników do dzielenia si z nim.

Teraz jest inaczej. Pies nie wychodzi na schody póki ja nie znajd si u samej góry, zawsze

przepuszcza mnie przez w skie przej cia i co najwa niejsze nie " ebra" przy jedzeniu oraz nie

ci gnie smyczy. I co jest niesamowite nareszcie zacz ł mnie słucha .

Zaczn od podstawowej sprawy. Kupuj c psa musisz pami ta o tym, e od tej pory on chc c

tego czy nie b dzie si Tob opiekował. Chodzi o to, e psy s zwierz tami stadnymi i

najprawdopodobniej pochodz od wilków. W ka dym stadzie jest jedno zwierze dominuj ce,

które sprawuje opiek nad pozostałymi. Dba o po ywienie, chroni i nakazuje czyni pewne

rzeczy. Ale oprócz tego dominuj cy osobnik zawsze je pierwszy, pi najdogodniejszych

miejscach i prowadzi stado, czyli po prostu ci gnie smycz.

Wielu osobom okre lenie

pies dominuj cy nasuwa na my l widok tocz cej pian bestii gotowej

zagry wszystko, co si rusza. Jednak prawda jest troch inna.

Pies dominuj cy to taki, który uwa a, ze nale mu si pewne przywileje i obowi zki

i próbuje si z tego wywi za .

Przykładem zachowania dominuj cego psa jest

wchodzenie na nasze łó ko. Pies uwa a, ze

skoro ma (według niego) najwy sz pozycje w "stadzie", to nale y mu si najwygodniejsze

miejsce do le enia. Cho w przypadku małych piesków nie wydaje si to problemem, to

pomy lmy sobie, co mo e si sta , jak taki akita, rotweiller, lub dog przep dzi nas kiedy z

łó ka.

Autor: Wojciech Szyma ski Wszelkie Prawa Zastrze one

Strona

34

Wielu ludzi mówi o tym, e

psy pi na ich ło ach. Niemal wszystkie psy maj przy tym

własne posłanka do spania. Wi kszo z nich równie w ci gu dnia ignoruje przeznaczone im

posłania, wybieraj c sobie na odpoczynek całkowicie inne miejsce. Je li w domu miejsce psa do

spania jest nietkni te, a on sypia tam, gdzie mu si podoba, to, kto tam jest DOMINANTEM?

Oczywi cie pies!!!

Dlatego wła nie musimy przynajmniej od czasu do czasu usi

na posłaniu psa - tak, aby on

zobaczył, e nam wolno le e na jego miejscu, a jemu na naszym nie!!! To jest bardzo wa ne. A

je li pies warczy na was jak chcecie zaj c jego miejsce - to nie przejmujcie si tym, po prostu

trzeba usi

koło niego. Sam odejdzie.

Innym zachowaniem psa dominuj cego jest

bronienie swojej miski, ko ci, czy zabawki wg

zasady: "Moje i wara od tego!", gdy pies nie musi si dzieli swoja własno ci . Wylegiwanie

si w przej ciu to tez okazywanie pozycji dominanta, gdy w ten sposób pilnuje on stada.

Je li twój pies przejawia poni sze skłonno ci, to znaczy, ze dostał od Ciebie informacje, ze

znajduje si w sforze na wysokiej pozycji (ludzie cz sto to robi nie wiadomie).

Aby unikn takiego zachowania musisz pokaza , e to nie on jest zwierz ciem dominuj cym w

grupie domowników, ale na przykład TY. Wtedy pies b dzie zwolniony z obowi zków psa -

szefa, a to na pewno ułatwi ycie i jemu i Tobie.

Musisz przesta dawa psu jedzenie na ka de jego zawołanie, a wła ciwie szczekni cie. Jak

kilka razy pies nie dostanie pokarmu na zawołanie to zrozumie, e to człowiek jada pierwszy,

czyli to wła nie człowiek ma wy sz pozycj w stadzie. Nie znaczy to oczywi cie, e

powiniene głodzi psa - powiniene dawa mu posiłki o okre lonych porach, a nie, co chwila,

gdy pies si łasi.

Cz sto zdarza si , e pies

warczy, gdy próbujemy odebra mu jedzenie. Pami ta nale y, e

ka dy szczeniak w gnie dzie uczy si pilnowa swojego jedzenia, bo je li tego nie robi to

pó niej chodzi głodny. Proponuj nast puj c , sprawdzona metod :

Zamiast posiłku poda obro ni t mi sem ko , po paru minutach podchodzi do psa i zaczyna

go głaska . Je li szczeni zaczyna warcze na człowieka, to i po jaki psi smakołyk i dokona

wymiany. Podsun smakołyk pod pyszczek zwierz cia, a gdy si nim zajmie wsi

ko . Po

chwili odda ko . Dzi ki temu pies zrozumie, e nie mamy złych zamiarów. T czynno

powinno wykonywa si a do momentu, gdy pies przestanie warcze .

Kto mo e zapyta , czy nie pro ciej byłoby złapa za szmaty i porz dnie skór przetrzepa ?

Je li idzie o problem warczenia przy jedzeniu, to pewnie byłoby pro ciej. Ale po pierwsze: po

co bi psa, po drugie proponowana nauka daje nam 100% pewno ci, e jak pies złapie co na

spacerze, to nie b dzie z tym przed nami uciekał, tylko gdy go zawołamy to do nas to

przyniesie, lub zostawi na komend .

Inn spraw , której powiniene pami ta to, to, e zanim podasz psu pokarm, sam powiniene

co przegry - to b dzie kolejny dowód na to, e Ty jeste panem - bo ty jesz pierwszy, jak

jemu by podawał jedzenie jako pierwszemu to by sobie my lał: "aha, ja jem pierwszy, czyli ja

jestem ich szefem.”

Podczas posiłku nale y psa pogłaska - nie chodzi tu o czuło , lecz o gest

podporz dkowywania (pies dominant kładzie łap na szyi psa podporz dkowanego).

Autor: Wojciech Szyma ski Wszelkie Prawa Zastrze one

Strona

35

Kolejna rzecz:

przechodzenie przez drzwi: psy zawsze si pchaj , eby wychodzi , albo

wchodzi do domu jako pierwsze - nie mo esz dopu ci , aby tak działo si dalej. Je li razem z
psem, gdzie wychodzicie, a on ju ustawił si pod drzwiami powiniene delikatnie otworzy

drzwi, a potem je zamkn , w taki sposób aby troch dotkn nosa zwierz cia i aby go to
zabolało w niewielkim stopniu. Je li tak zrobisz to pies odsunie si od drzwi, ty wyjdziesz
pierwszy, a on sobie pomy li: "on wychodzi jako pierwszy, czyli jest bardziej wa ny ni ja".

Cz sto zdarza mi si słysze , e

pies kogo pogryzł. Zazwyczaj nie s to powa ne pogryzienia,

tylko niezbyt mocne kłapni cia z bami. Jednak takie zachowanie wiadczy o tym, e pies ma w
domu za wysok pozycj (wszystkie zachowania psa wypływaj z jego hierarchii w stadzie), a
wła ciciel swoim zachowaniem go sprowokował. Jest to typowy przykład agresji na tle

dominacyjnym. Gdy zauwa ymy, e pies zaczyna wymusza na nas coraz wi cej rzeczy znaczy
to, e za du o mu pozwolili my. Nie nale y wtedy podnosi swojej pozycji sił , gdy mo e
mie to powa ne konsekwencje. Je li jest to pies rasy obronnej (od których wymagana jest

wi ksza agresja) najlepiej uda si do profesjonalnego behawiorysty, gdy własnor cznie
mo na tylko pogorszy spraw . Wa ne jest, aby podczas zabaw siłowych z psem nie dawa mu
ci gle wygrywa , bo wtedy b dzie mu si wydawało, e jest najsilniejszy i wszystko mu wolno.

Ogólnie pisz c powiniene :

1. Wyegzekwowywa , by pies nie spał w Twoim łó ku o nie wylegiwał si na fotelach, je li ma

własne posłanie.

2. Przygotowywa jedzenie dla psa w jego obecno ci, ale przed podaniem pokarmu psu samemu

zje , chocia pół kromki z czym tam.

3. Przep dza psa z drogi, kiedy utrudnia przemieszczanie si .

4. Nie pozwala przechodzi psu pierwszemu przez drzwi.

5. Kontrolowa wszystkie gry i zabawy.

Musisz przyzwyczai psa, e na ró ne przywileje musi on sobie zasłu y - głaskanie, smakołyki

itp. Wystarczy jakiekolwiek proste wiczenie np. "popro ".

Te proste sposoby s dostosowane do mo liwo ci pojmowania psa. Co wi cej, ustawiaj nas w

pozycji przewodnika, który decyduje o wszystkim. Niezwykle wa ne jest, aby zasady

post powania w stadzie zostały ustalone od samego pocz tku i były zawsze przestrzegane.

Mo esz by pewny, e je li zastosujesz si do wszystkich poznanych wskazówek ju wkrótce

sko cz si twoje problemy z psem.

Autor: Wojciech Szyma ski Wszelkie Prawa Zastrze one

Strona

36

All rights reserved. No parts of this publication may be reproduced, stored in a retrieval system or

transmitted, in any firom or by any means, electronic, mechanical, photocoping, recording or otherwise.

Wszystkie prawa zastrze one. adna cz tej publikacji nie mo e by powielana ani rozpowszechniana za

pomoc urz dze elektronicznych, mechanicznych, kopiuj cych, nagrywaj cych i innych bez pisemnej zgody

posiadacza praw autorskich.

Autor:

Wojciech Szyma ski

na podstawie zamieszczonej poni ej bibliografii i własnych obserwacji

!

! " #

$

%

&

'

&

())

* +

,

- . /

0

& 1

'

& 2

# ,

&

3 +4

- . 4

5

& 6 7

&

%

8

7 9

&

: +1 ;

; - . 4

5

&

%

8

7 9

&

< +=

- . >

0

&

%

8

7 9

&

? /

,

@#

! AB'!

?C*(DE*DD & #

0

&

F +

&

-

G +7

H

- " 7 #

&

*& )()

) +$

%

%

$

&

'

0

I

9.

+

.

;

J .

>

K 6 ; &

L 'L L

&

F

#

&

%

8

7 9

&

& ())