45

E

LEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 1/97

amatora. W literaturze mo¿na co jakiœ
czas spotkaæ uk³ad amatorskiego gene-
ratora, ale z regu³y jest to urz¹dzenie,
gdzie trzeba nawijaæ w³asnorêcznie cew-
ki, co nie nale¿y do przyjemnoœci dla po-
cz¹tkuj¹cych konstruktorów. Kolejnym
problemem jest prze³¹cznik zakresów,
który jest niezbêdnym elementem gene-
ratora wielopasmowego. Poni¿ej prezen-
tujemy prosty generator, który zosta³ za-
projektowany w taki sposób, aby przy
minimum iloœci elementów uzyskaæ po-
krycie szerokiego zakresu od fal d³ugich
a¿ po koniec fal krótkich. Autorowi cho-
dzi³o o uzyskanie takich sygna³ów po-
trzebnych do strojenia miêdzy innymi

uk³adów poœredniej czêstotliwoœci (455
kHz, 465kHz, 9MHz, 10,7MHz) oraz ob-
wodów rezonansowych odbiorników czy
nadajników w zakresie pasm amators-
kich (1,8, 3,5, 7, 10, 14, 18, 21, 24, 27,
28MHz).

Jak to dzia³a?

Schemat elektryczny generatora jest

przedstawiony na rysunku 1 . W uk³adzie
generatora zastosowano uk³ad scalony
UL1202 (przypominaj¹cy wygl¹dem
tranzystor), zaœ w uk³adzie separatora
tranzystor polowy BF245. Uk³ad zosta³
uproszczony do niezbêdnego minimum
przy zachowaniu dobrej stabilnoœci czês-
totliwoœci i szerokiego pasma genero-
wanych sygna³ów. Jedynym elementem
dodatniego sprzê¿enia zwrotnego jest
kondensator C1 w³¹czony pomiêdzy we-
jœcie a wyjœcie uk³adu scalonego. Czês-
totliwoœæ wyjœciowa generatora zale¿y
od wartoœci elementów LC w³¹czonych
w obwód wyjœciowy uk³adu scalonego
zgodnie ze szkolnym wzorem:

f

LC

=

1

2

π

Zmianê zakresów generowanych

czêstotliwoœci uzyskano za poœrednict-
wem prze³¹cznika Pz. W jego œrodko-
wym po³o¿eniu cewki L1 L2 L3 s¹ po³¹-
czone szeregowo (maksymalna induk-
cyjnoœæ - 528µH) i przy wkrêconych roto-
rach kondensatorów zmiennych C2 C3

Rys. 1. Schemat ideowy generatora.

Do czego to s³u¿y?

Generator w.cz. w pracowni elektro-

nika-radioamatora jest bardzo potrzeb-
nym przyrz¹dem. S³u¿y jako Ÿród³o syg-
na³u sinusoidalnego do ró¿nego przpro-
wadzania testów, strojenia, uruchamia-
nia urz¹dzeñ wielkiej czêstotliwoœci.
Fabryczne takie generatory to z regu³y
generatory sygna³owe pracuj¹ce w za-
kresie od kilkudziesiêciu kHz do kilkuset
MHz. S¹ doœæ skomplikowanymi urz¹-
dzeniami wyposa¿onymi w syntezery
oraz cyfrowe skale odczytu czêstotli-
woœci i s¹ doœæ drogimi urz¹dzeniami,
nieosi¹galnymi na przeciêtn¹ kieszeñ

2127

Prosty generator w.cz.

46

E

LEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 1/97

WYKAZ ELEMENTÓW

Rezystory
R1: 47k

Ω

...100k

Ω

R2: 470

Ω

potencjometr

obrotowy
Kondensatory
C1, C4: 6,8pF
C2, C3: 380/320pF kondensator
zmienny z przek³adni¹
C5, C6: 1nF
C7: 100nF
Pó³przewodniki
US1: UL1202
T1: BF245
D³awiki
L1: 1µH
L2: 27µH
L3: 500µH
Ró¿ne
Pz: prze³¹cznik z zerem po œrodku
(3 pozycyjny)

na wyjœciu uzyskuje siê czêstotliwoœæ
oko³o 300kHz. Przy minimalnej pojem-
noœci kondensatorów uk³ad generuje
maksymaln¹ czêstotliwoœæ oko³o
1,5MHz.

Obni¿enie indukcyjnoœci poprzez

zwarcie cewki L3 powoduje, ¿e wypad-
kowa indukcyjnoœæ wynosi teraz 28µH
i uzyskujemy drugi zakres czêstotliwoœci
1,5...6MHz. Trzeci zakres czêstotliwoœci
6...30MHz uzyskano dziêki w³¹czeniu tyl-
ko cewki L1 o wartoœci 1µH (L2 L3 zwar-
te). Sygna³ w.cz. poprzez kondensator
C4 jest podany na wtórnik Ÿród³owy na
tranzystorze polowym BF245 który sta-
nowi separator dopasowuj¹c du¿¹ impe-
dancjê wyjœciow¹ uk³adu scalonego do
wymaganej niskiej impedancji wyjœcio-

Rys. 2. Schemat monta¿owy uk³adu.

Rys. 3. Szkic p³yty czo³owej.

wej generatora. Bezpoœrednio w obwód
Ÿród³a jest w³¹czony potencjometr R2
s³u¿¹cy do regulacji amplitudy sygna³u
wyjœciowego. Na wyjœciu znajduj¹ siê
dwa gniazda BNC:
- G1 (po³¹czone z suwakiem potencjo-

metru) napiêcie regulowane w zakre-
sie 0...1V

- G2 napiêcie o sta³ej amplitudzie do

miernika czêstotliwoœci

Monta¿ i uruchomienie

Uk³ad modelowy zmontowano sposo-

bem przestrzennym bez u¿ycia p³ytki
drukowanej wed³ug szkicu przedstawio-
nego na rysunku 2 . Uk³ad zabudowano
w obudowie po radiotelefonie FM315.
Oczywiœcie czytelnicy odwzorowuj¹cy

ten uk³ad mog¹ wykorzystaæ ka¿d¹ inn¹
metalow¹ obudowê, a nawet i plastiko-
w¹. Jako cewki L1, L2, L3 wykorzystano
fabryczne d³awiki o indukcyjnoœciach
1µH, 27µH, 500µH, zaœ jako kondensator
zmienny - agregat 380+320pF z prze-
k³adni¹ zêbat¹ 1:3.

Poprawnie zmontowany uk³ad nie wy-

maga dodatkowych regulacji podczas
uruchomienia. Przy monta¿u nale¿y
zwróciæ uwagê na wyprowadzenia elek-
trod tranzystora oraz uk³adu scalonego
oraz sprawdziæ aby kondensator zmien-
ny nie mia³ zwarcia w ¿adnym po³o¿eniu
rotora. Do zasilania mo¿na wykorzystaæ
bateriê 9V lub zasilacz stablizowany
9...12V. Po zmontowaniu urz¹dzenia
sprawdzamy przebieg sygna³u za po-
œrednictwem oscyloskopu, zaœ czêstotli-
woϾ przy pomocy cyfrowego miernika
czêstotliwoœci do³¹czonych do gniazda
G2. Obok pokrêt³a kondensatora mo¿na
nanieœæ choæby prowizoryczn¹ skalê, co
mo¿e wyeliminowaæ koniecznoœæ ko-
rzystania z dodatkowego miernika czês-
totliwoœci.

Modelowy generator mia³ nastêpuj¹-

ce zakresy czêstotliwoœci:
I: 310kHz...1620kHz (œrodkowe po³o¿e-

nie prze³¹cznika)

II: 1390...6120kHz (dolne po³o¿enie

prze³¹cznika)

III: 6100...31800kHz (górne po³o¿enie

prze³¹cznika)

Andrzej Janeczek

Komplet podzespo³ów z p³ytk¹ jest

dostêpny w sieci handlowej AVT

jako "kit szkolny" AVT-2127.