ARKA PRZYMIERZA

*Obecno

ść Boga w Izraelu przejawia się na wiele różnych sposobów. Jednym ze znaków widzialnych tej

obecno

ści jest — i to z podwójnego tytułu — arka; w skrzyni o rozmiarach 125 x 75 cm znajduje się dziesięć owych

s

łów, które zostały wypisane palcem Bożym na kamieniu

(Pwt 10,1-5)

. Skrzynia ta, nakryta z

łotą płytą, czyli

„przeb

łagalnią", i podtrzymywana przez cherubinów, jest tronem albo podnóżkiem Jahwe

(Ps 132,7

;

1Krn 28,2)

. Tak

tedy Jahwe „zasiadaj

ąc na cherubinach"

(1Sm 4,4

;

Ps 80,2)

ma pod w

łasnymi nogami swoje słowo.

Arka, przechowywana pod namiotem, jest ruchomym sanktuarium, towarzysz

ącym Izraelowi od samych jego

pocz

ątków, od wyruszenia spod Synaju, aż do zbudowania *świątyni, w której zostanie umieszczona. Odtąd

świątynia wysunie się na plan pierwszy, arka zaś utraci swoje znaczenie: nie mówi się już o niej w tekstach. Przestaje

ona istnie

ć najprawdopodobniej ze świątynią w czasach wygnania. Wydaje się, że w drugiej świątyni arkę

zast

ępowała „przebłagalnią" przy sprawowaniu kultu. Poprzez arkę Bóg przymierza objawiał swoją obecność

po

środku ludu, by kierować i opiekować się nim i aby zaznajamiać go ze swoją nauką i wysłuchiwać jego modlitw.

I. OBECNO

ŚĆ BOGA POPRZEZ JEGO CZYNY

Arka konkretyzuje czynn

ą obecność Boga w okresie wyjścia i podczas zdobywania Ziemi Obiecanej. Najstarsze

relacje o tych wydarzeniach ukazuj

ą nam * Jahwe jako Tego, który osobiście kieruje krokami swojego ludu na

pustyni; przenoszeniu arki towarzyszy wojenna pie

śń

(Lb 10,35

;

1Sm 4,5)

; arka jest emblematem

świętej *wojny i

świadczy o tym, że Jahwe, ,,mocarz wojny"

(Wj 15,3)

, sam uczestniczy w urzeczywistnianiu obietnicy w momencie

przeprawy przez Jordan, przy zdobyciu Jerycha, podczas wojny z Filistynami. Przy sanktuarium w Szilo pojawia si

ę

w zwi

ązku z arką wyrażenie *„Jahwe Sabaoth"

(1Sm 1,3

;

1Sm 4,4

;

2Sm 6,2)

. Dzi

ęki owym wojennym dziejom arka

zachowa

ła swój sakralny charakter, lecz była równocześnie czymś, co budziło lęk i świadczyło zarazem

dobrodziejstwa. Uto

żsamia się ją z Bogiem i nadaje się jej Jego *imię

(Lb 10,35; 1Sm 4,7)

. Jest ona „chwa

łą Izraela"

(1Sm 4,22

; por.

Lm 2,1)

, si

łą Wszechmocnego dla Jakuba, obecnością Boga świętego pośrodku Jego ludu.

Domagaj

ąc się *świętości od każdego, kto chce się do niej zbliżyć

(1Sm 6,19n

;

2Sm 6,1-11

; rytua

ł kapłański),

ukazuje arka wolno

ść Boga, który nie pozwala się zagarnąć przez lud, choć nie przestaje działać dla jego dobra

(1Sm

4—6)

.

Historia arki zna jej apogeum, ale równocze

śnie i jej zmierzch, kiedy to Dawid sprowadza ją uroczyście, wśród

ogólnej rado

ści, do Jerozolimy

(2Sm 6,12-19

; por.

Ps 24,7-10)

, gdzie znajduje si

ę dla niej pomieszczenie

(Ps 132)

i

gdzie Salomon ustawia j

ą ostatecznie w świątyni

(1Krl 8)

. A

ż dotąd ruchoma, arka była w pewnym sensie do

dyspozycji szczepów; od czasu proroctwa Natana

(2Sm 7)

*przymierze przechodzi na pokolenie Dawida, który

zjednoczy

ł cały naród. Jerozolima i świątynia odziedziczą to, co dotychczas było charakterystyczne dla samej arki.

II. OBECNO

ŚĆ BOGA POPRZEZ JEGO SŁOWA

Arka jest tak

że pomieszczeniem *słowa Bożego. Najprzód, ponieważ znajdują się w niej dwie tablice *Prawa,

utrwala ona niejako w Izraelu *

świadectwo, które Bóg wydał o sobie samym; świadczy o objawieniu woli Bożej

(Wj

31,18)

i o odpowiedzi, jak

ą Izrael zareagował na słowo Boże

(Pwt 31,26-27)

. Arka przymierza, arka

świadectwa —

oto wyra

żenia, które określają arkę w jej powiązaniach z warunkami *przymierza, wyrytymi, dla obydwu stron, na

tablicach.
Arka przed

łuża również w pewien sposób spotkanie z Bogiem na górze Synaj. W okresie wędrówki po pustyni,

kiedy *Moj

żesz chce zasięgnąć u Boga jakiejś rady albo otrzymać od Niego jakieś dobrodziejstwo dla ludu

(Wj

25,22)

, albo odwrotnie, chce wstawia

ć się za ludem u Niego

(Lb 14)

, wtedy wchodzi do namiotu, gdzie ponad ark

ą

Jahwe mówi do niego — „i rozmawia

ł z nim twarzą w twarz, tak jak się rozmawia z przyjacielem"

(Wj 33,7-11

;

Wj

34,34

;

Lb 12,4-8)

.

Potem Amos b

ędzie przedstawiał swoje pouczenia pochodzące od samej arki jakby z nowego Synaju

(Am 1,2)

— a

Izajasz zostaje powo

łany na proroka akurat wtedy, kiedy się będzie modlił przed arką

(Iz 6)

. W czasach ju

ż

pomoj

żeszowych właśnie przed arkę ludzie przychodzą na spotkanie z Bogiem; albo by, jak Samuel

(1Sm 3)

, s

łuchać

Jego s

łowa, zasięgnąć u Niego rady za pośrednictwem kapłanów, którzy są stróżami i tłumaczami *Prawa

(Pwt

31,10nn

;

Pwt 33,10)

, albo by, jak Anna

(1Sm 1,9)

lub Dawid

(2Sm 7,18)

, modli

ć się do Boga. Jest to pewien rodzaj

„nabo

żeństwa" do arki, które przeniesie się z czasem także do świątyni (modlitwy Salomona:

1Krl 8,30

, Ezechiasza:

2Krl 19,14)

.

III. ARKA W NADZIEJACH IZRAELA I W NOWYM TESTAMENCIE

Jeremiasz, ju

ż po r. 587, nie każe żałować zaginionej arki, ponieważ nowa *Jerozolima, mająca się stać ośrodkiem

wszystkich *narodów, b

ędzie tronem Jahwe

(Jr 3,16-17)

, a w nowym przymierzu prawo b

ędzie wypisane w *sercach

(Jr 31,31-34)

. Ezechiel pos

ługuje się obrazem arki jako ruchomej siedziby Jahwe, aby pokazać, że *„Chwała"

opuszcza zbrukan

ą świątynię i przyłącza się do tych; którzy są na wygnaniu: od tej pory Bóg będzie obecny w *

„Reszcie", która jest spo

łecznością świętą

(Ez 9—11)

. Judaizm

żywił nadzieje na ponowne pojawienie się arki przy

ko

ńcu świata

(2Mch 2,4-8)

. co jest ukazane w Apokalipsie

(Ap 11,19)

W rzeczywisto

ści Nowy Testament

stwierdza,

że arka znalazła swoje „wypełnienie" w Chrystusie, jako Słowie Bożym, które zamieszkało pomiędzy

lud

źmi

(J 1,14

;

Kol 2,9)

, dzia

łając dla ich zbawienia

(1Tes 2,13)

, czyni

ąc się ich przewodnikiem

(J 8,12)

i staj

ąc się

prawdziw

ą przebłagalnią

(Rz 3,25

; por.

1J 2,2

;

1J 4,10)

.