PRZEWODNIK 2007/2008

BEZPIECZNA

FLOTA

PRZEWODNIK
KIEROWCY
FLOTOWEGO

PRZEWODNIK
KIEROWCY
FLOTOWEGO

Copyright by Stowarzyszenie Partnerstwo dla Bezpieczeństwa Drogowego,
Warszawa 2007
Wszelkie prawa zastrzeżone.

ISBN 978-83-926275-4-8

Wydawca:
Stowarzyszenie Partnerstwo
dla Bezpieczeństwa Drogowego

ul. Świętokrzyska 18, lok.413
00-052 Warszawa

tel. [phone]
fax: [phone]

email: [e-mail]
www.partnerstwodlabezpieczenstwa.pl

Redakcja:
Piotr Robakowski, Małgorzata Kozłowska

Projekt i opracowanie graficzne:
Michał Sobański

Zdjęcie na okladce:
Ewa Kuchta

Drukarnia:
PUH „Danmar”

Podziękowania
Autorzy Przewodnika dziękują wszystkim członkom Stowarzyszenia Partnerstwo
dla Bezpieczeństwa Drogowego, zaangażowanym we wspólną inicjatywę Bez-
pieczna Flota.
Dziękujemy także instytucjom wspierającym Przewodnik – Global Road Safety
Partnership, Krajowej Radzie Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego oraz przedstawi-
cielom Banku Światowego w Warszawie.

Partnerstwo dla Bezpieczeństwa Drogowe-
go powstało w 2005 roku. Wywodzi się
bezpośrednio z działajacego od 2000 r.
w Ministerstwie Transportu Polskiego Ko-
mitetu GRSP.

Obecnie Stowarzyszenie zrzesza kilkunastu partnerów biznesowych (3M, ABB, BP,
DaimlerChrysler Automotive Polska, DaimlerChrysler Fleet Management, DHL
Express, Fleet Logistics Poland, FM Consulting, General Motors, Michelin, Renault,
Shell, Solaris Bus & Coach, PKN Orlen, Total, Telekomunikacja Polska, Vessel),
organizacje pozarządowe i stowarzyszenia (Fundacja Krzysztofa Hołowczyca
„Kierowca Bezpieczny”, Forum Odpowiedzialnego Biznesu, Polski Czerwony Krzyż,
Stowarzyszenie „Droga i Bezpieczeństwo”, Zrzeszenie Międzynarodowych
Przewoźników Drogowych, Polski Związek Przemysłu Motoryzacyjnego) oraz
ośrodki naukowo-badawcze (Instytut Transportu Samochodowego).
Patronat objęły Krajowa Rada Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego, Bank
Światowy, Minister Zdrowia oraz Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji.

PRZEWODNIK

KIEROWCY

FLOTOWEGO

SPIS TREŚCI

04

Wstęp

05

Dekalog kierowcy

materiał Stowarzyszenia
Partnerstwo dla Bezpieczeństwa
Drogowego

06

Zasady bezpiecznej

Ryszard Fonżychowski,

jazdy

Tomasz Talarczyk,
Stowarzyszenie
„Droga i Bezpieczeństwo”

15

Zasady bezpiecznej

Zbigniew Weseli,

eksploatacji samochodu

Szkoła Jazdy Renault

20

Niezbędnik kierowcy

Ryszard Fonżychowski,
Stowarzyszenie
„Droga i Bezpieczeństwo”

22

Check lista

Zbigniew Weseli,
Szkoła Jazdy Renault

23

Eco - driving

Tomasz Talarczyk, Stowarzyszenie
„Droga i Bezpieczeństwo”

26

Podstawowe przepisy

kom. Marcin Książkiewicz,

drogowe

Komenda Stołeczna Policji

28

Procedury

w razie wypadku

Dariusz Szubert,
Polski Czerwony Krzyż

32

Pierwsza pomoc

Dariusz Szubert,
Polski Czerwony Krzyż

36

Memento

Tomasz Talarczyk, Stowarzyszenie
„Droga i Bezpieczeństwo”

38

Słowniczek

Drogi Czytelniku,

Masz przed sobą „Przewodnik kierowcy floto-

wego”, który zawiera mnóstwo praktycznych
wskazówek, które mogą istotnie wpłynąć na ja-
kość, bezpieczeństwo oraz komfort Twojej pracy.
Są one przypomnieniem, a niekiedy uzupełnie-
niem posiadanej przez Ciebie wiedzy z zakresu
prawidłowego i bezpiecznego użytkowania samo-
chodu jako narzędzia pracy.

Życzymy szerokiej drogi!

Stowarzyszenie Partnerstwo

dla Bezpieczeństwa Drogowego

DEKALOG KIEROWCY

11

22

33

4

4

55
6

6
77
8

8

9

9

110

0

Pamiętaj o…

Każdy z nas powinien przyswoić sobie
dziesięć podstawowych zasad przydatnych
na drodze. Zagwarantujmy sobie i innym
komfort, a przede wszystkim
bezpieczeństwo.

Pamiętaj samochód jest jak broń – nieodpowiednio
użyty może zabić

Prowadź zgodnie z przepisami – bez kompleksów,
że inni Cię wyprzedzają

Bądź tolerancyjny – inni użytkownicy ruchu
drogowego, zwłaszcza początkujący lub osoby
starsze, mogą być gorszymi kierowcami od Ciebie,
potrzebują czasu na podjęcie właściwej decyzji

Zachowaj ostrożność – pieszy nie ma szans
w zderzeniu z pojazdem

Zwolnij – szybkość zabija

Zawsze dbaj o dobry stan techniczny samochodu

Zawsze zapinaj pasy bezpieczeństwa i pilnuj by to
samo uczynili pasażerowie – odpowiadasz za ich
bezpieczeństwo

Nie prowadź samochodu pod wpływem alkoholu
i innych środków odurzających

Odpocznij, kiedy czujesz się zmęczony – lepiej
dojechać później niż wcale

Nie ryzykuj na drodze – odpowiadasz za życie własne,
pasażerów i innych uczestników ruchu drogowego

6

Naucz się
właściwych
zachowań na drodze

Przestrzeganie zasad bezpiecznej jazdy
i przepisów ruchu drogowego jest podsta-
wową cechą rozsądnego i bezpiecznego
kierowcy.

K

ażdy z nas powinien zdawać sobie sprawę z zagrożeń
w ruchu drogowym i z ryzyka, w które wliczony jest

w zawód kierowcy. Poniżej znajdziesz kilka zasad bezpiecznej
jazdy.

Co wpływa na nasze bezpieczeństwo:

Przed rozpoczęciem jazdy:

l

Bądź trzeźwy przed i w trakcie jazdy!

l

Przed wyjazdem w podróż sprawdź wyposażenie podstawo-
we auta (więcej w rozdziale Check lista)

l

Wcześniej zaplanuj trasę podróży z uwzględnieniem zapasu czasu

l

Zabezpiecz towar oraz wszelkie przedmioty znajdujące się
wewnątrz samochodu przed niekontrolowanym przemiesz-
czaniem się, np.: w przypadku awaryjnego hamowania

l

Przed jazdą skontroluj pojazd z zewnątrz, aby sprawdzić czy
nie pojawiły się jakiekolwiek usterki, które mogłyby mieć
wpływ na potencjalne zagrożenia – np. odpadający zderzak

l

Wyczyść szyby oraz klosze lamp i kierunkowskazów

l

Standardem musi stać się wymiana opon z letnich na zimowe
w ściśle określonym czasie (więcej w rozdziale Bezpieczna
ekspolatacja pojazdu)

W trakcie jazdy

l

Dostosuj prędkość pojazdu do
ograniczeń i warunków na dro-
dze (np. zła pogoda, wypadek,
budowa)

l

Zachowuj kilkusekundowy od-
stęp od poprzedzającego Cię po-
jazdu, przy określeniu odległości
można wspierać się słupkami przy drodze

l

Przewiduj wcześniej manewry skrętu. Przy zamiarze skrętu lub
zmiany pasa ruchu sygnalizuj ten fakt wyraźnie i ze stosow-
nym wyprzedzeniem

l

Zawsze pamiętaj o zasadzie ograniczonego zaufania w sto-
sunku do innych użytkowników drogi

ZASADY BEZPIECZNEJ JAZDY

Żródło: General Motors

l

Hamowanie stopniowe lub dwu-
etapowe zmniejsza ryzyko naje-
chania na tył naszego samocho-
du przez innych użytkowników
drogi

l

Pamietaj, że jazda w deszczu, we
mgle, w warunkach zimowych
bądź nocą wymaga zwiększonej koncentracji i zredukowania
prędkości, rezygnacji z wyprzedzania, a tym samym innego
rozplanowania dnia i czasu przejazdu

l

Uważaj na innych użytkowników dróg (rowerzyści, piesi itp.)
i pamiętaj o ich ograniczonej widoczności na drodze

l

Przed przejazdami kolejowymi zatrzymuj się w stosownej od-
ległości

l

W trakcie kierowania pojazdem nie pal papierosów i nie roz-
mawiaj przez telefon komórkowy

l

Ograniczaj cofanie samochodu do minimum

l

Parkując, pomyśl również o bezpiecznym wyjeździe z parkingu

Na autostradzie

l

Pamietaj! Ruch na autostradzie obywa
się prawym pasem, lewy pas jezdni słu-
ży do wyprzedzania

l

Na całej długości autostrady, z wyjąt-
kiem wyznaczonych miejsc postoju,
obowiązuje zakaz zatrzymywania się

l

Zachowaj szczególną ostrożność ze
wzgledu na dużą prędkość i monoto-
nię jazdy

l

Nie zabieraj autostopowiczów, zatrzymujących się na auto-
stradzie lub węzłach autostradowych

l

Na autostradzie cofanie i zawracanie jest zabronione. Dotyczy
to także Placów Poboru Opłat, jeśli takie istnieją

l

Nie zatrzymuj się bez powodu na pasie awaryjnym, można
z niego korzystać tylko w sytuacjach awarii samochodu

l

W przypadku awarii samochodu zatrzymaj się na pasie awa-
ryjnym i wyjdź z samochodu po stronie pasażera, ubierz ka-
mizelkę odblaskową i za samochodem wystaw trójkąt ostrze-
gawczy

l

Podejdź do najbliższego znajdującego się na poboczu telefo-
nu alarmowego i poinformuj dyspozytora o awarii

l

W każdych warunkach zachowaj szczególną uwagę, szcze-
gólnie gdy na autostradzie ujrzysz żółtą sygnalizację oznacza-
jącą ekipę robotników, wtedy koniecznie zwolnij

l

Jeśli zauważysz na autostradzie wypadek, zwolnij, zachowu-
jąc ostrożność podczas hamowania oraz zawiadom o kolizji

wyspecjalizowane
służby – przez tele-
fon komórkowy (po-
licję, straż pożarną,
pogotowie ratunko-
we) lub przez tele-
fon autostradowy
(dyspozytora ruchu)

Prędkość na polskich autostradach

l

Maksymalna dopuszczalna prędkość wynosi
130 km/h

l

Minimalna prędkość, z jaką możemy się
poruszać to 40 km/h

8

ZASADY BEZPIECZNEJ JAZDY

Przede wszystkim
bezpieczeństwo

Wiele osób jest przekona-

nych, że samochód służbowy
jest najlepszym środkiem trans-
portu na świecie. Bez zobowią-
zań, kar, dysponując dużą mo-
cą, jesteśmy królami szos, do-
prowadzając niejednokrotnie
do sytuacji kryzysowych. Wciąż
jednak żyjemy, więc jesteśmy
świetnymi kierowcami.

Tak właśnie myśli wielu kie-

rowców, nie zauważając i nie
analizując swoich własnych
pomyłek. Mając za kierownicą
jeden cel, pokonać trasę jesz-
cze szybciej niż poprzednim ra-
zem. Wmawiasz sobie, że
wówczas będziesz dobrym
pracownikiem, bo szef wciąż
Cię pogania. Jednak na drodze
nie chodzi tylko o czas. Nie da
się tak jeździć dzień w dzień,
rok w rok, zawsze w wielkim
napięciu, często ocierając się o śmierć, swoją lub innych.

Na wysokich obrotach i w stresie da się wytrzymać kilka mie-

sięcy, może rok lub dwa, ale po tym czasie jesteśmy zawodowo
wypaleni. Wypadki się zdarzają, a życie jest przecież takie pięk-
ne… dopóki trwa!

Czym jazda „służbowa” różni się od „prywatnej”?

Jazda samochodem, zarówno w ce-

lach zarobkowych jak i po pracy, wcale
nie musi być walką o przetrwanie. Ryzy-
ko związane z jazdą można sprowadzić
do rozsądnych granic. Wystarczy znać
i zawsze przestrzegać standardów bez-
piecznej jazdy. To tak samo jak standar-
dy pracy przy komputerze czy kseroko-
piarce. Tyle, że nieostrożny użytkownik
komputera co najwyżej nabawi się bólu
nadgarstka, a przy kserokopiarce może
ubrudzić się tonerem. Tymczasem samo-
chód w złych rękach może stać się narzę-
dziem do zabijania lub okaleczania lu-
dzi… Co trzecia ofiara wypadku drogo-
wego to osoba będąca w pracy lub jadą-
ca do pracy. Wykręcając rocznie 50 i wię-
cej tysięcy kilometrów w służbowych au-

tach jesteśmy narażeni na wypadki w po-

Zawodowiec,

profesjonalista

– to człowiek,

który wyznaczone

zadanie wykona

bezbłędnie

i w terminie.

Nie spieszy się

niepotrzebnie,

unika nadmiernego

ryzyka i działa

według wyuczonych

schematów.

Źródło: Renault

dobnym stopniu, jak górnicy i ry-
bacy dalekomorscy. Największe
ryzyko wypadku towarzyszy no-
wicjuszom, osobom w pierw-
szym roku pracy i w przedziale
wiekowym 18-25 lat.

Jeśli Twoim narzędziem pracy

jest samochód, a zwłaszcza gdy
jesteś na przykład początkują-
cym przedstawicielem handlo-
wym, przeczytaj uważnie ten
podręcznik i zwiększ swoje szan-
se na życie.

Profesjonalny kierowca
– kto to jest?

Czy osoba, która w trzy godzi-

ny dojeżdża z Warszawy do Ka-
towic? Czy osoba, która wykazu-
je się umiejętnościami negocja-
cyjnymi w rozmowie z policjan-
tami? Czy ten, kto na każde ski-
nienie szefa pojedzie na drugi
koniec Polski i wróci w ciągu jed-

nej doby? Czy ten, kto skasował już trzy „fury” i nadal jeździ
„z gazem w podłodze”?

Profesjonalista to osoba, która powierzone zadanie wykona

bezbłędnie i w terminie. Nie spieszy się niepotrzebnie, unika
nadmiernego ryzyka, działając rozważnie i według wyuczonych
schematów.

Najważniejsze jest to, że zawsze osiąga cel. W dobrze zorga-

nizowanej firmie właśnie o to chodzi!

Czymże jest bowiem wypadek drogowy, w którym uczestni-

czymy (będąc przedstawicielem firmy), jak nie zachowaniem nie-
profesjonalnym? Prawie każdy wypadek jest spowodowany
przez ludzkie błędy. Z reguły przez cały ciąg błędów, także ze
strony tego, kto sytuacji wypadkowej nie zainicjował, ale nie
zdołał w porę rozpoznać niebezpieczeństwa i mu zaradzić. Pro-
fesjonalista, odpowiednio przeszkolony i przestrzegający stan-
dardów bezpiecznych zachowań, zapewne by sobie poradził
z zagrożeniem spowodowanym przez innego uczestnika ruchu.
Kierowca z poczuciem misji, lekceważący normy i ograniczenia,
skłonny rzucać na szalę własne oraz cudze życie i zdrowie, nie
zdradza zachowań profesjonalnych. Jest osobnikiem niebez-
piecznym, zarówno dla siebie jak i dla otoczenia.

Kto uczy jeździć profesjonalnie?

Bez względu czy jesteś przedstawicielem handlowym, serwisan-

tem, doradcą, bardzo często pełnisz dodatkowo funkcję kierowcy
samochodu służbowego. Twoje umiejętności i rozwaga na drodze

10

ZASADY BEZPIECZNEJ JAZDY

nie biorą się znikąd. Ktoś musi Cię najpierw nauczyć odpowiednich
umiejętności i zachowań. W dobrze zorganizowanej firmie ktoś
musi Cię nauczyć, jak radzić sobie ze stresem i sytuacjami kryzyso-
wymi na drodze. W firmie powinien być wyraźnie sprecyzowany
regulamin bezpiecznych zachowań na drodze, uwzględniający
między innymi maksymalny czas pracy oraz dystans, jaki można
pokonywać w ciągu dnia, tygodnia, miesiąca itd. Powinieneś za-
poznać się z mechanizmami motywacji do bezpiecznych i profe-
sjonalnych zachowań oraz kontroli i egzekucji zasad bezpiecznej
jazdy w Twojej firmie. Wreszcie powinieneś zostać wtajemniczony
w procedury, jakim się zostaniesz poddany w razie, gdyby doszło
do awarii, kolizji czy wypadku z Twoim udziałem.

Powinieneś zostać prze-

szkolony w

sposobach

bezpiecznego i racjonalne-
go ładowania i rozładowy-
wania pojazdu. Szkolenie
powinno uwzględnić rów-
nież zabezpieczenie ładun-
ku i całego pojazdu przed
kradzieżą, a gdy specyfika
ładunku tego wymaga,
postępowanie w razie stłu-
czenia, rozsypania, rozdar-
cia opakowań lub naczyń,

rozlania się i wyciekania niebezpiecznych substancji albo po-
żaru.

Musisz poznać procedury bezpiecznego tankowania paliwa,

a także regularnego i wiarygodnego pomiaru ciśnienia w oponach.
Zależnie od obciążenia tylnej osi musisz umieć regulować ustawie-
nie kąta padania świateł mijania tak, aby oświetlały one drogę,
a nie korony drzew, rażąc tym samym jadących z naprzeciwka.

Z zamkniętymi oczami powinieneś umieć znaleźć trójkąt

ostrzegawczy, kamizelkę odblaskową, latarkę, apteczkę, nóż do
rozcinania pasów, a także poradzić sobie z wymianą przebitego
koła czy przepalonej żarówki (w nowoczesnych samochodach
wymiany żarówki trzeba dokonać w serwisie). Jeżeli przed zimą
Twoje auto zostanie wyposażone w łańcuchy, warto na sucho
przećwiczyć ich montaż. W sytuacji, gdy będziesz ich potrzebo-
wał, poradzisz sobie w kilka minut, bez konieczności zastana-
wiania się jak je założyć i na które koła. Kursy nauki jazdy uczą
bowiem podstawowych rzeczy, dlatego podejmując pracę, któ-
ra wiąże się z posiadaniem samochodu służbowego, musisz
zwrócić uwagę na właściwe przeszkolenie.

Bezpieczny kierowca w bezpiecznym pojeździe

Jeżeli pracodawcy zależy na profesjonalnym wykonywaniu po-

wierzonych Ci zadań, powinien wyposażyć Cię w bezpieczny
i niezawodny pojazd. Samochód, który otrzymasz do zadań służ-
bowych, powinien być technicznie bez zarzutu:

l

z ważną rejestracją i ubezpieczeniem

l

wyposażony w systemy bezpieczeństwa biernego i czynnego

Źródło: DaimlerChrysler

l

odpowiednio przygotowaną i zabezpieczoną przestrzenią
ładunkową, która jest oddzielona od kabiny (jeśli przewozisz
ładunki, maszyny, narzędzia itp.)

l

część ładunkowa powinna posiadać system pozwalający
zabezpieczyć przewożony ładunek

Jak znaleźć cel?

W dobie map internetowych i satelitarnych

zapominamy o najprostszych rozwiązaniach,
czyli o zwykłej mapie oraz opisie trasy. Sateli-
tarne, sprzężone z GPS-em mapy są wciąż ma-
ło popularne, choć urządzenia te stają się coraz
tańsze i tym samym bardziej przystępne. Na
polskim rynku jest już dostępnych kilka syste-
mów, ale każdy działa nieco inaczej. Mapy Blaupunkta mają jesz-
cze wiele białych plam i wciąż brakuje szczegółowych planów
małych miast i miasteczek. Lepiej jest w przypadku elektronicz-
nych atlasów – MapaMap czy AutoMapa. Ułatwiają pracę, ale
zdarza się, że niewłaściwie informują o drogach jednokierunko-
wych czy zakazach wjazdu. Dlatego rozpoczynając pracę, warto
poznać na tradycyjnej mapie topografię terenu, po którym bę-
dziemy się poruszać. W wielu nowocześnie zarządzanych fir-
mach funkcjonują systemy informatyczne, które wyznaczają kie-
rowcy trasę przejazdu z możliwością wyboru zadań prioryteto-
wych – najkrótsza trasa, najważniejsi klienci, potrzeba dostarcza-
nia towaru itp. W takich sytuacjach na bieżąco zmieniamy trasę
przejazdu, analizując drogę i czas pracy.

Z limitem w nosie?

Powszechne jest przekonanie, że jadąc zgodnie z przepisami

nie sposób byłoby dotrzeć „na czas” dokądkolwiek. Ale co to
znaczy „na czas”? Ktoś może wyznaczyć ci termin, w którym
masz się stawić na spotkanie, ale czas wyjazdu powinieneś usta-
lić sam. Trudno w Polsce, poza trasami Łódź-Poznań czy Kraków-
-Wrocław, osiągać na szosach prędkości „przelotowe” większe
niż 70-75 km/h. Kto jeździ szybciej, znaczy, że łamie z rozmy-
słem ograniczenia prędkości, zwłaszcza w obszarach zabudowa-
nych. Wprawdzie policja zazwyczaj stosuje margines tolerancji,
rzędu 10-20 km/h, jednak gęstniejąca sieć foto-radarów i coraz
skuteczniejsza egzekucja mandatów niebawem może uczynić ła-
manie limitów prędkości całkiem nieopłacalnym (więcej w roz-
dziale Przepisy drogowe).

Można jeździć bez gwałcenia przepisów ruchu drogowego i mi-

mo to jeździć szybko. Wystarczy, że nie będziesz się za-
trzymywać bez poważnej przyczyny, a także, że nie
będziesz błądzić, a trasę i porę przejazdu wyzna-
czysz tak, by ominąć miejsca prawdopodob-
nych korków.

Najlepiej wyjedź z 15-minutowym margi-

nesem bezpieczeństwa na każde planowane

12

ZASADY BEZPIECZNEJ JAZDY

trzy godziny jazdy. Je-
żeli pod jakiś adres je-
dziesz po raz pierwszy,
miej w zanadrzu dro-
biazgowy opis lub
plan dojazdu. Pamiętaj
o zasadzie, że zwięk-
szenie maksymalnej
prędkości (na odcin-
kach, gdzie to jest
możliwe) o 10 km/h skut-
kuje zwiększeniem
średniej prędkości co
najwyżej o 5 km/h Ta
zasada działa też
„w dół”, czyli ograni-
czenie o 10 km/h mak-
symalnych prędkości

powoduje zmniejszenie „średniej” jedynie o 5 km/h. Czy zatem
opłaca się ryzykować mandat lub wypadek, a nawet życie, dla
skrócenia podróży o kwadrans na dystansie na przykład 300 ki-
lometrów?

Nie zdajemy sobie nawet sprawy z tego, że ciągła pogoń

i stres związane z narzucanymi przez pracodawcę terminami
mają ogromny wpływ na nasze bezpieczeństwo. Jeśli nie wytrzy-
mujemy tempa pracy, należy porozmawiać z przełożonym, aby
dokonać zmian w systemie pracy.

Jeśli naprawdę się spieszysz, wybierz pociąg Intercity, samolot

albo wyjedź o godzinę wcześniej…

Chcąc jeździć bezpiecznie po drogach, trzeba uwzględniać

uwarunkowania ruchu i przyjmować rozsądną średnią prędkość,
zawsze z założeniem, że po drodze może być korek, wypadek
i w takich okolicznościach nie da się nadrobić straconego czasu.
Dlatego zawsze warto mieć czasowy „margines bezpieczeń-

stwa”. Nie można zapomnieć przy tym o ekonomii, na

którą zwraca uwagę każdy zarządca floty, kierow-

nik administracyjny i księgowy. Pojazd, który przy

prędkości 120 km/h pali około 8 litrów, przy

prędkości powyżej 200 km/h lub szybkiej jeź-

dzie na zwykłych drogach z częstym hamowa-

niem i przyspieszaniem, spali nawet dwukrotnie

więcej (więcej w rozdziale Eco driving).

Mistrz organizacji

Musisz odwiedzić kilkunastu klientów w jeden dzień, na prze-

strzeni kilkuset kilometrów? Jeśli to ma być zadanie realne, po-
winieneś być mistrzem organizacji. Po pierwsze dobrze przygo-
tuj pojazd, zapakuj go tak, żebyś niczego nie musiał w nim szu-
kać po omacku. Każda partia towaru powinna być pod ręką
w momencie, kiedy podjedziesz do kolejnego klienta – najgłębiej
towar dla klientów, których odwiedzisz na samym końcu. Tak sa-

Kilka uwag dotyczących zmęczenia
podczas podróży samochodem:

1. zmęczenie to przyczyna wielu poważnych wypad-

ków drogowych

2. należy dbać o nieprzerwany i możliwie długi, głę-

boki sen

3. unikać jazdy w godzinach nocnych i nad ranem
4. obowiązkowo planować przerwy w podróży samo-

chodem co 2-3 godziny

5. zaplanować obowiązki dnia zgodnie z fizycznymi

możliwościami ich realizacji, gdyż nadmiar zajęć
powoduje stres i rozdrażnienie, a w konsekwencji
szybsze przemęczenie organizmu

6. stymulacja organizmu środkami mającymi prze-

ciwdziałać zmęczeniu (np. kofeina), to rozwiąza-
nie pomocne w bardzo krótkim okresie

mo faktury czy inne kwity. Twoje ruchy powinny być dobrze
przemyślane, poczynając od ustalenia z góry trasy dojazdowej
do klienta i miejsca na postój, przez powitanie, zwięzłą fazę ne-
gocjacji lub załatwiania formalności, odliczanie, sprawdzanie
i przekazywanie towaru, aż po możliwość skorzystania z toalety.
Nie zapomnij pieczątki, nie szukaj długopisu, nie daj sobie ukraść
z samochodu niczego cennego. Twój sukces zależy też od bez-
błędnego ustalenia i odnajdywania najszybszej trasy. Gdy punkt
po punkcie udaje Ci się realizować plan wyjazdu, stres jest mniej-
szy, a w efekcie mniej się męczysz, a jazda nie odbywa się na zła-
manie karku. Mądrze jest też wygospodarować sobie odpowied-
ni moment na relaks, lekki posiłek, a nawet drzemkę. Gdy w pla-
nie wyjazdu masz nocleg, szukaj go w takim hotelu, w którym
nie ma dyskoteki czy ruchliwej ulicy za oknem, za to jest strzeżo-
ny parking, czysta łazienka i smaczne śniadanie nazajutrz.

Z zapałkami w oczach

Największym problemem

większości kierowców jest zmę-
czenie. Przejechanie w tygo-
dniu dwóch, trzech, czterech
tysięcy kilometrów – i tak ty-
dzień w tydzień – musi skutko-
wać znużeniem fizycznym i psy-
chicznym, a więc ogólnym wy-
czerpaniem organizmu. Niektó-
rzy z nas ratują się farmaceuty-
kami, jeszcze inni narkotykami.
Ale niemal każdy przeżywa chwile słabości, znużenia, które pró-
buje oszukać kawą, papierosem, otwarciem okna, głośną muzy-
ką, w końcu drzemką gdzieś na przydrożnym parkingu czy stacji
benzynowej. Byli też tacy, którzy zamknąwszy oczy w trakcie jaz-
dy, już ich nie otworzyli…

Praca nie powinna przekraczać granic ludzkich możliwości

i norm Kodeksu Pracy. Ale to wciąż teoria. Wprawdzie coraz ła-
twiej udowodnić, skąd i dokąd oraz kiedy pracownik-kierowca
jechał (przy pomocy choćby bilingów telefonii komórkowych czy
systemów GPS), mimo to wielu szefów zmusza do nadmiernie
wytężonej pracy swoich pracowników-kierowców. Często jednak
to my sami, w pogoni za większymi zarobkami, przekraczamy
granice wytrzymałości. Są wśród nas „ludzie z żelaza”, po któ-
rych nie widać zmęczenia, inni są bardziej na nie podatni. Bywa-
ją też pory dnia, tygodnia lub roku,
w których ataki znużenia mogą się
u danej osoby nasilać. Gdy takie objawy
zderzą się z poczuciem obowiązku –
tragedia wisi w powietrzu…

Jedynym lekarstwem jest nakładanie

i przyjmowanie takich obowiązków,
którym jesteśmy w stanie sprostać. Po
kilkudniowych okresach szczególnie
wytężonej pracy kierowca powinien

Praca nie powinna

przekraczać granic

ludzkich możliwości
i norm kodeksu
pracy.

Źródło: www.newscientist.com

14

ZASADY BEZPIECZNEJ JAZDY

mieć możliwość odpoczynku; to nie musi być urlop, ale na przy-
kład praca w biurze, w magazynie, w ostateczności wyjazd służ-
bowy pociągiem lub samolotem. Urozmaicenie pracy jest jakimś
lekarstwem na znużenie. Innym jest minimalizowanie stresów.
Bo stres w nadmiarze ogromnie wyczerpuje.

Wzorzec bezpiecznego kierowcy

Nie wystarczy, że jesteśmy posiadaczami od-

powiedniego prawa jazdy. Musimy się też

wykazać dobrą znajomością i przestrzega-

niem przepisów ruchu drogowego oraz
techniki jazdy w normalnych i trudnych wa-

runkach drogowych (noc, deszcz, mgła, śli-

ska jezdnia). Powinniśmy równie dobrze ra-

dzić sobie w intensywnym ruchu miejskim, jak

i na szosie oraz na autostradzie. Znać i umieć

wykorzystać systemy bezpieczeństwa biernego

i czynnego w samochodzie (odpowiednio ustawić fotel,

zagłówek i lusterka, zawsze zapinać pasy), umieć racjonalnie za-
ładować towar i odpowiednio go zabezpieczyć, wiedzieć, kiedy
i jak może zadziałać ABS czy ESP (więcej w rozdziale Bezpieczna
eksploatacja pojazdu).

Dobrze wyszkolony kierowca musi znać granice bezpiecznej

jazdy i umieć rozpoznać ewentualne oznaki, że ta granica jest
zbyt blisko [Defensive Driving]. Powinien także umieć jeździć
ekonomicznie i ekologicznie – nie hałasując nadmiernie, nie dy-
miąc, nie kapiąc olejem (wiecej w rozdziale Eco Driving). Jest po-
żądane, by odbył trening bezpiecznej jazdy i potrafił odruchowo
wykonywać podstawowe manewry obronne: hamowanie awa-
ryjne, omijanie przeszkody, ratowanie się w przypadku najecha-
nia na pobocze.

Jeśli wszyscy zastanowimy się, jakimi jesteśmy kierowcami, bę-

dzie się jeździć na polskich drogach bardziej komfortowo,
a przede wszystkim bezpieczniej.

Poznaj
swój samochód

Samochód to skomplikowane urządzenie.
Nafaszerowany elektroniką pomaga nam
w wielu trudnych sytuacjach. By bezpiecz-
nie go eksploatować, musimy się bliżej za-
poznać z nim i z zasadami funkcjonowania
jego podstawowych elementów.

P

ojazd powinien mieć ak-
tualne badanie technicz-

ne, potwierdzone w dowodzie
rejestracyjnym. Zaleca się, by
maksymalny przebieg pojaz-
dów osobowych wynosił do
250 tys. km, a wiek do 5 lat.
Kierowca zobowiązany jest do
regularnego sprawdzania sta-
nu oświetlenia pojazdu, czy-
stości tablic rejestracyjnych,
ustawienia lusterek, zadbania
o czystość szyb, kontroli stanu
płynu do spryskiwacza, ciśnie-
nia w oponach i głębokości
bieżnika.

Opony

Ważnym elementem wpływającym bezpośrednio na bezpie-

czeństwo jazdy jest odpowiednie ciśnienie w oponach. Według
francuskiej organizacji monitorującej ruch na drogach, przyczy-
ną jednego na dwanaście śmiertelnych wypadków na drogach
jest zbyt niskie ciśnienie w oponach. Gdyby każ-
dy samochód posiadał system kontroli ciśnie-
nia, można by było uratować życie wielu lu-
dzi, a ogromnej liczbie innych oszczędzić
cierpień.

Jeżeli ciśnienie w oponie jest niższe od za-

lecanego, to boki opony uginają się. Oznacza
to, że osnowy są przeciążone, wzrasta tem-
peratura i następuje szybsze zużycie bieżni-
ka. Opona narażona jest wówczas na nieod-
wracalne uszkodzenia, nawet jeżeli w końcu
zostanie prawidłowo napompowana. Niedo-
pompowana opona obniża stabilność i pre-
cyzję prowadzenia, w ekstremalnych sytu-
acjach może spowodować zsunięcie się opo-

BEZPIECZNA EKSPLOATACJA POJAZDU

Jak bezpiecznie
eksploatować samochód:
1. Wykorzystuj go zgodnie

z przeznaczeniem

2. Sprawdzaj co kilka

tygodni jego stan
techniczny

3. Pamiętaj o oponach
4. Światła – bądź

widoczny na drodze!

16

BEZPIECZNA EKSPLOATACJA POJAZDU

ny z obręczy, a w rezulta-
cie utratę panowania nad
pojazdem.

Kłopoty pojawiają się

także, gdy ciśnienie
w oponach jest zbyt wy-
sokie. Można napotkać
wówczas trudności
w prowadzeniu, następu-
je szybsze zużycie bieżni-
ka w środkowej części
opony, obniża się kom-

fort jazdy i zwiększa się zużycie elementów zawieszenia samo-
chodu.

Należy regularnie (szczególnie przed każdym dłuższym wyjaz-

dem i przy zmianie obciążenia) sprawdzać ciśnienie i dopompo-
wywać opony do poziomu rekomendowanego przez producen-
ta pojazdu. Informacja o zalecanej wysokości ciśnienia w opo-
nach może znajdować się w kilku miejscach w zależności od pro-
ducenta samochodu, m. in. w podręczniku użytkownika, na kra-
wędzi drzwi kierowcy, wewnątrz schowka po stronie pasażera
lub na klapce wlewu paliwa.

Pomiaru ciśnienia w oponach dokonujemy zawsze na zimnym

kole. Podczas jazdy koło nagrzewa się, co wpływa na wzrost ci-
śnienia powietrza w oponach.

Przy montażu nowych opon wymieniaj wentyle na nowe.

Warto pamiętać, że nakrętka wentyla to kluczowy element, któ-
ry utrzymuje powietrze w oponie. Dlatego też nie wolno zapo-
minać o jej nałożeniu po sprawdzeniu ciśnienia. Warto też
sprawdzać czy nakrętka jest czysta od środka.

Przewóz osób i ładunku

Pojazd może być wykorzystywany tylko zgodnie z jego prze-

znaczeniem. Nie wolno przewozić większej liczby pasażerów lub
ładunku o większej masie niż dopuszczalna podana w dowodzie
rejestracyjnym. Bagaż powinien być przewożony w miejscu do
tego przeznaczonym, czyli w bagażniku lub specjalnej części ła-
dunkowej, odgrodzonej od miejsc dla pasażerów. Pamiętaj, że
w przypadku, gdy część bagażowa nie jest na stałe oddzielona
od miejsc dla pasażerów (kombi, hatchback, samochody do-
stawcze), ładunek powinien być dodatkowo zabezpieczony.
Przedmioty przewożone w części dla pasażerów powinny być tak
zabezpieczone, by w sytuacjach awaryjnych nie stanowić zagro-
żenia dla kierowcy i pasażerów, a także nie powodować utrud-
nień w kierowaniu pojazdem. Nie należy umieszczać przedmio-
tów bez zabezpieczenia na tylnej półce.

Światła

Obowiązkowe jest używanie świateł mijania przez cały rok.

Przy zakupie nowych samochodów, instalacja elektryczna po-
winna zostać przekodowana tak, by światła mijania włączały się
automatycznie w chwili uruchomienia silnika.

Ciśnienie w oponie wpływa na:

l

amortyzację – komfort jazdy,

l

sterowność – bezpieczeństwo,

l

przyczepność – droga hamowania,

l

opory toczenia – zużycie paliwa,

l

odporność opony na uszkodzenia
– bezawaryjność,

l

nagrzewanie się opony,

l

przebiegi.

Bardzo częstym błędem po-

pełnianym przez kierowców
jest niewłaściwe używanie
świateł przeciwmgielnych. Po-
garszamy w ten sposób – świa-
domie lub nie – warunki bez-
pieczeństwa na drodze. Pamię-
tajmy, że tylne światła przeciw-
mgielne świecą z siłą świateł
sygnalizujących hamowanie.
Gdy włączymy tylne światła
przeciwmgielne, kiedy widocz-
ność jest zadowalająca, będzie-
my oślepiali kierowców jadących za nami. Używajmy ich tylko
wtedy, gdy widoczność spadnie poniżej 50 metrów. Podobne
zasady postępowania dotyczą również przednich świateł prze-
ciwmgielnych. Zbyt wczesne ich włączenie, może oślepiać kie-

rowców nadjeżdżają-
cych z naprzeciwka.

Dodatkowym błędem

popełnianym przez wie-
lu kierowców jest uży-
wanie podczas mgły
tzw. długich świateł dro-
gowych, które rozpra-
szają mgłę i dodatkowo
pogarszają widoczność.

System ABS

Jeszcze kilka lat temu systemy ABS, ASR, ESP i wiele innych by-

ły rzadkością. Teraz nawet najmniejszy samochód ma w sobie
kilka elektronicznych urządzeń. Jednym z najbardziej rozpo-
wszechnionych rozwiązań jest system przeciwpoślizgowy ABS
(Anti-Lock Brakes System).

Każdy z nas przynajmniej raz doprowadził do utraty przyczep-

ności kół przednich. Do takiej sytuacji dochodzi najczęściej pod-
czas ostrego hamowania na mokrej lub śliskiej nawierzchni. Samo-
chód sunie wówczas bezwładnie do przodu, nie reagując na ruchy
kierownicą. Koło przestaje się obracać, a różnice sił hamowania na
poszczególnych kołach wprawiają samochód w ruch prostopadły
do kierunku ustawienia kół samochodu. Aby nie dochodziło do ta-
kich sytuacji, wymyślono system ABS zapobiegający blokowaniu
się kół podczas hamowania. Projektanci systemu starali się tak do-
brać parametry pracy układu, by pogodzić dwa sprzeczne cele:
sterowność samochodu i jak największą siłę hamowania.

Działanie takiego systemu jest w zasadzie bardzo proste. Wia-

domo, że największą siłę hamowania uzyskuje się w momencie,
gdy koło hamuje, ale jeszcze nie ślizga się. Gdy koło traci przy-
czepność, to siła hamowania maleje. Czujniki śledzą obroty kół
i jeżeli osiągają one dolną wartość graniczną (blokują się), uru-
chamiane są zawory elektromagnetyczne sterujące ciśnieniem
w układzie hamulcowym. Zawory, zmniejszając ciśnienie, zapo-
biegają zablokowaniu się koła. Kiedy koło przestaje się ślizgać,

Źródło: DaimlerChrysler

Mgła jest zjawiskiem niejednorodnym
i w różnych miejscach występuje z różnym
natężeniem. W związku z tym należy reagować
adekwatnie do warunków, jakie w danej chwili
panują na drodze i odpowiednio włączać lub
wyłączać zarówno przednie jak i tylne światła
przeciwmgielne.

18

BEZPIECZNA EKSPLOATACJA POJAZDU

następuje ponowny wzrost ciśnienia w układzie. Ten proces
zmniejszania i zwiększania ciśnienia, odbywa się kilkanaście razy
na sekundę. Słychać wtedy charakterystyczne grzechotanie
w układzie hamulcowym.

Powszechnym błędem jest mniemanie, że ABS skraca drogę ha-

mowania. A tymczasem układ ABS może wydłużać drogę hamo-
wania w sytuacji, gdy droga jest śliska, ponieważ znajdują się na
niej liście, piasek, śnieg lub błoto. W takiej sytuacji zablokowane ko-
ła samochodu nieposiadającego ABS-u przetarłyby się do na-
wierzchni o lepszej przyczepności i nastąpiłoby zwiększenie siły ha-
mowania. W sytuacji, gdy samochód posiada system ABS, system
odczytuje zablokowane koła jako utratę przyczepności i ABS zaczy-
na działać, próbując za wszelką cenę utrzymać przyczepność. Wte-
dy droga hamowania wydłuża się. Układ ABS pozwala przede
wszystkim zachować stabilność (sterowność) pojazdu podczas ha-
mowania, umożliwiając równocześnie bezpieczną zmianę kierunku
jazdy bez wyhamowywania prędkości pojazdu. Dotyczy to zwłasz-
cza sytuacji, kiedy np. omijając przeszkodę hamujemy ze skręcony-
mi kołami. W pojazdach bez systemu ABS po utracie przyczepno-
ści tracimy kontrolę nad samochodem. Nawet jeśli kierownicę skrę-
cimy w którąś ze stron, pojazd wciąż sunie do przodu.

ASR

System kontroli trakcji

ASR wspomaga kierowcę
podczas ruszania i przy-
spieszania zabezpieczając
jednocześnie pojazd
przed niekontrolowanym
poślizgiem. Jego głów-
nym zadaniem jest niedo-
puszczenie do nadmierne-
go poślizgu kół pojazdu
podczas przyspieszania,

objawiającego się ich
tzw. „buksowaniem”.

Układ ASR posiada własną centralkę, ale wykorzystuje czujniki

ABS, których zadaniem jest mierzenie i porównywanie prędkości
kół. Jeżeli jedno koło zaczyna obracać się z większą prędkością niż
pozostałe koła (tzn. że zaczyna się ślizgać), ASR uruchamia dwa
sposoby sterowania. Jeżeli ślizgają się oba koła napędzające,

Jak należy korzystać z systemu ABS?

Podstawą skutecznego działania systemu
ABS jest jak najmocniejsze (do oporu) wci-
śnięcie hamulca w każdej sytuacji awaryj-
nej. Zbyt słabe naciśnięcie pedału hamul-
ca, nie wpłynie wystarczająco na skróce-
nie drogi hamowania i utrzymanie stabil-
ności toru jazdy. Przy hamowaniu, pedał ha-
mulca zaczyna odbijać i dlatego tym ważniejsze staje się stałe
jego dociskanie.

Źródło: Ganeral Motors

Źródło: Renault

zmniejsza się moc wytwarzana przez silnik działając na przepust-
nicę elektroniczną. Natomiast jeżeli ślizga się tylko jedno koło,
system powoduje blokowanie
tego koła. Działanie ASR jest
analogiczne do działania blo-
kowania mechanizmu różnico-
wego.

System ESP

Innym urządzeniem wspo-

magającym jest system ESP
(Electronic Stability Program).
Samoczynnie uaktywnia się on
podczas zbyt szybkiego poko-
nywania zakrętu, przyhamo-
wując jedno lub kilka kół. Od-
powiedni czujnik wykrywa,
podczas wprowadzania z nad-
mierną prędkością pojazdu w zakręt, tendencję do wyślizgnięcia
się samochodu z zakrętu. Gdy przód pojazdu traci przyczepność
(podsterowność) to blokowane są koła tylne, by te pozwoliły na
obrót pojazdu wokół własnej osi celem skierowania przodu we
właściwą stronę. Analogicznie, gdy mamy do czynienia z uśli-
zgiem tylnej osi (nadsterowność), blokowane są koła przednie by
spowolnić ten ruch poprzez wytworzenie niwelującej go podste-
rowności. Wszystkie te korekty zachodzą wielokrotnie w ciągu
sekundy i tworzą w rzeczywistości kontrolowany uślizg wszyst-
kich czterech kół. Siedząc za kierownicą czujemy, jak samochód
samodzielnie przyhamowuje któreś z kół, stabilizując tor jazdy.

Wiele osób mylnie uważa, że system ESP umożliwia przejecha-

nie dowolnego zakrętu z nieograniczoną prędkością. Dlatego też
wiele osób sprawdza, czy uda się nagiąć prawa fizyki. Samochód
sam nigdy nie wpada w poślizg. Na to zawsze wpływ ma kierow-
ca, który popełnia jeden lub więcej błędów. Stabilizacja toru jaz-
dy faktycznie w pewnym stopniu zwiększa dopuszczalną pręd-
kość początkową przy braniu zakrętu, gdyż umożliwia optymal-
ne wykorzystanie przyczepności wszystkich kół. Tym nie mniej
przyczepności kół nie zawsze jest wystarczająca i wypadnięcie
z zakrętu nadal jest jak najbardziej prawdopodobne. Największą
zaletą systemu ESP jest to, że w przypadku pojawienia się nad-
sterowności lub podsterowności, stabilizuje on tor jazdy.

Kierowca w zasadzie
nie ma wpływu
na działanie systemu ESP.
Musi natomiast pamiętać
o jednym – żaden, nawet
najnowocześniejszy system
ESP nie utrzyma
samochodu na wybranym
przez kierowcę torze
jazdy wbrew
prawom fizyki.

Źródło: DaimlerChrysler

System ESP wykrywa pierwsze

uślizgi przedniej lub tylnej

osi, stabilizując odpowiednio

samochód. Mniej doświadczony

kierowca może nawet nie

zauważyć swojego błędu.

Potrzebne
w podróży

Zanim wsiądziesz do samochodu, zapoznaj
się z podręcznikiem dostarczonym Ci przez
opiekuna floty. W każdej firmie powinien
być niezbędnik kierowcy.

Wyruszając w drogę, nigdy nie wiemy, z czym możemy się ze-

tknąć. Możemy mieć awarię samochodu, uczestniczyć w wypad-
ku, być świadkami kolizji. W takich sytuacjach, gdy nie posiada-
my niezbędnego sprzętu, może okazać się, że nie jesteśmy w sta-
nie wykonać koniecznych napraw czy czynności ratowniczych.

Być może pracujesz w firmie, której opiekun floty przygotował

już „niezbędnik kierowcy”. Jeśli jednak nie, koniecznie zapoznaj
się z poniższymi punktami.

20

NIEZBĘDNIK KIEROWCY

W niezbędniku powinny się znajdować:

1. Gaśnica

2. Trójkąt odblaskowy

3. Kamizelka odblaskowa – istotna szczegól-
nie podczas awarii pojazdu i konieczności np. wy-
miany koła od strony jezdni, a podczas wypadku
niezbędna dla zapewnienia bezpieczeństwa oso-
bom postronnym, pasażerom, poszkodowanym
w kolizji czy innym uczestnikom zdarzenia

4. Latarka ręczna z zaczepem do ewentual-
nego zawieszenia

5. Scyzoryk lub specjalny nóż do przeci-
nania pasów bezpieczeństwa – zaczepy
pasów po wypadku często ulegają dysfunkcji,
a uwolnienie osób przypiętych pasami bezpie-
czeństwa jest możliwe tylko po ich rozcięciu

6. Aparat fotograficzny (jednorazowego użyt-
ku) – istotny przy tworzeniu fotograficznej doku-
mentacji miejsca wypadku, zdjęcia przydatne są
później w rekonstrukcji zdarzenia przez biegłych są-
dowych, policję, towarzystwa ubezpieczeniowe itd.

Niezbędnik kierowcy powinien znajdować się w łatwo dostęp-

nym dla Ciebie miejscu. Niezbędnik musi być wykonany z odpor-
nego na zniszczenie materiału. Może to być na przykład nieprze-
makalna torba z trwałego materiału z kilkoma kieszeniami, któ-
re ułatwią szybkie odnalezienie potrzebnych przedmiotów
w awaryjnych sytuacjach.

7. Blok lub notes oraz długopis

8. Rękawice robocze

9. Młotek bezpieczeństwa – aby w nagłych
wypadkach móc rozbić szybę samochodu

10. Apteczka ratownictwa medycznego
(opis zawartości znajdziesz w rozdziale Pierwsza
pomoc)

11. Okulary przeciwsłoneczne

12. Sprzęt potrzebny do oczyszczania
szyb i świateł

13. Kodeks drogowy

14. Numery telefonów do firmy oraz osób
odpowiedzialnych za tematy transportowe
i związane z zarządzaniem flotą w firmie

15. Druk formularza protokołu z wypadku

Źródło:

Renault

Przygotuj się
do podróży

Zanim wyruszymy w dłuższą trasę, pamię-
tajmy o sprawdzeniu kilku najistotniej-
szych rzeczy w naszym samochodzie. Jeśli
nasze zadanie wykonamy właściwie, nic nie
zaskoczy nas podczas podróży, uniemożli-
wiając kontynuowanie dalszej jazdy.

Lista niezbędnych czynności jest krótka, a ich wyko-
nanie zajmie nam zaledwie kilka minut. Warto samo-
chód sprawdzić na dzień przed wyjazdem lub nieco wcześniej
w dniu wyjazdu.

Sprawdź, czy posiadasz następujące dokumenty:
– dowód rejestracyjny samochodu
– ubezpieczenie samochodu
– prawo jazdy
– dowód osobisty

Sprawdź w posiadanych dokumentach:
– końcową datę rejestracji samochodu
– końcową datę ważności ubezpieczenia
– termin kolejnego przeglądu samochodu

Sprawdź działanie świateł:
– stop
– pozycyjnych (przód i tył)
– mijania i długich
– przeciwmgielnych (przód i tył)
– oświetlenie tylnej tablicy rejestracyjnej

W samochodzie sprawdzamy:
– poziom płynów eksploatacyjnych (płyn hamulcowy,

chłodniczy, spryskiwaczy)

– ciśnienie we wszystkich oponach łącznie z kołem zapaso-

wym (jeśli nie ma koła zapasowego należy sprawdzić da-
tę ważności płynu do wypełniania opony w razie awarii)

– działanie spryskiwacza i wycieraczek

Sprawdź podstawowe wyposażenie:

– apteczka (szczególnie zawartość

i datę ważności specyfików)

– trójkąt ostrzegawczy
– linka holownicza
– kamizelki ostrzegawcze (obowiązkowe

w niektórych europejskich krajach)

– komplet bezpieczników
– komplet żarówek

Więcej w rozdziale Niezbędnik kierowcy.

11

22

33

4

4

55

22

CHECK LISTA

Źródło: www.kfz.de

Ekonomia
i bezpieczeństwo
jazdy

Jak jeździć bezpiecznie i ekonomicznie?
Możesz zużywać do 10-20% mniej paliwa,
nie rezygnując z tempa i dynamiki jazdy.
Radzimy, jak to osiągnąć.

E

ko-jazda (Eco Driving) to sposób poruszania się, który przy
zachowaniu podobnych prędkości gwarantuje niższe zuży-

cie paliwa, a tym samym niższą emisję dwutlenku węgla. Jeździ-
my zatem ekonomicznie, ekologicznie i co bardzo ważne znacz-
nie bezpieczniej. Eko-jazda sprawia, że myślimy podczas jazdy,
będąc w większym stopniu przygotowanymi na różne sytuacje
drogowe. Stosując się do zasad eko-jazdy, możemy zmniejszyć
ryzyko wypadku o jedną trzecią.

Oszczędności z zastosowania eko-jazdy są tym większe, im su-

mienniej kierowca przestrzega „złotych reguł”. Najbardziej za-
uważalna jest oszczędność na paliwie – nawet do 20 procent,
kiedy stosujesz się do zasad eko-jazdy. Spada zużycie części me-
chanicznych auta i opon. Dodatkowo dbamy o ochronę środo-
wiska, emitując mniej zanieczyszczeń do atmosfery.

ECO - DRIVING

Alfabet eko-jazdy

1. Pozbądź się starych nawyków – jazda na zbyt wysokich obrotach i niskich bie-

gach nie jest opłacalna

2. Wyższy bieg wrzucaj, gdy silnik osiągnie 2000 obr./min (dla silnika Diesla)

i 2500 obr./min (dla silników benzynowych)

3. Gdy chcesz przyspieszyć, wrzuć niższy bieg, a po wykonaniu manewru wyprze-

dzania wrzuć z powrotem wyższy bieg

4. Przyspieszaj energicznie, wciskając pedał gazu do 3 głębokości, jeżeli pozwa-

lają na to warunki drogowe

5. Nie przyspieszaj, jeżeli za chwilę będziesz musiał hamować
6. Nie wrzucaj luzu – dotaczaj się zawsze na biegu
7. Sprawdzaj często ciśnienie w oponach
8. Minimalizuj opory aerodynamiczne (zdejmij bagażnik dachowy, jeśli będziesz

z niego nie korzystać)

9. Nie rozpędzaj się do 140 km/h, jeśli możesz jechać 120 km/h

10. Planuj podróż z głową

24

ECO - DRIVING

Planuj na bieżąco jazdę – unikaj gwałtownego przyspieszania

i nagłego hamowania. Prowadź samochód płynnie, wypatrując
przeszkód, i odgaduj, co może się wydarzyć za kilka lub kilka-
dziesiąt sekund. Taki sposób obserwacji drogi szybko wchodzi
w nawyk i ułatwia dostrzeganie potencjalnych i realnych zagro-
żeń o sekundę, dwie, trzy szybciej, niż czynią to „zwykli” kie-
rowcy.

Walka z nawykami

Jednak, żeby jeździć w stylu „eko”, musisz pozbyć się starych

nawyków prowadzenia samochodu. Oducz się jazdy na wyso-

kich obrotach i na niskich biegach. Jeżeli
nie musisz gwałtownie przyspieszyć,
wrzucaj coraz wyższe biegi, do czasu aż
osiągniesz zalecany poziom obrotów –
2000 obr/min. przy silniku wysokopręż-
nym i 2500 obr./min. przy silniku benzy-
nowym.

Wciskaj pedał gazu energicznie przy

przyspieszaniu, ale gdy osiągniesz pożą-
daną prędkość, utrzymuj równomierny
delikatny nacisk na pedał gazu. Być mo-
że jazda na piątym biegu przy prędkości
zaledwie 50 km/h brzmi jak herezja, jed-
nak nowoczesne samochody, a pojazdy

z silnikami Diesla w szczególności, spro-

stają takiemu wymaganiu. Oceniaj czy jest możliwe wyprzedza-
nie z marszu, czy lepiej odpuścić pedał gazu, bo zbliża się skrzy-
żowanie, pagórek, ciągła linia albo ktoś jedzie z naprzeciwka
i będzie można dokonać manewru wyprzedzania dopiero za ki-
lometr bądź dwa.

Podstawowe zasady eko-jazdy to: trafne przewidywanie

i płynność manewrów, jak najwyższy bieg, płynna jazda i jak naj-
rzadsza zmiana biegów. Poznanie zasad eko-jazdy zajmuje kilka
minut, ale by nauczyć się jazdy w stylu „eko”, potrzeba dwóch
godzin nauki z instruktorem. Od was zależy czy zdobyte infor-
macje potraktujecie poważnie i czy wprowadzicie je w życie.

„Eko” nie zna-

czy ślamazarnie

Im szybciej jeź-

dzisz, tym powinie-
neś być wydajniej-
szy. To nie zawsze
jest prawda.

Szybka jazda, po-

za granicami przepi-
sów i racjonalnego
ryzyka wyczerpuje,
stresuje, w skrajnych
przypadkach sprzyja
nieszczęściom na

Jazda na piątym

biegu przy prędkości

zaledwie 50 km/h

brzmi jak herezja,

ale można

i powinno się

tak jeździć

w spokojnym

ruchu miejskim.

Źródło: General Motors

drodze. Po szalonym
wyścigu czy slalomie
po zatłoczonych uli-
cach miasta, gdy przy-
chodzi ci wykonać
podstawowe zadanie
służbowe, jesteś z re-
guły zmęczony. Choro-
ba, wypadek czy choć-
by jakieś zawodowe
przeoczenie, to konse-
kwencje wyczerpujące-
go stylu jazdy.

Jazda w stylu „eko” wyczerpuje znacznie mniej, a czasy prze-

jazdu w mieście mogą się różnić co najwyżej o jedną zmianę
świateł. Musisz sam odkryć, że zamiast ruszać z piskiem opon na
zielonym i hamować gwałtownie przed następnym czerwonym,
lepiej korzystać z zielonej fali. Bądź dobrym obserwatorem i pa-
miętaj, jak działają światła.

Motywacja

Za służbowe paliwo nie Ty płacisz.

Jednak pracodawca w końcu pozna się
na zaletach eko-jazdy i znajdzie roz-
wiązanie, żeby zmusić Cię do takiego
stylu jazdy. Pożytek powinien być obo-
pólny. On zaoszczędzi na paliwie i ser-
wisowaniu aut swojej floty. Prawdopo-
dobnie zyska także na mniejszej szko-
dowości parku samochodów. Przekona
się także, że wydajność twoja i twoich
kolegów wcale nie zmalała. Będziecie
mniej zmęczeni, mniej zestresowani
oraz bardziej precyzyjni w działaniach
zawodowych u celu podróży.

Skoro już nauczysz się jeździć w stylu „eko” służbowym pojaz-

dem, będziesz tak jeździć w przyszłości również własnym samo-
chodem.

Żeby poznać zasady
eko-jazdy, potrzeba
kilku minut. Żeby
nauczyć się jazdy
w stylu „eko”,
potrzeba dwóch
godzin nauki
z instruktorem.

Co to jest eko-jazda (Eco Driving)?

To technika i taktyka jazdy wykorzystująca walory
nowoczesnych silników benzynowych i wysokopręż-
nych. Dzięki elektronicznie sterowanemu wtryskowi
paliwa są one elastyczniejsze i umożliwiają płynną
jazdę na wyższych biegach i przy niższych obrotach,
niż się powszechnie uznaje i praktykuje. Korzyści
z eko-jazdy nie wymagają żadnych dodatkowych
nakładów inwestycyjnych. Trzeba jedynie pozbyć się
starych, a nauczyć nowych nawyków jazdy.

26

Przepisy,
które są najczęściej
łamane lub źle
interpretowane

Znak „STOP”

Należy pamiętać, że zobowiązuje on do za-

trzymania się, a nie do zwolnienia! Za niezasto-
sowanie się do znaku grozi mandat karny w wy-
sokości 100 złotych i 1 punkt karny.

Zielona strzałka

Trzeba pamiętać, że pomimo wyświetlenia zielonej strzałki,

kierowca przed wykonaniem manewru skrętu musi się przed nią
zatrzymać i upewnić, że nie spowoduje zagrożenia. Niezatrzy-
manie się przed sygnalizatorem może skutkować nałożeniem
mandatu karnego w kwocie 20-500 złotych i 6 punktów kar-
nych.

Nadmierna prędkość

Uwaga! Już za przekroczenie o 10 km/h dozwolonej prędko-

ści grozi nam mandat w kwo-
cie 50 zł i 1 punkt karny. Na-
tomiast gdy przekroczymy
prędkość o 50 km/h, grozi
nam mandat w wysokości do
500 złotych i 10 punktów
karnych.

Wyprzedzanie

Nie wolno wyprzedzać przy

dojeżdżaniu do wierzchołka
wzniesienia, na zakrętach
oznaczonych znakami ostrze-
gawczymi, na skrzyżowa-
niach, na przejazdach kolejo-
wych albo tramwajowych
i bezpośrednio przed nimi. Za
te wykroczenia grozi 300 zło-

PODSTAWOWE PRZEPISY DROGOWE

Ograniczenia prędkości

Źródło: Policja

tych mandatu i 5 punktów karnych. Za wyprzedzanie na przej-
ściach dla pieszych lub bezpośrednio przed nimi grozi kierowcy
200 złotych mandatu oraz 9 punktów karnych. Natomiast za
zwiększanie prędkości przez kierującego pojazdem wyprzedza-
nym grozi 350 złotych manadatu.

Omijanie

Jednym z najsurowiej karanych wykro-

czeń jest omijanie pojazdu, który jechał
w tym samym kierunku, lecz zatrzymał
się w celu ustąpienia pierwszeństwa pie-
szemu. Grozi za to 10 punktów karnych
oraz mandat w wysokości 500 złotych.

Pierwszeństwo

Za nie ustąpienie pierwszeństwa pieszym znajdującym się na

przejściu kierowca może otrzymać mandat karny w kwocie 350
złotych i 8 punktów karnych. Za uniemożliwienie włączenia się
do ruchu autobusowi sygnalizującemu zamiar zmiany pasa ru-
chu lub wyjechania z zatoki na jezdnię z oznaczonego przystan-
ku w obszarze zabudowanym, można otrzymać mandat w wy-
sokości 200 złotych i 5 punktów karnych.

Rondo

W zależności od dalszego kierunku jaz-

dy kierowca przed wjazdem na rondo
powinien zająć przed skrzyżowaniem
odpowiedni pas ruchu. Zatem, jeżeli za-
mierza skręcić w prawo na rondzie, to
zajmuje prawy pas ruchu, jeżeli w lewo,
to wjeżdża na rondo z lewego pasa ru-
chu. Tylko jazda na wprost przez rondo do-
zwolona jest z każdego pasa ruchu.

Pasy bezpieczeństwa

Za nie korzystanie z pasów bezpieczeństwa kierowca oraz pa-

sażerowie, również siedzący na tylnym siedzeniu, mogą zostać
ukarani mandatem w wysokości 100 złotych i 2 punktów kar-
nych. Ponadto kierowca może zostać ukarany za kierowanie po-
jazdem, przewożącym pasażerów bez zapiętych pasów, manda-
tem w kwocie 100 złotych i 1 punktem karnym.

Fotelik ochronny

W przypadku przewożenia dziecka bez fotelika ochronnego

lub innego urządzenia do przewozu dzieci, policjant może nało-
żyć mandat w kwocie 150 złotych i 3 punktów karnych. Taka sa-
ma kara czeka na kierowcę, który przewozi dziecko w foteliku
ochronnym, siedzące tyłem do kierunku jazdy na przednim sie-

Na skrzyżowaniach
równorzędnych
pamiętajmy,
że pierwszeństwo
ma kierowca
znajdujący się
po prawej stronie.

28

dzeniu pojazdu wyposażonego
w poduszkę powietrzną dla pasaże-
ra. W fotelikach muszą być przewo-
żone dzieci do 12 roku życia lub
o wzroście do 150 cm.

Telefon komórkowy

Rozmowa przez telefon komór-

kowy bez zestawu głośnomówiące-
go podczas kierowania pojazdem
jest zabroniona. W takim przypad-
ku policjant może nałożyć mandat
karny w wysokości 200 złotych.

Alkohol

W Polsce dopuszczalna zawartość al-

koholu w wydychanym powietrzu to 0,1
mg. Powyżej tej wartości tj. od 0,1
do 0,25 mg znajdujemy się w stanie
po użyciu alkoholu za co w przypadku
kierowania pojazdem grozi nam obliga-
toryjny zakaz prowadzenia pojazdów oraz kara grzywny. Nato-
miast jeśli zawartość alkoholu przekroczy 0,25 mg, i w takim sta-
nie będziemy kierować pojazdem mechanicznym, to popełniamy
przestępstwo i po zatrzymaniu przez Policję podlegamy karze
ograniczenia wolności lub pozbawienia wolności do 2 lat.

Pamiętaj!

Wymówki typu

„spieszyło mi się”

lub „nie zauważyłem”,

nie są dla policjanta

żadnym

usprawiedliwieniem

popełnionego przez

Ciebie wykroczenia.

W razie kontroli

Nie musisz sie zatrzymać:

l

Gdy w obszarze niezabudowanym zatrzymuje Cię policjant nieumundurowany w porze
wieczorowo-nocnej lub umundurowany bez radiowozu (zgłoś ten fakt na najbliższej
komendzie Policji!)

l

Musiałbyś stanąć w miejscu gdzie jest to niedozwolone

Twoje prawa podczas kontroli:

l

Kontrolujący musi podać swoje imię, nazwisko, stopień oraz powód zatrzymania

l

Jeżeli kontrolujący jest nieumundurowany: musi okazać legitymację służbową

l

Jeżeli kontrolujący jest umundurowany: legitymację służbową pokazuje tylko na Twoje
żądanie

Jak sie zachować:

l

Nie wysiadaj z samochodu bez wezwania, uchyl okno, podaj dokumenty i połóż ręce
na kierownicy

l

Wyłącz silnik, wysiądź tylko wtedy, gdy policjant Cię o to poprosi

l

Żądaj pokwitowania gdy policjant zatrzymuje Ci prawo jazdy lub dowód rejestracyjny

PODSTAWOWE PRZEPISY DROGOWE

Kto może zatrzymać:

l

Policja

l

Żandarmeria wojskowa

l

Straż graniczna

l

Straż leśna

l

Straż parku

l

Straż miejska

l

Celnik

l

Pracownik Zarządu Drogi

Jak postępować
w sytuacjach
kryzysowych

Często beznamiętnie przejeżdżasz obok
groźnego zdarzenia drogowego, nie intere-
sując się poszkodowanymi. A może uczest-
nicy potrzebują Twojej pomocy? A może
kiedyś Ty będziesz jej potrzebować?

W

momencie, kiedy zauważymy

wypadek lub groźnie wygląda-

jącą kolizję drogową, musimy koniecz-
nie zachować szczególną ostrożność.
Jeśli miejsce zdarzenia nie zostało
jeszcze oznakowane, najprawdopo-
dobniej do wypadku doszło przed
chwilą i poszkodowani mogą potrze-
bować naszej pomocy. Zatrzymaj swój
samochód w odległości kilkudziesięciu
metrów od miejsca zdarzenia. Za kilka
minut pojawią się w tym miejscu służ-
by ratunkowe i nie należy utrudniać
im dotarcia do poszkodowanych.

Rozejrzyj się, oceniając sytu-

ację. Sprawdź czy z uszkodzone-

go pojazdu (pojazdów) nie wy-

cieka paliwo, jeśli silnik wciąż

pracuje przekręć kluczyk w sta-

cyjce, aby go wyłączyć. Dopie-

ro teraz przystąp do zabezpie-

czania miejsca wypadku. Bę-

dzie to informacja dla in-

nych, nadjeżdżających kie-

rowców, a także zapewni

bezpieczeństwo Tobie i po-

szkodowanym.

PROCEDURY W RAZIE WYPADKU

Pamiętaj!
Nie udzielenie
pomocy
poszkodowanym
grozi konsekwencją
karną
z pozbawieniem
wolności do lat 3
włącznie.

30

PROCEDURY W RAZIE WYPADKU

Zrób to w pierwszej kolejności

1

Rozstaw trójkąt ostrzegawczy w odległości dostosowa-
nej do prędkości osiąganych przez pojazdy i natężenia ruchu na
drodze (od kilku do nawet 200 metrów za miejscem wypadku),
włącz światła awaryjne.

2

Zabezpiecz samochód poszkodowanego (wyłącz
silnik przekręcając kluczyk w stacyjce, zaciągnij hamulec
ręczny, ewentualnie podłóż coś pod koła samochodu lub
samochodów uczestniczących w wypadku)

3

Odsuń osoby postronne od miejsca zdarzenia lub za-
angażuj je do wykonywanie innych zadań – mogą roz-
stawić trójkąt, lub wezwać pomoc dzwoniąc na
pogotowie ratunkowe, etc.

4

Zadzwoń do odpowiednich służb
(Centrum Powiadamiania Ratunkowe-
go, Pogotowie, Straż Pożarna, Policja)

5

Udziel pierwszej pomocy (więcej
w rozdziale Ratownictwo)

Dzwoniąc podaj następujące dane:

1 Swoje imię i nazwisko
2 Co się stało – opis sytuacji, ewentualne niebezpieczeństwa

na miejscu zdarzenia

3 Miejsce zdarzenia (dokładny adres: nazwę miasta i ulicę

poza miastem miejsca charakterystyczne, szacunkową odle-
głość od najbliższej miejscowości etc.)

4 Ilość osób poszkodowanych
5 Stan osób poszkodowanych (czy są przytomne, czy ma-

ją zachowane czynności życiowe – oddech, ewentualne inne
zauważone przez nas urazy)

6 Płeć oraz szacunkowy wiek poszkodowanych
7 Numer telefonu, z którego dzwonisz

Pamiętaj:

Nigdy nie rozłączaj się pierwszy z dyspozytorem. Cze-

kaj na potwierdzenie przyjęcia zgłoszenia.

Prawidłowe oświadczenie sprawcy kolizji powinno zawierać:

l

dane osobowe i adresy zamieszkania uczestników kolizji i właścicieli pojazdów,

l

numery, kategorie i daty wydania praw jazdy, numery dowodów osobistych,

l

dane pojazdów biorących udział w kolizji (z dowodu rejestracyjnego),

l

numer polisy OC, nazwę, oddział i adres ubezpieczyciela sprawcy kolizji,

l

l

l

l

l

Dalsze postępowanie
podczas wypadku

Jeżeli wykonałeś wła-

ściwie wszystkie powyż-
sze czynności, powinie-
neś czym prędzej udzie-
lić pomocy ofiarom koli-
zji lub wypadku (więcej
w rozdziale Pierwsza po-
moc).

Jeśli jesteś uczestni-

kiem lub świadkiem wy-

padku drogowym, w którym są ofiary śmiertelne, po dokonaniu
czynności przewidzianych prawem, musisz niezwłocznie doko-
nać zgłoszenia na telefon alarmowy, a także poinformować

swojego bezpośredniego przełożonego.

Nie usuwaj uszkodzonych pojazdów z drogi, gdyż może to

utrudnić późniejszą analizę i rekonstrukcję wypadku.

Postępowanie w razie kolizji

W przypadku uczestnictwa w kolizji, jesteś zobowiązany po-

informować o tym bezpośredniego przełożonego, a także koor-

dynatora floty samochodowej. Jeśli nie ma osób rannych lub
ofiar, możesz usunąć pojazd z drogi i zabezpieczyć go oraz po-
wiadomić policję o zaistnieniu zdarzenia. W sytuacji, gdy uszko-
dzenia pojazdów są nieznaczne, a uczestnicy nie mają wątpliwo-
ści, kto ponosi odpowiedzialność za zdarzenie, możesz przyjąć
lub sporządzić oświadczenie sprawcy kolizji.

Jeśli firma zadbała o właściwe wyposażenie niezbędnika, wy-

konaj kilka zdjęć miejsca wypadku. Zdjęcia wykonaj z kilku ujęć –
ustawienie samochodów, szczegółowe uszkodzenia, strony,
z których nadjeżdżały samochody biorące udział w kolizji lub wy-
padku oraz szczegóły takie, jak dziury w drodze, koleiny, brak
znaków drogowych itp.

l

krótki opis okoliczności zaistnienia kolizji,

l

szkic przedstawiający położenie pojazdów przed, w chwili i po kolizji,

l

oświadczenie sprawcy o przyjęciu odpowiedzialności za kolizję,

l

podpis sprawcy i poszkodowanego,

l

dane osobowe i podpisy ewentualnych świadków.

Ważne numery alarmowe

999

Pogotowie Ratunkowe

998

Straż Pożarna

997

Policja

1 1 2

Centrum Powiadamiania
Ratunkowego

32

Postępowanie
z poszkodowanymi

Jeśli zabezpieczyłeś miejsce wypadku i po-
wiadomiłeś odpowiednie służby, zajmij się
poszkodowanymi. Zasady pierwszej pomo-
cy warto mieć w głowie.

K

tóż z nas przygoto-
wany jest do udziela-

nia pierwszej pomocy? Nie-
wiele pamiętamy ze szkoły
średniej lub teorii przekazy-
wanej podczas wykładów na
kursie prawa jazdy. Rozpo-
czynając pracę kierowcy,
zwróćmy uwagę pracodaw-
cy na konieczność właściwe-
go przeszkolenia. W sytuacji
zagrożenia życia nie będzie czasu zaglądać do książki. Może się
zdarzyć, że od naszej sprawności zależeć będzie życie poszkodowa-
nego. Zapoznaj się z poniższymi informacjami i postaraj się prze-
ćwiczyć je na sucho, najlepiej na dobrym kursie pierwszej pomocy.

Stan poszkodowanych

Oceń stan osoby poszkodowanej, wykonując następujące

czynności:

1

Zadbaj o własne bezpieczeństwo, zakładając jednorazowe
rękawiczki, by nie mieć kontaktu z krwią, śliną i innymi pły-

nami poszkodowanego.

2

Sprawdź przytomność poszkodowanego. Podejdź do po-
szkodowanego, zadaj pytanie i wydaj polecenie („Co się

stało?”, „Proszę otworzyć oczy!”). Jeżeli poszkodowany nie re-
aguje, poklep go po ramieniu, ponawiając próbę nawiązania
kontaktu głosowego.

3

Gdy poszkodowany nie reaguje, oznacza to, że jest nie-
przytomny i na pewno będzie potrzebna pomoc. Wołaj

głośno o pomoc lub jeśli jest ktoś w zasięgu wzroku, poproś, aby
został, bo będzie ci potrzebny.

4

Następnie zadbaj o drożność dróg oddechowych poszko-
dowanego. Połóż jedną dłoń na czole poszkodowanego,

a dwa palce drugiej ręki na żuchwie. Jedną ręką delikatnie od-
chylasz głowę do tyłu, a dwoma palcami unosisz żuchwę do gó-
ry. Wykonując te czynności, jednocześnie udrażniasz drogi odde-
chowe.

PIERWSZA POMOC

Źródło: PCK

5

Sprawdź oddech poszkodowanego. Cały czas utrzymując
drożność dróg oddechowych, pochyl się blisko policzkiem

i uchem nad jego ustami i nosem, próbując przez 10 sekund wy-
czuć oddech (czy słyszysz szmer wydychanego powietrza, czy
czujesz ciepło powietrza na policzku, czy widzisz unoszącą się
klatkę piersiową poszkodowanego). W tym czasie powinieneś
wyczuć minimum 2 oddechy poszkodowanego, będzie to ozna-
czało, że oddech jest prawidłowy.

6

Jeśli stwierdzisz u poszkodowanego brak oddechu lub od-
dech nieprawidłowy, przystąp do Podstawowego Podtrzy-

mywania Życia (PPŻ), czyli resuscytacji krążeniowo-oddechowej
(poniżej znajdziesz opis).

Jeżeli osoba jest przytomna, pozostaw ją w pozycji zastanej.

Zapytaj, co się stało, jak się czuje, co ją boli. Regularnie oceniaj
stan poszkodowanego.

1. Postępowanie w przy-
padku braku czynności
życiowych u poszkodo-
wanego (brak oddechu)

Wykonanie Podstawowego

Podtrzymywania Życia (PPŻ):

Po stwierdzeniu braku od-

dechu i wezwaniu pomocy
medycznej wykonaj 30 uci-
sków na klatkę piersiową po-
szkodowanego.

Poprawne wykonywanie

ucisków klatki piersiowej po-
szkodowanego:

l

umieść nadgarstek jednej
dłoni na środku klatki pier-
siowej

l

umieść nadgarstek drugiej
dłoni na grzbiecie pierw-
szej

l

spleć palce obu dłoni

l

wyprostuj swoje ręce
w łokciach oraz wychyl się
tak nad ciałem poszkodo-
wanego, aby twoje barki
były bezpośrednio nad
klatką piersiową poszko-
dowanego

l

uciskaj rytmicznie klatkę
piersiową na głębokość 4-
5 cm, z częstotliwością ok.
100 ucisków na minutę

Następnie wykonaj
2 wdmuchnięcia powietrza,
tzw. oddechy ratownicze,
do ust (metodą usta-usta)
lub do nosa poszkodowa-

Wykonywanie reanimacji
metodą usta-usta:

– udrożnij drogi oddechowe poszkodo-

wanego

– zatkaj dwoma palcami nos poszko-

dowanego

– obejmij swoimi ustami szczelnie usta

poszkodowanego i powoli (przez
1 sek.) wdmuchnij powietrze, aż do
momentu uniesienia się klatki pier-
siowej

– odchyl się i nabierz powietrza,

a następnie wykonaj drugie
wdmuchnięcie

W przypadku braku oddechu, wykonuj
naprzemiennie uciski na klatkę piersiową
i wdechy w stosunku 30 ucisków na
2 wdechy.
Kiedy przestać reanimować?
– jeśli przyjedzie pomoc medyczna lub

ktoś cię zmieni (np. osoba postronna);

– poszkodowany zacznie prawidłowo od-

dychać;

– nie masz już siły do dalszego kontynu-

owania akcji ratowniczej.

Żródło: Czerwony Krzyż Austria

34

PIERWSZA POMOC

nego (metoda usta-nos). Pamiętaj o własnym bezpieczeństwie:
do wdechów użyj maseczki do sztucznego oddychania.

2. Postępowanie w przy-
padku krwotoków ze-
wnętrznych

l

W miarę możliwości unieś
krwawiącą kończynę powy-
żej serca, a na miejsce krwa-
wienia połóż jałową gazę
z uciskiem (zwinięty bandaż,
etui od okularów etc.)

l

Mocno zabandażuj opaską dzianą. Gdy opatrunek przesiąka,
dołóż kolejną warstwę (nie zdejmuj poprzedniego opatrun-
ku!)

3. Krwotok z nosa

l

Pochyl głowę poszkodowanego, by krew swobodnie mogła
wypływać na zewnątrz

l

Uciskaj skrzydełka nosa przez gazę, możesz położyć zimny
okład na nasadę nosa i kark poszkodowanego

4. Rana z ciałem obcym (szkło i inne)

l

Nie wyjmuj ciała obcego z rany

l

Połóż jałową gazę na ranę

l

Unieruchom ciało obce w ranie np. za pomocą 2 małych ban-
daży

l

Całość zabandażuj

5. Oparzenie

l

Polewaj chłodną wodą

l

Nie zdejmuj ubrań, gdy przylgnęły do ciała

l

Zdejmij biżuterię poszkodowanego, zanim pojawi się opuchlizna

6. Złamanie

l

Unieruchom kończynę po-
szkodowanego np. przy-
wiąż ją do ciała

l

Załóż temblak z chusty trój-
kątnej na rękę

7. Uraz kręgosłupa

l

Nie poruszaj poszkodowa-
nym

l

Obłóż poszkodowanego
kocami, plecakami itp. tak, aby ustabilizować ciało

l

Unieruchom głowę za pomocą kołnierza lub bluzy

8. Amputacja

l

Na kikut załóż opatrunek uciskowy

l

Część odciętą w torebce foliowej włóż do drugiej torebki
z wodą lub lodem albo owiń w dostępny czysty materiał

l

Dopilnuj, by część odcięta pojechała z poszkodowanym do
szpitala

Źródło: PCK

Źródło: PCK

Podczas wyko-

nywania czynno-
ści ratowniczych
cały czas rozma-
wiaj z poszkodo-
wanym, odwra-
cając jego uwagę
od zdarzenia.
Przykryj poszko-
dowanego ko-
cem termicznym
lub folią NRC. Je-
żeli poszkodowa-
ny jest nieprzytomny, przez cały czas trzymaj jego głowę odchy-
loną do tyłu i co minutę sprawdzaj jego oddech. Okryj poszko-
dowanego kocem lub odzieżą w celu uniknięcia wystąpienia
wstrząsu. Zostań przy poszkodowanym do czasu przybycia ra-
towników. Wszystkie czynności należy wykonywać z rozwagą,
bez niepotrzebnych emocji do czasu aż przybędą specjalistyczne
służby ratownicze.

Opierając się na normach europejskich
(DIN 13164) zalecamy, aby w wyposażeniu
samochodowej apteczki pierwszej pomocy
znajdowały się:
1) opatrunek indywidualny G - 1 szt.
2) plastry 10x6 cm - 1 opak. (8 szt.)
3) plaster 500x2,5 cm - 1 szt.
4) opaska elastyczna szer. 6cm - 2 szt.
5) opaska elastyczna szer. 8cm - 3 szt.
6) chusta opatrunkowa 40x60 cm - 2 szt.

7) chusta opatrunkowa

60x80 cm - 1 szt.

8) kompres 10x10 cm - 3 szt.
9) opatrunek indywidualny M - 3 szt.
10) chusta trójkątna - 2 szt.
11) nożyce 14,5 cm - 1 szt.
12) rękawice latex - 4 szt.
13) koc termiczny (folia NRC)

160x210 cm - 1 szt.

14) worek foliowy - 1 szt.

ZAWARTOŚĆ APTECZKI SAMOCHODOWEJ

Źródło: www.ratownictwo.net.prv.pl

36

A jeśli się nie uda?

Huk i zgrzyt blachy. Przeraźliwy ból, który
pojawia w ułamku sekundy, a po wielu,
wielu minutach cierpienia przechodzi
w nicość… Wypadek śmiertelny na drodze.
Co potem?

N

a miejscu wypadku gromadzą się zszokowani gapie.
Przyjeżdżają służby ratunkowe – policja, pogotowie ra-

tunkowe, straż pożarna. Gdy zmasakrowane ciało (kierowca
samochodu, rowerzysta lub pieszy) nie daje żadnych oznak ży-
cia, sanitariusze lub strażacy przykrywają je folią. Lekarz pogo-
towia wypisuje w tym czasie informacyjną kartę zgonu. Po wy-
konaniu zdjęć i pomiarów dokumentujących wypadek, pracow-
nicy zakładu pogrzebowego pakują ciało ofiary wypadku do
czarnego worka i odwożą do prosektorium. Często jednak, za-
nim to nastąpi, strażacy wydobywają zwłoki z poważnie uszko-
dzonego pojazdu, nierzadko mozolnie wycinają je z blach
zmiażdżonego samochodu.

Wcześniej policjanci

musieli przeszukać zwłoki
w celu identyfikacji ofiary.
Zabezpieczyli także cenne
przedmioty – pieniądze,
karty kredytowe, zegarek,
obrączkę, medalik…

Przyjdzie im jeszcze wy-

konać najtrudniejszą
część zadania. Będą mu-
sieli zapukać do drzwi do-
mu zabitego na drodze
człowieka, spojrzeć
w oczy jego matki, ojca,
żony lub dziecka i przeka-
zać hiobową wieść.

Zwłoki trafiają do chłodni szpitalnego prosektorium. Może

ktoś zdąży je obmyć i przysłonić fragmenty ciała, które zostały
najbardziej okaleczone w wypadku, zanim zostaną one okazane
komuś z najbliższych w celu identyfikacji. Potem nastąpi sekcja,
aby ustalić przyczynę zgonu.

Każdego roku na polskich drogach ginie ponad 5 tys. osób,

z czego w większości to kierowcy i pasażerowie samochodów

MEMENTO

W razie wypadku:
1. Twoja rodzina może stracić

żywiciela

2. Możesz stracić życie lub

zostać kaleką, któremu
trudno będzie się dopasować
do nowej rzeczywistości

3. Możesz nie wrócić

już do pracy… czy stać Cię
na długą rehabilitację?

4. Możesz zabić człowieka i żyć

z tą świadomością do końca
swoich dni

osobowych. Co trzecia z ofiar była w pracy w momencie trage-
dii. Najczęściej giną młodzi mężczyźni, w pierwszym roku za-
trudnienia. Jak pokazują przeprowadzone badania, kierowcy
w wieku 18-25 lat powodują 1/3 wypadków. Niestety ginie
w nich ponad połowa ogólnej liczby zabitych. Brak wyobraźni
i niestosowanie się do przepisów jest przyczyną wielkich ludz-
kich dramatów.

Temu, kto zginął, już wszystko jest obojętne. Ból zostaje

w sercach najbliższych, którzy nie tylko opłakują utratę syna,
męża, ojca, ale także z reguły przeżywają ekonomiczną i psy-
chiczną degrengoladę, ponieważ odszedł główny żywiciel, gło-
wa rodziny, podpora na starość, ukochany tata, mąż, kocha-
nek…

Wypadek to nie przypadek. To najczęściej skutek głupich, bez-

myślnych albo rozmyślnie ryzykownych zachowań. To prawie za-
wsze wynik ludzkich błędów. Nie zawsze ginie sprawca tych błę-
dów, często osoba przypadkowa i niewinna. Zawsze jest to
śmierć niepotrzebna i przedwczesna. Dla sprawcy nieszczęścia,
który przeżył, może oznaczać kalectwo psychiczne, z którym bę-
dzie musiał nauczyć się żyć do końca swoich dni.

Źródło: Policja

38

SŁOWNICZEK

ABS (ang.: Anti-Lock Braking System) układ przeciwdziała-
jacy blokowaniu kół podczas hamowania, zapewnia elektroniczną
regulację ciśnienia w układzie hamulcowym w przypadku wykrycia
przez jeden z czujników, umieszczonych przy wszystkich kołach,
początkowego stadium blokady koła. Pozwala na uniknięcie za-
blokowania kół, dzięki czemu samochód zachowuje sterowność.

ASR (ang.: Acceleration Slip Regulation) system którego
głównym zadaniem jest niedopuszczenie do nadmiernego pośli-
zgu kół pojazdu podczas przyspieszania (objawiającego się ich
„buksowaniem”).

BEZPIECZEŃSTWO BIERNE: wszystko co sprzyja zmniejszeniu
skutków materialnych i psychicznych wypadku, dzięki odpowied-
niej sztywności konstrukcji kabiny, strefom kontrolowanego
zgniotu, powierzchniom wewnątrz kabiny pozbawionych kantów,
poduszkom powietrznym, pasom, itp.

BEZPIECZEŃSTWO CZYNNE: wszystkie cechy i elementy dyna-
micznego zachowania pojazdu, umożliwiające uniknięcie wypad-
ku (np. układ hamulcowy, ABS, system wspomagania naglego ha-
mowania, ESP, itp.)

EBD (ang.: Electronic Brake Distributor): elektroniczny sys-
tem rozdziału siły hamowania na poszczególne koła samochodu.
System dostosowuje siłę hamowania w zależności od przyczepno-
ści danego koła do powierzchni.

EBV (niem.: Elektronische Bremskraftverteilung): elek-
troniczny rozdział siły hamowania, oddziałujący na wszystkie koła
w zależności od przyczepności i obciążenia pojazdu.

ESP (ang.: Electronic Stability Program): elektroniczny
program stabilizacji. Koryguje zachowanie pojazdu poprzez od-
działywanie na układ hamulcowyi napędowy w momencie, gdy
pojawia się zagrożenie poślizgu i wypadniecia z trasy.

EuroNCAP (ang.: European New Car Assessment Pro-
gramme) niezależna organizacja ds. oceny bezpieczeństwa po-
jazdów sponsorowana przez równie niezależne organizacje,
wspierana przez rządy niektórych krajów europejskich.

FBL (ang.: Fixed Bending Light): światła doświetlające za-
kręt. Specjalne, dodatkowe żarówki, pozwalające na oświetlenie
stref, które zazwyczaj pozostają w ciemności (np. wewnętrzny łuk
ostrego zakrętu).

GRSP (ang.: Global Road Safety Partnership): globalne
partnerstwo pomiędzy przedsiębiorstwami, społeczeństwem oraz
rządem, którego celem jest trwałe ograniczenie liczby wypadków
drogowych w krajach przechodzących proces transformacji. Orga-
nizacją reprezentujacą GRSP w Polsce jest Partnerstwo dla Bezpie-
czeństwa Drogowego.

INSPEKTOR DS. BEZPIECZEŃSTWA: pracownik firmy odpo-
wiedzialny za zagadnienia związane z bezpieczeństwem w ruchu
drogowym pojazdów służbowych i pojazdów wykorzystywanych
w celach służbowych.

KIEROWCA: pracownik posiadający uprawnienia do prowadze-
nia pojazdu służbowego lub pojazdu wykorzystywanego w celach
służbowych.

KOLIZJA DROGOWA: zdarzenie drogowe powodujące niewiel-
kie obrażenia i/lub małe szkody materialne i nie zakłócające ciągło-
ści pracy firmy.

KOORDYNATOR FLOTY: pracownik firmy odpowiedzialny za za-
rządzanie eksploatacją pojazdów służbowych i pojazdów wyko-
rzystywanych w celach służbowych.

NADSTEROWNOŚĆ: cecha charakterystyki jezdnej pojazdu.
Podczas szybkiego pokonania zakrętu tył samochodu ma tenden-
cję do szybkiego tracenia przyczepności – auto zarzuca tyłem.

PODSTEROWNOŚĆ: cecha charakterystyki jezdnej pojazdu. Pod-
czas szybkiego pokonania zakrętu przód samochodu ma tenden-
cję do szybkiego tracenia przyczepności – auto wyjeżdża z łuku na
wprost mimo skręcoych kół.

PODUSZKA POWIETRZNA: wypełniająca sie gazem poduszka,
która w razie zderzenia rozkłada się w ciągu kilku tysięcznych se-
kundy pomiedzy kierowcą lub pasażerami a elementami kabiny
(kierownicą, deską rozdzielczą, słupkami), w które moga uderzyć.

PODUSZKI KURTYNOWE (kurtyny powietrzne): poduszki
w formie kurtyny, zapewniające ochronę głów pasażerów w przy-
padku zderzenia bocznego o dużej sile.

POJAZD SŁUŻBOWY: każdy pojazd stanowiący własność firmy
bądź użytkowany przez firmę na drodze długoterminowego wy-
najmu, kredytu.

POJAZD WYKORZYSTYWANY W CELACH SŁUŻBOWYCH:
pojazd wynajęty krótkoterminowo, użytkowany w celach służbo-
wych, również pojazd prywatny pracownika, używany do celów
służbowych.

REFLEKTORY KSENONOWE: system oswietlenia poprawiający
widoczność dzięki światłu zbliżonemu do dziennego oraz wiekszej
mocy w porównaniu do konwencjonalnych reflektorów halogeno-
wych.

WYPADEK CIĘŻKI: Wypadek drogowy powodujący poważne
obrażenia osób uczestniczących w zdarzeniu: kierowcy, pasaże-
rów, pieszych i osób postronnych.

40

SŁOWNICZEK

WYPADEK DROGOWY:
Wypadek drogowy: wypadek taki jak: wypadnięcie z drogi,
uderzenie w przeszkodę, najechanie na stojący pojazd, zderzenie
czołowe, itp., nawet, jeśli w jego wyniku nikt nie odniósł
poważnych obrażeń lub nie zginął, ale pojazd w wyniku zdarzenia
został przekazany do kasacji.
Wypadek, podczas którego nikt nie odniósł obrażeń, pojazd nie
został całkowicie zniszczony, ale który spowodował duże straty
finansowe lub wizerunkowe firmy (np. opóźnienie dostawy,
prowadzenie samochodu po pijanemu, itp.).
Wypadek, wskutek którego nastąpiły poważne zakłócenia dla
ciągłości pracy firmy (np. niemożność znalezienia zastępstwa,
utrata lub zniszczenie dokumentów albo laptopa z kluczowymi
danymi itp.).

WYPADEK ŚMIERTELNY: Wypadek drogowy powodujący
śmierć natychmiastową lub w okresie do 6 miesięcy na skutek ob-
rażeń odniesionych w wypadku przez użytkowników pojazdu
(również gdy pracownik wykonujący czynności służbowe jest pa-
sażerem, a nie kierowcą pojazdu). Wypadek drogowy spowodo-
wany przez pracownika, w wyniku którego nastąpiła śmierć osób
postronnych (np. pieszych lub użytkowników innego pojazdu)
oraz spowodowany przez innego użytkownika drogi, gdy śmierć
poniósł pracownik wykonujący czynności służbowe.

SZKODA PARKINGOWA: zdarzenie polegające na uszkodzeniu
nie będącego w ruchu pojazdu, przez nieznanego sprawcę, nie
skutkujące osobami rannymi lub ofiarami śmiertelnymi.

TELEFON ALARMOWY: numer kontaktowy dostępny 24h, pod
którym uczestnik lub świadek wypadku może uzyskać informacje
o działaniach, jakie powinien podjąć w stosunku do ofiar wypad-
ku. Osoby dyżurujące powinny posiadać kwalifikacje w zakresie
udzielania instrukcji postępowania uczestnikom kolizji i wypad-
ków drogowych, móc wezwać we wskazane miejsce zdarzenia
odpowiednie służby, oraz koordynować działania likwidacyjne
szkody.

Źródła dodatkowe:
Komenda Główna Policji

www.kgp.gov.pl
www.pasybezpieczenstwa.pl

Occupational Road Safety Allience

www.orsa.org.uk

Network of Employers for Traffic Safety

www.trafficsafety.org

Stowarzyszenie Partnerstwo dla Bezpieczeństwa Dro-
gowego

www.partnerstwodlabezpieczenstwa.pl

The Fleet Forum

www.fleetforum.org

The Royal Society for the Prevention of Accidents

www.rospa.com

NOTATKI:

Zastrzeżenie

Przewodnik został opracowany, aby pomóc firmom i organizacjom w Polsce

wdrożyć zasady bezpiecznego poruszania się po drogach i w ten sposób zredu-

kować liczbę wypadków drogowych, obrażeń i ofiar z nimi związanych. Przedsta-

wione wskazówki prezentują poglądy autorów przewodnika. Autorzy nie mogą

zagwarantować wyniku ich wdrożenia, ponieważ zwiększone bezpieczeństwo na

drodze zależy od wielu czynników, w tym od aktywnego zaangażowania zarzą-

du danej firmy.

Kontakt

Stowarzyszenie Partnerstwo

dla Bezpieczeństwa Drogowego

ul. Świętokrzyska 18, lok. 413

00-052 Warszawa

tel. [phone]

fax: [phone]

e-mail: [e-mail]

www.partnerstwodlabezpieczenstwa.pl

Partnerzy

Partnerzy wspierający

Partnerzy honorowi

Procedura w razie wypadku:

1.
2.
3.
4.

Dzwoniąc podaj następujące dane:
1. Swoje imię i nazwisko
2. Opis sytuacji
3. Dokładne miejsce zdarzenia
4. Liczbę osób poszkodowanych
5. Stan osób poszkodowanych
6. Płeć oraz szacunkowy wiek poszkodowanych
7. Numer telefonu, z którego dzwonisz

Pamiętaj!

Nigdy nie rozłączaj się pierwszy z dyspozytorem!

Czekaj na potwierdzenie przyjęcia zgłoszenia!

WAŻNE NUMERY ALARMOWE:

999

Pogotowie Ratunkowe

998

Straż Pożarna

997

Policja

112

Centrum Powiadamiania

Ratunkowego

numer do pracodawcy

Rozstaw trójkąt ostrzegawczy

Zabezpiecz samochód poszkodowanego
(wyłącz silnik, zaciągnij hamulec ręczny)

Zadzwoń do odpowiednich służb

(Centrum Powiadamiania Ratunkowego,

Pogotowie Ratunkowe, Straż Pożarna, Policja)
Udziel pierwszej pomocy (więcej w rozdziale
Pierwsza pomoc)