THOMAS GORDON

Żył w latach 1918-2002. Amerykański pedagog i psychoterapeuta, autor
bestsellerowych poradników dla rodziców, nauczycieli, wychowawców i animatorów
kształcenia dorosłych, w których prezentuje swoją koncepcję konstruktywnych i
symetrycznych stosunków międzyludzkich „bez zwycięzców i bez pokonanych”.
Znany jako twórca modelu edukacyjnego mającego za zadanie zwiększenie stopnia
demokratyzacji w związkach między rodzicami i dziećmi oraz metod
komunikacyjnych służących poprawieniu efektywności relacji interpersonalnych. W
czasie II wojny światowej był dowódcą oficerów w Wojskowym Korpusie
Spadochroniarzy, zdobywając doświadczenie kierowania zespołem ludzkim.
Prowadził na terenie wielu stanów Ameryki Północnej kursy dla przywódców,
kierowników i pracowników administracji. Doradzał utworzonemu w Chicago
Narodowemu Komitetowi do Przeciwdziałania Maltretowania Dzieci. Pracował w
Kalifornii nad programem szkolenia dla rodziców w zakresie nabywania partnerskich
umiejętności wychowywania własnych dzieci („Wychowanie bez porażek”), które
przysporzyły mu międzynarodowej sławy. W efekcie tego powstało w USA ponad 200
ośrodków szkoleń dla rodziców, które ukończyło kilkaset tysięcy matek i ojców oraz
szeroki ruch społeczny – Stowarzyszenie „Wychowanie bez porażek”. Ogromna
popularność koncepcji Thomasa Gordona sprawiła, że zarówno w Stanach
Zjednoczonych, jak i innych krajach powstają specjalne Ośrodki Kształcenia
Gordonowskiego, w których prowadzone są kursy dla wychowawców, liderów i kobiet
oraz kształceni są instruktorzy do prowadzenia zajęć z tymi grupami.

KRYTYKA/POCHWAŁA

Pedagogika Thomasa Gordona ma zarówno przeciwników, jak i zwolenników.
Pozytywem pedagogiki Gordona jest przede wszystkim poszanowanie praw i potrzeb
dziecka, uważając, że jest ono „człowiekiem ze wszystkimi ludzkimi cechami,
uczuciami i reakcjami oraz uniwersalnymi wartościami, które dają możliwość bycia
wolnym samookreślającym się podmiotem własnego myślenia”. Niewątpliwie
pochwałą pedagogii Gordona okazały się wyniki badań, które zostały przeprowadzone
na osobach uczestniczących w kursach i warsztatach Gordona. Okazało się bowiem, że
większość badanych zmieniła pod wpływem spotkań warsztatowych nie tylko swoje
poglądy, przekonania, ale i sposoby własnego działania. Część z nich utwierdziła się w
zbieżności swoich racji z poglądami Thomasa Gordona, a tylko nieliczni pozostali
wobec nich sceptyczni. Uczestnicy tych zajęć zmienili przede wszystkim sposób
postrzegania dziecka i swojej roli wychowawczej oraz opanowali wiele technik
komunikacyjnych, dzięki którym udało im się uniknąć lub pokojowo rozstrzygnąć
trudne sytuacje konfliktowe. Bardzo pozytywnie o zmianie zachowania swoich
rodziców po odbyciu szkoleń wypowiadają się dzieci: „mój ojciec o teraz prawdziwy
kumpel”, „moja mama bardzo się zmieniła i jest teraz miłym człowiekiem”, „moi
rodzice są teraz dla mnie bardziej przyjaciółmi niż rodzicami. Są wspaniałymi ludźmi.
Mają wady, jak wszyscy inni, ale lubię ich takich, jacy są”. Myślę, że przytoczone
wyżej cytaty świadczą o tym, jak bardzo potrzebne są takie warsztaty dla rodziców

oraz jak sprawdzają się wprowadzone w życie zasady, które zostały na nich
przekazane.
Istnieje również krytyka pedagogiki Gordona. Przeciwnicy Gordona zarzucają mu, że
treści jego poradników propagują jednowymiarowy obraz świata, ujmując proces
wychowawczy w kategoriach ściśle mechanicznych, które są sprzeczne z naturalnym
sposobem życia i zmuszają wszystkich do przyjmowania sztucznych regulacji
wzajemnych kontaktów. Krytycy zarzucają również Gordonowi, że traktując dziecko
po partnersku obniża się wartość rodzica, który przestaje być autorytetem. Widzą
możliwość zniewolenia dziecka w świecie pozbawionym autorytetów oraz zarzucają,
że w relacjach w rodzinie będzie dominował sztuczny, planowy wysiłek i nie będzie w
ogóle spontaniczności. Cykl książek „wychowanie bez porażek” nazwany został
również poradnikiem dla nieudaczników życiowych. Ja osobiście uważam jednak, że
są to książki bardzo potrzebne, a rodzice sięgający po nie nie są życiowymi
nieudacznikami, ale ludźmi, którzy chcą jak najlepiej wychować swoje dzieci z
miłości do nich. Są to też rodzice, którzy w tych książkach i na warsztatach
Gordonowskich szukają ostatniej deski ratunki dla naprawienia swoich stosunków
rodzinnych, które z różnych przyczyn uległy pogorszeniu.