15 Stosowanie przepisów prawa geologicznego i górniczego

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI

NARODOWEJ

Ewa Szewczyk

Stosowanie przepisów prawa geologicznego i górniczego
w pracach wiertniczych 311[40].Z1.03

Poradnik dla ucznia

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Recenzenci:
mgr inż. Bogdan Soliński
mgr Stanisław Cyrulski

Opracowanie redakcyjne:
mgr Ewa Szewczyk

Konsultacja:
mgr inż. Danuta Pawelczyk

Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 311[40].Z1.03

„

Stosowanie przepisów prawa geologicznego i górniczego w pracach wiertniczych”,

zawartego w modułowym programie nauczania dla zawodu technik wiertnik.

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

SPIS TREŚCI

Wprowadzenie

Wymagania wstępne

Cele kształcenia

Materiał nauczania

4.1

Podstawowe pojęcia z zakresu prawa

4.1.1. Materiał nauczania

4.1.2. Pytania sprawdzające

4.1.3. Ćwiczenia

4.1.4. Sprawdzian postępów

4.2

Przepisy prawne i Polskie Normy

4.2.1. Materiał nauczania

4.2.2. Pytania sprawdzające

4.2.3. Ćwiczenia

4.2.4. Sprawdzian postępów

4.3

Prawo geologiczne i górnicze

4.3.1. Materiał nauczania

4.3.2. Pytania sprawdzające

4.3.3. Ćwiczenia

4.3.4. Sprawdzian postępów

4.4

Przepisy dotyczące wykonywania prac geologicznych

4.4.1. Materiał nauczania

4.4.2. Pytania sprawdzające

4.4.3. Ćwiczenia

4.4.4. Sprawdzian postępów

4.5

Przepisy dotyczące prowadzenia prac wiertniczych

4.5.1. Materiał nauczania

4.5.2. Pytania sprawdzające

4.5.3. Ćwiczenia

4.5.4. Sprawdzian postępów

4.6

Dokumentacja geologiczna oraz przy prowadzeniu prac wiertniczych

4.6.1. Materiał nauczania

4.6.2. Pytania sprawdzające

4.6.3. Ćwiczenia

4.6.4. Sprawdzian postępów

4.7

Wydobywanie kopalin ze złóż

4.7.1. Materiał nauczania

4.7.2. Pytania sprawdzające

4.7.3. Ćwiczenia

4.7.4. Sprawdzian postępów

4.8

Organy państwowej administracji geologicznej i nadzoru górniczego

4.8.1. Materiał nauczania

4.8.2. Pytania sprawdzające

4.8.3. Ćwiczenia

4.8.4. Sprawdzian postępów

Sprawdzian osiągnięć

Literatura

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1. WPROWADZENIE

Poradnik będzie Ci pomocny w przyswajaniu wiedzy z podstaw prawa geologicznego

i górniczego, które ma zastosowanie w pracach wiertniczych i geologicznych.

W poradniku zamieszczono:

−

wymagania wstępne, czyli wykaz niezbędnych umiejętności i wiedzy, które powinieneś
mieć opanowane, aby przystąpić do realizacji tej jednostki modułowej,

−

cele kształcenia, wykaz umiejętności, jakie ukształtujesz podczas pracy z poradnikiem,

−

materiał nauczania – podstawowe wiadomości teoretyczne niezbędne do opanowania
treści jednostki modułowej,

−

zestaw pytań przydatny do sprawdzenia, czy już opanowałeś treści zawarte
w rozdziałach,

−

wiczenia, które umożliwią Ci zweryfikować wiadomości teoretyczne oraz ukształtować

umiejętności praktyczne,

−

sprawdzian postępów,

−

sprawdzian osiągnięć – przykładowy zestaw pytań, pozytywny wynik sprawdzianu
potwierdzi,

dobrze

pracowałeś

podczas

zajęć

nabyłeś

wiedzę

i umiejętności z zakresu tej jednostki modułowej,

−

literaturę.
Z rozdziałem Pytania sprawdzające możesz zapoznać się:

−

przed przystąpieniem do rozdziału Materiał nauczania – poznając wymagania wynikające
z zawodu, a po przyswojeniu wskazanych treści, odpowiadając na te pytania sprawdzisz
stan swojej gotowości do wykonywania ćwiczeń,

−

po opanowaniu rozdziału Materiał nauczania, by sprawdzić stan swojej wiedzy, która
będzie Ci potrzebna do wykonywania ćwiczeń.

Kolejny etap to wykonywanie ćwiczeń, których celem jest uzupełnienie i utrwalenie
wiadomości i ukształtowane umiejętności z zakresu stosowania przepisów prawa
geologicznego i górniczego, analizowania warunków wykonywania prac geologicznych oraz
przepisów dotyczących prac wiertniczych, określania zasad likwidacji szkód wynikających
z wykonywania prac wiertniczych.

Po wykonaniu zaplanowanych ćwiczeń, sprawdź poziom swoich postępów wykonując

Sprawdzian postępów.

Odpowiedzi NIE wskazują na luki w Twojej wiedzy. Oznacza to konieczność powrotu do

treści, które nie zostały jeszcze dostatecznie opanowane.

Poznanie przez Ciebie wszystkich wiadomości z zakresu stosowania podstawowych

wymogów prawa geologicznego i górniczego w wiertnictwie, będzie stanowiło dla
nauczyciela podstawę do przeprowadzenia sprawdzianu poziomu przyswojonych wiadomości
i nabytych umiejętności. W tym celu nauczyciel może posłużyć się zadaniami testowymi.

W poradniku jest zamieszczony sprawdzian osiągnięć, który zawiera przykład takiego

testu oraz instrukcję, w której omówiono tok postępowania podczas przeprowadzania
sprawdzianu i przykładową kartę odpowiedzi, w której, w przeznaczonych miejscach zakreśl
właściwe odpowiedzi spośród zaproponowanych.

Jednostka

modułowa:

„Stosowanie

przepisów

prawa

geologicznego

i górniczego w pracach wiertniczych”, której treść teraz poznasz jest jedną z jednostek
modułowych koniecznych do zdobycia umiejętności do wykonywania zadań zawodowych
związanych z ocenianiem stopnia zagrożenia środowiska, spowodowanego przez prowadzenie
prac wiertniczych.

Bezpieczeństwo i higiena pracy

W czasie pobytu w pracowni komputerowej musisz przestrzegać regulaminu, przepisów

bhp i higieny pracy, wynikających z rodzaju wykonywanych prac.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Schemat układu jednostek modułowych

311[40].Z1

Prace wiertnicze

311[40].Z1.01

Przygotowywanie prac

wiertniczych

311[40].Z1.03

Stosowanie przepisów prawa

geologicznego i górniczego w pracach

wiertniczych

311[40].Z1.02

Dobieranie narzędzi

i osprzętu wiertniczego

311[40].Z1.04

Przygotowywanie otworów do

wiercenia

311[40].Z1.05

Prowadzenie prac wiertniczych

różnymi technikami wiertniczymi

311[40].Z1.06

Zapobieganie awariom

wiertniczym

311[40].Z1.07

Prowadzenie

dokumentacji wiertniczej

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:

−

korzystać z różnych źródeł informacji w celu doskonalenia umiejętności zawodowych,

−

posługiwać się terminologią z zakresu górnictwa oraz geologii,

−

współpracować w zespole,

−

posługiwać się techniką komputerową,

−

selekcjonować, porządkować i przechowywać informacje,

−

wyszukiwać informacje w Internecie,

−

oceniać własne możliwości sprostania wymaganiom stanowiska pracy i wybranego
zawodu.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:

−

scharakteryzować podstawowe pojęcia z zakresu prawa geologicznego i górniczego,

−

posłużyć się przepisami prawa geologicznego i górniczego,

−

zinterpretować akty prawne warunkujące prowadzenie prac wiertniczych,

−

wskazać rodzaj dokumentacji przy prowadzeniu prac wiertniczych,

−

scharakteryzować zasady wydobywania kopalin ze złóż,

−

zastosować w wiertnictwie i geologii normy ISO i PN,

−

określić warunki prowadzenia ruchu zakładu górniczego i jego likwidacji,

−

określić zasady likwidacji szkód górniczych wynikających z wykonywania prac
wiertniczych,

−

scharakteryzować przepisy dotyczące wiercenia otworów,

−

scharakteryzować uprawnienia i obowiązki państwowego nadzoru geologicznego
i górniczego,

−

scharakteryzować wymagania jakie powinien spełniać projekt zagospodarowania złoża
górniczego i geologicznego.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4. MATERIAŁ NAUCZANIA

4.1. Podstawowe pojęcia z zakresu prawa

4.1.1. Materiał nauczania

Prawo to uporządkowany zbiór norm postępowania ustanowionych lub uznanych przez

państwo, których realizacja zabezpieczona jest mocą przymusu państwowego. Prawo ustala
zakazy i nakazy dotyczące określonego postępowania i obowiązuje w jednakowym stopniu
wszystkie osoby przebywające na terytorium danego państwa.

Norma prawna to reguła postępowania zbudowana na podstawie przepisów prawnych

według pewnego wzorca. Wyznacza ona zachowanie ludzi i wskazuje, jak powinni się
zachować w danych okolicznościach. Przestrzegania normy strzeże sankcja, czyli kara, która
grozi za jej naruszenie.

ródła prawa to akty stanowione przez organy państwowe, które w treści swej zawierają

normy prawne. Określane są jako akty normatywne. Wydawane są przez podmioty
upoważnione do tworzenia prawa pozostające wobec siebie w hierarchicznej zależności.

Klasyfikacja źródeł prawa:

Akty normatywne organów ustawodawczych

Najwyższym organem ustawodawczym w Polsce jest Sejm RP, taką też pozycję zajmują

jego akty normatywne zwane ustawami. Przykładem takiej ustawy jest Konstytucja.
Konstytucja jest zbiorem praw obowiązujących w państwie, zajmuje ona naczelne miejsce
wśród aktów prawnych. śaden akt prawny nie może być z nią sprzeczny. Publikowana jest
w Dzienniku Ustaw.

Następnym źródłem prawa jest ustawa, zajmuje ona miejsce bezpośrednio po

Konstytucji. Oznacza to, że każda ustawa może podlegać kontroli z punktu widzenia jej
zgodności z Konstytucją. Ustawa stanowi podstawę obowiązywania wszystkich aktów
podstawowych, np. rozporządzeń, które nie mogą być z nią sprzeczne. W razie sprzeczności
podlegają one uchyleniu w trybie przewidzianym dla kontroli ich legalności, czyli zgodności
z prawem. Ustawa uchwalana jest przez Sejm, reguluje najważniejsze sprawy dotyczące
funkcjonowania państwa i jego organów oraz życia obywateli. Ogłaszana jest w Dzienniku
Ustaw.

Akty normatywne organów wykonawczych

Od organów wykonawczych mogą pochodzić rozporządzenia, uchwały, zarządzenia, ale

tylko rozporządzenie jest źródłem prawa.

Rozporządzenie jest aktem normatywnym wydanym przez Prezydenta, Radę Ministrów,

Prezesa Rady Ministrów oraz poszczególnych ministrów, zawsze na podstawie ustawy
i w celu jej wykonania. Musi być ogłoszone w Dzienniku Ustaw.

Akty prawodawcze zawierają w swej treści normy prawne powszechnie obowiązujące.

Warunkiem przestrzegania tych norm jest ich ogłaszanie tzw. promulgacja, czyli podanie do
publicznej wiadomości lub do wiadomości podmiotów bezpośrednio zainteresowanych.
Podejmując jakieś działania należy sprawdzić, jakie przepisy w tym zakresie obowiązują.
W zależności od rangi aktu prawodawczego lub kręgu adresatów, poszczególne rodzaje aktów
prawnych publikowane są w różny sposób.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Podstawowymi organami promulgacyjnymi, czyli organami przeznaczonymi do

publikowania aktów prawnych są:

−

Dziennik Ustaw Rzeczpospolitej Polskiej,

−

Monitor Polski,

−

Dzienniki urzędowe poszczególnych ministerstw,

−

Wojewódzki Dziennik Urzędowy.

Zasady oraz tryb ogłaszania aktów normatywnych i niektórych innych aktów prawnych

określa ustawa o ogłaszaniu aktów normatywnych i niektórych innych aktów prawnych z dnia
20 lipca 2000 r. z późniejszymi zmianami.

Akty prawne wchodzą w życie po upływie 14 dni od dnia ich ogłoszenia, jeżeli same nie

stanowią inaczej.

4.1.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

Co to jest prawo?

Jaka jest różnica między normą prawną, a źródłami prawa?

Co to jest sankcja?

Co to jest Konstytucja?

Jakie znasz źródła prawa?

Jaki znasz najwyższy organ ustawodawczy w Polsce?

Co to jest promulgacja?

Kiedy wchodzą w życie akty prawne?

4.1.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Dokonaj systematyki źródeł prawa:

Nazwa aktu

Organ stanowiący

Sposób publikacji

Konstytucja

Ustawa

Rozporządzenia

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

wyszukać informacje w Internecie i uzupełnić tabelę,

zaprezentować wyniki ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

zestaw komputerowy z dostępem do Internetu,

−

literatura wskazana przez nauczyciela.

Ćwiczenie 2

Ustal zasady i tryb ogłaszania aktów prawnych.

Ogłaszanie aktów prawnych
Dziennik

Ustaw

Rzeczypospolitej Polskiej

Monitor Polski

Dzienniki

Urzędowe

poszczególnych ministerstw

Wojewódzki
Dziennik
Urzędowy

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

wyszukać w Internecie odpowiednią ustawę,

wpisać do tabeli odpowiednie akty prawne,

porównać otrzymane wyniki.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

komputer z dostępem do Internetu,

−

ustawa.

4.1.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

wskazać organy stanowiące prawo?

określić, co ustala prawo?

określić sposób publikacji aktów prawnych?

sklasyfikować źródła prawa?

scharakteryzować rozporządzenie?

objaśnić różnicę między ustawą a rozporządzeniem?

określić akty normatywne pochodzące od organów wykonawczych?

określić zasady i tryb ogłaszania aktów prawnych?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.2. Przepisy prawne i Polskie Normy

4.2.1. Materiał nauczania

Polski Komitet Normalizacyjny

Polski Komitet Normalizacyjny (PKN) jest krajową jednostkę normalizacyjną

jednocześnie

państwową

budżetową

jednostką

organizacyjną.

Polski

Komitet

Normalizacyjny ma wyłączne prawo używania skrótu "PKN" i zastrzeżonego znaku
graficznego.

Organizację, zakres i sposób działania PKN określa statut nadany przez Prezesa Rady

Ministrów w drodze zarządzenia. Prezes Rady Ministrów sprawuje nadzór nad PKN
w zakresie spraw dotyczących:

−

obronności i bezpieczeństwa państwa,

−

realizacji zadań wynikających z podjętej współpracy z organami administracji rządowej,

−

realizacji zadań wynikających z zawartych przez Rzeczpospolitą Polską umów
międzynarodowych.

Do zadań PKN należy organizowanie i prowadzenie normalizacji krajowej zgodnie

z potrzebami kraju, w tym:
1)

określanie stanu i kierunków rozwoju normalizacji,

organizowanie

nadzorowanie

działań

związanych

opracowywaniem

i rozpowszechnianiem Polskich Norm i innych dokumentów normalizacyjnych,
w szczególności przez ankietę powszechną projektów norm: ankieta powszechna jest
realizowana przez podawanie do publicznej wiadomości tytułów, terminów zakończenia
ankiety oraz miejsca i sposobu udostępniania zainteresowanym treści projektów,

zatwierdzanie

wycofywanie

Polskich

Norm

oraz

innych

dokumentów

normalizacyjnych,

reprezentowanie Rzeczypospolitej Polskiej w międzynarodowych i regionalnych
organizacjach normalizacyjnych, uczestnictwo w ich pracach oraz występowanie za
granicą w sprawach dotyczących normalizacji,

inicjowanie i organizowanie pracy komitetów technicznych do realizacji zadań
związanych z opracowywaniem dokumentów normalizacyjnych,

organizowanie i prowadzenie działalności szkoleniowej, wydawniczej, promocyjnej
i informacyjnej dotyczącej normalizacji i dziedzin pokrewnych,

opiniowanie projektów aktów prawnych związanych z normalizacją.
PKN uczestniczy w krajowym systemie notyfikacji norm i aktów prawnych,

w szczególności prowadząc krajowy punkt informacyjny (WTO/TBT). PKN współdziała
z organami administracji rządowej w szczególności poprzez:

−

wzajemne informowanie się o zdarzeniach zachodzących w gospodarce, administracji
publicznej i normalizacji w kontekście ich wzajemnego związku,

−

uzgadnianie potrzeb tłumaczenia na język polski Norm Europejskich z zakresu ochrony
ż

ycia, zdrowia, środowiska, mienia oraz bezpieczeństwa pracy i użytkowania,

wprowadzonych do Polskich Norm w języku oryginału,

−

uzgadnianie potrzeb sporządzania dokumentów zawierających wymagania techniczne
w procesie opracowywania projektów aktów normatywnych. Prezes PKN Polskim
Komitetem Normalizacyjnym kieruje Prezes PKN.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Normalizacja

Ustawa o Normalizacji z dnia 12.09.2002 r. (Dz. U. Nr 169 poz. 1386 z późniejszymi

zmianami) weszła w życie 1 stycznia 2003 r.
Ustawa ta "(.) określa podstawowe cele i zasady normalizacji (.)"

Normalizacja jest to działalność mająca na celu uzyskanie optymalnego stopnia

uporządkowania w określonej dziedzinie, poprzez ustalenie postanowień przeznaczonych do
powszechnego wielokrotnego stosowania, dotyczących istniejących lub możliwych do
zaistnienia problemów technicznych. Działalność normalizacyjna polega w szczególności na
opracowywaniu, publikowaniu i stosowaniu norm.

Ważnymi korzyściami, wynikającymi z normalizacji są:

−

poprawa przydatności wyrobów, procesów i usług do celów, którym mają służyć,

−

zapobieganie powstawania barier w handlu,

−

ułatwianie współpracy technicznej.

Uważa się, że normalizacja jest sztuką poszukiwania kompromisu, którego wyniki nie

w równym stopniu zadawalają każdego zainteresowanego, ale są możliwe do zaakceptowania
przez wszystkich.

Polska normalizacja wczoraj

Kierunki rozwoju normalizacji wyznaczane są nie tylko czynnikami technicznymi, ale

również

uwarunkowaniami

politycznymi,

ekonomicznymi

społecznymi.

Normalizacja okresu PRL dostosowana była do centralnego systemu zarządzania i miała
charakter normalizacji państwowej. Zarówno Polskie Normy (PN) jak i normy branżowe
(BN) były normami państwowymi, pełniły rolę przepisów, a normy zakładowe (ZN) musiały
być zgodne z normami wyższego rzędu.

Polskie normy były obowiązkowe na mocy prawa. Polska Norma była obligatoryjna bez

względu na umowę między zainteresowanymi stronami. Producent miał obowiązek
oznaczania numerem normy wszystkich wyrobów. Za niestosowanie postanowień
obowiązującej Polskiej Normy, na mocy ustawy o normalizacji z 1961 roku, groziła kara.
Normy były powiązane z Systematycznym Wykazem Wyrobów (SWW), opracowanym przez
Główny Urząd Statystyczny, a symbol SWW był obowiązkowo zamieszczany w normach
przedmiotowych. System ten różnił się zasadniczo od systemów normalizacyjnych krajów
o gospodarce wolnorynkowej i nie przystawał do zmian zachodzących w Polsce w latach
osiemdziesiątych.

Polska normalizacja dziś

Polska Norma jest normą o zasięgu krajowym, przyjętą w drodze konsensu

i zatwierdzoną przez krajową jednostkę normalizacyjną (Polski Komitet Normalizacyjny),
powszechnie dostępną, oznaczoną – na zasadzie wyłączności – symbolem PN.
Do 31 grudnia 1993 roku stosowanie PN było obowiązkowe i pełniły one rolę przepisów.
Nieprzestrzeganie postanowień PN było naruszeniem prawa. Od 1 stycznia 1994 roku
stosowanie PN jest dobrowolne, przy czym do 31 grudnia 2002 istniała możliwość, przez
właściwych ministrów i w pewnych przypadkach nakładania obowiązku stosowania PN. Od
1 stycznia 2003 roku stosowanie PN jest już całkowicie dobrowolne.

Polskie Normy w rozumieniu Ustawy o normalizacji przestały pełnić rolę przepisów

technicznych (aktów prawnych), a stały się opisem uznanych reguł technicznych do
dobrowolnego stosowania, a więc spełnianie wymagań określonych w Polskich Normach
przez producentów wyrobów nie jest już obowiązkowe.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

W przypadku zawarcia umowy producenta z odbiorcą, w której powołano normę PN,

norma ta staje się obowiązkowa w danej umowie.

W konsekwencji Ustawy o normalizacji polski system normalizacji został dostosowany

przepisów

ustanowionych

przez

międzynarodowe

europejskie

organizacje

normalizacyjne.

Jednak Polskie Normy, w coraz większym stopniu zharmonizowane z normami

międzynarodowymi i europejskimi, pozwalają producentom na wytwarzanie wyrobów
odpowiadających standardom europejskim i międzynarodowym. Pomimo tego, że
w gospodarce rynkowej stosowanie norm jest nieobligatoryjne, to dla producentów, którzy
chcą budzić zaufanie klientów i liczyć się na rynku, kwestia produkowania wyrobów
spełniających wymagania norm nie powinna podlegać dyskusji.

Polskie Normy są opracowywane przez Komitety Techniczne – ciała złożone przez

ekspertów delegowanych przez instytucje zainteresowane normalizacją. PKN nie jest
odpowiedzialny za treść norm i nie jest urzędem tworzącym przepisy techniczne, nadzoruje
jedynie zgodność procesów opracowywania norm z przepisami wewnętrznymi PKN.
Zatwierdzenie projektu przez PKN jest formalnym stwierdzeniem tej zgodności i nadaniem
projektowi statusu normy krajowej.

Od chwili podpisania układu akcesyjnego z UE Polski Komitet Normalizacyjny zajmuje

się przede wszystkim wprowadzaniem do PN Norm Europejskich, które są ważnym
elementem harmonizującym jednolity rynek europejski. Harmonizacja polskiego systemu
norm technicznych była w procesie akcesyjnym jednym z najważniejszych warunków do
spełnienia. Normy Europejskie nie są powszechnie dostępne (nie można kupić Normy
Europejskiej), są natomiast dostępne w implementacjach krajowych. W każdym kraju
członkowskim UE i EFTA teksty norm krajowych wprowadzających Normy Europejskie są
takie same (Polska Norma wprowadzająca Normę Europejską ma oznaczenie PN – EN,
niemiecka DIN – EN itd.). Obywatel np. Estonii posługujący się swoją normą krajową ma
pewność, że wypełniając jej postanowienia spełnia jednocześnie postanowienia norm
pozostałych krajów UE i EFTA. Ma to ogromne znaczenie przy swobodnym przepływie
towarów na rynku europejskim.

Szczególną

rolę

normalizacji

europejskiej

pełnią

Europejskie

Normy

zharmonizowane. W Polsce pokutuje całkowicie błędne przekonanie o tym, że ich
stosowanie na terenie UE jest obowiązkowe. Europejskie normy zharmonizowane
wspomagają legislację w ramach tzw. Nowego Podejścia, ale ich stosowanie jest całkowicie
dobrowolne.

Od chwili włączenia się w struktury Europejskich Organizacji Normalizacyjnych

(nastąpiło to 1 stycznia 2004, a więc na 5 miesięcy przed akcesją Polski do UE) PKN
uczestniczy w procesach tworzenia Norm Europejskich na równych prawach z innymi
członkami UE i EFTA. Niezależnie od współpracy z Europejskimi Organizacjami
Normalizacyjnymi

PKN

współpracuje

Międzynarodowymi

Organizacjami

Normalizacyjnymi ISO (International Organization for Standardization) – członek założyciel
IEC – od 1923 roku. W obszarach nie objętych normalizacją europejską PKN wprowadza
normy identyczne z normami międzynarodowymi. Te normy mają odpowiednio oznaczenie
PN – ISO i PN – IEC.

Zgodnie z zasadami prac normalizacyjnych ISO normy są poddawane okresowym

przeglądom, w wyniku których podejmowana jest decyzja o pozostawieniu ich bez zmian,
znowelizowaniu lub wycofaniu. Przegląd taki ma na celu zapewnienie aktualności norm oraz
spełniania potrzeb międzynarodowych użytkowników norm.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Normy serii ISO 9000 opublikowano po raz pierwszy w 1987 roku i nie były zmieniane

do roku 1994. Nowelizacja ta dotyczyła głównie usunięcia zauważonych błędów
i wewnętrznych niezgodności. Nowelizacja 2000 roku jest nowelizacją gruntowną, w której
uwzględniono rozwój, jaki nastąpił w dziedzinie jakości, zmieniające się potrzeby rynkowe,
a także doświadczenia zdobyte podczas stosowania norm dotyczących zarządzania jakością
i zapewnienia jakości, opublikowanych w 1987 i 1994 roku.

Nowa rodzina norm ISO 9000 (po nowelizacji) składa się z 4 norm podstawowych:

−

ISO 9000:2005 Quality management systems – Fundamentals and vocabulary
(odpowiednik krajowy – PN – EN ISO 9000:2006 Systemy zarządzania jakością –
Podstawy i terminologia),

−

ISO 9001:2000 Quality management systems – Requirements (odpowiednik krajowy –
PN – EN ISO 9001:2001 Systemy zarządzania jakością – Wymagania),

−

ISO 9004:2000 Quality management systems – Guidelines for performance
improvements (odpowiednik krajowy – PN – EN ISO 9004:2001 Systemy zarządzania
jakością – Wytyczne doskonalenia funkcjonowania),

−

ISO 19011:2002 Guidelines on Quality and/or Environmental Management Systems
Auditing (odpowiednik krajowy – PN – EN ISO 19011:2003 Wytyczne dotyczące
auditowania systemów zarządzania jakością i/lub zarządzania środowiskowego),

−

oraz norm, specyfikacji technicznych i raportów technicznych wspomagających normy
podstawowe, zawierających wytyczne dotyczące specyficznych zagadnień w ramach
systemu zarządzania jakością.

Znak zgodności wyrobu z Polską Normą (PN)

Znak zgodności to "zastrzeżony znak, przyznawany lub stosowany zgodnie z zasadami

systemu certyfikacji, wskazujący, że zapewniono odpowiedni stopień zaufania, iż dany
wyrób, proces lub usługa są zgodne z określoną normą lub innym dokumentem
normatywnym".

Ocena zgodności wyrobów z wymaganiami odpowiedniej Polskiej Normy może być

wyrażona przez oznaczenie wyrobu Znakiem zgodności z Polską Normą.

Znak zgodności z Polską Normą jest:

−

wyrazem zgodności wyrobu z wymaganiami norm,

−

wizualną prezentacją deklaracji zgodności,

−

oznaczeniem, że wyrób jest certyfikowany,

−

informacją, że wyrób i proces jego wytwarzania podlega nadzorowi niezależnemu od
producenta,

−

gwarantem solidności kupieckiej producenta,

−

argumentem w negocjacjach handlowych na rynku krajowym i zagranicznym,

−

zachętą do zakupu wyrobu,

−

oznacza, że producenta można obdarzyć zaufaniem,

−

koronacją systemu zapewnienia jakości producenta,

−

promocją Polskiej Normy i uczestników jej opracowania,

−

powiązaniem oceny zgodności wyrobu z krajowymi i regionalnymi przepisami
bezpieczeństwa.

Posiadanie prawa do stosowania tego Znaku daje certyfikat zgodności upoważniający do

oznaczania wyrobu znakiem zgodności z Polską Normą (certyfikat PN), który wydaje
upoważniona akredytowana jednostka certyfikująca wyroby.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Jednostka certyfikująca wyroby uzyskuje prawo do wydawania certyfikatów PN na

podstawie umowy (licencji) zawartej z Polskim Komitetem Normalizacyjnym (PKN).
Umowa

zawiera

załącznik,

którym

wyszczególniono

normy

właściwe

do stosowania przy ocenie zgodności i przyporządkowane im nazwy grup wyrobów.

Producent zainteresowany uzyskaniem certyfikatu PN, powinien wystąpić z wnioskiem

do właściwej jednostki certyfikującej wyroby.

Certyfikat PN może być wydany, gdy wyniki badań wyrobu są zgodne z wymaganiami

określonymi w Polskiej Normie oraz gdy jednostka certyfikująca stwierdzi, że proces
wytwarzania wyrobu przeprowadzany jest w warunkach techniczno – organizacyjnych
gwarantujących utrzymanie poziomu, czyli stabilności jakości produkcji.

Oznaczenie wyrobu Znakiem zgodności z PN jest szczególnym wyróżnieniem – może

być stosowane wówczas, gdy promowany do sprzedaży wyrób spełnia wszystkie wymagania
Polskiej Normy i jest wytworzony w najwyższej klasie lub gatunku. Prawo do oznaczenia
wyrobu Znakiem PN przyznawane jest na czas określony. W okresie ważności certyfikatu
ocenę wyrobu pod względem jego zgodności z wymaganiami PN oprócz producenta,
dodatkowo przeprowadza jednostka certyfikująca, nadzorując tym samym proces
wytwarzania wyrobu.

Oznaczenie wyrobu Znakiem zgodności z PN pozwala nabywcy obdarzyć zaufaniem nie

tylko wyrób, ale również jego producenta. Taki wyrób odpowiada bowiem wymaganiom
określonym w Polskich Normach, które są w coraz większym stopniu zharmonizowane
z normami europejskimi i międzynarodowymi.

Prawo do oznaczenia wyrobu Znakiem PN stawia producenta w uprzywilejowanej

pozycji w stosunku do konkurencji, co jest szczególnie istotne w warunkach gospodarki
rynkowej. Korzyści ze stosowania oznaczenia wyrobu znakiem zgodności – zgodności
wyrobu z normą krajową, potwierdzone zostały w marketingu w innych krajach europejskich
o dłuższej tradycji w tym zakresie. Z drugiej strony, procedura zawierania kontraktów może
zostać uproszczona, dzięki czemu producent zyskuje niewątpliwie dogodniejsze warunki
w handlu.

Dziś odbiorca krajowy coraz częściej zadaje producentowi pytanie, czy jego wyrób

spełnia wymagania odpowiedniej Polskiej Normy oraz prosi o przedstawienie certyfikatu
wydanego przez niezależną akredytowaną jednostkę certyfikującą wyroby.

Znaczenie takiego certyfikatu będzie bardziej wymowne, jeśli będzie to certyfikat PN.
Jeśli wyrób oznaczony Znakiem zgodności nie spełnia wymagań określonych w PN,

producent naraża się na sankcje od publicznego ogłoszenia jego kupieckiej niesolidności,
przez zawieszenie lub odebranie prawa oznaczenia wyrobu, aż do przekazania sprawy do sądu
w związku z niezasadnym stosowaniem znaku, deprecjonującym jego znaczenie.

4.2.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

Jaki akt prawny reguluje przepisy w zakresie normalizacji?

Co to jest znak zgodności z normą?

Jaka jest rola i zadania Polskiego Komitetu Normalizacyjnego?

Co to jest normalizacja?

Co to jest Komitet Techniczny?

Jakie są korzyści ze stosowania oznaczenia wyrobu znakiem zgodności?

Jak dzielą się normy ISO 9000?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.2.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Dokonaj analizy zagadnień związanych z Polskimi Normami.

Prawda (p)
/ Fałsz (f)

Zdanie

Polski Komitet Normalizacyjny (PKN) jest krajową jednostką
normalizacyjną i jednocześnie prywatną jednostką organizacyjną.

Stosowanie Polskich Norm jest już całkowicie dobrowolne.

Znak zgodności z Polską Normą jest oznaczeniem, że wyrób jest
certyfikowany oraz powiązaniem oceny zgodności wyrobu z krajowymi
i regionalnymi przepisami bezpieczeństwa.

Jednostka certyfikująca wyroby uzyskuje prawo do wydawania
certyfikatów PN na podstawie protokołu zdawczo – odbiorczego.

Polska Norma jest normą o zasięgu krajowym, przyjętą w drodze konsensu
i zatwierdzoną przez krajową jednostkę normalizacyjną powszechnie
dostępną, oznaczoną – na zasadzie wyłączności – symbolem PN.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

przeczytać dokładnie zdania w tabelce,

wpisać w miejsce kropek literkę P jeśli zdanie jest prawdziwe lub literkę F jeśli zdanie
jest fałszywe,

porównać otrzymane wyniki.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

foliogramy,

−

rzutnik pisma.

Ćwiczenie 2

Opracuj wzorcową normę w zakresie wiertnictwa. Wypisz pięć obowiązujących Polskich

Norm w zakresie wiertnictwa.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

wyszukać w Internecie dokumenty normalizacyjne oraz odpowiednie normy,

zapoznać się z zasadami opracowywania Polskich Norm i innych dokumentów
normalizacyjnych,

opracować wzorcową normę w edytorze tekstu i ją wydrukować,

wyszukać i wypisać normy w zakresie wiertnictwa,

zaprezentować swoje wyniki.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

zestaw komputerowy z dostępem do Internetu,

−

literatura wskazana przez nauczyciela,

−

kartki A4 i drukarka.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 3

W wykropkowane miejsca wpisz, co oznaczają poszczególne skróty.

−

PKN:

−

PN:

−

SWW

−

ISO:

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

wyszukać informacje w Internecie i uzupełnić wykropkowane miejsca,

zaprezentować wyniki ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

komputer z dostępem do Internetu.

4.2.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

scharakteryzować Polski Komitet Normalizacyjny?

określić Polskie Normy w zakresie wiertnictwa?

scharakteryzować normy ISO?

objaśnić istotę znaku zgodności wyrobu z Polską Normą?

scharakteryzować Ustawę o normalizacji?

scharakteryzować rys historyczny normalizacji w Polsce?

scharakteryzować korzyści wynikające z normalizacji?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.3. Prawo geologiczne i górnicze

4.3.1. Materiał nauczania

Prowadzone na szeroką skalę badania geologiczne, geofizyczne i inne oraz gwałtowny

wzrost wydobycia kopalin wymagały stworzenia odpowiednich przepisów. Dla uregulowania
tych zagadnień wydano ustawę – Prawo geologiczne i górnicze.

Prawo geologiczne i górnicze – ustawa z dnia 4 lutego 1994 r. wraz z późniejszymi

zmianami jest najważniejszym aktem prawnym składającym się z 159 artykułów.

Ustawa określa zasady i warunki:

−

wykonywania prac geologicznych,

−

wydobywania kopalin ze złóż,

−

ochrony złóż kopalin, wód podziemnych i innych składników środowiska w związku
z wykonywaniem prac geologicznych i wydobywaniem kopalin.

Prawo geologiczne i górnicze składa się z 8 działów:

−

przepisy ogólne – 30 artykułów,

−

prace geologiczne – 20 artykułów,

−

wydobywanie kopalin – 32 artykuły,

−

wynagrodzenie za ustanowienie użytkowania górniczego, opłaty – 5 artykułów,

−

stosunki sąsiedzkie i odpowiedzialność za szkody – 13 artykułów,

−

organy państwowej administracji geologicznej i nadzoru górniczego – 17 artykułów,

−

przepisy karne i kary pieniężne – 11 artykułów,

−

przepisy przejściowe i końcowe – 31 artykułów.

Wybrane przepisy wykonawcze do prawa górniczego i geologicznego:

Objęcie

przepisami

ustawy

prowadzenia

określonych

robót

podziemnych

z zastosowaniem techniki górniczej:

−

Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 23 kwietnia 2002 r. w sprawie objęcia przepisami
Prawa geologicznego i górniczego prowadzenia określonych robót podziemnych
z zastosowaniem techniki górniczej (Dz.U. Nr 62, poz. 561 z późniejszymi zmianami).

Fundusz likwidacji zakładu górniczego:

−

Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 24 czerwca 2002 r. w sprawie
szczegółowych zasad tworzenia i funkcjonowania funduszu likwidacji zakładu
górniczego (Dz.U. Nr 108, poz. 951 z późniejszymi zmianami).

Plany ruchu zakładów górniczych:

−

Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 14 czerwca 2002 r.
w sprawie planów ruchu zakładów górniczych (Dz.U. Nr 94, poz. 840 z późniejszymi
zmianami).

Dokumentacja mierniczo–geologiczna:

−

Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 19 czerwca 2002 r. w sprawie dokumentacji
mierniczo–geologicznej (Dz.U. Nr 92, poz. 819 z późniejszymi zmianami).

Kwalifikacje górnicze i ratownicze:

Kwalifikacje wymagane od osób zatrudnionych w ruchu zakładu górniczego

−

Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 11 czerwca 2002 r. w sprawie kwalifikacji
wymaganych od osób kierownictwa i dozoru ruchu zakładów górniczych, mierniczego

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

górniczego i geologa górniczego oraz wykazu stanowisk w ruchu zakładu górniczego,
które wymagają szczególnych kwalifikacji (Dz.U. Nr 84, poz. 755 z późniejszymi
zmianami).

Kwalifikacje wymagane od osób zatrudnionych w jednostkach ratownictwa górniczego

−

Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 15 grudnia 2005 r. w sprawie kwalifikacji
wymaganych od osób kierownictwa oraz specjalistów wykonujących czynności
w zakresie ratownictwa górniczego, zatrudnionych w podmiotach zawodowo trudniących
się wykonywaniem czynności w zakresie ratownictwa górniczego

(

Dz.U. Nr 261,

poz. 2186 z późniejszymi zmianami).

Zagrożenia naturalne:

−

Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 14 czerwca 2002 r.
w sprawie zagrożeń naturalnych w zakładach górniczych (Dz.U. Nr 94, poz. 841
z późniejszymi zmianami).

Bezpieczeństwo i higiena pracy:

BHP w otworowych zakładach górniczych

−

Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 28 czerwca 2002 r. w sprawie
bezpieczeństwa i higieny pracy, prowadzenia ruchu oraz specjalistycznego
zabezpieczenia przeciwpożarowego w zakładach górniczych wydobywających kopaliny
otworami wiertniczymi (Dz.U. Nr 109, poz. 961 z późniejszymi zmianami).

BHP w podziemnych zakładach górniczych

−

Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 28 czerwca 2002 r. w sprawie
bezpieczeństwa i higieny pracy, prowadzenia ruchu oraz specjalistycznego
zabezpieczenia przeciwpożarowego w podziemnych zakładach górniczych (Dz.U. Nr
139, poz. 1169 z późniejszymi zmianami).

−

Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 28 czerwca 2002 r. Załącznik nr 1 Rodzaje,
zakres i wzory dokumentacji prowadzenia ruchu (Dz.U. Nr 139, poz. 1169 – zał.).

−

Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 28 czerwca 2002 r. Załącznik nr 2
Dokument bezpieczeństwa (Dz.U. Nr 139, poz. 1169 – zał.).

−

Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 28 czerwca 2002 r. Załącznik nr 3
Projektowanie, wykonywanie i kontrola obudowy kotwowej w zakładach górniczych
wydobywających węgiel kamienny oraz zakładach wydobywających rudy miedzi, cynku
i ołowiu (Dz.U. Nr 139, poz. 1169 – zał.).

−

Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 28 czerwca 2002 r. Załącznik nr 4
Szczegółowe zasady prowadzenia ruchu w wyrobiskach (Dz.U. Nr 139, poz. 1169 – zał.).

−

Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 28 czerwca 2002 r. Załącznik nr 5
Zwalczanie zagrożeń (Dz.U. Nr 139, poz. 1169 – zał.).

BHP w odkrywkowych zakładach górniczych
Kopaliny podstawowe

−

Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 17 czerwca 2002 r. w sprawie
bezpieczeństwa i higieny pracy, prowadzenia ruchu oraz specjalistycznego
zabezpieczenia

przeciwpożarowego

odkrywkowych

zakładach

górniczych

wydobywających kopaliny podstawowe (Dz.U. Nr 96, poz. 858 z późniejszymi
zmianami).

Kopaliny pospolite

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 28 czerwca 2002 r. w sprawie
bezpieczeństwa i higieny pracy, prowadzenia ruchu oraz specjalistycznego
zabezpieczenia

przeciwpożarowego

odkrywkowych

zakładach

górniczych

wydobywających kopaliny pospolite (Dz.U. Nr 109, poz. 962 z późniejszymi zmianami).

Ratownictwo górnicze:

−

Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 12 czerwca 2002 r. w sprawie ratownictwa
górniczego (Dz.U. Nr 94, poz. 838 z późniejszymi zmianami).

Urzędy górnicze:

Wyższy Urząd Górniczy

−

Zarządzenie Ministra Środowiska z dnia 6 września 2007 r. w sprawie nadania statutu
Wyższemu Urzędowi Górniczemu (M.P. Nr 62, poz. 710).

−

Zarządzenie Nr 12 Prezesa Wyższego Urzędu Górniczego z dnia 24 września 2007 r.
w

sprawie

regulaminu

organizacyjnego

Wyższego

Urzędu

Górniczego

(Dz.Urz.WUG.07.12.46).

−

Zarządzenie Nr 15 Prezesa Wyższego Urzędu Górniczego z dnia 5 października 2007 r.
w sprawie trybu przeprowadzania kontroli oraz inspekcji przez pracowników Wyższego
Urzędu Górniczego (Dz.Urz.WUG. Nr 15, poz. 54).

Okręgowe Urzędy Górnicze

−

Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 25 czerwca 2002 r.
w sprawie ustalenia siedzib i właściwości miejscowej okręgowych urzędów górniczych
oraz zniesienia Okręgowego Urzędu Górniczego w Wałbrzychu (Dz.U. Nr 96, poz. 863
z późniejszymi zmianami).

−

Zarządzenie Nr 18 Prezesa Wyższego Urzędu Górniczego z dnia 9 listopada 2007 r.
w sprawie regulaminu organizacyjnego okręgowych urzędów górniczych oraz Urzędu
Górniczego do Badań Kontrolnych Urządzeń Energomechanicznych (Dz.Urz.WUG.
Nr 18, poz. 72).

−

Zarządzenie Nr 19 Prezesa Wyższego Urzędu Górniczego z dnia 9 listopada 2007 r.
w sprawie trybu przeprowadzania kontroli problemowych i inspekcji przez pracowników
okręgowych urzędów górniczych oraz badań kontrolnych i kontroli przez pracowników
Urzędu Górniczego

do Badań

Kontrolnych Urządzeń Energomechanicznych

(Dz.Urz.WUG. Nr 18, poz. 73).

Urząd Górniczy do Badań Kontrolnych, Urządzeń Energomechanicznych

−

Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 25 czerwca 2002 r.
w sprawie ustalenia siedziby i właściwości Urzędu Górniczego do Badań Kontrolnych
Urządzeń Energomechanicznych (Dz.U. Nr 96, poz. 864 z późniejszymi zmianami).

−

do Badań

Kontrolnych Urządzeń Energomechanicznych

(Dz.Urz.WUG. Nr 18, poz.73).

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Dopuszczanie wyrobów do stosowania w zakładach górniczych:

−

Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 kwietnia 2004 r. w sprawie dopuszczania
wyrobów do stosowania w zakładach górniczych (Dz.U. Nr 99, poz. 1003 z późniejszymi
zmianami).

Górnicze zawody regulowane:

−

Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 8 listopada 2007 r. w sprawie upoważnienia
do uznawania kwalifikacji do wykonywania górniczych zawodów regulowanych (Dz.U.
Nr 216, poz. 1612).

Ze względu na częste zmiany wyżej wymienione akty wykonawcze należy na bieżąco

aktualizować.

4.2.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

Jaki jest najważniejszy akt prawny w zakresie górnictwa i geologii?

Co reguluje prawo górnicze i geologiczne?

Jakie działy zawiera prawo górnicze i geologiczne?

Jakie znasz wybrane przepisy wykonawcze do prawa górniczego i geologicznego?

Jakich zakładów dotyczą przepisy w zakresie bhp w górnictwie?

Jakie znasz urzędy górnicze?

Jak dzielą się kwalifikacje górnicze i ratownicze?

4.2.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Zapoznaj się z Ustawą o prawie geologicznym i górniczym, a następnie scharakteryzuj

główne jej działy

Przepisy ogólne:

−

Prace geologiczne:

−

Wydobywanie kopalin:

−

Wynagrodzenie za ustanowienie użytkowania górniczego, opłaty:

−

Stosunki sąsiedzkie i odpowiedzialność za szkody:

−

Organy państwowej administracji geologicznej i nadzoru górniczego:

−

Przepisy karne i kary pieniężne:

−

Przepisy przejściowe i końcowe:

−

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

wyszukać wskazaną ustawę i wypisać zagadnienia dotyczące poszczególnych jej działów,

zaprezentować na forum klasy swoje wyniki.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

literatura wskazana przez nauczyciela,

−

zestaw komputerowy z dostępem do Internetu.

Ćwiczenie 2

Uzupełnij tabelę w zakresie doboru odpowiednich stanowisk pracy przy uwzględnieniu

wykonywanej pracy.
Rodzaj pracy:

Stanowiska pracy:

Praca w ruchu podziemnych zakładów
górniczych:

..............................................................................................................

10)

............................................................................................................

Praca

ruchu

odkrywkowych

zakładów górniczych:

..............................................................................................................

Praca w ruchu zakładów górniczych
wydobywających kopaliny metodą
otworów wiertniczych:

..............................................................................................................

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

wyszukać w Internecie odpowiednie rozporządzenie,

wpisać w miejsce kropek właściwe stanowisko pracy,

zaprezentować swoje wyniki.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

zestaw komputerowy z dostępem do Internetu,

−

poradnik dla ucznia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.2.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

scharakteryzować najważniejszy akt prawny w zakresie górnictwa
i geologii?

określić przepisy wykonawcze do prawa geologicznego i górniczego?

scharakteryzować przepisy w zakresie wydobywania kopalin?

objaśnić co to są stosunki sąsiedzkie i jaka jest odpowiedzialność za
szkody w górnictwie?

scharakteryzować przepisy karne i kary pieniężne?

scharakteryzować

zasady

wynagrodzenia

ustanowienie

użytkowania górniczego oraz opłaty?

określić przepisy BHP przy uwzględnieniu rodzaju pracy w zakładach
górniczych?

określić przepisy w zakresie ustalania kwalifikacji górniczych
i ratowniczych?

scharakteryzować organy państwowej administracji geologicznej
i nadzoru górniczego?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.4. Przepisy dotyczące wykonywania prac geologicznych

4.4.1. Materiał nauczania

Prawo geologiczne i górnicze – ustawa z dnia 4 lutego 1994 r. wraz z późniejszymi

zmianami określa zasady i warunki:

−

wykonywania prac geologicznych,

−

wydobywania kopalin ze złóż,

−

ochrony złóż kopalin, wód podziemnych i innych składników środowiska w związku
z wykonywaniem prac geologicznych i wydobywaniem kopalin.

Prawo geologiczne i górnicze składa się z działów, które opisano w rozdziale 4.3.
Wybrane rozporządzenia do prawa górniczego i geologicznego w zakresie prac

geologicznych:

−

Rozporządzenie Ministra Środowiska w sprawie kategorii prac geologicznych,
kwalifikacji do wykonywania, dozorowania i kierowania tymi pracami oraz sposobu
postępowania w sprawach stwierdzania kwalifikacji,

−

Rozporządzenie Ministra Środowiska w sprawie szczegółowych wymagań, jakim
powinny odpowiadać dokumentacje geologiczne złóż kopalin,

−

Rozporządzenie Ministra Środowiska w sprawie szczegółowych wymagań, jakim
powinny odpowiadać projekty zagospodarowania złóż,

−

Rozporządzenie Rady Ministrów w sprawie stawek opłat eksploatacyjnych,

−

Rozporządzenie Rady Ministrów w sprawie złóż wód podziemnych zaliczonych do
solanek, wód leczniczych i termalnych oraz złóż innych kopalin leczniczych, a także
zaliczenia kopalin pospolitych z określonych złóż lub jednostek geologicznych do
kopalin podstawowych,

−

Rozporządzenie Rady Ministrów w sprawie przetargu na nabycie prawa użytkowania
górniczego,

−

Rozporządzenie Ministra Środowiska w sprawie wzorów druków dotyczących
bezzbiornikowego magazynowania substancji oraz składowania odpadów,

−

Rozporządzenie Ministra Środowiska w sprawie rejestru obszarów górniczych,

−

Rozporządzenie Ministra Środowiska w sprawie określenia przypadków, w których jest
konieczne sporządzenie innej dokumentacji geologicznej,

−

Rozporządzenie Ministra Środowiska w sprawie wzorów druków informacji dotyczącej
opłaty eksploatacyjnej za wydobytą kopalinę ze złoża,

−

Rozporządzenie Ministra Środowiska w sprawie kryteriów bilansowości złóż kopalin,

−

Rozporządzenie Ministra Środowiska w sprawie szczegółowych wymagań, jakim
powinny odpowiadać operaty ewidencyjne zasobów złóż kopalin,

−

Rozporządzenie Ministra Środowiska w sprawie projektów prac geologicznych,

−

Rozporządzenie Ministra Środowiska w sprawie szczegółowych wymagań, jakim
powinny odpowiadać dokumentacje hydrogeologiczne i geologiczno-inżynierskie,

−

Rozporządzenie Ministra Środowiska w sprawie gromadzenia i udostępniania próbek
i dokumentacji geologicznych,

−

Rozporządzenie Ministra Środowiska w sprawie sposobu i zakresu wykonywania
obowiązku udostępniania i przekazywania informacji oraz próbek organom administracji
geologicznej przez wykonawcę prac geologicznych,

−

Rozporządzenie Ministra Środowiska w sprawie podziemnych składowisk odpadów,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

Rozporządzenie Ministra Środowiska w sprawie rozporządzania prawem do informacji
geologicznej za wynagrodzeniem oraz udostępniania informacji geologicznej
wykorzystywanej,

−

Rozporządzenie Ministra Środowiska w sprawie stażu adaptacyjnego i testu umiejętności
w toku postępowania o uznanie kwalifikacji do wykonywania zawodów regulowanych
w dziedzinie geologii.

Zgodnie z przepisami ustawy – Prawo geologiczne i górnicze przez pracę geologiczną

należy rozumieć:

−

projektowanie i wykonywanie badań w celu ustalenia budowy geologicznej kraju,
a zwłaszcza poszukiwania i rozpoznawania złóż kopalin, wód podziemnych, określania
warunków geologiczno – inżynierskich,

−

sporządzanie map i dokumentacji geologicznych,

−

projektowanie i wykonywanie badań na potrzeby wykorzystania ciepła Ziemi lub
ujmowania wód podziemnych.

Robotą geologiczną jest wykonywanie w ramach prac geologicznych wszelkich

czynności poniżej powierzchni ziemi, w tym wykonywanych przy użyciu materiałów
wybuchowych, oraz likwidacja wyrobisk po tych czynnościach. Zaś poszukiwaniem jest
wykonywanie prac geologicznych w celu odkrycia i wstępnego udokumentowania zasobów
złóż kopalin lub wód podziemnych.

Prace geologiczne mogą być wykonywane, dozorowane i kierowane tylko przez osoby

posiadające odpowiednie kwalifikacje. Kwalifikacje tych osób stwierdza minister właściwy
do spraw środowiska lub marszałek województwa.

Minister właściwy do spraw środowiska, kierując się wymaganiami w zakresie

bezpieczeństwa powszechnego, prawidłowości wykonywania prac geologicznych oraz
potrzebami ochrony środowiska, w drodze rozporządzenia określa:

−

kategorie prac geologicznych,

−

kwalifikacje ogólne i zawodowe wymagane od osób wykonujących, dozorujących
i kierujących określonymi kategoriami prac geologicznych,

−

sposób postępowania w sprawach stwierdzania kwalifikacji,

−

tryb powoływania komisji egzaminacyjnych, skład komisji egzaminacyjnej do
sprawdzania wiadomości kandydatów oraz zakres wiadomości podlegających
sprawdzeniu,

−

wysokość opłat związanych ze stwierdzaniem kwalifikacji, sposób ich uiszczania oraz
wysokość wynagrodzenia członków komisji egzaminacyjnej.

Stwierdzenia kwalifikacji dokonuje się przez wydanie świadectwa.

Organ administracji geologicznej właściwy do stwierdzenia kwalifikacji odmawia,

w drodze decyzji administracyjnej, dopuszczenia do egzaminu kandydata nie spełniającego
wymagań określonych w przepisach.

Prace geologiczne obejmujące roboty geologiczne mogą być wykonywane tylko na

podstawie projektu prac geologicznych.

Projekt prac geologicznych powinien określać:

−

cel zamierzonych prac, sposób jego osiągnięcia, wraz z określeniem rodzaju wymaganej
dokumentacji geologicznej,

−

harmonogram prac,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

przestrzeń, w obrębie której mają być wykonywane prace geologiczne,

−

przedsięwzięcia konieczne ze względu na ochronę środowiska, w tym zwłaszcza wód
podziemnych, oraz sposób likwidacji wyrobisk, otworów wiertniczych, rekultywacji
gruntów i środki mające na celu zapobieżenie szkodom.

Projekt prac geologicznych, których wykonywanie nie wymaga uzyskania koncesji,

podlega, z wyjątkiem projektu prac geologicznych, zatwierdzeniu przez właściwy organ
administracji geologicznej w drodze decyzji.

Wydanie decyzji, wymaga zasięgnięcia opinii właściwego wójta, burmistrza lub

prezydenta miasta, a w razie gdy prace geologiczne mają być wykonywane w granicach
obszarów morskich Rzeczypospolitej Polskiej — uzgodnienia z ministrem właściwym do
spraw gospodarki morskiej. Projekt zatwierdza się na czas oznaczony.

Projekt prac geologicznych wykonywanych w celu wykorzystania ciepła Ziemi podlega

zgłoszeniu właściwemu organowi administracji geologicznej. Do wykonywania tych prac
można przystąpić, jeżeli w terminie 30 dni od dnia przedłożenia projektu tych prac właściwy
organ nie wniesie w drodze decyzji sprzeciwu.

Właściwy organ wnosi sprzeciw, jeżeli:

zgłoszony projekt nie odpowiada wymaganiom określonym w przepisach prawa
geologicznego i górniczego,

prace geologiczne zaprojektowano:

−

w obrębie obszaru zasobowego ujęcia wód podziemnych i istnieje zagrożenie, że
może to oddziaływać negatywnie na jakość ujmowanych wód,

−

w obrębie obszarów górniczych wyznaczonych w koncesjach na wydobywanie wód
leczniczych współwystępujących z wodami podziemnymi oraz w koncesjach na
wydobywanie torfów leczniczych.

Osoba wykonująca prace geologiczne jest obowiązana posiadać dokumentację

prowadzonych prac i uzupełniać ją w miarę postępu robót.

Wykonawca prac geologicznych jest obowiązany zgłosić zamiar przystąpienia do

wykonywania robót geologicznych właściwemu organowi administracji geologicznej,
organowi nadzoru górniczego oraz wójtowi, burmistrzowi lub prezydentowi miasta
właściwym ze względu na miejsce wykonywanych robót.

Jeżeli prace geologiczne mają być prowadzone na obszarach morskich Rzeczypospolitej

Polskiej, zamiar przystąpienia do wykonywania tych prac należy zgłosić właściwemu
organowi administracji morskiej.

W zgłoszeniu należy określić zamierzone terminy rozpoczęcia i zakończenia robót, ich

rodzaj, podstawowe dane dotyczące prac geologicznych oraz dane dotyczące osób
sprawujących dozór i kierownictwo tych prac.

Zgłoszenia dokonuje się na piśmie najpóźniej na dwa tygodnie przed zamierzonym

terminem rozpoczęcia prac.

Organ administracji geologicznej może nakazać, w drodze decyzji, podmiotom

wykonującym prace geologiczne dokonanie, za wynagrodzeniem, dodatkowych prac
geologicznych, w szczególności badań, pomiarów oraz pobranie dodatkowych próbek.

Wykonawca prac geologicznych jest zobowiązany zagospodarować kopalinę wydobytą

lub wydobywającą się samoistnie w czasie wykonywania tych prac. Do działalności tej
stosuje się odpowiednio przepisy ustawy o wydobywaniu kopalin i opłacie eksploatacyjnej.

Osoba, która:

−

wykonuje, dozoruje prace geologiczne lub kieruje nimi nie posiadając wymaganych do
tego kwalifikacji,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

dopuszcza do prac geologicznych osoby nie posiadające wymaganych kwalifikacji,

−

wykonuje prace geologiczne bez zatwierdzonego projektu prac geologicznych lub
niezgodnie z tym projektem,

−

wykonuje prace geologiczne bez zgłoszenia do odpowiedniego organu,

−

nie zawiadamia właściwych organów o zamiarze przystąpienia do wykonywania robót
geologicznych, podlega karze grzywny.

Do wykonywania robót geologicznych stosuje się odpowiednio przepisy o ruchu zakładu

górniczego.

Zgodnie z ustawą – Prawo geologiczne i górnicze, ruch zakładu górniczego odbywa się

na podstawie planu ruchu, zgodnie z zasadami techniki górniczej.

Plan ruchu zakładu górniczego określa szczegółowe przedsięwzięcia niezbędne

w celu zapewnienia:
1)

bezpieczeństwa powszechnego,

bezpieczeństwa pożarowego,

bezpieczeństwa i higieny pracy pracowników zakładu górniczego,

prawidłowej i racjonalnej gospodarki złożem,

ochrony środowiska wraz z obiektami budowlanymi,

zapobiegania szkodom i ich naprawiania.

W razie powstania zagrożenia życia, zdrowia ludzkiego, nadzwyczajnego zagrożenia

rodowiska lub bezpieczeństwa zakładu górniczego, należy niezwłocznie wstrzymać ruch

zakładu górniczego w całości lub w części do czasu usunięcia zagrożenia.

Jeżeli wyniknie potrzeba natychmiastowego odstąpienia od zatwierdzonego planu ruchu

ze względu na zagrożenie bezpieczeństwa zakładu górniczego lub bezpieczeństwa
powszechnego, przedsiębiorca może odstąpić od tego planu. Kierownik ruchu zakładu
górniczego jest zobowiązany niezwłocznie zawiadomić właściwy organ państwowego
nadzoru górniczego celem uzyskania zgody na odstąpienie od planu ruchu. W razie odmowy
udzielenia zgody, dalszy ruch zakładu górniczego może być prowadzony tylko zgodnie
z zatwierdzonym planem.

Ruch zakładu górniczego może się odbywać tylko pod kierownictwem i dozorem osób

posiadających odpowiednie kwalifikacje.

Przedsiębiorca jest zobowiązany w szczególności:

rozpoznawać zagrożenia związane z ruchem zakładu górniczego i podejmować środki
zmierzające do zapobiegania i usuwania tych zagrożeń,

posiadać odpowiednie środki materialne i techniczne oraz właściwe zorganizowane
służby ruchu dla zapewnienia bezpieczeństwa pracowników i bezpieczeństwa ruchu
zakładu górniczego.

Kierownik ruchu zakładu górniczego jest zobowiązany niezwłocznie zawiadomić

właściwy organ państwowego nadzoru górniczego o zaistniałym wypadku oraz
o każdym zagrożeniu dla życia, zdrowia ludzkiego lub bezpieczeństwa powszechnego

Szczegółowe wymagania dotyczące planu ruchu zakładu wykonującego roboty

geologiczne określa załącznik nr 4 do Rozporządzenia. Ministra Spraw Wewnętrznych
i Administracji z dnia 14 czerwca 2002 r. wraz z późniejszymi zmianami, w sprawie planów
ruchu zakładów górniczych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.4.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

Co to jest praca geologiczna?

Co to są roboty geologiczne?

Jakie znasz przepisy dotyczące wykonywania prac geologicznych?

Co powinien określać projekt prac geologicznych?

W jakich sytuacjach właściwy organ może sprzeciwić się wykonywania prac
geologicznych?

Co określa plan ruchu zakładu górniczego?

Jaka jest rola i zadania kierownika ruchu zakładu górniczego?

4.4.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Uzupełnij tekst dotyczący wymagań prawa geologicznego i górniczego – terminami

z odpowiednich ustaw i rozporządzeń.

Ruch zakładu górniczego odbywa się na podstawie., zgodnie z zasadami techniki

górniczej.

Określa on szczegółowe przedsięwzięcia niezbędne w celu zapewnienia:

−

Przedsiębiorca jest zobowiązany. pracowników zakładu górniczego w zakresie.

W zakładzie górniczym i. zatrudnić pracownika, który nie wykazał się dostateczną
znajomością tych przepisów.

Kierownik ruchu zakładu górniczego, który nie dopełnia obowiązku określonego

w art. 77 ust. 3 – podlega karze.

Na podstawie art. 78 ust.1 ustawy Prawo geologiczne i górnicze, Minister Gospodarki

w Rozporządzeniu z dnia 28 czerwca 2002 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy,
prowadzenia

ruchu

oraz

specjalistycznego

zabezpieczenia

przeciwpożarowego

w podziemnych zakładach górniczych, zgodnie z pkt.1 § 6

nakazał.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

przeczytać dokładnie zdania,

skorzystać z odpowiedniej ustawy i rozporządzenia,

wybrać odpowiednie terminy i wpisać je w miejsce kropek,

odczytać zdania i dokonać weryfikacji z innymi osobami.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

ustawa,

−

zeszyt,

−

foliogramy,

−

rzutnik pisma.

Ćwiczenie 2

Opracuj wykaz kategorii prac geologicznych. Ustal kwalifikacje wymagane od osób

wykonujących, dozorujących i kierujących określonymi kategoriami prac geologicznych
i sposób postępowania w sprawach stwierdzania kwalifikacji.

Kategorie
prac
geologicznych

Charakterystyka
kategorii

prac

geologicznych

Kwalifikacje wymagane od osób
wykonujących, dozorujących i
kierujących

określonymi

kategoriami prac geologicznych

Sposób
postępowania
w

sprawach

stwierdzania
kwalifikacji

II.

III.

IV.

VI.

VII.

VIII.

IX.

XI.

XII.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

zapoznać się z odpowiednimi uregulowaniami prawnymi w tym zakresie,

opracować wykaz prac geologicznych zgodnie z powyższą tabelą,

wydrukować wykaz,

zaprezentować swoją pracę na forum grupy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

literatura wskazana przez nauczyciela,

−

kartki A4 i drukarka,

−

komputer z dostępem do Internetu.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.4.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

określić,

jakie

przepisy

regulują

zagadnienia

zakresie

wykonywania prac geologicznych?

scharakteryzować odpowiedzialność kierownika ruchu zakładu
górniczego w zakresie prac geologicznych?

scharakteryzować kategorie prac geologicznych?

objaśnić sposób postępowania w sprawach stwierdzania kwalifikacji?

określić

kwalifikacje

wymagane

osób

wykonujących,

dozorujących

kierujących

określonymi

kategoriami

prac

geologicznych?

objaśnić, co określa plan ruchu zakładu górniczego i w jakim celu jest
stosowany?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.5. Przepisy dotyczące prowadzenia prac wiertniczych

4.5.1. Materiał nauczania

Aktem prawnym o podstawowym znaczeniu dla realizacji przedsięwzięć związanych

z prowadzenia prac geologicznych i górniczych w tym wiertniczych, składowania odpadów
w górotworze, również w podziemnych wyrobiskach górniczych, oraz zasady ochrony złóż
kopalin, wód podziemnych i innych składników ochrony środowiska w związku
z wykonywaniem prac geologicznych i górniczych jest ustawa z dnia 4 lutego 1994 r. Prawo
geologiczne i górnicze wraz z późniejszymi zmianami.

Wykonywanie badań geologicznych i prowadzenie eksploatacji złóż kopalin stałych,

gazu ziemnego i ropy naftowej wymagają stosowania odpowiedniej techniki wiertniczej
i górniczej. Wiertnictwo i górnictwo stanowią bardzo obszerną dziedzinę nauk
przyrodniczych i technicznych.

Wiertnictwo dysponuje wieloma sposobami i technikami wykonywania otworów

w powierzchniowej części skorupy ziemskiej.

Wiercenia znalazły powszechne zastosowanie przy wszelkich badaniach geologicznych,

przy pracach związanych z poszukiwaniem i rozpoznawaniem, a następnie eksploatacją złóż
kopalin stałych, ciekłych i gazowych. Szeroko stosuje się również wiercenia w górnictwie
odkrywkowym i podziemnym, przy eksploatacji ropy naftowej, gazu ziemnego i siarki oraz
w budownictwie lądowym i wodnym.

Przy wykonywaniu prac wiertniczych powinny być również uwzględnione m.in. niżej

wymienione akty prawne:

Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 28 czerwca 2002 r. w sprawie

bezpieczeństwa i higieny pracy, prowadzenia ruchu oraz specjalistycznego zabezpieczenia
przeciwpożarowego w zakładach górniczych wydobywających kopaliny otworami
wiertniczymi (Dz. U. Nr 109, poz. 961, z 2004 r. Nr 24, poz. 213 oraz z 2007 r. Nr 106, poz.
726 wraz z późniejszymi zmianami).

Rozporządzenie to składa się z 14 rozdziałów:

−

przepisy ogólne,

−

roboty wiertnicze,

−

maszyny i urządzenia zakładu górniczego,

−

zagrożenie pożarowe i zagrożenie wybuchem,

−

prowadzenie obserwacji i pomiarów wpływu robót górniczych na powierzchnię,

−

badania geofizyczne i roboty strzałowe w otworach wiertniczych,

−

geologia górnicza i miernictwo górnicze,

−

wydobywanie ropy naftowej i gazu ziemnego,

−

wydobywanie siarki otworami wiertniczymi,wydobywanie soli otworami wiertniczymi,

−

wydobywanie solanek, wód leczniczych i termalnych,

−

roboty geologiczne i wydobywanie kopalin w granicach obszarów morskich
Rzeczypospolitej Polskiej,

−

zabezpieczenie ruchu zakładu górniczego w okresie zimowym,

−

przepisy przejściowe i końcowe.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 14 czerwca 2002 r.

w sprawie planów ruchu zakładów górniczych. (Dz.U. Nr 94, poz. 840 z późniejszymi
zmianami).

Rozporządzenie to składa się z 4 rozdziałów:

−

szczegółowe wymagania dotyczące części i treści planu ruchu,

−

okresy, na jakie mają być sporządzane plany ruchu,

−

tryb sporządzania planu ruchu i jego zmiany oraz tryb i terminy przedkładania planu
ruchu (zmiany planu ruchu) do zatwierdzenia,

−

przepisy przejściowe i końcowe.

Szczegółowe wymagania dotyczące planu ruchu zakładu górniczego wydobywającego

kopaliny otworami wiertniczymi, w tym, sporządzanego w formie uproszczonej, planu ruchu
zakładu górniczego wydobywającego kopaliny pospolite otworami wiertniczymi, określa
załącznik nr 3 do tego rozporządzenia.

4.5.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

Co to jest wiertnictwo?

Jaki jest zakres wiertnictwa?

Jakie znasz rozporządzenia w zakresie wiertnictwa?

Jaki akt prawny reguluje przepisy dotyczące planu ruchu zakładu górniczego
wydobywającego kopaliny otworami wiertniczymi?

Jakie jest zastosowanie wiertnictwa?

Jakie załączniki zawiera Rozporządzenie w sprawie planów ruchu zakładów górniczych?

4.5.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Korzystając z Rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 28 czerwca 2002 r. wraz

z późniejszymi zmianami, w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy, prowadzenia ruchu oraz
specjalistycznego

zabezpieczenia

przeciwpożarowego

zakładach

górniczych

wydobywających kopaliny otworami wiertniczymi – scharakteryzuj przepisy dotyczące
prowadzenia prac wiertniczych:

roboty wiertnicze:

−

badania geofizyczne i roboty strzałowe w otworach wiertniczych:

−

geologia górnicza i miernictwo górnicze:

−

wydobywanie ropy naftowej i gazu ziemnego:

−

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

wydobywanie siarki otworami wiertniczymi

−

wydobywanie soli otworami wiertniczymi:

−

wydobywanie solanek, wód leczniczych i termalnych:

−

roboty geologiczne i wydobywanie kopalin w granicach obszarów morskich
Rzeczypospolitej Polskiej:

−

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

wyszukać i zapoznać się ze wskazanym rozporządzeniem,

scharakteryzować przepisy dotyczące prowadzenia prac wiertniczych,

zaprezentować na forum grupy swoje wyniki.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

literatura wskazana przez nauczyciela,

−

zestaw komputerowy z dostępem do Internetu.

Ćwiczenie 2

Na podstawie Rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji

w sprawie planów ruchu zakładów górniczych wypisz części składowe planu ruchu zakładu
górniczego.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

wyszukać w Internecie i zapoznać się ze wskazanym rozporządzeniem,

scharakteryzować części składowe planu ruchu zakładu górniczego,

zaprezentować swoją pracę na forum klasy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

kartki A4 i drukarka,

−

literatura wskazana przez nauczyciela,

−

zestaw komputerowy z dostępem do Internetu.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.5.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

scharakteryzować przepisy dotyczące prowadzenia prac wiertniczych?

określić dziedziny, w których stosuje się wiertnictwo?

określić i scharakteryzować części składowe planu ruchu zakładu
górniczego?

objaśnić skład dokumentacji robót wiertniczych?

określić tryb i terminy przedkładania planów ruchu do zatwierdzenia?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.6.

Dokumentacja geologiczna oraz przy prowadzeniu prac
wiertniczych

4.6.1. Materiał nauczania

Dokumentacja geologiczna

Ustawa z dnia 4 lutego 1994 r. – Prawo geologiczne i górnicze (Dz.U. Nr 27, poz. 96

z późniejszymi zmianami) wyróżnia trzy podstawowe rodzaje dokumentacji:

−

geologiczną złoża kopaliny,

−

hydrogeologiczną,

−

geologiczno-inżynierską.

Rozporządzenie stanowi wykonanie upoważnienia ustawowego, zawartego w art. 50

ust.1 pkt. 2 lit. a – b ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. – Prawo geologiczne i górnicze (Dz.U. Nr
27, poz. 96 z późniejszymi zmianami).

Na podstawie tego przepisu Minister Środowiska, w następujących rozporządzeniach:

−

z dnia 6 lipca 2005 r. (Dz.U. Nr 136, poz. 1151 wraz z późniejszymi zmianami) określił
szczegółowe wymagania, jakim powinny odpowiadać dokumentacje geologiczne złóż
kopalin,

−

z dnia 3 października 2005 r. (Dz.U. Nr 201, poz. 1673 wraz z późniejszymi zmianami)
określił szczegółowe wymagania, jakim powinny odpowiadać dokumentacje
hydrogeologiczne oraz geologiczno-inżynierskie.

Dokumentacja geologiczna złoża kopaliny:

Ogólne wymagania dla dokumentacji geologicznych złóż kopalin określają przepisy

art. 41 Prawa geologicznego i górniczego. Rozporządzenie natomiast stanowi
uszczegółowienie tych wymagań. Określono w nim zawartość poszczególnych rozdziałów
części tekstowej opracowania, liczbę i zakres treści załączników graficznych i tabelarycznych
oraz sposób ustalenia kategorii rozpoznania złoża. W rozporządzeniu zwrócono uwagę na
problematykę ochrony środowiska.

Dokumentację geologiczną złoża kopaliny sporządza się w celu określenia granic złoża,

jego zasobów oraz geologicznych warunków występowania.

Komentowany przepis określa podstawowe wymagania składające się na treść

dokumentacji złoża kopaliny (tzw. dokumentacji złożowej). Jej celem jest określenie
lokalizacji złoża, jego budowy i warunków występowania. Taką dokumentację sporządza się
bez względu na rodzaj kopaliny (podstawowa czy pospolita), a także bez względu na stan ich
skupienia, zasobność złóż itd.

Dokumentacja geologiczna stanowi podstawę do udzielenia koncesji na wydobywanie

kopalin. W tym przypadku, gdy dokumentacja geologiczna ma stanowić podstawę do
udzielenia koncesji na wydobywanie kopalin, stopień rozpoznania złoża powinien umożliwić
opracowanie projektu zagospodarowania złoża oraz wskazanie możliwości i kierunków
rekultywacji terenów poeksploatacyjnych.

Należy pamiętać, że dokumentację geologiczną sporządza się z uwzględnieniem

kryteriów bilansowości zasobów złóż kopalin. Właściwy organ administracji geologicznej
może zezwolić, w drodze decyzji, na zmianę kryteriów bilansowości.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Dokumentacja hydrogeologiczna:

Ogólne wymagania dla dokumentacji hydrogeologicznej określają przepisy art. 42 Prawa

geologicznego i górniczego. Rozporządzenie natomiast stanowi uszczegółowienie tych
wymagań.
Dokumentację hydrogeologiczną sporządza się w celu:
1)

ustalenia zasobów wód podziemnych,

określenia warunków hydrogeologicznych w związku z:
a)

projektowaniem odwodnień do wydobywania kopalin ze złóż,

wtłaczaniem wód do górotworu,

projektowaniem odwodnień budowlanych otworami wiertniczymi,

projektowaniem inwestycji mogących zanieczyścić wody podziemne,

bezzbiornikowym magazynowaniem substancji oraz składowaniem odpadów
w górotworze, w tym w podziemnych wyrobiskach górniczych,

ustanawianiem obszarów ochronnych zbiorników wód podziemnych,

zakończeniem lub zmianą poziomu odwadniania likwidowanych zakładów
górniczych.

Dokumentacja hydrogeologiczna powinna określać:

budowę geologiczną i warunki hydrogeologiczne badanego obszaru,

warunki występowania wód podziemnych, w tym charakterystykę warstw wodonośnych
określonego poziomu,

jakość wody podziemnej, a w przypadku wody leczniczej także trwałość jej składu
chemicznego i cechy fizyczne,

przedsięwzięcia niezbędne dla ochrony środowiska,

przedsięwzięcia niezbędne dla ochrony obiektów na powierzchni.

Dokumentacja hydrogeologiczna powinna również określać, stosownie do potrzeb:

−

zasoby i depresję w oznaczonych poziomach wodonośnych oraz w oznaczonym czasie,

−

techniczne możliwości wydobycia wody,

−

techniczne możliwości zatłaczania wód do górotworu,

−

wpływ, jaki na stosunki wodne wywiera bezzbiornikowe magazynowanie substancji
oraz składowanie odpadów w górotworze,

−

granice projektowanych stref ochronnych ujęć wód podziemnych oraz obszarów
ochronnych zbiorników wód podziemnych,

−

ocenę hydrogeologiczną i prognozę skutków po zakończeniu odwodnienia zakładów
górniczych,

−

rodzaj, charakter i stopień zanieczyszczenia gruntów i wód podziemnych.

Dokumentacja geologiczno-inżynierska:

Ogólne wymagania dla dokumentacji geologiczno-inżynierskiej określają przepisy

art. 43 Prawa geologicznego i górniczego. Rozporządzenie natomiast stanowi
uszczegółowienie tych wymagań.

Dokumentacja geologiczno-inżynierska powinna określać:

−

budowę geologiczną,

−

warunki geologiczno-inżynierskie i hydrogeologiczne podłoża budowlanego lub
określonej przestrzeni,

−

prognozę zmian w środowisku, mogących powstać na skutek realizacji lub eksploatacji
obiektów budowlanych,

−

występowanie złóż kopalin, szczególnie surowców budowlanych, nadających się do
wykorzystania przy realizacji inwestycji.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Dokumentację geologiczno-inżynierską sporządza się m.in. dla:

−

określenia warunków geologicznych dla potrzeb zagospodarowania przestrzennego,

−

ustalania geotechnicznych warunków posadawiania obiektów budowlanych,

−

bezzbiornikowego magazynowania substancji i składowania odpadów w górotworze.

Szczegółowe wymagania, jakim powinny odpowiadać dokumentacje hydrogeologiczne

oraz geologiczno-inżynierskie zostały zawarte w czterech rozdziałach.

Rozdział 1 zawiera terminologię oraz przepisy określające wymagane części składowe

każdej prawidłowo sporządzonej tego typu dokumentacji. Zawiera ona część tekstową
sporządzoną w formie maszynopisu lub wydruku komputerowego oraz graficzną.

Szczegółowe wymagania, jakim powinna odpowiadać część opisowa i część graficzna

każdego z rodzajów dokumentacji objętych przedmiotowym rozporządzeniem są określone
odrębnie i zapisane w Rozdziałach: 2 i 3 – w przypadku dokumentacji hydrogeologicznych,
w rozdziale 4 – w doniesieniu do dokumentacji geologiczno-inżynierskich.

Wyżej wymienioną dokumentację przekazuje się w czterech egzemplarzach właściwemu

organowi administracji geologicznej.

Dokumentacja geologiczna inna niż dokumentacja geologiczna złoża kopaliny,
hydrogeologiczna i geologiczno–inżynierska

Rozporządzenie stanowi wykonanie upoważnienia ustawowego, zawartego w art. 50 ust.

1 pkt 6 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. – Prawo geologiczne i górnicze (Dz.U. Nr 27, poz. 96
z późniejszymi zmianami) i określa przypadki, w których niezbędne jest sporządzenie
dokumentacji geologicznej innej niż dokumentacja złoża kopaliny, hydrogeologiczna
i geologiczno-inżynierska. Nadto rozporządzenie określa wymagania, jakim mają odpowiadać
określone w rozporządzeniu poszczególne rodzaje dokumentacji.

Dokumentacja geologiczna inna niż dokumentacja geologiczna złoża kopaliny,

hydrogeologiczna i geologiczno-inżynierska sporządzana jest w przypadku:
1.

Wykonywania prac geologicznych niekończących się udokumentowaniem zasobów złoża
kopaliny lub zasobów wód podziemnych.
Dokumentacja ta wykonywana jest, gdy odstąpiono od pełnego zakresu wykonania prac

geologicznych przewidzianych projektem prac oraz w przypadku, gdy uzyskanie wyniki prac
geologicznych nie pozwalają na rozwiązanie postawionego w projekcie prac geologicznych
zadania geologicznego.
2.

Wykonania otworu wiertniczego w celu rozpoznania budowy głębokiego podłoża,
niezwiązanego z dokumentowaniem złóż kopalin.
Dokumentacja ta wykonywana jest w celu udokumentowania wyników prac i robót

związanych z wykonaniem głębokiego otworu wiertniczego, którego celem jest rozpoznanie
budowy geologicznej.
3.

Wykonywania prac geologicznych w celu wykorzystania ciepła Ziemi.
Dokumentacja ta ma na celu przedstawienie wyników prac geologicznych wykonanych

w celu wykorzystania ciepła Ziemi. W ostatnich latach wzrosło zainteresowanie
wykorzystaniem ciepła Ziemi jako dolnego źródła ciepła dla pompy ciepła, a wykonywanie
otworów wiertniczych, w których umieszczany był kolektor przenoszący ciepło, odbywało się
poza przepisami ustawy Prawo geologiczne i górnicze.

Po zmianie ustawy prace geologiczne związane z wykorzystaniem ciepła Ziemi są

wykonywane na podstawie projektu prac geologicznych, a wyniki wykonanych prac winny
być przedstawione w dokumentacji geologicznej, sporządzonej zgodnie z wymaganiami
określonymi w przedkładanym rozporządzeniu. Dokumentacja zawiera omówienie przyjętych
rozwiązań

technicznych

nawiązaniu

budowy

geologicznej

warunków

hydrogeologicznych rejonu prowadzonych prac geologicznych w celu rozwiązania

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

postawionego zadania geologicznego, w tym przede wszystkim: omówienie sposobu
wykonania, ilości, głębokości i średnicy otworów wiertniczych, rodzaju, ilości i nazwy
substancji wypełniających kolektor zainstalowany w otworze lub otworach wiertniczych.
W dokumentacji należy również ocenić ewentualny wpływ zabudowanej w ziemi instalacji na
istniejące ujęcia wód podziemnych w rejonie wykonanych prac. Określanie w dokumentacji
geologicznej obliczonej mocy ciepła dla zbudowanej instalacji ma na celu oszacowanie
i bilansowanie wykorzystania tego źródła energii. Dokumentacje, o których mowa, nie
dotyczą przypadków, w których do celów grzewczych wykorzystywane są wody podziemne.
4.

Likwidacji otworu wiertniczego.
Dokumentacja ta wykonywana jest w przypadku likwidacji otworu wykorzystywanego

wcześniej do różnych celów.

Dokumentacje sporządza w 3 egzemplarzach podmiot finansujący prace geologiczne,

najpóźniej w terminie 6 miesięcy od zakończenia prac geologicznych i przekazuje
właściwemu organowi administracji geologicznej, którym w zależności od rodzaju
dokumentacji jest: minister właściwy do spraw środowiska, organ administracji geologicznej
udzielający koncesji, organ zatwierdzający projekt prac geologicznych lub organ, któremu
zgłoszono projekt prac geologicznych w celu wykorzystania ciepła Ziemi.

Organ, do którego zostały przekazane 3 egzemplarze dokumentacji, przekazuje po

1 egzemplarzu pozostałym właściwym miejscowo organom administracji geologicznej.

Do dokumentacji, o których mowa w rozporządzeniu, nie stosuje się trybu dotyczącego

przyjmowania dokumentacji bez zastrzeżeń, określonego w art. 45 ustawy – Prawo
geologiczne i górnicze, i dlatego też wymagane jest opracowanie 3 egzemplarzy tych
dokumentacji, a nie 4 egzemplarzy, jak w przypadku dokumentacji geologicznej złoża
kopaliny, hydrogeologicznej i geologiczno – inżynierskiej.

Dokumentacja robót wiertniczych

Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Gospodarki z dnia 28 czerwca 2002 r. w sprawie

bezpieczeństwa i higieny pracy, prowadzenia ruchu oraz specjalistycznego zabezpieczenia
przeciwpożarowego w zakładach górniczych wydobywających kopaliny otworami
wiertniczymi (Dz.U. Nr 109, poz. 961, z 2004 r. Nr 24, poz. 213 oraz z 2007 r. Nr 106,
poz. 726) przy wykonywaniu robót wiertniczych prowadzi się dokumentację tych robót.

W skład dokumentacji robót wiertniczych wchodzą:

−

dokumentacja wiercenia,

−

dokumentacja eksploatacyjna urządzeń energomechanicznych i sprzętu wiertniczego,

−

projekty robót specjalnych określone przez kierownika ruchu zakładu górniczego.

Dokumentacja wiercenia obejmuje:

−

protokół przekazania urządzenia wiertniczego do ruchu,

−

raporty wiertnicze,

−

aktualny profil geologiczny otworu,

−

diagramy przyrządów kontrolno-pomiarowych,

−

dziennik wiertniczy,

−

projekty i protokoły przeprowadzonych rurowań i cementowań rur,

−

protokoły przeprowadzonych badań skuteczności uszczelniania rur izolujących
poszczególne poziomy płynu złożowego,

−

projekty i protokoły pomiarów i badań wykonanych prac specjalistycznych,

−

protokoły przeprowadzonej likwidacji otworu oraz książka kontroli obiektu.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Dokumentacja eksploatacyjna urządzeń energomechanicznych i sprzętu wiertniczego

zawiera m.in.:

−

dokumentacje techniczno-ruchowe maszyn, urządzeń i sprzętu wiertniczego,

−

książki kontroli oraz eksploatacji urządzeń i sprzętu,

−

dokumentację dotyczącą wymaganych atestów urządzeń i sprzętu.

Właściwie sporządzona dokumentacja stanowi podstawę do wszelkich poczynań

inwestycyjnych.

4.6.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

Jaki akt prawny reguluje przepisy dotyczące dokumentacji geologicznej?

Jakie są rodzaje dokumentacji geologicznych?

Jaki akt prawny reguluje przepisy dotyczące dokumentacji przy prowadzeniu prac
wiertniczych?

Jaka jest dokumentacja przy prowadzeniu robót wiertniczych?

Przy jakich pracach sporządza się dokumentację geologiczną inną niż dokumentacja
geologiczna złoża kopaliny, hydrogeologiczna i geologiczno

inżynierska?

Jakie elementy zawiera dokumentacja wiercenia?

Jakie są procedury przekazywania i przechowywania dokumentacji geologicznej?

Jakie elementy powinna zawierać dokumentacja hydrologiczna, złoża kopaliny oraz
geologiczno-inżynierska?

4.6.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Korzystając z zasobów Internetu wyszukaj mapę obszarów koncesyjnych i dokonaj jej

analizy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia w grupach,

dokonać podziału ról w grupach,

wyszukać w Internecie mapę obszarów koncesyjnych,

dokonać analizy mapy obszarów koncesyjnych,

zaprezentować wyniki ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

zestaw komputerowy z dostępem do Internetu,

−

literatura wskazana przez nauczyciela.

Ćwiczenie 2

Dokonaj analizy rozporządzeń dotyczących wymagań jakim powinny odpowiadać

dokumentacje geologiczne oraz wykaż różnice w ich strukturze.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rodzaj dokumentacji

−

dokumentacja geologiczna złoża kopalin,

−

dokumentacja hydrologiczna,

−

dokumentacja geologiczno–inżynierska,

−

dokumentacja robót wiertniczych,

−

dokumentacja dotycząca wykonania otworu wiertniczego w celu rozpoznania budowy
głębokiego podłoża, niezwiązanego z dokumentowaniem złóż kopalin,

−

dokumentacja

dotycząca

wykonywania

prac

geologicznych

niekończących

się

udokumentowaniem zasobów złoża kopaliny lub zasobów wód podziemnych,

−

dokumentacja dotycząca wykonywania prac geologicznych w celu wykorzystania ciepła Ziemi,

−

dokumentacja dotycząca likwidacji otworu wiertniczego.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

wyszukać rozporządzenia, które dotyczą wymagań, jakim powinny odpowiadać
dokumentacje geologiczne,

zapoznać się z wymaganiami, jakim powinny odpowiadać dokumentacje geologiczne
i dokonać ich analizy,

wskazać różnice w strukturze dokumentacji geologicznych,

zaprezentować swoją pracę na forum grupy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

zestaw komputerowy z dostępem do Internetu,

−

literatura wskazana przez nauczyciela,

−

foliogramy,

−

rzutnik pisma.

4.6.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

wskazać przepisy dotyczące tworzenia dokumentacji geologicznej
oraz wiertniczej?

scharakteryzować poszczególne rodzaje dokumentacji geologicznej?

określić skład dokumentacji wiertniczej?

określić

elementy

dokumentacji

geologiczne

złoża

kopalin,

hydrologicznej, geologiczno-inżynierskiej?

scharakteryzować dokumentację dotyczącą wykonania otworu
wiertniczego w celu rozpoznania budowy głębokiego podłoża,
niezwiązanego z dokumentowaniem złóż kopalin?

scharakteryzować dokumentację dotyczącą wykonywania prac
geologicznych niekończących się udokumentowaniem zasobów złoża
kopaliny lub zasobów wód podziemnych?

scharakteryzować dokumentację dotyczącą wykonywania prac
geologicznych w celu wykorzystania ciepła Ziemi?

scharakteryzować

dokumentację

dotyczącą

likwidacji

otworu

wiertniczego?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.7. Wydobywanie kopalin ze złóż

4.7.1. Materiał nauczania

Pojęcie gospodarka złożem oznacza działalność zmierzającą do prawidłowego i pełnego

wykorzystania złoża i towarzyszących mu kopalin. Składa się na nią nadzór nad poprawnym
ze względu na wykorzystanie złoża planowaniem i prowadzeniem prac geologicznych
i górniczych.

Złoża kopalin nie objętych własnością gruntową, a ściślej rzecz biorąc – całe wnętrze

skorupy ziemskiej znajdujące się poza granicami przestrzennymi nieruchomości gruntowych
jest aż do granic suwerenności Rzeczpospolitej Polskiej przedmiotem wyłącznej własności
Skarbu Państwa.

Minister Środowiska określił w drodze rozporządzenia, szczegółowe wymagania, jakim

powinny odpowiadać projekty zagospodarowania złóż, kierując się zasadami racjonalnej
gospodarki złożem, wymaganiami w zakresie ochrony środowiska, w tym dotyczącymi
wtłaczania wód do górotworu, bezpieczeństwa życia i zdrowia ludzkiego oraz technicznych
możliwości wydobywania kopaliny.

Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 27 czerwca 2005 r. w sprawie

szczegółowych wymagań, jakim powinny odpowiadać projekty zagospodarowania złóż
(Dz.U. Nr 128, poz. 1075) mówi:

Projekt sporządza się dla istniejącego lub projektowanego obszaru górniczego, w którym

będzie prowadzona eksploatacja złoża lub wydzielonej jego części przewidzianej do
zagospodarowania w okresie objętym koncesją.

Projekt zagospodarowania złóż powinien przedstawiać optymalny wariant wykorzystania

zasobów złoża, z uwzględnieniem geologicznych warunków jego występowania, wymagań
w zakresie ochrony środowiska, bezpieczeństwa powszechnego, bezpieczeństwa życia
i zdrowia ludzkiego, technicznych możliwości oraz ekonomicznych uwarunkowań
wydobywania kopaliny.

Projekt zagospodarowania złoża, sporządza ubiegający się o koncesję na wydobywanie

kopalin ze złoża, na podstawie dokumentacji geologicznej z uwzględnieniem uwarunkowań
techniczno – ekonomicznych.

W obecnym stanie prawnym „projekt zagospodarowania złoża" w zasadzie staje się

elementem wniosku o udzielenie koncesji na wydobywanie kopalin i powinien określać
zamierzenia w zakresie:

−

ochrony złóż kopalin, w tym kopalin towarzyszących i użytecznych pierwiastków
ś

ladowych występujących w złożu, zwłaszcza przez ich kompleksowe i racjonalne

wykorzystanie,

−

technologii eksploatacji, zapewniającej ograniczenie ujemnych jej wpływów na
ś

rodowisko.

Projekt zagospodarowania złoża kopalin sporządza się w formie opisowej, graficznej
i tabelarycznej. Dla kopaliny pospolitej może być sporządzany w formie uproszczonej.

W takim projekcie należy określić:

−

zasoby przemysłowe będące zasobami bilansowymi, a w szczególnie uzasadnionych
przypadkach również zasobami pozabilansowymi złoża lub wydzielonej jego części
przewidzianej do zagospodarowania, które mogą być przedmiotem eksploatacji

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

uzasadnionej technicznie i ekonomicznie przy uwzględnieniu wymagań określonych
w przepisach prawa, w tym dotyczących wymagań ochrony środowiska,

−

zasoby nieprzemysłowe będące częścią zasobów bilansowych złoża nie zaliczoną do
zasobów przemysłowych w obszarze przewidzianym do zagospodarowania, których
eksploatacja może stać się uzasadniona w wyniku zmian technicznych, ekonomicznych
lub zmian w przepisach prawa, w tym dotyczących wymagań ochrony środowiska,

−

straty w zasobach będące częścią zasobów przemysłowych i nieprzemysłowych
przewidzianą do pozostawienia w złożu, która na skutek zamierzonego sposobu
eksploatacji nie da się wyeksploatować w przewidywalnej przyszłości, w sposób
uzasadniony technicznie i ekonomicznie,

−

zasoby operatywne dla złóż kopalin stałych, stanowiące zasoby przemysłowe
pomniejszone o przewidywane straty.

Zasoby bilansowe to zasoby złoża lub jego części, którego cechy naturalne spełniają

wymagania określone przez kryteria bilansowości i umożliwiają podejmowanie jego
eksploatacji. Natomiast zasoby pozabilansowe to zasoby złoża lub jego części, którego cechy
naturalne powodują iż jego eksploatacja nie jest możliwa obecnie, ale przewiduje się, że
będzie możliwa w przyszłości np. w wyniku postępu technicznego.

Projekt zagospodarowania złoża wymaga zatwierdzenia, w drodze decyzji przez organ

koncesyjny. Może on ulec zmianie w przypadku:

−

zmiany dokumentacji geologicznej,

−

gdy wymagają tego warunki określone w koncesji,

−

gdy wymagają tego ustalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego,

−

istotnych zmian warunków technicznych lub szczególnych uwarunkowań ekonomicznych
wydobywania kopalin.

Dla terenu górniczego sporządza się miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego

w trybie ustalonym odrębnymi przepisami, jeżeli ustawa nie stanowi inaczej. Projekt planu
wymaga uzgodnienia z właściwym organem nadzoru górniczego.

Plan powinien zapewniać integrację wszelkich działań podejmowanych w granicach

terenu górniczego w celu:
1)

wykonywania uprawnień określonych w koncesji,

zapewnienia bezpieczeństwa powszechnego,

ochrony środowiska, w tym obiektów budowlanych.
Plan może w szczególności określić obiekty lub obszary, dla których wyznacza się filar

ochronny, w granicach którego, ze względu na ochronę oznaczonych dóbr, wydobywanie
kopalin nie może być prowadzone albo może być dozwolone tylko w sposób zapewniający
ochronę tych dóbr.

Przedsiębiorca jest zobowiązany do prowadzenia ewidencji zasobów złoża na podstawie

dokumentacji geologicznej i projektu zagospodarowania złoża. Koszty sporządzenia projektu
planu ponosi przedsiębiorca.

Prowadzenie ewidencji zasobów złoża kopaliny polega na ustaleniu zmian w zasobach,

których przyczyną powstania jest:

−

dokładniejsze rozpoznanie złoża,

−

eksploatacja złoża i straty spowodowane eksploatacją złoża,

−

zmiana granic lub podział złoża,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

przeklasyfikowanie geologicznych zasobów bilansowych do pozabilansowych, zasobów
pozabilansowych do bilansowych, zasobów przemysłowych do nieprzemysłowych bądź
zasobów nieprzemysłowych do przemysłowych lub strat.

Rys.1. Schemat ustalania wielkości zasobów złoża w poszczególnych etapach działalności

geologiczno-górniczej. [15]

Przy ustalaniu wielkości zasobów złoża w poszczególnych etapach działalności

geologiczno

górniczej należy uwzględnić następujące kryteria (rys. 1):

−

bilansowości czyli wartości parametrów złoża, przy których jego eksploatacja jest
technicznie możliwa i złoże może być przedmiotem zainteresowania przemysłu: także
ogólne warunki, jakie musi spełniać złoże, by mogło być przedmiotem
zagospodarowania,

−

przemysłowości czyli graniczne wartości parametrów złoża, przy których jego
eksploatacja jest technicznie możliwa i ekonomicznie uzasadniona w warunkach projektu
zagospodarowania złoża jest opłacalna,

−

operacyjne czyli graniczne wartości parametrów złoża w procesie jego eksploatacji, przy
których jest ona opłacalna (rentowna).

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.7.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

Jaki akty akt prawny reguluje przepisy w zakresie projektu zagospodarowania złóż?

Co to jest gospodarka złożem?

Jakie są wymagania wobec projektów zagospodarowania złóż?

Co określa projekt zagospodarowania złóż?

Jakie zasoby należy określić w projekcie zagospodarowania złóż?

Jakie kryteria uwzględnia się przy ustalaniu wielkości zasobów złoża w poszczególnych
etapach działalności geologiczno-górniczej?

Jak ustala się wielkości zasobów złoża w poszczególnych etapach działalności
geologiczno-górniczej?

W jakich przypadkach projekt zagospodarowania złóż może ulec zmianie?

Jaka jest forma projektu zagospodarowania złoża?

4.7.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Dokonaj analizy rozporządzenia dotyczącego wymagań, jakim powinien odpowiadać

projekt zagospodarowania złoża w następującym zakresie:
1)

część opisowa,

część graficzna,

część tabelaryczna.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

wyszukać w Internecie odpowiednie rozporządzenie,

wskazać

jakie

informacje

powinny

zawierać

poszczególne

części

projektu

zagospodarowania złoża,

zaprezentować swoją pracę na forum grupy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

ustawy i rozporządzenia,

−

zestaw komputerowy z dostępem do Internetu.

Ćwiczenie 2

Każdej definicji oznaczonej cyfrą przyporządkuj odpowiednie pojęcie oznaczone literą:

Pojęcie

(a)

Licencja

(b)

Zasoby operatywne

(c)

Protokół powypadkowy

(d)

Kryteria bilansowości

(e)

Gospodarka złożem

(f)

Prace badawczo–rozwojowe

(g)

Zasoby nieprzemysłowe

(h)

Projekt zagospodarowania złóż

(i)

Koncesja

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Pojęcie Definicja
.

Zasoby przemysłowe pomniejszone o przewidywane straty.

Działalność zmierzającą do prawidłowego i pełnego wykorzystania złoża
i towarzyszących mu kopalin

Zgoda na wydobywanie kopalin ze złoża.

Zobowiązany do prowadzenia ewidencji zasobów złoża na podstawie
dokumentacji geologicznej i projektu zagospodarowania złoża. Ponosi
koszty sporządzenia projektu planu zagospodarowania złóż.

Przedstawia

optymalny

wariant

wykorzystania

zasobów

złoża,

z uwzględnieniem geologicznych warunków jego występowania.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

przeczytać pojęcia oznaczone literami oraz ponumerowane określenia,

przyporządkować każdemu określeniu oznaczonemu liczbą pojęcie oznaczone literą,

porównać otrzymane wyniki.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

foliogramy,

−

rzutnik pisma,

−

poradnik dla ucznia.

4.7.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

określić rolę zasobów w projekcie zagospodarowania złóż?

objaśnić, jakie wymagania musi spełnić przedsiębiorca, aby mógł
wydobywać kopaliny ze złóż?

scharakteryzować Rozporządzenie Ministra Środowiska w sprawie
szczegółowych wymagań, jakim powinny odpowiadać projekty
zagospodarowania złóż?

scharakteryzować wymagania, jakie powinien spełniać projekt
zagospodarowania złóż?

określić formę projektu zagospodarowania złóż?

scharakteryzować zasady gospodarowania złożem?

objaśnić sposób ustalania wielkości zasobów złoża w poszczególnych
etapach działalności geologiczno – górniczej?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.8. Organy państwowej administracji geologicznej i nadzoru

górniczego

4.8.1. Materiał nauczania

Organy administracji geologicznej

Zgodnie z ustawą – Prawo geologiczne i górnicze z dnia 4 lutego 1994 r. (Dz.U. z 2005 r.

Nr 228, poz. 1947, z późniejszymi zmianami) do organów administracji geologicznej należą:

−

minister właściwy do spraw środowiska działający przy pomocy Głównego Geologa
Kraju, będącego sekretarzem stanu lub podsekretarzem stanu w urzędzie obsługującym
tego ministra,

−

marszałkowie województw, działający przy pomocy geologów wojewódzkich,

−

starostowie, jak również burmistrzowie i prezydenci miast na prawach powiatu działający
przy pomocy geologów powiatowych.

Do zadań administracji geologicznej należy:

−

podejmowanie decyzji niezbędnych do przestrzegania i stosowania ustawy, w tym
udzielanie koncesji,

−

sprawowanie nadzoru i kontroli w zakresie wykonywania przez przedsiębiorcę uprawnień
z tytułu koncesji,

−

nadzór nad projektowaniem i wykonywaniem prac geologicznych oraz prawidłowością
sporządzania dokumentacji geologicznych,

−

bilansowanie zasobów kopalin,

−

gromadzenie, archiwizowanie i przetwarzanie danych geologicznych,

−

kartowanie geologiczne,

−

prowadzenie rejestru obszarów górniczych,

−

gromadzenie danych o wykonanych otworach wiertniczych w celu wykorzystania ciepła
Ziemi.
Do zadań państwowej służby geologicznej dbającej o zrównoważony rozwój kraju

w zakresie geologii należy w szczególności:

−

obsługa centralnego archiwum geologicznego,

−

prowadzenie centralnego banku danych geologicznych i hydrogeologicznych,

−

przygotowywanie materiałów do bilansu zasobów kopalin i obsługa rejestru tych
zasobów,

−

koordynowanie wykonywania prac kartografii geologicznej oraz wykonywanie prac
pilotażowych,

−

obsługa rejestru obszarów górniczych,

−

koordynacja zadań w zakresie ochrony georóżnorodności.

Wykonywanie zadań państwowej służby geologicznej minister właściwy do spraw

rodowiska powierza Państwowemu Instytutowi Geologicznemu. Natomiast nadzór nad

wykonywaniem zadań, sprawuje minister właściwy do spraw środowiska, działający przy
pomocy Głównego Geologa Kraju.

Starostowie działają jako organy pierwszej instancji w sprawach należących do

właściwości administracji geologicznej, jeżeli nie zostały one zastrzeżone dla marszałków
województw lub ministra właściwego do spraw środowiska.

Do właściwości ministra właściwego do spraw środowiska, jako organu pierwszej

instancji, należą sprawy dotyczące zatwierdzania projektów prac geologicznych oraz

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

udzielania zezwoleń na zmianę kryteriów bilansowości zasobów złóż kopalin podstawowych,
oraz kopalin leczniczych innych niż wody lecznicze, zaliczonych do kopalin podstawowych.

Natomiast do właściwości marszałków województw, jako organów pierwszej instancji,

należą sprawy w zakresie zatwierdzania projektów prac geologicznych oraz udzielania
zezwoleń na zmianę kryteriów bilansowości zasobów złóż kopalin podstawowych oraz
kopalin pospolitych ze złóż na powierzchni przekraczającej 2 ha lub przewidywanym
rocznym wydobyciu przekraczającym 20 000 m

Podczas nadzoru i kontroli pracownicy organów administracji geologicznej mają prawo

wstępu do wszystkich miejsc wykonywania prac geologicznych, a jeżeli przedmiotem
nadzoru i kontroli jest wykonywanie przez przedsiębiorcę uprawnień z tytułu koncesji, także
do zakładów górniczych. Mogą również żądać udostępnienia niezbędnych informacji,
dokumentów oraz udzielania wyjaśnień.

W czasie wykonywaniu nadzoru i kontroli organ administracji geologicznej:

−

nakazuje wstrzymanie działalności lub podjęcie określonych czynności w celu
doprowadzenia środowiska do właściwego stanu, w razie stwierdzenia wykonywania
działalności bez wymaganej koncesji, bez zatwierdzonego projektu prac geologicznych
lub niezgodnie z koncesją albo zatwierdzonym projektem prac geologicznych,

−

może zakazać wykonywania określonych czynności osobom na czas nieprzekraczający
dwóch lat, w razie stwierdzenia wykonywania przez te osoby czynności z rażącym
niedbalstwem bądź z rażącym naruszeniem prawa.
Organem właściwym w sprawach wykonywania nadzoru i kontroli jest odpowiednio

organ właściwy do udzielania koncesji, zatwierdzania projektów prac geologicznych albo
stwierdzania kwalifikacji do wykonywania, dozorowania lub kierowania pracami
geologicznymi.

W odniesieniu do obszarów morskich Rzeczypospolitej Polskiej organy administracji

geologicznej podejmują czynności określone ustawą, działając w porozumieniu z organami
administracji morskiej.

Jeżeli ustawa uzależnia rozstrzygnięcie organu administracji geologicznej od jego

uzgodnienia lub zaopiniowania przez inny organ, zajęcie stanowiska przez ten organ powinno
nastąpić nie później niż w ciągu 14 dni od dnia doręczenia projektu rozstrzygnięcia. Jeżeli
organ nie zajmie stanowiska w sprawie, rozstrzygnięcie uważa się za przyjęte w brzmieniu
przedłożonym przez organ administracji geologicznej.

Organy nadzoru górniczego

Zgodnie z ustawą – Prawo geologiczne i górnicze organami nadzoru górniczego są:

−

Prezes Wyższego Urzędu Górniczego,

−

dyrektorzy okręgowych urzędów górniczych oraz specjalistycznych urzędów górniczych.
Dyrektorzy okręgowych urzędów górniczych i specjalistycznych urzędów górniczych

działają jako organy pierwszej instancji w sprawach należących do właściwości organów
nadzoru górniczego, chyba że sprawy te zostały zastrzeżone do właściwości Prezesa
Wyższego Urzędu Górniczego.

Prezes Wyższego Urzędu Górniczego jest centralnym organem administracji rządowej,

powołanym przez Prezesa Rady Ministrów, spośród osób należących do państwowego zasobu
kadrowego, na wniosek ministra właściwego do spraw środowiska. Nadzoruje go minister
właściwy do spraw środowiska, a odwołuje Prezes Rady Ministrów.

Wiceprezesów Wyższego Urzędu Górniczego powołuje minister właściwy do spraw

rodowiska, na wniosek Prezesa Wyższego Urzędu Górniczego. Minister właściwy do spraw

rodowiska odwołuje Wiceprezesów Wyższego Urzędu Górniczego.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Do głównych zadań Prezesa Wyższego Urzędu Górniczego należą:

−

rozpatrywanie w drodze postępowania administracyjnego spraw indywidualnych,

−

powoływanie specjalnych komisji do kompleksowego opiniowania stanu rozpoznania
i zwalczania zagrożeń naturalnych i technicznych w zakładach górniczych oraz zagrożeń
bezpieczeństwa powszechnego, związanego z ruchem zakładu górniczego,

−

gromadzenie i archiwizacja dokumentacji mierniczo-geologicznej zlikwidowanych
zakładów górniczych w archiwum dokumentacji mierniczo-geologicznej w Wyższym
Urzędzie Górniczym oraz udostępnianie tej dokumentacji na zasadach i w sposób
określony w odrębnych przepisach,

−

prowadzenie działalności wydawniczej,

−

pełnienie funkcji organu wyższego stopnia, w rozumieniu Kodeksu postępowania
administracyjnego, w stosunku do dyrektorów okręgowych urzędów górniczych
i specjalistycznych urzędów górniczych, oraz sprawowanie nadzoru nad ich
działalnością.

Prezes Wyższego Urzędu Górniczego wykonuje swoje zadania przy pomocy Wyższego

Urzędu Górniczego, działającego pod jego bezpośrednim kierownictwem.

Minister właściwy do spraw środowiska, w drodze zarządzenia, nadaje statut Wyższemu

Urzędowi Górniczemu, określający jego organizację wewnętrzną.

Terenowymi organami administracji rządowej, podległymi Prezesowi Wyższego Urzędu

Górniczego, są dyrektorzy okręgowych urzędów górniczych i specjalistycznych urzędów
górniczych. Powołuje i odwołuje ich Prezes Wyższego Urzędu Górniczego. Wykonują oni
swoje zadania przy pomocy okręgowych urzędów górniczych i specjalistycznych urzędów
górniczych, działających pod ich bezpośrednim kierownictwem.

Minister właściwy do spraw środowiska w porozumieniu z ministrem właściwym do

spraw administracji publicznej, w drodze rozporządzenia, tworzy i znosi okręgowe urzędy
górnicze oraz ustala ich siedziby i właściwość miejscową zgodnie z podziałem terytorialnym
państwa określonym w odrębnych przepisach.

Minister właściwy do spraw środowiska, kierując się kryteriami ekonomicznymi oraz

uwzględniając efektywność działania urzędów górniczych, może w drodze rozporządzenia
tworzyć i znosić specjalistyczne urzędy górnicze obejmujące niektóre dziedziny działalności
urzędów górniczych oraz określać ich nazwę, właściwość i siedzibę.

Organizację i zasady działania okręgowych i specjalistycznych urzędów górniczych

określa Prezes Wyższego Urzędu Górniczego.

Organy nadzoru górniczego sprawują nadzór i kontrolę nad ruchem zakładów

górniczych, a w szczególności w zakresie:

−

bezpieczeństwa i higieny pracy oraz bezpieczeństwa pożarowego,

−

ratownictwa górniczego,

−

gospodarki złożami kopalin w procesie ich wydobywania,

−

ochrony środowiska, w tym zapobiegania szkodom,

−

budowy

likwidacji

zakładu

górniczego,

tym

rekultywacji

gruntów

i zagospodarowania terenów po działalności górniczej.
Organy nadzoru górniczego kontrolują również wykonywanie przez przedsiębiorców

obowiązków dotyczących ochrony środowiska, określonych w przepisach prawa ochrony
ś

rodowiska oraz w decyzjach ustalających warunki użytkowania środowiska w związku

z ruchem zakładów górniczych. W drodze decyzji administracyjnej wydają:

−

zezwolenia na oddanie do ruchu w zakładzie górniczym obiektów, maszyn i urządzeń,

−

pozwolenia na używanie środków strzałowych w zakładach górniczych,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

zezwolenia na przechowywanie i używanie sprzętu strzałowego w zakładach górniczych.
Organy nadzoru górniczego sprawują nadzór i kontrolę nad:

−

podmiotami zawodowo trudniącymi się wykonywaniem czynności ratownictwa
górniczego,

−

jednostkami organizacyjnymi trudniącymi się szkoleniem pracowników zakładu
górniczego.

Pracownikom organów nadzoru górniczego przy wykonywaniu nadzoru i kontroli

przysługuje prawo:

−

wstępu do zakładów górniczych, siedzib, obiektów i urządzeń podmiotów zawodowo
trudniących się wykonywaniem czynności ratownictwa górniczego lub szkoleniem
pracowników zakładu górniczego,

−

dostępu do niezbędnych informacji, urządzeń i dokumentów,

−

żą

dania udzielania wyjaśnień w zakresie uprawnień organów nadzoru górniczego

wynikających z ustawy.
Przy wykonywaniu nadzoru i kontroli organ nadzoru górniczego:

nakazuje usunięcie nieprawidłowości powstałych wskutek naruszenia przepisów o ruchu
zakładu górniczego, zwłaszcza jeżeli stwarzają one zagrożenie dla bezpieczeństwa
zakładu górniczego, jego pracowników, bezpieczeństwa powszechnego lub środowiska,

w razie bezpośredniego zagrożenia dla zakładu górniczego, jego pracowników,
bezpieczeństwa powszechnego lub środowiska, może w całości lub w części wstrzymać
ruch tego zakładu lub jego urządzeń oraz nakazać podjęcie niezbędnych środków
zapobiegawczych,

może zakazać, na czas nieprzekraczający dwóch lat, wykonywania określonych
czynności w ruchu zakładu górniczego osobom, o których mowa w art. 68 ust. 1 oraz
w

art. 70 ust. 1, albo wykonywania określonych czynności osobom, o których mowa

w art. 75a ust. 1, w razie stwierdzenia naruszenia przez te osoby dyscypliny i porządku
pracy, a zwłaszcza obowiązków określonych ustawą i wydanymi na jej podstawie
przepisami.
W razie grożącego niebezpieczeństwa lub zaistnienia wypadku w zakładzie górniczym,

organ nadzoru górniczego może ustalić stan faktyczny i przyczyny zagrożenia. Sprawuje
także nadzór nad akcją ratowniczą, a w razie gdy uzna, że jest ona prowadzona nienależycie,
może żądać zmiany jej kierownika lub objąć kierownictwo akcji.

Przy wykonywaniu zadań wynikających z nadzoru i kontroli nad ruchem zakładu

górniczego właściwy organ nadzoru górniczego może badać prawidłowość stosowanych lub
przewidzianych przez przedsiębiorcę do stosowania rozwiązań technicznych.

W razie stwierdzenia naruszenia warunków koncesji, organ nadzoru górniczego

powiadamia o tym niezwłocznie organ koncesyjny.

4.8.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

Jaka ustawa reguluje przepisy w zakresie organów administracji geologicznej i nadzoru
górniczego?

Jakie są organy administracji geologicznej?

Jaka jest rola i zadania administracji geologicznej?

Jakie są zadania państwowej służby geologicznej?

Jakie są organy nadzoru górniczego?

Jakie są terenowe organy administracji rządowej podległe Prezesowi Wyższego Urzędu
Górniczego?

Jaką rolę sprawują organy nadzoru górniczego?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.8.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Korzystając z odpowiedniej ustawy szczegółowo określ:

−

właściwości ministra właściwego do spraw środowiska, jako organu pierwszej instancji:

−

właściwości marszałków województw, jako organów pierwszej instancji:

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,

wyszukać w Internecie właściwą ustawę,

wyszukać odpowiednie informacje,

zaprezentować swoją pracę.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

zestaw komputerowy z dostępem do Internetu i z edytorem tekstu,

−

białe kartki A4 i drukarka,

−

literatura wskazana przez nauczyciela.

Ćwiczenie 2

Przygotuj prasówkę. Jednym z zadań Wyższego Urzędu Górniczego jest działalność

wydawnicza. Wyszukaj publikacje WUG, a następnie odpowiedni artykuł w zakresie
wiertnictwa.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,

wyszukać w Internecie publikacje WUG,

sporządzić referat,

zaprezentować swoją pracę.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

zestaw komputerowy z dostępem do Internetu i z edytorem tekstu,

−

białe kartki A4 i drukarka,

−

poradnik dla ucznia.

4.8.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

określić organy państwowej administracji geologicznej?

określić organy nadzoru górniczego?

scharakteryzować organy państwowej administracji geologicznej oraz
nadzoru górniczego?

scharakteryzować uprawnienia i obowiązki państwowego nadzoru
górniczego?

scharakteryzować rolę ministra właściwego do spraw środowiska?

określić rolę i zadania Prezesa Wyższego Urzędu Górniczego?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. SPRAWDZIAN OSIĄGNIĘĆ

INSTRUKCJA DLA UCZNIA

Przeczytaj uważnie instrukcję.

Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.

Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.

Test zawiera 20 zadań o różnym stopniu trudności. Wszystkie zadania są zadaniami
wielokrotnego wyboru i tylko jedna odpowiedź jest prawidłowa.

Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi – zaznacz prawidłową
odpowiedź znakiem X (w przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć
kółkiem, a następnie ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową).

Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.

Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego
rozwiązanie na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci czas wolny. Trudności mogą
przysporzyć Ci zadania: 17–20, gdyż są one na poziomie trudniejszym niż pozostałe.
Przeznacz na ich rozwiązanie więcej czasu.

Na rozwiązanie testu masz 40 minut.

Powodzenia!

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Do prac geologicznych należy

prowadzenie ewidencji zasobów złoża kopaliny.

zatwierdzanie i wycofywanie Polskich Norm oraz innych dokumentów
normalizacyjnych.

ratownictwo górnicze.

sporządzanie map geologicznych, projektowanie i wykonywanie badań na potrzeby
wykorzystania ciepła Ziemi oraz w celu ustalenia budowy geologicznej kraju.

Ustawa Prawo górnicze i geologiczne określa zasady i warunki
a)

dotyczące części i treści planu ruchu zakładu górniczego.

opiniowania projektów aktów prawnych związanych z akredytacją.

zatrudniania pracowników.

wykonywania prac geologicznych, wydobywania kopalin ze złóż oraz ich ochronę.

Ruch zakładu górniczego odbywa się na podstawie
a)

planu ruchu, zgodnie z zasadami techniki górniczej.

uregulowań Kodeksu pracy.

regulaminu pracy.

protokołu zdawczo-odbiorczego.

Skrót PKN oznacza
a)

Państwowy Komitet Normalizacyjny.

Polski Komitet Normalizacyjny.

Powiatową Komisję Naprawczą.

Powiatowy Komitet Normalizacyjny.

Przedsiębiorca powinien
a)

posiadać odpowiednie środki materialne i techniczne oraz właściwie zorganizowane
służby ruchu dla zapewnienia bezpieczeństwa pracowników i bezpieczeństwa ruchu
zakładu górniczego.

wykonywać prace geologiczne bez zatwierdzonego projektu prac geologicznych lub
niezgodnie z tym projektem.

wykonywać prace geologiczne w zakładzie górniczym bez zgłoszenia do
odpowiedniego organu.

dopuszczać do prac geologicznych również osoby nie posiadające wymaganych
kwalifikacji.

Wiertnictwo obejmuje
a)

prace badawczo-rozwojowe.

prace związane z poszukiwaniem i rozpoznawaniem złóż.

prace naukowe.

prace inwestycyjne oraz naukowe.

Jakość to
a)

zbiór cech odpowiadających wymaganiom klienta.

uporządkowany zbiór norm postępowania ustanowionych lub uznanych przez
państwo.

akt prawny.

przeklasyfikowanie geologicznych zasobów bilansowych do pozabilansowych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

8. Celem sporządzenia dokumentacji geologicznej złoża kopaliny jest

określenia warunków geologicznych dla potrzeb zagospodarowania przestrzennego.

określenia warunków hydrogeologicznych.

określenia granic złoża, jego zasobów oraz geologicznych warunków występowania.

wykonanie otworu wiertniczego.

Projekt zagospodarowania złoża kopalin sporządza się w formie
a)

tylko uproszczonej.

tabelarycznej i opisowej.

opisowej, graficznej i tabelarycznej.

tylko uproszczonej i graficznej.

10.

Zasoby przemysłowe to
a)

zasoby bilansowe.

zasoby nieprzemysłowe.

straty w zasobach.

zyski w zasobach.

11.

Normalizacja to
a)

zastrzeżony znak, przyznawany lub stosowany zgodnie z zasadami systemu
certyfikacji.

działalność polegająca na opracowywaniu, publikowaniu i stosowaniu norm.

powiązaniem oceny zgodności wyrobu z krajowymi i regionalnymi przepisami
bezpieczeństwa.

projekt zagospodarowania złoża.

12.

Organy administracji geologicznej to
a)

Państwowa Inspekcja Sanitarna, Centralny Instytut Ochrony Pracy, służby
bezpieczeństwa i higieny pracy.

minister właściwy do spraw środowiska działający przy pomocy Głównego Geologa
Kraju, marszałkowie i starostowie.

Prezes Wyższego Urzędu Górniczego, Instytuty Medycyny Pracy.

nadzór górniczy.

13.

Dokumentacja eksploatacyjna urządzeń energomechanicznych i sprzętu wiertniczego
zawiera między innymi
a)

raporty wiertnicze oraz dziennik wiertniczy.

dokumentacje techniczno-ruchowe maszyn, urządzeń i sprzętu wiertniczego, książki
kontroli, oraz dokumentację dotyczącą wymaganych atestów urządzeń i sprzętu.

dokumentacje systemów w wykonaniu normalnym oraz maszyn i urządzeń
elektrycznych oraz protokoły powypadkowe.

projekty robót specjalnych określone przez kierownika ruchu zakładu górniczego.

14.

Złoża kopalin nie objęte własnością gruntową, znajdujące się poza granicami
przestrzennymi nieruchomości gruntowych są aż do granic suwerenności Rzeczpospolitej
Polskiej przedmiotem wyłącznej własności
a)

Skarbu Państwa.

przedsiębiorcy.

osoby fizycznej.

Polskiego Komitetu Normalizacyjnego.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

15.

Znak zgodności to
a)

szczególne wyróżnienie, że promowany do sprzedaży wyrób spełnia wszystkie
wymagania Polskiej Normy i nie jest wytworzony w najwyższej klasie lub gatunku.

znak wskazujący, że dany projekt nie odpowiada wymaganiom określonym
w przepisach prawa geologicznego i górniczego.

zastrzeżony znak, przyznawany lub stosowany zgodnie z zasadami systemu
certyfikacji.

oznaczenie, że wyrób nie spełnia wymagań Polskiej Normy.

16.

Organy nadzoru górniczego sprawują nadzór i kontrolę nad
a)

ruchem zakładów górniczych oraz Polskim Komitetem Normalizacyjnym.

wykonywaniem przez przedsiębiorców obowiązków dotyczących ochrony
ś

rodowiska oraz jednostkami certyfikującymi.

ruchem

zakładów

górniczych,

obsługą

rejestru

obszarów

górniczych

i wykonywaniem przez przedsiębiorców obowiązków dotyczących ochrony
ś

rodowiska.

Polskim Komitetem Normalizacyjnym i jednostkami certyfikującymi.

17.

W skład dokumentacji robót wiertniczych wchodzą
a)

dokumentacja wiercenia, eksploatacyjna urządzeń energomechanicznych i sprzętu
wiertniczego oraz projekty robót specjalnych określone przez kierownika ruchu
zakładu górniczego .

dokumentacja hydrologiczna i wiercenia.

dokumentacja geologiczno-inżynierska, hydrologiczna oraz projekty

robót

specjalnych określone przez kierownika ruchu zakładu górniczego.

dokumentacja wiercenia, hydrologiczna i geologiczno-inżynierska.

18.

Projekt zagospodarowania złoża
a)

powinien przedstawiać optymalny wariant wykorzystania zasobów złoża.

nie jest wymagany przy ubieganiu się o koncesję na wydobywanie kopalin złoża.

zastępuje wpis do ewidencji działalności gospodarczej.

sporządza osoba ubiegająca się o licencję.

19.

Odpowiednik krajowy – PN – EN ISO 19011:2003 Wytyczne dotyczące auditowania
systemów zarządzania jakością i/lub zarządzania środowiskowego to
a)

ISO 9000:2005.

ISO 19011:2002.

ISO 9001:2000.

ISO 9004:2000.

20.

Plan ruchu zakładu górniczego składa się z części:
a)

tylko podstawowej.

tylko szczegółowej.

podstawowej i szczegółowej.

protokołu zdawczo-odbiorczego.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko…………………………………………………………………………………

Stosowanie przepisów prawa geologicznego i górniczego w pracach
wiertniczych

Zakreśl poprawną odpowiedź

zadania

Odpowiedź

Punkty

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6. LITERATURA

Białaczewski A.: Wiertnictwo i górnictwo z zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy dla
geologów. Wydawnictwo Geologiczne, Warszawa 1978

Cząstka J. J.: Wiertnictwo. Wydawnictwo Śląsk, Katowice 1975

Cząstka J. J.: Zarys wiertnictwa i wydobywania ropy naftowej oraz gazu ziemnego.
Wydawnictwo Śląsk, Katowice 1972

Krygowski M. (red.): Poradnik pracownika służby geologicznej. Wydawnictwo
Geologiczne, Warszawa 1971

Nieć M.: Geologia kopalniana. Wydawnictwo Geologiczne, Warszawa 1982

Normy PN i ISO

Przepisy wykonawcze do prawa geologicznego i górniczego

Ustawa z dnia 4 lutego 1994 r. Prawo geologiczne i górnicze (tj. Dz.U. z 2005 r. Nr 22,
poz. 1947 z późniejszymi zmianami) oraz przepisy wykonawcze

Wajgner M.: Prawo i postępowanie administracyjne. Wydawnictwo REA, Warszawa
2003

10.

www.eljot.slupsk.net/prawo.php?szukaj=prace+geologiczne&prawo=g

11.

www.gci.jakubow.pl/index.php?option=com_content&task=view&id=90&Itemid=35

12.

www.lex.pl

13.

www.mos.gov.pl

14.

www.pkn.pl

15.

www.szkola.min – pan.krakow.pl/wyklady/download/wyk_02.ppt

16.

www.wug.gov.pl

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
15. Stosowanie przepisów prawa geologicznego, górnictwo i wiertnictwo
06 Stosowanie przepisów prawa w działalności socjalnejid 6409
06 Stosowanie przepisow prawa i Nieznany
02 Stosowanie przepisów prawa i zasad ekonomiki
20 Stosowanie przepisow prawa i Nieznany (2)
01 Stosowanie przepisow prawa w Nieznany (2)
02 Stosowanie przepisow prawa i Nieznany (2)
2 WYBRANE ZAGADNIENIA Z PRAWA GEOLOGICZNEGO I GÓRNICZEGO
14 Stosowanie przepisow prawa p Nieznany (2)
06 Stosowanie przepisów prawa w działalności socjalnejid 6409
06 Stosowanie przepisow prawa i Nieznany
02 Stosowanie przepisów prawa i zasad ekonomiki
20 Stosowanie przepisów prawa w działalności usługowej
13 Stosowanie przepisów prawa i zasad ekonomiki(1)
01 Stosowanie przepisów prawa
4 Stosowanie przepisów prawa i zasad ekonomiki

więcej podobnych podstron