13 Stosowanie przepisów prawa i zasad ekonomiki(1)

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI

NARODOWEJ

Ewa Szewczyk

Stosowanie przepisów prawa i zasad ekonomiki w ochronie
zdrowia 322[18].Z5.03

Poradnik dla ucznia

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Recenzenci:
mgr inż. Danuta Pawełczyk
mgr inż. Mirosława Stelengowska

Opracowanie redakcyjne:
mgr inż. Beata Organ

Konsultacja:
mgr inż. Gabriela Poloczek

Poradnik stanowi obudowę dydaktyczn

programu jednostki modułowej 322[18].Z5.03,

„

Stosowanie przepisów prawa i zasad ekonomiki w ochronie zdrowia”, zawartego

w modułowym programie nauczania dla zawodu technik elektroniki medycznej.

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie

2. Wymagania wstępne

3. Cele kształcenia

4. Materiał nauczania

4.1. Przepisy prawa w służbie zdrowia

4.1.1. Materiał nauczania

4.1.2. Pytania sprawdzające

4.1.3. Ćwiczenia

4.1.4. Sprawdzian postępów

4.2. Instytucje wpływające na politykę zdrowotną państwa

4.2.1. Materiał nauczania

4.2.2. Pytania sprawdzające

4.2.3. Ćwiczenia

4.2.4. Sprawdzian postępów

4.3 Podmioty prawne uprawnione do realizacji świadczeń zdrowotnych

4.3.1. Materiał nauczania

4.3.2. Pytania sprawdzające

4.3.3. Ćwiczenia

4.3.4. Sprawdzian postępów

4.4. Zatrudnienie na umowę o pracę oraz na umowy cywilnoprawne. Prawa

i obowiązki pracownika. Prawa pacjenta

4.4.1. Materiał nauczania

4.4.2. Pytania sprawdzające

4.4.3. Ćwiczenia

4.4.4. Sprawdzian postępów

4.5. Wybrane fragmenty strategii rządowej, a w szczególności Narodowego

Programu Zdrowia

4.5.1. Materiał nauczania

4.5.2. Pytania sprawdzające

4.5.3. Ćwiczenia

4.5.4. Sprawdzian postępów

4.6. System ubezpieczeń zdrowotnych w Polsce

4.6.1. Materiał nauczania

4.6.2. Pytania sprawdzające

4.6.3. Ćwiczenia

4.6.4. Sprawdzian postępów

4.7. Mechanizmy konkurencji. Struktury działania organizacji na rynku

wytwórstwa usług medycznych

4.7.1. Materiał nauczania

4.7.2. Pytania sprawdzające

4.7.3. Ćwiczenia

4.7.4. Sprawdzian postępów

4.8. Źródła i sposoby finansowania świadczeń zdrowotnych

4.8.1. Materiał nauczania

4.8.2. Pytania sprawdzające

4.8.3. Ćwiczenia

4.8.4. Sprawdzian postępów

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.9. System zarządzania jakością w ochronie zdrowia

4.9.1. Materiał nauczania

4.9.2. Pytania sprawdzające

4.9.3. Ćwiczenia

4.9.4. Sprawdzian postępów

5. Sprawdzian osiągnięć

6. Literatura

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1. WPROWADZENIE

Poradnik będzie Ci pomocny w przyswajaniu wiedzy z podstaw prawnych

funkcjonowania ochrony zdrowia, sposobów finansowania świadczeń zdrowotnych i systemu
ubezpieczeń zdrowotnych, a także doskonalenia jakości świadczonych usług.

W poradniku zamieszczono:

−

wymagania wstępne, czyli wykaz niezbędnych umiejętności i wiedzy, które powinieneś

mieć opanowane, aby przystąpić do realizacji tej jednostki modułowej,

−

cele kształcenia, wykaz umiejętności, jakie ukształtujesz podczas pracy z poradnikiem,

−

materiał nauczania – podstawowe wiadomości teoretyczne niezbędne do opanowania

treści jednostki modułowej,

−

zestaw pytań przydatny do sprawdzenia, czy już opanowałeś treści zawarte w rozdziałach,

−

wiczenia, które umożliwią Ci zweryfikować wiadomości teoretyczne oraz ukształtować

umiejętności praktyczne,

−

sprawdzian postępów,

−

sprawdzian osiągnięć – przykładowy zestaw pytań, pozytywny wynik sprawdzianu

potwierdzi,

dobrze

pracowałeś

podczas

zajęć

nabyłeś

wiedzę

i umiejętności z zakresu tej jednostki modułowej,

−

literaturę.

Z rozdziałem Pytania sprawdzające możesz zapoznać się:

−−−−

przed przystąpieniem do rozdziału Materiał nauczania – poznając wymagania wynikające

z zawodu, a po przyswojeniu wskazanych treści, odpowiadając na te pytania sprawdzisz
stan swojej gotowości do wykonywania ćwiczeń,

−−−−

po opanowaniu rozdziału Materiał nauczania, by sprawdzić stan swojej wiedzy, która

będzie Ci potrzebna do wykonywania ćwiczeń.

Kolejny etap to wykonywanie ćwiczeń, których celem jest uzupełnienie i utrwalenie
wiadomości i ukształtowane umiejętności z zakresu podstaw prawnych funkcjonowania
zakładów opieki zdrowotnej oraz sposobów finansowania ochrony zdrowia i systemów
ubezpieczeń zdrowotnych, organizowania ochrony zdrowia, a także jakości w świadczeniu
usług medycznych.

Po wykonaniu zaplanowanych ćwiczeń, sprawdź poziom swoich postępów wykonując

Sprawdzian postępów.

Odpowiedzi NIE wskazują na luki w Twojej wiedzy. Oznacza to konieczność powrotu do

treści, które nie zostały jeszcze dostatecznie opanowane.

Poznanie przez Ciebie wszystkich wiadomości z zakresu stosowania przepisów prawa

i zasad ekonomiki w ochronie zdrowia będzie stanowiło dla nauczyciela podstawę do
przeprowadzenia sprawdzianu poziomu przyswojonych wiadomości i nabytych umiejętności.
W tym celu nauczyciel może posłużyć się zadaniami testowymi.
W poradniku jest zamieszczony sprawdzian osiągnięć, który zawiera przykład takiego testu
oraz instrukcję, w której omówiono tok postępowania podczas przeprowadzania sprawdzianu
i przykładową kartę odpowiedzi, w której, w przeznaczonych miejscach zakreśl właściwe
odpowiedzi spośród zaproponowanych.

Jednostka modułowa: „Stosowanie przepisów prawa i zasad ekonomiki w ochronie

zdrowia”, której treść teraz poznasz jest jednym z modułów koniecznych do zdobycia wiedzy
z podstawy działalności zawodowej.
Bezpieczeństwo i higiena pracy

W czasie pobytu w pracowni komputerowej musisz przestrzegać regulaminu, przepisów

bhp i higieny pracy, wynikających z rodzaju wykonywanych prac.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Schemat układu jednostek modułowych

322[18].Z5.01

Kształtowanie umiejętności

interpersonalnych

322[18].Z5.02

Organizowanie pracy

zgodnie z przepisami

bezpieczeństwa
i higieny pracy

322[18].Z5

Podstawy działalności zawodowej

322[18].Z5.03

Stosowanie przepisów prawa

i zasad ekonomiki

w ochronie zdrowia

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:

−

korzystać z różnych źródeł informacji w celu doskonalenia umiejętności zawodowych,

−

posługiwać się terminologią medyczną,

−

współpracować w zespole,

−

posługiwać się techniką komputerową,

−

selekcjonować, porządkować i przechowywać informacje,

−

wyszukiwać informacje w Internecie,

−

oceniać własne możliwości sprostania wymaganiom stanowiska pracy i wybranego
zawodu.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:

−

posłużyć się podstawowymi pojęciami z zakresu prawa i ekonomiki,

−

sklasyfikować rodzaje norm i przepisów prawnych,

−

zinterpretować przepisy prawa dotyczące ochrony zdrowia, rehabilitacji, ochrony
radiologicznej,

−

wskazać podmioty uprawnione do realizacji świadczeń zdrowotnych,

−

wyjaśnić istotę i zasady funkcjonowania systemu ubezpieczeń zdrowotnych w Polsce,

−

określić podstawowe prawa i obowiązki pracowników ochrony zdrowia,

−

określić prawa pacjentów,

−

posłużyć się terminologią z dziedziny zarządzania i organizowania ochrony zdrowia,

−

wskazać czynniki wpływające na popyt i podaż usług medycznych,

−

wyjaśnić mechanizmy konkurencji między podmiotami świadczącymi usługi medyczne,

−

uzasadnić znaczenie profesjonalizmu i zaufania do personelu medycznego udzielającego
ś

wiadczeń zdrowotnych,

−

rozpoznać dostępne na rynku produkty medyczne,

−

zdefiniować podstawowe pojęcia związane z systemami zarządzania jakością.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4. MATERIAŁ NAUCZANIA

4.1. Przepisy prawa w służbie zdrowia

4.1.1. Materiał nauczania

Prawo to uporządkowany zbiór norm postępowania ustanowionych lub uznanych przez

państwo, których realizacja zabezpieczona jest mocą przymusu państwowego. Prawo ustala
zakazy i nakazy dotyczące określonego postępowania i obowiązuje w jednakowym stopniu
wszystkie osoby przebywające na terytorium danego państwa.

Norma prawna to reguła postępowania zbudowana na podstawie przepisów prawnych

według pewnego wzorca. Wyznacza ona zachowanie ludzi i wskazuje, jak powinni się
zachować w danych okolicznościach. Przestrzegania normy strzeże sankcja, czyli kara, która
grozi za jej naruszenie.

ródła prawa to akty stanowione przez organy państwowe, które w treści swej zawierają

normy prawne. Określane są jako akty normatywne. Wydawane są przez podmioty
upoważnione do tworzenia prawa pozostające wobec siebie w hierarchicznej zależności.
Klasyfikacja źródeł prawa:

Akty normatywne organów ustawodawczych
Najwyższym organem ustawodawczym w Polsce jest Sejm RP, taką też pozycję zajmują

jego akty normatywne zwane ustawami. Przykładem takiej ustawy jest Konstytucja.
Konstytucja jest zbiorem praw obowiązujących w państwie, zajmuje ona naczelne miejsce
wśród aktów prawnych. śaden akt prawny nie może być z nią sprzeczny. Publikowana jest
w Dzienniku Ustaw.
Następnym źródłem prawa jest ustawa, zajmuje ona miejsce bezpośrednio po Konstytucji.
Oznacza to, że każda ustawa może podlegać kontroli z punktu widzenia jej zgodności
z Konstytucją. Ustawa stanowi podstawę obowiązywania wszystkich aktów podstawowych
np. rozporządzeń, które nie mogą być z nią sprzeczne. W razie sprzeczności podlegają one
uchyleniu w trybie przewidzianym dla kontroli ich legalności, czyli zgodności z prawem.
Ustawa wydawana jest przez Sejm, reguluje najważniejsze sprawy dotyczące funkcjonowania
państwa i jego organów oraz życia obywateli. Ogłaszana jest w Dzienniku Ustaw.

Akty normatywne organów wykonawczych

Od organów wykonawczych mogą pochodzić rozporządzenia, uchwały, zarządzenia, ale
tylko rozporządzenie jest źródłem prawa.
Rozporządzenie jest aktem normatywnym wydanym przez Prezydenta, Radę Ministrów,
Prezesa Rady Ministrów oraz członków rządu, zawsze na podstawie ustawy i celu jej
wykonania. Musi być ogłoszone w Dzienniku Ustaw.
Ustawy i rozporządzenia dla lekarzy:

−

Ustawa z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty.

Przykładowe akta wykonawcze do ustawy:

−

Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 16 czerwca 2003 r. w sprawie wzorów
dokumentów: Prawo wykonywania zawodu lekarza, Prawo wykonywania zawodu
lekarza stomatologa, Ograniczone prawo wykonywania zawodu lekarza, Ograniczone
prawo wykonywania zawodu lekarza stomatologa.

−

Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 30 lipca 2001 r. w sprawie rodzajów
dokumentacji medycznej, sposobu jej prowadzenia oraz szczegółowych warunków jej
udostępniania.

−

Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 28 września 2004 r. w sprawie recept
lekarskich.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ustawy i rozporządzenia dla zakładów opieki zdrowotnej:

−

Ustawa z dnia 30 sierpnia 1991 r. o zakładach opieki zdrowotnej,

Przykładowe akta wykonawcze do ustawy:

−

Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 21 grudnia 1999 r. w sprawie sposobu ustalania
minimalnych norm zatrudnienia pielęgniarek i położnych w zakładach opieki zdrowotnej.

−

Rozporządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 30 grudnia 1998 r.
w sprawie sposobu i trybu kierowania osób do zakładów opiekuńczo-leczniczych
i pielęgnacyjno-opiekuńczych oraz szczegółowych zasad ustalania odpłatności za pobyt
w tych zakładach.

−

Rozporządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 29 marca 1999 r. w sprawie
kwalifikacji wymaganych od pracowników na poszczególnych rodzajach stanowisk
pracy w publicznych zakładach opieki zdrowotnej.

Ustawy i rozporządzenia dla świadczeniodawców Narodowego Funduszu Zdrowia:

−

Ustawa z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze
ś

rodków publicznych.

Przykładowe akta wykonawcze do ustawy:

−

Rozporządzenie Rady Ministrów dnia 20 grudnia 2004 r. w sprawie sposobu i trybu
finansowania kosztów badań, wydawania orzeczeń lub zaświadczeń związanych
z orzekaniem o niezdolności do pracy dla celów rentowych, orzekaniem,
o niepełnosprawności, ustalaniem uprawnień w ramach ubezpieczeń społecznych
studentów.

−

Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 20 października 2005 r. w sprawie zakresu
zadań lekarza, pielęgniarki i położnej podstawowej opieki zdrowotnej.

−

Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 15 grudnia 2004 r. w sprawie sposobu
ogłaszania o postępowaniu w sprawie zawarcia umowy o udzielanie świadczeń opieki
zdrowotnej przez Narodowy Fundusz Zdrowia, zapraszania do udziału w rokowaniach,
składania ofert, powoływania i odwoływania komisji konkursowej oraz jej zadań.

4.1.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do ćwiczeń.

1. Co to jest prawo?
2. Jaka jest różnica między normą prawną, a źródłami prawa?
3. Co to jest sankcja?
4. Co to jest Konstytucja?
5. Jakie znasz źródła prawa?
6. Jaki znasz najwyższy organ ustawodawczy w Polsce?
7. Jakie znasz ustawy dotyczące lekarzy?
8. Jakie znasz ustawy dla zakładów opieki zdrowotnej?
9. Jakie znasz ustawy dla świadczeniodawców Narodowego Funduszu Zdrowia?

4.1.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Dokonaj systematyki źródeł prawa:

Nazwa aktu

Organ stanowiący

Sposób publikacji

Konstytucja

Ustawa

Rozporządzenia

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) wyszukać informacje w Internecie i uzupełnić tabelę,
2) zaprezentować wyniki ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

literatura wskazana przez nauczyciela.

−

zestaw komputerowy z dostępem do Internetu,

Ćwiczenie 2

W wykropkowane miejsca wpisz odpowiednie ustawy dla:

−

lekarzy:

............................................................................................................................

−

wiadczeniodawców Narodowego Funduszu Zdrowia: ....................................................

−

zakładów opieki zdrowotnej:

...........................................................................................

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) wyszukać ustawy i rozporządzenia w Internecie,
2) uzupełnić wykropkowane miejsca,
3) zaprezentować wyniki ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

komputer z dostępem do Internetu.

4.1.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) wskazać organy stanowiące prawo?

2) określić, co ustala prawo?

3) określić sposób publikacji aktów prawnych?

4) sklasyfikować źródła prawa?

5) scharakteryzować rozporządzenie?

6) objaśnić różnicę między ustawą a rozporządzeniem?

7) określić akty normatywne pochodzące od organów wykonawczych?

8) określić podstawowe ustawy i rozporządzenia dotyczące służby

zdrowia?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.2. Instytucje wpływające na politykę zdrowotną państwa

4.2.1. Materiał nauczania

Wśród podmiotów polityki zdrowotnej można wyróżnić organizacje międzynarodowe

o znaczeniu i zasięgu globalnym, organizacje regionalne oraz podmioty krajowe (narodowe).

wiatowa Organizacja Zdrowia WHO (ang. skrót World Health Organization) została

założona 22.07.1946 r. w Nowym Jorku przez Międzynarodową Konferencję Zdrowia. Po
ratyfikowaniu konwencji przez 26 państw ONZ, WHO w 1948 r. przejęła funkcje
Międzynarodowego Biura Higieny Publicznej i Departamentu Zdrowia (UNRRA).
Członkami tej organizacji są państwa członkowskie ONZ, a jej siedziba znajduje się
w Genewie.
Do zadań WHO należą:

−

działalność na rzecz podnoszenia zdrowotności na świecie poprzez koordynowanie pracy
służby zdrowia w międzynarodowym zakresie,

−

podnoszenie i harmonizowanie standardów w dziedzinie opieki zdrowotnej,

−

organizowanie pomocy technicznej, naukowej oraz związanej z kształceniem kadr dla
ochrony zdrowia,

−

organizowanie i wspieranie akcji mających na celu szerzenie oświaty sanitarnej,

−

upowszechnianie wiedzy o nowych zagrażających zdrowiu zjawiskach.

Standardy dotyczące opieki zdrowotnej zajmują znaczącą pozycję w polityce społecznej

Unii Europejskiej.
Do najważniejszych instytucji Unii Europejskiej, w ramach, których powstają podwaliny
europejskiej polityki zdrowotnej należą Rada UE, Parlament Europejski, Komitet Społeczno-
-Ekonomiczny, Komisja Europejska, Rzecznik Praw Obywatelskich.

Do aktów prawnych, które zawierają regulacje dotyczące ochrony zdrowia należą:

1) Europejska karta społeczna oraz Protokół dodatkowy,
2) Kodeks zabezpieczenia społecznego Rady Europy,
3) Zrewidowany kodeks zabezpieczenia społecznego Rady Europy,
4) Europejska konwencja o prawach człowieka i godności istoty ludzkiej wobec

zastosowania biologii i medycyny oraz Protokół dodatkowy do Konwencji w sprawie
zakazu klonowania istot ludzkich.
Do krajowych tzw. wtórnych, czyli indukowanych (wykreowanych) podmiotów polityki

zdrowotnej zalicza się przede wszystkim państwo, którego obowiązki zaznaczają się
w następujących obszarach aktywności:

−

wskazywanie kierunków i priorytetów w polityce zdrowotnej,

−

tworzenie prawno–organizacyjnych zasad systemu ochrony zdrowia,

−

realizacja zadań z zakresu zdrowia publicznego (m.in. narodowe programy zdrowia,
promocja zdrowia, programy profilaktyki),

−

funkcje kontrolne dotyczące realizacji państwowych gwarancji w zakresie bezpieczeństwa
zdrowotnego obywateli i zgodności z prawem działania podmiotów systemu ochrony
zdrowia,

−

kształcenie i doskonalenie kadr medycznych oraz opracowywanie standardów
w kształceniu medycznym,

−

finansowanie i współfinansowanie badań naukowych oraz inwestycji w opiece zdrowotnej
o znaczeniu ogólnokrajowym i lokalnym,

−

ustalanie zasad nadawania statusu zakładom opieki zdrowotnej i określania standardów
ich wyposażenia oraz planowanie rozwoju szpitali,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

ustalanie standardów jakości usług medycznych oraz nadzór fachowy nad realizacją usług,

−

nadzór farmaceutyczny, epidemiologiczny i sanitarny.

Wśród państwowych ustawodawczych podmiotów polityki zdrowotnej wymienić należy:

−

Parlament – jego rola polega m.in. na określaniu ogólnych kierunków rozwoju polityki
zdrowotnej oraz tworzeniu systemu prawno-organizacyjnego, a przede wszystkim na
podejmowaniu w ramach ustawy budżetowej decyzji o wielkości funduszy zasilających
system. Środki te głównie służą finansowaniu instytutów naukowo-badawczych i szpitali
klinicznych Akademii Medycznych, resortowej służby zdrowia oraz zakładów opieki
zdrowotnej (poprzez samorządy lokalne i budżety wojewódzkie).

−

Komisja Zdrowia – działa ona w ramach Sejmu.

−

Komisja Polityki Społecznej i Zdrowia – działa w Senacie, do jej zadań należą m.in.
przygotowywanie stanowisk w sprawie ustaw uchwalanych przez Sejm oraz inicjowanie
projektów ustaw.

Wśród państwowych wykonawczych podmiotów polityki zdrowotnej wymienić należy:

−

Ministerstwo Zdrowia – uczestniczy ono m.in. w kształtowaniu polityki zmierzającej do
zaspokojenia zdrowotnych potrzeb społeczeństwa, organizuje zamkniętą i otwartą opiekę
zdrowotną oraz działania w zakresie profilaktyki, diagnostyki i lecznictwa. Realizuje
i koordynuje programy w dziedzinie polityki zdrowotnej.
Do jego ważniejszych zadań należą sprawy zdrowia publicznego, promocja zdrowia
w różnych środowiskach, prewencja i zwalczanie chorób zakaźnych i walka z chorobami
epidemicznymi, zapobieganie zawodowym zagrożeniom zdrowia, higiena publiczna.
Ponadto w gestii resortu znajduje się rehabilitacja medyczna i lecznictwo uzdrowiskowe,
wdrażanie przekształceń systemowych w ochronie zdrowia oraz współpraca
z organizacjami pozarządowymi zajmującymi się problematyką ochrony zdrowia.

−

Zakład Ubezpieczeń Społecznych (ZUS) – jest on centralnym organem administracji
państwowej, podlega Ministrowi Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej i wykonuje
zadania z zakresu ubezpieczeń społecznych.
Do zadań ZUS określonych w ustawie z dnia 13.10. 1998 r. o systemie ubezpieczeń
społecznych należą m.in.: stwierdzanie i ustalanie obowiązku ubezpieczeń społecznych,
ustalanie uprawnień do świadczeń z ubezpieczeń społecznych oraz wypłacanie tych
ś

wiadczeń, kontrola orzecznictwa o czasowej niezdolności do pracy i inne.

Zakład wykonuje również zadania określone w innych ustawach lub zlecone przez inne
instytucje, np. gromadzi dane osobowe płatników składek dla Narodowego Funduszu
Zdrowia, identyfikuje składki przesyłane na indywidualne konta w Otwartych
Funduszach Emerytalnych.
Podobne do ZUS-u zadania, w odniesieniu do ludności rolniczej wypełniają Kasy
Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego.

−

Zakłady opieki zdrowotnej – są one wyodrębnionymi organizacyjnie zespołami osób
i środków majątkowych, utworzonymi i utrzymywanymi w celu udzielania świadczeń
zdrowotnych i promocji zdrowia oraz prowadzenia badań naukowych i prac badawczo-
rozwojowych a także w celu realizacji zadań dydaktycznych i badawczych w powiązaniu
z udzielaniem świadczeń zdrowotnych i promocją zdrowia.

Zakładem opieki zdrowotnej jest:

−

szpital, zakład opiekuńczo-leczniczy, zakład pielęgnacyjno-opiekuńczy, sanatorium,
prewentorium, hospicjum stacjonarne, inny nie wymieniony z nazwy zakład
przeznaczony dla osób, których stan zdrowia wymaga udzielania całodobowych lub
całodziennych świadczeń zdrowotnych w odpowiednio urządzonym, stałym
pomieszczeniu,

−

przychodnia, ośrodek zdrowia, poradnia, ambulatorium, pogotowie ratunkowe,

−

medyczne laboratorium diagnostyczne,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

pracownia protetyki stomatologicznej i ortodoncji,

−

łobek, zakład rehabilitacji leczniczej,

−

ambulatorium lub ambulatorium z izbą chorych jednostki wojskowej, Policji, Straży
Granicznej, Państwowej Straży Pożarnej, Biura Ochrony Rządu, Agencji
Bezpieczeństwa Wewnętrznego oraz jednostki organizacyjnej Służby Więziennej,

−

stacja sanitarno-epidemiologiczna,

−

wojskowy ośrodek medycyny prewencyjnej,

−

jednostka organizacyjna publicznej służby krwi,

−

inny zakład spełniający warunki określone w ustawie.

Wśród zakładów opieki zdrowotnej wyróżnia się publiczne i niepubliczne.

Publiczne są jednostkami utworzonymi przez ministra lub centralny organ administracji

rządowej, wojewodę, jednostkę samorządu terytorialnego, publiczną uczelnię medyczną lub
publiczną uczelnię prowadzącą działalność dydaktyczną i badawczą w dziedzinie nauk
medycznych, Centrum Medyczne Kształcenia Podyplomowego.

Niepublicznym ZOZ-em jest jednostka utworzona przez kościół lub związek

wyznaniowy, pracodawcę, fundację, związek zawodowy, samorząd zawodowy lub
stowarzyszenie, a także inną krajową albo zagraniczną osobę prawną lub osobę fizyczną
i spółkę nie mającą osobowości prawnej.

4.2.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do ćwiczeń.

1. Jaki zasięg i znaczenie mają podmioty polityki zdrowotnej?
2. Co oznacza skrót WHO?
3. Jakie znasz najważniejsze instytucje Unii Europejskiej, w ramach, których powstają

podwaliny europejskiej polityki zdrowotnej?

4. Jakie znasz państwowe ustawodawcze podmioty polityki zdrowotnej?
5. Jakie znasz państwowe wykonawcze podmioty polityki zdrowotnej?
6. Na jakie cele parlament przeznacza środki finansowe w ramach ustawy budżetowej?
7. Jaka może być forma prawna zakładów opieki zdrowotnej?
8. Jaki jest cel tworzenia zakładów opieki zdrowotnej?
9. Co oznaczają skróty ZUS i KRUS?

4.2.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Dokonaj analizy zagadnień dotyczących instytucji wpływających na politykę zdrowotną

państwa.

Prawda (p) /

Fałsz (f)

Zdanie

........

Wśród podmiotów polityki zdrowotnej można wyróżnić organizacje międzynarodowe
o znaczeniu i zasięgu globalnym, do których należy m.in. Światowa Organizacja Zdrowia
WHO.

........

Zakład opieki zdrowotnej jest centralnym organem administracji państwowej, podlega
Ministrowi Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej i wykonuje zadania z zakresu
ubezpieczeń społecznych.

........

Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego wykonują zadania z zakresu ubezpieczeń
społecznych w odniesieniu do ludności rolniczej.

........

Zakładem opieki zdrowotnej jest m. in. szpital, żłobek, sanatorium.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

........

Publicznym ZOZ–em jest jednostka utworzona przez kościół lub związek wyznaniowy,
pracodawcę, fundację, związek zawodowy, samorząd zawodowy lub stowarzyszenie,
a także inną krajową albo zagraniczną osobę prawną lub osobę fizyczną i spółkę nie
mającą osobowości prawnej.

........

Podstawowym wykonawczym podmiotem w dziedzinie polityki zdrowotnej jest
Ministerstwo Zdrowia. Realizuje ono i koordynuje programy w dziedzinie polityki
zdrowotnej. Organizuje również zamkniętą i otwartą opiekę zdrowotną.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) przeczytać dokładnie pytania,
2) wpisać w miejsce kropek literkę P jeśli zdanie jest prawdziwe lub literkę F jeśli zdanie

jest fałszywe,

3) zaprezentować swoje wyniki.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

foliogramy,

−

rzutnik,

−

poradnik dla ucznia,

−

zeszyt.

Ćwiczenie 2

Rozwiąż poniższą krzyżówkę.

1. Inaczej podmioty krajowe.
2. Przykład zakładu opieki zdrowotnej.
3. Jedna z ważniejszych instytucji Unii Europejskiej, w ramach, których powstają

podwaliny europejskiej polityki zdrowotnej.

4. Państwowy ustawodawczy podmiot polityki zdrowotnej.
5. Krajowy tzw. wtórny, czyli indukowany (wykreowany) podmiot polityki zdrowotnej.
6. Europejski akt prawny o prawach człowieka i godności istoty ludzkiej wobec

zastosowania biologii i medycyny.

7. Wykonuje zadania z zakresu ubezpieczeń społecznych w odniesieniu do ludności

rolniczej.

8. Jaki może być zakład opieki zdrowotnej (przymiotnik)?
9. Jest centralnym organem administracji państwowej, podlega Ministrowi Gospodarki,

Pracy i Polityki Społecznej i wykonuje zadania z zakresu ubezpieczeń społecznych.

10. Uchwala ustawy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Hasło: ...................................................

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) przeczytać dokładnie pytania,
2) wpisać w miejsce kratek odpowiedzi,
3) w miejsce kropek pod tabelą wpisz po kolei litery z poszczególnych wierszy, w których

znajdują się pogrubione kratki,

4) porównać otrzymane wyniki.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

krzyżówka,

−

zeszyt,

−

literatura wskazana przez nauczyciela.

4.2.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) określić zadania Światowej Organizacji Zdrowia (WHO)?

2) scharakteryzować akty prawne zawierające regulacje dotyczące

ochrony zdrowia Unii Europejskiej?

3) określić rolę państwa w zakresie służby zdrowia?

4) scharakteryzować państwowe ustawodawcze podmioty polityki

zdrowotnej?

5) scharakteryzować

państwowe

wykonawcze

podmioty

polityki

zdrowotnej?

6) określić zadania Zakładu Ubezpieczeń Społecznych?

7) określić przykłady zakładów opieki zdrowotnej?

8) objaśnić jaka jest różnica między Zakładem Ubezpieczeń Społecznych

a Kasą Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego?

9) określić jakie podmioty mogą utworzyć publiczny oraz niepubliczny

zakład opieki zdrowotnej?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.3. Podmioty prawne uprawnione do realizacji świadczeń

zdrowotnych

4.3.1. Materiał nauczania

Do podmiotów prawnych uprawnionych do realizacji świadczeń zdrowotnych należą:

Osoby fizyczne wykonujące zawód medyczny

wiadczeń zdrowotnych mogą udzielać osoby fizyczne samodzielnie i prowadząc

działalność gospodarczą na własny rachunek, jak również na podstawie umów
cywilnoprawnych lub w ramach zatrudnienia pracowniczego.

Do osób fizycznych wykonujących zawód medyczny należą:
Osoby fizyczne wykonujące zawód lekarza, które wykonują swój zawód na podstawie

ustawy z dnia z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodzie lekarza z późniejszymi zmianami.
Praktyki lekarskie mogą być prowadzone w formie indywidualnej lub indywidualnej
specjalistycznej, a także grupowej jako spółka cywilna lub partnerska.

Każda z tych form wymaga uzyskania zezwolenia oraz wpisu do rejestru indywidualnych

praktyk lekarskich, indywidualnych specjalistycznych praktyk lekarskich prowadzonego
przez okręgową radę lekarską, właściwą ze względu na miejsce wykonywania praktyki
niezależnie od obowiązku rejestracji spółki handlowej w Krajowym Rejestrze Sądowym.

Lekarz wykonujący indywidualną praktykę lekarską lub indywidualną specjalistyczną

praktykę lekarską może zatrudniać osoby niebędące lekarzami do wykonywania czynności
pomocniczych (współpracy).

Zawarcie umowy o udzielanie świadczeń zdrowotnych przez lekarza, skutkuje nabyciem

statusu „lekarza ubezpieczenia zdrowotnego”. Nabycie tego statusu wiąże się z uzyskaniem
kompetencji do wystawiania szeregu dokumentów uprawniających do dalszych bezpłatnych
lub ulgowych świadczeń z ubezpieczenia.

Lekarzem ubezpieczenia zdrowotnego stanie się lekarz, który bezpośrednio zawarł

umowę z Narodowym Funduszem Zdrowia, wykonując zawód w ramach indywidualnej bądź
indywidualnej specjalistycznej praktyki lekarskiej, a także wtedy, gdy jego związek
z Funduszem jest pośredni tzn. wykonuje zawód w zakładzie opieki zdrowotnej lub w ramach
praktyki grupowej świadczeniodawcy, który zawarł umowę o udzielanie świadczeń
zdrowotnych z Funduszem. Związek ten powstanie również wtedy, gdy lekarz udziela
ś

wiadczeń zdrowotnych u innej osoby fizycznej, która uzyskała fachowe uprawnienia w tym

zakresie i udziela ich w ramach prowadzonej działalności gospodarczej lub też w jednostce
budżetowej, posiadającej w strukturze organizacyjnej ambulatorium, ambulatorium z izbą
chorych lub lekarza podstawowej opieki zdrowotnej, (w której gromadzony jest środek
specjalny na finansowanie wydatków związanych z udzieleniem świadczeń zdrowotnych).
Przy czym nie jest istotne, czy udzielane u innego świadczeniodawcy przez lekarza w ramach
wykonywania zawodu świadczenia zdrowotne są refundowane z ubezpieczenia zdrowotnego
– decyduje o tym sam fakt związania z podmiotem, który jest stroną kontraktu z Funduszem.

Usługi medyczne pielęgniarki i położnej w formie praktyk indywidualnych lub

grupowych, które wykonują swój zawód na podstawie ustawy z dnia 5 lipca 1996 r.
o zawodach pielęgniarki i położnej z późniejszymi zmianami.
Pielęgniarki i położne mogą również pełnić praktykę specjalistyczną po uzyskaniu wpisu
odpowiednio

rejestru

indywidualnych

praktyk

albo

rejestru

indywidualnych

specjalistycznych praktyk prowadzonych przez okręgową radę pielęgniarek i położnych
właściwą ze względu na miejsce wykonywania praktyki.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Za równoznaczne z indywidualną lub specjalistyczną praktyką w rozumieniu ustawy uważa
się wykonywanie zawodu pielęgniarki, położnej poza zakładem opieki zdrowotnej na
podstawie umowy cywilnoprawnej.

Zawarcie umowy o udzielanie świadczeń zdrowotnych przez pielęgniarkę lub położną

skutkuje nabyciem statusu „pielęgniarki, położnej ubezpieczenia zdrowotnego”. Nabycie tego
statusu wiąże się z uzyskaniem kompetencji do wystawiania szeregu dokumentów
uprawniających do dalszych bezpłatnych lub ulgowych świadczeń z ubezpieczenia.
Średni personel ochrony zdrowia

Mogą oni udzielać świadczeń zdrowotnych refundowanych z ubezpieczenia, ale nie

mają możliwości zawarcia samodzielnie umowy z Narodowym Funduszem Zdrowia
i praktykują u innych świadczeniodawców.
Do średniego personelu ochrony zdrowia należą:

Felczerzy, którzy wykonują swój zawód na podstawie ustawy z dnia 20 lipca 1950 r.

o zawodzie felczera.
Wykonywanie zawodu felczera polega na udzielaniu świadczeń zdrowotnych wobec
pacjentów nie wymagających specjalistycznej opieki lekarskiej, a w szczególności:

−

badaniu stanu zdrowia oraz rozpoznawaniu chorób i zapobieganiu im,

−

udzielaniu pomocy w stanach zagrożenia życia i zdrowia,

−

wykonywaniu czynności z zakresu medycyny pracy, zapobieganiu i zwalczaniu chorób

zakaźnych,

−

stwierdzaniu zgonów,

−

udziale w procesie leczenia pod nadzorem lub przy współpracy z lekarzem.

Wyżej wymienione czynności wykonywane są przez felczera w publicznych zakładach

opieki zdrowotnej pod kierunkiem lekarza, w niepublicznych zakładach opieki zdrowotnej
samodzielnie lub też w utworzonych punktach felczerskich samodzielnie.

Felczer uzyskuje status felczera ubezpieczenia zdrowotnego, jeżeli wykonuje zawód

u świadczeniodawcy, z którym zawarto umowę o udzielanie świadczeń zdrowotnych.
Zachodzi to w przypadku wykonywania przez niego zawodu pod kierunkiem lekarza
w publicznym ZOZ-ie lub gdy wykonuje zawód samodzielnie w niepublicznym zakładzie
opieki zdrowotnej.

Ustawodawca nie dopuścił możliwości zawarcia kontraktu o udzielanie świadczeń

zdrowotnych bezpośrednio przez felczera z Funduszem. Tym samym felczer nie ma
możliwości stać się świadczeniodawcą w rozumieniu ustawy o powszechnym ubezpieczeniu
w Narodowym Funduszu Zdrowia. Jedyną możliwą formą udzielania przez niego świadczeń
refundowanych z ubezpieczenia jest udzielanie ich u innego świadczeniodawcy związanego
kontraktem z Funduszem i uzyskanie w sposób pośredni statusu felczera ubezpieczenia
zdrowotnego. Tylko w ten sposób felczer ma możliwość udzielania refundowanych przez
Fundusz świadczeń zdrowotnych, jak również wystawiania skierowań i zleceń,
np. o wydawanie przedmiotów ortopedycznych i środków pomocniczych refundowanych
pacjentom z ubezpieczenia zdrowotnego.
Wystawianie przez felczera recept refundowanych możliwe jest albo poprzez wystawianie ich
pod patronatem świadczeniodawcy związanego kontraktem z Funduszem, albo pod
warunkiem

zawarcia

specjalnej

umowy

upoważniającej

wystawiania

recept

refundowanych.

Diagności laboratoryjni, którzy wykonują zawód na podstawie ustawy z dnia

27 lipca 2001 r. o diagnostyce laboratoryjnej.
Diagnosta laboratoryjny jest uprawniony do wykonywania zabiegów i czynności
polegających na pobraniu od pacjenta materiału do badań laboratoryjnych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Czynności diagnostyki laboratoryjnej obejmują:

−

badania laboratoryjne, mające na celu określenie właściwości fizycznych, chemicznych

i biologicznych oraz składu płynów ustrojowych, wydzielin i tkanek pobranych dla celów
profilaktycznych, diagnostycznych i leczniczych lub sanitarno-epidemiologicznych,

−

badania laboratoryjne płynów ustrojowych, wydzielin i tkanek pobranych dla celów

profilaktycznych, diagnostycznych i leczniczych lub sanitarno-epidemiologicznych,

−

działania zmierzające do ustalenia zgodności tkankowej,

−

wykonywanie oceny jakości i wartości diagnostycznej badań oraz laboratoryjnej

interpretacji i autoryzacji wyniku badań,

−

działalność naukową i dydaktyczną prowadzoną w dziedzinie diagnostyki laboratoryjnej.

Prawo samodzielnego wykonywania czynności diagnostyki laboratoryjnej powstaje z chwilą
dokonania wpisu na listę diagnostów laboratoryjnych i złożenia ślubowania.

Czynności diagnostyki laboratoryjnej wykonywane są w medycznym laboratorium

diagnostycznym. Laboratorium jest zakładem opieki zdrowotnej. Dlatego też każdorazowo
ś

wiadczeniodawcą zawierającym kontrakt z Funduszem na udzielanie świadczeń z zakresu

diagnostyki laboratoryjnej będzie odpowiedni zakład opieki zdrowotnej, a nie diagnosta
laboratoryjny.
Grupowe praktyki lekarzy, pielęgniarek i położnych

Zgodnie z art. 4 ustawy z dnia 30 sierpnia 1991 r. o zakładach opieki zdrowotnej

wiadczenia zdrowotne mogą być udzielane przez zakłady opieki zdrowotnej oraz przez

osoby fizyczne wykonujące zawód medyczny lub przez grupową praktykę lekarską, grupową
praktykę pielęgniarek, położnych na zasadach określonych w odrębnych przepisach.
Grupowa praktyka pielęgniarek lub położnych podobnie jak grupowa praktyka lekarska może
być prowadzona wyłącznie w formie spółki cywilnej lub spółki partnerskiej.
Spółka partnerska to forma prowadzenia działalności gospodarczej, która została zastrzeżona
przez kodeks spółek handlowych dla wykonywania wolnych zawodów. Zgodnie z kodeksem
spółek handlowych spółka partnerska jest spółką osobową, nie posiadającą osobowości
prawnej, co jednak nie pozbawia jej zdolności prawnej i zdolności do czynności prawnych.
Zgodnie z treścią art. 8 Kodeksu Spółek Handlowych, będąc tzw. ułomną osobą prawną,
może we własnym imieniu nabywać prawa, w tym własność nieruchomości i inne prawa
rzeczowe, zaciągać zobowiązania, pozywać i być pozywana. W polskim prawie wyróżnia się
trzy kategorie podmiotów prawa: osoby prawne, osoby fizyczne i tzw. ułomne osoby prawne.
Inne osoby fizyczne

Do drugiej grupy świadczeniodawców w art. 5 ustęp 25 ustawy o powszechnym

ubezpieczeniu w Narodowym Funduszu Zdrowia należą osoby fizyczne, które uzyskały
fachowe uprawnienia do udzielania świadczeń zdrowotnych i udzielają ich w ramach
prowadzonej działalności gospodarczej.
Do katalogu podmiotów zaliczanych do tej grupy wchodzą m.in. podmioty realizujące usługi
zaopatrzenia w przedmioty ortopedyczne i medyczne środki pomocnicze oraz wykonujące
czynności techniczne z zakresu protetyki i ortodoncji, jak również świadczące usługi
transportu sanitarnego innego niż określony w art. 4 pkt. 4 ustawy z dnia 25 lipca 2001 r.
o Państwowym Ratownictwie Medycznym.
Do kręgu tych podmiotów można zaliczyć m.in. uprawnionych do prowadzenia rehabilitacji
magistrów rehabilitacji leczniczej lub fizykoterapii, psychologów lub inne osoby posiadające
wykształcenie przydatne przy udzielaniu świadczeń zdrowotnych w zakresie, w jakim mogą
samodzielnie ich udzielać.
Jednostki budżetowe

Nowe pojęcie świadczeniodawcy objęło swym zakresem jednostkę budżetową tworzoną

i nadzorowaną przez Ministra Obrony Narodowej, ministra właściwego do spraw
wewnętrznych lub Ministra Sprawiedliwości, posiadającą w strukturze organizacyjnej

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

ambulatorium, ambulatorium z izbą chorych lub lekarza podstawowej opieki zdrowotnej,
w której gromadzony jest środek specjalny na finansowanie wydatków związanych
z udzielaniem świadczeń zdrowotnych.
Zakłady te stanowią własność Skarbu Państwa lub należą do jednostek samorządu
terytorialnego, do których przy wykonywaniu umowy stosuje się szczególny reżim
odpowiedzialności deliktowej za szkody wyrządzone przez funkcjonariuszy państwowych
i samorządowych.

W związku z wejściem w życie nowej ustawy o powszechnym ubezpieczeniu

zdrowotnym w Narodowym Funduszu Zdrowia nastąpiła zmiana ustawy o zakładach opieki
zdrowotnej. W ustawie tej dodano art. 50 a, pozwalający na wyodrębnienie „środka
specjalnego” w jednostkach budżetowych tworzonych i nadzorowanych przez Ministra
Obrony Narodowej, ministra właściwego do spraw wewnętrznych lub Ministra
Sprawiedliwości, które posiadają w strukturze organizacyjnej ambulatorium, ambulatorium
z izbą chorych lub lekarza podstawowej opieki zdrowotnej.
Forma środka specjalnego obejmuje środki przeznaczone wyłącznie na finansowanie
wydatków związanych z udzielaniem świadczeń zdrowotnych z zakresu podstawowej opieki
zdrowotnej dla:

−

ołnierzy czynnej służby wojskowej, emerytów i rencistów wojskowych, pracowników

wojska oraz członków ich rodzin,

−

poborowych i funkcjonariuszy Policji, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu,
Państwowej Straży Pożarnej, Służby Więziennej, emerytów i rencistów oraz pracowników
cywilnych tych służb, a także ich rodzin.

Wśród jednostek, w których może być gromadzony środek specjalny można wymienić

m.in. jednostki wojskowe, zakłady karne, komendy wojewódzkie policji, szkoły policyjne
i strażacki i inne.

4.3.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do ćwiczeń.

1. Jakie znasz podmioty prawne uprawnione do realizacji świadczeń zdrowotnych?
2. W jakiej formie lekarz może pełnić praktykę lekarską?
3. W jakiej formie położna i pielęgniarka mogą pełnić praktykę?
4. Jaka jest różnica między lekarzem a felczerem?
5. Jakie znasz trzy kategorie podmiotów w polskim prawie?
6. Jaka może być forma prawna prowadzenia grupowych praktyk?
7. Kim jest diagnosta laboratoryjny?
8. Jaka jest forma tzw. środka specjalnego tworzonego i nadzorowanego przez Ministra

Obrony Narodowej?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.3.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Uzupełnij tekst dotyczący podmiotów prawnych uprawnionych do realizacji świadczeń

zdrowotnych – terminami ze słownika zamieszczonego na końcu.

Do podmiotów prawnych uprawnionych do realizacji świadczeń zdrowotnych należą:

−

............................................................................................................................................

−

............................................................................................................................................

−

............................................................................................................................................

−

............................................................................................................................................

−

............................................................................................................................................

Ustawodawca nie dopuścił możliwości zawarcia kontraktu o udzielanie świadczeń
zdrowotnych bezpośrednio przez ............................... oraz .........................................................
z Narodowym Funduszem Zdrowia, w tym celu wyodrębniono następującą grupę zawodową
tzw. ......................................................................... Grupa ta może udzielać świadczeń
zdrowotnych refundowanych z ubezpieczenia, ale praktykuje u innych świadczeniodawców.
Grupowa praktyka pielęgniarek lub położnych podobnie jak grupowa praktyka lekarska może
być prowadzona wyłącznie w formie ...........................................................................lub
..........................................................

Słownik: spółka cywilna, osoby fizyczne wykonujące zawód medyczny, felczer,

grupowe praktyki lekarzy, pielęgniarek i położnych, średni personel ochrony zdrowia,
jednostki budżetowe, średni personel ochrony zdrowia, spółka partnerska, inne osoby
fizyczne, diagnosta ambulatoryjny.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) przeczytać dokładnie zdania,
2) wybrać odpowiednie wyrazy i wpisać je w miejsce kropek,
3) odczytać zdania,
4) dokonać weryfikacji z innymi osobami.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

poradnik dla ucznia,

−

zeszyt,

−

foliogramy,

−

rzutnik pisma.

Ćwiczenie 2

Rozpoznaj pojęcia dotyczące podmiotów prawnych uprawnionych do realizacji

wiadczeń zdrowotnych.

1) Felczer
2) Diagnosta

laboratoryjny

3) Spółka

partnerska

a) forma prowadzenia działalności gospodarczej, która została zastrzeżona przez

kodeks spółek handlowych dla wykonywania wolnych zawodów.

b) transakcja kończąca się podpisaniem umowy.
c) udziela świadczenia zdrowotne wobec pacjentów nie wymagających

specjalistycznej opieki lekarskiej.

d) wykonuje zabiegi i czynności polegające na pobraniu od pacjenta materiału do

badań laboratoryjnych.

e) to spółka cywilna.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Odpowiedzi:

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) przeczytać pojęcia z kolumny lewej,
2) przeczytać definicje z kolumny prawej,
3) dobrać do pojęć z kolumny lewej odpowiednią definicję z kolumny prawej,
4) porównać otrzymane wyniki.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

poradnik dla ucznia,

−

zeszyt,

−

foliogramy,

−

rzutnik,

−

komputer z dostępem do Internetu.

4.3.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) objaśnić, jaka jest forma zawierania umów na świadczenia

zdrowotne?

2) określić

wymagania

organizacyjno-prawne

względem

osób

fizycznych, które chcą wykonywać zawód lekarza?

3) scharakteryzować podmioty prawne uprawnione do realizacji

wiadczeń zdrowotnych?

4) objaśnić, kto jest średnim personelem ochrony zdrowia?

5) określić jednostki, w których może być gromadzony tzw. środek

specjalny?

6) określić kompetencje lekarza ubezpieczenia zdrowotnego?

7) określić kiedy powstaje prawo do samodzielnego wykonywania

czynności diagnostyki laboratoryjnej?

8) scharakteryzować czynności diagnosty laboratoryjnego?

9) scharakteryzować uprawnienia felczera?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.4. Zatrudnienie na umowę o pracę oraz na umowy

cywilnoprawne. Prawa i obowiązki pracownika. Prawa
pacjenta

4.4.1. Materiał nauczania

Pracownicy służby zdrowia zatrudnieni na umowę o pracę podlegają przepisom kodeksu

pracy.

To właśnie kodeks pracy określa ich prawa i obowiązki.

Umowę o pracę zawiera się na czas nieokreślony, na czas określony lub na czas

wykonania określonej pracy, a także na zastępstwo.
Umowa o pracę to dwustronne oświadczenie woli. Pracownik zobowiązuje się do
wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz
w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca – do zatrudniania
pracownika za wynagrodzeniem.

Zastąpienie umowy o pracę kontraktem oznacza przede wszystkim swobodę

kontraktową. Obie strony mogą ułożyć sobie współpracę w sposób dowolny, z czego
w praktyce w większym stopniu niż byli pracownicy zwykli korzystać byli pracodawcy.

Z punktu widzenia prawa, kontrakt stanowi diametralne przekształcenie łączącej strony

więzi prawnej tj. stosunek prawno-pracowniczy staje się stosunkiem cywilnoprawnym.
Co się z tym wiąże? Dotychczasowy pracownik przestaje być stroną podporządkowaną
i zależną od pracodawcy, na którym ciąży odpowiedzialność za pracownika i ryzyko
gospodarcze działalności. Na kontrakcie lekarz podejmuje pracę na własne ryzyko, za którą
będzie ponosił pełną odpowiedzialność. Staje się, zatem równorzędnym partnerem,
traktowanym przez prawo na takich samych zasadach, co zatrudniający go podmiot, więc
pozbawionym całego uprzywilejowania i ochrony, jakie zapewnia pracownikom prawo pracy.
Lekarzowi wykonującemu swój zawód w ramach jakiejkolwiek umowy o świadczenie usług
medycznych, zawartej z zakładem opieki zdrowotnej, bezpośrednio z Narodowym
Funduszem Zdrowia, czy też z innymi podmiotami, umowy niebędącej umową o pracę,
przysługiwać będą jedynie te uprawnienia, które zostaną ujęte w kontrakcie.

Uprawnienia przysługujące automatycznie po zawarciu umowy o pracę, a o jakie należy

samemu zadbać negocjując kontrakt to:
Wynagrodzenie

Zaletą kontraktu dla obu stron jest pozbycie się wielu dodatkowych kosztów i obciążeń

związanych ze stosunkiem pracy, co dla lekarza oznacza najczęściej wzrost otrzymywanego
wynagrodzenia.

Biorąc pod uwagę zakres wykonywanych obowiązków, pełną odpowiedzialność cywilną

za szkody wyrządzone przy udzielaniu świadczeń, brak dodatków za pracę w nocy lub za
godziny nadliczbowe, brak odpraw, nagród, ekwiwalentów itp., należy ubiegać się
o wynagrodzenie na odpowiednio wysokim poziomie bądź też postarać się wprowadzić do
kontraktu jakieś dodatkowe formy gratyfikacji. W przypadku pracy na własnych materiałach
i sprzęcie oraz we własnym gabinecie należy właściwie skalkulować koszty eksploatacji, przy
czym najlepiej jest od razu uwzględnić kwestię inflacji cen oraz zmiany przepisów,
stawiających coraz wyższe wymagania dotyczące wyposażenia medycznego i warunków
wykonywania zawodu. Ponadto należy ustalić termin, miejsce i sposób wypłaty, a także
metodę obliczania wynagrodzenia. Pożądane jest również ustanowienie jakichkolwiek form
zabezpieczenia płatności. Wynagrodzenie kontraktowe nie podlega szczególnej ochronie,
takiej jak wynagrodzenie za pracę, chociażby w przypadku niewypłacalności pracodawcy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Stabilność

Strony kontraktu mogą swobodnie ustalać czas trwania umowy oraz okresy jej

wypowiedzenia. Rozwiązanie kontraktu jest zwykle łatwiejsze od rozwiązania umowy
o pracę, dlatego ważne jest jak najdokładniejsze określenie przyczyn uzasadniających
wypowiedzenie kontraktu bądź rozwiązanie go bez wypowiedzenia. Szczególne okresy
ochrony pracowników przed wypowiedzeniem i rozwiązaniem umowy, takie jak 4-letni okres
przedemerytalny, okres choroby lub urlopu nie są respektowane.
Czas pracy

Strony posiadają pełną swobodę regulacji. Nie obowiązują je normy określone

w kodeksie pracy ani w ustawie o zakładach opieki zdrowotnej. Czas pracy pracowników
zatrudnionych na umowę o pracę regulują w pierwszym rzędzie przepisy ustawy o zakładach
opieki zdrowotnej. Natomiast w zakresie przez nie nieuregulowanym, obowiązują przepisy
kodeksu pracy.

Czas pracy personelu medycznego ZOZ-u jest krótszy od czasu pracy ogółu

pracowników, określonego w kodeksie pracy, bo nie może przekraczać 7 godzin 35 minut na
dobę i przeciętnie 37 godzin 55 minut na tydzień. Pracownicy techniczni, obsługi
i gospodarczy mają czas pracy taki sam jak kodeksowy tzn. 8 godzin na dobę i przeciętnie
40 godzin w przeciętnie pięciodniowym tygodniu pracy. ZOZ może zastosować przedłużony
wymiar czasu pracy do 12 godzin na dobę ze względu na rodzaj pracy i jej organizację.
Skrócony wymiar czasu pracy dotyczy m. in. pracowników radiologii, radioterapii, medycyny
nuklearnej, fizykoterapii, cytopatologii, medycyny sądowej, prosektoriów i wynosi 5 godzin
na dobę i przeciętnie 26

godzin i 15 minut na tydzień. Pracownicy niewidomi zatrudnieni na

stanowiskach wymagających kontaktu z pacjentami pracują 6 godzin na dobę i przeciętnie
31 godzin i 30 minut na tydzień.

wiadczenia kontraktowe mogą być udzielane bez względu na porę dnia i nocy,

a także w niedzielę i święta, bez prawa do dni wolnych. Lekarz, negocjując warunki pracy,
powinien sam zadbać o swój czas wolny.
Urlopy i zwolnienia od pracy

Jeśli nie zostaną przewidziane w kontakcie, nie przysługują. Brak prawa do zwolnienia

od pracy staje się szczególnie dotkliwy w przypadku wystąpienia okoliczności niezależnych
od lekarza np. choroba. Grozi wówczas nie tylko utrata prawa do wynagrodzenia, ale
i odpowiedzialność odszkodowawcza za nie wywiązanie się z umowy. Na lekarzu ciążyć
będzie, bowiem obowiązek powierzenia wykonania umowy zastępcy, za wybór, którego
będzie ponosił odpowiedzialność. Wskazane jest, więc uregulowanie kwestii zastępstw oraz
dopilnowanie zapisania w kontrakcie prawa do urlopu i zwolnień z określonych przyczyn.
Ochrona pracy kobiet

Jeśli chodzi o urlop macierzyński i wychowawczy jest podobnie jak w przypadku

urlopów i zwolnień od pracy. Bez zapisania odpowiednich postanowień w kontrakcie zajdzie
konieczność znalezienia zastępcy. Nie obowiązują zakazy zatrudniania kobiet przy pracach
szczególnie

uciążliwych

lub

szkodliwych

dla

zdrowia,

zakazy

zatrudniania

w godzinach nadliczbowych i w porze nocnej kobiet w ciąży lub sprawujących opiekę nad
dzieckiem. Okresy ciąży i porodu nie będą podlegały szczególnej ochronie przed
rozwiązaniem stosunku pracy – wręcz przeciwnie: przerwy w świadczeniu usług
spowodowane tymi zdarzeniami mogą być uznane za ważny powód uzasadniający
rozwiązanie kontraktu.
Podnoszenie kwalifikacji

Druga strona kontraktu nie jest zobowiązana do ułatwienia lekarzowi podnoszenia jego

kwalifikacji. W tej kwestii niezbędne są odpowiednie zapisy w umowie, aby lekarz mógł
podnosić swe kwalifikacje bez obowiązku wyszukiwania zastępcy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zgodnie z przepisami kodeksu pracy pracodawca jest obowiązany ułatwiać pracownikom
podnoszenie kwalifikacji zawodowych (art. 17 i 103 Kodeksu Pracy).
Odpowiedzialność

Lekarz podpisujący kontrakt powinien mieć świadomość tego, że jego odpowiedzialność

za wyrządzone szkody nie będzie ograniczona, jak w przypadku pracownika, do wysokości
3 miesięcznego wynagrodzenia (art. 119 i 120 Kodeksu Pracy). Będzie ponosił
odpowiedzialność pełną i solidarną z podmiotem kontraktującym usługi. Pojawia się, więc
kwestia ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej lekarza. Również spory dotyczące
wywiązywania się stron z kontraktu będą rozpatrywane nie przez sądy pracy, lecz przez sądy
cywilne lub gospodarcze. W związku z tym lekarz dochodzący swoich roszczeń nie będzie
korzystał ze zwolnienia z opłaty za pozew i wielu innych przywilejów procesowych
przewidzianych przez prawo procesowe dla pracownika.

W odróżnieniu od zatrudnienia na podstawie umowy o pracę, zatrudnienie lekarzy na

umowy cywilnoprawne w publicznych zakładach opieki zdrowotnej podlega przepisom prawa
o zamówieniach publicznych oraz przepisom kodeksu cywilnego.
Prawa pacjenta

Prawem pacjenta jest uprawnienie przysługujące w równym stopniu każdemu

człowiekowi z tytułu korzystania ze świadczeń zdrowotnych.
W polskim systemie prawnym prawa pacjenta są rozproszone w wielu aktach prawnych,
często wynikają z przepisów nakładających obowiązki na różne podmioty uczestniczące
w udzielaniu świadczeń zdrowotnych i z tego powodu są przez pacjentów nie zawsze znane,
czy w należyty sposób rozumiane.
Prawa pacjenta w polskim systemie ochrony zdrowia

W ustawodawstwie polskim nie ma jednolitego aktu prawnego, który by określał

w sposób jednoznaczny i usystematyzowany wszystkie prawa osób korzystających z usług
medycznych i opieki zdrowotnej.

W polskim systemie opieki zdrowotnej prawa pacjenta zostały ujęte w Konstytucji RP

(art. 68) z dnia 2 kwietnia 1997 roku oraz w kilku ustawach, tj.:

−

z dnia 30 sierpnia 1991 r. o zakładach opieki zdrowotnej,

−

z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego,

−

z dnia 26 października 1995 r. o pobieraniu i przeszczepianiu komórek, tkanek
i narządów,

−

z dnia 5 lipca 1996 r. o zawodach pielęgniarki i położnej,

−

z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodzie lekarza.
Wszystkie wymienione wyżej akty prawne składają się na tzw.: Kartę Praw Pacjenta.

Akta prawa międzynarodowego

Do podstawowych aktów prawa międzynarodowego dotyczących praw pacjenta należą:

−

Powszechna Deklaracja Praw Człowieka przyjęta przez Zgromadzenie Ogólne ONZ
w 1948 roku.

−

Pakt Praw Obywatelskich i Pakt Praw Ekonomicznych, Socjalnych i Kulturowych
przyjęte przez Zgromadzenie Ogólne ONZ w 1966 roku.

−

Konwencja Praw Dziecka uchwalona przez Zgromadzenie Ogólne ONZ w 1989 roku.
Dokumentami prawa międzynarodowego dotyczącymi zagadnień związanych z ochroną

zdrowia i prawami pacjentów są rezolucje i deklaracje Światowej Organizacji Zdrowia. Także
Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i Godności Istoty Ludzkiej Wobec Zastosowań
Biologii i Medycyny przyjęta przez Radę Europy w 1997 roku porusza wiele spraw
z dziedziny ochrony zdrowia.

Duży wpływ na ochronę praw pacjenta ma Światowe Stowarzyszenie Medyczne, które

uchwaliły znaczną liczbę deklaracji poruszających tematykę ochrony zdrowia np.: Deklaracja
Lizbońska o prawach pacjenta; Helsińska o eksperymentach medycznych na ludziach.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Główne prawa pacjenta zostały zagwarantowane przez prawo międzynarodowe

w Deklaracji Praw Pacjenta przyjętej przez Światową Organizację Zdrowia.
Należą do nich:

−

prawo do poszanowania swojej osoby,

−

prawo do informacji o stanie zdrowia i procesie leczenia oraz wyrażania zgody na
określone działania lecznicze,

−

poszanowanie prywatności i godności osobistej,

−

ochrona zdrowia na poziomie odpowiadającym działaniom przyjętym w dziedzinie
prewencji i ochrony zdrowia,

−

poszanowanie integralności fizycznej i psychicznej oraz zapewnienia poczucia
bezpieczeństwa,

−

prawo do ulgi w cierpieniach, odpowiedniego traktowania w stanach terminalnych,
godnej śmierci.
Każdy pacjent powinien znać swoje prawa i umieć z nich korzystać. W razie

zawinionego naruszenia wyżej wymienionych praw pacjenta, poszkodowany pacjent może
wystąpić do sądu z wnioskiem o zasądzenie zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną
krzywdę, zgodnie z art. 448 kodeksu cywilnego. W razie naruszenia praw pacjenta do
umierania w spokoju i godności z wnioskiem o zasądzenie w trybie wymienionego artykułu
kodeksu cywilnego odpowiedniej sumy pieniężnej może wystąpić najbliższy członek rodziny
pacjenta, przy czym kwota ta zostaje zasądzona na wskazany przez wnioskodawcę cel
społeczny.

4.4.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do ćwiczeń.

1. Co to jest umowa o pracę?
2. Co to jest kontrakt?
3. Jakie znasz rodzaje umów o pracę?
4. Do czego zobowiązują się: pracownik oraz pracodawca podpisując umowę o pracę?
5. Jakie uprawnienia przysługują osobie automatycznie po zawarciu umowy o pracę,

a o jakie musi sam zadbać negocjując kontrakt odnośnie wynagrodzenia?

6. Jakie uprawnienia przysługują osobie automatycznie po zawarciu umowy o pracę,

a o jakie musi sam zadbać negocjując kontrakt odnośnie czasu pracy?

7. Jakie uprawnienia przysługują osobie automatycznie po zawarciu umowy o pracę,

a o jakie musi sam zadbać negocjując kontrakt w związku z urlopem i zwolnieniem od
pracy?

8. Jakie uprawnienia przysługują osobie automatycznie po zawarciu umowy o pracę,

a o jakie musi sam zadbać negocjując kontrakt odnośnie odpowiedzialności?

9. Jakie uprawnienia przysługują osobie automatycznie po zawarciu umowy o pracę,

a o jakie musi sam zadbać negocjując kontrakt odnośnie możliwości podnoszenia swoich
kwalifikacji?

10. Czym jest prawo pacjenta?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.4.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Sporządź dla siebie umowę o pracę na czas określony (7 miesięcy od dnia jej zawarcia).

Zatrudnienie na stanowisku analityk medyczny w Szpitalu w Warszawie, ul. Jasna 3. Wymiar
czasu pracy: cały etat, wynagrodzenie brutto: 2500 zł.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) wyszukać w Internecie wzory umów o pracę,
2) sporządzić w edytorze tekstu umowę o pracy na czas określony,
3) zwróć uwagę na estetykę i odpowiednio sformatować tekst umowy,
4) wydrukować umowę i zaprezentować swoją pracę.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

kodeks pracy,

−

zestaw komputerowy z dostępem do Internetu i z edytorem tekstu,

−

białe kartki A4 i drukarka.

Ćwiczenie 2

Porównaj umowę o pracę z kontraktem (umową cywilnoprawną).

Zagadnienie

Umowa o pracę

Kontrakt

Przepisy regulujące

Rodzaj umowy

Wynagrodzenie

Czas pracy

Urlopy i zwolnienia od pracy

Ochrona pracy kobiet

Podnoszenie kwalifikacji

Odpowiedzialność

Zastanów się i w formie pisemnej odpowiedz na następujące pytanie: Która z form
zatrudniania pracownika służby zdrowia jest dla niego korzystniejsza i dlaczego?

.............................................................................................................................................

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) wyszukać i porównać przepisy dotyczące umowy o pracę oraz umowy cywilnoprawnej –

w odniesieniu do pracowników służby zdrowia,

2) zastanowić się i napisać, która z form zatrudnienia pracownika służby zdrowia jest dla

niego korzystniejsza,

3) zaprezentować swoją pracę.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

literatura wskazana przez nauczyciela,

−

zestaw komputerowy z dostępem do Internetu.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 3

Prawa pacjenta wynikające z następujących ustaw:

a) z dnia 30 sierpnia 1991 r. o zakładach opieki zdrowotnej:

−

.....................................................................................................................................................................................

−

.....................................................................................................................................................................................

−

......................................................................................................................................................................................

b) z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego:

−

......................................................................................................................................................................................

−

......................................................................................................................................................................................

−

......................................................................................................................................................................................

c) z dnia 26 października 1995 r. o pobieraniu i przeszczepianiu komórek,

tkanek i narządów:

−

.....................................................................................................................................................................................

−

.....................................................................................................................................................................................

−

.....................................................................................................................................................................................

d) z dnia 5 lipca 1996 r. o zawodach pielęgniarki i położnej:

−

.....................................................................................................................................................................................

−

.....................................................................................................................................................................................

−

.....................................................................................................................................................................................

e) z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodzie lekarza

−

.....................................................................................................................................................................................

−

.....................................................................................................................................................................................

−

.....................................................................................................................................................................................

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) wyszukać wskazane ustawy i wypisać prawa pacjenta,
2) zaprezentować na forum klasy swoje wyniki.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

zestaw komputerowy z dostępem do Internetu.

4.4.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) określić, jakim przepisom podlegają osoby zatrudnione na umowę

o pracę oraz w formie kontraktu w służbie zdrowia?

2) scharakteryzować formę zawarcia umowy o pracę?

3) scharakteryzować formy zatrudnienia pracowników służby zdrowia?

4) scharakteryzować

uprawnienia

przysługujące

automatycznie

po zawarciu umowy o pracę?

5) objaśnić o co należy zadbać negocjując kontrakt?

6) określić akty prawne składające się na tzw. Kartę Praw Pacjenta?

7) określić prawa pacjenta wynikające z różnych aktów prawnych

w polskim systemie ochrony zdrowia ?

8) określić prawa pacjenta zagwarantowane w Deklaracji Praw Pacjenta

przyjętej przez Światową Organizację Zdrowia?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.5. Wybrane fragmenty strategii rządowej, a w szczególności

Narodowego Programu Zdrowia

4.5.1. Materiał nauczania

Polska wchodziła w okres przemian ustrojowych w szczególnie trudnej sytuacji

zdrowotnej społeczeństwa. U progu lat 90 wskaźniki stanu zdrowia ludności były
zdecydowanie niekorzystne, w porównaniu do rozwiniętych krajów Europy.

W 1990 r., w odpowiedzi na strategię Światowej Organizacji Zdrowia „Zdrowie dla

wszystkich”, opracowano w Polsce, po raz pierwszy, Narodowy Program Zdrowia (NPZ).
Była to pierwsza próba zjednoczenia wysiłków różnych resortów, instytucji centralnych,
organizacji pozarządowych oraz społeczności lokalnych wokół ochrony, utrzymania
i poprawy zdrowia społeczeństwa.

Dokonujące się w ostatniej dekadzie zmiany polityczne, ekonomiczne i społeczne niosły

ze sobą nie tylko nowe wyzwania i nowe możliwości, ale także zagrożenia dla zdrowia wielu
ludzi. Powodowało to konieczność nowelizacji NPZ, której dokonano w 1993 i 1996 roku.

W ostatnich latach przeprowadzono analizę oczekiwanych efektów i korzyści

zdrowotnych wynikających z realizacji NPZ. Wykazała ona wzrost przeciętnego dalszego
trwania życia i zmniejszające się zagrożenie chorobami układu krążenia. Równocześnie
poziom niektórych wskaźników (np. umieralności niemowląt) osiągnięto wcześniej niż
planowano. Nadal jednak dzieli nas znaczny dystans od krajów Unii Europejskiej, co
wskazuje na potrzebę dalszych, intensywnych działań dla poprawy zdrowia społeczeństwa.
Służyć ma temu m.in. kontynuacja realizacji NPZ, z udziałem wszystkich sektorów
gospodarki, jednostek samorządu terytorialnego, organizacji pozarządowych, organizacji
religijnych i wszystkich obywateli.

Monitoring NPZ prowadzony od roku 1998 wykazał, że niektóre z celów operacyjnych

mimo osiągniętych pozytywnych wyników musi być kontynuowana nadal, niektóre z celów
muszą być zmodyfikowane. Natomiast zmiany demograficzne i ekonomiczne skłaniają do
dodania nowych celów dotyczących ludzi starszych, problemów macierzyństwa i zwiększenia
dzietności polskich małżeństw.

Jednym z podstawowych celów powinno być wyrównywanie różnic terytorialnych

i społecznych w zakresie sytuacji zdrowotnej. Służyć temu będzie powszechny bezpłatny
dostęp do powszechnego standardu badań profilaktycznych i udostępnienie posiadanej
i tworzonej przez samorządy infrastruktury służącej budowaniu i umacnianiu zdrowia.
Proponuje się wzmocnienie roli jednostek samorządu terytorialnego i działań społeczeństwa
obywatelskiego, wykorzystania „biznesu dla zdrowia” a więc producentów artykułów
prozdrowotnych dla sportu powszechnego i szeroko pojętej higieny.

Obecna, czwarta już wersja NPZ na lata 2005–2015, powstała w okresie po wdrożeniu

wielu reform: administracyjnej, ochrony zdrowia, ubezpieczeń społecznych, systemu
edukacji, które w kolejnych latach podlegały kolejnym modyfikacjom.

Generalnie, koncepcja NPZ jest zgodna z merytorycznymi założeniami programu Unii

Europejskiej, dotyczącego monitorowania stanu zdrowia (Decyzja 1400/1997/WE) oraz
nowej strategii zdrowia publicznego zaproponowanej przez Komisję Europejską określonej
m.in. w programie Zdrowia Publicznego i wystąpieniach programowych Komisarzy
ds. Zdrowia i Konsumentów UE.

Narodowy Program Zdrowia, opracowany w początku XXI wieku, określa główne

kierunki polityki zdrowotnej państwa, co nadaje mu szczególną rangę w stosunku do innych
programów oraz stwarza szansę na bardziej skuteczną realizację jego zadań.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Parlament i Rząd Polski przyjęły w ostatnich latach szereg regulacji prawnych,

opracowując i wdrażając m.in. następujące strategie:

−

Strategia Rozwoju Ochrony Zdrowia w Polsce na lata 2007–2013,

−

Strategia rozwiązywania problemów alkoholowych na lata 2006–2010,

−

Narodowy Program Profilaktyki i Leczenia Chorób Układu Sercowo-Naczyniowego na
lata 2006–2008,

−

Program zwalczania korupcji: Strategia Antykorupcyjna – II etap,

−

Narodowy Program Zwalczania Chorób Nowotworowych.

Podstawowym warunkiem osiągnięcia celu strategicznego i celów operacyjnych NPZ jest

włączenie się do jego realizacji wielu działów administracji rządowej i funkcjonujących w ich
ramach instytucji, organizacji pozarządowych, a przede wszystkim samorządów
i społeczności lokalnych.

Coraz większe znaczenie w realizacji zadań zawartych w NPZ zaczyna też pełnić

Narodowy Fundusz Zdrowia. Rolą rządu jest tworzenie warunków i wspomaganie tych
działań. Tylko wspólnym wysiłkiem i przy ścisłym współdziałaniu można poprawić stan
zdrowia Polaków, a tym samym jakość ich życia.

4.5.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do ćwiczeń.

1. Co to jest Narodowy Program Zdrowia?
2. W którym roku Polska po raz pierwszy opracowała Narodowy Program Zdrowia?
3. Jakie były główne zadania pierwszego Narodowego Programu Zdrowia?
4. Co wykazał monitoring Narodowego Programu Zdrowia prowadzony od roku 1998?
5. Z jakimi strategiami Unii Europejskiej musi być zgodna koncepcja Narodowego

Programu Zdrowia?

6. Jaka jest rola rządu w zakresie ochrony zdrowia?
7. Jakie są obecnie zadania Narodowego Programu Zdrowia?
8. Jakie strategie realizuje rząd w zakresie ochrony zdrowia?

4.5.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Scharakteryzuj główne założenia strategii rządowych w zakresie ochrony zdrowia.

Strategia

Założenia

Rozwoju Ochrony Zdrowia w Polsce na lata 2007–2013:

Rozwiązywania problemów alkoholowych na lata 2006–2010:

Narodowy Program Profilaktyki i Leczenia Chorób Układu Sercowo-
Naczyniowego na lata 2006–2008:

Program zwalczania korupcji: Strategia Antykorupcyjna – II etap:

Narodowy Program Zwalczania Chorób Nowotworowych:

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) znaleźć stronę Ministerstwa Zdrowia i wyszukać strategie,
2) wpisać do tabeli główne założenia strategii,
3) zaprezentować na forum klasy swoje wyniki.

Wyposażenie stanowiska pracy:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

zestaw komputerowy z dostępem do Internetu,

−

foliogramy,

−

rzutnik,

−

literatura wskazana przez nauczyciela.

Ćwiczenie 2

Rozpoznaj pojęcia dotyczące Narodowego Programu Zdrowia.

1) Narodowy Program

Zdrowia

2) Program zwalczania

korupcji

3) Narodowy Fundusz

Zdrowia

a) nie realizuje zadań zawartych m.in. w Narodowym Programie Zdrowia.
b) określa główne kierunki polityki zdrowotnej państwa.
c) transakcja kończąca się podpisaniem umowy na świadczenie usług

medycznych.

d) to Strategia Antykorupcyjna mająca na celu m.in. zapobieganie

zjawiskom korupcji i wdrożenie mechanizmów umożliwiających jej
skuteczne przeciwdziałanie.

e) realizuje zadania zawarte m.in. w Narodowym Programie Zdrowia.

Odpowiedzi:

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) przeczytać pojęcia z kolumny lewej oraz definicje z kolumny prawej,
2) dobrać do pojęć z kolumny lewej odpowiednią definicję z kolumny prawej,
3) porównać otrzymane wyniki.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

literatura wskazana przez nauczyciela,

−

foliogramy,

−

rzutnik pisma.

4.5.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) scharakteryzować sytuację w Polsce związaną z ochroną zdrowia?

2) objaśnić w jakim celu wdrożono w Polsce Narodowy Program

Zdrowia?

3) określić instytucje i podmioty, które włączyły się w realizację

Narodowego Programu Zdrowia w 1990 roku?

4) określić główne założenia: Strategii Rozwoju Ochrony Zdrowia

w Polsce na lata 2007–2013?

5) scharakteryzować główne założenia: Strategii rozwiązywania

problemów alkoholowych na lata 2006–2010?

6) określić założenia Narodowego Programu Profilaktyki i Leczenia

Chorób Układu Sercowo-Naczyniowego na lata 2006–2008?

7) scharakteryzować główne założenia: Strategii Antykorupcyjnej –

II etap?

8) określić główne założenia: Narodowego Programu Zwalczania

Chorób Nowotworowych?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.6. System ubezpieczeń zdrowotnych w Polsce

4.6.1. Materiał nauczania

Z dniem 1.04.2003 r. wprowadzono zmiany dotyczące powszechnego obowiązku

ubezpieczenia zdrowotnego (Dz. U. z 2003r. Nr 45, poz. 391 z późniejszymi zmianami).

Ubezpieczenie zdrowotne oparto na następujących na zasadach:

−

równego traktowania obywateli oraz solidarności społecznej,

−

zapewnienia ubezpieczonemu swobodnego dostępu do świadczeń zdrowotnych i wolnego
wyboru świadczeniodawcy.
Ubezpieczenia

zdrowotne

wprowadzono

celu

zapewnienia

pracownikom

i uprawnionym członkom ich rodzin (np. uczącym się dzieciom) świadczeń zdrowotnych
w przypadku choroby, urazu, ciąży, porodu i połogu. Mają one na celu zachowanie zdrowia,
zapobieganie chorobom, wczesne wykrywanie chorób, leczenie oraz ograniczanie
i zapobieganie niepełnosprawności.

Składkę na ubezpieczenie zdrowotne płaci, co miesiąc pracownik, a do Zakładu

Ubezpieczeń Społecznych odprowadza ją pracodawca. Środki te przekazywane są do
Narodowego Funduszu Zdrowia, który finansuje działalność szpitali i przychodni zdrowia. To
właśnie składka na ubezpieczenie zdrowotne jest głównym źródłem przychodów Funduszu.
Określona wysokość składki w 2007 roku to 9% podstawy wymiaru.

Dla pracownika podstawą wymiaru jest wynagrodzenie brutto pomniejszone o składki na

ubezpieczenie społeczne (emerytalne, rentowe, chorobowe). Składka na ubezpieczenie
zdrowotne podlega odliczeniu od podatku dochodowego od osób fizycznych do wysokości
7,75% podstawy, a pozostałą część jest potrącana z wynagrodzenia pracownika.

Narodowy Fundusz Zdrowia jest państwową jednostką organizacyjną posiadającą

osobowość prawną. Działalność swoją prowadzi na podstawie ustawy i statutu nadanego
przez Prezesa Rady Ministrów. Siedzibą Funduszu jest Warszawa. W skład Funduszu
wchodzą: centrala i oddziały wojewódzkie.

Pracodawca rozlicza i opłaca należne składki według przepisów wynikających z ustawy.

Należność z tytułu składek przekazywana jest za pośrednictwem banku lub urzędu
pocztowego na specjalnie do tego przeznaczonych drukach. Wraz z przekazaniem składki
płatnik składek przesyła do ZUS deklarację rozliczeniową oraz imienne raporty płatnika
składek.
Przykład obliczenia składki na ubezpieczenie zdrowotne:
Pan Jan zatrudniony jest na umowę o pracę. W styczniu 2007 r. jego wynagrodzenie wynosiło
1000 zł brutto.
Polecenie: Oblicz składkę na ubezpieczenie zdrowotne potrąconą i odliczoną.
a) przychód: 1000 zł brutto
b) wysokość potrąceń na ubezpieczenia społeczne:
emerytalna: 9,76% * 1000 zł = 97,60 zł
rentowa: 6,50% * 1000 zł = 65,00 zł
chorobowa: 2,45% * 1000 zł = 24,50 zł
Razem potrącenia na ubezpieczenia społeczne: 187,10 zł

−

podstawa wymiaru składki: 1000 zł – 187,10 zł = 812,90 zł

−

składka na ubezpieczenie zdrowotne odliczona od podatku dochodowego od osób
fizycznych: 7,75% * 812,90 = 63,00zł

−

składka na ubezpieczenie zdrowotne potrącona z wynagrodzenia:
1,25% * 812,90 = 10,16zł

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

W sumie składka na ubezpieczenie zdrowotne potrącona z wynagrodzenia pracownika
wynosi: 9% * 812,90 = 73,16zł

4.6.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do ćwiczeń.

1. Jaka ustawa reguluje przepisy dotyczące ubezpieczenie zdrowotnego?
2. Jakie znasz zasady, na których oparto ubezpieczenie zdrowotne?
3. Jakie są etapy niezbędne do obliczenia składki na ubezpieczenie zdrowotne?
4. Jakie składki płacone są przez pracownika na ubezpieczenie społeczne?
5. Ile wynosi składka na ubezpieczenie zdrowotne odliczona od podatku w 2007 roku?
6. Ile wynosi składka na ubezpieczenie zdrowotne płacona od dochodu w 2007 roku?
7. Kto opłaca składkę na ubezpieczenie zdrowotne?
8. Jakie jest główne źródło przychodów Narodowego Funduszu Zdrowia?
9. Jakie deklaracje przesyłane są do Zakładu Ubezpieczeń Zdrowotnych?

4.6.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Dokonaj analizy zagadnień związanych z systemem ubezpieczeń zdrowotnych.

Prawda (p) /

Fałsz (f)

Zdanie

.........

Składki na ubezpieczenie społeczne obejmują składkę na ubezpieczenie zdrowotne
i emerytalne.

.........

Powszechny obowiązek ubezpieczenia zdrowotnego oparty jest na zasadzie równego
traktowania obywateli, solidarności społecznej oraz zapewnienia ubezpieczonemu
swobodnego dostępu do świadczeń zdrowotnych.

.........

Ubezpieczenia

zdrowotne

wprowadzono

celu

zapewnienia

pracownikom

i uprawnionym członkom ich rodzin (np. uczącym się dzieciom) świadczeń zdrowotnych
w przypadku choroby, urazu, ciąży, porodu i połogu.

.........

Składka na ubezpieczenie zdrowotne podlega odliczeniu od podatku dochodowego od
osób fizycznych do wysokości 8,75% podstawy, a pozostałą część jest potrącana
z wynagrodzenia pracownika.

.........

Narodowy Fundusz Zdrowia jest prywatną jednostką organizacyjną posiadającą
osobowość prawną.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) przeczytać dokładnie zdania w tabelce,
2) wpisać w miejsce kropek literkę P jeśli zdanie jest prawdziwe lub literkę F jeśli zdanie

jest fałszywe,

3) porównać otrzymane wyniki.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

poradnik dla ucznia,

−

foliogramy,

−

rzutnik pisma.

Ćwiczenie 2

Oblicz składkę na ubezpieczenie zdrowotne potrąconą z wynagrodzenia i odliczoną od

podatku dochodowego od osób fizycznych. Pani Anna zatrudniona jest na umowę o pracę
w Szpitalu Powiatowym. W lutym 2007 roku jej wynagrodzenie wynosiło 1400 zł brutto.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) obliczyć składkę na ubezpieczenie zdrowotne odliczoną od podatku dochodowego od

osób fizycznych,

2) obliczyć składkę na ubezpieczenie zdrowotne potrąconą z wynagrodzenia,
3) zaprezentować wyniki ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

poradnik dla ucznia,

−

foliogramy,

−

rzutnik pisma,

−

kalkulator.

4.6.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) wskazać instytucję, do której odprowadza składkę na ubezpieczenie

zdrowotne pracownik?

2) określić instytucję, do której składki odprowadza osoba prowadząca

działalność rolniczą?

3) określić cel opłacania ubezpieczenia zdrowotnego?

4) określić jak często opłacana jest składka na ubezpieczenie zdrowotne?

5) określić wysokość składek na ubezpieczenie społeczne?

6) określić łączną wysokość składki na ubezpieczenie zdrowotne

w 2007 roku?

7) określić, za pośrednictwem jakich instytucji przekazywane są

należności z tytułu składek na ubezpieczenie zdrowotne?

8) obliczyć składkę na ubezpieczenie zdrowotne?

9) scharakteryzować rolę i zadania Narodowego Funduszu Zdrowia?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.7. Mechanizmy konkurencji. Struktury działania organizacji na

rynku wytwórstwa usług medycznych

4.7.1. Materiał nauczania

Mechanizmy konkurencji

Producenci i handlowcy konkurują między sobą o klientów, konsumenci o towary,

przedsiębiorcy o możliwość obniżenia kosztów i poprawy jakości produkcji, a pracownicy
o miejsca pracy.

Wzajemne relacje, jakie występują między podmiotami rynku, wymagają wyjaśnienia

trzech podstawowych elementów rynku, jakimi są: popyt, podaż i cena.

Popyt jest to ilość towaru, jakie nabywcy gotowi są zakupić przy różnych poziomach cen,

w określonym czasie i na określonym rynku, przy założeniu, że inne czynniki (inne niż cena)
pozostają stałe.

Czynniki pozacenowe wpływające na popyt:

−

liczba nabywców i ich dochody,

−

reklama,

−

zmiany cen dóbr i usług komplementarnych oraz substytucyjnych,

−

czynniki niewymierne, takie jak: gusty, moda, religia.

Jednak większość klientów, przy podejmowaniu decyzji o zakupie, kieruje się ceną

rynkową towaru.

Cena to wyrażona w jednostkach pieniężnych wartość wymienna towaru, która oznacza

ilościowy stosunek wymiany jednego towaru na inny.

Cena odgrywa bardzo ważną rolę w relacjach między podmiotami. Tak ważną, że

ekonomiści sformułowali dwa ważne prawa rządzące zachowaniami konsumentów
i producentów: prawo popytu i prawo podaży. Są one aktualne do dziś.

Prawo popytu głosi, że wzrostowi cen towarzyszy spadek wielkości popytu, a spadkowi

ceny towarzyszy wzrost wielkości popytu, przy założeniu, że inne czynniki pozacenowe
wpływające na popyt, nie zmieniają się.

Podaż jest to ilość dóbr i usług zaoferowanych do sprzedaży na danym rynku, przy danej

cenie i w określonym czasie, przy założeniu, że czynniki pozacenowe pozostają stałe.

Czynniki pozacenowe wpływające na podaż:

−

ceny czynników produkcji,

−

technologia produkcji,

−

liczba producentów,

−

warunki finansowe.

Prawo podaży głosi, że wyższej cenie rynkowej towaru odpowiada większa jego ilość

dostarczana na sprzedaż przy założeniu, że inne czynniki pozacenowe wpływające na podaż,
nie zmieniają się.

Podaż, popyt i cena tak wzajemnie na siebie wpływają, aby została osiągnięta równowaga

rynkowa. Mówi się wtedy o funkcjonowaniu mechanizmu rynkowego.

Mechanizm rynkowy to procesy wzajemnego dopasowywania się wielkości popytu

i podaży za pomocą ceny, w celu osiągnięcia równowagi rynkowej. Jeżeli popyt równa się
podaży przy danej cenie to cenę tę nazywamy ceną równowagi rynkowej, a o rynku mówi się,
ż

e osiągnął równowagę. Stan równowagi rynkowej nie jest zjawiskiem trwałym. Często rynek

danego dobra czy usługi jest niezrównoważony. Mogą pojawić się niedobory lub nadwyżki.
W tej sytuacji mechanizm rynkowy wykorzystując prawo popytu i podaży likwiduje
niedobory i nadwyżki.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Aby mechanizm działał sprawnie konieczne jest spełnienie trzech podstawowych

warunków:

−

funkcjonuje własność – konieczne jest określenie, kto jest właścicielem i jakie są jego
uprawnienia (chodzi tu głównie o własność prywatną),

−

występuje wolność samodzielnego dokonywania wyboru,

−

istnieje kapitał – czyli pieniądz inwestowany w celu osiągnięcia zysku.

Kiedy mechanizm konkurencji działa sprawnie reguluje w pełni wymianę towarów

i usług. Wytwórcy i odbiorcy dóbr konsumpcyjnych oraz narzędzi produkcji konkurując
i pertraktując między sobą uzgadniają możliwie najkorzystniejsze dla siebie ceny, po których
dokonuje się wymiana. W ten sposób spontanicznie koordynowane są plany i działania
uczestników rynku. Konkurencja prowadzi, zatem do osiągnięcia równowagi w gospodarce.

Właściciele czynników konkurują, aby otrzymać jak najwyższą zapłatę za ich wynajęcie,

na przykład pracownicy o jak najwyższą płacę. Przedsiębiorcy z kolei konkurują, aby jak
najmniej za nie zapłacić. Powracając do wspomnianych pracowników, w efekcie
najwydajniejsi z nich trafią do pracodawców, którzy mogą najwięcej im zaoferować, czyli
najlepiej wykorzystać ich zdolności.

W ten sposób konkurencja staje się mechanizmem zapewniającym najefektywniejsze

wykorzystanie zasobów gospodarczych. Jednocześnie za jej pośrednictwem rynek decyduje
natomiast, co, jak i gdzie będzie produkowane. Sprawnie reguluje także podział dochodów
jego uczestników. Zależą one wyłącznie od efektów wymiany dóbr i przepływów czynników
produkcji.

Aby mechanizm konkurencji mógł skutecznie działać każdy musi mieć możliwość

swobodnego na nim działania. Osoby pragnące założyć nowe przedsiębiorstwo lub zmienić
profil już istniejącego nie mogą napotykać barier, na przykład w postaci obowiązku uzyskania
koncesji bądź administracyjnego zezwolenia. Konkurencja może być ograniczona także bez
ingerencji władz. Skrajnym przypadkiem jest monopol, gdy jej całkowicie brak. Rynek

opanowany jest przez jedno przedsiębiorstwo, które dyktuje swoje warunki wymiany,
w szczególności ceny, kontrolując praktycznie całą podaż rynkową danego dobra. Z sytuacją
pośrednią mamy do czynienia przy konkurencji monopolistycznej, gdy na rynku jest kilku
producentów dominujących, mających z racji swej pozycji wpływ na sytuację rynkową w tym
na ceny.

Na rynku wyróżnić można stosunki wymienne tzw. negocjacyjne oraz równoległe, czyli

konkurencyjne. W przypadku rynku usług medycznych istnieją zarówno stosunki wymiany
jak i równoległe pomiędzy podmiotami. Problem jednak polega na specyfice stosunków
rynkowych zachodzących w ramach rynku usług medycznych.

Według Ph. Kotlera o wymianie można mówić wówczas, gdy:

−

istnieją co najmniej dwie strony wymiany,

−

każda ze stron posiada coś, co stanowi wartość dla drugiej strony,

−

każda ze stron potrafi się porozumieć i dostarczyć produkt,

−

każda ze stron ma możliwość przyjęcia lub odrzucenia oferty,

−

każda ze stron wierzy, że jest rzeczą właściwą i wskazaną utrzymywanie kontaktów
z drugą stroną.
W przypadku usług medycznych nie można mówić o spełnieniu wszystkich wyżej

wymienionych warunków np. brak możliwości odrzucenia oferty przez pacjenta w trakcie
ciężkiej choroby.

Specyfika usług medycznych polega na:

−

zróżnicowaniu dostawców świadczeń zdrowotnych,

−

występowaniu dodatkowego podmiotu w procesie wymiany pomiędzy dostawcami
ś

wiadczeń a ich konsumentami,

−

zróżnicowanych sposobach rozliczeń pomiędzy stronami transakcji.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Stosunki wymiany zachodzące pomiędzy dostawcami usług medycznych a pacjentami,

podlegają znacznej specyfice, która polega na:

1. ograniczeniach w podejmowaniu decyzji wyboru przez pacjentów, związane z:

−

ograniczonym dostępem do specjalistów i badań (skierowania),

−

specyfiką usług medycznych jako usług profesjonalnych, w przypadku których
wiedza pacjentów jest ograniczona, a tym samym ich samodzielne decyzje
uzależnione są od opinii i decyzji lekarzy,

2. sposobie przepływu środków finansowych pomiędzy dostawcą a pacjentem. Na rynku

usług medycznych funkcjonują dwie grupy dostawców świadczeń, sektor publiczny
oraz sektor niepubliczny (prywatny). Świadczenia sektora publicznego finansowane są
z Narodowego Funduszu Zdrowia, zaś świadczenia prywatne finansowane są
z budżetów gospodarstw domowych,

3. zakresie interwencji państwa i jej oddziaływania na świadczeniobiorców.

Pacjent nie podejmuje więc decyzji o wyborze określonego rodzaju usługi specjalistycznej
bez konsultacji z lekarzem. Warianty wolnego wyboru specjalisty są możliwe w sektorze
prywatnym, gdzie pacjent może bezpośrednio skierować się po poradę specjalisty.

Ważną cechą specyficzną rynku usług medycznych w sektorze publicznym jest często

odwrócenie relacji pomiędzy popytem i podażą usług.
W rzeczywistości istnieją duże różnice pomiędzy popytem potencjalnym, wyznaczanym
przez rzeczywiste potrzeby pacjentów, a popytem realnym, wyznaczonym rzeczywistą
wykonaną liczbą świadczeń. Rozdźwięk ten powoduje istnienie znacznej ilości
niezaspokojonych potrzeb pacjentów.
W przypadku finansowania świadczeń ze środków publicznych, pomiędzy dostawców
a odbiorców włączyć należy dodatkowy podmiot, jakim jest Narodowy Fundusz Zdrowia.
Pacjent nie jest bezpośrednim płatnikiem za świadczenia uzyskiwane w placówkach służby

zdrowia. Za usługi te płaci NFZ. Ten sposób przepływu środków finansowych powoduje
znaczne zaburzenia w procesie wymiany, jak np.

−

pacjent nie jest traktowany jak klient, co odbija się na jakości świadczonych usług,

−

pacjent nie decyduje o kierowaniu środków do wybranych przez siebie lekarzy czy

placówek, decyzję za niego podejmują urzędnicy,

−

ograniczone zasoby finansowe NFZ powodują wprowadzenie limitów przyjęć,

−

oferta świadczeń placówek medycznych jest zależna od podpisanych z NFZ umów na

procedury medyczne, brak umowy wyłącza daną procedurę z oferty świadczeń placówki.
Wskazane powyżej aspekty ograniczają stosunki wymiany między podmiotami rynku.

Nabywca nie jest płatnikiem, oferta usługodawcy i jej jakość nie zależy od niego, tylko od
trzeciej strony, czyli od NFZ oraz od samorządu, czyli organizatora opieki medycznej na
danym terenie. Placówka medyczna jest jedynie wykonawcą świadczeń oraz jednostką
w sensie organizacyjnym. Niezakłócone stosunki wymiany odbywają się tylko w sektorze
prywatnym usług medycznych.

W przypadku usług medycznych bardzo duże znaczenie ma zakres interwencji państwa.

Specyfika udziału tego czynnika w rynku usług medycznych wynika nie tylko z finansowania
ś

wiadczeń zdrowotnych, ale również z organizowania tych świadczeń na danym terenie.

Sprawowana kiedyś przez władze państwowe i samorządowe funkcja płatnika i organizatora
ś

wiadczeń została rozdzielona. Funkcje płatników odpowiedzialnych za bieżące wydatki na

zakup świadczeń przejął Narodowy Fundusz Zdrowia.

Wspomniane instytucje finansują usługi medyczne. Natomiast na organizatorach

wiadczeń, czyli władzach wojewódzkich, powiatowych i gminnych jako właściciela

placówek spoczywa obowiązek finansowania remontów czy inwestycji. Właściciele placówek
odpowiedzialni są również za ich ewentualne zadłużenie.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Struktury działania organizacji na rynku wytwórstwa usług medycznych

Zarówno kupujący jak i sprzedający szukają informacji na rynku o innych kupujących

i sprzedających, dlatego że zjawiskiem nieodłącznie związanym z rynkiem jest konkurencja,
która definiowana jest jako proces przedstawiania korzystniejszych ofert.

Konkurencja nie zachodzi pomiędzy kupującymi i sprzedającymi. Ma miejsce w ramach

obu tych grup tj. kupujący konkurują z innymi kupującymi, a sprzedający z innymi
sprzedającymi. Klienci konkurują z innymi klientami o towary i usługi, a sprzedawcy
pomiędzy sobą o klientów.

Na rynku usług medycznych konkurencja nie jest pojęciem nowym. W poprzednim

systemie gospodarki scentralizowanej w zakresie finansowania ochrony zdrowia, pomimo, że
strumień środków przeznaczany był odgórnie i nie wiązał się z liczbą i jakością
wykonywanych zadań, pomiędzy placówkami służby zdrowia trwała konkurencja o środki
z ministerstwa, zaś pomiędzy pacjentami o umieszczenie w danym szpitalu czy na oddziale.

Oprócz dostępu do środków finansowych placówki walczyły między sobą o dostęp do

aparatu władzy i jej ośrodków, gdyż stanowiło to istotną przewagę konkurencyjną. Innymi
atutami konkurencyjnymi była wielkość organizacji, mierzona liczbą zatrudnionych oraz
wielkością posiadanej bazy, a także aspekt geograficzny, np. jeden zakład w województwie.

Obecnie w gospodarce rynkowej, w zakresie stosunków konkurencyjnych specyfika

rynku usług medycznych polega na:

−

zróżnicowaniu intensywności konkurencji ze względu na formę własności podmiotu
i sposób finansowania świadczeń – publiczne i prywatne,

−

zróżnicowaniu intensywności konkurencji ze względu na specjalizację podmiotów, czym
wyższa specjalizacja, tym mniejsza konkurencja,

−

zróżnicowaniu konkurencji ze względu na rodzaj podmiotu, tj. usługodawcy,
usługobiorcy (ograniczona dostępność świadczeń zdrowotnych),

−

sposobie postrzegania konkurencji, wynikającym z mentalności kadry kierowniczej, ich
poglądów i ideologii,

−

dwóch poziomach konkurowania ze strony świadczeniobiorców: konkurencja o środki
(monopol nabywcy) oraz konkurencja o finalnych nabywców,

−

wyróżnieniu poziomów konkurencji: pomiędzy prywatnymi dostawcami usług oraz
pomiędzy prywatnymi a publicznymi dostawcami usług.

Konkurencja na quasi rynku usług medycznych ma różne oblicza i można ją rozpatrywać
z różnego punktu widzenia. Przykładowy jej schemat prezentuje rysunek 1.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. 1. Schemat konkurencji na rynku usług medycznych. [2, s. 443]

O trwaniu placówki służby zdrowia na rynku decyduje kontrakt z Narodowym

Funduszem Zdrowia. NFZ ma więc pozycję monopolistyczną w stosunku do usługodawców
i występując w takiej roli jest „panem” bytu rynkowego dla placówek publicznych.

W ujęciu ekonomicznym sposób finansowania służby zdrowia nosi znamiona systemu

centralnego rozdzielnictwa środków i jako taki nie może rodzić zdrowej konkurencji
pomiędzy podmiotami. Umowy podpisane z NFZ stanowią formę przydzielania udziałów
w rynku świadczeń i ogólnej sumie środków publicznych przeznaczonych na opiekę
zdrowotną.

Pole walki konkurencyjnej o:

- zawarcie korzystniejszych kontraktów

dostęp do lepszego segmentu pacjentów

Inni nabywcy świadczeń

tzw. „trzeci płatnicy”

Ubezpieczenia zdrowotne

Narodowy Fundusz Zdrowia

Sektor prywatny

Konkurencja

w sektorze

Pole walki konkurencyjnej o:
-

pacjentów

umowy z odbiorcami
instytucjonalnymi

rodki publiczne

rodki od tzw. „trzecich

płatników”

Sektor publiczny

Konkurencja

w sektorze

Pole walki konkurencyjnej o:
-

rodki publiczne w

ramach specjalizacji
i poziomów
referencyjnych

pacjentów i dodatkowe
ś

rodki (dopłaty)

umowy z innymi
zakładami publicznymi

Pole walki konkurencyjnej o:

pacjentów

dodatkowe środki
(dopłaty)

rodki publiczne

Pacjenci

Pole walki konkurencyjnej o dostęp do

odpowiedniej jakości i ilości

nieodpłatnych świadczeń

medycznych

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zgodnie z teorią ekonomii, konkurencja jest źródłem powstawania i rozwoju

mechanizmu selekcji sprzedawców. Na rynku usług medycznych proces selekcji będzie inny,
niż na rynkach wolnokonkurencyjnych.

Już dziś obserwuje się przedłużanie przez NFZ i samorządy bardzo złego stanu

niektórych placówek, które bez pomysłów i zaangażowania przeżywają kolejny rok.

Nie zmieniła się sytuacja, jeśli chodzi o konkurowanie za pomocą posiadanej

infrastruktury technicznej, dobrych warunków lokalowych czy jakości opieki. Należy jednak
pamiętać, że obecna sytuacja wywołuje bardzo niekorzystny objaw, z jednej strony
wyposażenie i jakość są cenione zarówno przez płatników, jak i pacjentów, z drugiej zaś
strony wyposażenie, infrastruktura czy dobrzy lekarze stanowią duży koszt utrzymania
placówki, co w istotny sposób obniża ich pozycję konkurencyjną w negocjacjach z NFZ.

Nowym wyznacznikiem konkurencyjności placówek medycznych są zdolności ich

menedżerów. W odróżnieniu jednak od minionego systemu gospodarki scentralizowanej,
chodzi o zdolności w dziedzinie zarządzania i negocjacji.

Rozczarowanie budzi jednak utrzymujące się zjawisko konkurencji występującej

pomiędzy pacjentami. Dotyczy ona dostępu do specjalistów i wynika z niedostatecznych
ś

rodków finansowych przeznaczanych na ten cel. Pacjenci dalej zabiegają o umieszczenie w

konkretnym szpitalu czy na danym oddziale, ale w warunkach obecnych funkcjonują często
oficjalne cenniki, co stanowi dodatkowy dochód placówek.

Innym istotnym czynnikiem ograniczającym konkurencję na rynku usług medycznych

jest tworzenie sieci dostawców. Na rynku usług medycznych silnie rozwinie się konkurencja
o skierowania. Jedną z metod tej konkurencji może być płacenie odstępnego za pozyskanie
dochodów z tytułu kierowania pacjenta do danego zakładu. Inną metodą będzie tworzenie
takich rozwiązań, aby z tytułu skierowania pacjenta zarówno lekarz kierujący, jak
i udzielający świadczeń, czerpali korzyści finansowe.

Działanie w warunkach konkurencji jest, zatem nieodzowne również dla rynku usług

medycznych.
Konkurencja jest pożądanym zjawiskiem na rynku usług medycznych, ponieważ:

−

jest zjawiskiem niezbędnym do jego prawidłowego funkcjonowania,

−

placówki służby zdrowia powinny przystosować się do działania w warunkach
konkurencji, mając na to odpowiedni czas, komplet przepisów i rozporządzeń oraz środki,

−

jednostkom nierentownym trzeba zapewnić możliwość kontrolowanego opuszczenia
rynku, tak aby upadek nie powodował marnotrawstwa publicznych pieniędzy,

−

powinny powstać przejrzyste wyznaczniki konkurencyjności placówki służby zdrowia
w relacjach z NFZ, oparte na konkurencji cenowej oraz aspektach jakościowych,

−

placówki powinny dążyć do minimalizacji konkurencji w tych obszarach, gdzie może ona
okazać się rujnująca, tworząc alianse strategiczne i porozumienia, specyfika konkurencji
na rynku usług medycznych nie powinna prowadzić do rywalizacji, ale do współdziałania
w osiągnięciu wspólnych celów.
Jeszcze kilka lat temu dominował pogląd, że na rynku usług medycznych o konkurencji

można mówić tylko w kontekście sektora prywatnego. Dzisiaj większość zdaje sobie sprawę,
ż

e konkurencja dotyczy całego rynku usług medycznych. Placówki medyczne są już dla siebie

konkurencją, tym silniejszą i bardziej bezwzględną, im bliżej są siebie położone. Coraz
częściej menedżerowie służby zdrowia rezygnują z bezkonfliktowego współdziałania na rzecz
ostrej rywalizacji, która najczęściej przejawia się w zatrzymywaniu za wszelką cenę
pacjentów oraz jak najrzadszym korzystaniu z usług lepiej uposażonej konkurencji.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.7.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do ćwiczeń.

1. Jak brzmi prawo popytu i prawo podaży?
2. Jak cena wpływa na popyt i podaż?
3. O co konkurują właściciele czynników produkcji?
4. Jakie występują ograniczenia konkurencji?
5. Kto finansuje świadczenia sektora publicznego oraz niepublicznego?
6. Jakie są zalety z pojawienia się konkurencji na rynku?
7. Czy występuje zjawisko konkurencji między pacjentami?
8. Co decyduje o trwaniu danej placówki na rynku usług medycznych?
9. Jak wyglądała sytuacja finansowania służby zdrowia w gospodarce scentralizowanej?
10. Jakie są wyznaczniki konkurencyjności placówek medycznych?

4.7.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Uzupełnij tekst z zakresu mechanizmu konkurencji między podmiotami świadczącymi

usługi medyczne – terminami ze słownika zamieszczonego na końcu.

Konkurencja to proces przedstawiania korzystniejszych .......................................................
Konkurencja zachodzi pomiędzy.......................................... i ................................................
Reprezentują ich odpowiednio..................................................... i .......................................
O trwaniu placówki służby zdrowia na rynku decyduje ........................................... zawarty
z .................................................................................................................................... – ma,
więc pozycję............................................................................................................................
Jeszcze kilka lat temu dominował pogląd, że na rynku usług medycznych o konkurencji
można mówić tylko w kontekście sektora...............................................................................
Dzisiaj konkurencja dotyczy całego rynku .............................................................................

Słownik: usług medycznych, kupującymi, prywatnego, placówki medyczne, Narodowym

Funduszem Zdrowia, ofert, monopolistyczną, sprzedającymi, kontrakt, pacjenci

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) przeczytać dokładnie zdania,
2) uzupełnić opis, korzystając ze słownika zamieszczonego na końcu,
3) odczytać zdania,
4) dokonać weryfikacji z innymi osobami.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

foliogramy,

−

rzutnik,

−

poradnik dla ucznia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 2

Zaproponuj działania pozacenowe, jakie mogą zastosować publiczne zakłady opieki

zdrowotnej, aby były bardziej konkurencyjne na rynku usług medycznych?

......................................................................................................................................
......................................................................................................................................

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) zapisać przykłady w zeszycie,
2) zaprezentować rozwiązanie.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

foliogramy,

−

rzutnik,

−

literatura wskazana przez nauczyciela.

Ćwiczenie 3

Sklasyfikuj podmioty występujące na rynku usług medycznych.

Strona popytu

Strona podaży

1. Szpital zakupił leki.
2. Pacjent korzysta z usług szpitala wojewódzkiego.
3. Szpital korzysta z usług prywatnej firmy gastronomicznej.
4. Pani Anna wezwała pogotowie do chorego dziecka.
5. Szpital świadczy usługi okulistyczne.
6. Pogotowie ratunkowe zakupiło specjalistyczną aparaturę.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) przyporządkować do odpowiedniej kolumny podanych pod tabelą uczestników rynku po

stronie popytu i po stronie podaży,

2) zaprezentować rozwiązanie.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

literatura wskazana przez nauczyciela.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.7.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) określić, kiedy występuje cena równowagi?

2) scharakteryzować czynniki pozacenowe wpływające na popyt

i podaż?

3) objaśnić istotę mechanizmu rynkowego?

4) określić istotę usług medycznych?

5) objaśnić, jaki jest zakres interwencji państwa w usługi medyczne?

6) wskazać podmioty konkurujące na rynku?

7) określić w ramach jakich grup zachodzi konkurencja na rynku usług

medycznych?

8) objaśnić działania pozacenowe stosowane przez zakłady opieki zdrowotnej,

aby być bardziej konkurencyjnymi na rynku usług medycznych?

9) określić

pole

walki

konkurencyjnej

sektorze

prywatnym

i publicznym?

10) scharakteryzować schemat konkurencji na rynku usług medycznych?

11) scharakteryzować korzyści z pojawienia się konkurencji na rynku usług

medycznych?

12) określić w jaki sposób placówki medyczne konkurują między sobą?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.8. Źródła i sposoby finansowania świadczeń zdrowotnych

4.8.1. Materiał nauczania

Powszechnie stosowane sposoby finansowania placówek medycznych:

Opłacanie na podstawie budżetu historycznego
Jednostka otrzymuje budżet wynikający z kosztów poniesionych w latach poprzednich,

niezależnie od liczby przyjętych pacjentów i wyniku finansowego szpitala. System ten jest
administrowany, a nie zarządzany, dlatego do jego prowadzenia nie są potrzebne kwalifikacje
menedżerskie.
Zaletą tego systemu jest poczucie stabilności i poczucie niskiego kosztu utrzymania.

Wady systemu:

−

opłacanie na podstawie budżetu historycznego,

−

brak motywacji do podnoszenia efektywności,

−

długie leczenie nieskomplikowanych schorzeń,

−

wzrost liczby szpitali i łóżek szpitalnych oraz przerosty zaludnienia,

−

motywacja do podrażania leczenia oraz spadek jakości usług.

Teoretycznie najkorzystniejszym zachowaniem w takiej sytuacji byłoby nie

przyjmowanie pacjentów i wykazywanie braku kosztów oraz przeznaczanie otrzymanych
ś

rodków na potrzeby własne szpitala. Znajduje to potwierdzenie w dotychczasowej polskiej

praktyce. W szpitalach, w których odbywały się remonty, wykazywano najlepsze wyniki
finansowe, podobnie było w tych, w których leczono niezwykle długo nieskomplikowane
schorzenia. System ten powoduje niekorzystne zjawiska ekonomiczne oraz niepokojąco
wpływa na sposób myślenia jego pracowników.

Opłacanie według liczby dni hospitalizacji
System ten polega na uzależnieniu wielkości przychodów szpitala od liczby dni

odpowiadającej zrealizowanemu procesowi leczenia. Zakłada się, że największe koszty
leczenia powstają na początku pobytu, w okresie intensywnej diagnostyki i działań
terapeutycznych. Późniejsze koszty wynikają już tylko ze zdiagnozowanego procesu leczenia
i zawierają w sobie, oprócz kosztów leków i opieki tzw. „koszty hotelowe”. W systemie tym
im pacjent dłużej leży, tym jest tańszy. Wartość poszczególnych hospitalizowanych może być
różna w zależności od oddziału, na którym chory jest leczony. Nie przewiduje się natomiast
zróżnicowania wewnątrzoddziałowego pacjentów.

Wady systemu:

−

opłacanie według liczby dni hospitalizacji,

−

skłonność do hospitalizacji osób zdrowych i unikanie pacjentów, których choroba
wymaga większych nakładów na diagnostykę i leczenie,

−

preferowanie oddziałów o niskim poziomie wykorzystania i specjalizacji, gdyż są tańsze,

−

brak korelacji z wykonywanymi procedurami medycznymi, a tym samym z rzeczywistym
kosztem hospitalizacji.
Opłacanie według liczby przyjętych pacjentów
System ten zakłada uzależnienie przychodów szpitala od liczby pacjentów. W systemie

tym każdy pacjent jest źródłem dochodu.

Wady systemu:

−

skłonność do przyjmowania pacjentów nawet z banalnych przyczyn, skłonność do
ponownych przyjęć,

−

unikanie leczenia ciężkich schorzeń oraz wykonywania ciężkich procedur.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Opłacanie według liczby i rodzaju procedur wykonywanych w trakcie leczenia

szpitalnego

System ten uzależnia wielkość pozyskiwanych przychodów od liczby i rodzaju

wykonanych procedur medycznych. Procedurę medyczną definiuje się jako czynności
personelu medycznego, w czasie wykonywania, których zużywane są zasoby materialne
będące w dyspozycji lekarza lub zakładu opieki zdrowotnej.

Model finansowania świadczeń zdrowotnych przez Narodowy Fundusz Zdrowia jest

zróżnicowany w zależności od charakteru świadczonych usług. Podstawowym źródłem
pozyskiwania dochodów w większości polskich Zakładów Opieki Zdrowotnej są przychody
z Narodowego Funduszu Zdrowia. Fundusz jest pośrednikiem pomiędzy pacjentem
a jednostką świadczącą usługi. Zakup świadczeń odbywa się na rynku. Istotą rynku jest
realizowanie aktów kupna i sprzedaży.

Proces transakcji zakupu jest formą kompromisu między kupującymi i sprzedającymi.

Nabywcy usług oczekują maksymalnych użyteczności, a więc korzyści związanych
z zakupem. Oferujący usługi chcą sprzedać jak najlepiej swoją ofertę, osiągnąć na rynku
najlepszą pozycję przez ukształtowanie pozytywnego wizerunku własnej firmy.
Przebieg transakcji zakupu świadczeń zdrowotnych zależy od sposobu finansowania
ś

wiadczeń otrzymywanych przez pacjenta.

Na rynku usług medycznych wyróżnia się transakcje pośrednie oraz bezpośrednie, kiedy

pacjent jest dysponentem środków finansowych.

Transakcje kończą się podpisaniem umów. Umowy te nazywane są kontraktami.

Dobra umowa powinna spełniać następujące funkcje:

−

sprzyjać kształtowaniu takiej struktury świadczeń, która zostanie uznana jako właściwa
dla zaspokojenia potrzeb zdrowotnych,

−

wiążąc środki nie z zasobami, ale z działalnością, może wymuszać kształtowanie struktury
zasobów,

−

podpisana według zasad ustalonych w rozporządzeniu, powinna sprzyjać ustalaniu
warunków dostarczania świadczeń,

−

zawarcie w umowie wymogu określenia wskaźników jakości powinno motywować do
podnoszenia poziomu świadczeń,

−

może regulować strumień pacjentów, gdyż określa kto może korzystać z usług danego
zakładu,

−

wpływa na zachowanie równowagi finansów publicznych (odpowiedzialność za wyniki
ponosi dyrektor, a nie Skarb Państwa),

−

system umów sprzyja rozwojowi nowych systemów informacyjnych, niezbędnych do
zarządzania firmą (negocjacje, monitorowanie itp.),

−

powinna kreować innowacyjność, której efektem będzie wzrost efektywności,

−

dzięki umowom powinna nastąpić zmiana struktury świadczeń oraz powinny powstać
różne inne formy opieki.

Na sumę przeznaczoną na zakontraktowanie usług powinna się składać suma środków
przeznaczana na utrzymanie placówki publicznej. Równocześnie organizacja świadczeń
przeniesiona zostaje również do sektora prywatnego, co oznacza odciążenie sektora
publicznego.

Kontrakty mogą być zawierane na czas oznaczony (np. rok) lub nieoznaczony

w zależności od poziomu realizowanych świadczeń, spełniania warunków umowy,
utrzymania wskaźników na odpowiednim poziomie. Typy kontraktów prezentuje poniższy
rysunek.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. 2. Typy kontraktów. [2, s. 436]

Podstawą zawarcia kontraktu jest zgoda, co do ceny w zamian za realizację świadczeń na
określonych warunkach.
Kształtowanie ceny na usługi medyczne określone jest przez trzy fundamentalne parametry:

−

otoczenie zewnętrzne – obejmuje zachowanie potencjalnych klientów (pacjentów) oraz
konkurencję, a także ingerencję państwa,

−

czynniki wewnętrzne – tj. koszty usługi oraz potencjalne możliwości jej wykonania,

−

cel wykonywanej usługi medycznej.
Najważniejszym aspektem finansowania świadczeń zdrowotnych w Polsce nie jest ich

regulacja, ale ograniczone zasoby finansowe przeznaczane na ten cel.
Najważniejsze symptomy niesprawności funkcjonowania i zarządzania w ochronie zdrowia
dotyczą kontroli wzrostu kosztów, efektywności działania oraz jakości usług i ich
dostępności.

4.8.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do ćwiczeń.

1. Jakie znasz sposoby finansowania placówek medycznych?
2. Jakie są źródła pozyskiwania dochodów przez zakłady opieki zdrowotnej?
3. Jakie są dwa rodzaje transakcji na rynku usług medycznych?
4. Co to jest kontrakt?
5. Jakie funkcje powinna spełniać dobra umowa?
6. Jakie są główne symptomy niesprawności funkcjonowania i zarządzania w ochronie

zdrowia?

7. Od czego zależy długość zawieranych kontraktów?
8. Jak wygląda struktura finansowania usług medycznych?

Typy kontraktów

Kontrakty

blokowe

Kontrakty typu

koszt/liczba

przypadków

Kontrakty

jednostkowe

Wielospecjalistyczne

Indykatywne

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.8.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Korzystając ze strony internetowej Narodowego Funduszu Zdrowia i dostępnych tam

informacji sporządź umowę o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej dotyczącej
zaopatrzenia w przedmioty ortopedyczne, środki pomocnicze i lecznicze środki techniczne.
Skorzystaj z dostępnych załączników, które należy dołączyć do umowy.

Dane identyfikacyjne firmy:

Firma Handlowa „ORTO_BUT”, ul. Klonowa 456, Warszawa, NIP: 444-555-55-55,
REGON: 420123159.
Firma będzie zaopatrywać Szpital Wojewódzki w przedmioty ortopedyczne, środki
pomocnicze i lecznicze środki techniczne.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2) wyszukać w Internecie wzory umów o pracę,
3) sporządzić w edytorze tekstu umowę o pracy na czas określony,
4) sprawdzić poprawność wprowadzonych danych,
5) zwróć uwagę na estetykę i odpowiednio sformatować tekst umowy,
6) wydrukować umowę,
7) zaprezentować swoją pracę.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

zestaw komputerowy z dostępem do Internetu i z edytorem tekstu,

−

białe kartki A4 i drukarka,

−

literatura wskazana przez nauczyciela.

Ćwiczenie 2

Każdemu z pojęć oznaczonych literami przyporządkuj odpowiednie określenie

oznaczone liczbą:

..............
..............
..............
..............

(a) rynek
(b) kontrakt
(c) system pakietowo–limitowy
(d) transakcja bezpośrednia

1. Transakcja kończąca się podpisaniem umowy.
2. Obejmuje lecznictwo specjalistyczne i wiąże się z zapłatą za usługę.
3. Procesy wzajemnego dopasowywania się wielkości popytu i podaży za pomocą ceny.
4. Pacjent jest dysponentem środków finansowych.
5. Miejsce, gdzie dokonują się transakcje kupna–sprzedaży między kupującymi

i sprzedającymi.

6. Umowa kupna i sprzedaży.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) przeczytać pojęcia oznaczone literami oraz ponumerowane definicje,
2) przyporządkować każdemu z pojęć oznaczonych literami odpowiednie określenie

oznaczone liczbą,

3) porównać otrzymane wyniki.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

foliogramy,

−

rzutnik pisma,

−

poradnik dla ucznia.

4.8.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) scharakteryzować parametry kształtujące cenę na usługi medyczne?

2) określić typy kontraktów?

3) określić, co stanowi podstawę zawarcia kontraktu?

4) objaśnić na czym polega proces transakcji kupna–sprzedaży?

5) porównać sposoby finansowania usług zdrowotnych?

6) określić zalety i wady finansowania placówek medycznych

na podstawie budżetu historycznego?

7) określić zalety i wady finansowania placówek medycznych

na podstawie liczby dni hospitalizacji?

8) określić zalety i wady finansowania placówek medycznych

na podstawie liczby przyjętych pacjentów?

9) określić zalety i wady finansowania placówek medycznych na

podstawie liczby i rodzaju procedur wykonywanych w trakcie
leczenia szpitalnego?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.9. System zarządzania jakością w ochronie zdrowia

4.9.1. Materiał nauczania

Firma, aby utrzymać się na rynku, musi stale się rozwijać i dokonywać zmian w swojej

strategii, strukturze, organizacji pracy. Wygrywają te firmy, które koncentrują się na jakości
produktów i usług oraz satysfakcji klienta.

Jakość to zespół cech użytkowych materialnych i emocjonalnych, które decydują

o stopniu zaspokojenia potrzeb konsumenta.
Jakość oznacza, więc zbiór cech odpowiadających wymaganiom klienta. Cechy te mogą być:

−

obiektywne – dotyczą wtedy trwałości, niezawodności, bezpieczeństwa użytkowania,
dostosowania do cech fizycznych człowieka,

−

subiektywne – odnoszą się do zgodności z modą, wartości moralnych czy prestiżu.

Filozofią przedsiębiorstwa uznająca za podstawę zadowolenie klienta jest zarządzanie

jakością (ang. Total Quality Management). Wyraża się ona w pełnym zaangażowaniu
wszystkich komórek organizacyjnych i wszystkich pracowników w spełnianie wymagań
klienta, jego oczekiwań.
TQM wymaga takiego zaprojektowania przedsiębiorstwa, aby codziennie satysfakcjonowało
ono klienta.

Przedsiębiorstwa usługowe są ważnym i rozwijającym się sektorem gospodarki.

Dostarczają one swoje produkty bezpośrednio klientom, są to na przykład banki, szpitale,
kościoły i inne. Przedsiębiorstwa te spotykają się z konsumentem „twarzą w twarz”, czyli
w momencie, kiedy produkt zmienia właściciela.

Skuteczne zarządzanie jakością usług jest aktualnie jednym z najistotniejszych wyzwań

charakterze

strategicznym,

stojących

przed

jednostkami

służby

zdrowia.

W warunkach polskich podniesienie poziomu opieki medycznej (zwłaszcza w sektorze
publicznej służby zdrowia) wydaje się realne. Wymaga to jednak wskazania na priorytet
jakości.

Poprawa jakości świadczeń zdrowotnych, zwłaszcza w obszarze lecznictwa szpitalnego,

jest obecnie najpoważniejszym wyzwaniem polskiego systemu ochrony zdrowia. Wysoką
jakością usług medycznych jest przede wszystkim zainteresowany ich odbiorca–pacjent.

Pojęcie jakości usługi medycznej nie jest jednoznacznie zdefiniowane.
Standaryzacja tych usług, zwłaszcza, co do parametrów procedury medycznej, zawsze

podnosi bezpieczeństwo procesu, lecz nie zawsze przekłada się na pozytywną ocenę
usługobiorcy.

Najczęściej wymienia się następujące czynniki jakości usług, które można odnieść także

do jakości usług medycznych:

−

materialność – wygląd urządzeń, wyposażenie, personel, materiały informacyjne,

−

dostępność – lokalizacja, łatwość znalezienia drogi, dostępność personelu kontaktowego,
szerokość i głębokość oferty, czas jaki może przeznaczyć personel dla każdego
z pacjentów, dostępność udogodnień,

−

estetyka – wygląd środowiska, w jakim świadczona jest usługa, dobór personelu, sposób
prezentacji określonej usługi,

−

dbałość/pomocniczość – stopień udzielania pomocy przez personel kontaktowy, stopień
zainteresowania i zaangażowania personelu, gotowość obsługi – niesienia pomocy,

−

troska – uwaga, cierpliwość, sympatia okazywana pacjentom, dbałość o wygodę pacjenta,

−

czystość/schludność – stan utrzymania materialnych komponentów pakietu usług,
tj. otoczenia, dóbr, udogodnień, personelu,

−

51komfort – fizyczna wygoda środowiska usługowego i udogodnień,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

zaangażowanie – widoczne zaangażowanie personelu, pracowitość, sumienność,
wyrażanie satysfakcji z wykonywanej pracy,

−

porozumiewanie się – umiejętność komunikowania się z pacjentem w sposób dla niego
zrozumiały, logiczny, rzetelność udzielanych informacji, zdolność do słuchania
i rozumienia pacjentów, traktowanie ich imiennie,

−

fachowość – wprawa i profesjonalizm w świadczeniu usługi, właściwe wykonywanie
ż

yczeń pacjentów, znajomość świadczonej usługi ze strony personelu, udzielanie

pacjentom dobrych rad, ogólna zdolność i gotowość do wykonywania dobrej pracy,

−

uprzejmość – szacunek i dobre maniery, okazywane podczas świadczenia usługi przez
personel kontaktowy, w czasie interakcji z pacjentem, dyskrecja ze strony personelu,

−

elastyczność – skłonność usługodawcy do poprawy, a nawet zmiany istoty usługi
i korzyści z niej wynikających w celu jak najlepszego zaspokojenia potrzeb pacjenta,

−

yczliwość – osobista przystępność personelu kontaktowego, serdeczność, życzliwe

nastawienie, empatia – indywidualne podejście do każdego pacjenta,

−

funkcjonalność

–

praktyczność,

umiejętność

dostosowania

celów

i odpowiedniego poziomu jakości usługi, udogodnień, aparatury, medykamentów,

−

uczciwość – bezstronność, obiektywizm, pewność sposobów obsługi,

−

zrozumienie klienta/pacjenta – ciągłe dążenie do poznania pacjentów i ich potrzeb,

−

solidność – solidność ze strony personelu, udogodnień, aparatury i innych dóbr,
dotrzymywanie obietnic składanych pacjentom,

−

wrażliwość – natychmiastowe reagowanie na pojawiające się potrzeby pacjentów,
minimalizowanie czasu oczekiwania, kolejek,

−

bezpieczeństwo – osobiste poczucie bezpieczeństwa ze strony pacjenta podczas procesu
ś

wiadczenia usługi, zachowanie poufności.

Wdrożenie systemu zarządzania jakością umacnia pozycję zakładu opieki zdrowotnej na

rynku usług medycznych. Pomaga w tym akredytacja, stosowana we współczesnych
systemach ochrony zdrowia.

Najistotniejszą zaletą procesu akredytacji jest to, że na przykład szpital ma możliwość

dokonania samooceny poprzez porównanie się z wzorcami dobrego postępowania,
a określenie słabych stron daje szansę na poprawę jakości zarządzania zakładem. Poddanie się
procedurze akredytacji wymaga zgłoszenia do Ośrodka Akredytacyjnego, który przygotowuje
plan wizytacji. W trakcie wizytacji sprawdza się miejsca pobytu pacjenta, przeprowadza się
wywiady z personelem medycznym oraz dokonuje się przeglądu dokumentacji szpitalnej
i medycznej. Decyzję o przyznaniu akredytacji na okres 3 lat podejmuje Rada Akredytacyjna.
Akredytacja ma charakter branżowego certyfikatu. Po jego uzyskaniu niektóre zakłady
podejmują kolejny krok w celu uzyskania certyfikatu ISO z serii 9000 i 14 000.

4.9.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do ćwiczeń.

1. Jaka jest definicja jakości?
2. Co oznacza skrót TQM?
3. Czym jest standaryzacja?
4. Jakie znasz cechy obiektywne odnoszące się do jakości usług medycznych?
5. Jakie znasz cechy subiektywne odnoszące się do jakości usług medycznych?
6. Jakie znasz czynniki jakości usług medycznych?
7. Na jaki okres czasu przyznawana jest akredytacja?
8. W jakim obszarze wymagana jest poprawa jakości świadczeń zdrowotnych w Polsce?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.9.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Rozwiąż poniższą krzyżówkę.

1. Osoba korzystająca z usług szpitala, zainteresowana wysoką jakością usług medycznych.
2. Branżowy certyfikat, niezbędny, aby jednostka uzyskała certyfikat ISO.
3. Sympatia okazywana pacjentom.
4. Inaczej pracownicy.
5. Skłonność usługodawcy do poprawy, a nawet zmiany istoty usługi i korzyści z niej

wynikających w celu jak najlepszego zaspokojenia potrzeb pacjenta.

6. Inaczej praktyczność.
7. Szacunek i dobre maniery.
8. Odnosi się do parametrów procedury medycznej, zawsze podnosi bezpieczeństwo

procesu.

9. Jest nim szpital, pogotowie, żłobek.
10. Inaczej porozumiewanie się.
11. Jeden z czynników czynniki, który można odnieść także do jakości usług medycznych.

1

Hasło: ....................................................................

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) przeczytać dokładnie pytania,
2) wpisać w miejsce kratek odpowiedzi,
3) wpisać w miejsce kropek pod tabelą po kolei litery z poszczególnych wierszy, w których

znajdują się pogrubione kratki,

4) porównać otrzymane wyniki i odczytać hasło.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

krzyżówka,

−

literatura wskazana przez nauczyciela,

−

foliogramy,

−

rzutnik pisma.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 2

Podaj przykłady cech obiektywnych oraz subiektywnych odnoszących się do jakości

usług medycznych.
a. cechy obiektywne
1) trwałość: .................................................................................................................................
2) niezawodność: ........................................................................................................................
3) bezpieczeństwo użytkowania: ................................................................................................
4) dostosowanie do cech fizycznych człowieka: ........................................................................
b. cechy subiektywne:
1) moda: ......................................................................................................................................
2) wartości moralne: ...................................................................................................................
3) prestiż: ....................................................................................................................................

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) wpisać w miejsca wykropkowane przykłady cech obiektywnych oraz subiektywnych,
2) zaprezentować wyniki ćwiczenia i porównać z innymi osobami.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

literatura wskazana przez nauczyciela,

−

foliogramy,

−

rzutnik.

4.9.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) objaśnić na czym polega świadczenie usług?

2) objaśnić znaczenie jakości w zakresie usług medycznych?

3) zdefiniować pojęcie zarządzanie jakością?

4) określić, jakie wyzwania stoją przed polskim systemem ochrony

zdrowia?

5) określić znaczenie wdrożenia systemu zarządzania jakością dla

zakładu opieki zdrowotnej?

6) scharakteryzować czynniki jakości usług medycznych?

7) określić cel akredytacji?

8) określić charakter akredytacji?

9) scharakteryzować procedurę ubiegania się o akredytację?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. SPRAWDZIAN OSIĄGNIĘĆ

INSTRUKCJA DLA UCZNIA

1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 20 zadań o różnym stopniu trudności. Wszystkie zadania są zadaniami

wielokrotnego wyboru i tylko jedna odpowiedź jest prawidłowa.

5. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi – zaznacz prawidłową

odpowiedź znakiem X (w przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć
kółkiem, a następnie ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową).

6. Test składa się z dwóch części o różnym stopniu trudności: I część – poziom

podstawowy, II część – poziom ponadpodstawowy.

7. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
8. Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego

rozwiązanie na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci czas wolny. Trudności mogą
przysporzyć Ci zadania: 17–20, gdyż są one na poziomie trudniejszym niż pozostałe.
Przeznacz na ich rozwiązanie więcej czasu.

9. Na rozwiązanie testu masz 40 min.

Powodzenia!

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Pracownik służby zdrowia zatrudniony na umowę o pracę nie ma prawa do:

a) wynagrodzenia.
b) dowolnego ustalania czasu pracy.
c) urlopu.
d) podnoszenia swoich kwalifikacji.

2. Do podmiotów prawnych uprawnionych do realizacji świadczeń zdrowotnych należą:

a) osoby fizyczne wykonujące zawód medyczny, parlament, jednostki budżetowe.
b) parlament, jednostki budżetowe, grupowe praktyki lekarzy, pielęgniarek i położnych.
c) grupowe praktyki lekarzy, pielęgniarek i położnych, parlament.
d) jednostki budżetowe, osoby fizyczne wykonujące zawód medyczny, grupowe praktyki

lekarzy, pielęgniarek i położnych.

3. Diagnosta laboratoryjny jest uprawniony do:

a) wykonywania zabiegów i czynności polegających na pobraniu od pacjenta materiału

do badań laboratoryjnych.

b) udzielania

wiadczeń

zdrowotnych

wobec

pacjentów

nie

wymagających

specjalistycznej opieki lekarskiej.

c) finansowania wydatków związanych z udzieleniem świadczeń zdrowotnych.
d) prowadzenia rehabilitacji.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4. Umowa o pracę to:

a) dwustronne oświadczenie woli.
b) jednostronne oświadczenie woli.
c) forma umowy cywilnoprawnej, kontraktu.
d) odpowiedzi a i c są prawidłowe.

5. Odpowiedzialność lekarza zatrudnionego na podstawie kontraktu za wyrządzone szkody

jest:
a) ograniczona do wysokości 3 miesięcznego wynagrodzenia.
b) nieograniczona, pełna i solidarna z podmiotem kontraktującym usługi.
c) ograniczona do wysokości 6 miesięcznego wynagrodzenia.
d) ograniczona, pełna i solidarna z podmiotem kontraktującym usługi.

6. Narodowy Fundusz Zdrowia to:

a) prywatna jednostka organizacyjna posiadająca osobowość prawną.
b) spółka prawa handlowego.
c) państwowa jednostka organizacyjna posiadająca osobowość prawną.
d) Zakład Ubezpieczeń Społecznych.

7. Jakość to:

a) zbiór cech odpowiadających wymaganiom klienta.
b) uporządkowany zbiór norm postępowania ustanowionych lub uznanych przez

państwo.

c) akt prawny.
d) odpowiedzi a i c są prawidłowe.

8. Towarem na rynku pracy nie jest:

a) umiejętności.
b) doświadczenie zawodowe.
c) oferowana praca.
d) znajomość języków obcych.

9. Głównym źródłem prawa pracy jest:

a) kodeks pracy.
b) kodeks cywilny.
c) kodeks spółek handlowych.
d) ustawa o swobodzie działalności gospodarczej.

10. Do aktów prawnych, które nie zawierają regulacji dotyczących ochrony zdrowia należą:

a) Europejska karta społeczna oraz protokół dodatkowy.
b) Kodeks zabezpieczenia społecznego Rady Europy.
c) Kodeks cywilny oraz kodeks spółek handlowych.
d) Europejska konwencja o prawach człowieka i godności istoty ludzkiej wobec

zastosowania biologii i medycyny.

11. Co oznacza skrót KRUS:

a) Krajowa Rada Ubezpieczeń Społecznych.
b) Kontrola Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego.
c) Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego.
d) Zakład Ubezpieczeń Społecznych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

12. Europejski akt prawny o prawach człowieka i godności istoty ludzkiej wobec

zastosowania biologii i medycyny to:
a) kodeks.
b) konwencja.
c) protokół.
d) kontrakt.

13. Felczer:

a) udziela świadczenia zdrowotne wobec pacjentów nie wymagających specjalistycznej

opieki lekarskiej.

b) wykonuje zabiegi i czynności polegające na pobraniu od pacjenta materiału do badań

laboratoryjnych.

c) to spółka cywilna.
d) wykonuje czynności diagnostyki laboratoryjnej.

14. Świadczenia kontraktowe mogą być udzielane:

a) bez względu na porę dnia i nocy, tylko w dni robocze.
b) bez względu na porę dnia i nocy, w niedzielę i święta, bez prawa do dni wolnych.
c) tylko w dni robocze.
d) tylko w czasie urlopu.

15. Powszechny obowiązek ubezpieczenia zdrowotnego oparty jest na zasadach:

a) solidarności społecznej, zapewnienia ubezpieczonemu swobodnego dostępu do

wiadczeń zdrowotnych i ograniczeniu wolnego wyboru świadczeniodawcy.

b) ograniczeniu wolnego wyboru świadczeniodawcy oraz solidarności społecznej.
c) ograniczeniu wolnego wyboru świadczeniodawcy.
d) równego traktowania obywateli, solidarności społecznej oraz zapewnienia

ubezpieczonemu swobodnego dostępu do świadczeń zdrowotnych i wolnego wyboru
ś

wiadczeniodawcy.

16. Prawo popytu głosi:

a) wzrost ceny powoduje wzrost popytu.
b) spadek ceny powoduje spadek popytu.
c) spadek ceny powoduje wzrost popytu.
d) popyt równa się podaży.

17. Aby mechanizm rynkowy działał sprawnie konieczne jest spełnienie następujących

warunków:
a) na rynku nie ma konkurencji, istnieje własność, istnieje kapitał.
b) występuje wolność samodzielnego dokonywania wyboru, na rynku nie ma

konkurencji.

c) na rynku nie ma konkurencji, istnieje kapitał.
d) istnieje własność, występuje wolność samodzielnego dokonywania wyboru, istnieje

kapitał.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

18. Pacjenci na rynku usług medycznych konkurują o:

a) dostęp do odpowiedniej jakości usług oraz ilości nieodpłatnych świadczeń

medycznych.

b) umowy z innymi zakładami publicznymi oraz ilości nieodpłatnych świadczeń

medycznych.

c) umowy z innymi zakładami publicznymi i dostęp do odpowiedniej jakości usług.
d) dostęp do lepszego segmentu pacjentów i umowy z innymi zakładami publicznymi.

19. Branżowy dokument niezbędny, aby jednostka uzyskała certyfikat jakości ISO:

a) norma.
b) akredytacja.
c) dyplom.
d) kontrakt.

20. Pan Jan jest zatrudniony jako sanitariusz w pogotowiu ratunkowym i otrzymuje

wynagrodzenie 1400 zł brutto, a jego składki na ubezpieczenie społeczne wynoszą
261,94 zł. Ile w sumie wynosi składka na ubezpieczenie zdrowotne potrącona
z wynagrodzenia?
a) 108,50 zł.
b) 102,43 zł.
c) 88,20 zł.
d) 200,43 zł.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko..........................................................................................

Stosowanie przepisów prawa i zasad ekonomiki w ochronie zdrowia

Zakreśl poprawną odpowiedź

zadania

Odpowiedź

Punkty

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6. LITERATURA

1. Fijałkowski T.: Kodeks pracy. Wyd. Codex, Warszawa 2007
2. Flejterski S., Panasiuk A., Perenc J., Rosa G.: Współczesna ekonomika usług. PWN,

Warszawa 2005

3. Frączkiewicz-Wronka A. (red.): Ochrona zdrowia w regionie. Aspekty organizacyjne

i prawne. Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej, Katowice 2005

4. Garlicki L.: Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Wydawnictwo C.H. BECK,

Warszawa 2006

5. Getzen Thomas E.: Ekonomika zdrowia. Teoria i praktyka. PWN, Warszawa 2000
6. Mierzejewska-Majcherek J.: Podstawy ekonomii. Difin, Warszawa 2004
7. Molęda S.: Prawo dla lekarzy i zakładów opieki zdrowotnej. Medicine Today Poland,

Warszawa 2006

8. Narodowy Program Zdrowia
9. Orczyk J.: Polityka społeczna. Uwarunkowania i cele. Wydawnictwo Akademii

Ekonomicznej, Poznań 2005

10. Radwański Z.: Kodeks cywilny. Wydawnictwo C.H. BECK, Warszawa 2006
11. Rozporządzenie Ministra Zdrowia w sprawie sposobu i trybu finansowania z budżetu

państwa świadczeń zdrowotnych udzielanych osobom posiadającym lub nie
posiadającym uprawnienia z tytułu ubezpieczenia zdrowotnego

12. Siuda W.: Elementy prawa dla ekonomistów. Scriptum, Poznań 1993
13. Trocki M.: Nowoczesne zarządzanie w opiece zdrowotnej. Warunki systemowe zarządzania

opieką zdrowotną. Instytut Przedsiębiorczości i Samorządności, Warszawa 2002

14. Urbaniak M.: Zarządzanie jakością. Teoria i praktyka. Difin, Warszawa 2004
15. Ustawa o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym
16. Ustawa o zakładach opieki zdrowotnej
17. Ustawa o zawodzie lekarza lub pielęgniarki i położnej
18. Wajgner M.: Prawo i postępowanie administracyjne, REA, Warszawa 2003
19. www.lex.pl
20. www.mz.gov.pl
21. www.nbportal.pl/pl/np/bloki/gospodarka/wolny–rynek
22. www.nfz.gov.pl
23. www.prawo.hoga.pl/poradnik/pr_pacjenta2.asp
24. Zimna T.: Zawieranie umów na świadczenia medyczne. Dom Wydawniczy ABC,

Warszawa 2004