Technik_elektroniki_medycznej_322[18].Z5_03

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI

NARODOWEJ

Ewa Szewczyk

Stosowanie przepisów prawa i zasad ekonomiki w ochronie
zdrowia 322[18].Z5.03

Poradnik dla ucznia

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie

2. Wymagania wstępne

3. Cele kształcenia

4. Materiał nauczania

4.1. Przepisy prawa w słuŜbie zdrowia

4.1.1. Materiał nauczania

4.1.2. Pytania sprawdzające

4.1.3. Ćwiczenia

4.1.4. Sprawdzian postępów

4.2. Instytucje wpływające na politykę zdrowotną państwa

4.2.1. Materiał nauczania

4.2.2. Pytania sprawdzające

4.2.3. Ćwiczenia

4.2.4. Sprawdzian postępów

4.3 Podmioty prawne uprawnione do realizacji świadczeń zdrowotnych

4.3.1. Materiał nauczania

4.3.2. Pytania sprawdzające

4.3.3. Ćwiczenia

4.3.4. Sprawdzian postępów

4.4. Zatrudnienie na umowę o pracę oraz na umowy cywilnoprawne. Prawa

i obowiązki pracownika. Prawa pacjenta

4.4.1. Materiał nauczania

4.4.2. Pytania sprawdzające

4.4.3. Ćwiczenia

4.4.4. Sprawdzian postępów

4.5. Wybrane fragmenty strategii rządowej, a w szczególności Narodowego

Programu Zdrowia

4.5.1. Materiał nauczania

4.5.2. Pytania sprawdzające

4.5.3. Ćwiczenia

4.5.4. Sprawdzian postępów

4.6. System ubezpieczeń zdrowotnych w Polsce

4.6.1. Materiał nauczania

4.6.2. Pytania sprawdzające

4.6.3. Ćwiczenia

4.6.4. Sprawdzian postępów

4.7. Mechanizmy konkurencji. Struktury działania organizacji na rynku

wytwórstwa usług medycznych

4.7.1. Materiał nauczania

4.7.2. Pytania sprawdzające

4.7.3. Ćwiczenia

4.7.4. Sprawdzian postępów

4.8. Źródła i sposoby finansowania świadczeń zdrowotnych

4.8.1. Materiał nauczania

4.8.2. Pytania sprawdzające

4.8.3. Ćwiczenia

4.8.4. Sprawdzian postępów

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1. WPROWADZENIE

Poradnik będzie Ci pomocny w przyswajaniu wiedzy z podstaw prawnych

funkcjonowania ochrony zdrowia, sposobów finansowania świadczeń zdrowotnych i systemu
ubezpieczeń zdrowotnych, a takŜe doskonalenia jakości świadczonych usług.

W poradniku zamieszczono:

−

wymagania wstępne, czyli wykaz niezbędnych umiejętności i wiedzy, które powinieneś

mieć opanowane, aby przystąpić do realizacji tej jednostki modułowej,

−

cele kształcenia, wykaz umiejętności, jakie ukształtujesz podczas pracy z poradnikiem,

−

materiał nauczania – podstawowe wiadomości teoretyczne niezbędne do opanowania

treści jednostki modułowej,

−

zestaw pytań przydatny do sprawdzenia, czy juŜ opanowałeś treści zawarte w rozdziałach,

−

wiczenia, które umoŜliwią Ci zweryfikować wiadomości teoretyczne oraz ukształtować

umiejętności praktyczne,

−

sprawdzian postępów,

−

sprawdzian osiągnięć – przykładowy zestaw pytań, pozytywny wynik sprawdzianu

potwierdzi,

dobrze

pracowałeś

podczas

zajęć

nabyłeś

wiedzę

i umiejętności z zakresu tej jednostki modułowej,

−

literaturę.

Z rozdziałem Pytania sprawdzające moŜesz zapoznać się:

−−−−

przed przystąpieniem do rozdziału Materiał nauczania – poznając wymagania wynikające

z zawodu, a po przyswojeniu wskazanych treści, odpowiadając na te pytania sprawdzisz
stan swojej gotowości do wykonywania ćwiczeń,

−−−−

po opanowaniu rozdziału Materiał nauczania, by sprawdzić stan swojej wiedzy, która

będzie Ci potrzebna do wykonywania ćwiczeń.

Kolejny  etap  to  wykonywanie  ćwiczeń,  których  celem  jest  uzupełnienie  i  utrwalenie
wiadomości  i  ukształtowane  umiejętności  z  zakresu  podstaw  prawnych  funkcjonowania
zakładów  opieki  zdrowotnej  oraz  sposobów  finansowania  ochrony  zdrowia  i  systemów
ubezpieczeń  zdrowotnych,  organizowania  ochrony  zdrowia,  a  takŜe  jakości  w  świadczeniu
usług medycznych.

Po wykonaniu zaplanowanych ćwiczeń, sprawdź poziom swoich postępów wykonując

Sprawdzian postępów.

Odpowiedzi NIE wskazują na luki w Twojej wiedzy. Oznacza to konieczność powrotu do

treści, które nie zostały jeszcze dostatecznie opanowane.

Poznanie przez Ciebie wszystkich wiadomości z zakresu stosowania przepisów prawa

i  zasad  ekonomiki  w  ochronie  zdrowia  będzie  stanowiło  dla  nauczyciela  podstawę  do
przeprowadzenia sprawdzianu poziomu przyswojonych wiadomości i nabytych umiejętności.
W tym celu nauczyciel moŜe posłuŜyć się zadaniami testowymi.
W  poradniku  jest  zamieszczony  sprawdzian  osiągnięć,  który  zawiera  przykład  takiego  testu
oraz instrukcję, w której omówiono tok postępowania podczas przeprowadzania sprawdzianu
i  przykładową  kartę  odpowiedzi,  w  której,  w  przeznaczonych  miejscach  zakreśl  właściwe
odpowiedzi spośród zaproponowanych.

Jednostka modułowa: „Stosowanie przepisów prawa i zasad ekonomiki w ochronie

zdrowia”, której treść teraz poznasz jest jednym z modułów koniecznych do zdobycia wiedzy
z podstawy działalności zawodowej.
Bezpieczeństwo i higiena pracy

W czasie pobytu w pracowni komputerowej musisz przestrzegać regulaminu, przepisów

bhp i higieny pracy, wynikających z rodzaju wykonywanych prac.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:

−

posłuŜyć się podstawowymi pojęciami z zakresu prawa i ekonomiki,

−

sklasyfikować rodzaje norm i przepisów prawnych,

−

zinterpretować przepisy prawa dotyczące ochrony zdrowia, rehabilitacji, ochrony
radiologicznej,

−

wskazać podmioty uprawnione do realizacji świadczeń zdrowotnych,

−

wyjaśnić istotę i zasady funkcjonowania systemu ubezpieczeń zdrowotnych w Polsce,

−

określić podstawowe prawa i obowiązki pracowników ochrony zdrowia,

−

określić prawa pacjentów,

−

posłuŜyć się terminologią z dziedziny zarządzania i organizowania ochrony zdrowia,

−

wskazać czynniki wpływające na popyt i podaŜ usług medycznych,

−

wyjaśnić mechanizmy konkurencji między podmiotami świadczącymi usługi medyczne,

−

uzasadnić znaczenie profesjonalizmu i zaufania do personelu medycznego udzielającego
ś

wiadczeń zdrowotnych,

−

rozpoznać dostępne na rynku produkty medyczne,

−

zdefiniować podstawowe pojęcia związane z systemami zarządzania jakością.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4. MATERIAŁ NAUCZANIA

4.1. Przepisy prawa w słuŜbie zdrowia

4.1.1. Materiał nauczania

Prawo to uporządkowany zbiór norm postępowania ustanowionych lub uznanych przez

państwo, których realizacja zabezpieczona jest mocą przymusu państwowego. Prawo ustala
zakazy i nakazy dotyczące określonego postępowania i obowiązuje w jednakowym stopniu
wszystkie osoby przebywające na terytorium danego państwa.

Norma prawna to reguła postępowania zbudowana na podstawie przepisów prawnych

według pewnego wzorca. Wyznacza ona zachowanie ludzi i wskazuje, jak powinni się
zachować w danych okolicznościach. Przestrzegania normy strzeŜe sankcja, czyli kara, która
grozi za jej naruszenie.

ródła prawa to akty stanowione przez organy państwowe, które w treści swej zawierają

normy prawne. Określane są jako akty normatywne. Wydawane są przez podmioty
upowaŜnione do tworzenia prawa pozostające wobec siebie w hierarchicznej zaleŜności.
Klasyfikacja źródeł prawa:

Akty normatywne organów ustawodawczych
NajwyŜszym organem ustawodawczym w Polsce jest Sejm RP, taką teŜ pozycję zajmują

jego akty normatywne zwane ustawami. Przykładem takiej ustawy jest Konstytucja.
Konstytucja  jest  zbiorem  praw  obowiązujących  w  państwie,  zajmuje  ona  naczelne  miejsce
wśród  aktów  prawnych.  śaden  akt  prawny  nie  moŜe  być  z  nią  sprzeczny.  Publikowana  jest
w Dzienniku Ustaw.
Następnym  źródłem  prawa  jest  ustawa,  zajmuje  ona  miejsce  bezpośrednio  po  Konstytucji.
Oznacza  to,  Ŝe  kaŜda  ustawa  moŜe  podlegać  kontroli  z  punktu  widzenia  jej  zgodności
z  Konstytucją.  Ustawa  stanowi  podstawę  obowiązywania  wszystkich  aktów  podstawowych
np.  rozporządzeń,  które  nie  mogą  być  z  nią  sprzeczne.  W  razie  sprzeczności  podlegają  one
uchyleniu  w  trybie  przewidzianym  dla  kontroli  ich  legalności,  czyli  zgodności  z  prawem.
Ustawa wydawana jest przez Sejm, reguluje najwaŜniejsze sprawy dotyczące funkcjonowania
państwa i jego organów oraz Ŝycia obywateli. Ogłaszana jest w Dzienniku Ustaw.

Akty normatywne organów wykonawczych

Od  organów  wykonawczych  mogą  pochodzić  rozporządzenia,  uchwały,  zarządzenia,  ale
tylko rozporządzenie jest źródłem prawa.
Rozporządzenie  jest  aktem  normatywnym  wydanym  przez  Prezydenta,  Radę  Ministrów,
Prezesa  Rady  Ministrów  oraz  członków  rządu,  zawsze  na  podstawie  ustawy  i  celu  jej
wykonania. Musi być ogłoszone w Dzienniku Ustaw.
Ustawy i rozporządzenia dla lekarzy:

−

Ustawa z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty.

Przykładowe akta wykonawcze do ustawy:

−

Rozporządzenie  Ministra  Zdrowia  z  dnia  16  czerwca  2003  r.  w  sprawie  wzorów
dokumentów:  Prawo  wykonywania  zawodu  lekarza,  Prawo  wykonywania  zawodu
lekarza  stomatologa,  Ograniczone  prawo  wykonywania  zawodu  lekarza,  Ograniczone
prawo wykonywania zawodu lekarza stomatologa.

−

Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 30 lipca 2001 r. w sprawie rodzajów
dokumentacji medycznej, sposobu jej prowadzenia oraz szczegółowych warunków jej
udostępniania.

−

Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 28 września 2004 r. w sprawie recept
lekarskich.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ustawy i rozporządzenia dla zakładów opieki zdrowotnej:

−

Ustawa z dnia 30 sierpnia 1991 r. o zakładach opieki zdrowotnej,

Przykładowe akta wykonawcze do ustawy:

−

Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 21 grudnia 1999 r. w sprawie sposobu ustalania
minimalnych norm zatrudnienia pielęgniarek i połoŜnych w zakładach opieki zdrowotnej.

−

Rozporządzenie  Ministra  Zdrowia  i  Opieki  Społecznej  z  dnia  30  grudnia  1998  r.
w sprawie  sposobu  i  trybu  kierowania  osób  do  zakładów  opiekuńczo-leczniczych
i  pielęgnacyjno-opiekuńczych  oraz  szczegółowych  zasad  ustalania  odpłatności  za  pobyt
w tych zakładach.

−

Rozporządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 29 marca 1999 r. w sprawie
kwalifikacji wymaganych od pracowników na poszczególnych rodzajach stanowisk
pracy w publicznych zakładach opieki zdrowotnej.

Ustawy i rozporządzenia dla świadczeniodawców Narodowego Funduszu Zdrowia:

−

Ustawa z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze
ś

rodków publicznych.

Przykładowe akta wykonawcze do ustawy:

−

Rozporządzenie  Rady  Ministrów  dnia  20  grudnia  2004  r.  w  sprawie  sposobu  i  trybu
finansowania  kosztów  badań,  wydawania  orzeczeń  lub  zaświadczeń  związanych
z orzekaniem  o  niezdolności  do  pracy  dla  celów  rentowych,  orzekaniem,
o niepełnosprawności,  ustalaniem  uprawnień  w  ramach  ubezpieczeń  społecznych
studentów.

−

Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 20 października 2005 r. w sprawie zakresu
zadań lekarza, pielęgniarki i połoŜnej podstawowej opieki zdrowotnej.

−

Rozporządzenie  Ministra  Zdrowia  z  dnia  15  grudnia  2004  r.  w  sprawie  sposobu
ogłaszania  o  postępowaniu  w  sprawie  zawarcia  umowy  o  udzielanie  świadczeń  opieki
zdrowotnej  przez  Narodowy  Fundusz  Zdrowia,  zapraszania  do  udziału  w  rokowaniach,
składania ofert, powoływania i odwoływania komisji konkursowej oraz jej zadań.

4.1.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do ćwiczeń.

1.  Co to jest prawo?
2.  Jaka jest róŜnica między normą prawną, a źródłami prawa?
3.  Co to jest sankcja?
4.  Co to jest Konstytucja?
5.  Jakie znasz źródła prawa?
6.  Jaki znasz najwyŜszy organ ustawodawczy w Polsce?
7.  Jakie znasz ustawy dotyczące lekarzy?
8.  Jakie znasz ustawy dla zakładów opieki zdrowotnej?
9.  Jakie znasz ustawy dla świadczeniodawców Narodowego Funduszu Zdrowia?

4.1.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Dokonaj systematyki źródeł prawa:

Nazwa aktu

Organ stanowiący

Sposób publikacji

Konstytucja

Ustawa

Rozporządzenia

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) wyszukać informacje w Internecie i uzupełnić tabelę,
2) zaprezentować wyniki ćwiczenia.

WyposaŜenie stanowiska pracy:

−

literatura wskazana przez nauczyciela.

−

zestaw komputerowy z dostępem do Internetu,

Ćwiczenie 2

W wykropkowane miejsca wpisz odpowiednie ustawy dla:

−

lekarzy:

............................................................................................................................

−

wiadczeniodawców Narodowego Funduszu Zdrowia: ....................................................

−

zakładów opieki zdrowotnej:

...........................................................................................

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1)  wyszukać ustawy i rozporządzenia w Internecie,
2)  uzupełnić wykropkowane miejsca,
3)  zaprezentować wyniki ćwiczenia.

WyposaŜenie stanowiska pracy:

−

komputer z dostępem do Internetu.

4.1.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) wskazać organy stanowiące prawo?

2) określić, co ustala prawo?

3) określić sposób publikacji aktów prawnych?

4) sklasyfikować źródła prawa?

5) scharakteryzować rozporządzenie?

6) objaśnić róŜnicę między ustawą a rozporządzeniem?

7) określić akty normatywne pochodzące od organów wykonawczych?

8) określić podstawowe ustawy i rozporządzenia dotyczące słuŜby

zdrowia?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.2. Instytucje wpływające na politykę zdrowotną państwa

4.2.1. Materiał nauczania

Wśród podmiotów polityki zdrowotnej moŜna wyróŜnić organizacje międzynarodowe

o znaczeniu i zasięgu globalnym, organizacje regionalne oraz podmioty krajowe (narodowe).

wiatowa Organizacja Zdrowia WHO (ang. skrót World Health Organization) została

załoŜona  22.07.1946  r.  w  Nowym  Jorku  przez  Międzynarodową  Konferencję  Zdrowia.  Po
ratyfikowaniu  konwencji  przez  26  państw  ONZ,  WHO  w  1948  r.  przejęła  funkcje
Międzynarodowego  Biura  Higieny  Publicznej  i  Departamentu  Zdrowia  (UNRRA).
Członkami  tej  organizacji  są  państwa  członkowskie  ONZ,  a  jej  siedziba  znajduje  się
w Genewie.
Do zadań WHO naleŜą:

−

działalność na rzecz podnoszenia zdrowotności na świecie poprzez koordynowanie pracy
słuŜby zdrowia w międzynarodowym zakresie,

−

podnoszenie i harmonizowanie standardów w dziedzinie opieki zdrowotnej,

−

organizowanie pomocy technicznej, naukowej oraz związanej z kształceniem kadr dla
ochrony zdrowia,

−

organizowanie i wspieranie akcji mających na celu szerzenie oświaty sanitarnej,

−

upowszechnianie wiedzy o nowych zagraŜających zdrowiu zjawiskach.

Standardy dotyczące opieki zdrowotnej zajmują znaczącą pozycję w polityce społecznej

Unii Europejskiej.
Do najwaŜniejszych instytucji Unii Europejskiej, w ramach, których powstają podwaliny
europejskiej polityki zdrowotnej naleŜą Rada UE, Parlament Europejski, Komitet Społeczno-
-Ekonomiczny, Komisja Europejska, Rzecznik Praw Obywatelskich.

Do aktów prawnych, które zawierają regulacje dotyczące ochrony zdrowia naleŜą:

1)  Europejska karta społeczna oraz Protokół dodatkowy,
2)  Kodeks zabezpieczenia społecznego Rady Europy,
3)  Zrewidowany kodeks zabezpieczenia społecznego Rady Europy,
4)  Europejska  konwencja  o  prawach  człowieka  i  godności  istoty  ludzkiej  wobec

zastosowania biologii i medycyny oraz Protokół dodatkowy do Konwencji w sprawie
zakazu klonowania istot ludzkich.
Do krajowych tzw. wtórnych, czyli indukowanych (wykreowanych) podmiotów polityki

zdrowotnej zalicza się przede wszystkim państwo, którego obowiązki zaznaczają się
w następujących obszarach aktywności:

−

wskazywanie kierunków i priorytetów w polityce zdrowotnej,

−

tworzenie prawno–organizacyjnych zasad systemu ochrony zdrowia,

−

realizacja zadań z zakresu zdrowia publicznego (m.in. narodowe programy zdrowia,
promocja zdrowia, programy profilaktyki),

−

funkcje kontrolne dotyczące realizacji państwowych gwarancji w zakresie bezpieczeństwa
zdrowotnego obywateli i zgodności z prawem działania podmiotów systemu ochrony
zdrowia,

−

kształcenie i doskonalenie kadr medycznych oraz opracowywanie standardów
w kształceniu medycznym,

−

finansowanie i współfinansowanie badań naukowych oraz inwestycji w opiece zdrowotnej
o znaczeniu ogólnokrajowym i lokalnym,

−

ustalanie zasad nadawania statusu zakładom opieki zdrowotnej i określania standardów
ich wyposaŜenia oraz planowanie rozwoju szpitali,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

ustalanie standardów jakości usług medycznych oraz nadzór fachowy nad realizacją usług,

−

nadzór farmaceutyczny, epidemiologiczny i sanitarny.

Wśród państwowych ustawodawczych podmiotów polityki zdrowotnej wymienić naleŜy:

−

Parlament  –  jego  rola  polega  m.in.  na  określaniu  ogólnych  kierunków  rozwoju  polityki
zdrowotnej  oraz  tworzeniu  systemu  prawno-organizacyjnego,  a  przede  wszystkim  na
podejmowaniu  w  ramach  ustawy  budŜetowej  decyzji  o  wielkości  funduszy  zasilających
system.  Środki  te głównie słuŜą finansowaniu instytutów naukowo-badawczych i szpitali
klinicznych  Akademii  Medycznych,  resortowej  słuŜby  zdrowia  oraz  zakładów  opieki
zdrowotnej (poprzez samorządy lokalne i budŜety wojewódzkie).

−

Komisja Zdrowia – działa ona w ramach Sejmu.

−

Komisja Polityki Społecznej i Zdrowia – działa w Senacie, do jej zadań naleŜą m.in.
przygotowywanie stanowisk w sprawie ustaw uchwalanych przez Sejm oraz inicjowanie
projektów ustaw.

Wśród państwowych wykonawczych podmiotów polityki zdrowotnej wymienić naleŜy:

−

Ministerstwo Zdrowia – uczestniczy ono m.in. w kształtowaniu polityki zmierzającej do
zaspokojenia zdrowotnych potrzeb społeczeństwa, organizuje zamkniętą i otwartą opiekę
zdrowotną  oraz  działania  w  zakresie  profilaktyki,  diagnostyki  i  lecznictwa.  Realizuje
i koordynuje programy w dziedzinie polityki zdrowotnej.
Do  jego  waŜniejszych  zadań  naleŜą  sprawy  zdrowia  publicznego,  promocja  zdrowia
w róŜnych środowiskach, prewencja i zwalczanie chorób zakaźnych i walka z chorobami
epidemicznymi,  zapobieganie  zawodowym  zagroŜeniom  zdrowia,  higiena  publiczna.
Ponadto w gestii resortu znajduje się rehabilitacja medyczna i lecznictwo uzdrowiskowe,
wdraŜanie  przekształceń  systemowych  w  ochronie  zdrowia  oraz  współpraca
z organizacjami pozarządowymi zajmującymi się problematyką ochrony zdrowia.

−

Zakład  Ubezpieczeń  Społecznych  (ZUS)  –  jest  on  centralnym  organem  administracji
państwowej,  podlega  Ministrowi  Gospodarki,  Pracy  i  Polityki  Społecznej  i  wykonuje
zadania z zakresu ubezpieczeń społecznych.
Do  zadań  ZUS  określonych  w  ustawie  z  dnia  13.10.  1998  r. o  systemie  ubezpieczeń
społecznych  naleŜą  m.in.:  stwierdzanie  i  ustalanie  obowiązku  ubezpieczeń  społecznych,
ustalanie  uprawnień  do  świadczeń  z  ubezpieczeń  społecznych  oraz  wypłacanie  tych
ś

wiadczeń, kontrola orzecznictwa o czasowej niezdolności do pracy i inne.

Zakład  wykonuje  równieŜ  zadania  określone  w  innych  ustawach  lub  zlecone  przez  inne
instytucje,  np.  gromadzi  dane  osobowe  płatników  składek  dla  Narodowego  Funduszu
Zdrowia,  identyfikuje  składki  przesyłane  na  indywidualne  konta  w  Otwartych
Funduszach Emerytalnych.
Podobne  do  ZUS-u  zadania,  w  odniesieniu  do  ludności  rolniczej  wypełniają  Kasy
Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego.

−

Zakłady  opieki  zdrowotnej  –  są  one  wyodrębnionymi  organizacyjnie  zespołami  osób
i  środków  majątkowych,  utworzonymi  i  utrzymywanymi  w  celu  udzielania  świadczeń
zdrowotnych  i  promocji  zdrowia  oraz  prowadzenia  badań  naukowych  i  prac  badawczo-
rozwojowych a takŜe w celu realizacji zadań dydaktycznych i badawczych w powiązaniu
z udzielaniem świadczeń zdrowotnych i promocją zdrowia.

Zakładem opieki zdrowotnej jest:

−

szpital,  zakład  opiekuńczo-leczniczy,  zakład  pielęgnacyjno-opiekuńczy,  sanatorium,
prewentorium,  hospicjum  stacjonarne,  inny  nie  wymieniony  z  nazwy  zakład
przeznaczony  dla  osób,  których  stan  zdrowia  wymaga  udzielania  całodobowych  lub
całodziennych  świadczeń  zdrowotnych  w  odpowiednio  urządzonym,  stałym
pomieszczeniu,

−

przychodnia, ośrodek zdrowia, poradnia, ambulatorium, pogotowie ratunkowe,

−

medyczne laboratorium diagnostyczne,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

pracownia protetyki stomatologicznej i ortodoncji,

−

łobek, zakład rehabilitacji leczniczej,

−

ambulatorium lub ambulatorium z izbą chorych jednostki wojskowej, Policji, StraŜy
Granicznej, Państwowej StraŜy PoŜarnej, Biura Ochrony Rządu, Agencji
Bezpieczeństwa Wewnętrznego oraz jednostki organizacyjnej SłuŜby Więziennej,

−

stacja sanitarno-epidemiologiczna,

−

wojskowy ośrodek medycyny prewencyjnej,

−

jednostka organizacyjna publicznej słuŜby krwi,

−

inny zakład spełniający warunki określone w ustawie.

Wśród zakładów opieki zdrowotnej wyróŜnia się publiczne i niepubliczne.

Publiczne są jednostkami utworzonymi przez ministra lub centralny organ administracji

rządowej, wojewodę, jednostkę samorządu terytorialnego, publiczną uczelnię medyczną lub
publiczną uczelnię prowadzącą działalność dydaktyczną i badawczą w dziedzinie nauk
medycznych, Centrum Medyczne Kształcenia Podyplomowego.

Niepublicznym ZOZ-em jest jednostka utworzona przez kościół lub związek

wyznaniowy,  pracodawcę,  fundację,  związek  zawodowy,  samorząd  zawodowy  lub
stowarzyszenie,  a  takŜe  inną  krajową  albo  zagraniczną  osobę  prawną  lub  osobę  fizyczną
i spółkę nie mającą osobowości prawnej.

4.2.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do ćwiczeń.

1.  Jaki zasięg i znaczenie mają podmioty polityki zdrowotnej?
2.  Co oznacza skrót WHO?
3.  Jakie  znasz  najwaŜniejsze  instytucje  Unii  Europejskiej,  w  ramach,  których  powstają

podwaliny europejskiej polityki zdrowotnej?

4.  Jakie znasz państwowe ustawodawcze podmioty polityki zdrowotnej?
5.  Jakie znasz państwowe wykonawcze podmioty polityki zdrowotnej?
6.  Na jakie cele parlament przeznacza środki finansowe w ramach ustawy budŜetowej?
7.  Jaka moŜe być forma prawna zakładów opieki zdrowotnej?
8.  Jaki jest cel tworzenia zakładów opieki zdrowotnej?
9.  Co oznaczają skróty ZUS i KRUS?

4.2.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Dokonaj analizy zagadnień dotyczących instytucji wpływających na politykę zdrowotną

państwa.

Prawda (p) /

Fałsz (f)

Zdanie

........

Wśród podmiotów polityki zdrowotnej moŜna wyróŜnić organizacje międzynarodowe
o znaczeniu i zasięgu globalnym, do których naleŜy m.in. Światowa Organizacja Zdrowia
WHO.

........

Zakład opieki zdrowotnej jest centralnym organem administracji państwowej, podlega
Ministrowi Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej i wykonuje zadania z zakresu
ubezpieczeń społecznych.

........

Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego wykonują zadania z zakresu ubezpieczeń
społecznych w odniesieniu do ludności rolniczej.

........

Zakładem opieki zdrowotnej jest m. in. szpital, Ŝłobek, sanatorium.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

........

Publicznym  ZOZ–em  jest  jednostka  utworzona  przez  kościół  lub  związek  wyznaniowy,
pracodawcę,  fundację,  związek  zawodowy,  samorząd  zawodowy  lub  stowarzyszenie,
a  takŜe  inną  krajową  albo  zagraniczną  osobę  prawną  lub  osobę  fizyczną  i  spółkę  nie
mającą osobowości prawnej.

........

Podstawowym wykonawczym podmiotem w dziedzinie polityki zdrowotnej jest
Ministerstwo Zdrowia. Realizuje ono i koordynuje programy w dziedzinie polityki
zdrowotnej. Organizuje równieŜ zamkniętą i otwartą opiekę zdrowotną.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) przeczytać dokładnie pytania,
2) wpisać w miejsce kropek literkę P jeśli zdanie jest prawdziwe lub literkę F jeśli zdanie

jest fałszywe,

3) zaprezentować swoje wyniki.

WyposaŜenie stanowiska pracy:

−

foliogramy,

−

rzutnik,

−

poradnik dla ucznia,

−

zeszyt.

Ćwiczenie 2

RozwiąŜ poniŜszą krzyŜówkę.

1.  Inaczej podmioty krajowe.
2.  Przykład zakładu opieki zdrowotnej.
3.  Jedna z waŜniejszych instytucji Unii Europejskiej, w ramach, których powstają

podwaliny europejskiej polityki zdrowotnej.

4.  Państwowy ustawodawczy podmiot polityki zdrowotnej.
5.  Krajowy tzw. wtórny, czyli indukowany (wykreowany) podmiot polityki zdrowotnej.
6.  Europejski akt prawny o prawach człowieka i godności istoty ludzkiej wobec

zastosowania biologii i medycyny.

7. Wykonuje zadania z zakresu ubezpieczeń społecznych w odniesieniu do ludności

rolniczej.

8. Jaki moŜe być zakład opieki zdrowotnej (przymiotnik)?
9. Jest centralnym organem administracji państwowej, podlega Ministrowi Gospodarki,

Pracy i Polityki Społecznej i wykonuje zadania z zakresu ubezpieczeń społecznych.

10. Uchwala ustawy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Hasło: ...................................................

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1)  przeczytać dokładnie pytania,
2)  wpisać w miejsce kratek odpowiedzi,
3)  w  miejsce  kropek  pod tabelą wpisz po kolei litery z poszczególnych wierszy, w których

znajdują się pogrubione kratki,

4) porównać otrzymane wyniki.

WyposaŜenie stanowiska pracy:

−

krzyŜówka,

−

zeszyt,

−

literatura wskazana przez nauczyciela.

4.2.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) określić zadania Światowej Organizacji Zdrowia (WHO)?

2) scharakteryzować akty prawne zawierające regulacje dotyczące

ochrony zdrowia Unii Europejskiej?

3) określić rolę państwa w zakresie słuŜby zdrowia?

4) scharakteryzować państwowe ustawodawcze podmioty polityki

zdrowotnej?

5) scharakteryzować

państwowe

wykonawcze

podmioty

polityki

zdrowotnej?

6) określić zadania Zakładu Ubezpieczeń Społecznych?

7) określić przykłady zakładów opieki zdrowotnej?

8) objaśnić jaka jest róŜnica między Zakładem Ubezpieczeń Społecznych

a Kasą Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego?

9) określić jakie podmioty mogą utworzyć publiczny oraz niepubliczny

zakład opieki zdrowotnej?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.3. Podmioty prawne uprawnione do realizacji świadczeń

zdrowotnych

4.3.1. Materiał nauczania

Do podmiotów prawnych uprawnionych do realizacji świadczeń zdrowotnych naleŜą:

Osoby fizyczne wykonujące zawód medyczny

wiadczeń zdrowotnych mogą udzielać osoby fizyczne samodzielnie i prowadząc

działalność gospodarczą na własny rachunek, jak równieŜ na podstawie umów
cywilnoprawnych lub w ramach zatrudnienia pracowniczego.

Do osób fizycznych wykonujących zawód medyczny naleŜą:
Osoby fizyczne wykonujące zawód lekarza, które wykonują swój zawód na podstawie

ustawy z dnia z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodzie lekarza z późniejszymi zmianami.
Praktyki lekarskie mogą być prowadzone w formie indywidualnej lub indywidualnej
specjalistycznej, a takŜe grupowej jako spółka cywilna lub partnerska.

KaŜda z tych form wymaga uzyskania zezwolenia oraz wpisu do rejestru indywidualnych

praktyk lekarskich, indywidualnych specjalistycznych praktyk lekarskich prowadzonego
przez okręgową radę lekarską, właściwą ze względu na miejsce wykonywania praktyki
niezaleŜnie od obowiązku rejestracji spółki handlowej w Krajowym Rejestrze Sądowym.

Lekarz wykonujący indywidualną praktykę lekarską lub indywidualną specjalistyczną

praktykę lekarską moŜe zatrudniać osoby niebędące lekarzami do wykonywania czynności
pomocniczych (współpracy).

Zawarcie umowy o udzielanie świadczeń zdrowotnych przez lekarza, skutkuje nabyciem

statusu „lekarza ubezpieczenia zdrowotnego”. Nabycie tego statusu wiąŜe się z uzyskaniem
kompetencji do wystawiania szeregu dokumentów uprawniających do dalszych bezpłatnych
lub ulgowych świadczeń z ubezpieczenia.

Lekarzem ubezpieczenia zdrowotnego stanie się lekarz, który bezpośrednio zawarł

umowę z Narodowym Funduszem Zdrowia, wykonując zawód w ramach indywidualnej bądź
indywidualnej  specjalistycznej  praktyki  lekarskiej,  a  takŜe  wtedy,  gdy  jego  związek
z Funduszem jest pośredni tzn. wykonuje zawód w zakładzie opieki zdrowotnej lub w ramach
praktyki  grupowej  świadczeniodawcy,  który  zawarł  umowę  o  udzielanie  świadczeń
zdrowotnych  z  Funduszem.  Związek  ten  powstanie  równieŜ  wtedy,  gdy  lekarz  udziela
ś

wiadczeń zdrowotnych u innej osoby fizycznej, która uzyskała fachowe uprawnienia w tym

zakresie  i  udziela  ich  w  ramach  prowadzonej  działalności  gospodarczej  lub  teŜ  w  jednostce
budŜetowej,  posiadającej  w  strukturze  organizacyjnej  ambulatorium,  ambulatorium  z  izbą
chorych  lub  lekarza  podstawowej  opieki  zdrowotnej,  (w  której  gromadzony  jest  środek
specjalny  na  finansowanie  wydatków  związanych  z  udzieleniem  świadczeń  zdrowotnych).
Przy czym nie jest istotne, czy udzielane u innego świadczeniodawcy przez lekarza w ramach
wykonywania  zawodu  świadczenia  zdrowotne  są  refundowane  z ubezpieczenia zdrowotnego
– decyduje o tym sam fakt związania z podmiotem, który jest stroną kontraktu z Funduszem.

Usługi medyczne pielęgniarki i połoŜnej w formie praktyk indywidualnych lub

grupowych, które wykonują swój zawód na podstawie ustawy z dnia 5 lipca 1996 r.
o zawodach pielęgniarki i połoŜnej z późniejszymi zmianami.
Pielęgniarki i połoŜne mogą równieŜ pełnić praktykę specjalistyczną po uzyskaniu wpisu
odpowiednio

rejestru

indywidualnych

praktyk

albo

rejestru

indywidualnych

specjalistycznych praktyk prowadzonych przez okręgową radę pielęgniarek i połoŜnych
właściwą ze względu na miejsce wykonywania praktyki.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Za  równoznaczne  z  indywidualną  lub  specjalistyczną  praktyką  w  rozumieniu  ustawy  uwaŜa
się  wykonywanie  zawodu  pielęgniarki,  połoŜnej  poza  zakładem  opieki  zdrowotnej  na
podstawie umowy cywilnoprawnej.

Zawarcie umowy o udzielanie świadczeń zdrowotnych przez pielęgniarkę lub połoŜną

skutkuje nabyciem statusu „pielęgniarki, połoŜnej ubezpieczenia zdrowotnego”. Nabycie tego
statusu wiąŜe się z uzyskaniem kompetencji do wystawiania szeregu dokumentów
uprawniających do dalszych bezpłatnych lub ulgowych świadczeń z ubezpieczenia.
Średni personel ochrony zdrowia

Mogą oni udzielać świadczeń zdrowotnych refundowanych z ubezpieczenia, ale nie

mają moŜliwości zawarcia samodzielnie umowy z Narodowym Funduszem Zdrowia
i praktykują u innych świadczeniodawców.
Do średniego personelu ochrony zdrowia naleŜą:

Felczerzy, którzy wykonują swój zawód na podstawie ustawy z dnia 20 lipca 1950 r.

o zawodzie felczera.
Wykonywanie  zawodu  felczera  polega  na  udzielaniu  świadczeń  zdrowotnych  wobec
pacjentów nie wymagających specjalistycznej opieki lekarskiej, a w szczególności:

−

badaniu stanu zdrowia oraz rozpoznawaniu chorób i zapobieganiu im,

−

udzielaniu pomocy w stanach zagroŜenia Ŝycia i zdrowia,

−

wykonywaniu czynności z zakresu medycyny pracy, zapobieganiu i zwalczaniu chorób

zakaźnych,

−

stwierdzaniu zgonów,

−

udziale w procesie leczenia pod nadzorem lub przy współpracy z lekarzem.

WyŜej wymienione czynności wykonywane są przez felczera w publicznych zakładach

opieki zdrowotnej pod kierunkiem lekarza, w niepublicznych zakładach opieki zdrowotnej
samodzielnie lub teŜ w utworzonych punktach felczerskich samodzielnie.

Felczer uzyskuje status felczera ubezpieczenia zdrowotnego, jeŜeli wykonuje zawód

u  świadczeniodawcy,  z  którym  zawarto  umowę  o  udzielanie  świadczeń  zdrowotnych.
Zachodzi  to  w  przypadku  wykonywania  przez  niego  zawodu  pod  kierunkiem  lekarza
w  publicznym  ZOZ-ie  lub  gdy  wykonuje  zawód  samodzielnie  w  niepublicznym  zakładzie
opieki zdrowotnej.

Ustawodawca nie dopuścił moŜliwości zawarcia kontraktu o udzielanie świadczeń

zdrowotnych  bezpośrednio  przez  felczera  z  Funduszem.  Tym  samym  felczer  nie  ma
moŜliwości  stać  się  świadczeniodawcą  w  rozumieniu  ustawy  o  powszechnym ubezpieczeniu
w  Narodowym  Funduszu  Zdrowia.  Jedyną  moŜliwą  formą  udzielania  przez niego świadczeń
refundowanych  z  ubezpieczenia  jest  udzielanie  ich  u  innego  świadczeniodawcy  związanego
kontraktem  z  Funduszem  i  uzyskanie  w  sposób  pośredni  statusu  felczera  ubezpieczenia
zdrowotnego.  Tylko  w  ten  sposób  felczer  ma  moŜliwość  udzielania  refundowanych  przez
Fundusz  świadczeń  zdrowotnych,  jak  równieŜ  wystawiania  skierowań  i  zleceń,
np.  o  wydawanie  przedmiotów  ortopedycznych  i  środków  pomocniczych  refundowanych
pacjentom z ubezpieczenia zdrowotnego.
Wystawianie przez felczera recept refundowanych moŜliwe jest albo poprzez wystawianie ich
pod  patronatem  świadczeniodawcy  związanego  kontraktem  z  Funduszem,  albo  pod
warunkiem

zawarcia

specjalnej

umowy

upowaŜniającej

wystawiania

recept

refundowanych.

Diagności laboratoryjni, którzy wykonują zawód na podstawie ustawy z dnia

27 lipca 2001 r. o diagnostyce laboratoryjnej.
Diagnosta laboratoryjny jest uprawniony do wykonywania zabiegów i czynności
polegających na pobraniu od pacjenta materiału do badań laboratoryjnych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Czynności diagnostyki laboratoryjnej obejmują:

−

badania laboratoryjne, mające na celu określenie właściwości fizycznych, chemicznych

i biologicznych oraz składu płynów ustrojowych, wydzielin i tkanek pobranych dla celów
profilaktycznych, diagnostycznych i leczniczych lub sanitarno-epidemiologicznych,

−

badania laboratoryjne płynów ustrojowych, wydzielin i tkanek pobranych dla celów

profilaktycznych, diagnostycznych i leczniczych lub sanitarno-epidemiologicznych,

−

działania zmierzające do ustalenia zgodności tkankowej,

−

wykonywanie oceny jakości i wartości diagnostycznej badań oraz laboratoryjnej

interpretacji i autoryzacji wyniku badań,

−

działalność naukową i dydaktyczną prowadzoną w dziedzinie diagnostyki laboratoryjnej.

Prawo samodzielnego wykonywania czynności diagnostyki laboratoryjnej powstaje z chwilą
dokonania wpisu na listę diagnostów laboratoryjnych i złoŜenia ślubowania.

Czynności diagnostyki laboratoryjnej wykonywane są w medycznym laboratorium

diagnostycznym. Laboratorium jest zakładem opieki zdrowotnej. Dlatego teŜ kaŜdorazowo
ś

wiadczeniodawcą zawierającym kontrakt z Funduszem na udzielanie świadczeń z zakresu

diagnostyki laboratoryjnej będzie odpowiedni zakład opieki zdrowotnej, a nie diagnosta
laboratoryjny.
Grupowe praktyki lekarzy, pielęgniarek i połoŜnych

Zgodnie z art. 4 ustawy z dnia 30 sierpnia 1991 r. o zakładach opieki zdrowotnej

wiadczenia zdrowotne mogą być udzielane przez zakłady opieki zdrowotnej oraz przez

osoby fizyczne wykonujące zawód medyczny lub przez grupową praktykę lekarską, grupową
praktykę pielęgniarek, połoŜnych na zasadach określonych w odrębnych przepisach.
Grupowa praktyka pielęgniarek lub połoŜnych podobnie jak grupowa praktyka lekarska moŜe
być prowadzona wyłącznie w formie spółki cywilnej lub spółki partnerskiej.
Spółka partnerska to forma prowadzenia działalności gospodarczej, która została zastrzeŜona
przez kodeks spółek handlowych dla wykonywania wolnych zawodów. Zgodnie z kodeksem
spółek  handlowych  spółka  partnerska  jest  spółką  osobową,  nie  posiadającą  osobowości
prawnej,  co  jednak  nie  pozbawia  jej  zdolności  prawnej  i  zdolności  do  czynności  prawnych.
Zgodnie  z  treścią  art.  8  Kodeksu  Spółek  Handlowych,  będąc  tzw.  ułomną  osobą  prawną,
moŜe  we  własnym  imieniu  nabywać  prawa,  w  tym  własność  nieruchomości  i  inne  prawa
rzeczowe, zaciągać zobowiązania, pozywać i być pozywana. W polskim prawie wyróŜnia się
trzy kategorie podmiotów prawa: osoby prawne, osoby fizyczne i tzw. ułomne osoby prawne.
Inne osoby fizyczne

Do drugiej grupy świadczeniodawców w art. 5 ustęp 25 ustawy o powszechnym

ubezpieczeniu  w  Narodowym  Funduszu  Zdrowia  naleŜą  osoby  fizyczne,  które  uzyskały
fachowe  uprawnienia  do  udzielania  świadczeń  zdrowotnych  i  udzielają  ich  w  ramach
prowadzonej działalności gospodarczej.
Do katalogu podmiotów zaliczanych do tej grupy wchodzą m.in. podmioty realizujące usługi
zaopatrzenia  w  przedmioty  ortopedyczne  i  medyczne  środki  pomocnicze  oraz  wykonujące
czynności  techniczne  z  zakresu  protetyki  i  ortodoncji,  jak  równieŜ  świadczące  usługi
transportu  sanitarnego  innego  niŜ  określony  w  art.  4  pkt.  4  ustawy  z  dnia  25  lipca  2001  r.
o Państwowym Ratownictwie Medycznym.
Do  kręgu  tych  podmiotów  moŜna  zaliczyć  m.in.  uprawnionych  do  prowadzenia  rehabilitacji
magistrów rehabilitacji leczniczej lub fizykoterapii, psychologów lub inne osoby posiadające
wykształcenie  przydatne  przy  udzielaniu  świadczeń  zdrowotnych  w  zakresie,  w  jakim  mogą
samodzielnie ich udzielać.
Jednostki budŜetowe

Nowe pojęcie świadczeniodawcy objęło swym zakresem jednostkę budŜetową tworzoną

i nadzorowaną przez Ministra Obrony Narodowej, ministra właściwego do spraw
wewnętrznych lub Ministra Sprawiedliwości, posiadającą w strukturze organizacyjnej

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

ambulatorium,  ambulatorium  z  izbą  chorych  lub  lekarza  podstawowej  opieki  zdrowotnej,
w  której  gromadzony  jest  środek  specjalny  na  finansowanie  wydatków  związanych
z udzielaniem świadczeń zdrowotnych.
Zakłady  te  stanowią  własność  Skarbu  Państwa  lub  naleŜą  do  jednostek  samorządu
terytorialnego,  do  których  przy  wykonywaniu  umowy  stosuje  się  szczególny  reŜim
odpowiedzialności  deliktowej  za  szkody  wyrządzone  przez  funkcjonariuszy  państwowych
i samorządowych.

W związku z wejściem w Ŝycie nowej ustawy o powszechnym ubezpieczeniu

zdrowotnym  w  Narodowym  Funduszu  Zdrowia  nastąpiła  zmiana  ustawy  o  zakładach  opieki
zdrowotnej.  W  ustawie  tej  dodano  art.  50  a,  pozwalający  na  wyodrębnienie  „środka
specjalnego”  w  jednostkach  budŜetowych  tworzonych  i  nadzorowanych  przez  Ministra
Obrony  Narodowej,  ministra  właściwego  do  spraw  wewnętrznych  lub  Ministra
Sprawiedliwości,  które  posiadają  w  strukturze  organizacyjnej  ambulatorium,  ambulatorium
z izbą chorych lub lekarza podstawowej opieki zdrowotnej.
Forma  środka  specjalnego  obejmuje  środki  przeznaczone  wyłącznie  na  finansowanie
wydatków  związanych  z  udzielaniem  świadczeń  zdrowotnych z zakresu podstawowej opieki
zdrowotnej dla:

−

ołnierzy czynnej słuŜby wojskowej, emerytów i rencistów wojskowych, pracowników

wojska oraz członków ich rodzin,

−

poborowych i funkcjonariuszy Policji, StraŜy Granicznej, Biura Ochrony Rządu,
Państwowej StraŜy PoŜarnej, SłuŜby Więziennej, emerytów i rencistów oraz pracowników
cywilnych tych słuŜb, a takŜe ich rodzin.

Wśród jednostek, w których moŜe być gromadzony środek specjalny moŜna wymienić

m.in. jednostki wojskowe, zakłady karne, komendy wojewódzkie policji, szkoły policyjne
i straŜacki i inne.

4.3.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do ćwiczeń.

1.  Jakie znasz podmioty prawne uprawnione do realizacji świadczeń zdrowotnych?
2.  W jakiej formie lekarz moŜe pełnić praktykę lekarską?
3.  W jakiej formie połoŜna i pielęgniarka mogą pełnić praktykę?
4.  Jaka jest róŜnica między lekarzem a felczerem?
5.  Jakie znasz trzy kategorie podmiotów w polskim prawie?
6.  Jaka moŜe być forma prawna prowadzenia grupowych praktyk?
7.  Kim jest diagnosta laboratoryjny?
8.  Jaka  jest  forma  tzw.  środka  specjalnego  tworzonego  i  nadzorowanego  przez  Ministra

Obrony Narodowej?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.3.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Uzupełnij tekst dotyczący podmiotów prawnych uprawnionych do realizacji świadczeń

zdrowotnych – terminami ze słownika zamieszczonego na końcu.

Do podmiotów prawnych uprawnionych do realizacji świadczeń zdrowotnych naleŜą:

−

............................................................................................................................................

−

............................................................................................................................................

−

............................................................................................................................................

−

............................................................................................................................................

−

............................................................................................................................................

Ustawodawca  nie  dopuścił  moŜliwości  zawarcia  kontraktu  o  udzielanie  świadczeń
zdrowotnych bezpośrednio przez ............................... oraz .........................................................
z  Narodowym  Funduszem  Zdrowia, w tym celu wyodrębniono następującą grupę zawodową
tzw.  .........................................................................  Grupa  ta  moŜe  udzielać  świadczeń
zdrowotnych refundowanych z ubezpieczenia, ale praktykuje u innych świadczeniodawców.
Grupowa praktyka pielęgniarek lub połoŜnych podobnie jak grupowa praktyka lekarska moŜe
być  prowadzona  wyłącznie  w  formie  ...........................................................................lub
..........................................................

Słownik: spółka cywilna, osoby fizyczne wykonujące zawód medyczny, felczer,

grupowe praktyki lekarzy, pielęgniarek i połoŜnych, średni personel ochrony zdrowia,
jednostki budŜetowe, średni personel ochrony zdrowia, spółka partnerska, inne osoby
fizyczne, diagnosta ambulatoryjny.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1)  przeczytać dokładnie zdania,
2)  wybrać odpowiednie wyrazy i wpisać je w miejsce kropek,
3)  odczytać zdania,
4)  dokonać weryfikacji z innymi osobami.

WyposaŜenie stanowiska pracy:

−

poradnik dla ucznia,

−

zeszyt,

−

foliogramy,

−

rzutnik pisma.

Ćwiczenie 2

Rozpoznaj pojęcia dotyczące podmiotów prawnych uprawnionych do realizacji

wiadczeń zdrowotnych.

1) Felczer
2) Diagnosta

laboratoryjny

3) Spółka

partnerska

a) forma prowadzenia działalności gospodarczej, która została zastrzeŜona przez

kodeks spółek handlowych dla wykonywania wolnych zawodów.

b) transakcja kończąca się podpisaniem umowy.
c) udziela świadczenia zdrowotne wobec pacjentów nie wymagających

specjalistycznej opieki lekarskiej.

d) wykonuje zabiegi i czynności polegające na pobraniu od pacjenta materiału do

badań laboratoryjnych.

e) to spółka cywilna.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Odpowiedzi:

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1)  przeczytać pojęcia z kolumny lewej,
2)  przeczytać definicje z kolumny prawej,
3)  dobrać do pojęć z kolumny lewej odpowiednią definicję z kolumny prawej,
4)  porównać otrzymane wyniki.

WyposaŜenie stanowiska pracy:

−

poradnik dla ucznia,

−

zeszyt,

−

foliogramy,

−

rzutnik,

−

komputer z dostępem do Internetu.

4.3.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) objaśnić, jaka jest forma zawierania umów na świadczenia

zdrowotne?

2) określić

wymagania

organizacyjno-prawne

względem

osób

fizycznych, które chcą wykonywać zawód lekarza?

3) scharakteryzować podmioty prawne uprawnione do realizacji

wiadczeń zdrowotnych?

4) objaśnić, kto jest średnim personelem ochrony zdrowia?

5) określić jednostki, w których moŜe być gromadzony tzw. środek

specjalny?

6) określić kompetencje lekarza ubezpieczenia zdrowotnego?

7) określić kiedy powstaje prawo do samodzielnego wykonywania

czynności diagnostyki laboratoryjnej?

8) scharakteryzować czynności diagnosty laboratoryjnego?

9) scharakteryzować uprawnienia felczera?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.4. Zatrudnienie na umowę o pracę oraz na umowy

cywilnoprawne. Prawa i obowiązki pracownika. Prawa
pacjenta

4.4.1. Materiał nauczania

Pracownicy słuŜby zdrowia zatrudnieni na umowę o pracę podlegają przepisom kodeksu

pracy.

To właśnie kodeks pracy określa ich prawa i obowiązki.

Umowę o pracę zawiera się na czas nieokreślony, na czas określony lub na czas

wykonania określonej pracy, a takŜe na zastępstwo.
Umowa o pracę to dwustronne oświadczenie woli. Pracownik zobowiązuje się do
wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz
w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca – do zatrudniania
pracownika za wynagrodzeniem.

Zastąpienie umowy o pracę kontraktem oznacza przede wszystkim swobodę

kontraktową. Obie strony mogą ułoŜyć sobie współpracę w sposób dowolny, z czego
w praktyce w większym stopniu niŜ byli pracownicy zwykli korzystać byli pracodawcy.

Z punktu widzenia prawa, kontrakt stanowi diametralne przekształcenie łączącej strony

więzi prawnej tj. stosunek prawno-pracowniczy staje się stosunkiem cywilnoprawnym.
Co  się  z  tym  wiąŜe?  Dotychczasowy  pracownik  przestaje  być  stroną  podporządkowaną
i  zaleŜną  od  pracodawcy,  na  którym  ciąŜy  odpowiedzialność  za  pracownika  i  ryzyko
gospodarcze  działalności.  Na  kontrakcie  lekarz  podejmuje  pracę  na  własne  ryzyko,  za  którą
będzie  ponosił  pełną  odpowiedzialność.  Staje  się,  zatem  równorzędnym  partnerem,
traktowanym  przez  prawo  na  takich  samych  zasadach,  co  zatrudniający  go  podmiot,  więc
pozbawionym całego uprzywilejowania i ochrony, jakie zapewnia pracownikom prawo pracy.
Lekarzowi  wykonującemu  swój  zawód  w  ramach  jakiejkolwiek  umowy  o świadczenie usług
medycznych,  zawartej  z  zakładem  opieki  zdrowotnej,  bezpośrednio  z  Narodowym
Funduszem  Zdrowia,  czy  teŜ  z  innymi  podmiotami,  umowy  niebędącej  umową  o  pracę,
przysługiwać będą jedynie te uprawnienia, które zostaną ujęte w kontrakcie.

Uprawnienia przysługujące automatycznie po zawarciu umowy o pracę, a o jakie naleŜy

samemu zadbać negocjując kontrakt to:
Wynagrodzenie

Zaletą kontraktu dla obu stron jest pozbycie się wielu dodatkowych kosztów i obciąŜeń

związanych ze stosunkiem pracy, co dla lekarza oznacza najczęściej wzrost otrzymywanego
wynagrodzenia.

Biorąc pod uwagę zakres wykonywanych obowiązków, pełną odpowiedzialność cywilną

za  szkody  wyrządzone  przy  udzielaniu  świadczeń,  brak  dodatków  za  pracę  w  nocy  lub  za
godziny  nadliczbowe,  brak  odpraw,  nagród,  ekwiwalentów  itp.,  naleŜy  ubiegać  się
o  wynagrodzenie  na  odpowiednio  wysokim  poziomie  bądź  teŜ  postarać  się  wprowadzić  do
kontraktu  jakieś  dodatkowe  formy  gratyfikacji.  W  przypadku  pracy  na  własnych materiałach
i sprzęcie oraz we własnym gabinecie naleŜy właściwie skalkulować koszty eksploatacji, przy
czym  najlepiej  jest  od  razu  uwzględnić  kwestię  inflacji  cen  oraz  zmiany  przepisów,
stawiających  coraz  wyŜsze  wymagania  dotyczące  wyposaŜenia  medycznego  i  warunków
wykonywania  zawodu.  Ponadto  naleŜy  ustalić  termin,  miejsce  i  sposób  wypłaty,  a  takŜe
metodę  obliczania  wynagrodzenia.  PoŜądane  jest  równieŜ  ustanowienie  jakichkolwiek  form
zabezpieczenia  płatności.  Wynagrodzenie  kontraktowe  nie  podlega  szczególnej  ochronie,
takiej jak wynagrodzenie za pracę, chociaŜby w przypadku niewypłacalności pracodawcy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Stabilność

Strony kontraktu mogą swobodnie ustalać czas trwania umowy oraz okresy jej

wypowiedzenia.  Rozwiązanie  kontraktu  jest  zwykle  łatwiejsze  od  rozwiązania  umowy
o  pracę,  dlatego  waŜne  jest  jak  najdokładniejsze  określenie  przyczyn  uzasadniających
wypowiedzenie  kontraktu  bądź  rozwiązanie  go  bez  wypowiedzenia.  Szczególne  okresy
ochrony pracowników przed wypowiedzeniem i rozwiązaniem umowy, takie jak 4-letni okres
przedemerytalny, okres choroby lub urlopu nie są respektowane.
Czas pracy

Strony posiadają pełną swobodę regulacji. Nie obowiązują je normy określone

w kodeksie pracy ani w ustawie o zakładach opieki zdrowotnej. Czas pracy pracowników
zatrudnionych na umowę o pracę regulują w pierwszym rzędzie przepisy ustawy o zakładach
opieki zdrowotnej. Natomiast w zakresie przez nie nieuregulowanym, obowiązują przepisy
kodeksu pracy.

Czas pracy personelu medycznego ZOZ-u jest krótszy od czasu pracy ogółu

pracowników, określonego w kodeksie pracy, bo nie moŜe przekraczać 7 godzin 35 minut na
dobę  i  przeciętnie  37  godzin  55  minut  na  tydzień.  Pracownicy  techniczni,  obsługi
i  gospodarczy  mają  czas  pracy  taki  sam  jak  kodeksowy  tzn.  8  godzin  na  dobę  i  przeciętnie
40 godzin w przeciętnie pięciodniowym tygodniu pracy. ZOZ moŜe zastosować przedłuŜony
wymiar czasu pracy do 12 godzin na dobę ze względu na rodzaj pracy i jej organizację.
Skrócony wymiar czasu pracy dotyczy m. in. pracowników radiologii, radioterapii, medycyny
nuklearnej,  fizykoterapii,  cytopatologii,  medycyny  sądowej,  prosektoriów  i  wynosi  5  godzin
na dobę i przeciętnie 26

godzin i 15 minut na tydzień. Pracownicy niewidomi zatrudnieni na

stanowiskach wymagających kontaktu z pacjentami pracują 6 godzin na dobę i przeciętnie
31 godzin i 30 minut na tydzień.

wiadczenia kontraktowe mogą być udzielane bez względu na porę dnia i nocy,

a takŜe w niedzielę i święta, bez prawa do dni wolnych. Lekarz, negocjując warunki pracy,
powinien sam zadbać o swój czas wolny.
Urlopy i zwolnienia od pracy

Jeśli nie zostaną przewidziane w kontakcie, nie przysługują. Brak prawa do zwolnienia

od  pracy  staje  się  szczególnie  dotkliwy  w  przypadku  wystąpienia  okoliczności  niezaleŜnych
od  lekarza  np.  choroba.  Grozi  wówczas  nie  tylko  utrata  prawa  do  wynagrodzenia,  ale
i  odpowiedzialność  odszkodowawcza  za  nie  wywiązanie  się  z  umowy.  Na  lekarzu  ciąŜyć
będzie,  bowiem  obowiązek  powierzenia  wykonania  umowy  zastępcy,  za  wybór,  którego
będzie  ponosił  odpowiedzialność.  Wskazane  jest,  więc  uregulowanie  kwestii  zastępstw  oraz
dopilnowanie zapisania w kontrakcie prawa do urlopu i zwolnień z określonych przyczyn.
Ochrona pracy kobiet

Jeśli chodzi o urlop macierzyński i wychowawczy jest podobnie jak w przypadku

urlopów i zwolnień od pracy. Bez zapisania odpowiednich postanowień w kontrakcie zajdzie
konieczność znalezienia zastępcy. Nie obowiązują zakazy zatrudniania kobiet przy pracach
szczególnie

uciąŜliwych

lub

szkodliwych

dla

zdrowia,

zakazy

zatrudniania

w  godzinach  nadliczbowych  i  w  porze  nocnej  kobiet  w  ciąŜy  lub  sprawujących  opiekę  nad
dzieckiem.  Okresy  ciąŜy  i  porodu  nie  będą  podlegały  szczególnej  ochronie  przed
rozwiązaniem  stosunku  pracy  –  wręcz  przeciwnie:  przerwy  w  świadczeniu  usług
spowodowane  tymi  zdarzeniami  mogą  być  uznane  za  waŜny  powód  uzasadniający
rozwiązanie kontraktu.
Podnoszenie kwalifikacji

Druga strona kontraktu nie jest zobowiązana do ułatwienia lekarzowi podnoszenia jego

kwalifikacji. W tej kwestii niezbędne są odpowiednie zapisy w umowie, aby lekarz mógł
podnosić swe kwalifikacje bez obowiązku wyszukiwania zastępcy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zgodnie z przepisami kodeksu pracy pracodawca jest obowiązany ułatwiać pracownikom
podnoszenie kwalifikacji zawodowych (art. 17 i 103 Kodeksu Pracy).
Odpowiedzialność

Lekarz podpisujący kontrakt powinien mieć świadomość tego, Ŝe jego odpowiedzialność

za  wyrządzone  szkody  nie  będzie  ograniczona,  jak  w  przypadku  pracownika,  do  wysokości
3  miesięcznego  wynagrodzenia  (art.  119  i  120  Kodeksu  Pracy).  Będzie  ponosił
odpowiedzialność  pełną  i  solidarną  z  podmiotem  kontraktującym  usługi.  Pojawia  się,  więc
kwestia  ubezpieczenia  odpowiedzialności  cywilnej  lekarza.  RównieŜ  spory  dotyczące
wywiązywania się stron z kontraktu będą rozpatrywane nie przez sądy pracy, lecz przez sądy
cywilne  lub  gospodarcze.  W  związku  z  tym  lekarz  dochodzący  swoich  roszczeń  nie  będzie
korzystał  ze  zwolnienia  z  opłaty  za  pozew  i  wielu  innych  przywilejów  procesowych
przewidzianych przez prawo procesowe dla pracownika.

W odróŜnieniu od zatrudnienia na podstawie umowy o pracę, zatrudnienie lekarzy na

umowy cywilnoprawne w publicznych zakładach opieki zdrowotnej podlega przepisom prawa
o zamówieniach publicznych oraz przepisom kodeksu cywilnego.
Prawa pacjenta

Prawem pacjenta jest uprawnienie przysługujące w równym stopniu kaŜdemu

człowiekowi z tytułu korzystania ze świadczeń zdrowotnych.
W  polskim  systemie  prawnym  prawa  pacjenta  są  rozproszone  w  wielu  aktach  prawnych,
często  wynikają  z  przepisów  nakładających  obowiązki  na  róŜne  podmioty  uczestniczące
w udzielaniu świadczeń zdrowotnych i z tego powodu są przez pacjentów nie zawsze znane,
czy w naleŜyty sposób rozumiane.
Prawa pacjenta w polskim systemie ochrony zdrowia

W ustawodawstwie polskim nie ma jednolitego aktu prawnego, który by określał

w sposób jednoznaczny i usystematyzowany wszystkie prawa osób korzystających z usług
medycznych i opieki zdrowotnej.

W polskim systemie opieki zdrowotnej prawa pacjenta zostały ujęte w Konstytucji RP

(art. 68) z dnia 2 kwietnia 1997 roku oraz w kilku ustawach, tj.:

−

z dnia 30 sierpnia 1991 r. o zakładach opieki zdrowotnej,

−

z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego,

−

z dnia 26 października 1995 r. o pobieraniu i przeszczepianiu komórek, tkanek
i narządów,

−

z dnia 5 lipca 1996 r. o zawodach pielęgniarki i połoŜnej,

−

z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodzie lekarza.
Wszystkie wymienione wyŜej akty prawne składają się na tzw.: Kartę Praw Pacjenta.

Akta prawa międzynarodowego

Do podstawowych aktów prawa międzynarodowego dotyczących praw pacjenta naleŜą:

−

Powszechna Deklaracja Praw Człowieka przyjęta przez Zgromadzenie Ogólne ONZ
w 1948 roku.

−

Pakt Praw Obywatelskich i Pakt Praw Ekonomicznych, Socjalnych i Kulturowych
przyjęte przez Zgromadzenie Ogólne ONZ w 1966 roku.

−

Konwencja Praw Dziecka uchwalona przez Zgromadzenie Ogólne ONZ w 1989 roku.
Dokumentami prawa międzynarodowego dotyczącymi zagadnień związanych z ochroną

zdrowia i prawami pacjentów są rezolucje i deklaracje Światowej Organizacji Zdrowia. TakŜe
Konwencja  o  Ochronie  Praw  Człowieka  i  Godności  Istoty  Ludzkiej  Wobec  Zastosowań
Biologii  i  Medycyny  przyjęta  przez  Radę  Europy  w  1997  roku  porusza  wiele  spraw
z dziedziny ochrony zdrowia.

DuŜy wpływ na ochronę praw pacjenta ma Światowe Stowarzyszenie Medyczne, które

uchwaliły znaczną liczbę deklaracji poruszających tematykę ochrony zdrowia np.: Deklaracja
Lizbońska o prawach pacjenta; Helsińska o eksperymentach medycznych na ludziach.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Główne prawa pacjenta zostały zagwarantowane przez prawo międzynarodowe

w Deklaracji Praw Pacjenta przyjętej przez Światową Organizację Zdrowia.
NaleŜą do nich:

−

prawo do poszanowania swojej osoby,

−

prawo do informacji o stanie zdrowia i procesie leczenia oraz wyraŜania zgody na
określone działania lecznicze,

−

poszanowanie prywatności i godności osobistej,

−

ochrona zdrowia na poziomie odpowiadającym działaniom przyjętym w dziedzinie
prewencji i ochrony zdrowia,

−

poszanowanie integralności fizycznej i psychicznej oraz zapewnienia poczucia
bezpieczeństwa,

−

prawo do ulgi w cierpieniach, odpowiedniego traktowania w stanach terminalnych,
godnej śmierci.
KaŜdy pacjent powinien znać swoje prawa i umieć z nich korzystać. W razie

zawinionego  naruszenia  wyŜej  wymienionych  praw  pacjenta,  poszkodowany  pacjent  moŜe
wystąpić  do  sądu  z  wnioskiem  o  zasądzenie  zadośćuczynienia  pienięŜnego  za  doznaną
krzywdę,  zgodnie  z  art.  448  kodeksu  cywilnego.  W  razie  naruszenia  praw  pacjenta  do
umierania  w  spokoju  i  godności  z  wnioskiem  o  zasądzenie  w  trybie  wymienionego  artykułu
kodeksu cywilnego odpowiedniej sumy pienięŜnej moŜe wystąpić najbliŜszy członek rodziny
pacjenta,  przy  czym  kwota  ta  zostaje  zasądzona  na  wskazany  przez  wnioskodawcę  cel
społeczny.

4.4.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do ćwiczeń.

1.  Co to jest umowa o pracę?
2.  Co to jest kontrakt?
3.  Jakie znasz rodzaje umów o pracę?
4.  Do czego zobowiązują się: pracownik oraz pracodawca podpisując umowę o pracę?
5.  Jakie  uprawnienia  przysługują  osobie  automatycznie  po  zawarciu  umowy  o  pracę,

a o jakie musi sam zadbać negocjując kontrakt odnośnie wynagrodzenia?

6. Jakie uprawnienia przysługują osobie automatycznie po zawarciu umowy o pracę,

a o jakie musi sam zadbać negocjując kontrakt odnośnie czasu pracy?

7. Jakie uprawnienia przysługują osobie automatycznie po zawarciu umowy o pracę,

a o jakie musi sam zadbać negocjując kontrakt w związku z urlopem i zwolnieniem od
pracy?

8. Jakie uprawnienia przysługują osobie automatycznie po zawarciu umowy o pracę,

a o jakie musi sam zadbać negocjując kontrakt odnośnie odpowiedzialności?

9. Jakie uprawnienia przysługują osobie automatycznie po zawarciu umowy o pracę,

a o jakie musi sam zadbać negocjując kontrakt odnośnie moŜliwości podnoszenia swoich
kwalifikacji?

10. Czym jest prawo pacjenta?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.4.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Sporządź dla siebie umowę o pracę na czas określony (7 miesięcy od dnia jej zawarcia).

Zatrudnienie na stanowisku analityk medyczny w Szpitalu w Warszawie, ul. Jasna 3. Wymiar
czasu pracy: cały etat, wynagrodzenie brutto: 2500 zł.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1)  wyszukać w Internecie wzory umów o pracę,
2)  sporządzić w edytorze tekstu umowę o pracy na czas określony,
3)  zwróć uwagę na estetykę i odpowiednio sformatować tekst umowy,
4)  wydrukować umowę i zaprezentować swoją pracę.

WyposaŜenie stanowiska pracy:

−

kodeks pracy,

−

zestaw komputerowy z dostępem do Internetu i z edytorem tekstu,

−

białe kartki A4 i drukarka.

Ćwiczenie 2

Porównaj umowę o pracę z kontraktem (umową cywilnoprawną).

Zagadnienie

Umowa o pracę

Kontrakt

Przepisy regulujące

Rodzaj umowy

Wynagrodzenie

Czas pracy

Urlopy i zwolnienia od pracy

Ochrona pracy kobiet

Podnoszenie kwalifikacji

Odpowiedzialność

Zastanów się i w formie pisemnej odpowiedz na następujące pytanie: Która z form
zatrudniania pracownika słuŜby zdrowia jest dla niego korzystniejsza i dlaczego?

.............................................................................................................................................

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) wyszukać i porównać przepisy dotyczące umowy o pracę oraz umowy cywilnoprawnej –

w odniesieniu do pracowników słuŜby zdrowia,

2) zastanowić się i napisać, która z form zatrudnienia pracownika słuŜby zdrowia jest dla

niego korzystniejsza,

3) zaprezentować swoją pracę.

WyposaŜenie stanowiska pracy:

−

literatura wskazana przez nauczyciela,

−

zestaw komputerowy z dostępem do Internetu.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 3

Prawa pacjenta wynikające z następujących ustaw:

a) z dnia 30 sierpnia 1991 r. o zakładach opieki zdrowotnej:

−

.....................................................................................................................................................................................

−

.....................................................................................................................................................................................

−

......................................................................................................................................................................................

b) z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego:

−

......................................................................................................................................................................................

−

......................................................................................................................................................................................

−

......................................................................................................................................................................................

c) z dnia 26 października 1995 r. o pobieraniu i przeszczepianiu komórek,

tkanek i narządów:

−

.....................................................................................................................................................................................

−

.....................................................................................................................................................................................

−

.....................................................................................................................................................................................

d) z dnia 5 lipca 1996 r. o zawodach pielęgniarki i połoŜnej:

−

.....................................................................................................................................................................................

−

.....................................................................................................................................................................................

−

.....................................................................................................................................................................................

e) z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodzie lekarza

−

.....................................................................................................................................................................................

−

.....................................................................................................................................................................................

−

.....................................................................................................................................................................................

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) wyszukać wskazane ustawy i wypisać prawa pacjenta,
2) zaprezentować na forum klasy swoje wyniki.

WyposaŜenie stanowiska pracy:

−

zestaw komputerowy z dostępem do Internetu.

4.4.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) określić, jakim przepisom podlegają osoby zatrudnione na umowę

o pracę oraz w formie kontraktu w słuŜbie zdrowia?

2) scharakteryzować formę zawarcia umowy o pracę?

3) scharakteryzować formy zatrudnienia pracowników słuŜby zdrowia?

4) scharakteryzować

uprawnienia

przysługujące

automatycznie

po zawarciu umowy o pracę?

5) objaśnić o co naleŜy zadbać negocjując kontrakt?

6) określić akty prawne składające się na tzw. Kartę Praw Pacjenta?

7) określić prawa pacjenta wynikające z róŜnych aktów prawnych

w polskim systemie ochrony zdrowia ?

8) określić prawa pacjenta zagwarantowane w Deklaracji Praw Pacjenta

przyjętej przez Światową Organizację Zdrowia?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.5. Wybrane fragmenty strategii rządowej, a w szczególności

Narodowego Programu Zdrowia

4.5.1. Materiał nauczania

Polska wchodziła w okres przemian ustrojowych w szczególnie trudnej sytuacji

zdrowotnej społeczeństwa. U progu lat 90 wskaźniki stanu zdrowia ludności były
zdecydowanie niekorzystne, w porównaniu do rozwiniętych krajów Europy.

W 1990 r., w odpowiedzi na strategię Światowej Organizacji Zdrowia „Zdrowie dla

wszystkich”,  opracowano  w  Polsce,  po  raz  pierwszy,  Narodowy  Program  Zdrowia  (NPZ).
Była  to  pierwsza  próba  zjednoczenia  wysiłków  róŜnych  resortów,  instytucji  centralnych,
organizacji  pozarządowych  oraz  społeczności  lokalnych  wokół  ochrony,  utrzymania
i poprawy zdrowia społeczeństwa.

Dokonujące się w ostatniej dekadzie zmiany polityczne, ekonomiczne i społeczne niosły

ze sobą nie tylko nowe wyzwania i nowe moŜliwości, ale takŜe zagroŜenia dla zdrowia wielu
ludzi. Powodowało to konieczność nowelizacji NPZ, której dokonano w 1993 i 1996 roku.

W ostatnich latach przeprowadzono analizę oczekiwanych efektów i korzyści

zdrowotnych  wynikających  z  realizacji  NPZ.  Wykazała  ona  wzrost  przeciętnego  dalszego
trwania  Ŝycia  i  zmniejszające  się  zagroŜenie  chorobami  układu  krąŜenia.  Równocześnie
poziom  niektórych  wskaźników  (np.  umieralności  niemowląt)  osiągnięto  wcześniej  niŜ
planowano.  Nadal  jednak  dzieli  nas  znaczny  dystans  od  krajów  Unii  Europejskiej,  co
wskazuje  na  potrzebę  dalszych,  intensywnych  działań  dla  poprawy  zdrowia  społeczeństwa.
SłuŜyć  ma  temu  m.in.  kontynuacja  realizacji  NPZ,  z  udziałem  wszystkich  sektorów
gospodarki,  jednostek  samorządu  terytorialnego,  organizacji  pozarządowych,  organizacji
religijnych i wszystkich obywateli.

Monitoring NPZ prowadzony od roku 1998 wykazał, Ŝe niektóre z celów operacyjnych

mimo  osiągniętych  pozytywnych  wyników  musi  być  kontynuowana  nadal,  niektóre  z  celów
muszą  być  zmodyfikowane.  Natomiast  zmiany  demograficzne  i  ekonomiczne  skłaniają  do
dodania nowych celów dotyczących ludzi starszych, problemów macierzyństwa i zwiększenia
dzietności polskich małŜeństw.

Jednym z podstawowych celów powinno być wyrównywanie róŜnic terytorialnych

i  społecznych  w  zakresie  sytuacji  zdrowotnej.  SłuŜyć  temu  będzie  powszechny  bezpłatny
dostęp  do  powszechnego  standardu  badań  profilaktycznych  i  udostępnienie  posiadanej
i  tworzonej  przez  samorządy  infrastruktury  słuŜącej  budowaniu  i  umacnianiu  zdrowia.
Proponuje  się  wzmocnienie  roli  jednostek  samorządu  terytorialnego  i  działań  społeczeństwa
obywatelskiego,  wykorzystania  „biznesu  dla  zdrowia”  a  więc  producentów  artykułów
prozdrowotnych dla sportu powszechnego i szeroko pojętej higieny.

Obecna, czwarta juŜ wersja NPZ na lata 2005–2015, powstała w okresie po wdroŜeniu

wielu reform: administracyjnej, ochrony zdrowia, ubezpieczeń społecznych, systemu
edukacji, które w kolejnych latach podlegały kolejnym modyfikacjom.

Generalnie, koncepcja NPZ jest zgodna z merytorycznymi załoŜeniami programu Unii

Europejskiej,  dotyczącego  monitorowania  stanu  zdrowia  (Decyzja  1400/1997/WE)  oraz
nowej  strategii  zdrowia  publicznego  zaproponowanej  przez  Komisję  Europejską  określonej
m.in.  w  programie  Zdrowia  Publicznego  i  wystąpieniach  programowych  Komisarzy
ds. Zdrowia i Konsumentów UE.

Narodowy Program Zdrowia, opracowany w początku XXI wieku, określa główne

kierunki polityki zdrowotnej państwa, co nadaje mu szczególną rangę w stosunku do innych
programów oraz stwarza szansę na bardziej skuteczną realizację jego zadań.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Parlament i Rząd Polski przyjęły w ostatnich latach szereg regulacji prawnych,

opracowując i wdraŜając m.in. następujące strategie:

−

Strategia Rozwoju Ochrony Zdrowia w Polsce na lata 2007–2013,

−

Strategia rozwiązywania problemów alkoholowych na lata 2006–2010,

−

Narodowy Program Profilaktyki i Leczenia Chorób Układu Sercowo-Naczyniowego na
lata 2006–2008,

−

Program zwalczania korupcji: Strategia Antykorupcyjna – II etap,

−

Narodowy Program Zwalczania Chorób Nowotworowych.

Podstawowym warunkiem osiągnięcia celu strategicznego i celów operacyjnych NPZ jest

włączenie się do jego realizacji wielu działów administracji rządowej i funkcjonujących w ich
ramach instytucji, organizacji pozarządowych, a przede wszystkim samorządów
i społeczności lokalnych.

Coraz większe znaczenie w realizacji zadań zawartych w NPZ zaczyna teŜ pełnić

Narodowy Fundusz Zdrowia. Rolą rządu jest tworzenie warunków i wspomaganie tych
działań. Tylko wspólnym wysiłkiem i przy ścisłym współdziałaniu moŜna poprawić stan
zdrowia Polaków, a tym samym jakość ich Ŝycia.

4.5.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do ćwiczeń.

1.  Co to jest Narodowy Program Zdrowia?
2.  W którym roku Polska po raz pierwszy opracowała Narodowy Program Zdrowia?
3.  Jakie były główne zadania pierwszego Narodowego Programu Zdrowia?
4.  Co wykazał monitoring Narodowego Programu Zdrowia prowadzony od roku 1998?
5.  Z  jakimi  strategiami  Unii  Europejskiej  musi  być  zgodna  koncepcja  Narodowego

Programu Zdrowia?

6.  Jaka jest rola rządu w zakresie ochrony zdrowia?
7.  Jakie są obecnie zadania Narodowego Programu Zdrowia?
8.  Jakie strategie realizuje rząd w zakresie ochrony zdrowia?

4.5.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Scharakteryzuj główne załoŜenia strategii rządowych w zakresie ochrony zdrowia.

Strategia

ZałoŜenia

Rozwoju Ochrony Zdrowia w Polsce na lata 2007–2013:

Rozwiązywania problemów alkoholowych na lata 2006–2010:

Narodowy Program Profilaktyki i Leczenia Chorób Układu Sercowo-
Naczyniowego na lata 2006–2008:

Program zwalczania korupcji: Strategia Antykorupcyjna – II etap:

Narodowy Program Zwalczania Chorób Nowotworowych:

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1)  znaleźć stronę Ministerstwa Zdrowia i wyszukać strategie,
2)  wpisać do tabeli główne załoŜenia strategii,
3)  zaprezentować na forum klasy swoje wyniki.

WyposaŜenie stanowiska pracy:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

zestaw komputerowy z dostępem do Internetu,

−

foliogramy,

−

rzutnik,

−

literatura wskazana przez nauczyciela.

Ćwiczenie 2

Rozpoznaj pojęcia dotyczące Narodowego Programu Zdrowia.

1) Narodowy Program

Zdrowia

2) Program zwalczania

korupcji

3) Narodowy Fundusz

Zdrowia

a)  nie realizuje zadań zawartych m.in. w Narodowym Programie Zdrowia.
b)  określa główne kierunki polityki zdrowotnej państwa.
c)  transakcja  kończąca  się  podpisaniem  umowy  na  świadczenie  usług

medycznych.

d) to Strategia Antykorupcyjna mająca na celu m.in. zapobieganie

zjawiskom korupcji i wdroŜenie mechanizmów umoŜliwiających jej
skuteczne przeciwdziałanie.

e) realizuje zadania zawarte m.in. w Narodowym Programie Zdrowia.

Odpowiedzi:

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1)  przeczytać pojęcia z kolumny lewej oraz definicje z kolumny prawej,
2)  dobrać do pojęć z kolumny lewej odpowiednią definicję z kolumny prawej,
3)  porównać otrzymane wyniki.

WyposaŜenie stanowiska pracy:

−

literatura wskazana przez nauczyciela,

−

foliogramy,

−

rzutnik pisma.

4.5.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) scharakteryzować sytuację w Polsce związaną z ochroną zdrowia?

2) objaśnić w jakim celu wdroŜono w Polsce Narodowy Program

Zdrowia?

3) określić instytucje i podmioty, które włączyły się w realizację

Narodowego Programu Zdrowia w 1990 roku?

4) określić główne załoŜenia: Strategii Rozwoju Ochrony Zdrowia

w Polsce na lata 2007–2013?

5) scharakteryzować główne załoŜenia: Strategii rozwiązywania

problemów alkoholowych na lata 2006–2010?

6) określić załoŜenia Narodowego Programu Profilaktyki i Leczenia

Chorób Układu Sercowo-Naczyniowego na lata 2006–2008?

7) scharakteryzować główne załoŜenia: Strategii Antykorupcyjnej –

II etap?

8) określić główne załoŜenia: Narodowego Programu Zwalczania

Chorób Nowotworowych?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.6. System ubezpieczeń zdrowotnych w Polsce

4.6.1. Materiał nauczania

Z dniem 1.04.2003 r. wprowadzono zmiany dotyczące powszechnego obowiązku

ubezpieczenia zdrowotnego (Dz. U. z 2003r. Nr 45, poz. 391 z późniejszymi zmianami).

Ubezpieczenie zdrowotne oparto na następujących na zasadach:

−

równego traktowania obywateli oraz solidarności społecznej,

−

zapewnienia ubezpieczonemu swobodnego dostępu do świadczeń zdrowotnych i wolnego
wyboru świadczeniodawcy.
Ubezpieczenia

zdrowotne

wprowadzono

celu

zapewnienia

pracownikom

i  uprawnionym  członkom  ich  rodzin  (np.  uczącym  się  dzieciom)  świadczeń  zdrowotnych
w przypadku choroby, urazu, ciąŜy, porodu i połogu. Mają one na celu zachowanie zdrowia,
zapobieganie  chorobom,  wczesne  wykrywanie  chorób,  leczenie  oraz  ograniczanie
i zapobieganie niepełnosprawności.

Składkę na ubezpieczenie zdrowotne płaci, co miesiąc pracownik, a do Zakładu

Ubezpieczeń  Społecznych  odprowadza  ją  pracodawca.  Środki  te  przekazywane  są  do
Narodowego Funduszu Zdrowia, który finansuje działalność szpitali i przychodni zdrowia. To
właśnie  składka  na  ubezpieczenie  zdrowotne  jest  głównym  źródłem  przychodów  Funduszu.
Określona wysokość składki w 2007 roku to 9% podstawy wymiaru.

Dla pracownika podstawą wymiaru jest wynagrodzenie brutto pomniejszone o składki na

ubezpieczenie społeczne (emerytalne, rentowe, chorobowe). Składka na ubezpieczenie
zdrowotne podlega odliczeniu od podatku dochodowego od osób fizycznych do wysokości
7,75% podstawy, a pozostałą część jest potrącana z wynagrodzenia pracownika.

Narodowy Fundusz Zdrowia jest państwową jednostką organizacyjną posiadającą

osobowość prawną. Działalność swoją prowadzi na podstawie ustawy i statutu nadanego
przez Prezesa Rady Ministrów. Siedzibą Funduszu jest Warszawa. W skład Funduszu
wchodzą: centrala i oddziały wojewódzkie.

Pracodawca rozlicza i opłaca naleŜne składki według przepisów wynikających z ustawy.

NaleŜność  z  tytułu  składek  przekazywana  jest  za  pośrednictwem  banku  lub  urzędu
pocztowego  na  specjalnie  do  tego  przeznaczonych  drukach.  Wraz  z  przekazaniem  składki
płatnik  składek  przesyła  do  ZUS  deklarację  rozliczeniową  oraz  imienne  raporty  płatnika
składek.
Przykład obliczenia składki na ubezpieczenie zdrowotne:
Pan Jan zatrudniony jest na umowę o pracę. W styczniu 2007 r. jego wynagrodzenie wynosiło
1000 zł brutto.
Polecenie: Oblicz składkę na ubezpieczenie zdrowotne potrąconą i odliczoną.
a)  przychód: 1000 zł brutto
b)  wysokość potrąceń na ubezpieczenia społeczne:
emerytalna: 9,76% * 1000 zł = 97,60 zł
rentowa: 6,50% * 1000 zł = 65,00 zł
chorobowa: 2,45% * 1000 zł = 24,50 zł
Razem potrącenia na ubezpieczenia społeczne: 187,10 zł

−

podstawa wymiaru składki: 1000 zł – 187,10 zł = 812,90 zł

−

składka na ubezpieczenie zdrowotne odliczona od podatku dochodowego od osób
fizycznych: 7,75% * 812,90 = 63,00zł

−

składka na ubezpieczenie zdrowotne potrącona z wynagrodzenia:
1,25% * 812,90 = 10,16zł

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

W sumie składka na ubezpieczenie zdrowotne potrącona z wynagrodzenia pracownika
wynosi: 9% * 812,90 = 73,16zł

4.6.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do ćwiczeń.

1.  Jaka ustawa reguluje przepisy dotyczące ubezpieczenie zdrowotnego?
2.  Jakie znasz zasady, na których oparto ubezpieczenie zdrowotne?
3.  Jakie są etapy niezbędne do obliczenia składki na ubezpieczenie zdrowotne?
4.  Jakie składki płacone są przez pracownika na ubezpieczenie społeczne?
5.  Ile wynosi składka na ubezpieczenie zdrowotne odliczona od podatku w 2007 roku?
6.  Ile wynosi składka na ubezpieczenie zdrowotne płacona od dochodu w 2007 roku?
7.  Kto opłaca składkę na ubezpieczenie zdrowotne?
8.  Jakie jest główne źródło przychodów Narodowego Funduszu Zdrowia?
9.  Jakie deklaracje przesyłane są do Zakładu Ubezpieczeń Zdrowotnych?

4.6.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Dokonaj analizy zagadnień związanych z systemem ubezpieczeń zdrowotnych.

Prawda (p) /

Fałsz (f)

Zdanie

.........

Składki na ubezpieczenie społeczne obejmują składkę na ubezpieczenie zdrowotne
i emerytalne.

.........

Powszechny obowiązek ubezpieczenia zdrowotnego oparty jest na zasadzie równego
traktowania obywateli, solidarności społecznej oraz zapewnienia ubezpieczonemu
swobodnego dostępu do świadczeń zdrowotnych.

.........

Ubezpieczenia

zdrowotne

wprowadzono

celu

zapewnienia

pracownikom

i uprawnionym członkom ich rodzin (np. uczącym się dzieciom) świadczeń zdrowotnych
w przypadku choroby, urazu, ciąŜy, porodu i połogu.

.........

Składka na ubezpieczenie zdrowotne podlega odliczeniu od podatku dochodowego od
osób fizycznych do wysokości 8,75% podstawy, a pozostałą część jest potrącana
z wynagrodzenia pracownika.

.........

Narodowy Fundusz Zdrowia jest prywatną jednostką organizacyjną posiadającą
osobowość prawną.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) przeczytać dokładnie zdania w tabelce,
2) wpisać w miejsce kropek literkę P jeśli zdanie jest prawdziwe lub literkę F jeśli zdanie

jest fałszywe,

3) porównać otrzymane wyniki.

WyposaŜenie stanowiska pracy:

−

poradnik dla ucznia,

−

foliogramy,

−

rzutnik pisma.

Ćwiczenie 2

Oblicz składkę na ubezpieczenie zdrowotne potrąconą z wynagrodzenia i odliczoną od

podatku dochodowego od osób fizycznych. Pani Anna zatrudniona jest na umowę o pracę
w Szpitalu Powiatowym. W lutym 2007 roku jej wynagrodzenie wynosiło 1400 zł brutto.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) obliczyć składkę na ubezpieczenie zdrowotne odliczoną od podatku dochodowego od

osób fizycznych,

2) obliczyć składkę na ubezpieczenie zdrowotne potrąconą z wynagrodzenia,
3) zaprezentować wyniki ćwiczenia.

WyposaŜenie stanowiska pracy:

−

poradnik dla ucznia,

−

foliogramy,

−

rzutnik pisma,

−

kalkulator.

4.6.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) wskazać instytucję, do której odprowadza składkę na ubezpieczenie

zdrowotne pracownik?

2) określić instytucję, do której składki odprowadza osoba prowadząca

działalność rolniczą?

3) określić cel opłacania ubezpieczenia zdrowotnego?

4) określić jak często opłacana jest składka na ubezpieczenie zdrowotne?

5) określić wysokość składek na ubezpieczenie społeczne?

6) określić łączną wysokość składki na ubezpieczenie zdrowotne

w 2007 roku?

7) określić, za pośrednictwem jakich instytucji przekazywane są

naleŜności z tytułu składek na ubezpieczenie zdrowotne?

8) obliczyć składkę na ubezpieczenie zdrowotne?

9) scharakteryzować rolę i zadania Narodowego Funduszu Zdrowia?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.7. Mechanizmy konkurencji. Struktury działania organizacji na

rynku wytwórstwa usług medycznych

4.7.1. Materiał nauczania

Mechanizmy konkurencji

Producenci i handlowcy konkurują między sobą o klientów, konsumenci o towary,

przedsiębiorcy o moŜliwość obniŜenia kosztów i poprawy jakości produkcji, a pracownicy
o miejsca pracy.

Wzajemne relacje, jakie występują między podmiotami rynku, wymagają wyjaśnienia

trzech podstawowych elementów rynku, jakimi są: popyt, podaŜ i cena.

Popyt jest to ilość towaru, jakie nabywcy gotowi są zakupić przy róŜnych poziomach cen,

w określonym czasie i na określonym rynku, przy załoŜeniu, Ŝe inne czynniki (inne niŜ cena)
pozostają stałe.

Czynniki pozacenowe wpływające na popyt:

−

liczba nabywców i ich dochody,

−

reklama,

−

zmiany cen dóbr i usług komplementarnych oraz substytucyjnych,

−

czynniki niewymierne, takie jak: gusty, moda, religia.

Jednak większość klientów, przy podejmowaniu decyzji o zakupie, kieruje się ceną

rynkową towaru.

Cena to wyraŜona w jednostkach pienięŜnych wartość wymienna towaru, która oznacza

ilościowy stosunek wymiany jednego towaru na inny.

Cena odgrywa bardzo waŜną rolę w relacjach między podmiotami. Tak waŜną, Ŝe

ekonomiści sformułowali dwa waŜne prawa rządzące zachowaniami konsumentów
i producentów: prawo popytu i prawo podaŜy. Są one aktualne do dziś.

Prawo popytu głosi, Ŝe wzrostowi cen towarzyszy spadek wielkości popytu, a spadkowi

ceny towarzyszy wzrost wielkości popytu, przy załoŜeniu, Ŝe inne czynniki pozacenowe
wpływające na popyt, nie zmieniają się.

PodaŜ jest to ilość dóbr i usług zaoferowanych do sprzedaŜy na danym rynku, przy danej

cenie i w określonym czasie, przy załoŜeniu, Ŝe czynniki pozacenowe pozostają stałe.

Czynniki pozacenowe wpływające na podaŜ:

−

ceny czynników produkcji,

−

technologia produkcji,

−

liczba producentów,

−

warunki finansowe.

Prawo podaŜy głosi, Ŝe wyŜszej cenie rynkowej towaru odpowiada większa jego ilość

dostarczana na sprzedaŜ przy załoŜeniu, Ŝe inne czynniki pozacenowe wpływające na podaŜ,
nie zmieniają się.

PodaŜ, popyt i cena tak wzajemnie na siebie wpływają, aby została osiągnięta równowaga

rynkowa. Mówi się wtedy o funkcjonowaniu mechanizmu rynkowego.

Mechanizm rynkowy to procesy wzajemnego dopasowywania się wielkości popytu

i podaŜy za pomocą ceny, w celu osiągnięcia równowagi rynkowej. JeŜeli popyt równa się
podaŜy przy danej cenie to cenę tę nazywamy ceną równowagi rynkowej, a o rynku mówi się,
Ŝ

e osiągnął równowagę. Stan równowagi rynkowej nie jest zjawiskiem trwałym. Często rynek

danego dobra czy usługi jest niezrównowaŜony. Mogą pojawić się niedobory lub nadwyŜki.
W tej sytuacji mechanizm rynkowy wykorzystując prawo popytu i podaŜy likwiduje
niedobory i nadwyŜki.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Aby mechanizm działał sprawnie konieczne jest spełnienie trzech podstawowych

warunków:

−

funkcjonuje własność – konieczne jest określenie, kto jest właścicielem i jakie są jego
uprawnienia (chodzi tu głównie o własność prywatną),

−

występuje wolność samodzielnego dokonywania wyboru,

−

istnieje kapitał – czyli pieniądz inwestowany w celu osiągnięcia zysku.

Kiedy mechanizm konkurencji działa sprawnie reguluje w pełni wymianę towarów

i  usług.  Wytwórcy   i  odbiorcy  dóbr  konsumpcyjnych  oraz  narzędzi  produkcji  konkurując
i pertraktując między sobą uzgadniają moŜliwie najkorzystniejsze dla siebie ceny, po których
dokonuje  się  wymiana.  W  ten  sposób  spontanicznie  koordynowane  są  plany  i  działania
uczestników rynku. Konkurencja prowadzi, zatem do osiągnięcia równowagi w gospodarce.

Właściciele czynników konkurują, aby otrzymać jak najwyŜszą zapłatę za ich wynajęcie,

na  przykład  pracownicy  o  jak  najwyŜszą  płacę.  Przedsiębiorcy  z  kolei  konkurują,  aby  jak
najmniej  za  nie  zapłacić.  Powracając  do  wspomnianych  pracowników,  w  efekcie
najwydajniejsi  z  nich  trafią  do  pracodawców,  którzy  mogą  najwięcej  im  zaoferować,  czyli
najlepiej wykorzystać ich zdolności.

W ten sposób konkurencja staje się mechanizmem zapewniającym najefektywniejsze

wykorzystanie  zasobów  gospodarczych.  Jednocześnie  za  jej  pośrednictwem  rynek  decyduje
natomiast,  co,  jak  i  gdzie  będzie  produkowane.  Sprawnie  reguluje  takŜe  podział  dochodów
jego uczestników. ZaleŜą one wyłącznie od efektów wymiany dóbr i  przepływów czynników
produkcji.

Aby mechanizm konkurencji mógł skutecznie działać kaŜdy musi mieć moŜliwość

swobodnego  na  nim  działania.  Osoby  pragnące  załoŜyć  nowe  przedsiębiorstwo  lub  zmienić
profil juŜ istniejącego nie mogą napotykać barier, na przykład w postaci obowiązku uzyskania
koncesji  bądź  administracyjnego  zezwolenia.  Konkurencja  moŜe  być  ograniczona  takŜe  bez
ingerencji  władz.  Skrajnym  przypadkiem  jest  monopol,  gdy  jej  całkowicie  brak.  Rynek

opanowany jest przez jedno przedsiębiorstwo, które dyktuje swoje warunki wymiany,
w szczególności ceny, kontrolując praktycznie całą podaŜ rynkową danego dobra. Z sytuacją
pośrednią mamy do czynienia przy konkurencji monopolistycznej, gdy na rynku jest kilku
producentów dominujących, mających z racji swej pozycji wpływ na sytuację rynkową w tym
na ceny.

Na rynku wyróŜnić moŜna stosunki wymienne tzw. negocjacyjne oraz równoległe, czyli

konkurencyjne. W przypadku rynku usług medycznych istnieją zarówno stosunki wymiany
jak i równoległe pomiędzy podmiotami. Problem jednak polega na specyfice stosunków
rynkowych zachodzących w ramach rynku usług medycznych.

Według Ph. Kotlera o wymianie moŜna mówić wówczas, gdy:

−

istnieją co najmniej dwie strony wymiany,

−

kaŜda ze stron posiada coś, co stanowi wartość dla drugiej strony,

−

kaŜda ze stron potrafi się porozumieć i dostarczyć produkt,

−

kaŜda ze stron ma moŜliwość przyjęcia lub odrzucenia oferty,

−

kaŜda ze stron wierzy, Ŝe jest rzeczą właściwą i wskazaną utrzymywanie kontaktów
z drugą stroną.
W przypadku usług medycznych nie moŜna mówić o spełnieniu wszystkich wyŜej

wymienionych warunków np. brak moŜliwości odrzucenia oferty przez pacjenta w trakcie
cięŜkiej choroby.

Specyfika usług medycznych polega na:

−

zróŜnicowaniu dostawców świadczeń zdrowotnych,

−

występowaniu dodatkowego podmiotu w procesie wymiany pomiędzy dostawcami
ś

wiadczeń a ich konsumentami,

−

zróŜnicowanych sposobach rozliczeń pomiędzy stronami transakcji.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Stosunki wymiany zachodzące pomiędzy dostawcami usług medycznych a pacjentami,

podlegają znacznej specyfice, która polega na:

1. ograniczeniach w podejmowaniu decyzji wyboru przez pacjentów, związane z:

−

ograniczonym dostępem do specjalistów i badań (skierowania),

−

specyfiką usług medycznych jako usług profesjonalnych, w przypadku których
wiedza pacjentów jest ograniczona, a tym samym ich samodzielne decyzje
uzaleŜnione są od opinii i decyzji lekarzy,

2. sposobie przepływu środków finansowych pomiędzy dostawcą a pacjentem. Na rynku

usług  medycznych  funkcjonują  dwie  grupy  dostawców  świadczeń,  sektor  publiczny
oraz sektor niepubliczny (prywatny). Świadczenia sektora publicznego finansowane są
z  Narodowego  Funduszu  Zdrowia,  zaś  świadczenia  prywatne  finansowane  są
z budŜetów gospodarstw domowych,

3. zakresie interwencji państwa i jej oddziaływania na świadczeniobiorców.

Pacjent nie podejmuje więc decyzji o wyborze określonego rodzaju usługi specjalistycznej
bez konsultacji z lekarzem. Warianty wolnego wyboru specjalisty są moŜliwe w sektorze
prywatnym, gdzie pacjent moŜe bezpośrednio skierować się po poradę specjalisty.

WaŜną cechą specyficzną rynku usług medycznych w sektorze publicznym jest często

odwrócenie relacji pomiędzy popytem i podaŜą usług.
W  rzeczywistości  istnieją  duŜe  róŜnice  pomiędzy  popytem  potencjalnym,  wyznaczanym
przez  rzeczywiste  potrzeby  pacjentów,  a  popytem  realnym,  wyznaczonym  rzeczywistą
wykonaną  liczbą  świadczeń.  Rozdźwięk  ten  powoduje  istnienie  znacznej  ilości
niezaspokojonych potrzeb pacjentów.
W  przypadku  finansowania  świadczeń  ze  środków  publicznych,  pomiędzy  dostawców
a  odbiorców  włączyć  naleŜy  dodatkowy  podmiot,  jakim  jest  Narodowy  Fundusz  Zdrowia.
Pacjent  nie  jest  bezpośrednim  płatnikiem  za  świadczenia  uzyskiwane  w  placówkach  słuŜby

zdrowia. Za usługi te płaci NFZ. Ten sposób przepływu środków finansowych powoduje
znaczne zaburzenia w procesie wymiany, jak np.

−

pacjent nie jest traktowany jak klient, co odbija się na jakości świadczonych usług,

−

pacjent nie decyduje o kierowaniu środków do wybranych przez siebie lekarzy czy

placówek, decyzję za niego podejmują urzędnicy,

−

ograniczone zasoby finansowe NFZ powodują wprowadzenie limitów przyjęć,

−

oferta świadczeń placówek medycznych jest zaleŜna od podpisanych z NFZ umów na

procedury medyczne, brak umowy wyłącza daną procedurę z oferty świadczeń placówki.
Wskazane powyŜej aspekty ograniczają stosunki wymiany między podmiotami rynku.

Nabywca  nie  jest  płatnikiem,  oferta  usługodawcy  i  jej  jakość  nie  zaleŜy  od  niego,  tylko  od
trzeciej  strony,  czyli  od  NFZ  oraz  od  samorządu,  czyli  organizatora  opieki  medycznej  na
danym  terenie.  Placówka  medyczna  jest  jedynie  wykonawcą  świadczeń  oraz  jednostką
w  sensie  organizacyjnym.  Niezakłócone  stosunki  wymiany  odbywają  się  tylko  w  sektorze
prywatnym usług medycznych.

W przypadku usług medycznych bardzo duŜe znaczenie ma zakres interwencji państwa.

Specyfika udziału tego czynnika w rynku usług medycznych wynika nie tylko z finansowania
ś

wiadczeń zdrowotnych, ale równieŜ z organizowania tych świadczeń na danym terenie.

Sprawowana kiedyś przez władze państwowe i samorządowe funkcja płatnika i organizatora
ś

wiadczeń została rozdzielona. Funkcje płatników odpowiedzialnych za bieŜące wydatki na

zakup świadczeń przejął Narodowy Fundusz Zdrowia.

Wspomniane instytucje finansują usługi medyczne. Natomiast na organizatorach

wiadczeń, czyli władzach wojewódzkich, powiatowych i gminnych jako właściciela

placówek spoczywa obowiązek finansowania remontów czy inwestycji. Właściciele placówek
odpowiedzialni są równieŜ za ich ewentualne zadłuŜenie.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Struktury działania organizacji na rynku wytwórstwa usług medycznych

Zarówno kupujący jak i sprzedający szukają informacji na rynku o innych kupujących

i sprzedających, dlatego Ŝe zjawiskiem nieodłącznie związanym z rynkiem jest konkurencja,
która definiowana jest jako proces przedstawiania korzystniejszych ofert.

Konkurencja nie zachodzi pomiędzy kupującymi i sprzedającymi. Ma miejsce w ramach

obu  tych  grup  tj.  kupujący  konkurują  z  innymi  kupującymi,  a  sprzedający  z  innymi
sprzedającymi.  Klienci  konkurują  z  innymi  klientami  o  towary  i  usługi,  a  sprzedawcy
pomiędzy sobą o klientów.

Na rynku usług medycznych konkurencja nie jest pojęciem nowym. W poprzednim

systemie gospodarki scentralizowanej w zakresie finansowania ochrony zdrowia, pomimo, Ŝe
strumień środków przeznaczany był odgórnie i nie wiązał się z liczbą i jakością
wykonywanych zadań, pomiędzy placówkami słuŜby zdrowia trwała konkurencja o środki
z ministerstwa, zaś pomiędzy pacjentami o umieszczenie w danym szpitalu czy na oddziale.

Oprócz dostępu do środków finansowych placówki walczyły między sobą o dostęp do

aparatu władzy i jej ośrodków, gdyŜ stanowiło to istotną przewagę konkurencyjną. Innymi
atutami konkurencyjnymi była wielkość organizacji, mierzona liczbą zatrudnionych oraz
wielkością posiadanej bazy, a takŜe aspekt geograficzny, np. jeden zakład w województwie.

Obecnie w gospodarce rynkowej, w zakresie stosunków konkurencyjnych specyfika

rynku usług medycznych polega na:

−

zróŜnicowaniu intensywności konkurencji ze względu na formę własności podmiotu
i sposób finansowania świadczeń – publiczne i prywatne,

−

zróŜnicowaniu intensywności konkurencji ze względu na specjalizację podmiotów, czym
wyŜsza specjalizacja, tym mniejsza konkurencja,

−

zróŜnicowaniu konkurencji ze względu na rodzaj podmiotu, tj. usługodawcy,
usługobiorcy (ograniczona dostępność świadczeń zdrowotnych),

−

sposobie postrzegania konkurencji, wynikającym z mentalności kadry kierowniczej, ich
poglądów i ideologii,

−

dwóch poziomach konkurowania ze strony świadczeniobiorców: konkurencja o środki
(monopol nabywcy) oraz konkurencja o finalnych nabywców,

−

wyróŜnieniu poziomów konkurencji: pomiędzy prywatnymi dostawcami usług oraz
pomiędzy prywatnymi a publicznymi dostawcami usług.

Konkurencja na quasi rynku usług medycznych ma róŜne oblicza i moŜna ją rozpatrywać
z róŜnego punktu widzenia. Przykładowy jej schemat prezentuje rysunek 1.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. 1. Schemat konkurencji na rynku usług medycznych. [2, s. 443]

O trwaniu placówki słuŜby zdrowia na rynku decyduje kontrakt z Narodowym

Funduszem Zdrowia. NFZ ma więc pozycję monopolistyczną w stosunku do usługodawców
i występując w takiej roli jest „panem” bytu rynkowego dla placówek publicznych.

W ujęciu ekonomicznym sposób finansowania słuŜby zdrowia nosi znamiona systemu

centralnego  rozdzielnictwa  środków  i  jako  taki  nie  moŜe  rodzić  zdrowej  konkurencji
pomiędzy  podmiotami.  Umowy  podpisane  z  NFZ  stanowią  formę  przydzielania  udziałów
w  rynku  świadczeń  i  ogólnej  sumie  środków  publicznych  przeznaczonych  na  opiekę
zdrowotną.

Pole walki konkurencyjnej o:

- zawarcie korzystniejszych kontraktów

dostęp do lepszego segmentu pacjentów

Inni nabywcy świadczeń

tzw. „trzeci płatnicy”

Ubezpieczenia zdrowotne

Narodowy Fundusz Zdrowia

Sektor prywatny

Konkurencja

w sektorze

Pole walki konkurencyjnej o:
-

pacjentów

umowy z odbiorcami
instytucjonalnymi

rodki publiczne

rodki od tzw. „trzecich

płatników”

Sektor publiczny

Konkurencja

w sektorze

Pole walki konkurencyjnej o:
-

rodki publiczne w

ramach specjalizacji
i poziomów
referencyjnych

pacjentów i dodatkowe
ś

rodki (dopłaty)

umowy z innymi
zakładami publicznymi

Pole walki konkurencyjnej o:

pacjentów

dodatkowe środki
(dopłaty)

rodki publiczne

Pacjenci

Pole walki konkurencyjnej o dostęp do

odpowiedniej jakości i ilości

nieodpłatnych świadczeń

medycznych

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zgodnie z teorią ekonomii, konkurencja jest źródłem powstawania i rozwoju

mechanizmu selekcji sprzedawców. Na rynku usług medycznych proces selekcji będzie inny,
niŜ na rynkach wolnokonkurencyjnych.

JuŜ dziś obserwuje się przedłuŜanie przez NFZ i samorządy bardzo złego stanu

niektórych placówek, które bez pomysłów i zaangaŜowania przeŜywają kolejny rok.

Nie zmieniła się sytuacja, jeśli chodzi o konkurowanie za pomocą posiadanej

infrastruktury  technicznej,  dobrych  warunków  lokalowych  czy  jakości  opieki.  NaleŜy  jednak
pamiętać,  Ŝe  obecna  sytuacja  wywołuje  bardzo  niekorzystny  objaw,  z  jednej  strony
wyposaŜenie  i  jakość  są  cenione  zarówno  przez  płatników,  jak  i  pacjentów,  z  drugiej  zaś
strony  wyposaŜenie,  infrastruktura  czy  dobrzy  lekarze  stanowią  duŜy  koszt  utrzymania
placówki, co w istotny sposób obniŜa ich pozycję konkurencyjną w negocjacjach z NFZ.

Nowym wyznacznikiem konkurencyjności placówek medycznych są zdolności ich

menedŜerów. W odróŜnieniu jednak od minionego systemu gospodarki scentralizowanej,
chodzi o zdolności w dziedzinie zarządzania i negocjacji.

Rozczarowanie budzi jednak utrzymujące się zjawisko konkurencji występującej

pomiędzy pacjentami. Dotyczy ona dostępu do specjalistów i wynika z niedostatecznych
ś

rodków finansowych przeznaczanych na ten cel. Pacjenci dalej zabiegają o umieszczenie w

konkretnym szpitalu czy na danym oddziale, ale w warunkach obecnych funkcjonują często
oficjalne cenniki, co stanowi dodatkowy dochód placówek.

Innym istotnym czynnikiem ograniczającym konkurencję na rynku usług medycznych

jest tworzenie sieci dostawców. Na rynku usług medycznych silnie rozwinie się konkurencja
o  skierowania.  Jedną  z  metod  tej  konkurencji  moŜe  być  płacenie  odstępnego  za  pozyskanie
dochodów  z  tytułu  kierowania  pacjenta  do  danego  zakładu.  Inną  metodą  będzie  tworzenie
takich  rozwiązań,  aby  z  tytułu  skierowania  pacjenta  zarówno  lekarz  kierujący,  jak
i udzielający świadczeń, czerpali korzyści finansowe.

Działanie w warunkach konkurencji jest, zatem nieodzowne równieŜ dla rynku usług

medycznych.
Konkurencja jest poŜądanym zjawiskiem na rynku usług medycznych, poniewaŜ:

−

jest zjawiskiem niezbędnym do jego prawidłowego funkcjonowania,

−

placówki słuŜby zdrowia powinny przystosować się do działania w warunkach
konkurencji, mając na to odpowiedni czas, komplet przepisów i rozporządzeń oraz środki,

−

jednostkom nierentownym trzeba zapewnić moŜliwość kontrolowanego opuszczenia
rynku, tak aby upadek nie powodował marnotrawstwa publicznych pieniędzy,

−

powinny powstać przejrzyste wyznaczniki konkurencyjności placówki słuŜby zdrowia
w relacjach z NFZ, oparte na konkurencji cenowej oraz aspektach jakościowych,

−

placówki powinny dąŜyć do minimalizacji konkurencji w tych obszarach, gdzie moŜe ona
okazać się rujnująca, tworząc alianse strategiczne i porozumienia, specyfika konkurencji
na rynku usług medycznych nie powinna prowadzić do rywalizacji, ale do współdziałania
w osiągnięciu wspólnych celów.
Jeszcze kilka lat temu dominował pogląd, Ŝe na rynku usług medycznych o konkurencji

moŜna mówić tylko w kontekście sektora prywatnego. Dzisiaj większość zdaje sobie sprawę,
Ŝ

e konkurencja dotyczy całego rynku usług medycznych. Placówki medyczne są juŜ dla siebie

konkurencją, tym silniejszą i bardziej bezwzględną, im bliŜej są siebie połoŜone. Coraz
częściej menedŜerowie słuŜby zdrowia rezygnują z bezkonfliktowego współdziałania na rzecz
ostrej rywalizacji, która najczęściej przejawia się w zatrzymywaniu za wszelką cenę
pacjentów oraz jak najrzadszym korzystaniu z usług lepiej uposaŜonej konkurencji.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.7.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do ćwiczeń.

1.  Jak brzmi prawo popytu i prawo podaŜy?
2.  Jak cena wpływa na popyt i podaŜ?
3.  O co konkurują właściciele czynników produkcji?
4.  Jakie występują ograniczenia konkurencji?
5.  Kto finansuje świadczenia sektora publicznego oraz niepublicznego?
6.  Jakie są zalety z pojawienia się konkurencji na rynku?
7.  Czy występuje zjawisko konkurencji między pacjentami?
8.  Co decyduje o trwaniu danej placówki na rynku usług medycznych?
9.  Jak wyglądała sytuacja finansowania słuŜby zdrowia w gospodarce scentralizowanej?
10.  Jakie są wyznaczniki konkurencyjności placówek medycznych?

4.7.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Uzupełnij tekst z zakresu mechanizmu konkurencji między podmiotami świadczącymi

usługi medyczne – terminami ze słownika zamieszczonego na końcu.

Konkurencja to proces przedstawiania korzystniejszych .......................................................
Konkurencja zachodzi pomiędzy.......................................... i ................................................
Reprezentują ich odpowiednio..................................................... i  .......................................
O trwaniu placówki słuŜby zdrowia na rynku decyduje ........................................... zawarty
z ....................................................................................................................................  – ma,
więc pozycję............................................................................................................................
Jeszcze  kilka  lat  temu  dominował  pogląd,  Ŝe  na  rynku  usług  medycznych  o  konkurencji
moŜna mówić tylko w kontekście sektora...............................................................................
Dzisiaj konkurencja dotyczy całego rynku .............................................................................

Słownik: usług medycznych, kupującymi, prywatnego, placówki medyczne, Narodowym

Funduszem Zdrowia, ofert, monopolistyczną, sprzedającymi, kontrakt, pacjenci

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1)  przeczytać dokładnie zdania,
2)  uzupełnić opis, korzystając ze słownika zamieszczonego na końcu,
3)  odczytać zdania,
4)  dokonać weryfikacji z innymi osobami.

WyposaŜenie stanowiska pracy:

−

foliogramy,

−

rzutnik,

−

poradnik dla ucznia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 2

Zaproponuj działania pozacenowe, jakie mogą zastosować publiczne zakłady opieki

zdrowotnej, aby były bardziej konkurencyjne na rynku usług medycznych?

......................................................................................................................................
......................................................................................................................................

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) zapisać przykłady w zeszycie,
2) zaprezentować rozwiązanie.

WyposaŜenie stanowiska pracy:

−

foliogramy,

−

rzutnik,

−

literatura wskazana przez nauczyciela.

Ćwiczenie 3

Sklasyfikuj podmioty występujące na rynku usług medycznych.

Strona popytu

Strona podaŜy

1.  Szpital zakupił leki.
2.  Pacjent korzysta z usług szpitala wojewódzkiego.
3.  Szpital korzysta z usług prywatnej firmy gastronomicznej.
4.  Pani Anna wezwała pogotowie do chorego dziecka.
5.  Szpital świadczy usługi okulistyczne.
6.  Pogotowie ratunkowe zakupiło specjalistyczną aparaturę.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) przyporządkować do odpowiedniej kolumny podanych pod tabelą uczestników rynku po

stronie popytu i po stronie podaŜy,

2) zaprezentować rozwiązanie.

WyposaŜenie stanowiska pracy:

−

literatura wskazana przez nauczyciela.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.7.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) określić, kiedy występuje cena równowagi?

2) scharakteryzować czynniki pozacenowe wpływające na popyt

i podaŜ?

3) objaśnić istotę mechanizmu rynkowego?

4) określić istotę usług medycznych?

5) objaśnić, jaki jest zakres interwencji państwa w usługi medyczne?

6) wskazać podmioty konkurujące na rynku?

7) określić w ramach jakich grup zachodzi konkurencja na rynku usług

medycznych?

8) objaśnić działania pozacenowe stosowane przez zakłady opieki zdrowotnej,

aby być bardziej konkurencyjnymi na rynku usług medycznych?

9) określić

pole

walki

konkurencyjnej

sektorze

prywatnym

i publicznym?

10) scharakteryzować schemat konkurencji na rynku usług medycznych?

11) scharakteryzować korzyści z pojawienia się konkurencji na rynku usług

medycznych?

12) określić w jaki sposób placówki medyczne konkurują między sobą?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.8. Źródła i sposoby finansowania świadczeń zdrowotnych

4.8.1. Materiał nauczania

Powszechnie stosowane sposoby finansowania placówek medycznych:

Opłacanie na podstawie budŜetu historycznego
Jednostka otrzymuje budŜet wynikający z kosztów poniesionych w latach poprzednich,

niezaleŜnie od liczby przyjętych pacjentów i wyniku finansowego szpitala. System ten jest
administrowany, a nie zarządzany, dlatego do jego prowadzenia nie są potrzebne kwalifikacje
menedŜerskie.
Zaletą tego systemu jest poczucie stabilności i poczucie niskiego kosztu utrzymania.

Wady systemu:

−

opłacanie na podstawie budŜetu historycznego,

−

brak motywacji do podnoszenia efektywności,

−

długie leczenie nieskomplikowanych schorzeń,

−

wzrost liczby szpitali i łóŜek szpitalnych oraz przerosty zaludnienia,

−

motywacja do podraŜania leczenia oraz spadek jakości usług.

Teoretycznie najkorzystniejszym zachowaniem w takiej sytuacji byłoby nie

przyjmowanie pacjentów i wykazywanie braku kosztów oraz przeznaczanie otrzymanych
ś

rodków na potrzeby własne szpitala. Znajduje to potwierdzenie w dotychczasowej polskiej

praktyce.  W  szpitalach,  w  których  odbywały  się  remonty,  wykazywano  najlepsze  wyniki
finansowe,  podobnie  było  w  tych,  w  których  leczono  niezwykle  długo  nieskomplikowane
schorzenia.  System  ten  powoduje  niekorzystne  zjawiska  ekonomiczne  oraz  niepokojąco
wpływa na sposób myślenia jego pracowników.

Opłacanie według liczby dni hospitalizacji
System ten polega na uzaleŜnieniu wielkości przychodów szpitala od liczby dni

odpowiadającej  zrealizowanemu  procesowi  leczenia.  Zakłada  się,  Ŝe  największe  koszty
leczenia  powstają  na  początku  pobytu,  w  okresie  intensywnej  diagnostyki  i  działań
terapeutycznych. Późniejsze koszty wynikają juŜ tylko ze zdiagnozowanego procesu leczenia
i zawierają w sobie, oprócz kosztów leków i opieki tzw. „koszty hotelowe”. W systemie tym
im pacjent dłuŜej leŜy, tym jest tańszy. Wartość poszczególnych hospitalizowanych moŜe być
róŜna  w  zaleŜności  od  oddziału,  na  którym chory jest leczony. Nie przewiduje się natomiast
zróŜnicowania wewnątrzoddziałowego pacjentów.

Wady systemu:

−

opłacanie według liczby dni hospitalizacji,

−

skłonność do hospitalizacji osób zdrowych i unikanie pacjentów, których choroba
wymaga większych nakładów na diagnostykę i leczenie,

−

preferowanie oddziałów o niskim poziomie wykorzystania i specjalizacji, gdyŜ są tańsze,

−

brak korelacji z wykonywanymi procedurami medycznymi, a tym samym z rzeczywistym
kosztem hospitalizacji.
Opłacanie według liczby przyjętych pacjentów
System ten zakłada uzaleŜnienie przychodów szpitala od liczby pacjentów. W systemie

tym kaŜdy pacjent jest źródłem dochodu.

Wady systemu:

−

skłonność do przyjmowania pacjentów nawet z banalnych przyczyn, skłonność do
ponownych przyjęć,

−

unikanie leczenia cięŜkich schorzeń oraz wykonywania cięŜkich procedur.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Opłacanie według liczby i rodzaju procedur wykonywanych w trakcie leczenia

szpitalnego

System ten uzaleŜnia wielkość pozyskiwanych przychodów od liczby i rodzaju

wykonanych  procedur  medycznych.  Procedurę  medyczną  definiuje  się  jako  czynności
personelu  medycznego,  w  czasie  wykonywania,  których  zuŜywane  są  zasoby  materialne
będące w dyspozycji lekarza lub zakładu opieki zdrowotnej.

Model finansowania świadczeń zdrowotnych przez Narodowy Fundusz Zdrowia jest

zróŜnicowany  w  zaleŜności  od  charakteru  świadczonych  usług.  Podstawowym  źródłem
pozyskiwania  dochodów  w  większości  polskich  Zakładów  Opieki  Zdrowotnej  są  przychody
z  Narodowego  Funduszu  Zdrowia.  Fundusz  jest  pośrednikiem  pomiędzy  pacjentem
a  jednostką  świadczącą  usługi.  Zakup  świadczeń  odbywa  się  na  rynku.  Istotą  rynku  jest
realizowanie aktów kupna i sprzedaŜy.

Proces transakcji zakupu jest formą kompromisu między kupującymi i sprzedającymi.

Nabywcy  usług  oczekują  maksymalnych  uŜyteczności,  a  więc  korzyści  związanych
z  zakupem.  Oferujący  usługi  chcą  sprzedać  jak  najlepiej  swoją  ofertę,  osiągnąć  na  rynku
najlepszą pozycję przez ukształtowanie pozytywnego wizerunku własnej firmy.
Przebieg  transakcji  zakupu  świadczeń  zdrowotnych  zaleŜy  od  sposobu  finansowania
ś

wiadczeń otrzymywanych przez pacjenta.

Na rynku usług medycznych wyróŜnia się transakcje pośrednie oraz bezpośrednie, kiedy

pacjent jest dysponentem środków finansowych.

Transakcje kończą się podpisaniem umów. Umowy te nazywane są kontraktami.

Dobra umowa powinna spełniać następujące funkcje:

−

sprzyjać kształtowaniu takiej struktury świadczeń, która zostanie uznana jako właściwa
dla zaspokojenia potrzeb zdrowotnych,

−

wiąŜąc środki nie z zasobami, ale z działalnością, moŜe wymuszać kształtowanie struktury
zasobów,

−

podpisana według zasad ustalonych w rozporządzeniu, powinna sprzyjać ustalaniu
warunków dostarczania świadczeń,

−

zawarcie w umowie wymogu określenia wskaźników jakości powinno motywować do
podnoszenia poziomu świadczeń,

−

moŜe regulować strumień pacjentów, gdyŜ określa kto moŜe korzystać z usług danego
zakładu,

−

wpływa na zachowanie równowagi finansów publicznych (odpowiedzialność za wyniki
ponosi dyrektor, a nie Skarb Państwa),

−

system umów sprzyja rozwojowi nowych systemów informacyjnych, niezbędnych do
zarządzania firmą (negocjacje, monitorowanie itp.),

−

powinna kreować innowacyjność, której efektem będzie wzrost efektywności,

−

dzięki umowom powinna nastąpić zmiana struktury świadczeń oraz powinny powstać
róŜne inne formy opieki.

Na  sumę  przeznaczoną  na  zakontraktowanie  usług  powinna  się  składać  suma  środków
przeznaczana  na  utrzymanie  placówki  publicznej.  Równocześnie  organizacja  świadczeń
przeniesiona  zostaje  równieŜ  do  sektora  prywatnego,  co  oznacza  odciąŜenie  sektora
publicznego.

Kontrakty mogą być zawierane na czas oznaczony (np. rok) lub nieoznaczony

w zaleŜności od poziomu realizowanych świadczeń, spełniania warunków umowy,
utrzymania wskaźników na odpowiednim poziomie. Typy kontraktów prezentuje poniŜszy
rysunek.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. 2. Typy kontraktów. [2, s. 436]

Podstawą zawarcia kontraktu jest zgoda, co do ceny w zamian za realizację świadczeń na
określonych warunkach.
Kształtowanie ceny na usługi medyczne określone jest przez trzy fundamentalne parametry:

−

otoczenie zewnętrzne – obejmuje zachowanie potencjalnych klientów (pacjentów) oraz
konkurencję, a takŜe ingerencję państwa,

−

czynniki wewnętrzne – tj. koszty usługi oraz potencjalne moŜliwości jej wykonania,

−

cel wykonywanej usługi medycznej.
NajwaŜniejszym aspektem finansowania świadczeń zdrowotnych w Polsce nie jest ich

regulacja, ale ograniczone zasoby finansowe przeznaczane na ten cel.
NajwaŜniejsze symptomy niesprawności funkcjonowania i zarządzania w ochronie zdrowia
dotyczą kontroli wzrostu kosztów, efektywności działania oraz jakości usług i ich
dostępności.

4.8.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do ćwiczeń.

1.  Jakie znasz sposoby finansowania placówek medycznych?
2.  Jakie są źródła pozyskiwania dochodów przez zakłady opieki zdrowotnej?
3.  Jakie są dwa rodzaje transakcji na rynku usług medycznych?
4.  Co to jest kontrakt?
5.  Jakie funkcje powinna spełniać dobra umowa?
6.  Jakie  są  główne  symptomy  niesprawności  funkcjonowania  i  zarządzania  w  ochronie

zdrowia?

7. Od czego zaleŜy długość zawieranych kontraktów?
8. Jak wygląda struktura finansowania usług medycznych?

Typy kontraktów

Kontrakty

blokowe

Kontrakty typu

koszt/liczba

przypadków

Kontrakty

jednostkowe

Wielospecjalistyczne

Indykatywne

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.8.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Korzystając ze strony internetowej Narodowego Funduszu Zdrowia i dostępnych tam

informacji sporządź umowę o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej dotyczącej
zaopatrzenia w przedmioty ortopedyczne, środki pomocnicze i lecznicze środki techniczne.
Skorzystaj z dostępnych załączników, które naleŜy dołączyć do umowy.

Dane identyfikacyjne firmy:

Firma Handlowa „ORTO_BUT”, ul. Klonowa 456, Warszawa, NIP: 444-555-55-55,
REGON: 420123159.
Firma będzie zaopatrywać Szpital Wojewódzki w przedmioty ortopedyczne, środki
pomocnicze i lecznicze środki techniczne.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1)  zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2)  wyszukać w Internecie wzory umów o pracę,
3)  sporządzić w edytorze tekstu umowę o pracy na czas określony,
4)  sprawdzić poprawność wprowadzonych danych,
5)  zwróć uwagę na estetykę i odpowiednio sformatować tekst umowy,
6)  wydrukować umowę,
7)  zaprezentować swoją pracę.

WyposaŜenie stanowiska pracy:

−

zestaw komputerowy z dostępem do Internetu i z edytorem tekstu,

−

białe kartki A4 i drukarka,

−

literatura wskazana przez nauczyciela.

Ćwiczenie 2

KaŜdemu z pojęć oznaczonych literami przyporządkuj odpowiednie określenie

oznaczone liczbą:

..............
..............
..............
..............

(a) rynek
(b) kontrakt
(c) system pakietowo–limitowy
(d) transakcja bezpośrednia

1.  Transakcja kończąca się podpisaniem umowy.
2.  Obejmuje lecznictwo specjalistyczne i wiąŜe się z zapłatą za usługę.
3.  Procesy wzajemnego dopasowywania się wielkości popytu i podaŜy za pomocą ceny.
4.  Pacjent jest dysponentem środków finansowych.
5.  Miejsce,  gdzie  dokonują  się  transakcje  kupna–sprzedaŜy  między  kupującymi

i sprzedającymi.

6. Umowa kupna i sprzedaŜy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) przeczytać pojęcia oznaczone literami oraz ponumerowane definicje,
2) przyporządkować kaŜdemu z pojęć oznaczonych literami odpowiednie określenie

oznaczone liczbą,

3) porównać otrzymane wyniki.

WyposaŜenie stanowiska pracy:

−

foliogramy,

−

rzutnik pisma,

−

poradnik dla ucznia.

4.8.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) scharakteryzować parametry kształtujące cenę na usługi medyczne?

2) określić typy kontraktów?

3) określić, co stanowi podstawę zawarcia kontraktu?

4) objaśnić na czym polega proces transakcji kupna–sprzedaŜy?

5) porównać sposoby finansowania usług zdrowotnych?

6) określić zalety i wady finansowania placówek medycznych

na podstawie budŜetu historycznego?

7) określić zalety i wady finansowania placówek medycznych

na podstawie liczby dni hospitalizacji?

8) określić zalety i wady finansowania placówek medycznych

na podstawie liczby przyjętych pacjentów?

9) określić zalety i wady finansowania placówek medycznych na

podstawie liczby i rodzaju procedur wykonywanych w trakcie
leczenia szpitalnego?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.9. System zarządzania jakością w ochronie zdrowia

4.9.1. Materiał nauczania

Firma, aby utrzymać się na rynku, musi stale się rozwijać i dokonywać zmian w swojej

strategii, strukturze, organizacji pracy. Wygrywają te firmy, które koncentrują się na jakości
produktów i usług oraz satysfakcji klienta.

Jakość to zespół cech uŜytkowych materialnych i emocjonalnych, które decydują

o stopniu zaspokojenia potrzeb konsumenta.
Jakość oznacza, więc zbiór cech odpowiadających wymaganiom klienta. Cechy te mogą być:

−

obiektywne – dotyczą wtedy trwałości, niezawodności, bezpieczeństwa uŜytkowania,
dostosowania do cech fizycznych człowieka,

−

subiektywne – odnoszą się do zgodności z modą, wartości moralnych czy prestiŜu.

Filozofią przedsiębiorstwa uznająca za podstawę zadowolenie klienta jest zarządzanie

jakością  (ang.  Total  Quality  Management).  WyraŜa  się  ona  w  pełnym  zaangaŜowaniu
wszystkich  komórek  organizacyjnych  i  wszystkich  pracowników  w  spełnianie  wymagań
klienta, jego oczekiwań.
TQM  wymaga  takiego  zaprojektowania  przedsiębiorstwa,  aby  codziennie  satysfakcjonowało
ono klienta.

Przedsiębiorstwa usługowe są waŜnym i rozwijającym się sektorem gospodarki.

Dostarczają one swoje produkty bezpośrednio klientom, są to na przykład banki, szpitale,
kościoły i inne. Przedsiębiorstwa te spotykają się z konsumentem „twarzą w twarz”, czyli
w momencie, kiedy produkt zmienia właściciela.

Skuteczne zarządzanie jakością usług jest aktualnie jednym z najistotniejszych wyzwań

charakterze

strategicznym,

stojących

przed

jednostkami

słuŜby

zdrowia.

W warunkach polskich podniesienie poziomu opieki medycznej (zwłaszcza w sektorze
publicznej słuŜby zdrowia) wydaje się realne. Wymaga to jednak wskazania na priorytet
jakości.

Poprawa jakości świadczeń zdrowotnych, zwłaszcza w obszarze lecznictwa szpitalnego,

jest obecnie najpowaŜniejszym wyzwaniem polskiego systemu ochrony zdrowia. Wysoką
jakością usług medycznych jest przede wszystkim zainteresowany ich odbiorca–pacjent.

Pojęcie jakości usługi medycznej nie jest jednoznacznie zdefiniowane.
Standaryzacja tych usług, zwłaszcza, co do parametrów procedury medycznej, zawsze

podnosi bezpieczeństwo procesu, lecz nie zawsze przekłada się na pozytywną ocenę
usługobiorcy.

Najczęściej wymienia się następujące czynniki jakości usług, które moŜna odnieść takŜe

do jakości usług medycznych:

−

materialność – wygląd urządzeń, wyposaŜenie, personel, materiały informacyjne,

−

dostępność – lokalizacja, łatwość znalezienia drogi, dostępność personelu kontaktowego,
szerokość i głębokość oferty, czas jaki moŜe przeznaczyć personel dla kaŜdego
z pacjentów, dostępność udogodnień,

−

estetyka – wygląd środowiska, w jakim świadczona jest usługa, dobór personelu, sposób
prezentacji określonej usługi,

−

dbałość/pomocniczość – stopień udzielania pomocy przez personel kontaktowy, stopień
zainteresowania i zaangaŜowania personelu, gotowość obsługi – niesienia pomocy,

−

troska – uwaga, cierpliwość, sympatia okazywana pacjentom, dbałość o wygodę pacjenta,

−

czystość/schludność – stan utrzymania materialnych komponentów pakietu usług,
tj. otoczenia, dóbr, udogodnień, personelu,

−

51komfort – fizyczna wygoda środowiska usługowego i udogodnień,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

zaangaŜowanie – widoczne zaangaŜowanie personelu, pracowitość, sumienność,
wyraŜanie satysfakcji z wykonywanej pracy,

−

porozumiewanie się – umiejętność komunikowania się z pacjentem w sposób dla niego
zrozumiały, logiczny, rzetelność udzielanych informacji, zdolność do słuchania
i rozumienia pacjentów, traktowanie ich imiennie,

−

fachowość – wprawa i profesjonalizm w świadczeniu usługi, właściwe wykonywanie
Ŝ

yczeń pacjentów, znajomość świadczonej usługi ze strony personelu, udzielanie

pacjentom dobrych rad, ogólna zdolność i gotowość do wykonywania dobrej pracy,

−

uprzejmość – szacunek i dobre maniery, okazywane podczas świadczenia usługi przez
personel kontaktowy, w czasie interakcji z pacjentem, dyskrecja ze strony personelu,

−

elastyczność – skłonność usługodawcy do poprawy, a nawet zmiany istoty usługi
i korzyści z niej wynikających w celu jak najlepszego zaspokojenia potrzeb pacjenta,

−

yczliwość – osobista przystępność personelu kontaktowego, serdeczność, Ŝyczliwe

nastawienie, empatia – indywidualne podejście do kaŜdego pacjenta,

−

funkcjonalność

–

praktyczność,

umiejętność

dostosowania

celów

i odpowiedniego poziomu jakości usługi, udogodnień, aparatury, medykamentów,

−

uczciwość – bezstronność, obiektywizm, pewność sposobów obsługi,

−

zrozumienie klienta/pacjenta – ciągłe dąŜenie do poznania pacjentów i ich potrzeb,

−

solidność – solidność ze strony personelu, udogodnień, aparatury i innych dóbr,
dotrzymywanie obietnic składanych pacjentom,

−

wraŜliwość – natychmiastowe reagowanie na pojawiające się potrzeby pacjentów,
minimalizowanie czasu oczekiwania, kolejek,

−

bezpieczeństwo – osobiste poczucie bezpieczeństwa ze strony pacjenta podczas procesu
ś

wiadczenia usługi, zachowanie poufności.

WdroŜenie systemu zarządzania jakością umacnia pozycję zakładu opieki zdrowotnej na

rynku usług medycznych. Pomaga w tym akredytacja, stosowana we współczesnych
systemach ochrony zdrowia.

Najistotniejszą zaletą procesu akredytacji jest to, Ŝe na przykład szpital ma moŜliwość

dokonania  samooceny  poprzez  porównanie  się  z  wzorcami  dobrego  postępowania,
a określenie słabych stron daje szansę na poprawę jakości zarządzania zakładem. Poddanie się
procedurze akredytacji wymaga zgłoszenia do Ośrodka Akredytacyjnego, który przygotowuje
plan  wizytacji.  W  trakcie  wizytacji  sprawdza  się  miejsca  pobytu  pacjenta,  przeprowadza  się
wywiady  z  personelem  medycznym  oraz  dokonuje  się  przeglądu  dokumentacji  szpitalnej
i medycznej. Decyzję o przyznaniu akredytacji na okres 3 lat podejmuje Rada Akredytacyjna.
Akredytacja  ma  charakter  branŜowego  certyfikatu.  Po  jego  uzyskaniu  niektóre  zakłady
podejmują kolejny krok w celu uzyskania certyfikatu ISO z serii 9000 i 14 000.

4.9.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do ćwiczeń.

1.  Jaka jest definicja jakości?
2.  Co oznacza skrót TQM?
3.  Czym jest standaryzacja?
4.  Jakie znasz cechy obiektywne odnoszące się do jakości usług medycznych?
5.  Jakie znasz cechy subiektywne odnoszące się do jakości usług medycznych?
6.  Jakie znasz czynniki jakości usług medycznych?
7.  Na jaki okres czasu przyznawana jest akredytacja?
8.  W jakim obszarze wymagana jest poprawa jakości świadczeń zdrowotnych w Polsce?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.9.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

RozwiąŜ poniŜszą krzyŜówkę.

1.  Osoba korzystająca z usług szpitala, zainteresowana wysoką jakością usług medycznych.
2.  BranŜowy certyfikat, niezbędny, aby jednostka uzyskała certyfikat ISO.
3.  Sympatia okazywana pacjentom.
4.  Inaczej pracownicy.
5.  Skłonność  usługodawcy  do  poprawy,  a  nawet  zmiany  istoty  usługi  i  korzyści  z  niej

wynikających w celu jak najlepszego zaspokojenia potrzeb pacjenta.

6.  Inaczej praktyczność.
7.  Szacunek i dobre maniery.
8.  Odnosi  się  do  parametrów  procedury  medycznej,  zawsze  podnosi  bezpieczeństwo

procesu.

9.  Jest nim szpital, pogotowie, Ŝłobek.
10.  Inaczej porozumiewanie się.
11.  Jeden z czynników czynniki, który moŜna odnieść takŜe do jakości usług medycznych.

1

Hasło: ....................................................................

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1)  przeczytać dokładnie pytania,
2)  wpisać w miejsce kratek odpowiedzi,
3)  wpisać w miejsce kropek pod tabelą po kolei litery z poszczególnych wierszy, w których

znajdują się pogrubione kratki,

4) porównać otrzymane wyniki i odczytać hasło.

WyposaŜenie stanowiska pracy:

−

krzyŜówka,

−

literatura wskazana przez nauczyciela,

−

foliogramy,

−

rzutnik pisma.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 2

Podaj przykłady cech obiektywnych oraz subiektywnych odnoszących się do jakości

usług medycznych.
a. cechy obiektywne
1)  trwałość: .................................................................................................................................
2)  niezawodność: ........................................................................................................................
3)  bezpieczeństwo uŜytkowania: ................................................................................................
4)  dostosowanie do cech fizycznych człowieka: ........................................................................
b. cechy subiektywne:
1)  moda: ......................................................................................................................................
2)  wartości moralne: ...................................................................................................................
3)  prestiŜ: ....................................................................................................................................

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) wpisać w miejsca wykropkowane przykłady cech obiektywnych oraz subiektywnych,
2) zaprezentować wyniki ćwiczenia i porównać z innymi osobami.

WyposaŜenie stanowiska pracy:

−

literatura wskazana przez nauczyciela,

−

foliogramy,

−

rzutnik.

4.9.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) objaśnić na czym polega świadczenie usług?

2) objaśnić znaczenie jakości w zakresie usług medycznych?

3) zdefiniować pojęcie zarządzanie jakością?

4) określić, jakie wyzwania stoją przed polskim systemem ochrony

zdrowia?

5) określić znaczenie wdroŜenia systemu zarządzania jakością dla

zakładu opieki zdrowotnej?

6) scharakteryzować czynniki jakości usług medycznych?

7) określić cel akredytacji?

8) określić charakter akredytacji?

9) scharakteryzować procedurę ubiegania się o akredytację?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. SPRAWDZIAN OSIĄGNIĘĆ

INSTRUKCJA DLA UCZNIA

1.  Przeczytaj uwaŜnie instrukcję.
2.  Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3.  Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4.  Test  zawiera  20  zadań  o  róŜnym  stopniu  trudności.  Wszystkie  zadania  są  zadaniami

wielokrotnego wyboru i tylko jedna odpowiedź jest prawidłowa.

5. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi – zaznacz prawidłową

odpowiedź znakiem X (w przypadku pomyłki naleŜy błędną odpowiedź zaznaczyć
kółkiem, a następnie ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową).

6. Test składa się z dwóch części o róŜnym stopniu trudności: I część – poziom

podstawowy, II część – poziom ponadpodstawowy.

7. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
8. Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóŜ jego

rozwiązanie na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci czas wolny. Trudności mogą
przysporzyć Ci zadania: 17–20, gdyŜ są one na poziomie trudniejszym niŜ pozostałe.
Przeznacz na ich rozwiązanie więcej czasu.

9. Na rozwiązanie testu masz 40 min.

Powodzenia!

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Pracownik słuŜby zdrowia zatrudniony na umowę o pracę nie ma prawa do:

a)  wynagrodzenia.
b)  dowolnego ustalania czasu pracy.
c)  urlopu.
d)  podnoszenia swoich kwalifikacji.

2. Do podmiotów prawnych uprawnionych do realizacji świadczeń zdrowotnych naleŜą:

a)  osoby fizyczne wykonujące zawód medyczny, parlament, jednostki budŜetowe.
b)  parlament, jednostki budŜetowe, grupowe praktyki lekarzy, pielęgniarek i połoŜnych.
c)  grupowe praktyki lekarzy, pielęgniarek i połoŜnych, parlament.
d)  jednostki budŜetowe, osoby fizyczne wykonujące zawód medyczny, grupowe praktyki

lekarzy, pielęgniarek i połoŜnych.

3. Diagnosta laboratoryjny jest uprawniony do:

a) wykonywania zabiegów i czynności polegających na pobraniu od pacjenta materiału

do badań laboratoryjnych.

b) udzielania

wiadczeń

zdrowotnych

wobec

pacjentów

nie

wymagających

specjalistycznej opieki lekarskiej.

c) finansowania wydatków związanych z udzieleniem świadczeń zdrowotnych.
d) prowadzenia rehabilitacji.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4. Umowa o pracę to:

a)  dwustronne oświadczenie woli.
b)  jednostronne oświadczenie woli.
c)  forma umowy cywilnoprawnej, kontraktu.
d)  odpowiedzi a i c są prawidłowe.

5. Odpowiedzialność lekarza zatrudnionego na podstawie kontraktu za wyrządzone szkody

jest:
a)  ograniczona do wysokości 3 miesięcznego wynagrodzenia.
b)  nieograniczona, pełna i solidarna z podmiotem kontraktującym usługi.
c)  ograniczona do wysokości 6 miesięcznego wynagrodzenia.
d)  ograniczona, pełna i solidarna z podmiotem kontraktującym usługi.

6. Narodowy Fundusz Zdrowia to:

a)  prywatna jednostka organizacyjna posiadająca osobowość prawną.
b)  spółka prawa handlowego.
c)  państwowa jednostka organizacyjna posiadająca osobowość prawną.
d)  Zakład Ubezpieczeń Społecznych.

7. Jakość to:

a) zbiór cech odpowiadających wymaganiom klienta.
b) uporządkowany zbiór norm postępowania ustanowionych lub uznanych przez

państwo.

c) akt prawny.
d) odpowiedzi a i c są prawidłowe.

8. Towarem na rynku pracy nie jest:

a)  umiejętności.
b)  doświadczenie zawodowe.
c)  oferowana praca.
d)  znajomość języków obcych.

9. Głównym źródłem prawa pracy jest:

a)  kodeks pracy.
b)  kodeks cywilny.
c)  kodeks spółek handlowych.
d)  ustawa o swobodzie działalności gospodarczej.

10. Do aktów prawnych, które nie zawierają regulacji dotyczących ochrony zdrowia naleŜą:

a)  Europejska karta społeczna oraz protokół dodatkowy.
b)  Kodeks zabezpieczenia społecznego Rady Europy.
c)  Kodeks cywilny oraz kodeks spółek handlowych.
d)  Europejska  konwencja  o  prawach  człowieka  i  godności  istoty  ludzkiej  wobec

zastosowania biologii i medycyny.

11. Co oznacza skrót KRUS:

a)  Krajowa Rada Ubezpieczeń Społecznych.
b)  Kontrola Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego.
c)  Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego.
d)  Zakład Ubezpieczeń Społecznych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

12. Europejski akt prawny o prawach człowieka i godności istoty ludzkiej wobec

zastosowania biologii i medycyny to:
a)  kodeks.
b)  konwencja.
c)  protokół.
d)  kontrakt.

13. Felczer:

a) udziela świadczenia zdrowotne wobec pacjentów nie wymagających specjalistycznej

opieki lekarskiej.

b) wykonuje zabiegi i czynności polegające na pobraniu od pacjenta materiału do badań

laboratoryjnych.

c) to spółka cywilna.
d) wykonuje czynności diagnostyki laboratoryjnej.

14. Świadczenia kontraktowe mogą być udzielane:

a)  bez względu na porę dnia i nocy, tylko w dni robocze.
b)  bez względu na porę dnia i nocy, w niedzielę i święta, bez prawa do dni wolnych.
c)  tylko w dni robocze.
d)  tylko w czasie urlopu.

15. Powszechny obowiązek ubezpieczenia zdrowotnego oparty jest na zasadach:

a) solidarności społecznej, zapewnienia ubezpieczonemu swobodnego dostępu do

wiadczeń zdrowotnych i ograniczeniu wolnego wyboru świadczeniodawcy.

b)  ograniczeniu wolnego wyboru świadczeniodawcy oraz solidarności społecznej.
c)  ograniczeniu wolnego wyboru świadczeniodawcy.
d)  równego  traktowania  obywateli,  solidarności  społecznej  oraz  zapewnienia

ubezpieczonemu swobodnego dostępu do świadczeń zdrowotnych i wolnego wyboru
ś

wiadczeniodawcy.

16. Prawo popytu głosi:

a)  wzrost ceny powoduje wzrost popytu.
b)  spadek ceny powoduje spadek popytu.
c)  spadek ceny powoduje wzrost popytu.
d)  popyt równa się podaŜy.

17. Aby mechanizm rynkowy działał sprawnie konieczne jest spełnienie następujących

warunków:
a) na rynku nie ma konkurencji, istnieje własność, istnieje kapitał.
b) występuje wolność samodzielnego dokonywania wyboru, na rynku nie ma

konkurencji.

c) na rynku nie ma konkurencji, istnieje kapitał.
d) istnieje własność, występuje wolność samodzielnego dokonywania wyboru, istnieje

kapitał.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko..........................................................................................

Stosowanie przepisów prawa i zasad ekonomiki w ochronie zdrowia

Zakreśl poprawną odpowiedź

zadania

Odpowiedź

Punkty

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6. LITERATURA

1. Fijałkowski T.: Kodeks pracy. Wyd. Codex, Warszawa 2007
2. Flejterski S., Panasiuk A., Perenc J., Rosa G.: Współczesna ekonomika usług. PWN,

Warszawa 2005

3. Frączkiewicz-Wronka A. (red.): Ochrona zdrowia w regionie. Aspekty organizacyjne

i prawne. Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej, Katowice 2005

4. Garlicki L.: Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Wydawnictwo C.H. BECK,

Warszawa 2006

5.  Getzen Thomas E.: Ekonomika zdrowia. Teoria i praktyka. PWN, Warszawa 2000
6.  Mierzejewska-Majcherek J.: Podstawy ekonomii. Difin, Warszawa 2004
7.  Molęda  S.:  Prawo  dla  lekarzy  i  zakładów  opieki  zdrowotnej.  Medicine  Today  Poland,

Warszawa 2006

8. Narodowy Program Zdrowia
9. Orczyk J.: Polityka społeczna. Uwarunkowania i cele. Wydawnictwo Akademii

Ekonomicznej, Poznań 2005

10. Radwański Z.: Kodeks cywilny. Wydawnictwo C.H. BECK, Warszawa 2006
11. Rozporządzenie Ministra Zdrowia w sprawie sposobu i trybu finansowania z budŜetu

państwa świadczeń zdrowotnych udzielanych osobom posiadającym lub nie
posiadającym uprawnienia z tytułu ubezpieczenia zdrowotnego

12. Siuda W.: Elementy prawa dla ekonomistów. Scriptum, Poznań 1993
13. Trocki M.: Nowoczesne zarządzanie w opiece zdrowotnej. Warunki systemowe zarządzania

opieką zdrowotną. Instytut Przedsiębiorczości i Samorządności, Warszawa 2002

14.  Urbaniak M.: Zarządzanie jakością. Teoria i praktyka. Difin, Warszawa 2004
15.  Ustawa o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym
16.  Ustawa o zakładach opieki zdrowotnej
17.  Ustawa o zawodzie lekarza lub pielęgniarki i połoŜnej
18.  Wajgner M.: Prawo i postępowanie administracyjne, REA, Warszawa 2003
19.  www.lex.pl
20.  www.mz.gov.pl
21.  www.nbportal.pl/pl/np/bloki/gospodarka/wolny–rynek
22.  www.nfz.gov.pl
23.  www.prawo.hoga.pl/poradnik/pr_pacjenta2.asp
24.  Zimna  T.:  Zawieranie  umów  na  świadczenia  medyczne.  Dom  Wydawniczy  ABC,

Warszawa 2004