Ratownik_medyczny_322[06]_O1.01

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI

NARODOWEJ

Magdalena Raszewska

Stosowanie przepisów prawa i zasad ekonomiki
w ochronie zdrowia 322[06].O1.01

Poradnik dla ucznia

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

SPIS TREŚCI

Wprowadzenie

Wymagania wstępne

Cele kształcenia

Materiał nauczania

4.1.

Podstawowe pojęcia z zakresu prawa gospodarczego i ekonomiki.
Gospodarka rynkowa a specyfika usług medycznych

4.1.1. Materiał nauczania

4.1.2. Pytania sprawdzające

4.1.3. Ćwiczenia

4.1.4. Sprawdzian postępów

4.2.

System ubezpieczeń zdrowotnych w Polsce

4.2.1. Materiał nauczania

4.2.2. Pytania sprawdzające

4.2.3. Ćwiczenia

4.2.4. Sprawdzian postępów

4.3.

Organizacja i funkcjonowanie jednostek udzielających świadczenia
zdrowotne

4.3.1. Materiał nauczania

4.3.2. Pytania sprawdzające

4.3.3. Ćwiczenia

4.3.4. Sprawdzian postępów

4.4.

Wybrane zagadnienia z zakresu prawa pracy

4.4.1. Materiał nauczania

4.4.2. Pytania sprawdzające

4.4.3. Ćwiczenia

4.4.4. Sprawdzian postępów

4.5.

Działalność zawodowa ratownika medycznego w przepisach prawa

4.5.1. Materiał nauczania

4.5.2. Pytania sprawdzające

4.5.3. Ćwiczenia

4.5.4. Sprawdzian postępów

5. Sprawdzian osiągnięć

6. Literatura

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

WPROWADZENIE

Poradnik będzie Tobie pomocny w przyswajaniu wiedzy z zakresu stosowania przepisów

prawa i zasad ekonomiki w ochronie zdrowia oraz w zgodnym z przepisami prawa
wykonywaniu zawodu ratownika medycznego.

W poradniku znajdziesz:

–

wymagania wstępne – wykaz umiejętności, jakie powinieneś mieć juŜ ukształtowane,
abyś bez problemów mógł korzystać z poradnika,

–

cele kształcenia – wykaz umiejętności, jakie ukształtujesz podczas pracy z poradnikiem,

–

materiał nauczania – wiadomości teoretyczne niezbędne do opanowania treści jednostki
modułowej,

–

zestaw pytań, abyś mógł sprawdzić, czy juŜ opanowałeś określone treści,

–

wiczenia, które pomogą Tobie zweryfikować wiadomości teoretyczne oraz ukształtować

umiejętności praktyczne,

–

sprawdzian postępów,

–

sprawdzian osiągnięć, przykładowy zestaw zadań. Zaliczenie testu potwierdzi
opanowanie materiału całej jednostki modułowej,

–

literaturę uzupełniającą.

Schemat układu jednostek modułowych

322[06].O1

Podstawy działalności usługowej

322[06].O1.01

Stosowanie przepisów

prawa i zasad

ekonomiki

w ochronie zdrowia

322[06].O1.02

Stosowanie przepisów

bezpieczeństwa i higieny

pracy oraz udzielanie

pierwszej pomocy

322[06].O1.03

Badanie funkcjonowania

organizmu człowieka
w zdrowiu i chorobie

322[06].O1.04

Nawiązywanie

kontaktów

społecznych

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej, powinieneś umieć:

–

charakteryzować wymagania osobowościowe jakim powinien odpowiadać ratownik
medyczny,

–

stosować zasady etyki podczas wykonywania czynności ratunkowych i opieki nad
pacjentem,

–

komunikować się z pacjentem, jego rodziną, współpracownikami,

–

korzystać z róŜnych źródeł informacji, zwłaszcza źródeł internetowych,

–

korzystać z internetowej bazy aktów prawnych,

–

obsługiwać komputer,

–

współpracować w zespole.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej, powinieneś umieć:

–

wyjaśnić funkcjonowanie mechanizmu rynkowego w gospodarce,

–

zaplanować rozwój firmy i sporządzić projekt budŜetu,

–

wskazać instytucje wpływające na politykę zdrowotną państwa,

–

określić źródła i sposoby finansowania świadczeń zdrowotnych,

–

wyjaśnić istotę i zasady funkcjonowania systemu ubezpieczeń zdrowotnych w Polsce,

–

wyjaśnić specyfikę rynku usług medycznych,

–

uzasadnić znaczenie profesjonalizmu i zaufania do personelu medycznego udzielającego
ś

wiadczeń zdrowotnych,

–

określić zasady zawierania kontraktów na świadczenie usług medycznych,

–

wskazać podstawy prawne funkcjonowania zakładów opieki zdrowotnej i płatnika,

–

zastosować przepisy prawa dotyczące działalności zawodowej,

–

zastosować prawa pacjenta podczas udzielania pomocy

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MATERIAŁ NAUCZANIA

4.1. Podstawowe pojęcia z zakresu prawa gospodarczego

i ekonomiki. Gospodarka rynkowa a specyfika usług
medycznych

4.1.1. Materiał nauczania

4.1.1.1. Cechy gospodarki rynkowej. Specyfika rynku usług medycznych

RóŜnorodne warunki, w których Ŝyją ludzie, kształtowane przez czynniki biologiczne,

społeczne  i  kulturalne  wpływają  na  powstawanie  potrzeb  społecznych.  Potrzeby  ludzkie  są
natomiast  postulatami  jednostek  wobec  społeczeństwa  dotyczącymi  produkcji,  pracy,
swobody,  bezpieczeństwa  itp.  Warunkiem  egzystencji  jest  zaspokajanie  tych  potrzeb.
Działania  zmierzające  do  zaspokojenia  potrzeb  polegają  na  gospodarowaniu.  Procesy
gospodarowania  wyraŜają  się  w  produkcji  (usługach),  wymianie,  podziale  i  konsumpcji.  Od
czasu  dokonania  się  społecznego  podziału  pracy  i  wyodrębnienia  się  producentów,
gospodarowanie  stało  się  zjawiskiem  społecznym,  które  podlega  określonej  organizacji
i regułom  postępowania.  Suma  procesów  gospodarczych  i  podmiotów  gospodarczych  oraz
łączących je w danym czasie i miejscu stosunków gospodarczych tworzy pojęcie gospodarki.
Pojęcie  gospodarki  rynkowej  wywodzi  się  od  rynku  rozumianego  jako  całokształt  transakcji
handlowych  a  takŜe  zespół  warunków  w  jakich  one  się  odbywają.  W  gospodarce  rynkowej
ludzie mają znaczną swobodę wyboru tego, co chcą kupić lub wyprodukować i sprzedać.

Podstawowe cechy gospodarki rynkowej to:
1)

prywatna własność – jednostki mają prawo posiadania, kontroli i dysponowania ziemią,
budynkami, maszynami oraz innymi naturalnymi i przetworzonymi czynnikami
produkcji,

wolność  wyboru  –  rozumiana  jako  swoboda  w  podejmowaniu  decyzji  o  rozpoczęciu
działalności  gospodarczej  i  określaniu  co  produkować  i  jak  produkować.  W  sferze
pracowniczej  oznacza  to  swobodę  w  podejmowaniu  czy  rezygnowaniu  z  zatrudnienia.
Natomiast  konsumenci  mają  wybór  przy  podejmowaniu  decyzji,  jak  wydawać  swoje
dochody,

interes własny – system gospodarki rynkowej ma zachęcać ludzi do wykonywania tego,
co dla nich najlepsze. Firmy dąŜą do zmaksymalizowania swych zysków, pracownicy –
dochodów, a konsumenci do zmaksymalizowania swojej satysfakcji,

mechanizm cen (konkurencja) – zmiany popytu oraz podaŜy na dobra i usługi wywołują
zmiany  cen.  Przykładowo  jeŜeli  popyt  na  dane  dobro  rośnie,  to  staje  się  ono  rzadsze
i  jego  cena  wzrasta.  Ów  wzrost  cen  czyni  dobro  bardziej  zyskownym  w  produkcji.
Dlatego  firmy  wytwarzające  to  dobro  zwiększają  jego  produkcję,  a  inne  firmy  będą
usiłowały wejść na dany rynek,

ograniczona  rola  rządu  –  gospodarka  rynkowa  jest  często  określana  jako  gospodarka
wolnej  przedsiębiorczości,  gdzie  słowo  „wolna”    oznacza  „wolna  od  kontroli  rządu”,
który  ma  niewiele  funkcji  do  wypełnienia,  np.  określanie  podatków,  nakładanie  (lub
zmiana)  ceł,  ustalanie  minimalnych  lub  maksymalnych  cen,  minimalnych  płac,
ograniczanie  wahań  kursów  walutowych,  kształtowanie  systemu  ubezpieczeń,  zakresu
opieki socjalnej itp.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rynkowy mechanizm funkcjonowania gospodarki – oznacza Ŝe rynek decyduje o alokacji,
czyli  rozmieszczeniu  zasobów  czynników  wytwórczych  między  róŜne  dziedziny  gospodarki
oraz  róŜne  przedsiębiorstwa.  Na  rynku  ujawnia  się  zapotrzebowanie,  czyli  popyt  na  róŜne
towary  i  usługi.  Wyrazem  tego  popytu  są  wydatki  nabywców.  Wielkość  popytu  określa
wielkość produkcji danego towaru lub usługi. Brak popytu oznacza, Ŝe producenci nie mogą
sprzedać  swoich  towarów  czy  usług,  a  wtedy  podaŜ,  czyli  dostępność  danej  usługi,  towaru
znacznie  przewyŜsza  zapotrzebowanie  na  nią.  Utrzymująca  się  taka  sytuacja  prowadzi  do
ograniczenia  produkcji  albo  likwidacji  działalności  poniewaŜ  przestaje  być  ona  rentowna.
W związku  z  tym  przedsiębiorcy  mogą  przenieść  swoje  czynniki  wytwórcze  do  innej
działalności.  Następuje  zmiana  alokacji  czynników  wytwórczych.  Polega  ona  na  przepływie
czynników wytwórczych z dziedzin mniej do bardziej rentownych. W skali całej gospodarki
rynek  prowadzi  do  alokacji  czynników  wytwórczych  w  dziedzinach  nowoczesnych,
cieszących się popytem na rynkach zagranicznych. Natomiast zmniejsza się alokacja zasobów
w  dziedzinach  tzw.  schyłkowych.  Rynek,  jego  mechanizm  pełni  funkcję  weryfikatora
społecznej  przydatności  danej  produkcji.  Jednocześnie  wskazuje  na  stopień  marnotrawstwa
czynników wytwórczych, gdy dana produkcja nie moŜe być sprzedana. Mechanizm rynkowy
pozwala osiągnąć stan równowagi rynkowej, gdyŜ prowadzi do dostosowania się do wielkości
popytu z wielkością podaŜy poprzez odpowiednie zmiany poziomu cen.

O specyfice rynku usług medycznych, oprócz wyŜej wskazanych czynników – popyt,

podaŜ, cena, decydują cechy usługi zdrowotnej, do których naleŜą:
1.

Niematerialność – usługi zdrowotne często nie są związane z wykonaniem dóbr
materialnych, co powoduje iŜ przed ich „zakupem” nie moŜna ich obejrzeć, dotknąć,
ocenić.

Niepodzielność/nietrwałość – oznacza, iŜ usługi zdrowotne są jednocześnie „wytwarzane”
i „konsumowane”, a lekarz oraz pozostały personel medyczny stanowią część usługi, przy
której pacjent musi być zawsze obecny.

Nieskładność/nietrwałość – charakterystyczną cechą usługi jest niemoŜność jej
magazynowania. Są one takŜe bardzo podatne na wahania popytu.

Zmienność – usługa moŜe być róŜna w zaleŜności od tego, kto, kiedy i jak ją wykonuje.

NiemoŜność odsprzedaŜy – jest to konsekwencja jednoczesnego wykonania
i otrzymywania usługi w tym samym czasie.

Asymetria informacji – pacjent nie ma wystarczających informacji, wiedzy, kwalifikacji,
aby podejmować decyzje odnośnie swojego leczenia.

Niepewność i ryzyko – dotyczy zarówno czasu wystąpienia i trwania urazu, jak i skali
złoŜoności procesu chorobowego, skutków leczenia, niepełnosprawności w późniejszym
Ŝ

yciu.

Kwalifikacja kadr – czynności medyczne moŜe wykonywać tylko personel medyczny
o odpowiednich kwalifikacjach, a co za tym idzie szkolenie oraz podnoszenie kwalifikacji
jest procesem ciągłym i niezbędnym.

Swoboda w wyborze.

10.

Ograniczenie suwerenności konsumenta – pacjent jest zdany na decyzje personelu
medycznego np. w czasie wypadku.

11.

ZłoŜoność procesu zaspokajania potrzeb zdrowotnych – polega na jednoczesnym
dostarczaniu świadczeń róŜnego typu i wiąŜe się ze złoŜonością zarówno kwalifikacji
personelu, jak i procedur postępowania, jakości aparatury i sprzętu medycznego.

12.

Delegowanie uprawnień i zaufania – pacjent deleguje swoje uprawnienia decyzyjne na
lekarza odnośnie podjęcia decyzji o sposobie leczenia.

13.

Efekt  zewnętrzny  –  bardzo  trudno  jest  udowodnić  wpływ  zachowania  pacjenta  na
powstanie  chorób.  Jeśli  np.  w  przypadku  palaczy  nowotwór  płuc  występuje  częściej  niŜ
u  osób  niepalących,  to  w  przypadku  innych  schorzeń  nie  moŜna  w  100  %  przypisać
choremu winy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.1.1.2. Polityka jakości w ochronie zdrowia

Specyfika rynku usług medycznych, za którą w duŜej części odpowiadają cechy

wiadczenia zdrowotnego, sprawia Ŝe waŜnym elementem w ochronie zdrowia jest jakość.

Decyduje  ona  nie  tylko  o  wzroście  popytu  na  usługi  medyczne,  a  tym  samym  rozwoju
ekonomicznym  jednostek  udzielających  tych  świadczeń,  ale  i  warunkuje  pozytywną  ocenę
państwa  w  spełnieniu  podstawowego  zadania  jakim  jest  zapewnienie  opieki  zdrowotnej
obywatelom.  W  długofalowej  perspektywie,  jakość  w  usługach  medycznych,  to  takŜe  dobre
zdrowie obywateli i zwiększenie ich efektywności dla rozwoju gospodarczego. Cechy, które
ś

wiadczą o jakości usług medycznych to:

Dostępność – pacjenci chcą, aby usługi i personel instytucji były dostępne dla nich
w czasie i miejscu, w którym ich potrzebują.

Kompetencja – pacjent wymaga profesjonalizmu, chce aby pracownicy medyczni
obsługujący go posiadali fachowa wiedzę, potrzebną do świadczenia usług.

Niezawodność – pacjenci oczekują, Ŝe instytucja obsłuŜy ich w taki sposób, w jaki
reklamowała swoje usługi. Oczekują takŜe, iŜ personel będzie wykonywać swoje usługi
rzetelnie, zgodnie ze standardami, etyką.

WraŜliwość – pacjenci, chcą aby pracownicy medyczni byli mili, przepełnieni empatią,
gotowi i chętni do pomocy.

Wygląd – pacjenci spodziewają się, Ŝe szpital czy przychodnia będzie wyglądać
profesjonalnie. Poza tym oczekują, Ŝe wygląd pracowników będzie wzbudzał ich zaufanie
– pracownicy będą posiadali identyfikatory, odpowiednie ubrania, czyste i niekoniecznie
białe uniformy czy fartuchy.

Uprzejmość – pacjenci oczekują, Ŝe personel będzie w stosunku do nich przyjazny, pełen
względów oraz będzie traktować ich z szacunkiem.

Dodatki – pacjenci oczekują, Ŝe wraz z pewnymi usługami uzyskają dodatkowe
ś

wiadczenia.

Przejrzystość – istnieje oczekiwanie, Ŝe instytucja i jej pracownicy będą się komunikować
z pacjentem oraz między sobą uŜywając jasnych, zwięzłych i zrozumiałych sformułowań.

Odpowiedzialność – pacjent oczekuje, Ŝe personel medyczny działa z pełną świadomością
konsekwencji swoich działań.

10.

Komunikatywność – pacjent oczekuje od personelu umiejętności komunikowania się,
nawiązania rozmowy, umiejętności słuchania.

11.

Bezpieczeństwo – według pacjenta pobyt w zakładach opieki zdrowotnej związany
powinien być z bezpieczeństwem fizycznym i psychicznym.

Polityka  jakości  w  ochronie  zdrowia  jest  zagadnieniem,  na  które  coraz  częściej  zwraca  się
uwagę.  Stąd  Ministerstwo  Zdrowia  w  odniesieniu  do  szpitali  przygotowało  program
zewnętrznej  i  wewnętrznej  kontroli  usług  medycznych,  jako  przejaw  realizacji  polityki
jakości w ochronie zdrowia.

4.1.1.3. Wybrane zagadnienia z zakresu prawa gospodarczego. Formy prawno-

-organizacyjne przedsiębiorstw

Regulację prawną dotycząca wybranych zagadnień prawa gospodarczego stanowi:

−

Ustawa z dnia 23.041964 r. kodeks cywilny (Dz.U.64.19.93 ze zm.) – kc,

−

Ustawa z dnia 15.09.2000 r. kodeks spółek handlowych (Dz.U.00.94.1037 ze zm.) – ksh,

−

Ustawa z dnia 2.07.2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (tekst jednolity
Dz.U.07.155.1095 ze zm., przepisy art. 23–45 wejdą w Ŝycie z dniem 1.10.2008 r.) –
Usdg,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

Ustawa z dnia 19.11.1999 r. – Prawo działalności gospodarczej (Dz.U.99.101.1178 ze
zm. do dnia 1.10.2008 r., czyli wejścia w Ŝycie przepisów art. 23–45 ustawy o swobodzie
działalności gospodarczej obowiązują przepisy art. 7–7i)

−

Ustawa z dnia 20.08.1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym (Dz.U.01.17.200 ze zm.)
Ukrs.

Działalnością  gospodarczą  jest  zarobkowa  działalność  wytwórcza,  budowlana,  handlowa,
usługowa  oraz  poszukiwanie,  rozpoznawanie  i  wydobywanie  kopalin  ze  złóŜ,  a  takŜe
działalność zawodowa, wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły.

Przedsiębiorcą jest osoba fizyczna, osoba prawna i jednostka organizacyjna niebędąca osobą
prawną,  której  ustawa  przyznaje  zdolność  prawną,  prowadząca  we  własnym  imieniu
działalność gospodarczą lub zawodową (art. 43

k.c , art. 2 Usdg). Przedsiębiorca działa pod

firmą (art.43

§1.kc). Firmą osoby fizycznej jest jej imię i nazwisko. Nie wyklucza to

włączenia do firmy pseudonimu lub określeń wskazujących na przedmiot działalności
przedsiębiorcy, miejsca jej prowadzenia oraz innych określeń dowolnie obranych (art. 43

kc).  Firmą  osoby  prawnej  jest  jej  nazwa.  Firma  zawiera  określenie  formy  prawnej  osoby
prawnej,  które  moŜe  być  podane  w  skrócie,  a  ponadto  moŜe  wskazywać  na  przedmiot
działalności,  siedzibę  tej  osoby  oraz  inne  określenia  dowolnie  obrane.  Firma  osoby  prawnej
moŜe zawierać nazwisko lub pseudonim osoby fizycznej, jeŜeli słuŜy to ukazaniu związków
tej  osoby  z  powstaniem  lub  działalnością  przedsiębiorcy.  Umieszczenie  w  firmie  nazwiska
albo pseudonimu osoby fizycznej wymaga pisemnej zgody tej osoby, a w razie jej śmierci –
zgody jej małŜonka i dzieci (art. 43

kc).

Zasady i warunki prowadzenia działalności gospodarczej:

−

podejmowanie, wykonywanie i zakończenie działalności gospodarczej jest wolne dla
kaŜdego na równych prawach, z zachowaniem warunków określonych przepisami prawa
(obowiązek uzyskania zezwolenia lub koncesji dla niektórych rodzajów działalności
gospodarczej, dopełnienie warunków formalnych, jak np. wpis do rejestru lub ewidencji),

−

przedsiębiorca moŜe podjąć działalność gospodarczą po uzyskaniu wpisu do rejestru
przedsiębiorców w Krajowym Rejestrze Sądowym albo do Ewidencji Działalności
Gospodarczej,

−

przedsiębiorca  wpisany  do  rejestru  przedsiębiorców  albo  ewidencji  jest  obowiązany
umieszczać  w  oświadczeniach  pisemnych,  skierowanych  w  zakresie  swojej  działalności
do oznaczonych osób i organów, numer identyfikacji podatkowej (NIP) oraz posługiwać
się tym numerem w obrocie prawnym i gospodarczym,

−

przedsiębiorca wykonuje działalność gospodarczą na zasadach uczciwej konkurencji
i poszanowania dobrych obyczajów oraz słusznych interesów konsumentów,

−

jeŜeli  przepisy  szczególne  nakładają  obowiązek  posiadania  odpowiednich  uprawnień
zawodowych  przy  wykonywaniu  określonego  rodzaju  działalności  gospodarczej,
przedsiębiorca  jest  obowiązany  zapewnić,  aby  czynności  w  ramach  działalności
gospodarczej były wykonywane bezpośrednio przez osobę legitymującą się posiadaniem
takich uprawnień zawodowych.

Przedsiębiorca moŜe prowadzić działalność gospodarczą w formie:
1.

jednoosobowej (przedsiębiorca jednoosobowy)

spółki, która moŜe być:

−

spółką prawa cywilnego = spółka cywilna

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

spółką prawa handlowego, w tym spółką osobową:

•

jawna,

•

partnerska,

•

komandytowa,

•

komandytowo-akcyjna,

lub spółką kapitałową:

•

akcyjna,

•

z ograniczoną odpowiedzialnością.

Działalność gospodarczą prowadzoną w formie spółki cywilnej prowadzą jej wspólnicy,

którzy są uwaŜani za przedsiębiorców. To oni podlegają wpisowi do rejestru, a nie spółka.

Przedsiębiorcą jednoosobowym i wspólnikiem spółki cywilnej:

moŜe być kaŜdy, kto ma pełną zdolność do czynności prawnych (jest pełnoletni,
nieubezwłasnowolniony),

musi  uzyskać  wpis  do  Ewidencji  Działalności Gospodarczej  (  przepisy  dot.  ewidencji
są  wg  przewidywanego  stanu  prawnego  na  1.10.2008  r.).  Ewidencję  prowadzi  gmina
właściwa  dla  miejsca  zamieszkania  przedsiębiorcy,  jako  zadanie  zlecone  z  zakresu
administracji  rządowej.  Miejscem  zamieszkania  jest  miejscowość,  w  której  przebywa
przedsiębiorca  z  zamiarem  stałego  pobytu.  Ewidencja  jest  jawna  –  kaŜdy  ma  prawo
dostępu  do  danych  zawartych  w  ewidencji  i  do  przeglądania  akt  ewidencyjnych
przedsiębiorcy wpisanego do ewidencji. Wpis do ewidencji jest dokonywany na wniosek,
chyba  Ŝe  przepis  szczególny  przewiduje  wpis  z  urzędu.  Wniosek  o  wpis  do  ewidencji
składa  się  na  formularzu  zgodnym  z  określonym  wzorem  urzędowym.  Składając
wniosek, wnioskodawca uiszcza opłatę w wysokości 100 zł za dokonanie wpisu i 50 zł za
dokonanie  zmiany  wpisu,  za  wykreślenie  wpisu  nie  pobiera  się  Ŝadnej  opłaty.  Wniosek
o dokonanie wpisu do ewidencji zawiera:
a)

firmę przedsiębiorcy oraz jego numer PESEL, o ile taki posiada;

numer identyfikacji podatkowej (NIP), o ile taki posiada;

oznaczenie miejsca zamieszkania i adresu, adres do doręczeń przedsiębiorcy oraz
adres, pod którym jest wykonywana działalność gospodarcza, a jeŜeli przedsiębiorca
wykonuje działalność poza miejscem zamieszkania – adres głównego miejsca
wykonywania działalności i oddziału, jeŜeli został utworzony;

określenie przedmiotu wykonywanej działalności gospodarczej, zgodnie z Polską
Klasyfikacją Działalności (PKD);

informacje o istnieniu lub ustaniu małŜeńskiej wspólności majątkowej;

informacje o umowie spółki cywilnej, jeŜeli taka została zawarta;

dane stałego pełnomocnika, uprawnionego do prowadzenia spraw przedsiębiorcy,
o ile przedsiębiorca udzielił takiego pełnomocnictwa.

Decyzję o wpisie do ewidencji wydaje się niezwłocznie, nie później niŜ w terminie 3 dni
roboczych od dnia wpływu wniosku.

przedsiębiorca podejmujący działalność wraz z wnioskiem o wpis do rejestru
przedsiębiorców albo do ewidencji moŜe złoŜyć wniosek zawierający Ŝądanie:
a)

wpisu do krajowego rejestru urzędowego podmiotów gospodarki narodowej
(REGON);

zgłoszenia identyfikacyjnego albo aktualizacyjnego, o którym mowa w przepisach
o zasadach ewidencji i identyfikacji podatników i płatników;

zgłoszenia składek płatnika lub zgłoszenia do ubezpieczeń społecznych lub ich
zmiany w rozumieniu przepisów o systemie ubezpieczeń społecznych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Spółka cywilna:

−

to umowa prawa cywilnego,

−

nie jest samodzielnym podmiotem obrotu, lecz są nimi wspólnicy (uwaŜani za
przedsiębiorców i to oni wpisują się do rejestru przedsiębiorców),

−

przez umowę spółki wspólnicy zobowiązują się dąŜyć do osiągnięcia wspólnego celu
gospodarczego przez działanie w sposób oznaczony, w szczególności przez wniesienie
wkładów,

−

umowa spółki powinna być stwierdzona pismem,

−

w czasie trwania spółki wspólnik nie moŜe domagać się podziału wspólnego majątku
wspólników,

−

za zobowiązania spółki wspólnicy odpowiedzialni są solidarnie tzn. Ŝe wierzyciel moŜe
wystąpić o spłatę długu w stosunku do wszystkich wspólników, kilku lub jednego,
a zapłata długu przez któregokolwiek ze wspólników zwalnia pozostałych,

−

wspólnik moŜe Ŝądać podziału i wypłaty zysków dopiero po rozwiązaniu spółki.

Spółka jawna (art. 22–85 ksh):

−

spółką  jawną  jest  spółka  osobowa,  która  prowadzi  przedsiębiorstwo  pod  własną  firmą,
a nie  jest  inną  spółką  handlową.  Przez  prowadzenie  przedsiębiorstwa  naleŜy  rozumieć
prowadzenie  działalności  gospodarczej.  Prowadzenie  jej  pod  własną  firmą  oznacza,  Ŝe
działalność gospodarczą prowadzi sama spółka (nie wspólnicy, jak w spółce cywilnej),

−

umowa  spółki  powinna  być  zawarta  na  piśmie  pod  rygorem  niewaŜności  i  zawierać:
firmę  i  siedzibę  spółki, określenie  wkładów  wnoszonych  przez  kaŜdego  wspólnika  i  ich
wartość,  przedmiot  działalności  spółki,  czas  trwania  spółki,  jeŜeli  jest  oznaczony.  Po
zawarciu umowy wspólnicy winni zgłosić spółkę do rejestracji w KRS,

−

spółka jawna powstaje z chwilą wpisu do rejestru. Osoby, które działały w imieniu spółki
po jej zawiązaniu, a przed jej wpisaniem do rejestru, za zobowiązania wynikające z tego
działania odpowiadają solidarnie,

−

w  stosunkach  zewnętrznych  spółka  występuje  jako  właściciel  swojego  majątku.  Spółka
jawna  nie  jest  jednak  osobą  prawną.  Nie  moŜe  zatem  występować  jako  właściciel
„swojego”  majątku  w  stosunkach  wewnętrznych  (ze  wspólnikami).  Majątek  spółki
stanowi  przedmiot  współwłasności  wspólników.  W  konsekwencji  w  trakcie  trwania
spółki  wspólnicy  nie  mogą  domagać  się  jego  podziału  ani  teŜ  dysponować  udziałem  w
majątku lub w jego poszczególnych składnikach,

−

kaŜdy  wspólnik  odpowiada  za  zobowiązania  spółki  bez  ograniczenia  całym  swoim
majątkiem  solidarnie  z  pozostałymi  wspólnikami  oraz  ze  spółką,  z  tym,  Ŝe
odpowiedzialność wspólników jest subsydiarna w stosunku do odpowiedzialności spółki
(art.  22  ksh),  tzn.  wierzyciel  spółki  moŜe  prowadzić  egzekucję  z  majątku  wspólnika
w przypadku,  gdy  egzekucja  z  majątku  spółki  okaŜe  się  bezskuteczna.  Subsydiarna
odpowiedzialność  wspólnika  nie  dotyczy  zobowiązań  powstałych  przed  wpisem  do
rejestru.  Osoba  przystępująca  do  spółki  odpowiada  za  zobowiązania  spółki  powstałe
przed dniem jej przystąpienia.

Spółka partnerska (art. 86–101 ksh)

−

spółką partnerską jest spółka osobowa, utworzona przez wspólników (partnerów) w celu
wykonywania  wolnego  zawodu  w  spółce  prowadzącej  przedsiębiorstwo  pod  własną
firmą. Partnerami w spółce mogą być osoby uprawnione do wykonywania następujących
zawodów:  adwokata,  aptekarza,  architekta,  inŜyniera  budownictwa,  biegłego  rewidenta,
brokera  ubezpieczeniowego,  doradcy  podatkowego,  maklera  papierów  wartościowych,
doradcy  inwestycyjnego,  księgowego,  lekarza,  lekarza  dentysty,  lekarza  weterynarii,
notariusza,

pielęgniarki,

połoŜnej,

radcy

prawnego,

rzecznika

patentowego,

rzeczoznawcy majątkowego i tłumacza przysięgłego,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

umowa  spółki  partnerskiej  powinna  być  zawarta  w  formie  aktu  notarialnego  i  powinna
zwierać:  określenie  wolnego  zawodu  wykonywanego  przez  partnerów  w  ramach  spółki,
przedmiot  działalności  spółki,  nazwiska  i  imiona  partnerów,  którzy  ponoszą
nieograniczoną  odpowiedzialność  za  zobowiązania  spółki,  w  przypadku  gdy  spółkę
reprezentują  tylko  niektórzy  partnerzy,  nazwiska  i  imiona  tych  partnerów,  firmę
i siedzibę  spółki,  czas  trwania  spółki,  jeŜeli  jest  oznaczony,  określenie  wkładów
wnoszonych przez kaŜdego partnera i ich wartość,

−

spółka partnerska powstaje z chwilą wpisu do rejestru (do KRS),

−

partner  nie  ponosi  odpowiedzialności  za  zobowiązania  spółki  powstałe  w  związku
z wykonywaniem przez pozostałych partnerów wolnego zawodu w spółce, jak równieŜ za
zobowiązania  spółki  będące  następstwem  działań  lub  zaniechań  osób  zatrudnionych
przez  spółkę  na  podstawie  umowy  o  pracę  lub  innego  stosunku  prawnego,  które
podlegały  kierownictwu  innego  partnera  przy  świadczeniu  usług  związanych
z przedmiotem  działalności  spółki.  Umowa  spółki  moŜe  przewidywać,  Ŝe  jeden  albo
większa  liczba  partnerów  godzą  się  na  ponoszenie  odpowiedzialności  tak  jak  wspólnik
spółki  jawnej.  Odpowiedzialność  za  inne,  niŜ  wymienione  wyŜej  zobowiązania  spółki
kształtuje się jak odpowiedzialność przy spółce jawnej.

Spółka komandytowa (art. 102–124 ksh)

−

spółką komandytową jest spółka osobowa mająca na celu prowadzenie przedsiębiorstwa
pod własną firmą, w której wobec wierzycieli za zobowiązania spółki co najmniej jeden
wspólnik odpowiada bez ograniczenia (komplementariusz), a odpowiedzialność co
najmniej jednego wspólnika (komandytariusza) jest ograniczona.

−

umowa spółki komandytowej powinna być zawarta w formie aktu notarialnego i powinna
zawierać: firmę i siedzibę spółki, przedmiot działalności spółki, czas trwania spółki,
jeŜeli jest oznaczony, oznaczenie wkładów wnoszonych przez kaŜdego wspólnika i ich
wartość, oznaczony kwotowo zakres odpowiedzialności kaŜdego komandytariusza wobec
wierzycieli (sumę komandytową),

−

spółka komandytowa powstaje z chwilą wpisu do rejestru (KRS),

−

odpowiedzialność

komplementariuszy

zobowiązania

spółki

komandytowej

przedstawia  się  w  taki  sam  sposób,  jak  odpowiedzialność  wspólników  spółki  jawnej.
Inaczej  została  ukształtowana  odpowiedzialność  komandytariuszy,  którzy  odpowiadają
za  zobowiązania  spółki  wobec  jej  wierzycieli  tylko  do  wysokości  sumy  komandytowej.
Suma  komandytowa  stanowi  określoną  kwotowo  w  umowie  spółki  w  rejestrze  górną
granicę  limitującą  odpowiedzialność  komandytariusza,  który  ponosi  odpowiedzialność
osobistą  za  zobowiązania  spółki  wyłącznie  do  wysokości  tej  sumy.  Jednak  zakres  tej
odpowiedzialności  ulega  zmniejszeniu  o  wartość  rzeczywistego  wkładu  –  wniesionego
do  spółki  przez  komandytariusza  i  pozostawionego  przez  niego  w  spółce.  Zakres
odpowiedzialności  komandytariusza  wyznacza  zatem  róŜnica  pomiędzy  sumą
komandytową  a  wartością  rzeczywistego  wkładu.  Pozostałe  cechy  odpowiedzialności
komandytariusza  za  zobowiązani  spółki  nie  odbiegają  od  cech  odpowiedzialności
wspólnika  spółki  jawnej.  Jest  to  zatem  odpowiedzialność  osobista,  solidarna
i subsydiarna.

Spółka komandytowo-akcyjna (art. 125–150 ksh)

−

spółką  komandytowo-akcyjną  jest  spółka  osobowa  mająca  na  celu  prowadzenie
przedsiębiorstwa  pod  własną  firmą,  w  której  wobec  wierzycieli  za  zobowiązania  spółki
co  najmniej  jeden  wspólnik  odpowiada  bez  ograniczenia  (komplementariusz),  a  co
najmniej  jeden  wspólnik  jest  akcjonariuszem,  a  więc  za  zobowiązania  te  nie  ponosi
odpowiedzialności,

−

akcjonariusz jest obowiązany jedynie do świadczeń określonych w statucie,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

w  sprawach  nieuregulowanych  do  spółki  komandytowo-akcyjnej  stosuje  się:  w  zakresie
stosunku  prawnego  komplementariuszy,  zarówno  między  sobą,  wobec  wszystkich
akcjonariuszy,  jak  i  wobec  osób  trzecich,  a  takŜe  do  wkładów  tychŜe  wspólników  do
spółki, z wyłączeniem wkładów na kapitał zakładowy – odpowiednio przepisy dotyczące
spółki  jawnej,  a  w  pozostałych  sprawach  –  odpowiednio  przepisy  dotyczące  spółki
akcyjnej,  a  w  szczególności  przepisy  dotyczące  kapitału  zakładowego,  wkładów
akcjonariuszy, akcji, rady nadzorczej i walnego zgromadzenia,

−

kapitał zakładowy spółki komandytowo-akcyjnej powinien wynosić co najmniej 50.000
złotych,

−

osoby podpisujące statut są załoŜycielami spółki. Statut, który musi być sporządzony
w formie aktu notarialnego, powinni podpisać co najmniej wszyscy komplementariusze,

−

spółka komandytowo-akcyjna powstaje z chwilą wpisu do rejestru (KRS),

−

odpowiedzialność komplementariuszy przedstawia się identycznie jak odpowiedzialność
komplementariuszy  w  spółce  komandytowej  –  ponoszą  oni  osobistą,  nieograniczoną,
subsydiarną  i  solidarną  odpowiedzialność  za  zobowiązania  spółki.  Akcjonariusze  nie
odpowiadają za zobowiązania spółki. Ich ryzyko związane z uczestnictwem z spółce jest
analogiczne  do  ryzyka  wspólnika  lub  akcjonariusza  spółki  kapitałowej  i  dotyczy
wyłącznie wkładów wniesionych do spółki.

Do spółek kapitałowych zaliczamy spółkę z o.o. i spółkę akcyjną. W odróŜnieniu od spółek
osobowych,  spółki  kapitałowe  zostały  wyposaŜone  w  osobowość  prawną.  Posiadają  kapitał
zakładowy,  odzwierciedlający  minimalny  majątek  początkowy  pochodzący  z  wkładów.
Wkłady  wspólników  muszą  mieć  charakter  majątkowy  –  inaczej  niŜ  w spółkach  osobowych
nie  mogą  polegać  na  świadczeniu  usług  (pracy)  na  rzecz  spółki.  Prowadzenie  spraw  spółki
naleŜy nie do wspólników, ale do powołanych w tym celu organów. Wyłączona jest osobista
odpowiedzialność  wspólników  (akcjonariuszy)  za  zobowiązania  spółki.  Substratem  spółek
kapitałowych jest majątek, a nie osoby wspólników (akcjonariuszy). W odróŜnieniu od spółek
osobowych, dla spółek kapitałowych wprowadzono zasadę równego traktowania wspólników.
Krajowy Rejestr Sądowy (wpisuje się spółki prawa handlowego)
Rejestr składa się z: a) rejestru przedsiębiorców, b) rejestru stowarzyszeń, innych organizacji
społecznych  i  zawodowych,  fundacji  oraz  publicznych  zakładów  opieki  zdrowotnej,
c) rejestru  dłuŜników  niewypłacalnych.  Rejestr  prowadzą  w  systemie  informatycznym  sądy
rejonowe (sądy gospodarcze), obejmujące swoją właściwością obszar województwa lub jego
część,  zwane  „sądami  rejestrowymi”.  Rejestr  obejmuje  podmioty,  na  które  przepisy  ustaw
nakładają obowiązek uzyskania wpisu do tego Rejestru (np. spółki prawa handlowego). Wpis
do  Rejestru  jest  dokonywany  na  wniosek,  chyba  Ŝe  przepis  szczególny  przewiduje  wpis
z urzędu.  Wniosek  o  wpis  do  Rejestru  składa  się  na  urzędowym  formularzu.  Składając
wniosek,  wnioskodawca  bez  wezwania  uiszcza  opłatę  sądową,  a  jeŜeli  wpis  podlega
ogłoszeniu  –  równieŜ  opłatę  za  ogłoszenie  w  Monitorze  Sądowym  i  Gospodarczym.  Rejestr
jest  jawny.  KaŜdy  ma  prawo  dostępu  do  danych  zawartych  w  Rejestrze  za  pośrednictwem
Centralnej  Informacji.  KaŜdy  ma  prawo  otrzymać  poświadczone  odpisy,  wyciągi
i zaświadczenia  o  danych  zawartych  w  Rejestrze.  Przy  rejestracji  publicznych  zakładów
opieki  zdrowotnej  –  w  dziale  1  wpisuje  się  oznaczenie  podmiotu,  który  utworzył  publiczny
zakład  opieki  zdrowotnej,  a  w  dziale  2  –  nazwisko  i  imiona  kierownika  tego  zakładu  i  jego
kwalifikacje oraz skład rady nadzorczej, jeŜeli jest powołana.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.1.1.4. Planowanie budŜetu i rozwoju firmy

Podjęcie działalności gospodarczej wymaga odpowiedniego przygotowania. Właściwie

opracowany biznesplan wyznaczy cele firmy i określi sposób ich realizacji, a takŜe ułatwi jej
funkcjonowanie na rynku.
Biznesplan:

−

to plan gospodarczy firmy, przedstawiający koncepcję jej rozwoju oraz wynik końcowy;
to realistyczna ocena firmy i jej potencjału,

−

ujawnia słabe i mocne strony pomysłu, sprawdza jego realność, ułatwia przedsiębiorcy
osiągnąć wyznaczony cel,

−

jest niezbędny w przypadku wystąpienia o kredyt lub poŜyczkę na uruchomienie lub
rozwój działalności gospodarczej.

Podstawowe elementy biznesplanu:
1.

Streszczenie  – zwięzły  opis pomysłu zawierający nazwę przedsiębiorstwa oraz nazwiska
właścicieli,  określenie  wysokości  niezbędnych  środków  inwestycyjnych  i  plan  ich
wykorzystania,  koncepcję  rozwoju  firmy,  przewidywane  zyski  z  zaangaŜowanych
ś

rodków.

Opis produktu lub usługi, cel firmy ze szczególnym uwzględnieniem cech, które
odróŜniają produkt od tych, które juŜ istnieją na rynku. Konieczne jest omówienie funkcji,
jaką spełnia produkt lub usługa oraz korzyści, jaką dzięki niemu uzyska klient.

Zespół zarządzający – charakterystyki osób zarządzających firmą: ich wykształcenie,
doświadczenie i osiągnięcia zawodowe.

Rynek i konkurencja, które naleŜy analizować według takich kryteriów jak: wielkość
rynku i moŜliwości jego rozwoju, segmentacja rynku i konkurencja,

Plan marketingowy  –  czyli określenie celów marketingowych, priorytetów oraz dróg ich
realizacji  Przystępując  do  projektowania  działań  marketingowych  w  placówkach  słuŜby
zdrowia,  warto  podkreślić  specyfikę  usług  medycznych  i  jej  wpływ  na  przedmiot
projektowania (rozdział 4.1.1.1.).

System  biznesowy  i  organizacja.  Model  systemu  biznesowego  pokazuje,  jakie  czynności
naleŜy  wykonać,  aby  przygotować  produkt  końcowy  i  dostarczyć  go  klientowi.  Dla
ułatwienia  czynności  grupuje  się  w  bloki  funkcyjne:  badania  i  rozwój,  produkcja,
marketing,  sprzedaŜ,  obsługa/serwis.  Zdefiniowanie  systemu  biznesowego  pomaga
przemyśleć  sposób,  w  jaki  firma  ma  funkcjonować.  Niezwykle  waŜne  jest  jasne
rozdzielenie  zadań  i  obowiązków  oraz  stworzenie  prostej  struktury  organizacyjnej  firmy
w tym planu zatrudnienia.

Harmonogram realizacji – poszczególne zadania, które mamy zrealizować dobrze jest
pogrupować w pakiety robocze. KaŜdy pakiet naleŜy z kolei podzielić na kolejne etapy,
z których kaŜdy powinien być zakończony osiągnięciem konkretnego celu.

MoŜliwości i zagroŜenia – kaŜde przedsięwzięcie obciąŜone jest pewnym ryzykiem.
Ź

ródłem zagroŜeń moŜe być sama firma (np. sposób jej zarządzania), jak równieŜ

czynniki zewnętrzne (np. warunki rynkowe).

Plany  finansowe  i  finansowanie  –  przedsiębiorstwo  powinno  dysponować  danymi  na
temat  najwaŜniejszych  wskaźników  określających  finansową  sytuację  firmy.  Chodzi  tu
przede wszystkim o wysokość generowanego zysku/straty, przepływ  gotówki i wysokość
kapitału,  jaki  będzie  nam  potrzebny  w  procesie  realizacji  biznesplanu.  Nasz  biznesplan
powinien  dawać  odpowiedź  na  następujące  pytania:  ile  pieniędzy  firma  potrzebuje
i w jakim  okresie  czasu?,  jakich  zysków  moŜna  spodziewać  po  wprowadzeniu  firmy  na
rynek?, na jakich załoŜeniach oparte są prognozowane wyniki?

Zestawienia rachunkowe składają się z trzech części – rachunku zysków i strat (rachunku

wyników), bilansu i rachunku przepływów pienięŜnych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rachunek zysków i strat pokazuje wyniki finansowe na przestrzeni pewnego okresu

czasu,  zwykle  jednego  roku.  Jest  to  lista  wszystkich  wydatków  i przychodów  firmy,  która
spełnia  dwa  zadania.  Po  pierwsze  pokazuje  wynik  (zysk  lub  stratę)  działalności  firmy
w  danym  okresie  czasu.  Pokazuje  równieŜ,  jakie  elementy  składają  się  na  wyniki  firmy
i w jaki sposób są one ze sobą powiązane. MoŜemy na przykład zobaczyć, jaki procent całości
kosztów stanowią wydatki na wynagrodzenia pracowników lub jaką część całych przychodów
stanowią koszty materiałowe.

Bilans obrazuje sytuację finansową firmy w danym momencie, zwykle jest to koniec

roku. Bilans zawiera stan aktywów i pasywów firmy danego dnia. Przez aktywa rozumie się
wszystkie składniki majątku firmy, a przez pasywa źródła ich finansowania. Tym samym
oznacza to, Ŝe suma aktywów i suma pasywów muszą być sobie równe, a bilans prezentuje
ź

ródła kapitału, jakim firma dysponuje oraz sposób, w jaki kapitał ten jest inwestowany.

Jednak  najwaŜniejszym  wyliczeniem  przy  planowaniu  i  wprowadzaniu  firmy  na  rynek  jest
rachunek przepływów pienięŜnych. Jest to informacja dla załoŜycieli i inwestorów na temat
ilości środków płynnych, jakie zostały wydane lub wytworzone przez firmę w danym okresie.
Przepływy pienięŜne są rzeczywistym wskaźnikiem dochodowości firmy. Wskaźnik ten moŜe
być  obliczony  bezpośrednio  na  podstawie  przychodów  i  wydatków  firmy  lub  teŜ  moŜna  go
uzyskać  pośrednio  z  bilansu  i  rachunku  wyników.  Przepływy  pienięŜne  pokazują  czy
działalność  firmy  pochłania,  czy  teŜ  wytwarza  gotówkę.  W  trakcie  działalności
przedsiębiorstwa są okresy, gdy przepływ gotówki jest ujemny, zwłaszcza we wstępnej fazie
rozwoju  firmy.  Suma  tych  ujemnych  przepływów  to  wymagane  finansowanie
przedsiębiorstwa.

4.1.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

Jakie są cechy gospodarki rynkowej?

Jakie jest wyjaśnienie pojęcia popyt, podaŜ, rynek?

Na czym polega rynkowy mechanizm funkcjonowania gospodarki?

Jakie są cechy rynku usług medycznych?

Co oznacza pojęcie jakości w ochronie zdrowia i jakie czynniki na nią wpływają?

Jakie są formy prowadzenia działalności gospodarczej?

Jaką odpowiedzialność ponoszą wspólnicy spółki cywilnej i spółek prawa handlowego?

Co to jest biznesplan?

Jakie elementy powinny zawierać plany finansowe?

10.

Co to jest bilans, rachunek zysków i strat, rachunek przepływów?

4.1.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wyjaśnij rynkowy mechanizm funkcjonowania gospodarki na przykładzie towaru

konsumpcyjnego, np. lodówki. Dokonaj podobnej analizy dla usługi medycznej, np. operacja
usunięcia pęcherzyka Ŝółciowego, uwzględniając jej specyfikę. Podaj zasadnicze róŜnice
w funkcjonowaniu obu mechanizmów.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

odszukać w materiałach dydaktycznych i przeanalizować uwagi na temat cech
gospodarki rynkowej i jej funkcjonowania, specyfiki usług medycznych,

dokonać analizy mechanizmu rynkowego dla towaru konsumpcyjnego,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

dokonać analizy mechanizmu rynkowego dla usługi medycznej, zwracając uwagę na
cechy charakterystyczne tej usługi,

zapisać wnioski z dokonanych analiz,

dokonać prezentacji.

rodki dydaktyczne:

−

papier formatu A4, flamastry,

−

poradnik dla ucznia,

−

literatura zgodna z punktem 6 poradnika.

Ćwiczenie 2

Sporządź uproszczony biznesplan dla jednostki udzielającej medycznych czynności

ratunkowych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

odszukać i przeanalizować w materiałach dydaktycznych uwagi na temat celu i zasad
tworzenia biznesplanu,

stworzyć propozycję działalności gospodarczej polegającej na utworzeniu jednostki
udzielającej medycznych czynności ratunkowych,

sporządzić biznesplan,

zaprezentować przygotowany biznesplan.

rodki dydaktyczne:

−

papier formatu A4, flamastry,

−

poradnik dla ucznia,

−

literatura zgodna z punktem 6 poradnika.

Ćwiczenie 3

Wybierz formę prawną dla wybranej działalności gospodarczej. Przedstaw jej cechy.

WskaŜ róŜnice w zakresie odpowiedzialności za zobowiązania z tytułu prowadzonej
działalności w porównaniu z pozostałymi formami prowadzenia działalności gospodarczej.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

odszukać i przeanalizować w materiałach dydaktycznych uwagi na temat form
prowadzenia działalności gospodarczej i zakresu odpowiedzialności przedsiębiorcy
i wspólników spółek,

sporządzić tabelę uwzględniającą zakres odpowiedzialności dla poszczególnych form
prowadzenia działalności gospodarczej,

zaprezentować przygotowaną tabelę wskazując podstawę prawną dla wymienionych
zasad.

rodki dydaktyczne:

−

papier formatu A4, flamastry,

−

poradnik dla ucznia,

−

tekst prawny – ustawa Kodeks spółek handlowych,

−

literatura zgodna z punktem 6 poradnika.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.1.4

Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

wymienić cechy gospodarki rynkowej?

opisać rynkowy mechanizm funkcjonowania gospodarki?

sporządzić biznesplan?

omówić elementy planu finansowego przedsiębiorstwa?

wskazać cechy świadczące o specyfice usług medycznych?

wskazać zakres odpowiedzialności wspólników spółki cywilnej
i spółek prawa handlowego?

wymienić formy prowadzenia działalności gospodarczej?

podać cechy Ewidencji Działalności Gospodarczej?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.2. System ubezpieczeń zdrowotnych w Polsce

4.2.1. Materiał nauczania

4.2.1.1. Polityka zdrowotna państwa

Polityka zdrowotna to dynamiczny, interaktywny proces, polegający na projektowaniu

i wdraŜaniu działań, które kształtują system opieki zdrowotnej.

Podstawowym aktem prawnym określającym zasady polityki zdrowotnej państwa jest

Narodowy Program Zdrowia (NPZ) na lata 2007–2015, stanowiący załącznik do uchwały
90/2007 Rady Ministrów z dnia 15.05.2007 r.

Dokument ten zawiera cele strategiczne i operacyjne jakie mają zostać osiągnięte poprzez

efektywną  realizację  przyjętych  w  nim  załoŜeń.  Jak  wskazano  we  wstępie  do  Narodowego
Programu  Zdrowia  „uwzględnia  główne  kierunki  polityki  zdrowotnej  i  stwarza  szanse  na
bardziej skuteczną realizację zadań związanych ze zdrowiem społeczeństwa”. Podstawowym
warunkiem osiągnięcia celów NPZ jest włączenie się do ich realizacji organów administracji
rządowej,  organizacji  pozarządowych  a  przede  wszystkim  samorządów,  społeczności
lokalnych i samych obywateli. Rolą rządu jest natomiast tworzenie warunków sprzyjających
realizacji  działań  podejmowanych  przez  wszystkie  ww.  podmioty.  NPZ  zakłada  takŜe
promocję  zdrowia,  jako  proces  umoŜliwiający  ludziom  zwiększenie  kontroli  nad  swoim
zdrowiem (identyfikacja własnych problemów zdrowotnych) oraz poprawę zdrowia – poprzez
podejmowanie  wyborów  i  decyzji  sprzyjających  zdrowiu,  kształtowanie  potrzeby
i kompetencji  w  rozwiązywaniu  problemów  zdrowotnych  i  zwiększania  potencjału  zdrowia.
Promocja zdrowia obejmuje pięć obszarów działań:

−

budowanie zdrowotnej polityki publicznej – polityka zdrowotna musi być budowana na
wszystkich szczeblach i przez wszystkie podmioty Ŝycia publicznego,

−

tworzenie środowiska Ŝycia i pracy sprzyjającego zdrowiu,

−

zachęcanie całego społeczeństwa do działań na rzecz zdrowia,

−

rozwijanie indywidualnych umiejętności słuŜących zdrowiu,

−

reorientacja słuŜby zdrowia.

4.2.1.2. Zasady podlegania ubezpieczeniu zdrowotnemu

Ubezpieczenie zdrowotne, to rodzaj ubezpieczenia, przewidującego ochronę przed

skutkami  choroby  w  postaci  zapewnienia  świadczeń  medycznych  (rzeczowych).  Warunki
tego ubezpieczenia reguluje obecnie ustawa z 27.8.2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej
finansowanych ze środków publicznych (Dz.U.  Nr 210, poz. 2135 ze zm.) oraz pomocniczo
Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 4.12.1998 r. w sprawie określenia
wzorów  zgłoszeń  do  ubezpieczeń  społecznych  i  ubezpieczenia  zdrowotnego,  imiennych
raportów miesięcznych i imiennych raportów miesięcznych korygujących, zgłoszeń płatnika,
deklaracji  rozliczeniowych  i  deklaracji  rozliczeniowych  korygujących  oraz  innych
dokumentów  (Dz.U.98.149.982  ze  zm.)  i  Rozporządzenie  Ministra  Zdrowia  z  dnia
15.12.2004  r.  w  sprawie  sposobu  wydawania  i  określenia  wzoru  poświadczenia
potwierdzającego prawo do świadczeń opieki zdrowotnej (Dz.U.04.273.2718).
Ubezpieczenie zdrowotne jest oparte w szczególności na zasadach:

−

równego traktowania oraz solidarności społecznej;

−

zapewnienia ubezpieczonemu równego dostępu do świadczeń opieki zdrowotnej
i wyboru świadczeniodawców spośród tych świadczeniodawców, którzy zawarli umowę
z Funduszem.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ubezpieczenia zdrowotne dzielimy na:

−

obowiązkowe,

−

dobrowolne
Obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego podlegają osoby wymienione w art. 66

ustawy. Są to osoby spełniające warunki do objęcia obowiązkiem ubezpieczenia społecznego
lub  ubezpieczeniem  społecznym  rolników  (pracownicy,  rolnicy  lub  ich  domownicy,
prowadzący działalność pozarolniczą, osoby wykonujące pracę nakładczą, osoby wykonujące
pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie
usług, osoby duchowne, członkowie rolniczych spółdzielni produkcyjnych, spółdzielni kółek
rolniczych  lub  członkowie  ich  rodzin,  osoby  pobierające  świadczenie  socjalne  wypłacane
w okresie  urlopu  oraz  osoby  pobierające  zasiłek  socjalny  wypłacany  na  czas
przekwalifikowania  zawodowego  i  poszukiwania  nowego  zatrudnienia,  a  takŜe  osoby
pobierające  wynagrodzenie  przysługujące  w  okresie  korzystania  ze  świadczenia  górniczego
albo  w  okresie  korzystania  ze  stypendium  na  przekwalifikowanie,  wynikające  z  odrębnych
przepisów  lub  układów  zbiorowych  pracy,  osoby  pobierające  świadczenie  szkoleniowe
wypłacane  po  ustaniu  zatrudnienia),  Ŝołnierze  odbywający  zasadniczą  słuŜbę  wojskową,
przeszkolenie  lub  ćwiczenia  wojskowe,  Ŝołnierze  zawodowi,  poborowi  odbywający  słuŜbę
zastępczą,  poborowi  pełniący  słuŜbę  w  Policji,  StraŜy  Granicznej  i  Biurze  Ochrony  Rządu,
funkcjonariusze  słuŜb  mundurowych,  posłowie  pobierający  uposaŜenia  poselskie,  posłowie
do Parlamentu Europejskiego wybrani w Rzeczypospolitej Polskiej, pobierający z tego tytułu
uposaŜenie  oraz  senatorowie  pobierający  uposaŜenie  senatorskie;  sędziowie  i  prokuratorzy,
osoby pobierające emeryturę lub rentę, osoby w stanie spoczynku pobierające uposaŜenie lub
uposaŜenie  rodzinne  oraz  osoby  pobierające  uposaŜenie  po  zwolnieniu  ze  słuŜby  lub
ś

wiadczenie pienięŜne o takim samym charakterze, uczniowie oraz słuchacze zakładów

kształcenia  nauczycieli  w  rozumieniu  przepisów  o  systemie  oświaty  niepodlegający
obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego z innego tytułu, dzieci przebywające w placówkach
pełniących  funkcje  resocjalizacyjne,  wychowawcze  lub  opiekuńcze  lub  w  domach  pomocy
społecznej  niepodlegające  obowiązkowi  ubezpieczenia  zdrowotnego  z  innego  tytułu;  dzieci
do  czasu  rozpoczęcia  realizacji  obowiązku  szkolnego  nieprzebywające  w  placówkach,
o których  mowa  wyŜej  niepodlegające  obowiązkowi  ubezpieczenia  zdrowotnego  z  innego
tytułu,  uczniowie,  studenci  i  doktoranci  –  niepodlegający  obowiązkowi  ubezpieczenia
zdrowotnego  z  innego  tytułu,  alumni  wyŜszych  seminariów  duchownych  i  teologicznych,
postulanci,  nowicjusze  i  junioryści  zakonów  męskich  i  Ŝeńskich  i  ich  odpowiedników,
słuchacze Krajowej Szkoły Administracji Publicznej, osoby pobierające stypendium sportowe
po  ukończeniu  15.  roku  Ŝycia  niepodlegające  obowiązkowi  ubezpieczenia  zdrowotnego
z innego  tytułu;  bezrobotni  niepodlegający  obowiązkowi  ubezpieczenia  zdrowotnego
z innego tytułu, osoby pobierające stypendium w okresie odbywania staŜu lub przygotowania
zawodowego  w  miejscu  pracy,  na  które  zostały  skierowane  przez  podmiot  inny  niŜ
powiatowy  urząd  pracy  niepodlegające  obowiązkowi  ubezpieczenia  zdrowotnego  z  innego
tytułu;  oraz  osoby  pobierające  zasiłek  lub  świadczenie  przedemerytalne  –  niepodlegający
ubezpieczeniu  zdrowotnemu  z  innego  tytułu,  osoby  pobierające  zasiłki  stałe  z  pomocy
społecznej i osoby bezdomne objęte programem wychodzenia z bezdomności niepodlegające
obowiązkowi  ubezpieczenia  zdrowotnego  z  innego  tytułu,  kombatanci,  osoby  korzystające
z urlopu  wychowawczego,  członkowie  rad  nadzorczych,  osoby  uprawnione  do  świadczeń
alimentacyjnych  na  podstawie  ugody  sądowej  lub  prawomocnego  orzeczenia  sądu
niepodlegające  obowiązkowi  ubezpieczenia  zdrowotnego  z  innego  tytułu.  W  odniesieniu  do
osób, w stosunku do których składka na ubezpieczenie zdrowotne jest finansowana z budŜetu
państwa,  dodatkowym  warunkiem  objęcia  ich  obowiązkiem  ubezpieczenia  zdrowotnego  jest
niepodleganie temu ubezpieczeniu z innego tytułu.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Obowiązek ubezpieczenia zdrowotnego uwaŜa się za spełniony po zgłoszeniu osoby

podlegającej temu obowiązkowi do Funduszu oraz opłaceniu składki w terminie i na zasadach
określonych w ustawie (art. 74–76). Zgłoszenia do ubezpieczenia zdrowotnego, kierowane są
do  Zakładu  Ubezpieczeń  Społecznych  albo  Kasy  Rolniczego  Ubezpieczenia  Społecznego.
Osoba  podlegająca  obowiązkowi  ubezpieczenia  zdrowotnego  po  zgłoszeniu  do  Funduszu
uzyskuje  prawo  do  świadczeń  opieki  zdrowotnej.  Prawo  do  świadczeń  ustaje  po  upływie  30
dni od dnia wygaśnięcia obowiązku ubezpieczenia zdrowotnego, a w przypadku absolwentów
uczniów  szkół  średnich  i  studentów  –  po  upływie  4  miesięcy  od  zakończenia  nauki  bądź
skreślenia z listy uczniów lub studentów. Mimo wygaśnięcia obowiązku ubezpieczenia osoba
(wraz  z  członkami  rodziny)  zachowuje  prawo  do  świadczeń  z  ubezpieczenia  zdrowotnego
w okresie  pobierania  zasiłków  z  ubezpieczenia  chorobowo-macierzyńskiego,  wypadkowego
oraz w okresie trwania postępowania o przyznanie emerytury lub renty (art. 67).

Składka na ubezpieczenie zdrowotne wynosi 9% podstawy wymiaru składki,

z wyjątkiem  składek  rolników  (są  liczone  od  wartości  kwintala  Ŝyta),  składek  osób
uzyskujących  przychody  z  więcej  niŜ  jednego  tytułu  do  objęcia  obowiązkiem  ubezpieczenia
zdrowotnego, opłacana jest z kaŜdego z tych tytułów odrębnie. W przypadku zbiegu tytułów
do objęcia obowiązkiem ubezpieczenia zdrowotnego, składka finansowana z budŜetu państwa
jest  opłacana  tylko  wtedy,  gdy  nie  ma  innego  tytułu  do  objęcia  obowiązkiem  ubezpieczenia
zdrowotnego.  W  takim  przypadku  ubezpieczony  ma  obowiązek  poinformować  płatnika
składek  o  opłacaniu  składek.  Składka  jest  miesięczna  i  niepodzielna.  Ustawa  określa
szczegółowo  zasady  ustalania  podstawy  wymiaru  składek  na  ubezpieczenie  zdrowotne  (art.
81–83).  Składkę  na  ubezpieczenie  zdrowotne  opłaca  osoba  podlegająca  temu  ubezpieczeniu
albo  inny  podmiot  (art.  84–86).  Składki  na  ubezpieczenie  zdrowotne  rolników  (z  wyjątkiem
prowadzących  działy  specjalne),  Ŝołnierzy  odbywających  zasadniczą  słuŜbę  wojskową,
dzieci,  uczniów,  studentów  i  doktorantów  (niepodlegających  ubezpieczeniu  zdrowotnemu
z innego  tytułu),  bezrobotnych  niepobierających  zasiłków,  osób  pobierających  zasiłki  stałe
z pomocy  społecznej,  bezdomnych,  kombatantów,  osób  przebywających  na  urlopach
wychowawczych (niepodlegających ubezpieczeniu z innego tytułu) są finansowane z budŜetu
państwa.  Przepisy  ustawy  nakładają  obowiązek  odprowadzenia  składki  na  płatników
(z dochodu  ubezpieczonego),  którymi  są  m.in.  pracodawcy,  zleceniodawcy,  urzędy  pracy,
Kancelaria  Sejmu  i  Senatu,  ZUS,  KRUS  i  inne.  Płatnik  lub  ubezpieczony  powinien  opłacić
składkę  za  kaŜdy  miesiąc  w  trybie,  na  zasadach  i  w  terminie  przewidzianym  dla  składek  na
ubezpieczenie  społeczne,  w  pozostałych  przypadkach  –  w  terminie  do  15.  dnia  następnego
miesiąca. ZUS i KRUS przekazuje pobrane składki na ubezpieczenie zdrowotne i naleŜności
pochodne  od  składek  niezwłocznie  do  centrali  Funduszu,  nie  później  niŜ  w  ciągu  3  dni
roboczych od dnia ich  wpływu na rachunek. Składka na ubezpieczenie zdrowotne w kwocie
odpowiadającej  7,75%  podstawy  wymiaru  podlega  odliczeniu  od  podatku  dochodowego  dla
osób fizycznych.

Ubezpieczenie dobrowolne. Osoba nie podlegająca ubezpieczeniu obowiązkowemu,

pracownik przebywający na urlopie bezpłatnym lub osoba niewymieniona w art. 66 ust. 1, do
której ma zastosowanie art. 13 ust. 2 lit. f rozporządzenia Rady (EWG) nr 1408/71 w sprawie
stosowania  systemów  zabezpieczenia  społecznego  do  pracowników  najemnych,  osób
prowadzących działalność na własny rachunek i do członków ich rodzin przemieszczających
się we Wspólnocie (Dz.Urz. WE L 149 z 05.07.1971, str. 2, z późn. zm.; Dz.Urz. UE Polskie
wydanie  specjalne,  rozdz.  5,  t.  1,  str.  35),  moŜe  ubezpieczyć  się  dobrowolnie  na  podstawie
pisemnego  wniosku  złoŜonego  w  Funduszu,  jeŜeli  ma  miejsce  zamieszkania  na  terytorium
Rzeczypospolitej  Polskiej. Osoba  taka,  jest  obowiązana  zgłosić  do  Funduszu  członków
rodziny,  którzy  nie  podlegają  ubezpieczaniu  z  innego  tytułu.  Podstawę  wymiaru  składki
opłacanej  przez  osobę  dobrowolnie  ubezpieczoną  stanowi  kwota  deklarowanego
miesięcznego  dochodu,  nie  niŜsza  jednak  od  kwoty  odpowiadającej  przeciętnemu

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

wynagrodzeniu;  natomiast  osoby  zgłoszonej  jako  członka  rodziny  ubezpieczonego  –  kwota
odpowiadająca  wysokości  świadczenia  pielęgnacyjnego  przysługującego  na  podstawie
przepisów  o  świadczeniach  rodzinnych.  Osoba  dobrowolnie  ubezpieczona,  zostaje  objęta
ubezpieczeniem  zdrowotnym  z  dniem  określonym  w  umowie  zawartej  przez  tę  osobę
z Funduszem,  a  przestaje  być  nim  objęta  z  dniem  rozwiązania  umowy  lub  po  upływie
miesiąca nieprzerwanej zaległości w opłacaniu składek. Objęcie ubezpieczeniem zdrowotnym
uzaleŜnione  jest  od  wniesienia  opłaty  na  rachunek  Funduszu,  której  wysokość  jest
uzaleŜniona  od  okresu,  w  którym  osoba  nie  była  objęta  ubezpieczeniem  zdrowotnym.
W uzasadnionych  przypadkach,  na  wniosek  osoby,  Fundusz  moŜe  odstąpić  od  pobrania
opłaty lub rozłoŜyć ją na raty miesięczne, jednak nie więcej niŜ na 12 rat.

Dowodem objęcia ubezpieczeniem zdrowotnym jest karta ubezpieczenia zdrowotnego,

a  do  czasu  jej  wydania  –  kaŜdy  dokument  potwierdzający  omawiane  uprawnienia,
w szczególności  fakt  opłacania  składek  na  ubezpieczenie  zdrowotne  (np.  w  przypadku
emerytów  i  rencistów  odcinek  pobierania  świadczenia).  Do  zgłoszenia  do  ubezpieczenia
zdrowotnego  mają  zastosowanie  odpowiednie  przepisy  dotyczące  zgłoszenia  do
ubezpieczenia społecznego (art. 74 i n. ustawy).

4.2.1.3. System finansowania świadczeń zdrowotnych

WyróŜnia się cztery modele finansowania świadczeń zdrowotnych:

Finansowanie opieki zdrowotnej wyłącznie z własnych środków pacjentów – pacjent płaci
bezpośrednio świadczącemu usługi oraz za leki.

Finansowanie  opieki  zdrowotnej  z  własnych  funduszy  pacjentów  z  następującym
refinansowaniem  poniesionych  opłat  przez  instytucję  ubezpieczeniową  –  pacjent  płaci
odpowiednią  cenę  za  usługi  i  leki  w  momencie  ich  nabywania,  a  instytucja
ubezpieczeniowa, w której pacjent jest ubezpieczony, refunduje mu w całości lub w części
poniesione koszty.

Finansowanie opieki zdrowotnej z funduszy ubezpieczeniowych – załoŜeniem tego
modelu jest oddzielenie płatnika od organizatora opieki zdrowotnej. Pacjent, korzystając z
opieki zdrowotnej, nie płaci nic w momencie jej nabywania. Koszty leczenia pokrywa
instytucja

ubezpieczeniowa,

której

pacjent

jest

ubezpieczony,

finansując

wiadczeniodawcę oraz refundując leki i środki medyczne. Składka ubezpieczeniowa jest

najczęściej płacona przez pracownika i pracodawcę.

Finansowanie opieki zdrowotnej z budŜetu państwa – finansowanie zapewnia państwo
z budŜetu centralnego lub budŜetu władz lokalnych.

W Polsce głównym źródłem finansowania systemu zdrowotnego jest powszechne

ubezpieczenie zdrowotne, według zasad określonych w rozdziale 4.2.1.2 Regulację prawną w
tym zakresie stanowi Ustawa z dnia 27.08.2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej
finansowanych ze środków publicznych (Dz.U.04.210.2135 ze zm., ostatnia zmiana
Dz.U.07.180.1280, która wejdzie w Ŝycie 29.03.2008 r.).

Artykuł 2 ustawy stanowi, iŜ do korzystania ze świadczeń opieki zdrowotnej

finansowanych ze środków publicznych na zasadach określonych w ustawie mają prawo:
1.

osoby objęte powszechnym – obowiązkowym i dobrowolnym ubezpieczeniem
zdrowotnym, zwane dalej "ubezpieczonymi",

inne,  niŜ  ubezpieczeni,  osoby  posiadające  obywatelstwo  polskie  i  posiadające  miejsce
zamieszkania  na  terytorium  Rzeczypospolitej  Polskiej,  które  spełniają  kryterium
dochodowe, o którym mowa w art. 8 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej
(Dz. U. Nr 64, poz. 593 i Nr 99, poz. 1001), co do których nie stwierdzono okoliczności,
o której  mowa  w  art.  12  tej  ustawy,  na  zasadach  i  w  zakresie  określonych  dla
ubezpieczonych,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

inne, niŜ wymienione w pkt 1 i 2, osoby posiadające obywatelstwo polskie i posiadające
miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, które nie ukończyły 18
roku Ŝycia lub są w okresie ciąŜy, porodu i połogu, zwane ,,świadczeniobiorcami”'.

Osobom nieposiadającym obywatelstwa polskiego, innym niŜ świadczeniobiorcy,

wiadczenia zdrowotne udzielane są na zasadach określonych w przepisach odrębnych

i umowach międzynarodowych.

Świadczenia opieki zdrowotnej, udzielane świadczeniobiorcom są finansowane z:

−

budŜetu państwa – w przypadku świadczeniobiorców innych niŜ ubezpieczeni,

−

Funduszu – w przypadku ubezpieczonych, chyba Ŝe przepisy odrębne stanowią inaczej.

Podmiotami  zobowiązanymi  do  finansowania  świadczeń  opieki  zdrowotnej  ze  środków
publicznych  są:  właściwi  ministrowie  lub  Fundusz,  z  tym  Ŝe  podmiotom  tym  przysługuje
roszczenie  o  zwrot  poniesionych  kosztów  świadczeń  opieki  zdrowotnej  wobec  osoby,  która
popełniła  umyślne  przestępstwo,  stwierdzone  prawomocnym  wyrokiem,  którego  skutkiem
jest  konieczność  udzielenia  świadczeń  opieki  zdrowotnej.  Roszczenie  nie  przysługuje
w przypadkach gdy:
1.

konieczność  ich  udzielenia  jest  następstwem  zdarzeń  zaistniałych  w  związku  z  ruchem
pojazdu  mechanicznego,  a  posiadacz  tego  pojazdu  ma  obowiązek  zawarcia  umowy
obowiązkowego  ubezpieczenia  odpowiedzialności  cywilnej  posiadaczy  pojazdów
mechanicznych,

zgodnie

przepisami

ubezpieczeniach

obowiązkowych,

Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli
Komunikacyjnych, oraz

posiadacz  lub  kierujący  pojazdem  mechanicznym  są  obowiązani  do  odszkodowania  na
zasadach  określonych  w  art.  34  ustawy  z  dnia  22  maja  2003  r.  o  ubezpieczeniach
obowiązkowych,  Ubezpieczeniowym  Funduszu  Gwarancyjnym  i  Polskim  Biurze
Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (Dz.U. Nr 124, poz. 1152, z późn. zm.).

wiadczeniobiorcy mają, na zasadach określonych w ustawie, prawo do świadczeń

opieki  zdrowotnej,  których  celem  jest  zachowanie  zdrowia,  zapobieganie  chorobom
i urazom,  wczesne  wykrywanie  chorób,  leczenie,  pielęgnacja  oraz  zapobieganie
niepełnosprawności i jej ograniczanie.
Świadczeniobiorcy  zapewnia  się  i  finansuje  ze  środków  publicznych  na  zasadach
i w zakresie określonych w ustawie:
1.

badanie diagnostyczne, w tym medyczną diagnostykę laboratoryjną;

wiadczenia na rzecz zachowania zdrowia, zapobiegania chorobom i wczesnego

wykrywania chorób, w tym obowiązkowe szczepienia ochronne;

podstawową opiekę zdrowotną;

wiadczenia w środowisku nauczania i wychowania;

ambulatoryjne świadczenia specjalistyczne;

rehabilitację leczniczą;

wiadczenia stomatologiczne;

leczenie szpitalne;

wiadczenia wysokospecjalistyczne;

10.

leczenie w domu chorego;

11.

badanie i terapię psychologiczną;

12.

badanie i terapię logopedyczną;

13.

wiadczenia pielęgnacyjne i opiekuńcze,

14.

opiekę paliatywno-hospicyjną;

15.

pielęgnację niepełnosprawnych i opiekę nad nimi;

16.

opiekę nad kobietą w okresie ciąŜy, porodu i połogu;

17.

opiekę nad kobietą w okresie karmienia piersią;

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

18.

opiekę prenatalną nad płodem i opiekę nad noworodkiem oraz wstępną ocenę stanu
zdrowia i rozwoju niemowlęcia;

19.

opiekę nad zdrowym dzieckiem, w tym ocenę stanu zdrowia i rozwoju dziecka do lat 18;

20.

leczenie uzdrowiskowe;

21.

zaopatrzenie w produkty lecznicze, wyroby medyczne i środki pomocnicze;

22.

transport sanitarny;

23.

ratownictwo medyczne.

Z dniem 1 stycznia 2008 r. weszły w Ŝycie przepisy uprawniające świadczeniobiorców do

dodatkowych  świadczeń  w  zakresie  leczenia  za  granicą.  Artykuł  25  ustawy  stanowi,  iŜ
Fundusz  finansuje  koszty  leczenia  lub  badań  diagnostycznych  poza  granicami  kraju,
udzielonych  zgodnie  z  przepisami  o  koordynacji,  oraz  wynikające  z  art.  26.  W  tym  celu
Prezes  Funduszu  wydaje  na  wniosek  osoby  zainteresowanej  zgodę  na  przeprowadzenie
leczenia  lub  badań  diagnostycznych  albo  kontynuację  leczenia  lub  badań  diagnostycznych
w innym  państwie  członkowskim  Unii  Europejskiej  lub  w  państwie  członkowskim
Europejskiego  Porozumienia  o  Wolnym  Handlu  (EFTA),  w  przypadkach  o  których  mowa
w przepisach  o  koordynacji.  Prezes  Funduszu  lub  dyrektor  oddziału  wojewódzkiego
Funduszu  moŜe  wydać  wnioskodawcy,  na  wniosek  podmiotu  uprawnionego,  zgodę  na
pokrycie kosztów transportu:
1)

do miejsca udzielenia świadczeń w innym państwie członkowskim Unii Europejskiej lub
państwie  członkowskim  Europejskiego  Porozumienia  o  Wolnym  Handlu  (EFTA)  –
najtańszym  środkiem  komunikacji  moŜliwym  do  zastosowania  w  aktualnym  stanie
zdrowia, w przypadkach uzasadnionych stanem zdrowia;

do  miejsca  leczenia  lub  zamieszkania  w  kraju  –  najtańszym  środkiem  komunikacji
moŜliwym  do  zastosowania  w  aktualnym  stanie  zdrowia,  gdy  przewidywane  koszty
leczenia za granicą przewyŜszają koszty transportu i leczenia w kraju.

Artykuł 26 ustawy zezwala natomiast Prezesowi Funduszu skierować wnioskodawcę do

przeprowadzenia  poza  granicami  kraju  leczenia  lub  badań  diagnostycznych,  których  nie
przeprowadza  się  w  kraju,  kierując  się  niezbędnością  udzielenia  takiego  świadczenia  w  celu
ratowania  Ŝycia  lub  poprawy  stanu  zdrowia  wnioskodawcy.  W  tym  przypadku  Prezes
Funduszu moŜe wydać wnioskodawcy, na jego wniosek albo na wniosek jego przedstawiciela
ustawowego  lub  małŜonka,  zgodę  na  pokrycie  kosztów  transportu  do  miejsca  udzielenia
ś

wiadczeń w państwie niebędącym państwem członkowskim Unii Europejskiej lub państwem

członkowskim  Europejskiego  Porozumienia  o  Wolnym  Handlu  (EFTA)  lub  do  miejsca
leczenia  lub  zamieszkania  w  kraju,  najtańszym  środkiem  komunikacji  moŜliwym  do
zastosowania  w  aktualnym  stanie  zdrowia,  w  przypadkach  uzasadnionych  stanem  zdrowia.
Koszty leczenia, badań diagnostycznych lub transportu są finansowane z budŜetu państwa.
Świadczeniobiorcy na podstawie ustawy nie przysługują:
1)

orzeczenia  o  zdolności  do  prowadzenia  pojazdów  mechanicznych  oraz  inne  orzeczenia
i zaświadczenia  lekarskie  wydawane  na  Ŝyczenie  świadczeniobiorcy,  jeŜeli  nie  są  one
związane  z  dalszym  leczeniem,  rehabilitacją,  niezdolnością  do  pracy,  kontynuowaniem
nauki,  uczestnictwem  dzieci,  uczniów,  słuchaczy  zakładów  kształcenia  nauczycieli
i studentów w zajęciach sportowych i w zorganizowanym wypoczynku, a takŜe jeŜeli nie
są  wydawane  dla  celów  pomocy  społecznej,  orzecznictwa  o  niepełnosprawności  lub
uzyskania zasiłku pielęgnacyjnego;

wiadczenia opieki zdrowotnej niezakwalifikowane jako gwarantowane.

Koszty badania, wydania orzeczenia lub zaświadczenia, na zlecenie prokuratury albo

sądu,  w związku  z  postępowaniem  prowadzonym  na  podstawie  odrębnych  ustaw,  są
pokrywane  z części  budŜetu  państwa,  której  dysponentem  jest,  odpowiednio,  Minister
Sprawiedliwości,  Pierwszy  Prezes  Sądu  NajwyŜszego  albo  Prezes  Naczelnego  Sądu
Administracyjnego.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Koszty badania, wydania orzeczenia lub zaświadczenia, związanego z orzekaniem

o niezdolności do pracy dla celów rentowych, ustalaniem uprawnień w ramach ubezpieczeń
społecznych, są finansowane przez podmiot, na którego zlecenie zostaje przeprowadzone
badanie, wydane orzeczenie lub zaświadczenie.

wiadczeniobiorcom na podstawie ustawy nie przysługują świadczenia opieki

zdrowotnej wymienione w załączniku do ustawy, np. szczepienia ochronne nie wchodzące w
zakres obowiązkowych szczepień ochronnych,

zabiegi chirurgii plastycznej i zabiegi

kosmetyczne w przypadkach nie będących następstwem wady wrodzonej, urazu, choroby lub
następstw jej leczenia, operacje zmiany płci.

Ustawa reguluje takŜe zasady udzielania świadczeń, stanowiąc, iŜ świadczenia opieki

zdrowotnej w szpitalach i świadczenia specjalistyczne w ambulatoryjnej opiece zdrowotnej są
udzielane według kolejności zgłoszenia w dniach i godzinach ich udzielania przez
ś

wiadczeniodawcę, który zawarł umowę o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej. Ustawa

w tym zakresie nakłada na świadczeniodawcę obowiązek prowadzenia list oczekujących na
ś

wiadczenia zdrowotne, określając sposób prowadzenia tych list, nadzór nad prawidłowością

wykonania  powyŜszego  obowiązku.  JednakŜe  w  stanach  nagłych  świadczenia  opieki
zdrowotnej  są  udzielane  świadczeniobiorcy  niezwłocznie.  W  przypadku  gdy  świadczenia
opieki  zdrowotnej  w  stanie  nagłym  są  udzielane  przez  świadczeniodawcę,  który  nie  zawarł
umowy  o  udzielanie  świadczeń  opieki  zdrowotnej,  świadczeniobiorca  ma  prawo  do  tych
ś

wiadczeń w niezbędnym zakresie. Świadczeniodawca, który nie zawarł umowy o udzielanie

wiadczeń opieki zdrowotnej, ma prawo do wynagrodzenia za świadczenie opieki zdrowotnej

udzielone świadczeniobiorcy w stanie nagłym, które uwzględnia wyłącznie uzasadnione
koszty udzielenia niezbędnych świadczeń opieki zdrowotnej.

wiadczeniobiorca ma prawo wyboru lekarza, pielęgniarki i połoŜnej podstawowej

opieki zdrowotnej spośród lekarzy, pielęgniarek  i połoŜnych ubezpieczenia zdrowotnego nie
częściej niŜ dwa razy w  roku kalendarzowym, a  w przypadku kaŜdej kolejnej zmiany wnosi
opłatę  w  wysokości  80  złotych.  Nie  dotyczy  to  przypadku  zmiany  miejsca  zamieszkania
i sytuacji  zaprzestania  udzielania  świadczeń  opieki  zdrowotnej  przez  wybranego  lekarza,
pielęgniarkę i połoŜną podstawowej opieki zdrowotnej oraz innych przyczyn niezaleŜnych od
woli świadczeniobiorcy.

wiadczeniobiorca ma prawo wyboru świadczeniodawcy udzielającego ambulatoryjnych

wiadczeń

specjalistycznych,

szpitala,

lekarza

stomatologa,

spośród

tych

wiadczeniodawców, którzy zawarli umowy o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej.

wiadczeniobiorca ma prawo do świadczeń z zakresu badań diagnostycznych, w tym

medycznej diagnostyki laboratoryjnej, wykonywanych na podstawie skierowania lekarza
ubezpieczenia zdrowotnego lub felczera ubezpieczenia zdrowotnego, zakwalifikowanych jako
ś

wiadczenia gwarantowane.

Leczenie uzdrowiskowe przysługuje świadczeniobiorcy na podstawie skierowania

wystawionego przez lekarza ubezpieczenia zdrowotnego. Skierowanie wymaga potwierdzenia
przez oddział wojewódzki Funduszu właściwy ze względu na miejsce zamieszkania
ś

wiadczeniobiorcy, a jeŜeli nie moŜna ustalić miejsca jego zamieszkania – oddział

wojewódzki Funduszu właściwy dla siedziby świadczeniodawcy, który wystawił skierowanie.
Ś

wiadczeniobiorca ponosi koszty przejazdu na leczenie uzdrowiskowe i z leczenia

uzdrowiskowego  oraz  częściową  odpłatność  za  koszty  wyŜywienia  i  zakwaterowania
w sanatorium  uzdrowiskowym.  Podmiot  zobowiązany  do  finansowania  świadczeń  opieki
zdrowotnej  ze  środków  publicznych  pokrywa  do  wysokości  określonej  w  umowie  oddziału
wojewódzkiego  Funduszu  z  sanatorium  uzdrowiskowym  róŜnicę  kosztów  wyŜywienia
i zakwaterowania  ubezpieczonego.  Dzieci  i  młodzieŜ  do  ukończenia  lat  18,  a  jeŜeli  kształcą
się  dalej  –  do  ukończenia  lat  26,  dzieci  niepełnosprawne  w  znacznym  stopniu  –  bez

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

ograniczenia wieku, a takŜe dzieci uprawnione do renty rodzinnej nie ponoszą odpłatności za
koszty wyŜywienia i zakwaterowania w prewentorium i sanatorium uzdrowiskowym.

Ustawa reguluje takŜe kwestię odpłatności za leki oraz prawo do bezpłatnych leków

w określonych  przypadkach  np.  udzielanie  medycznych  czynności  ratunkowych,  opieka
w szpitalu.  Ustawa  nakłada  na  aptekę  obowiązek  poinformowania  świadczeniobiorcy
o moŜliwości  nabycia  leku,  innego  niŜ  przepisany  na  recepcie,  o  tej  samej  nazwie
międzynarodowej,  dawce,  postaci  farmaceutycznej  i  o  tym  samym  wskazaniu
terapeutycznym,  którego  cena  nie  przekracza  limitu  ceny.  Nie  dotyczy  to  sytuacji,  kiedy
wystawiający  receptę  dokonał  odpowiedniej  adnotacji  na  druku  recepty  wskazującej  na
niemoŜność dokonania zamiany przepisanego leku.

wiadczeniobiorcy, na podstawie zlecenia lekarza ubezpieczenia zdrowotnego lub

felczera ubezpieczenia zdrowotnego, przysługuje bezpłatny przejazd środkami transportu
sanitarnego, w tym lotniczego, do najbliŜszego zakładu opieki zdrowotnej udzielającego
ś

wiadczeń we właściwym zakresie, i z powrotem, w przypadkach:

−

konieczności podjęcia natychmiastowego leczenia w zakładzie opieki zdrowotnej;

−

wynikających z potrzeby zachowania ciągłości leczenia.
Ś

wiadczeniobiorcy, na podstawie zlecenia lekarza ubezpieczenia zdrowotnego lub

felczera ubezpieczenia zdrowotnego, przysługuje bezpłatny przejazd środkami transportu
sanitarnego

– w przypadku dysfunkcji narządu ruchu uniemoŜliwiającej korzystanie ze środków

transportu publicznego, w celu odbycia leczenia – do najbliŜszego zakładu opieki
zdrowotnej udzielającego świadczeń we właściwym zakresie, i z powrotem.
Ambulatoryjne świadczenia specjalistyczne finansowane ze środków publicznych są

udzielane na podstawie skierowania lekarza ubezpieczenia zdrowotnego. Skierowanie nie jest
wymagane do świadczeń:
1)

ginekologa i połoŜnika;

stomatologa;

dermatologa;

wenerologa;

onkologa;

okulisty;

psychiatry;

dla osób chorych na gruźlicę;

dla osób zakaŜonych wirusem HIV;

10)

dla inwalidów wojennych i wojskowych, osób represjonowanych oraz kombatantów;

11)

dla cywilnych niewidomych ofiar działań wojennych;

12)

dla

osób

uzaleŜnionych

alkoholu,

rodków

odurzających

substancji

psychotropowych – w zakresie lecznictwa odwykowego;

13)

dla uprawnionego Ŝołnierza lub pracownika, w zakresie leczenia urazów lub chorób
nabytych podczas wykonywania zadań poza granicami państwa.
W stanach nagłych świadczenia zdrowotne, w tym prawo do leczenia szpitalnego

i rehabilitacji leczniczej, są udzielane bez wymaganego skierowania.

4.2.1.4. Organizacja i funkcjonowanie Narodowego Funduszu Zdrowia

Regulację prawną z zakresie organizacji i funkcjonowania Narodowego Funduszu

Zdrowia (NFZ) zawiera Ustawa z dnia 27.08.2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej
finansowanych

rodków

publicznych

(Dz.U.04.210.2135,

ostatnia

zmiana

Dz.U.07.180.1280, która wejdzie w Ŝycie 29.03.2008 r.), Rozporządzenie Ministra Finansów
z dnia 31.05.2005 r. w sprawie szczegółowych zasad prowadzenia gospodarki finansowej

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Narodowego Funduszu Zdrowia (Dz.U.05.104.875 ze zm.) i Rozporządzenie Prezesa Rady
Ministrów z dnia 29.09.2004 r. w sprawie nadania statutu Narodowemu Funduszowi Zdrowia
(Dz.U.04.213.2161).

Narodowy Fundusz Zdrowia jest państwową jednostką organizacyjną posiadającą

osobowość  prawną.  Fundusz  wypełnia  w  polskim  systemie  opieki  zdrowotnej  funkcję
płatnika – ze środków pochodzących z obowiązkowych składek ubezpieczenia zdrowotnego,
NFZ finansuje świadczenia zdrowotne udzielane ubezpieczonym i refunduje leki. Fundusz nie
wykonuje  działalności  gospodarczej.  Fundusz  nie  moŜe  być  właścicielem  zakładów  opieki
zdrowotnej  ani  nie  moŜe  posiadać  w  jakiejkolwiek  formie  praw  własności  w  stosunku  do
podmiotów prowadzących zakłady opieki zdrowotnej.

W skład Funduszu wchodzą:

centrala Funduszu;

oddziały wojewódzkie Funduszu, które są tworzone zgodnie z podziałem terytorialnym
państwa. W oddziałach wojewódzkich mogą być tworzone placówki terenowe na
zasadach określonych w statucie Funduszu.

Fundusz działa na podstawie ustawy i statutu.
Fundusz zarządza środkami finansowymi, które pochodzą z następujących źródeł:

−

naleŜne składki na ubezpieczenie zdrowotne;

−

odsetki od nieopłaconych w terminie składek na ubezpieczenie zdrowotne;

−

darowizny i zapisy;

−

rodki przekazane na realizację zadań zleconych w zakresie określonym w ustawie;

−

dotacje, w tym dotacje celowe;

−

rodki uzyskane z tytułu roszczeń regresowych;

−

przychody z lokat;

−

rodki przekazane przez zakłady ubezpieczeń i Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny

na podstawie przepisów o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym
Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych;

−

rodki finansowe Funduszu mogą pochodzić równieŜ z kredytów i poŜyczek.

Do zakresu działania Funduszu naleŜy równieŜ w szczególności:

określanie jakości i dostępności oraz analiza kosztów świadczeń opieki zdrowotnej
w zakresie niezbędnym dla prawidłowego zawierania umów o udzielanie świadczeń
opieki zdrowotnej;

przeprowadzanie konkursów ofert, rokowań i zawieranie umów o udzielanie świadczeń
opieki zdrowotnej, a takŜe monitorowanie ich realizacji i rozliczanie;

finansowanie świadczeń opieki zdrowotnej udzielanych świadczeniobiorcom innym niŜ
ubezpieczeni spełniającym kryterium dochodowe, o którym mowa w art. 8 ustawy z dnia
12 marca 2004 r. o pomocy społecznej,

finansowanie medycznych czynności ratunkowych świadczeniobiorcom,

finansowanie leczenia poza granicami kraju w przypadkach określonych w art. 26
ustawy,

rozliczanie  z  instytucjami  właściwymi  lub  instytucjami  miejsca  zamieszkania
w państwach  członkowskich  Unii  Europejskiej  lub  państwach  członkowskich
Europejskiego  Porozumienia  o  Wolnym  Handlu  (EFTA)  kosztów  świadczeń
zdrowotnych  w  stosunku  do  osób  uprawnionych  do  tych  świadczeń  na  podstawie
przepisów o koordynacji;

opracowywanie, wdraŜanie, realizowanie i finansowanie programów zdrowotnych;

wykonywanie zadań zleconych, w tym finansowanych przez ministra właściwego do
spraw zdrowia, w szczególności realizacja programów zdrowotnych;

monitorowanie ordynacji lekarskich;

10)

promocja zdrowia;

11)

prowadzenie Centralnego Wykazu Ubezpieczonych;

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

12)

prowadzenie wydawniczej działalności promocyjnej i informacyjnej w zakresie ochrony
zdrowia.
Organami Funduszu są:

Rada Funduszu – składa się z dziesięciu osób powoływanych przez Prezesa Rady
Ministrów;

Prezes Funduszu – powoływany przez Prezesa Rady Ministrów, spośród osób naleŜących
do państwowego zasobu kadrowego, na wniosek ministra właściwego do spraw zdrowia,
po zasięgnięciu opinii Rady Funduszu;

rady oddziałów wojewódzkich Funduszu – złoŜone z dziewięciu członków będących
ubezpieczonymi zamieszkującymi na obszarze działania danego oddziału wojewódzkiego
Funduszu, powoływanymi przez sejmik województwa,

dyrektorzy oddziałów wojewódzkich Funduszu – powoływani i odwoływani przez
Prezesa Funduszu, po zasięgnięciu opinii rady oddziału wojewódzkiego Funduszu.
Do zadań Rady Funduszu naleŜy:

kontrolowanie bieŜącej działalności Funduszu we wszystkich dziedzinach jego
działalności;

uchwalanie planu pracy Funduszu na dany rok i rzeczowego planu wydatków
inwestycyjnych;

opiniowanie projektu planu finansowego na dany rok i systemu wynagradzania
pracowników Funduszu;

przyjmowanie sprawozdania z wykonania planu finansowego Funduszu oraz okresowych
i rocznych sprawozdań z działalności Funduszu;

podejmowanie uchwał w sprawach dotyczących majątku Funduszu i inwestycji
przekraczających zakres upowaŜnienia statutowego dla Prezesa Funduszu oraz
nabywania, zbywania i obciąŜania nieruchomości stanowiących własność Funduszu;

kontrola prawidłowej realizacji planu finansowego Funduszu;

dokonywanie wyboru biegłego rewidenta do badania sprawozdania finansowego
Funduszu;

wnioskowanie do Prezesa Funduszu o przeprowadzenie kontroli prawidłowości
postępowania w sprawie zawarcia umów o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej lub
ich realizacji;

wydawanie opinii w sprawie kandydata na Prezesa Funduszu lub kandydatów na jego
zastępców;

10)

wyraŜanie opinii w sprawie odwołania Prezesa Funduszu lub jego zastępców;
W celu wykonania swoich obowiązków Rada moŜe Ŝądać od Prezesa Funduszu

sprawozdań i wyjaśnień. Rada Funduszu nie ma prawa wydawania Prezesowi Funduszu
wiąŜących poleceń dotyczących bieŜącej działalności Funduszu.

Prezes Funduszu kieruje działalnością Funduszu i reprezentuje Fundusz na zewnątrz.

Do zakresu działania Prezesa Funduszu w szczególności naleŜy:
1)

prowadzenie gospodarki finansowej Funduszu;

efektywne i bezpieczne zarządzanie funduszami i mieniem Funduszu, w tym
gospodarowanie rezerwą ogólną;

zaciąganie, w imieniu Funduszu, zobowiązań, w tym poŜyczek i kredytów;

przygotowywanie i przedstawianie Radzie Funduszu corocznych prognoz przychodów
i kosztów;

opracowywanie projektu planu finansowego Funduszu na podstawie projektów planów
finansowych oddziałów wojewódzkich Funduszu, prognoz,

sporządzanie rocznego planu finansowego Funduszu po otrzymaniu opinii Rady
Funduszu, komisji właściwej do spraw finansów publicznych oraz komisji właściwej do
spraw zdrowia Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej;

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

sporządzanie projektu planu pracy Funduszu;

realizacja rocznego planu finansowego i planu pracy Funduszu;

sporządzanie projektu rzeczowego planu wydatków inwestycyjnych na następny rok;

10)

sporządzanie sprawozdania z wykonania planu finansowego Funduszu za dany rok oraz
niezwłocznie przedkładanie go ministrowi właściwemu do spraw finansów publicznych;

11)

sporządzanie okresowych i rocznych sprawozdań z działalności Funduszu, zawierających
w szczególności informację o dostępności do świadczeń opieki zdrowotnej
finansowanych ze środków Funduszu;

12)

nadzorowanie

rozliczeń

dokonywanych

ramach

wykonywania

przepisów

o koordynacji;

13)

sporządzanie analiz i ocen na podstawie informacji przekazanych przez oddziały
wojewódzkie Funduszu;

14)

przedstawianie Radzie Funduszu projektu systemu wynagradzania pracowników
Funduszu;

15)

pełnienie funkcji pracodawcy w rozumieniu przepisów Kodeksu pracy w stosunku do
osób zatrudnionych w centrali Funduszu;

16)

powoływanie i odwoływanie dyrektora oddziału wojewódzkiego, po zasięgnięciu opinii
rady oddziału wojewódzkiego Funduszu;

17)

odwoływanie dyrektora oddziału wojewódzkiego Funduszu na wniosek rady oddziału
wojewódzkiego Funduszu w przypadku, o którym mowa w art. 107 ust. 4;

18)

wykonywanie uchwał Rady Funduszu;

19)

przedstawianie Radzie Funduszu innych informacji o pracy Funduszu – w formie,
zakresie i terminach określonych przez Radę Funduszu;

20)

przekazywanie ministrowi właściwemu do spraw zdrowia uchwał Rady Funduszu
podlegających badaniu, w terminie 3 dni roboczych od dnia ich uchwalenia;

21)

nadzór nad realizacją zadań oddziałów wojewódzkich Funduszu;

22)

koordynowanie współpracy Funduszu z organami administracji rządowej, instytucjami
działającymi na rzecz ochrony zdrowia, instytucjami ubezpieczeń społecznych,
samorządami

zawodów

medycznych,

związkami

zawodowymi,

organizacjami

pracodawców, organizacjami świadczeniodawców oraz ubezpieczonych;

23)

przekazywanie oddziałom wojewódzkim Funduszu do realizacji programów zdrowotnych
zleconych przez właściwego ministra;

24)

ustalanie jednolitych sposobów realizacji ustawowych zadań realizowanych przez
oddziały wojewódzkie Funduszu.
Prezes Funduszu wykonuje swoje zadania przy pomocy trzech zastępców Prezesa.

W oddziałach wojewódzkich Funduszu działają rady oddziałów wojewódzkich

Funduszu o charakterze opiniodawczo-nadzorczym. Do zadań rad oddziału wojewódzkiego
Funduszu naleŜy:
1)

opiniowanie projektu planu finansowego oddziału wojewódzkiego Funduszu;

uchwalanie planu pracy oddziału wojewódzkiego Funduszu;

opiniowanie sprawozdania z wykonania planu finansowego oddziału wojewódzkiego
Funduszu za dany rok;

monitorowanie prawidłowości postępowania w sprawie zawarcia umów o udzielanie
ś

wiadczeń opieki zdrowotnej oraz realizacji tych umów;

monitorowanie, na podstawie przekazanych przez dyrektora oddziału wojewódzkiego
informacji, sposobu wykonywania przez świadczeniodawców obowiązków;

kontrolowanie bieŜącej działalności oddziału wojewódzkiego Funduszu we wszystkich
dziedzinach jego działalności;

występowanie do dyrektora oddziału wojewódzkiego z wnioskiem o wszczęcie kontroli
w trybie art. 64;

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

występowanie do dyrektora oddziału wojewódzkiego o przeprowadzenie kontroli
realizacji zawartych umów o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej;

dokonywanie okresowych analiz skarg i wniosków wnoszonych przez ubezpieczonych,
z wyłączeniem spraw podlegających nadzorowi medycznemu;

10)

występowanie do Prezesa Funduszu o przeprowadzenie kontroli oddziału wojewódzkiego
Funduszu;

11)

wydawanie opinii o kandydacie na stanowisko dyrektora oddziału wojewódzkiego
Funduszu;

12)

występowanie z wnioskiem do Prezesa Funduszu o odwoływanie dyrektora oddziału
wojewódzkiego Funduszu w określonych przypadkach.

Dyrektor oddziału wojewódzkiego Funduszu kieruje oddziałem wojewódzkim

Funduszu i reprezentuje Fundusz na zewnątrz w zakresie właściwości danego oddziału

zadań dyrektora oddziału wojewódzkiego Funduszu naleŜy:
1)

efektywne i bezpieczne gospodarowanie środkami finansowymi oddziału wojewódzkiego
Funduszu;

przygotowanie i przedstawianie radzie oddziału wojewódzkiego Funduszu corocznych
prognoz przychodów i kosztów;

przygotowywanie projektu planu finansowego oddziału wojewódzkiego Funduszu;

sporządzanie projektu planu pracy oddziału wojewódzkiego Funduszu;

realizacja planu finansowego oddziału wojewódzkiego Funduszu i planu pracy oddziału
wojewódzkiego Funduszu;

sporządzanie sprawozdania z wykonania planu finansowego oddziału wojewódzkiego
Funduszu za dany rok;

sporządzanie okresowych i rocznych sprawozdań z działalności oddziału wojewódzkiego
Funduszu;

przeprowadzanie postępowań o zawarcie umów o udzielanie świadczeń opieki
zdrowotnej, w tym świadczeń wysokospecjalistycznych;

dokonywanie wyboru realizatorów programów zdrowotnych, w tym w imieniu danego
ministra;

10)

zawieranie i rozliczanie umów o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej, w tym
ś

wiadczeń wysokospecjalistycznych, oraz zawieranie i rozliczanie umów o realizację

programów zdrowotnych;

11)

kontrola i monitorowanie ordynacji lekarskich i realizacji umów o udzielanie świadczeń
opieki zdrowotnej;

12)

przeprowadzanie kontroli świadczeniodawców i aptek;

13)

monitorowanie celowości, udzielanych w ramach umów, świadczeń opieki zdrowotnej;

14)

pełnienie funkcji pracodawcy w rozumieniu przepisów Kodeksu pracy w stosunku do
osób zatrudnionych w oddziale wojewódzkim Funduszu;

15)

wydawanie indywidualnych decyzji w sprawach ubezpieczenia zdrowotnego;

16)

udzielanie, na Ŝądanie Prezesa Funduszu lub rady oddziału wojewódzkiego Funduszu,
informacji o bieŜącej działalności oddziału wojewódzkiego;

17)

przeprowadzanie postępowań o zawarcie umów z dysponentami zespołów ratownictwa
medycznego na wykonywanie medycznych czynności ratunkowych, zawieranie,
rozliczenie i kontrola realizacji tych umów, na podstawie ustawy z dnia 8 września 2006
r. o Państwowym Ratownictwie Medycznym;

18)

zawieranie umów dobrowolnego ubezpieczenia zdrowotnego.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.2.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

Co rozumiesz pod pojęciem polityka zdrowotna?

Jakie znaczenie ma realizacja polityki zdrowotnej?

Jakie są zasady podlegania ubezpieczeniu zdrowotnemu?

Jaka jest rola ubezpieczenia zdrowotnego?

Jakie podmioty podlegają ubezpieczeniu zdrowotnemu?

Jakie są organy NFZ?

Jakie są zadania poszczególnych organów NFZ?

Jakie są systemy finansowania opieki zdrowotnej?

Jaki system finansowania opieki zdrowotnej obowiązuje w Polsce i na czym on polega?

10.

Jaki jest zakres gwarantowanych świadczeń zdrowotnych?

4.2.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Sporządź własny program zdrowia, którego celem jest ograniczenie liczby osób palących

papierosy. Przedstaw instytucje mogące wpływać na realizację tego programu oraz załoŜenia
jego realizacji.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

odszukać w materiałach dydaktycznych uwagi na temat polityki zdrowotnej,

przeanalizować cel wyznaczony w ćwiczeniu,

przeprowadzić dyskusję w grupie na temat środków prowadzących do realizacji tego
celu,

zapisać wnioski z przeprowadzonej dyskusji,

sporządzić na piśmie program w oparciu o zebrane wnioski

rodki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia,

−

kartki, flamastry.

−

literatura zgodna z punktem 6 poradnika.

Ćwiczenie 2

Odszukaj w akcie prawnym i podaj podstawę prawną (artykuł) ubezpieczenia

pracowników, studentów, bezrobotnych, duchownych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

odszukać w materiałach dydaktycznych uwagi na temat ubezpieczenia zdrowotnego,

odszukać w internetowej bazie aktów prawnych, np. www.sejm.gov.pl potrzebny akt
prawny – ustawę z dnia 27.08.2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych
ze środków publicznych,

zapoznać się z treścią aktu prawnego w niezbędnym do wykonania ćwiczenia zakresie,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

podać treść przepisów (z podaniem numeru artykułu) stanowiących podstawę obowiązku
ubezpieczeniowego dla podanych grup – pracowników, studentów, bezrobotnych,
duchownych,

zapisać rozwiązanie ćwiczenia.

rodki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia,

−

komputer, internet,

−

kartki, flamastry,

−

literatura zgodna z punktem 6 poradnika.

Ćwiczenie 3

Przedstaw organy i zadania Narodowego Funduszu Zdrowia podając podstawę prawną.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

odszukać w materiałach dydaktycznych uwagi na temat organizacji NFZ,

odszukać w internetowej bazie aktów prawnych np. www.sejm.gov.pl potrzebny akt
prawny – ustawę z dnia 27.08.2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych
ze środków publicznych,

zapoznać się z treścią aktu prawnego w niezbędnym do wykonania ćwiczenia zakresie,

podać treść przepisów (z podaniem numeru artykułu) stanowiących podstawę działania,
zakres kompetencji poszczególnych organów NFZ,

zapisać rozwiązanie ćwiczenia.

rodki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia,

−

komputer, internet,

−

kartki, flamastry.

−

literatura zgodna z punktem 6 poradnika.

4.2.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

wyjaśnić pojęcie polityka zdrowotna?

ocenić znaczenie polityki zdrowotnej?

wskazać

podstawę

prawną

ubezpieczenia

zdrowotnego

dla

poszczególnych grup ubezpieczonych?

wskazać podstawę prawną zakresu kompetencji organów NFZ?

wymienić organy NFZ?

wymienić przykładowe świadczenia zdrowotne gwarantowane przez
NFZ?

scharakteryzować system finansowania opieki zdrowotnej w Polsce?

przedstawić zasady udzielania świadczeń zdrowotnych?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.3. Organizacja i funkcjonowanie jednostek udzielających

świadczenia zdrowotne

4.3.1. Materiał nauczania

4.3.1.1. Podstawy prawne funkcjonowania zakładów opieki zdrowotnej

Prawną regulację organizacji i funkcjonowania zakładów opieki zdrowotnej zawiera

Ustawa z dnia 30.08.1991 r. o zakładach opieki zdrowotnej (Dz.U.91.91.408, tekst jednolity
Dz.U.07.14.89 ze zm., opracowanie uwzględnia zmiany, które wchodzą w Ŝycie 1.02.2008 r.).
Artykuł  1  ustawy  zawiera  legalną  definicję  zakładu  opieki  zdrowotnej  stanowiąc,  iŜ  zakład
opieki  zdrowotnej  (zoz)  jest  wyodrębnionym  organizacyjnie  zespołem  osób  i  środków
majątkowych  utworzonym  i  utrzymywanym  w  celu  udzielania  świadczeń  zdrowotnych
i promocji zdrowia.

Zakładem opieki zdrowotnej jest:

szpital, zakład opiekuńczo-leczniczy, zakład pielęgnacyjno-opiekuńczy, sanatorium,
prewentorium, hospicjum stacjonarne, inny niewymieniony z nazwy zakład przeznaczony
dla osób, których stan zdrowia wymaga udzielania całodobowych lub całodziennych
ś

wiadczeń zdrowotnych w odpowiednio urządzonym, stałym pomieszczeniu;

przychodnia, ośrodek zdrowia, poradnia, ambulatorium;

pogotowie ratunkowe;

medyczne laboratorium diagnostyczne;

pracownia protetyki stomatologicznej i ortodoncji;

zakład rehabilitacji leczniczej;

łobek;

ambulatorium lub ambulatorium z izbą chorych jednostki wojskowej, Policji, StraŜy
Granicznej, Państwowej StraŜy PoŜarnej, Biura Ochrony Rządu, Agencji Bezpieczeństwa
Wewnętrznego oraz jednostki organizacyjnej SłuŜby Więziennej;

stacja sanitarno-epidemiologiczna;

10)

wojskowy ośrodek medycyny prewencyjnej;

11)

jednostka organizacyjna publicznej słuŜby krwi;

12)

inny zakład spełniający warunki określone w ustawie.

Zakład opieki zdrowotnej moŜe być odrębną jednostką organizacyjną, częścią innej

jednostki organizacyjnej lub jednostką organizacyjną podległą innej jednostce organizacyjnej.

Zakład opieki zdrowotnej moŜe być utworzony przez:

ministra lub centralny organ administracji rządowej,

wojewodę,

jednostkę samorządu terytorialnego,

publiczną uczelnię medyczną lub publiczną uczelnię prowadzącą działalność
dydaktyczną i badawczą w dziedzinie nauk medycznych,

Centrum Medyczne Kształcenia Podyplomowego,

kościół lub związek wyznaniowy,

pracodawcę (chodzi o organy wymienione w pkt 1–3, tworzące zakład opieki zdrowotnej
w celu udzielania świadczeń zdrowotnych swoim pracownikom),

fundację, związek zawodowy, samorząd zawodowy lub stowarzyszenie,

inną krajową albo zagraniczną osobę prawną lub osobę fizyczną,

10)

spółkę nie mającą osobowości prawnej (czyli spółkę jawną, partnerską, komandytową
i komandytowo-akcyjną).

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

ZOZ moŜe rozpocząć działalność dopiero po uzyskaniu wpisu do rejestru, który jest

jawny i dostępny do wglądu dla osób trzecich. Rejestr zakładów opieki zdrowotnej mających
siedzibę na obszarze województwa prowadzi wojewoda, z tym Ŝe rejestr zakładów opieki
zdrowotnej, utworzonych przez ministra lub centralny organ administracji rządowej prowadzi
Minister Zdrowia i Opieki Społecznej.

Ustrój zakładu opieki zdrowotnej oraz inne sprawy dotyczące jego funkcjonowania,

nieuregulowane w ustawie, określa statut nadawany co do zasady przez podmiot, który
utworzył zakład. W statucie zakładu opieki zdrowotnej określa się w szczególności:

nazwę zakładu odpowiadającą zakresowi udzielanych świadczeń;

cele i zadania zakładu;

siedzibę i obszar działania;

rodzaje i zakres udzielanych świadczeń zdrowotnych;

organy zakładu i strukturę organizacyjną;

formę gospodarki finansowej.

Ze względu na podmiot, który utworzył zakład opieki zdrowotnej i związaną z tym formę

własności (własność prywatna = niepubliczna lub publiczna) wyróŜniamy:

publiczne  zakłady  opieki  zdrowotnej  –  są  nimi  zakłady  opieki  zdrowotnej
utworzone  przez  ministra  lub  centralny  organ  administracji  rządowej,  wojewodę,
jednostkę  samorządu  terytorialnego,  publiczną  uczelnię  medyczną  lub  publiczną
uczelnię  prowadzącą  działalność  dydaktyczną  i  badawczą  w  dziedzinie  nauk
medycznych, Centrum Medyczne Kształcenia Podyplomowego,

niepubliczne  zakłady  opieki  zdrowotnej  –  są  nimi  zakłady  opieki  zdrowotnej
utworzone  przez  kościół  lub  związek  wyznaniowy,  pracodawcę,  fundację,  związek
zawodowy,  samorząd  zawodowy  lub  stowarzyszenie,  inną  krajową  albo  zagraniczną
osobę prawną lub osobę fizyczną, spółkę nie mającą osobowości prawnej.

Publiczny zakład opieki zdrowotnej moŜe być prowadzony w formie:

samodzielnego zakładu opieki zdrowotnej,

jednostki budŜetowej lub zakładu budŜetowego, jeŜeli prowadzenie zakładu w formie
samodzielnego zakładu opieki zdrowotnej jest niecelowe lub przedwczesne.

Samodzielny zakład opieki zdrowotnej

−

pokrywa z posiadanych środków i uzyskiwanych przychodów koszty działalności
i zobowiązań,

−

podlega obowiązkowi rejestracji w Krajowym Rejestrze Sądowym. Z chwilą wpisania do
rejestru uzyskuje osobowość prawną,

−

gospodaruje samodzielnie przekazanymi w nieodpłatne uŜytkowanie nieruchomościami
i majątkiem Skarbu Państwa lub komunalnym oraz majątkiem własnym (otrzymanym
i zakupionym),

−

podstawą gospodarki jest plan finansowy, ustalany przez kierownika zakładu,

−

moŜe uzyskiwać środki finansowe:

•

z odpłatnych świadczeń zdrowotnych udzielanych na podstawie umowy,

•

na  realizację  programów  zdrowotnych  w  rozumieniu  przepisów  o  świadczeniach
opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych i programu Zintegrowane
Ratownictwo  Medyczne,  w  tym  na  niezbędne  do  ich  wykonania  wydatki
inwestycyjne  lub  zakup  specjalistycznych  wyrobów  medycznych,  na  podstawie
umowy i w zakresie w niej określonym,

•

z wydzielonej działalności gospodarczej innej niŜ wymieniona w pkt 1 i 2, jeŜeli
statut zakładu przewiduje prowadzenie takiej działalności,

•

z darowizn, zapisów, spadków oraz ofiarności publicznej, takŜe pochodzenia
zagranicznego,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

moŜe otrzymywać dotacje budŜetowe,

−

decyduje sam o podziale zysku, z tym Ŝe w przypadku wzrostu kwoty zobowiązania
Narodowego Funduszu Zdrowia w stosunku do kwoty wynikającej z poprzedniej umowy
o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej dotyczącej tego samego rodzaju lub zakresu
ś

wiadczeń opieki zdrowotnej, kierownik samodzielnego publicznego zakładu opieki

zdrowotnej jest obowiązany do przeznaczenia nie mniej niŜ 40% kwoty, o którą wzrosło
zobowiązanie, na wzrost wynagrodzeń osób zatrudnionych w tym zakładzie,

−

pokrywa we własnym zakresie ujemny wynik finansowy,

−

wartość jego majątku określają:

•

fundusz  załoŜycielski  (stanowi  wartość  wydzielonej  zakładowi  części  mienia
państwowego  lub  komunalnego  lub  mienia  publicznej  uczelni  medycznej  albo
publicznej  uczelni  prowadzącej  działalność  dydaktyczną  i  badawczą  w  dziedzinie
nauk medycznych),

•

fundusz zakładu (stanowi wartość majątku zakładu po odliczeniu funduszu
załoŜycielskiego).

Zakład opieki zdrowotnej prowadzony w formie jednostki budŜetowej lub zakładu

budŜetowego

−

prowadzi gospodarkę finansową na zasadach określonych w prawie budŜetowym,

−

gospodaruje przekazaną w zarząd częścią mienia państwowego lub komunalnego oraz
przydzielonymi środkami finansowymi, kierując się efektywnością ich wykorzystania, na
zasadach określonych w prawie budŜetowym,

−

pozostawia w swojej dyspozycji:
1)

70% środków budŜetowych nie wykorzystanych w danym roku, jeŜeli jest
prowadzony w formie jednostki budŜetowej,

70% wpłaty przeznaczonej dla budŜetu, jeŜeli jest prowadzony w formie zakładu
budŜetowego.

Jednostkami budŜetowymi są takie jednostki organizacyjne sektora finansów

publicznych, które pokrywają swoje wydatki bezpośrednio z budŜetu, a pobrane dochody
odprowadzają na rachunek odpowiednio dochodów budŜetu państwa albo budŜetu jednostki
samorządu terytorialnego.

Zakładami budŜetowymi są takie jednostki organizacyjne sektora finansów

publicznych, które odpłatnie wykonują wyodrębnione zadania i pokrywają koszty swojej
działalności z przychodów własnych.

Zarządzanie publicznym zakładem opieki zdrowotnej
Odpowiedzialność za zarządzanie publicznym zakładem opieki zdrowotnej ponosi

kierownik zakładu (dyrektor zakładu społecznej słuŜby zdrowia, dyrektor zakładu
społecznego słuŜby zdrowia, dyrektor zakładu opieki zdrowotnej).
Kierownik publicznego zakładu opieki zdrowotnej kieruje zakładem i reprezentuje go na
zewnątrz. Kierownik zakładu jest przełoŜonym pracowników zakładu.

Przy publicznym zakładzie opieki zdrowotnej działa rada społeczna, która jest organem

inicjującym  i  opiniodawczym  podmiotu,  który  utworzył  zakład,  oraz  organem  doradczym
kierownika  publicznego  zakładu  opieki  zdrowotnej.  Od  uchwały  rady  społecznej
kierownikowi  publicznego  zakładu  opieki  zdrowotnej  przysługuje  odwołanie  do  podmiotu,
który utworzył zakład.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Do zadań rady społecznej naleŜy:

przedstawianie podmiotowi, który utworzył publiczny zakład opieki zdrowotnej,
wniosków i opinii w sprawach:
a)

zmiany lub rozwiązania umowy o udzielenie publicznego zamówienia na
ś

wiadczenia zdrowotne,

zbycia środka trwałego oraz zakupu lub przyjęcia darowizny nowej aparatury
i sprzętu medycznego,

związanych z przekształceniem lub likwidacją zakładu, jego przebudową,
rozszerzeniem lub ograniczeniem działalności,

przyznawania kierownikowi zakładu nagród,

rozwiązania stosunku pracy lub umowy cywilnoprawnej o zarządzanie publicznym
zakładem opieki zdrowotnej z kierownikiem zakładu,

przedstawianie  kierownikowi  publicznego  zakładu  opieki  zdrowotnej  wniosków  i  opinii
w sprawach:
a)  planu finansowego i inwestycyjnego,
b)  rocznego sprawozdania z realizacji planu inwestycyjnego i finansowego,
c)  kredytów bankowych lub dotacji,
d)  podziału zysku,

uchwalanie regulaminu swojej działalności oraz przedkładanie regulaminu do
zatwierdzenia podmiotowi, który utworzył zakład,

zatwierdzanie regulaminu porządkowego publicznego zakładu opieki zdrowotnej,

dokonywanie okresowych analiz skarg i wniosków wnoszonych przez osoby korzystające
ze świadczeń zakładu, z wyłączeniem spraw podlegających nadzorowi medycznemu,

przedstawianie wniosków organowi finansującemu określony zakres działalności,
w którego imieniu rada społeczna wykonuje swoje zadania,

wykonywanie innych zadań określonych w ustawie i statucie publicznego zakładu opieki
zdrowotnej.

Wybrane przepisy dotyczące zakładów opieki zdrowotnej:

Art.  20  Szpital  zapewnia  przyjętemu  pacjentowi:  świadczenia  zdrowotne,  środki
farmaceutyczne  i  materiały  medyczne,  pomieszczenie  i  wyŜywienie  odpowiednie  do  stanu
zdrowia. W razie pogorszenia się stanu zdrowia chorego powodującego zagroŜenie Ŝycia lub
w  razie  jego  śmierci,  szpital  jest  obowiązany  niezwłocznie  zawiadomić  wskazaną  przez
chorego osobę lub instytucję, przedstawiciela ustawowego albo opiekuna faktycznego.
Art. 22 Wypisanie ze szpitala, jeŜeli przepisy szczególne nie stanowią inaczej, następuje:
1)

gdy stan zdrowia nie wymaga dalszego leczenia w szpitalu,

na Ŝądanie osoby przebywającej w szpitalu lub jej przedstawiciela ustawowego,

gdy  osoba  przebywająca  w  szpitalu  w  sposób  raŜący  narusza  regulamin  porządkowy,
a  nie  zachodzi  obawa,  Ŝe  odmowa  lub  zaprzestanie  udzielania  świadczeń  moŜe
spowodować  bezpośrednie  niebezpieczeństwo  dla  jej  Ŝycia  lub  zdrowia  albo  Ŝycia  lub
zdrowia innych osób.
JeŜeli  przedstawiciel  ustawowy  Ŝąda  wypisania  ze  szpitala  osoby,  której  stan  zdrowia

wymaga  leczenia  w  szpitalu,  kierownik  zakładu  opieki  zdrowotnej  lub  lekarz  przez  niego
upowaŜniony  moŜe  odmówić  wypisania  do  czasu  wydania  w  tej  sprawie  orzeczenia  przez
właściwy  ze  względu  na  siedzibę  zakładu  sąd  opiekuńczy,  chyba  Ŝe  przepisy  szczególne
stanowią  inaczej.  Właściwy  sąd  opiekuńczy  zawiadamiany  jest  niezwłocznie  o  odmowie
wypisania ze szpitala i przyczynach odmowy.

Osoba występująca o wypisanie ze szpitala na własne Ŝądanie jest informowana przez

lekarza o moŜliwych następstwach zaprzestania leczenia w szpitalu. Osoba ta składa pisemne
oświadczenie o wypisaniu ze szpitala na własne Ŝądanie. W przypadku braku takiego

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

oświadczenia  lekarz  sporządza  adnotację  w  dokumentacji  medycznej.Art.  23  JeŜeli
przedstawiciel  ustawowy  lub  opiekun  faktyczny  nie  odbiera  małoletniego  lub  osoby
niezdolnej  do  samodzielnej  egzystencji  ze  szpitala  będącego  publicznym  zakładem  opieki
zdrowotnej  w  wyznaczonym  terminie,  szpital  zawiadamia  o  tym  niezwłocznie  organ  gminy
właściwej ze względu na miejsce zamieszkania lub pobytu tej osoby oraz organizuje na koszt
gminy  przewiezienie  do  miejsca  zamieszkania.  Pacjent,  którego  stan  zdrowia  nie  wymaga
dalszego  leczenia  szpitalnego,  ponosi  koszty  pobytu  w  szpitalu  począwszy  od  terminu
określonego  przez  kierownika  zakładu  opieki  zdrowotnej  niezaleŜnie  od  uprawnień  do
bezpłatnych świadczeń określonych w przepisach odrębnych.
Art. 24.
1.  Zwłoki

osoby,

która

zmarła

szpitalu,

mogą

być

poddane

sekcji,

w szczególności, gdy zgon tej osoby nastąpi przed upływem 12 godzin od przyjęcia do
szpitala, z zastrzeŜeniem ust. 3.

2. Kierownik zakładu, a jeŜeli kierownik nie jest lekarzem, to upowaŜniony przez niego

lekarz, na wniosek właściwego ordynatora lub, w razie potrzeby, po zasięgnięciu jego
opinii, zarządza dokonanie lub zaniechanie sekcji.

3. Zwłoki osoby, która zmarła w szpitalu, nie są poddawane sekcji, jeŜeli przedstawiciel

ustawowy tej osoby wyraził sprzeciw lub uczyniła to osoba za Ŝycia.

4. O zaniechaniu sekcji zwłok z przyczyny określonej w ust. 3 sporządza się adnotację

w dokumentacji medycznej i załącza sprzeciw, o którym mowa w ust. 3.

5. Przepisów ust. 1–4 nie stosuje się w przypadkach:

określonych w Kodeksie postępowania karnego;

gdy przyczyny zgonu nie moŜna ustalić w sposób jednoznaczny;

określonych w przepisach o chorobach zakaźnych i zakaŜeniach.

6. W dokumentacji medycznej osoby, która zmarła w szpitalu, sporządza się adnotację

o dokonaniu lub zaniechaniu sekcji zwłok, z odpowiednim uzasadnieniem.

Art.  25  Dokonanie  sekcji  zwłok  nie  moŜe  nastąpić  wcześniej  niŜ  po  upływie  12  godzin  od
stwierdzenia  zgonu.  JeŜeli  zachodzi  potrzeba  pobrania  ze  zwłok  komórek,  tkanek  lub
narządów,  kierownik  zakładu,  a  jeŜeli  kierownik  nie  jest  lekarzem,  to  upowaŜniony  przez
niego  lekarz,  moŜe  zadecydować  o  dokonaniu  sekcji  zwłok  przed  upływem  12  godzin,  przy
zachowaniu  zasad  i  trybu  przewidzianych  w  przepisach  o  pobieraniu  i  przeszczepianiu
komórek, tkanek i narządów.
Art.  25a  W  razie  śmierci  pacjenta  w  szpitalu,  szpital  ma  obowiązek  naleŜycie  przygotować
jego zwłoki, w celu ich wydania osobom uprawnionym do pochowania.
Art. 27. 1. Przychodnia, ośrodek zdrowia i poradnia udzielają świadczeń zdrowotnych, które
mogą  obejmować  swoim  zakresem  świadczenia  podstawowej  i  specjalistycznej  opieki
zdrowotnej,  w  warunkach  ambulatoryjnych  lub  domowych,  w  miejscu  zamieszkania  lub
pobytu osoby potrzebującej tych świadczeń.
Art.  28  Pogotowie  ratunkowe  udziela  świadczeń  zdrowotnych  w  razie  wypadku,  urazu,
porodu,  nagłego  zachorowania  lub  nagłego  pogorszenia  stanu  zdrowia,  powodujących
zagroŜenie  Ŝycia.  Pogotowie  ratunkowe  moŜe  udzielać  świadczeń  zdrowotnych  w  ramach
systemu  Państwowego  Ratownictwa  Medycznego  jako  zespół  ratownictwa  medycznego  lub
lotniczy  zespół  ratownictwa  medycznego  na  zasadach  określonych  w  ustawie  z  dnia
8 września 2006 r. o Państwowym Ratownictwie Medycznym (Dz.U. Nr 191, poz. 1410).
Art. 29  Medyczne  laboratorium  diagnostyczne  udziela  świadczeń  zdrowotnych,  które
obejmują  swoim  zakresem  badania  diagnostyczne,  w  tym  analizy  wykonywane  w  celu
rozpoznania  stanu  zdrowia  i  ustalenia  dalszego  postępowania  leczniczego.  Świadczenia  te
w publicznych  zakładach  opieki  zdrowotnej  udzielane  są  na  podstawie  skierowania  lekarza
lub lekarza dentysty albo osoby posiadającej wymagane kwalifikacje na podstawie odrębnych
przepisów.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Art. 30. Pracownia  protetyki  stomatologicznej  i  ortodoncji  udziela  świadczeń  zdrowotnych,
które  obejmują  swoim  zakresem  wykonywanie  i  naprawę  protez  i  innych  przedmiotów
protetycznych  oraz  ortodontycznych.  Świadczenia  te  udzielane  są  na  podstawie  skierowania
lekarza dentysty.
Art. 32.  Zakład  rehabilitacji  leczniczej  udziela  świadczeń  zdrowotnych,  polegających  na
interdyscyplinarnych, kompleksowych działaniach usprawniających, które słuŜą zachowaniu,
przywracaniu  i  poprawie  zdrowia.  Świadczenia  te  udzielane  są  na  podstawie  skierowania
lekarza.
Art. 32b. śłobek udziela świadczeń zdrowotnych, które obejmują swoim zakresem działania
profilaktyczne i opiekę nad dzieckiem w wieku do 3 lat.
Art. 32c.  1. Zakład  opiekuńczo-leczniczy  udziela  całodobowych  świadczeń  zdrowotnych,
które  obejmują  swoim  zakresem  pielęgnację  i  rehabilitację  osób  nie  wymagających
hospitalizacji, oraz zapewnia im środki farmaceutyczne i materiały medyczne, pomieszczenie
i wyŜywienie odpowiednie do stanu zdrowia, a takŜe opiekę w czasie organizowanych zajęć
kulturalno-rekreacyjnych.  Osobom  ubezpieczonym  i  innym  osobom  uprawnionym  do
bezpłatnych  świadczeń  zdrowotnych  na  podstawie  odrębnych  przepisów,  przebywającym
w zakładzie  opiekuńczo-leczniczym  będącym  publicznym  zakładem  opieki  zdrowotnej,
zakład ten zapewnia środki farmaceutyczne i materiały medyczne na zlecenie lekarza zakładu.
Art. 32d.  Zakład  pielęgnacyjno-opiekuńczy  udziela  całodobowych  świadczeń  zdrowotnych,
które  obejmują  swoim  zakresem  pielęgnację,  opiekę  i  rehabilitację  osób  nie  wymagających
hospitalizacji,  oraz  zapewnia  im  kontynuację  leczenia  farmakologicznego,  pomieszczenie
i wyŜywienie odpowiednie do stanu zdrowia, a takŜe prowadzi edukację zdrowotną tych osób
i członków ich rodzin.

4.3.1.2. Pojęcie świadczenia zdrowotnego i zasady udzielania

Ustawa z dnia 30.08.1991 r. o zakładach opieki zdrowotnej (Dz.U.91.91.408, tekst

jednolity  Dz.U.07.14.89  ze  zm.,  opracowanie  uwzględnia  zmiany,  które  wchodzą  w  Ŝycie
1.02.2008  r.)  definiuje  pojęcie  świadczenia  zdrowotnego  stanowiąc,  iŜ  świadczeniem
zdrowotnym  są  działania  słuŜące  zachowaniu,  ratowaniu,  przywracaniu  i  poprawie  zdrowia
oraz  inne  działania  medyczne  wynikające  z  procesu  leczenia  lub  przepisów  odrębnych
regulujących zasady ich wykonywania, w szczególności związane z:
1)  badaniem i poradą lekarską,
2)  leczeniem,
3)  badaniem i terapią psychologiczną,
4)  rehabilitacją leczniczą,
5)  opieką nad kobietą cięŜarną i jej płodem, porodem, połogiem oraz nad noworodkiem,
6)  opieką nad zdrowym dzieckiem,
7)  badaniem diagnostycznym, w tym z analityką medyczną,
8)  pielęgnacją chorych,
9)  pielęgnacją niepełnosprawnych i opieką nad nimi,
10)  opieką paliatywno-hospicyjną,
11)

orzekaniem i opiniowaniem o stanie zdrowia,

12)

zapobieganiem powstawaniu urazów i chorób poprzez działania profilaktyczne oraz
szczepienia ochronne,

13)

czynnościami technicznymi z zakresu protetyki i ortodoncji,

14)

czynnościami z zakresu zaopatrzenia w przedmioty ortopedyczne i środki pomocnicze.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Świadczenia zdrowotne mogą być udzielane przez zakłady opieki zdrowotnej oraz

przez osoby fizyczne wykonujące zawód medyczny lub przez grupową praktykę lekarską,
grupową praktykę pielęgniarek, połoŜnych na zasadach określonych w odrębnych przepisach.
ZOZ udziela świadczeń zdrowotnych bezpłatnie, za częściową odpłatnością lub odpłatnie na
zasadach określonych w ustawie, w przepisach odrębnych lub w umowie cywilnoprawnej.
ś

adne okoliczności nie mogą stanowić podstawy do odmowy udzielenia świadczenia

zdrowotnego, jeŜeli osoba zgłaszająca się do zakładu opieki zdrowotnej potrzebuje
natychmiastowego udzielenia świadczeń zdrowotnych ze względu na zagroŜenie Ŝycia lub
zdrowia.

Organizację i porządek procesu udzielania świadczeń zdrowotnych w ZOZ określa

regulamin porządkowy zakładu opieki zdrowotnej. Regulamin porządkowy ZOZ powinien
określać w szczególności:
1)

przebieg procesu udzielania świadczeń zdrowotnych z zapewnieniem właściwej
dostępności i jakości tych świadczeń w jednostkach organizacyjnych zakładu opieki
zdrowotnej;

organizację i zadania poszczególnych jednostek organizacyjnych zakładu opieki
zdrowotnej, w tym zakresy czynności pracowników oraz warunki współdziałania między
tymi jednostkami dla zapewnienia sprawności funkcjonowania zakładu opieki zdrowotnej
pod względem leczniczym, administracyjnym i gospodarczym;

warunki współdziałania z innymi zakładami opieki zdrowotnej w zakresie zapewnienia
prawidłowości diagnostyki, leczenia pacjentów i ciągłości postępowania;

prawa i obowiązki pacjenta;

obowiązki zakładu opieki zdrowotnej w razie śmierci pacjenta.
ZOZ moŜe podawać do wiadomości publicznej informacje o zakresie i rodzajach

udzielanych  świadczeń  zdrowotnych.  Treść  i  forma  tych  informacji  nie  mogą  mieć  cech
reklamy.

Publiczny zakład opieki zdrowotnej udziela świadczeń zdrowotnych finansowanych ze

rodków publicznych osobom ubezpieczonym oraz innym osobom, uprawnionym do tych

wiadczeń na podstawie odrębnych przepisów, nieodpłatnie, za częściową odpłatnością lub

całkowitą odpłatnością.
Organy tworzące publiczne zakłady opieki zdrowotnej (minister, centralny organ
administracji rządowej, wojewoda, jednostka samorządu terytorialnego) lub samodzielne
zakłady opieki zdrowotnej mogą udzielać zamówienia na świadczenia zdrowotne:
1)

niepublicznemu zakładowi opieki zdrowotnej, w zakresie zadań określonych w statucie
tego zakładu,

osobie wykonującej zawód medyczny w ramach indywidualnej praktyki lub
indywidualnej specjalistycznej praktyki na zasadach określonych w odrębnych
przepisach,

grupowej praktyce lekarskiej i grupowej praktyce pielęgniarek, połoŜnych prowadzącym
działalność na zasadach określonych w przepisach odrębnych,

osobie  legitymującej  się  nabyciem  fachowych  kwalifikacji  do  udzielania  świadczeń
zdrowotnych  w  określonym  zakresie  lub  w  określonej  dziedzinie  medycyny,  która
dysponuje  lokalem  oraz  aparaturą  i  sprzętem  medycznym,  odpowiadającymi
wymaganiom  przewidzianym  dla  zakładów  opieki  zdrowotnej,  oraz  spełnia  warunki
określone w przepisach o działalności gospodarczej.
WyŜej  wymienione  podmioty  przyjmując  zamówienie  zobowiązują  się  do  wykonania

zadań  publicznego  zakładu  opieki  zdrowotnej  w  zakresie  udzielonego  zamówienia  i  na
zasadach  określonych  w  umowie,  a  udzielający  zamówienie  do  zapłacenia  ze  środków
publicznych  za  wykonanie  zamówienia.  Przyjmujący  zamówienie  nie  moŜe  wykonywać

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

udzielonego  zamówienia  przez  osobę  trzecią,  chyba  Ŝe  umowa  o  udzielenie  zamówienia
stanowi  inaczej. Odpowiedzialność  za  szkodę  wyrządzoną  przy  udzielaniu  świadczeń
w  zakresie  udzielonego  zamówienia  ponoszą  solidarnie  udzielający  zamówienie
i  przyjmujący  zamówienie.  Umowę  o  udzielenie  zamówienia  zawiera  się  na  czas  udzielania
określonych  świadczeń  zdrowotnych  lub  na  czas  określony,  na  podstawie  wyników
przeprowadzonego  konkursu  ofert  na  udzielenie  zamówienia.  Umowa  o  udzielenie
zamówienia  zawarta  zostaje  z chwilą  podpisania  jej  przez  obie  strony.  Wymaga  ona  formy
pisemnej pod rygorem niewaŜności. Umowa ulega rozwiązaniu:

−

z upływem czasu, na który była zawarta,

−

z dniem zakończenia udzielania określonych świadczeń zdrowotnych,

−

wskutek oświadczenia jednej ze stron, z zachowaniem okresu wypowiedzenia,
w przypadku gdy druga strona raŜąco narusza istotne postanowienia umowy.
Szczegółową regulację dotyczącą umowy o udzielanie zamówienia na świadczenia

zdrowotne zawiera Rozporządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia
13.07.1998 r. w sprawie umowy o udzielenie zamówienia na świadczenia zdrowotne
(Dz.U.98.93.592).

Rejestr usług medycznych. Świadczenia zdrowotne i związane z ich udzielaniem usługi,

zwane „usługami medycznymi”, udzielane w publicznych zakładach opieki zdrowotnej oraz
przez

podmioty

udzielające

wiadczeń

zdrowotnych,

podlegają

rejestrowaniu

i monitorowaniu w systemie ewidencyjno-informatycznym, zwanym „rejestrem usług
medycznych”. W tym celu tworzy się jednostki organizacyjne:
1.

centralny rejestr usług medycznych – prowadzony przez ministra właściwego do spraw
zdrowia;

wojewódzki rejestr usług medycznych – prowadzony przez wojewodę;

terenowe rejestry usług medycznych – prowadzone przez jednostki organizacyjne, które
wskazuje i których obszar działania określa wojewoda.

Jednostki  udzielające  świadczeń  zdrowotnych  obowiązane  są  dokumentować  udzielenie
usługi  medycznej  w  ksiąŜeczce  usług  medycznych  lub  kuponie  wolnym.  KsiąŜeczka  usług
medycznych  nie  zastępuje  dokumentu  uprawniającego  do  bezpłatnej  opieki  zdrowotnej  przy
korzystaniu  z  usług  publicznych  zakładów  opieki  zdrowotnej.  W  rejestrach  usług
medycznych, zamieszcza się wykaz osób objętych rejestrem, podmiotów udzielających usługi
medyczne oraz wykaz osób zlecających te usługi.

4.3.1.3. Rodzaje i funkcje kontraktów. Kontrakty na usługi medyczne

Regulację prawną kontraktów na usługi medyczne zawiera Ustawa z dnia 27.08.2004 r.

o świadczeniach

opieki

zdrowotnej

finansowanych

rodków

publicznych

(Dz.U.04.210.2135  ze  zm.,  ostatnia  zmiana  Dz.U.07.180.1280,  która  wchodzi  w  Ŝycie
29.03.2008 r.) oraz do dnia 29.03.2008 r. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 6.10.2005 r.
w  sprawie  ogólnych  warunków  umów  o  udzielanie  świadczeń  opieki  zdrowotnej
(Dz.U.05.197.1643).  Po  dniu  29.03.2008  r.

Prezes Funduszu będzie przygotowywać projekt

ogólnych  warunków  umów  o  udzielanie  świadczeń  opieki  zdrowotnej  zawierający
w szczególności rodzaje  świadczeń opieki zdrowotnej, sposób wyceny, sposób finansowania
oraz warunki ich udzielania.

wiadczenia opieki zdrowotnej finansowane ze środków publicznych są udzielane

w zakresie i na zasadach określonych w ustawie. Podmiotami zobowiązanymi do
finansowania świadczeń opieki zdrowotnej ze środków publicznych są: właściwi ministrowie
oraz Narodowy Fundusz Zdrowia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

NFZ zawiera z podmiotami, które chcą świadczyć usługi medyczne osobom

uprawnionym,  umowy  o  udzielanie  świadczeń  opieki  zdrowotnej  (nazywane  kontraktami
na  usługi  medyczne).  Na  podstawie  zawartych  umów,  świadczeniodawcy  (mogą  nimi  być
publiczne  zakłady  opieki  zdrowotnej,  niepubliczne  zakłady  opieki  zdrowotnej,  takŜe
prowadzący  indywidualną  lub  grupową  praktykę  –  lekarz,  pielęgniarka,  połoŜna  oraz  inna
osoba

wykonująca

zawód

medyczny

lub

psycholog)

udzielają

podmiotom

(świadczeniobiorcom) świadczeń opieki zdrowotnej, za które płaci NFZ.
NaleŜy przypomnieć, iŜ oprócz umów o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej zawieranych
z  NFZ  istnieją  takŜe  umowy  o  udzielanie  zamówienia  na  świadczenia  zdrowotne  (art.  35
ustawy  o  zakładach  opieki  zdrowotnej  omówiony  w  rozdziale  4.3.1.2.  Pojęcie  świadczenia
zdrowotnego i zasady ich udzielania).

Stronami umowy o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej są: świadczeniodawca oraz

NFZ  (co  do  zasady  w  imieniu  Funduszu  występuje  dyrektor  oddziału  wojewódzkiego
Funduszu). Nie moŜna zawrzeć umowy o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej z lekarzem,
pielęgniarką,  połoŜną,  inną  osobą  wykonującą  zawód  medyczny  lub  psychologiem,  jeŜeli
udzielają  oni  świadczeń  opieki  zdrowotnej  u  świadczeniodawcy,  który  zawarł  umowę
o udzielanie  świadczeń  opieki  zdrowotnej  z  Funduszem.  Świadczeniodawcy  mogą  zlecać
podwykonawcom  udzielanie  świadczeń  opieki  zdrowotnej  w  ramach  umowy  o  udzielanie
ś

wiadczeń opieki zdrowotnej zawartej z Funduszem, jeŜeli umowa tak stanowi.

Umowa o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej moŜe być zawarta wyłącznie ze

wiadczeniodawcą, który został wybrany do udzielania świadczeń opieki zdrowotnej na

zasadach określonych w ustawie.

Prezes Funduszu określa:

przedmiot postępowania w sprawie zawarcia umowy o udzielanie świadczeń opieki
zdrowotnej;

kryteria oceny ofert;

warunki wymagane od świadczeniodawców.

Kryteria oceny ofert i warunki wymagane od świadczeniodawców są jawne i nie

podlegają zmianie w toku postępowania.

Zawieranie przez Fundusz umów o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej, z wyjątkiem

umów ze świadczeniodawcami udzielającymi świadczeń w zakresie podstawowej opieki
zdrowotnej (w tym wypadku zawiera się umowę ze świadczeniodawcą spełniającym warunki
do zawarcia umowy określone przez Prezesa Funduszu) odbywa się po przeprowadzeniu
postępowania w trybie:
1)

konkursu ofert albo

rokowań.

W celu przeprowadzenia postępowania w sprawie zawarcia umowy o udzielanie

wiadczeń opieki zdrowotnej w trybie konkursu ofert Fundusz zamieszcza ogłoszenie. W celu

przeprowadzenia rokowań po zamieszczeniu ogłoszenia Fundusz wysyła zaproszenia.

Konkurs ofert składa się z części jawnej i niejawnej.
W części jawnej konkursu ofert komisja w obecności oferentów:

stwierdza prawidłowość ogłoszenia konkursu ofert oraz liczbę złoŜonych ofert;

otwiera koperty lub paczki z ofertami i ustala, które z ofert spełniają warunki wymagane
przepisami prawa;

przyjmuje do protokołu zgłoszone przez oferentów wyjaśnienia lub oświadczenia.

W części niejawnej konkursu ofert komisja moŜe:

wybrać ofertę lub większą liczbę ofert, które zapewniają ciągłość udzielania świadczeń
opieki zdrowotnej, ich kompleksowość i dostępność oraz przedstawiają najkorzystniejszy
bilans ceny w odniesieniu do przedmiotu zamówienia;

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

nie dokonać wyboru Ŝadnej oferty, jeŜeli nie wynika z nich moŜliwość właściwego
udzielania świadczeń opieki zdrowotnej.
Ponadto Komisja w części niejawnej konkursu ofert moŜe przeprowadzić negocjacje

z oferentami w celu ustalenia liczby planowanych do udzielenia świadczeń opieki zdrowotnej
oraz ceny za udzielane świadczenia opieki zdrowotnej.

Przez rokowania rozumie się tryb zawierania umów o udzielanie świadczeń opieki

zdrowotnej, w którym prowadzi się postępowanie w sprawie ustalenia ceny i liczby
ś

wiadczeń opieki zdrowotnej i warunków ich udzielania z taką liczbą świadczeniodawców,

która  zapewni  wybór  najkorzystniejszej  oferty  lub  większej  liczby  ofert  oraz  sprawny
przebieg  postępowania,  nie  mniejszą  jednak  niŜ  trzech,  chyba  Ŝe  ze  względu  na
specjalistyczny  charakter  świadczeń  opieki  zdrowotnej  lub  ograniczoną  dostępność  do
ś

wiadczeń jest mniej świadczeniodawców mogących ich udzielać. Ponadto zawarcie umowy

o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej w trybie rokowań następuje jeŜeli:
1) uprzednio prowadzone postępowanie w trybie konkursu ofert zostało uniewaŜnione,

a szczegółowe warunki postępowania w sprawie zawarcia umowy o udzielanie świadczeń
opieki zdrowotnej są takie same jak w konkursie ofert lub

2) zachodzi pilna potrzeba zawarcia umowy o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej,

której wcześniej nie moŜna było przewidzieć, lub

3) jest ograniczona liczba świadczeniodawców, nie większa niŜ pięciu, mogących udzielać

wiadczeń opieki zdrowotnej będących przedmiotem postępowania w sprawie zawarcia

umów o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej.
Rokowania składają się z części jawnej i niejawnej. Do części jawnej i niejawnej stosuje

się odpowiedni przepisy dotyczące konkursu ofert.

JeŜeli nie nastąpiło uniewaŜnienie postępowania w sprawie zawarcia umowy o udzielanie

wiadczeń opieki zdrowotnej, komisja ogłasza o rozstrzygnięciu postępowania.

O rozstrzygnięciu konkursu ofert ogłasza się w miejscu i terminie określonych w ogłoszeniu
o konkursie ofert. O rozstrzygnięciu rokowań ogłasza się na tablicy ogłoszeń oraz na stronie
internetowej właściwego oddziału wojewódzkiego Funduszu, w terminie 2 dni od
zakończenia rokowań. Z chwilą ogłoszenia rozstrzygnięcia postępowania następuje jego
zakończenie i komisja ulega rozwiązaniu.

Umowy o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej są jawne. Fundusz realizuje zasadę

jawności umów poprzez zamieszczenie, w terminie 14 dni od dnia zawarcia umowy, na
swojej stronie internetowej informacji o kaŜdej zawartej umowie, z uwzględnieniem rodzaju,
liczby i ceny zakupionych świadczeń oraz maksymalnej kwoty zobowiązań Funduszu wobec
ś

wiadczeniodawcy wynikającej ze wszystkich zawartych umów.

Umowa o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej określa w szczególności:

rodzaj i zakres udzielanych świadczeń opieki zdrowotnej;

warunki udzielania świadczeń opieki zdrowotnej;

wykaz podwykonawców oraz wymagania dla podwykonawców inne niŜ techniczne
i sanitarne, określone w odrębnych przepisach;

zasady rozliczeń pomiędzy Funduszem a świadczeniodawcami;

kwotę zobowiązania Funduszu wobec świadczeniodawcy;

zasady rozpatrywania kwestii spornych;

postanowienie o odstąpieniu od umowy, które moŜe nastąpić za uprzednim nie krótszym
niŜ 3 miesiące okresem wypowiedzenia, chyba Ŝe strony postanowią inaczej;

postanowienie o karze umownej w przypadku niezastosowania terminu i trybu
określonych w pkt 7.

Umowa o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej wymaga formy pisemnej pod

rygorem niewaŜności. Umowa o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej nie moŜe być
zawarta na czas nieoznaczony. Zawarcie umowy na czas dłuŜszy niŜ 3 lata wymaga zgody
Prezesa Funduszu.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Na podstawie ogólnych warunków umowy o udzielanie świadczeń ustala się:

Świadczeniodawca jest zobowiązany:

−

do udzielania świadczeń świadczeniobiorcom, z zachowaniem naleŜytej staranności,
zgodnie ze wskazaniami aktualnej wiedzy medycznej, dostępnymi metodami
i środkami zapobiegania, rozpoznawania i leczenia chorób oraz zgodnie z zasadami
etyki zawodowej,

−

do przestrzegania praw pacjenta wynikających z obowiązujących przepisów,

−

do podejmowania i prowadzenia działań mających na celu zapewnienie naleŜytej
jakości udzielanych świadczeń,

−

zaopatrywać się we własnym zakresie w produkty lecznicze, wyroby medyczne oraz
inne materiały niezbędne do udzielania świadczeń na podstawie umowy,

−

udzielać świadczeń osobiście, przez osoby wykonujące zawody medyczne lub inne
osoby posiadające odpowiednie kwalifikacje i uprawnienia do udzielania świadczeń
opieki zdrowotnej w określonym zakresie lub określonej dziedzinie medycyny,
zgodnie z wykazem stanowiącym załącznik do umowy,

−

zawrzeć  umowę  ubezpieczenia  odpowiedzialności  cywilnej  za  szkody  wyrządzone
przy  udzielaniu  świadczeń  opieki  zdrowotnej  wykonywanych  na  podstawie  umowy
o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej.

wiadczeniodawca ponosi odpowiedzialność:

−

za udzielanie lub za zaniechanie udzielania świadczeń przez osoby przez siebie
zatrudnione lub udzielające świadczeń w jego imieniu na innej podstawie niŜ umowa
o pracę, a takŜe osoby, którym udzielanie świadczeń powierzył, oraz odpowiada za
szkody powstałe, takŜe u osób trzecich, w związku z udzielaniem lub zaniechaniem
udzielania świadczeń,

−

za ordynowanie leków, wyrobów medycznych i środków pomocniczych leczonym
przez niego świadczeniobiorcom, zgodnie z obowiązującymi przepisami oraz
z aktualnym stanem wiedzy medycznej.

wiadczeniodawca udziela świadczeń przez cały okres obowiązywania umowy, zgodnie

z określonym w umowie harmonogramem pracy oraz planem rzeczowo-finansowym,
stanowiącymi załączniki do umowy.
NFZ jest zobowiązany do sfinansowania świadczeń wykonanych w okresie

rozliczeniowym, do kwoty zobowiązania NFZ wobec świadczeniodawcy określonej
w umowie.

PowyŜszy tryb zawarcia umowy stosuje się do postępowania o zawarcie umów na

wykonywanie medycznych czynności ratunkowych przez zespoły ratownictwa
medycznego, o których mowa w przepisach ustawy z dnia 8 września 2006 r. o Państwowym
Ratownictwie Medycznym.

4.3.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

Jakie są rodzaje zakładów opieki zdrowotnej?

Jakie podmioty mogą tworzyć zakłady opieki zdrowotnej?

Jakie są procedury postępowania przy sekcji zwłok?

Jakie są procedury postępowania przy wypisaniu ze szpitala?

Co rozumiesz pod pojęciem świadczenie zdrowotne?

Jakie podmioty mogą udzielać świadczeń zdrowotnych i na jakiej podstawie?

Jak nazywa się umowa, na podstawie której NFZ zapewnia ubezpieczonym świadczenia
zdrowotne?

Jakie są procedury zawierania umowy o udzielanie świadczeń zdrowotnych?

Jakie są obowiązki stron umowy o udzielanie świadczeń zdrowotnych?

10.

Jaka jest treść umowy o udzielanie świadczeń zdrowotnych?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.3.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Fundacja, która utworzyła przychodnię chce zawrzeć umowę o udzielenie zamówienia na

wiadczenia zdrowotne z publicznym zakładem opieki zdrowotnej.

Czy zawarcie takiej umowy według Ciebie jest moŜliwe? Uzasadnij swoją odpowiedź.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

odszukać i przeanalizować w materiałach dydaktycznych uwagi dotyczące rodzajów
zakładów opieki zdrowotnej, umowy o udzielanie zamówienia na świadczenia zdrowotne,

dokładnie przeanalizować opis zdarzenia,

wyodrębnić istotne fakty,

zaproponować rozwiązanie problemu z punktu widzenia podmiotów, które mogą udzielać
zamówienia na świadczenia zdrowotne,

uzasadnić zaproponowane rozwiązanie.

rodki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia,

−

tekst prawny – ustawa o zakładach opieki zdrowotnej,

−

literatura zgodna z punktem 6 poradnika.

Ćwiczenie 2

Szpital załoŜony przez kościół chce przystąpić do zawarcia z NFZ umowy o udzielanie

wiadczeń opieki zdrowotnej.

Przedstaw jakie kroki naleŜałoby podjąć by przystąpić do zawarcia umowy. Omów tryby

zawarcia umowy. Podaj konieczne postanowienia umowy sporządzając jej projekt.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

odszukać i przeanalizować w materiałach dydaktycznych uwagi dotyczące umowy
o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej,

dokładnie przeanalizować opis zdarzenia,

wyodrębnić istotne fakty,

zaproponować rozwiązanie problemu z punktu widzenia trybu zawarcia umowy oraz jej
postanowień koniecznych,

sporządzić na piśmie projekt umowy wybierając rodzaj świadczenia,

zaprezentować sporządzony projekt.

rodki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia,

−

tekst prawny – ustawa o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków
publicznych,

−

literatura zgodna z punktem 6 poradnika.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 3

Jan G, lat 28, dnia 21.01.2008 r. o godz. 6.00 został zabrany przez zespół ratownictwa

medycznego z miejsca wypadku drogowego do szpitala z powaŜnymi obraŜeniami głowy,
w stanie krytycznym. Tego samego dnia o godzinie 17.00 pacjent zmarł. MałŜonka Jana G nie
wyraziła zgody na przeprowadzenie sekcji zwłok. W dokumentacji lekarskiej określono
przyczynę zgonu.

Podaj, czy lekarz dyŜurny powinien zarządzić przeprowadzenie sekcji zwłok. Określ

przypadki, gdy sekcja zwłok jest obowiązkowa.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

odszukać i przeanalizować w materiałach dydaktycznych uwagi dotyczące prawnego
uregulowania sekcji zwłok,

dokładnie przeanalizować opis zdarzenia,

wyodrębnić istotne fakty,

zaproponować  rozwiązanie  problemu  z  punktu  widzenia  przypadków,  w  których
przeprowadzenie  sekcji  zwłok  jest  obowiązkowe,  znaczenia  zgody  lub  wyraŜenia
sprzeciwu na sekcję zwłok,

uzasadnić zaproponowane rozwiązanie.

rodki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia,

−

tekst prawny – ustawa o zakładach opieki zdrowotnej,

−

literatura zgodna z punktem 6 poradnika.

4.3.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

wymienić rodzaje zakładów opieki zdrowotnej?

wymienić podmioty uprawnione do załoŜenia zakładu opieki
zdrowotnej?

określić strony umowy o udzielanie zamówienia na świadczenia
zdrowotne?

zastosować przepisy ustawy o zakładach opieki zdrowotnej w kwestii
wypisu ze szpitala i sekcji zwłok ?

wyjaśnić pojęcie świadczenia zdrowotnego?

wymienić przykładowe świadczenia zdrowotne?

wymienić podmioty udzielające świadczeń zdrowotnych?

określić tryb zawierania umowy o udzielanie świadczeń opieki
zdrowotnej?

wymienić postanowienia obligatoryjne umowy o udzielanie
ś

wiadczeń opieki zdrowotnej?

10)

określić rolę NFZ w zawieraniu kontraktów na usługi medyczne?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.4. Wybrane zagadnienia z zakresu prawa pracy

4.4.1. Materiał nauczania

4.4.1.1. Rodzaje stosunków pracy i umów o pracę w ochronie zdrowia

Stosunek pracy to stosunek prawny zachodzący między dwoma podmiotami, z których

jeden,  zwany  pracownikiem,  obowiązany  jest  świadczyć  osobiście  i  w  sposób  ciągły,
powtarzający  się,  na  rzecz  i  pod  kierownictwem  drugiego  podmiotu,  zwanego  pracodawcą,
pracę określonego rodzaju, a pracodawca zatrudniać pracownika za wynagrodzeniem. NaleŜy
odróŜnić pojęcie świadczenia pracy  w znaczeniu prawa pracy od jego znaczenia potocznego
(obejmuje  teŜ  spełnienie  świadczenia  wynikającego  z  umowy  cywilnoprawnej,  jak  umowa
zlecenia czy umowa o dzieło).

Stosunki pracy reguluje Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. kodeks pracy (tekst jednolity

Dz.U.98.21.94  ze  zm.)  oraz  szereg  ustaw  szczegółowych  w  odniesieniu  do  wybranych  grup
zawodowych.  Artykuł  5  Kodeksu  Pracy  (k.p)  stanowi,  Ŝe  jeŜeli  stosunek  pracy  określonej
kategorii pracowników regulują przepisy szczególne, przepisy kodeksu stosuje się w zakresie
nie uregulowanym.

Stosunki pracy i rodzaje umów o pracę w ochronie zdrowia są regulowane przepisami

kodeksu pracy poza szczegółowymi regulacjami zawartymi w:

−

Ustawie z dnia 30 sierpnia 1991 r. o zakładach opieki zdrowotnej (Dz.U.91.91.408 ze
zm.),

−

Rozporządzeniu Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 29 marca 1999 r. w sprawie
kwalifikacji wymaganych od pracowników na poszczególnych rodzajach stanowisk pracy
w publicznych zakładach opieki zdrowotnej (Dz.U.99.30.300),

−

Rozporządzeniu Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 8 czerwca 1999 r.
w sprawie zasad wynagradzania pracowników publicznych zakładów opieki
zdrowotnej(Dz.U. 99.52.543 ze zm.),

−

Rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 30 lipca 1996 r. w sprawie
zasad wynagradzania za pracę pracowników zatrudnionych w niektórych jednostkach
sfery budŜetowej działających w ochronie zdrowia (Dz.U.96.105.486 ze zm.).

Pracownikiem jest osoba zatrudniona na podstawie umowy o pracę, powołania, wyboru,

mianowania lub spółdzielczej umowy o pracę. Pracownikiem moŜe być osoba, która
ukończyła 18 lat. Na warunkach określonych w dziale dziewiątym (dot. zatrudniania
młodocianych) pracownikiem moŜe być równieŜ osoba, która nie ukończyła 18 lat – ale musi
mieć ukończone lat 16.

Pracodawcą jest jednostka organizacyjna, choćby nie posiadała osobowości prawnej,

a takŜe osoba fizyczna, jeŜeli zatrudniają one pracowników.

Treść stosunku pracy – przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do

wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz
w  miejscu  i  czasie  wyznaczonym  przez  pracodawcę,  a  pracodawca  –  do  zatrudniania
pracownika za wynagrodzeniem. Zatrudnienie spełniające cechy, o których mowa wyŜej jest
zatrudnieniem  na  podstawie  stosunku  pracy,  bez  względu  na  nazwę  zawartej  przez  strony
umowy. Nawet jeŜeli strony zastąpią umowę o pracę inną umową cywilnoprawną np. umową
o  dzieło,  to  w  świetle  przepisów  kodeksu  pracy  uwaŜa  się,  Ŝe  doszło  do  zawarcia  umowy
o pracę.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rodzaje stosunków pracy

Ze względu na podstawę powstania wyróŜniamy stosunek pracy:

−

z umowy o pracę,

−

z powołania,

−

z mianowania,

−

z wyboru,

−

ze spółdzielczej umowy o pracę

Ze względu na odmienność form własności będącej podstawą działalności zakładu pracy
wyróŜniamy stosunki pracy:

−

pracownicze,

−

spółdzielcze.

Podstawowym rodzajem stosunku pracy jest stosunek wynikający z umowy o pracę.

Nawiązanie stosunku pracy następuje przez zawarcie umowy o pracę, której stronami są
pracownik i pracodawca. Przed zawarciem umowy, zgodnie z art. 22

. § 1. pracodawca ma

prawo  Ŝądać  od  osoby  ubiegającej  się  o  zatrudnienie  podania  danych  osobowych
obejmujących:
1)  imię (imiona) i nazwisko,
2)  imiona rodziców,
3)  datę urodzenia,
4)  miejsce zamieszkania (adres do korespondencji),
5)  wykształcenie,
6)  przebieg  dotychczasowego  zatrudnienia,  jak  równieŜ  numeru  pesel  pracownika  oraz

innych danych osobowych pracownika, a takŜe imion i nazwisk oraz dat urodzenia dzieci
pracownika, jeŜeli podanie takich danych jest konieczne ze względu na korzystanie przez
pracownika ze szczególnych uprawnień przewidzianych w prawie pracy.
Pracodawca moŜe Ŝądać podania innych danych osobowych niŜ określone wyŜej, jeŜeli

obowiązek ich podania wynika z odrębnych przepisów.

Umowa o pracę określa strony umowy, rodzaj umowy, datę jej zawarcia oraz warunki

pracy i płacy, w szczególności:
1)  rodzaj pracy,
2)  miejsce wykonywania pracy,
3)  wynagrodzenie  za  pracę  odpowiadające  rodzajowi  pracy,  ze  wskazaniem  składników

wynagrodzenia,

4) wymiar czasu pracy,
5) termin rozpoczęcia pracy.

Umowę o pracę zawiera się na piśmie. JeŜeli umowa o pracę nie została zawarta

z zachowaniem formy pisemnej, pracodawca powinien, najpóźniej w dniu rozpoczęcia pracy
przez pracownika, potwierdzić pracownikowi na piśmie ustalenia co do rodzaju umowy oraz
jej warunków. KaŜda zmiana warunków umowy o pracę wymaga formy pisemnej.

Rodzaje umów o pracę:

−

na czas nie określony,

−

na czas określony,

−

na czas wykonania określonej pracy,

−

na  czas  zastępstwa  (jeŜeli  zachodzi  konieczność  zastępstwa  pracownika  w  czasie  jego
usprawiedliwionej  nieobecności  w  pracy,  np.  pracownica  przebywająca  na  urlopie
macierzyńskim  lub  wychowawczym,  pracodawca  moŜe  w  tym  celu  zatrudnić  innego
pracownika  na  podstawie  umowy  o  pracę  na  czas  określony,  obejmujący  czas  tej
nieobecności).
KaŜda z umów, o których mowa wyŜej, moŜe być poprzedzona umową o pracę na okres

próbny, nie przekraczający 3 miesięcy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Podstawowym rodzajem umowy o pracę powinna być umowa na czas nie określony,

dlatego art. 25

. § 1 kp. stanowi, iŜ zawarcie kolejnej umowy o pracę na czas określony jest

równoznaczne w skutkach prawnych z zawarciem umowy o pracę na czas nieokreślony, jeŜeli
poprzednio strony dwukrotnie zawarły umowę o pracę na czas określony na następujące po
sobie okresy, o ile przerwa między rozwiązaniem poprzedniej a nawiązaniem kolejnej umowy
o pracę nie przekroczyła 1 miesiąca.

Stosunek pracy nawiązuje się w terminie określonym w umowie jako dzień rozpoczęcia

pracy, a jeŜeli terminu tego nie określono – w dniu zawarcia umowy, natomiast zakończenie
stosunku pracy następuje albo na skutek rozwiązania umowy o pracę (rozwiązanie) albo na
skutek zaistnienia określonego zdarzenia (wygaśnięcie umowy o pracę).

Umowę o pracę rozwiązuje się:

−

na mocy porozumienia stron – gdy strony chcą rozwiązania stosunku pracy i są zgodne
co do warunków jego przeprowadzenia,

−

przez oświadczenie jednej ze stron z zachowaniem okresu wypowiedzenia (rozwiązanie
umowy o pracę za wypowiedzeniem),

−

przez oświadczenie jednej ze stron bez zachowania okresu wypowiedzenia (rozwiązanie
umowy o pracę bez wypowiedzenia),

−

z upływem czasu, na który była zawarta,

−

z dniem ukończenia pracy, dla której wykonania była zawarta.
Rozwiązanie umowy o pracę za wypowiedzeniem dotyczy umów zawartych na okres

próbny  lub  na  czas  nie  określony,  natomiast    przy  zawieraniu  umowy  o  pracę  na  czas
określony, dłuŜszy niŜ 6 miesięcy, strony mogą  przewidzieć dopuszczalność wcześniejszego
rozwiązania tej umowy za dwutygodniowym wypowiedzeniem. Rozwiązanie umowy o pracę
następuje  z upływem  okresu  wypowiedzenia,  który  dla  umowy  zawartej  na  okres  próbny
wynosi:

−

3 dni robocze, jeŜeli okres próbny nie przekracza 2 tygodni,

−

1 tydzień, jeŜeli okres próbny jest dłuŜszy niŜ 2 tygodnie,

−

2 tygodnie, jeŜeli okres próbny wynosi 3 miesiące.
Okres wypowiedzenia umowy o pracę zawartej na czas nie określony jest uzaleŜniony od

okresu zatrudnienia u danego pracodawcy i wynosi:

−

2 tygodnie, jeŜeli pracownik był zatrudniony krócej niŜ 6 miesięcy,

−

1 miesiąc, jeŜeli pracownik był zatrudniony co najmniej 6 miesięcy,

−

3 miesiące, jeŜeli pracownik był zatrudniony co najmniej 3 lata.
Przepisy prawa pracy przewidują ochronę pracowników znajdujących się w szczególnej

sytuacji  stanowiąc,  iŜ  pracodawca  nie  moŜe  wypowiedzieć  umowy  o  pracę  pracownikowi,
któremu  brakuje  nie  więcej  niŜ  4  lata  do  osiągnięcia  wieku  emerytalnego,  jeŜeli  okres
zatrudnienia  umoŜliwia  mu  uzyskanie  prawa  do  emerytury  z  osiągnięciem  tego  wieku.
Pracodawca  nie  moŜe  takŜe  wypowiedzieć  umowy  o  pracę  w  czasie  urlopu  pracownika,
a takŜe w czasie innej usprawiedliwionej nieobecności pracownika w pracy, jeŜeli nie upłynął
jeszcze okres uprawniający do rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia.

Pracodawca moŜe rozwiązać umowę o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika

w razie:
1) cięŜkiego naruszenia przez pracownika podstawowych obowiązków pracowniczych,
2) popełnienia przez pracownika w czasie trwania umowy o pracę przestępstwa, które

uniemoŜliwia dalsze zatrudnianie go na zajmowanym stanowisku, jeŜeli przestępstwo jest
oczywiste lub zostało stwierdzone prawomocnym wyrokiem,

3) zawinionej przez pracownika utraty uprawnień koniecznych do wykonywania pracy na

zajmowanym stanowisku.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika nie moŜe nastąpić

po upływie 1 miesiąca od uzyskania przez pracodawcę wiadomości o okoliczności
uzasadniającej rozwiązanie umowy.
Pracodawca moŜe rozwiązać umowę o pracę bez wypowiedzenia:
1) jeŜeli niezdolność pracownika do pracy wskutek choroby trwa:

–

dłuŜej niŜ 3 miesiące – gdy pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy krócej
niŜ 6 miesięcy,

–

dłuŜej niŜ łączny okres pobierania z tego tytułu wynagrodzenia i zasiłku oraz
pobierania świadczenia rehabilitacyjnego przez pierwsze 3 miesiące – gdy pracownik
był zatrudniony u danego pracodawcy co najmniej 6 miesięcy lub jeŜeli niezdolność
do pracy została spowodowana wypadkiem przy pracy albo chorobą zawodową;

2) w razie usprawiedliwionej nieobecności pracownika w pracy z innych przyczyn niŜ

wymienione w pkt 1, trwającej dłuŜej niŜ 1 miesiąc.
Rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia nie moŜe nastąpić w razie nieobecności

pracownika w pracy z powodu sprawowania opieki nad dzieckiem – w okresie pobierania
z tego tytułu zasiłku, a w przypadku odosobnienia pracownika ze względu na chorobę
zakaźną – w okresie pobierania z tego tytułu wynagrodzenia i zasiłku.

W oświadczeniu pracodawcy o wypowiedzeniu umowy o pracę zawartej na czas nie

określony lub o rozwiązaniu umowy o pracę bez wypowiedzenia powinna być wskazana
przyczyna uzasadniająca wypowiedzenie lub rozwiązanie umowy oraz pouczenie
o przysługującym pracownikowi prawie odwołania do sądu pracy.

Pracownik moŜe rozwiązać umowę o pracę bez wypowiedzenia, jeŜeli zostanie wydane

orzeczenie lekarskie stwierdzające szkodliwy wpływ wykonywanej pracy na zdrowie
pracownika, a pracodawca nie przeniesie go w terminie wskazanym w orzeczeniu lekarskim
do innej pracy, odpowiedniej ze względu na stan jego zdrowia i kwalifikacje zawodowe.

Pracownik moŜe rozwiązać umowę o pracę takŜe wtedy, gdy pracodawca dopuścił się

cięŜkiego  naruszenia  podstawowych  obowiązków  wobec  pracownika;  w  takim  przypadku
pracownikowi  przysługuje  odszkodowanie  w  wysokości  wynagrodzenia  za  okres
wypowiedzenia,  a  jeŜeli  umowa  o  pracę  została  zawarta  na  czas  określony  lub  na  czas
wykonania określonej pracy – w wysokości wynagrodzenia za okres 2 tygodni.

Umowa o pracę wygasa:

−

z dniem śmierci pracownika,

−

z dniem śmierci pracodawcy,

−

z upływem 3 miesięcy nieobecności pracownika w pracy z powodu tymczasowego
aresztowania, chyba Ŝe pracodawca rozwiązał wcześniej bez wypowiedzenia umowę
o pracę z winy pracownika.

Dokumentem wydawanym pracownikowi w związku z ustaniem stosunku pracy jest

świadectwo pracy. Pracodawca jest obowiązany niezwłocznie wydać pracownikowi
ś

wiadectwo pracy. Wydanie świadectwa pracy nie moŜe być uzaleŜnione od uprzedniego

rozliczenia się pracownika z pracodawcą. Wyjątkiem od tej zasady jest sytuacja rozwiązania
lub wygaśnięcia umowy o pracę z pracownikiem, z którym dotychczasowy pracodawca
nawiązuje kolejną umowę o pracę bezpośrednio po rozwiązaniu lub wygaśnięciu poprzedniej
umowy o pracę. Wówczas pracodawca jest obowiązany wydać pracownikowi świadectwo
pracy, tylko na jego Ŝądanie.

W świadectwie pracy naleŜy podać informacje dotyczące okresu i rodzaju wykonywanej

pracy,  zajmowanych  stanowisk,  trybu  rozwiązania  albo  okoliczności  wygaśnięcia  stosunku
pracy, a takŜe inne informacje niezbędne do ustalenia uprawnień pracowniczych i uprawnień
z  ubezpieczenia  społecznego.  Ponadto  w  świadectwie  pracy  zamieszcza  się  wzmiankę
o zajęciu  wynagrodzenia  za  pracę  w  myśl  przepisów  o  postępowaniu  egzekucyjnym.  Na

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ŝą

danie pracownika w świadectwie pracy naleŜy podać takŜe informację o wysokości

i składnikach wynagrodzenia oraz o uzyskanych kwalifikacjach.

Pracownik moŜe w ciągu 7 dni od otrzymania świadectwa pracy wystąpić z wnioskiem do

pracodawcy  o  sprostowanie  świadectwa.  W  razie  nieuwzględnienia  wniosku  pracownikowi
przysługuje,  w  ciągu  7  dni  od  zawiadomienia  o  odmowie  sprostowania  świadectwa  pracy,
prawo wystąpienia z Ŝądaniem jego sprostowania do sądu pracy.

Pracownikowi przysługuje roszczenie o naprawienie szkody wyrządzonej przez

pracodawcę wskutek niewydania w terminie lub wydania niewłaściwego świadectwa pracy.
Wysokość odszkodowania odpowiada wysokości wynagrodzenia za czas pozostawania bez
pracy z tego powodu, nie dłuŜszy jednak niŜ 6 tygodni.

4.4.1.2. Prawa oraz obowiązki pracownika i pracodawcy

Prawa oraz obowiązki pracownika i pracodawcy wynikają z rodzaju umowy o pracę

i zasadniczo  polegają  na:  świadczeniu  pracy  i  wypłacie  wynagrodzenia.  Art.22  §  1  kodeksu
pracy  stanowi  bowiem,  iŜ  przez  nawiązanie  stosunku  pracy  pracownik  zobowiązuje  się  do
wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz
w  miejscu  i  czasie  wyznaczonym  przez  pracodawcę,  a  pracodawca  –  do  zatrudniania
pracownika za wynagrodzeniem.

Charakterystyczna dla praw i obowiązków pracownika i pracodawcy jest ich korelacja,

która polega na tym, Ŝe to co jest prawem dla pracownika jednocześnie stanowi obowiązek
pracodawcy i na odwrót, to co jest prawem pracodawcy stanowi obowiązek pracownika.

Regulację prawną określającą prawa i obowiązki stron stosunku pracy, czyli pracownika

i pracodawcy, zawiera kodeks pracy.

Pracodawca jest obowiązany w szczególności:

−

zaznajamiać pracowników podejmujących pracę z zakresem ich obowiązków, sposobem
wykonywania pracy na wyznaczonych stanowiskach oraz ich podstawowymi
uprawnieniami,

−

organizować pracę w sposób zapewniający pełne wykorzystanie czasu pracy, jak równieŜ
osiąganie przez pracowników, przy wykorzystaniu ich uzdolnień i kwalifikacji, wysokiej
wydajności i naleŜytej jakości pracy,

−

organizować pracę w sposób zapewniający zmniejszenie uciąŜliwości pracy, zwłaszcza
pracy monotonnej i pracy w ustalonym z góry tempie,

−

przeciwdziałać dyskryminacji w zatrudnieniu, w szczególności ze względu na płeć, wiek,
niepełnosprawność, rasę, religię, narodowość, przekonania polityczne, przynaleŜność
związkową, pochodzenie etniczne, wyznanie, orientację seksualną, a takŜe ze względu na
zatrudnienie na czas określony lub nieokreślony albo w pełnym lub w niepełnym
wymiarze czasu pracy,

−

zapewniać bezpieczne i higieniczne warunki pracy oraz prowadzić systematyczne
szkolenie pracowników w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy,

−

terminowo i prawidłowo wypłacać wynagrodzenie,

−

ułatwiać pracownikom podnoszenie kwalifikacji zawodowych,

−

stwarzać pracownikom podejmującym zatrudnienie po ukończeniu szkoły prowadzącej
kształcenie zawodowe lub szkoły wyŜszej warunki sprzyjające przystosowaniu się do
naleŜytego wykonywania pracy,

−

zaspokajać w miarę posiadanych środków socjalne potrzeby pracowników,

−

stosować obiektywne i sprawiedliwe kryteria oceny pracowników oraz wyników ich
pracy,

−

prowadzić dokumentację w sprawach związanych ze stosunkiem pracy oraz akta
osobowe pracowników,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

przechowywać dokumentację w sprawach związanych ze stosunkiem pracy oraz akta
osobowe pracowników w warunkach niegroŜących uszkodzeniem lub zniszczeniem,

−

wpływać na kształtowanie w zakładzie pracy zasad współŜycia społecznego,

−

udostępniać  pracownikom  tekst  przepisów  dotyczących  równego  traktowania
w zatrudnieniu  w  formie  pisemnej  informacji  rozpowszechnionej  na  terenie  zakładu
pracy  lub  zapewnić  pracownikom  dostęp  do  tych  przepisów  w  inny  sposób  przyjęty
u danego pracodawcy,

−

informować pracowników w sposób przyjęty u danego pracodawcy o moŜliwości
zatrudnienia w pełnym lub w niepełnym wymiarze czasu pracy, a pracowników
zatrudnionych na czas określony – o wolnych miejscach pracy,

−

przeciwdziałać  mobbingowi.  Mobbing  oznacza  działania  lub  zachowania  dotyczące
pracownika  lub  skierowane  przeciwko  pracownikowi,  polegające  na  uporczywym
i długotrwałym  nękaniu  lub  zastraszaniu  pracownika,  wywołujące  u  niego  zaniŜoną
ocenę  przydatności  zawodowej,  powodujące  lub  mające  na  celu  poniŜenie  lub
ośmieszenie

pracownika,

izolowanie

lub

wyeliminowanie

zespołu

współpracowników.
Pracownik jest obowiązany wykonywać pracę sumiennie i starannie oraz stosować się do

poleceń przełoŜonych, które dotyczą pracy, jeŜeli nie są one sprzeczne z przepisami prawa lub
umową o pracę. Pracownik jest obowiązany w szczególności:

−

przestrzegać czasu pracy ustalonego w zakładzie pracy,

−

przestrzegać regulaminu pracy i ustalonego w zakładzie pracy porządku,

−

przestrzegać przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, a takŜe przepisów
przeciwpoŜarowych,

−

dbać o dobro zakładu pracy, chronić jego mienie oraz zachować w tajemnicy informacje,
których ujawnienie mogłoby narazić pracodawcę na szkodę,

−

przestrzegać tajemnicy określonej w odrębnych przepisach,

−

przestrzegać w zakładzie pracy zasad współŜycia społecznego.

Ponadto prawa i obowiązki stron stosunku pracy mogą być szczegółowo określone

w umowie

pracę

lub

innej

umowie

zawartej

przez

strony

np.

umowa

o współodpowiedzialności  materialnej  pracowników,  czy  umowa  zawierająca  zakaz
konkurencji,  regulaminie  pracy,  a  takŜe  mogą  wynikać  z  odrębnych  ustaw  dotyczących
wybranych  grup  zawodowych  np.  ustawa  z  dnia  5.12.1996  r.  o  zawodzie  lekarza  i  lekarza
dentysty (tj.Dz.U.05.226.1943).

Za naruszenie obowiązków pracownik moŜe odpowiadać:

−

wobec swojego pracodawcy na zasadzie odpowiedzialności porządkowej lub materialnej,
a w przypadku cięŜkiego naruszenia przez pracownika podstawowych obowiązków
pracowniczych pracodawca na podstawie art. 52 § 1 pkt 1 kp moŜe rozwiązać umowę
o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika,

−

wobec organu dyscyplinarnego na zasadzie odpowiedzialności dyscyplinarnej
(zawodowej),

−

wobec osób trzecich, którym wyrządził szkodę (na zasadzie odpowiedzialności cywilnej),

−

karnie za popełnienie przestępstwa lub wykroczenia (gdy z naruszenia obowiązków
pracowniczych doszło do popełnienia czynu zabronionego).

4.4.1.3. Odpowiedzialność materialna i porządkowa pracownika

Na gruncie prawa pracy pracownik moŜe odpowiadać na zasadach:

−

odpowiedzialności porządkowej – art. 108–113 kp,

−

odpowiedzialności materialnej (w tym odpowiedzialności materialnej za mienie
powierzone) – art. 114–127 kp.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Odpowiedzialność porządkową pracownik ponosi za nieprzestrzeganie ustalonej

organizacji  i  porządku  w  procesie  pracy,  przepisów  bezpieczeństwa  i  higieny  pracy,
przepisów  przeciwpoŜarowych,  a  takŜe  przyjętego  sposobu  potwierdzania  przybycia
i obecności  w  pracy  oraz  usprawiedliwiania  nieobecności  w  pracy,  jak  równieŜ  za
opuszczenie  pracy  bez  usprawiedliwienia,  stawienie  się  do  pracy  w  stanie  nietrzeźwości  lub
spoŜywanie  alkoholu  w  czasie  pracy.  Jest  to  rodzaj  odpowiedzialność  przed  pracodawcą,
w której pracodawca moŜe nałoŜyć na pracownika karę:

−

upomnienia,

−

nagany,

−

pienięŜną (tylko za nieprzestrzeganie przez pracownika przepisów bezpieczeństwa
i higieny

pracy

lub

przepisów

przeciwpoŜarowych,

opuszczenie

pracy

bez

usprawiedliwienia,  stawienie  się  do  pracy  w  stanie  nietrzeźwości  lub  spoŜywanie
alkoholu  w  czasie  pracy,  przy  czym  wysokość  kary  pienięŜnej  za  jedno  przekroczenie,
jak  i  za  kaŜdy  dzień  nieusprawiedliwionej  nieobecności).  Kara  pienięŜna  nie  moŜe  być
wyŜsza od jednodniowego wynagrodzenia pracownika, a łącznie kary pienięŜne nie mogą
przewyŜszać dziesiątej części wynagrodzenia przypadającego pracownikowi do wypłaty,
po dokonaniu potrąceń.
ś

adna z powyŜszych kar nie moŜe być zastosowana po upływie 2 tygodni od otrzymania

(uzyskania) przez pracodawcę wiadomości o naruszeniu obowiązku pracowniczego i po
upływie 3 miesięcy od dopuszczenia się tego naruszenia.

Kara moŜe być zastosowana tylko po uprzednim wysłuchaniu pracownika.

O zastosowanej  karze  pracodawca  zawiadamia  pracownika  na  piśmie,  wskazując  rodzaj
naruszenia  obowiązków  pracowniczych  i  datę  dopuszczenia  się  przez  pracownika  tego
naruszenia  oraz  informując  go  o  prawie  zgłoszenia  sprzeciwu  i  terminie  jego  wniesienia.
Odpis  zawiadomienia  składa  się  do  akt  osobowych  pracownika.  JeŜeli  zastosowanie  kary
nastąpiło  z  naruszeniem  przepisów  prawa,  pracownik  moŜe  w  ciągu  7  dni  od  dnia
zawiadomienia  go  o  ukaraniu  wnieść  sprzeciw.  O  uwzględnieniu  lub  odrzuceniu  sprzeciwu
decyduje  pracodawca  po  rozpatrzeniu  stanowiska  reprezentującej  pracownika  zakładowej
organizacji  związkowej.  Nie  odrzucenie  sprzeciwu  w  ciągu  14  dni  od  dnia  jego  wniesienia
jest  równoznaczne  z  uwzględnieniem  sprzeciwu.  Pracownik,  który  wniósł  sprzeciw,  moŜe
w ciągu 14 dni od dnia zawiadomienia o odrzuceniu tego sprzeciwu wystąpić do sądu pracy
o uchylenie  zastosowanej  wobec  niego  kary.  W  razie  uwzględnienia  sprzeciwu  wobec
zastosowanej  kary  pienięŜnej  lub  uchylenia  tej  kary  przez  sąd  pracy,  pracodawca  jest
obowiązany zwrócić pracownikowi równowartość kwoty tej kary.

Karę uwaŜa się za niebyłą, a odpis zawiadomienia o ukaraniu usuwa z akt osobowych

pracownika po roku nienagannej pracy, takŜe w razie uwzględnienia sprzeciwu przez
pracodawcę albo wydania przez sąd pracy orzeczenia o uchyleniu kary,
Pracodawca moŜe, z własnej inicjatywy lub na wniosek reprezentującej pracownika
zakładowej organizacji związkowej, uznać karę za niebyłą przed upływem rocznego terminu
nienagannej pracy.

Odpowiedzialność materialna pracowników to odpowiedzialność za szkodę

wyrządzoną  pracodawcy.  Pojęcie  szkody  wyrządzonej  pracodawcy  obejmuje  takŜe  szkodę
wyrządzoną  osobie  trzeciej  przez  pracownika  przy  wykonywaniu  przez  niego  obowiązków
pracowniczych.  Wówczas  zobowiązany  do  naprawienia  szkody  jest  wyłącznie  pracodawca.
Natomiast wobec pracodawcy, który naprawił szkodę wyrządzoną osobie trzeciej, pracownik
ponosi odpowiedzialność materialną na zasadach opisanych niŜej.
Warunkiem  pociągnięcia  pracownika  do  odpowiedzialności  materialnej  jest  spełnienie
następujących przesłanek:

−

zachowanie pracownika musi polegać na nie wykonaniu lub nienaleŜytym wykonaniu
obowiązków pracowniczych,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

zaistnienie szkody,

−

związek przyczynowy między szkodą a zachowaniem pracownika,

−

zawinione zachowanie pracownika

−

oraz  brak  okoliczności  wyłączających  odpowiedzialność  pracownika,  tj.   pracownik  nie
ponosi  odpowiedzialności  za  szkodę  w  takim  zakresie,  w  jakim  pracodawca  lub  inna
osoba  przyczyniły  się  do  jej  powstania  albo  zwiększenia,  jak  równieŜ  pracownik  nie
ponosi ryzyka związanego z działalnością pracodawcy, a w szczególności nie odpowiada
za szkodę wynikłą w związku z działaniem w granicach dopuszczalnego ryzyka.
Pracownik  ponosi  odpowiedzialność  za  szkodę  w  granicach  rzeczywistej  straty

poniesionej przez pracodawcę i tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania,
z którego wynikła szkoda.

Co do zasady odszkodowanie ustala się w wysokości wyrządzonej szkody, jednak nie

moŜe ono przewyŜszać kwoty trzymiesięcznego wynagrodzenia przysługującego
pracownikowi w dniu wyrządzenia szkody. W przypadku gdy pracownik umyślnie wyrządził
szkodę, jest obowiązany do jej naprawienia w pełnej wysokości.

W razie wyrządzenia szkody przez kilku pracowników kaŜdy z nich ponosi

odpowiedzialność za część szkody stosownie do przyczynienia się do niej i stopnia winy.
JeŜeli nie jest moŜliwe ustalenie stopnia winy i przyczynienia się poszczególnych
pracowników do powstania szkody, odpowiadają oni w częściach równych.

Odpowiedzialność materialna za mienie powierzone pracownikowi to szczególny

rodzaj odpowiedzialności materialnej pracownika, która zaistnieje wtedy gdy pracownikowi
powierzono z obowiązkiem zwrotu albo do wyliczenia się:

−

pieniądze, papiery wartościowe lub kosztowności,

−

narzędzia i instrumenty lub podobne przedmioty, a takŜe środki ochrony indywidualnej
oraz odzieŜ i obuwie robocze,

−

mienie inne niŜ wymienione wyŜej,

a jednocześnie nie zachodzi Ŝadna z okoliczności wyłączających odpowiedzialność, tj. szkoda
powstała z przyczyn od niego niezaleŜnych, a w szczególności wskutek nie zapewnienia przez
pracodawcę warunków umoŜliwiających zabezpieczenie powierzonego mienia albo
pracodawca lub inna osoba przyczyniły się do powstania lub zwiększenia szkody.

Jest to surowa odpowiedzialność poniewaŜ pracownik odpowiada w pełnej wysokości za

szkodę powstałą w tym mieniu. Pracownicy mogą łącznie odpowiadać za powierzone im
wspólnie mienie gdy podpiszą z pracodawcą umowę o współodpowiedzialności materialnej.

Umowa musi przybrać formę pisemną, a pracownicy ponoszący wspólną

odpowiedzialność materialną odpowiadają w częściach określonych w umowie. JednakŜe w
razie ustalenia, Ŝe szkoda w całości lub w części została spowodowana przez niektórych
pracowników, za całość szkody lub za stosowną jej część odpowiadają tylko sprawcy szkody.

4.4.1.4. Wynagrodzenie za pracę i jego ochrona oraz czas pracy w ochronie zdrowia

Podstawową regulację prawną wynagrodzenia za pracę w ochronie zdrowia zawiera

Kodeks pracy, Rozporządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 8 czerwca 1999 r.
w  sprawie  zasad  wynagradzania  pracowników  publicznych  zakładów  opieki  zdrowotnej
(Dz.U.99.52.543  ze zm.)  i  Ustawa  z  dnia  30  sierpnia  1991  r.  o zakładach  opieki zdrowotnej
(tekst  jednolity  Dz.U.07.14.89,  opracowanie  uwzględnia  ostatnią  zmianę  opublikowaną
w Dz.U.07.181.1299).

Zasady wynagradzania. Wynagrodzenie za pracę powinno być tak ustalone, aby

odpowiadało w szczególności rodzajowi wykonywanej pracy i kwalifikacjom wymaganym
przy jej wykonywaniu, a takŜe uwzględniało ilość i jakość świadczonej pracy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wynagrodzenie przysługuje za pracę wykonaną. Za czas niewykonywania pracy

pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia tylko wówczas, gdy przepisy prawa pracy tak
stanowią.  Pracownikowi  za  czas  niewykonywania  pracy,  jeŜeli  był  gotów  do  jej
wykonywania,  a  doznał  przeszkód  z  przyczyn  dotyczących  pracodawcy,  przysługuje
wynagrodzenie wynikające z jego osobistego zaszeregowania, określonego stawką godzinową
lub miesięczną, a jeŜeli taki składnik wynagrodzenia nie został wyodrębniony przy określaniu
warunków  wynagradzania  –  60%  wynagrodzenia.  W  kaŜdym  przypadku  wynagrodzenie  to
nie moŜe być jednak niŜsze od wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę, ustalanego
na podstawie odrębnych przepisów.

Za wadliwe wykonanie z winy pracownika produktów lub usług wynagrodzenie nie

przysługuje.  JeŜeli  wskutek  wadliwie  wykonanej  pracy  z  winy  pracownika  nastąpiło
obniŜenie  jakości  produktu  lub  usługi,  wynagrodzenie  ulega  odpowiedniemu  zmniejszeniu.
JeŜeli  wadliwość  produktu  lub  usługi  została  usunięta  przez  pracownika,  przysługuje  mu
wynagrodzenie  odpowiednie  do  jakości  produktu  lub  usługi,  z  tym  Ŝe  za  czas  pracy  przy
usuwaniu wady wynagrodzenie nie przysługuje.

Ochrona wynagrodzenia za pracę. Pracownik nie moŜe zrzec się prawa do

wynagrodzenia ani przenieść tego prawa na inną osobę.
Wypłaty  wynagrodzenia  za  pracę  dokonuje  się  co  najmniej  raz  w  miesiącu,  w  stałym
i ustalonym  z  góry  terminie.  Wynagrodzenie  za  pracę  płatne  raz  w  miesiącu  wypłaca  się
z dołu,  niezwłocznie  po  ustaleniu  jego  pełnej  wysokości,  nie  później  jednak  niŜ  w  ciągu
pierwszych  10  dni  następnego  miesiąca  kalendarzowego.  JeŜeli  ustalony  dzień  wypłaty
wynagrodzenia  za  pracę  jest  dniem  wolnym  od  pracy,  wynagrodzenie  wypłaca  się  w  dniu
poprzedzającym. Pracodawca, na Ŝądanie pracownika, jest obowiązany udostępnić do wglądu
dokumenty, na których podstawie zostało obliczone jego wynagrodzenie.
Pracodawca  jest  obowiązany  wypłacać  wynagrodzenie  w  miejscu,  terminie  i  czasie
określonych  w  regulaminie  pracy  lub  w  innych  przepisach  prawa  pracy.  Wypłaty
wynagrodzenia  dokonuje  się  w  formie  pienięŜnej.  Częściowe  spełnienie  wynagrodzenia
w innej formie niŜ pienięŜna jest dopuszczalne tylko wówczas, gdy  przewidują to ustawowe
przepisy prawa pracy lub układ zbiorowy pracy. Obowiązek wypłacenia wynagrodzenia moŜe
być spełniony w inny sposób niŜ do rąk pracownika, jeŜeli tak stanowi układ zbiorowy pracy
lub pracownik uprzednio wyrazi na to zgodę na piśmie.

Z wynagrodzenia za pracę – po odliczeniu składek na ubezpieczenia społeczne oraz

zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych – podlegają potrąceniu tylko następujące
naleŜności:
1) sumy egzekwowane na mocy tytułów wykonawczych na zaspokojenie świadczeń

alimentacyjnych,

2) sumy egzekwowane na mocy tytułów wykonawczych na pokrycie naleŜności innych niŜ

wiadczenia alimentacyjne,

3) zaliczki pienięŜne udzielone pracownikowi,
4) kary pienięŜne przewidziane w art. 108, czyli w ramach odpowiedzialności porządkowej

pracownika. Potrąceń dokonuje się w kolejności podanej wyŜej.

Potrącenia mogą być dokonywane w następujących granicach:

w razie egzekucji świadczeń alimentacyjnych – do wysokości trzech piątych
wynagrodzenia,

w razie egzekucji innych naleŜności lub potrącania zaliczek pienięŜnych – do wysokości
połowy wynagrodzenia.
Wolna od potrąceń jest kwota wynagrodzenia za pracę w wysokości:

1) minimalnego wynagrodzenia za pracę, ustalanego na podstawie odrębnych przepisów,

przysługującego pracownikom zatrudnionym w pełnym wymiarze czasu pracy, po
odliczeniu składek na ubezpieczenia społeczne oraz zaliczki na podatek dochodowy od

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

osób fizycznych – przy potrącaniu sum egzekwowanych na mocy tytułów
wykonawczych na pokrycie naleŜności innych niŜ świadczenia alimentacyjne,

2) 75% wynagrodzenia określonego w pkt 1 – przy potrącaniu zaliczek pienięŜnych

udzielonych pracownikowi,

3) 90% wynagrodzenia określonego w pkt 1 – przy potrącaniu kar pienięŜnych

przewidzianych w art. 108 (odpowiedzialność porządkowa pracownika).
NaleŜności inne mogą być potrącane z wynagrodzenia pracownika tylko za jego zgodą

wyraŜoną na piśmie.

Świadczenia przysługujące w okresie czasowej niezdolności do pracy. Za czas

niezdolności pracownika do pracy wskutek:
1) choroby lub odosobnienia w związku z chorobą zakaźną – trwającej łącznie do 33 dni

w ciągu roku kalendarzowego – pracownik zachowuje prawo do 80% wynagrodzenia,
chyba Ŝe obowiązujące u danego pracodawcy przepisy prawa pracy przewidują wyŜsze
wynagrodzenie z tego tytułu,

2) wypadku w drodze do pracy lub z pracy albo choroby przypadającej w czasie ciąŜy –

w okresie wskazanym w pkt 1 – pracownik zachowuje prawo do 100% wynagrodzenia,

3) poddania się niezbędnym badaniom lekarskim przewidzianym dla kandydatów na

dawców  komórek,  tkanek  i  narządów  oraz  poddania  się  zabiegowi  pobrania  komórek,
tkanek  i  narządów  –  w  okresie  wskazanym  w  pkt  1  –  pracownik  zachowuje  prawo  do
100% wynagrodzenia.
PowyŜsze  wynagrodzenie  oblicza  się  według  zasad  obowiązujących  przy  ustalaniu

podstawy wymiaru zasiłku chorobowego i wypłaca za kaŜdy dzień niezdolności do pracy, nie
wyłączając dni wolnych od pracy.

Za czas niezdolności do pracy, o której mowa w pkt 1, trwającej łącznie dłuŜej niŜ 33 dni

w ciągu roku kalendarzowego, pracownikowi przysługuje zasiłek chorobowy na zasadach
określonych w odrębnych przepisach (Ustawa z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach
pienięŜnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, Dz.U.05.31.267).

Regulację szczególną dotyczącą wynagrodzenia pracowników słuŜby zdrowia zawiera

Rozporządzenie  Ministra  Zdrowia  i  Opieki  Społecznej  z  dnia  8  czerwca  1999  r.
w sprawie zasad wynagradzania pracowników publicznych zakładów opieki zdrowotnej
(Dz.U.99.52.543  ze  zm.,  ostatnia  zmiana  Dz.U.07.160.1139).  W  załączniku  do
rozporządzenia  ustalono  stopień  zaszeregowania  poszczególnych  pracowników  publicznych
zakładów  opieki  zdrowotnej  oraz  zasady  ich  wynagradzania.  Paragraf  4  rozporządzenia
stanowi,  iŜ  miesięczna  stawka  wynagrodzenia  zasadniczego  przysługuje  za  pełny  wymiar
czasu  pracy.  Pracownikowi  zatrudnionemu  w  niepełnym  wymiarze  czasu  pracy  wszystkie
składniki  wynagrodzenia  przysługują  w  wysokości  proporcjonalnej  do  wymiaru  czasu  pracy
określonego w umowie o pracę. Godzinową stawkę wynagrodzenia zasadniczego oblicza się
dzieląc  miesięczną  stawkę  wynagrodzenia  zasadniczego,  wynikającą  z  osobistego
zaszeregowania  pracownika,  przez  liczbę  godzin  pracy  przypadających  do  przepracowania
w danym  miesiącu.  Zgodnie  z  treścią  załącznika  nr  2  –  tabela  zaszeregowania  stanowisk
pracy,  zawód  ratownika  medycznego  przynaleŜy  do  grupy  –  XIV  lub  XIII  (w  zaleŜności  od
staŜu  pracy).  Załącznik  nr  1  –  tabela  miesięcznych  stawek  wynagrodzenia  zasadniczego
określa wynagrodzenie dla grupy XIV na  930–2.160 zł, a dla grupy XIII  na 900–2000 zł.
W  ramach  środków  na  wynagrodzenia  moŜe  być  tworzony  fundusz  premiowy.  Wysokość
funduszu  premiowego,  zadania  oraz  zasady  premiowania  określa  zakładowy  regulamin
premiowania.

Zgodnie z § 8 pracownikowi przysługuje dodatek za wysługę lat w wysokości

wynoszącej po 5 latach pracy 5% miesięcznego wynagrodzenia zasadniczego. Dodatek ten
wzrasta o 1% za kaŜdy dalszy rok pracy, aŜ do osiągnięcia 20% miesięcznego wynagrodzenia

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

zasadniczego  po  20  i  więcej  latach  pracy.  Do  okresu  pracy  uprawniającego  do  dodatku  za
wysługę  lat  wlicza  się  wszystkie  poprzednie  zakończone  okresy  zatrudnienia.  W  przypadku
gdy praca w zakładzie stanowi dodatkowe zatrudnienie, do okresu dodatkowego zatrudnienia
nie  podlegają  zaliczeniu  okresy  zatrudnienia  podstawowego.  Dodatek  za  wysługę  lat  jest
wypłacany w terminie wypłaty wynagrodzenia:
1)  począwszy od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym pracownik

nabył prawo do dodatku lub prawo do wyŜszej stawki dodatku, jeŜeli nabycie prawa
nastąpiło w ciągu miesiąca,

2) za dany miesiąc, jeŜeli nabycie prawa do dodatku lub prawa do wyŜszej stawki dodatku

nastąpiło pierwszego dnia miesiąca.
Dodatek za wysługę lat przysługuje pracownikowi za dni, za które otrzymuje

wynagrodzenie. Dodatek ten przysługuje za dni nieobecności w pracy z powodu niezdolności
do pracy wskutek choroby bądź konieczności osobistego sprawowania opieki nad dzieckiem
lub chorym członkiem rodziny, za które pracownik otrzymuje zasiłek z ubezpieczenia
społecznego.

Paragraf 11 rozporządzenia reguluje wysokość dodatku za pracę w porze nocnej

stanowiąc,  iŜ  pracownikom  innym  niŜ  zatrudnionym  w  systemie  pracy  zmianowej
w zakładach  opieki  zdrowotnej  przeznaczonych  dla  osób,  których  stan  zdrowia  wymaga
całodobowych  świadczeń  zdrowotnych,  wykonującym  pracę  w  porze  nocnej  przysługuje
dodatek do wynagrodzenia za kaŜdą godzinę pracy w porze nocnej w wysokości 20% stawki
godzinowej  wynagrodzenia  zasadniczego,  nie  niŜszy  jednak  od  dodatku  ustalonego  na
podstawie  art.  151

§ 1 Kodeksu pracy, czyli 20 % stawki godzinowej wynikającej

z minimalnego wynagrodzenia za pracę.

Wynagrodzenie kierowcy zostało określone w § 12 rozporządzenia, który przewiduje,

za  zgodą  kierowcy  samochodu  osobowego,  wynagrodzenie  ryczałtowe,  obejmujące
poszczególne składniki wynagrodzenia (w szczególności: wynagrodzenie zasadnicze, dodatek
za pracę w godzinach nadliczbowych oraz dodatek za pracę w porze nocnej), uwzględniające
liczbę godzin przypadających do przepracowania w okresie jednego miesiąca, w przypadkach
gdy  faktyczny  czas  pracy  kierowcy  w  poszczególnych  miesiącach  nie  ulega  wahaniom
i odpowiada  liczbie  godzin  przyjętych  do  obliczenia  wynagrodzenia.  Kierowcy,  któremu
powierzono  dodatkowe  czynności  wykraczające  poza  zakres  jego  normalnych  obowiązków,
przysługuje  dodatek  w  wysokości  do  60%  najniŜszej  stawki  wynagrodzenia  zasadniczego
w pierwszej  kategorii  zaszeregowania  określonej  w  tabeli  miesięcznych  stawek
wynagrodzenia zasadniczego, stanowiącej załącznik nr 1 do rozporządzenia.

Rozporządzenie reguluje takŜe wysokość nagród jubileuszowych za długoletnią pracę

w wysokości:
1)  75% miesięcznego wynagrodzenia – po 20 latach pracy,
2)  100% miesięcznego wynagrodzenia – po 25 latach pracy,
3)  150% miesięcznego wynagrodzenia – po 30 latach pracy,
4)  200% miesięcznego wynagrodzenia – po 35 latach pracy,
5)  300% miesięcznego wynagrodzenia – po 40 latach pracy.

Do okresu pracy uprawniającego do nagrody jubileuszowej wlicza się wszystkie

poprzednie  zakończone  okresy  zatrudnienia  oraz  inne  okresy,  jeŜeli  z  mocy  odrębnych
przepisów  podlegają  one  wliczeniu  do  okresu  pracy,  od  którego  zaleŜą  uprawnienia
pracownicze. W razie równoczesnego pozostawania w więcej niŜ jednym stosunku pracy, do
okresu  pracy  uprawniającego  do  nagrody  jubileuszowej  wlicza  się  jeden  z  tych  okresów.
Podstawę  obliczenia  nagrody  jubileuszowej  stanowi  wynagrodzenie  przysługujące
pracownikowi  w dniu  nabycia  prawa  do  nagrody,  a  jeŜeli  dla  pracownika  jest  to
korzystniejsze  –  wynagrodzenie  przysługujące  w  dniu  jej  wypłaty.  JeŜeli  pracownik  nabył
prawo  do  nagrody  jubileuszowej  będąc  zatrudnionym  w  innym  wymiarze  czasu  pracy  niŜ

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

w  dniu  jej  wypłaty,  podstawę  obliczenia  nagrody  stanowi  wynagrodzenie  przysługujące
pracownikowi w dniu nabycia prawa do nagrody. Co do zasady pracownik nabywa prawo do
nagrody  jubileuszowej  w  dniu  upływu  okresu  uprawniającego  do  nagrody. JednakŜe  w  razie
ustania stosunku pracy w związku z przejściem pracownika na rentę z tytułu niezdolności do
pracy  lub  emeryturę,  pracownikowi,  któremu  do  nabycia  prawa  do  nagrody  jubileuszowej
brakuje mniej niŜ 12 miesięcy, licząc od dnia rozwiązania stosunku pracy, nagrodę tę wypłaca
się w dniu rozwiązania stosunku pracy.

Pracownikowi spełniającemu warunki uprawniające do emerytury lub renty z tytułu

niezdolności do pracy, którego stosunek pracy ustał w związku z przejściem na emeryturę lub
rentę, przysługuje jednorazowa odprawa pienięŜna w wysokości:
1)  jednomiesięcznego wynagrodzenia, jeśli był zatrudniony krócej niŜ 15 lat,
2)  dwumiesięcznego wynagrodzenia, jeśli był zatrudniony co najmniej 15 lat,
3)  trzymiesięcznego wynagrodzenia, jeśli był zatrudniony co najmniej 20 lat.

Okresy pracy i inne okresy uprawniające do odprawy ustala się według zasad

obowiązujących przy ustalaniu okresów uprawniających do dodatku za wysługę lat.
Pracownik, który otrzymał odprawę, nie moŜe ponownie nabyć do niej prawa.

Przepisy Ustawy z dnia 30 sierpnia 1991 r. o zakładach opieki zdrowotnej (tekst

jednolity Dz.U.07.14.89) regulują zasady wynagradzania pracowników wykonujących zawód
medyczny,  zatrudnionych  w  systemie  pracy  zmianowej  w  zakładach  opieki  zdrowotnej
przeznaczonych  dla  osób,  których  stan  zdrowia  wymaga  całodobowych  świadczeń
zdrowotnych,  za  pracę  w  porze  nocnej  i  w  niedziele  i  święta  oraz  dni  wolne  od  pracy,
ustalając wysokość dodatku:
1)   za  kaŜdą  godzinę  pracy  wykonywanej  w  porze  nocnej  na  co  najmniej  65%  stawki

godzinowej wynagrodzenia zasadniczego,

2) za kaŜdą godzinę pracy wykonywanej w porze dziennej w niedziele i święta oraz dni

wolne od pracy wynikające z przeciętnie pięciodniowego tygodnia pracy na co najmniej
45% stawki godzinowej wynagrodzenia zasadniczego.
Natomiast pracownikom wykonującym zawód medyczny zatrudnionym w zespole

wyjazdowym  pogotowia  ratunkowego  (pomocy  doraźnej)  przysługuje  dodatek  w  wysokości
30% stawki godzinowej wynagrodzenia zasadniczego za kaŜdą godzinę pracy. Pracownikom
zatrudnionym  w  pogotowiu  ratunkowym  (pomocy  doraźnej)  poza  zespołem  wyjazdowym
przysługuje  dodatek  w  wysokości  20%  stawki  godzinowej  wynagrodzenia  zasadniczego  za
kaŜdą godzinę pracy.

Czas pracy w ochronie zdrowia regulują przepisy Kodeksu pracy (k.p)– zasady ogólne

oraz Ustawa o zakładach opieki zdrowotnej (z.o.z) – rozdział 4: czas pracy pracowników
zakładów opieki zdrowotnej.

Czasem pracy jest czas, w którym pracownik pozostaje do dyspozycji pracodawcy

w zakładzie lub w innym miejscu wyznaczonym do wykonywania pracy (art. 128 § 1 k.p).
Wymiar czasu pracy jest to okres, w jakim pracownik obowiązany jest pozostawać do
dyspozycji pracodawcy w obrębie kaŜdego dnia (roboczego) i tygodnia pracy. Długość tę
określają dzienne i tygodniowe normy czasu pracy, czyli z góry ustalone przez ustawodawcę
miary czasu (są to granice maksymalne).

Podstawowa norma czasu pracy została określona w art. 129. § 1 Kodeksu pracy, który

stanowi,  iŜ czas  pracy  nie  moŜe  przekraczać  8  godzin  na  dobę  i  przeciętnie  40  godzin
w przeciętnie  pięciodniowym  tygodniu  pracy  w  przyjętym  okresie  rozliczeniowym  nie
przekraczającym 4 miesięcy.

Przepisy szczególne dotyczące czasu pracy pracowników zakładów opieki zdrowotnej są

zawarte  w  Ustawie  z  dnia  30  sierpnia  1991  r.  o  zakładach  opieki  zdrowotnej  (tekst
jednolity  Dz.U.07.14.89,  opracowanie  uwzględnia  ostatnią  zmianę  opublikowaną
w Dz.U.07.181.1299).  Jej  art.  32  g  stanowi,  iŜ  czas  pracy  pracowników  zatrudnionych

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

w zakładzie opieki zdrowotnej, w przyjętym okresie rozliczeniowym, co do zasady nie moŜe
przekraczać 7 godzin 35 minut na dobę i przeciętnie 37 godzin 55 minut na tydzień
w przeciętnie pięciodniowym tygodniu pracy w przyjętym okresie rozliczeniowym. Wyjątek
stanowi czas pracy:

−

pracowników  technicznych,  obsługi  i  gospodarczych,    który  w  przyjętym  okresie
rozliczeniowym,  nie  moŜe  przekraczać  8  godzin  na  dobę  i  przeciętnie  40  godzin  na
tydzień  w  przeciętnie  pięciodniowym  tygodniu  pracy  w  przyjętym  okresie
rozliczeniowym,

−

pracowników komórek organizacyjnych (zakładów, pracowni):

•

radiologii,

radioterapii,

medycyny

nuklearnej

–

stosujących

celach

diagnostycznych lub leczniczych źródła promieniowania jonizującego,

•

fizykoterapii,

patomorfologii,

histopatologii,

cytopatologii,

cytodiagnostyki,

medycyny sądowej lub prosektoriów, który nie moŜe przekraczać 5 godzin na dobę
i przeciętnie 25 godzin na tydzień w przeciętnie pięciodniowym tygodniu pracy
w przyjętym okresie rozliczeniowym.

−

pracowników  niewidomych  zatrudnionych  na  stanowiskach  wymagających  kontaktu
z pacjentami,  w  przyjętym  okresie  rozliczeniowym,  nie  moŜe  przekraczać  6  godzin  na
dobę  i  przeciętnie  30  godzin  na  tydzień  w  przeciętnie  pięciodniowym  tygodniu  pracy
w przyjętym okresie rozliczeniowym,

−

pracowników na stanowiskach pracy w:
1) komórkach organizacyjnych (zakładach, pracowniach): radiologii, radioterapii

i medycyny nuklearnej, jeŜeli do ich podstawowych obowiązków naleŜy:
a)

stosowanie  w  celach  diagnostycznych  lub  leczniczych  źródeł  promieniowania
jonizującego,  a  w  szczególności:  wykonujących  badania  lub  zabiegi,
asystujących  lub  wykonujących  czynności  pomocnicze  przy  badaniach  lub
zabiegach,  obsługujących  urządzenia  zawierające  źródła  promieniowania  lub
wytwarzające  promieniowanie  jonizujące  lub  wykonujących  czynności
zawodowe  bezpośrednio  przy  chorych  leczonych  za  pomocą  źródeł
promieniotwórczych, lub

prowadzenie badań naukowych z zastosowaniem źródeł promieniowania
jonizującego, lub

dokonywanie pomiarów dozymetrycznych promieniowania jonizującego
związanych z działalnością, o której mowa w lit. a i b;

2) komórkach organizacyjnych (zakładach, pracowniach) fizykoterapeutycznych, jeŜeli

do ich podstawowych obowiązków naleŜy kontrolowanie techniki stosowanych
zabiegów lub samodzielne wykonywanie zabiegów;

komórkach

organizacyjnych

(zakładach,

pracowniach):

patomorfologii,

histopatologii, cytopatologii i cytodiagnostyki, jeŜeli do ich podstawowych
obowiązków naleŜy:
a)

przygotowywanie preparatów, lub

wykonywanie badań histopatologicznych i cytologicznych;

komórkach organizacyjnych (zakładach, pracowniach): patomorfologii, medycyny
sądowej oraz prosektoriach, jeŜeli do ich podstawowych obowiązków naleŜy:
a)

wykonywanie sekcji zwłok, lub

wykonywanie badań patomorfologicznych i toksykologicznych, lub

pomoc przy wykonywaniu sekcji zwłok oraz badań patomorfologicznych
i toksykologicznych, lub

pobieranie narządów i tkanek ze zwłok.

nie moŜe przekraczać 5 godzin na dobę i przeciętnie 25 godzin na tydzień w przeciętnie
pięciodniowym tygodniu pracy w przyjętym okresie rozliczeniowym.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Przy czym jeŜeli jest to uzasadnione rodzajem pracy lub jej organizacją, w stosunku do

pracowników  zakładu  opieki  zdrowotnej  mogą  być  stosowane  rozkłady  czasu  pracy,
w których  dopuszczalne  jest  przedłuŜenie  wymiaru  czasu  pracy  do  12  godzin  na  dobę,
z wyjątkiem niektórych kategorii pracowników.

Kwestię dyŜuru medycznego reguluje art. 32j, art. 32ja i art. 32k stanowiąc, iŜ lekarze

oraz  inni  posiadający  wyŜsze  wykształcenie  pracownicy  wykonujący  zawód  medyczny,
zatrudnieni  w  zakładzie  opieki  zdrowotnej  przeznaczonym  dla  osób,  których  stan  zdrowia
wymaga  udzielania  całodobowych  świadczeń  zdrowotnych,  mogą  być  zobowiązani  do
pełnienia  w  tym  zakładzie  dyŜuru  medycznego.  Czas  pełnienia  dyŜuru  wlicza  się  do  czasu
pracy.  Praca  w  ramach  pełnienia  dyŜuru  medycznego  moŜe  być  planowana  równieŜ
w zakresie, w jakim przekraczać będzie 37  godzin 55 minut na tydzień w przyjętym okresie
rozliczeniowym.
Do  wynagrodzenia  za  pracę  w  ramach  pełnienia  dyŜuru  medycznego  (oprócz  lekarzy
staŜystów) stosuje się odpowiednio przepisy art. 151

§ 1–3 Kodeksu pracy, który stanowi, iŜ

za pracę w godzinach nadliczbowych, oprócz normalnego wynagrodzenia, przysługuje
dodatek w wysokości:
1)

100 % wynagrodzenia – za pracę w godzinach nadliczbowych przypadających:

a) w nocy,
b) w niedziele i święta niebędące dla pracownika dniami pracy, zgodnie

z obowiązującym go rozkładem czasu pracy,

c) w dniu wolnym od pracy udzielonym pracownikowi w zamian za pracę w niedzielę

lub w święto, zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy,

50 % wynagrodzenia – za pracę w godzinach nadliczbowych przypadających w kaŜdym

innym dniu niŜ określony w pkt 1.

DyŜur medyczny moŜna pełnić poza zakładem pracy pozostając w gotowości do

udzielania  świadczeń  zdrowotnych.  W  takim  wypadku  za  kaŜdą  godzinę  pozostawania
w gotowości do udzielania świadczeń zdrowotnych przysługuje wynagrodzenie w wysokości
50%  stawki  godzinowej  wynagrodzenia  zasadniczego.  W  przypadku  wezwania  do  zakładu
opieki zdrowotnej zastosowanie mają przepisy dotyczące dyŜuru medycznego.

Lekarze oraz inni posiadający wyŜsze wykształcenie pracownicy wykonujący zawód

medyczny, zatrudnieni w zakładzie opieki zdrowotnej przeznaczonym dla osób, których stan
zdrowia wymaga udzielania całodobowych świadczeń zdrowotnych, mogą być, po wyraŜeniu
na  to  zgody  na  piśmie,  zobowiązani  do  pracy  w  zakładzie  opieki  zdrowotnej  w  wymiarze
przekraczającym przeciętnie 48 godzin na tydzień w przyjętym okresie rozliczeniowym, który
nie  moŜe  być  dłuŜszy  niŜ  4  miesiące.  W  takim  wypadku  nie  stosuje  się  przepisu  kodeksu
pracy  ograniczającego  liczbę  nadgodzin  do  150  godzin  w  roku  kalendarzowym.  Pracownik
moŜe cofnąć zgodę na pracę w wymiarze przekraczającym 48 godzin na tydzień w przyjętym
okresie  rozliczeniowym,  informując  o  tym  pracodawcę  na  piśmie,  z  zachowaniem
miesięcznego  okresu  wypowiedzenia.  Do  wynagrodzenia  za  pracę  w  wymiarze
przekraczającym  przeciętnie  48  godzin  na  tydzień  w  przyjętym  okresie  rozliczeniowym
stosuje  się  odpowiednio  art.  151

§ 1–3 Kodeksu pracy dotyczący wynagrodzenia za prace

w godzinach nadliczbowych.

Ustawa o zakładach opieki zdrowotnej reguluje kwestię odpoczynku stanowiąc, iŜ

pracownikowi  przysługuje  w  kaŜdej  dobie  prawo  do  co  najmniej  11  godzin  nieprzerwanego
odpoczynku,  a  w  kaŜdym  tygodniu  prawo  do  co  najmniej  35  godzin  nieprzerwanego
odpoczynku,  obejmującego  co  najmniej  11  godzin  nieprzerwanego  odpoczynku  dobowego.
Przy  czym  pracownikowi  pełniącemu  dyŜur  medyczny  okres  odpoczynku  powinien  być
udzielony bezpośrednio po zakończeniu pełnienia dyŜuru medycznego.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.4.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

Jakie rodzaje umów o pracę przewidują przepisy kodeksu pracy?

Jakie są sposoby rozwiązania umowy o pracę?

Jakie elementy powinna zawierać kaŜda umowa o pracę?

Jakie są prawa oraz obowiązki pracownika i pracodawcy?

Jakie rodzaje odpowiedzialności pracownika względem pracodawcy przewidują przepisy
kodeksu pracy?

Jaki jest zakres odpowiedzialności odszkodowawczej pracownika w odpowiedzialności
za mienie powierzone?

Jakie zasady obowiązują przy wypłacaniu i ustalaniu wysokości wynagrodzenia?

Jakie dodatki do wynagrodzenia przewidują przepisy kodeksu pracy i ustaw
szczególnych?

Co rozumiesz pod pojęciami czas pracy oraz wymiar czasu pracy?

10.

Jakie normy czasu pracy obowiązują pracowników zakładów opieki zdrowotnej?

4.4.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Sporządź projekt umowy o pracę zawartej na czas określony pomiędzy pracownikiem

wykonującym zawód ratownika medycznego a pracodawcą będącym zakładem opieki
zdrowotnej.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

odszukać w materiałach dydaktycznych i przeanalizować uwagi na temat umowy o pracę
na czas określony, jej formy, elementy konieczne jakie powinny zostać ustalone w treści,

przeanalizować uwagi na temat sposobu rozwiązania umowy na czas określony,

przeanalizować inne dodatkowe postanowienia jakie strony umowy mogą zapisać w jej
treści.

rodki dydaktyczne:

−

przybory do pisania,

−

poradnik dla ucznia,

−

treść właściwego aktu prawnego, tj. kodeksu pracy.

−

literatura zgodna z punktem 6 poradnika.

Ćwiczenie 2

W dniu 1 marca 2007 roku Jan G pracownik sklepu przyszedł do pracy z półgodzinnym

spóźnieniem  w  stanie  nietrzeźwym,  nie  potwierdził  przybycia  i  obecności  w  pracy.  Po
zakończeniu pracy tego samego dnia stwierdzono niedobór towaru o wartości 3.150 złotych.
Oprócz  spóźnionego  pracownika  Jana  G  tego  dnia  w  pracy  była  pracownica  Anna  K.  Jan  G
i Anna  K  podpisali  z  pracodawcą  umowę  o  współodpowiedzialności  materialnej  określając
swe  udziały  w  naprawieniu  szkody  po  ½  jej  wartości.  Pracodawca  dowiedział  się  o  całym
zdarzeniu  2  kwietnia  2007  roku.  Jakie  konsekwencje  prawne  moŜe  ponieść  Jan  G  wobec
pracodawcy?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

odszukać w materiałach dydaktycznych i przeanalizować uwagi na temat zakresu
i przesłanek odpowiedzialności porządkowej i materialnej pracowników,

dokładnie przeanalizować opis zdarzenia,

wyodrębnić istotne fakty,

zaproponować rozwiązanie problemu z punktu widzenia odpowiedzialności porządkowej
i materialnej,

uzasadnić zaproponowane rozwiązanie.

rodki dydaktyczne:

−

przybory do pisania

−

poradnik dla ucznia,

−

literatura zgodna z punktem 6 poradnika

Ćwiczenie 3

Przedstaw zasady obliczenia wynagrodzenia pracownika z dwuletnim staŜem w zawodzie

ratownika medycznego, zatrudnionego w publicznym zakładzie opieki zdrowotnej,
uwzględniając, iŜ pracownik wykonuje pracę w godzinach nadliczbowych, w porze nocnej
oraz w niedziele i święta. Omów wymiar czasu pracy z uwzględnieniem jego modyfikacji.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

odszukać w materiałach dydaktycznych i przeanalizować uwagi na temat wynagrodzenia
i czasu pracy pracowników zatrudnionych w zakładach opieki zdrowotnej,

przeanalizować treść przepisów kodeksu pracy i ustaw szczególnych,

zapisać róŜne warianty rozwiązania w zaleŜności od czasu wykonywanej pracy, jej
rodzaju.

rodki dydaktyczne:

−

przybory do pisania

−

poradnik dla ucznia,

−

literatura zgodna z punktem 6 poradnika.

4.4.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

wymienić rodzaje umów o pracę?

określić elementy obligatoryjne i fakultatywne treści umowy o pracę?

przygotować projekt umowy o pracę?

omówić na czym polega i jaki jest zakres odpowiedzialności
materialnej oraz porządkowej pracownika?

zdefiniować pojęcie wynagrodzenia, czasu pracy, wymiaru czasu
pracy?

omówić na czym polega i jaki jest zakres odpowiedzialności
materialnej oraz porządkowej pracownika?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

przedstawić

róŜnice

między

odpowiedzialnością

materialną,

a odpowiedzialnością materialną za mienie powierzone?

wymienić rodzaje kar porządkowych i zakres ich zastosowania?

wymienić prawa oraz obowiązki pracownika i pracodawcy?

10)

określić szczególne zasady ustalania wysokości wynagrodzenia
pracowników zakładów opieki zdrowotnej?

11)

omówić czas pracy pracowników zakładów opieki zdrowotnej?

12)

określić wysokość dodatków za pracę w porze nocnej, niedziele
i święta oraz pracę w godzinach nadliczbowych?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.5. Działalność zawodowa ratownika medycznego w przepisach

prawa

4.5.1. Materiał nauczania

4.5.1.1. Ustawa o Państwowym Ratownictwie Medycznym i akty wykonawcze

dotyczące zawodu ratownika medycznego

Przepisy dotyczące zawodu ratownika medycznego są zawarte przede wszystkim

w Ustawie  z  dnia  8  września  2006  r.  o  Państwowym  Ratownictwie  Medycznym
(Dz.U.06.191.1410  ze  zm.),  a  takŜe  w  Rozporządzeniu  Ministra  Zdrowia  z  dnia  29  grudnia
2006  r.  w  sprawie  szczegółowego  zakresu  medycznych  czynności  ratunkowych,  które  mogą
być podejmowane przez ratownika medycznego (Dz.U.07.4.33) i w Rozporządzeniu Ministra
Zdrowia  z  dnia  14  czerwca  2007  r.  w  sprawie  doskonalenia  zawodowego  ratowników
medycznych (Dz.U.07.112.775).

Ustawa o Państwowym Ratownictwie Medycznym określa zasady organizacji,

funkcjonowania  i  finansowania  systemu  oraz  zasady  zapewnienia  edukacji  w  zakresie
udzielania  pierwszej  pomocy.  W  ramach  systemu  działają  organy  administracji  rządowej
właściwe w zakresie wykonywania zadań systemu, czyli minister właściwy do spraw zdrowia
i wojewoda, oraz jednostki systemu, czyli szpitalne oddziały ratunkowe i zespoły ratownictwa
medycznego,  w  tym  lotnicze  zespoły  ratownictwa  medycznego,  na  których  świadczenia
z dysponentami  jednostek  zawarto  umowy  o  udzielanie  świadczeń  opieki  zdrowotnej  oraz
umowy  na  wykonywanie  medycznych  czynności  ratunkowych.  Ustawa  w  rozdziale
2 definiuje  pojęcie  ratownika  medycznego  stanowiąc,  iŜ  zawód  ratownika  medycznego
moŜe wykonywać osoba, która:
1)

posiada pełną zdolność do czynności prawnych;

posiada stan zdrowia pozwalający na wykonywanie tego zawodu;

wykazuje znajomość języka polskiego w stopniu wystarczającym do wykonywania tego
zawodu;

spełnia następujące wymagania:

ukończyła studia wyŜsze na kierunku (specjalności) ratownictwo medyczne lub

ukończyła publiczną szkołę policealną lub niepubliczną szkołę policealną
o uprawnieniach szkoły publicznej i posiada dyplom potwierdzający uzyskanie tytułu
zawodowego „ratownik medyczny”, lub

posiada  dyplom  wydany  w  państwie  innym  niŜ:  państwo  członkowskie  Unii
Europejskiej,  Konfederacja  Szwajcarska  lub  państwo  członkowskie  Europejskiego
Porozumienia  o  Wolnym  Handlu  (EFTA)  –  strona  umowy  o  Europejskim  Obszarze
Gospodarczym,  uznany  w  Rzeczypospolitej  Polskiej  za  równowaŜny  z  dyplomem
uzyskiwanym  w  Rzeczypospolitej  Polskiej,  potwierdzającym  tytuł  zawodowy
ratownika medycznego, lub

posiada  kwalifikacje  do  wykonywania  zawodu  ratownika  medycznego  nabyte
w państwie  członkowskim  Unii  Europejskiej,  Konfederacji  Szwajcarskiej  lub
państwie  członkowskim  Europejskiego  Porozumienia  o  Wolnym  Handlu  (EFTA)  –
stronie  umowy  o  Europejskim  Obszarze  Gospodarczym,  uznane  w  Rzeczypospolitej
Polskiej zgodnie z ustawą z dnia 26 kwietnia 2001 r. o zasadach uznawania nabytych
w  państwach  członkowskich  Unii  Europejskiej  kwalifikacji  do  wykonywania
zawodów regulowanych (Dz.U. Nr 87, poz. 954, z późn. zm. ).

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ponadto art. 12 ust. 1 ustawy stanowi, iŜ ratownik medyczny ma prawo i obowiązek

doskonalenia  zawodowego  w  róŜnych  formach  kształcenia.  Rozporządzeniu  Ministra
Zdrowia  z  dnia  14  czerwca  2007  r.  w  sprawie  doskonalenia  zawodowego  ratowników
medycznych  (Dz.U.07.112.775)  określa  formy,  sposób  i  zakres  doskonalenia  zawodowego
ratowników  medycznych.  Zgodnie  z  rozporządzeniem  doskonalenie  zawodowe  jest
realizowane w następujących pozaszkolnych formach kształcenia:
1)

kursu doskonalącego;

seminarium;

samokształcenia.

Doskonalenie zawodowe realizowane jest w pięcioletnich okresach rozliczeniowych,

zwanych  „okresami  edukacyjnymi”.  Okres  edukacyjny  rozpoczyna  się  z  dniem  1  stycznia
roku  następującego  po  roku,  w  którym  uzyskano  dyplom  uprawniający  do  wykonywania
zawodu  ratownika  medycznego.  Za  zrealizowanie  kaŜdej  z  form  doskonalenia  zawodowego
przysługują  punkty  edukacyjne  w  liczbie  określonej  w  rozporządzeniu.  Dopełnienie  przez
ratownika medycznego obowiązku doskonalenia zawodowego polega na uzyskaniu w okresie
edukacyjnym  co  najmniej  200  punktów  edukacyjnych  za  udział  w  wybranych  formach
doskonalenia zawodowego, w tym co najmniej 120 punktów edukacyjnych za udział w kursie
doskonalącym  zakończonym  egzaminem.  Przebieg  doskonalenia  zawodowego  dokumentuje
się  w  karcie  doskonalenia  zawodowego.  Ratownik  medyczny  załącza  do  karty  doskonalenia
dokumenty  potwierdzające  zrealizowanie  danej  formy  doskonalenia  zawodowego.  Karta
doskonalenia  z  wymaganymi  wpisami  oraz  dokumentami  stanowi  dowód  odbycia
doskonalenia  zawodowego  i  jest  przedstawiana  podmiotowi  zatrudniającemu.  Doskonalenie
zawodowe obejmuje następujący zakres:
1)

system ratownictwa medycznego na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej i w innych
krajach;

systemy powiadamiania ratunkowego;

łączność  –  podstawowe  pojęcia,  alfabet  międzynarodowy,  zasady  komunikacji  przez
radiotelefon,  sieć  przywoławczą,  sieć  telefonii  komórkowej,  nowoczesne  systemy
łączności, Globalny System Pozycjonowania;

jednostki współpracujące z systemem, o których mowa w art. 15 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 8
września 2006 r. o Państwowym Ratownictwie Medycznym, oraz inne jednostki
realizujące zadania z zakresu ratownictwa medycznego;

Lotnicze Pogotowie Ratunkowe – zasady uŜycia śmigłowca, sposoby wezwania;

zasady farmakoterapii w stanach nagłego zagroŜenia zdrowotnego;

medyczne czynności ratunkowe, w szczególności:
a)

ocenę stanu osoby w stanie nagłego zagroŜenia zdrowotnego w celu ustalenia
postępowania i podjęcie decyzji o dalszych medycznych czynnościach ratunkowych,

układanie osoby w stanie nagłego zagroŜenia zdrowotnego w pozycji właściwej dla
rodzaju schorzenia lub odniesionych obraŜeń,

prowadzenie podstawowej i zaawansowanej resuscytacji krąŜeniowo-oddechowej
u dorosłych i dzieci według obowiązujących standardów,

bezprzyrządowe przywracanie droŜności dróg oddechowych oraz przyrządowe
przywracanie droŜności dróg oddechowych z zastosowaniem rurki ustno-gardłowej,
rurki nosowo-gardłowej, maski krtaniowej, rurki krtaniowej, konikopunkcji,

odsysanie dróg oddechowych,

podawanie  tlenu,  wspomaganie  oddechu  lub  prowadzenie  wentylacji  zastępczej
z uŜyciem  maski  twarzowej,  zastawki  jednokierunkowej,  worka  oddechowego,
respiratora,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

intubacja dotchawicza w laryngoskopii bezpośredniej w nagłym zatrzymaniu krąŜenia
przez usta lub przez nos, bez uŜycia środków zwiotczających oraz prowadzenie
wentylacji zastępczej,

wykonywanie defibrylacji ręcznej pod kontrolą EKG, wykonanie defibrylacji
zautomatyzowanej,

wykonywanie kardiowersji elektrycznej i elektrostymulacji zewnętrznej,

wykonywanie EKG, monitorowanie czynności układu oddechowego, monitorowanie
czynności układu krwionośnego,

wykonywanie kaniulacji Ŝył obwodowych kończyn górnych i dolnych oraz Ŝyły
szyjnej zewnętrznej,

wykonywanie dojścia doszpikowego przy uŜyciu gotowego zestawu,

podawanie leków drogą doŜylną, domięśniową, podskórną, dotchawiczą, doustną,
doodbytniczą i wziewną oraz doszpikową przy uŜyciu gotowego zestawu,

odbarczenie odmy pręŜnej drogą nakłucia jamy opłucnowej,

cewnikowanie pęcherza moczowego, zakładanie sondy Ŝołądkowej, płukanie Ŝołądka,

pobieranie krwi Ŝylnej i włośniczkowej do badań laboratoryjnych,

oznaczanie poziomu glukozy, elektrolitów w surowicy, z uŜyciem dostępnego sprzętu,

badanie gazometryczne krwi włośniczkowej,

opatrywanie  ran,  tamowanie  krwotoków,  unieruchamianie  złamań,  zwichnięć
i skręceń,  unieruchamianie  kręgosłupa  ze  szczególnym  uwzględnieniem  odcinka
szyjnego,  asystowanie  przy  drobnych  zabiegach  chirurgicznych  (zszywanie  ran,
zakładanie drenów),

odbieranie porodu nagłego w warunkach pozaszpitalnych,

segregację medyczną w przypadku zdarzeń masowych i katastrof,

podejmowanie działań profilaktycznych w celu ograniczenia skutków zdrowotnych
zdarzenia,

przygotowywanie pacjenta i opiekę medyczną podczas transportu,

wsparcie

psychologiczne

dla

ratownika

medycznego

poszkodowanych,

a w szczególności:
a)

stres (rodzaje, źródła, skutki, róŜnice indywidualne) w działaniach ratowniczych,

wpływ stresu pourazowego na stosunki międzyludzkie,

zespół stresu pourazowego i jego objawy,

sytuacje trudne w kontakcie z poszkodowanymi i ich wpływ na sprawność
funkcjonowania jednostki i zbiorowości osób (zbiegowisko, tłum, publiczność),
nawiązywanie kontaktu z poszkodowanym i udzielanie wsparcia psychicznego,

zespołowe rozwiązywanie problemów – umiejętność zachowania elastyczności
w zmieniających się warunkach,

style i techniki radzenia sobie ze stresem.

Pierwszy okres edukacyjny rozpoczyna się z dniem 1 stycznia 2008 r.

Zgodnie z art. 11 ust. 1 ustawy wykonywanie zawodu ratownika medycznego polega na:

zabezpieczeniu osób znajdujących się w miejscu zdarzenia oraz podejmowaniu działań
zapobiegających zwiększeniu liczby ofiar i degradacji środowiska;

dokonywaniu oceny stanu zdrowia osób w stanie nagłego zagroŜenia zdrowotnego
i podejmowaniu medycznych czynności ratunkowych;

transportowaniu osób w stanie nagłego zagroŜenia zdrowotnego;

komunikowaniu się z osobą w stanie nagłego zagroŜenia zdrowotnego i udzielaniu jej
wsparcia psychicznego w sytuacji powodującej stan nagłego zagroŜenia zdrowotnego;

organizowaniu i prowadzeniu zajęć z zakresu pierwszej pomocy, kwalifikowanej
pierwszej pomocy oraz medycznych czynności ratunkowych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wydane na podstawie delegacji zawartej w art. 11 ust 2 Rozporządzenie Ministra

Zdrowia z dnia 29 grudnia 2006 r. w sprawie szczegółowego zakresu medycznych czynności
ratunkowych,  które  mogą  być  podejmowane  przez  ratownika  medycznego  (Dz.U.07.4.33),
precyzuje zakres czynności, do których uprawniony jest ratownik medyczny. Rozporządzenie
dzieli medyczne czynności ratunkowe na te, które mogą być wykonywane samodzielnie przez
ratownika  medycznego  (załącznik  nr  1)  oraz  czynności,  które  ratownik  medyczny  moŜe
podejmować  tylko  pod  nadzorem  lekarza  systemu  (załącznik  nr  2).  Do  pierwszej  grupy
medycznych czynności ratunkowych naleŜą:
1)

Ocena stanu pacjenta w celu ustalenia postępowania i decyzji o podjęciu lub odstąpieniu
od medycznych czynności ratunkowych.

Układanie pacjenta w pozycji właściwej dla stanu pacjenta lub odniesionych obraŜeń.

Podjęcie  i  prowadzenie  podstawowej  i  zaawansowanej  resuscytacji  krąŜeniowo-
-oddechowej  u  dorosłych  i  dzieci  według  standardów  ogłoszonych  w  obwieszczeniu
wydanym  na  podstawie  art.  43  ustawy  z  dnia  8  września  2006  r.  o  Państwowym
Ratownictwie Medycznym.

Bezprzyrządowe przywracanie droŜności dróg oddechowych.

Przyrządowe

przywracanie

zabezpieczanie

droŜności

dróg

oddechowych

z zastosowaniem w szczególności:

rurki ustno-gardłowej;

rurki nosowo-gardłowej;

maski krtaniowej;

rurki krtaniowej;

konikopunkcji

Odsysanie dróg oddechowych.

Podjęcie tlenoterapii biernej lub wspomagania oddechu lub wentylacji zastępczej
powietrzem lub tlenem:
a)

ręcznie z uŜyciem:

−

maski twarzowej,

−

zastawki jednokierunkowej i worka oddechowego;

mechanicznie – z uŜyciem respiratora.

Intubacja dotchawicza w laryngoskopii bezpośredniej w nagłym zatrzymaniu krąŜenia
przez usta lub przez nos, bez uŜycia środków zwiotczających oraz prowadzenie
wentylacji zastępczej.

Wykonanie defibrylacji ręcznej na podstawie EKG.

10)

Wykonanie defibrylacji zautomatyzowanej.

11)

Wykonanie EKG.

12)

Monitorowanie czynności układu oddechowego.

13)

Monitorowanie czynności układu krąŜenia metodami nieinwazyjnymi.

14)

Wykonanie kaniulacji Ŝył obwodowych kończyn górnych i dolnych oraz Ŝyły szyjnej
zewnętrznej.

15)

Wykonanie dojścia doszpikowego przy uŜyciu gotowego zestawu.

16)

Podawanie leków drogą doŜylną, domięśniową, podskórną, dotchawicza, doustną,
doodbytniczą i wziewną oraz doszpikową, przy uŜyciu gotowego zestawu.

17)

Odbarczenie odmy pręŜnej drogą nakłucia jamy opłucnowej.

18)

Pobieranie krwi Ŝylnej i włośniczkowej do badań laboratoryjnych.

19)

Oznaczanie poziomu parametrów krytycznych z uŜyciem dostępnego sprzętu, w tym
w szczególności:

poziomu glukozy w surowicy;

poziomu elektrolitów w surowicy;

badania gazometrycznego krwi włośniczkowej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

20)

Opatrywanie ran.

21)

Tamowanie krwotoków.

22)

Unieruchamianie złamań, zwichnięć i skręceń.

23)

Unieruchamianie kręgosłupa ze szczególnym uwzględnieniem odcinka szyjnego.

24)

Odebranie porodu nagłego w warunkach pozaszpitalnych.

25)

Segregacja medyczna.

26)

Podejmowanie działań zabezpieczających w celu ograniczenia skutków zdrowotnych
zdarzenia.

27)

Przygotowanie pacjenta i opieka medyczna podczas transportu.

28)

Podawanie leków wymienionych w tabeli.

Nazwa leku

Postać

Droga podania

Acetylsalicylic acid

tabletki od 0,3 do 0,5 g

doustnie

Amiodarone

roztwór do wstrzyknięcia
150 mg/3 ml

doŜylnie, doszpikowo

Atropinum sulfuricum

roztwór do wstrzyknięcia
(0,5 mg/ml; 1 mg/ml)

domięśniowo, podskórnie,
doŜylnie, dotchawiczo,
doszpikowo

Clemastine

roztwór do wstrzyknięcia 2
mg/2 ml

domięśniowo

Diazepam

roztwór do wstrzyknięcia
lub wlewka doodbytnicza
(do 10 mg/2 ml)

domięśniowo, doŜylnie,
doszpikowo, doodbytniczo

Epinephrine bitartrate

roztwór do wstrzyknięcia
(1 mg/ml)

domięśniowo, podskórnie,
doŜylnie, doszpikowo,
dotchawiczo

Flumazenil

roztwór do wstrzyknięcia
500 µg/5 ml

doŜylnie, doszpikowo

Furosemide

roztwór do wstrzyknięcia
(20 mg/2 ml)

domięśniowo, doŜylnie,
doszpikowo

Glucagon hydrochloride

roztwór do wstrzyknięcia 1
mg/fiol. + rozpuszczalnik

domięśniowo

Glucosum 20% Glucosum
5%

roztwór do wstrzyknięcia
doŜylnego (200 mg/ml)
roztwór do wlewu
doŜylnego

doŜylnie, doszpikowo

Glyceryl trinitrate

tabletki 0,5 mg, aerozol do
stosowania
podjęzykowego

podjęzykowo

Hydrocortisone lub w razie
braku po konsultacji z
lekarzem
Methylprednisolone

roztwór do wstrzyknięcia
(Hydrocortisone 100
mg/ml; 250 mg/2 ml),
Methylprednisolone 500
mg/fiol, 1 g/fiol.)

doŜylnie, doszpikowo

Magnesii sulfuricum

roztwór do wstrzyknięcia 2
g/10 ml

doŜylnie, doszpikowo

Ketoprofen

roztwór do wstrzyknięcia
100 mg/2 ml

domięśniowo, doŜylnie,
doszpikowo

Lignocainum

roztwór do wstrzyknięcia

doŜylnie, dotchawiczo,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

hydrochloricum

100 mg/2 ml

doszpikowo

Midazolam po konsultacji z
lekarzem

roztwór do wstrzyknięcia 5
mg/amp.

domięśniowo, doŜylnie,
doszpikowo

Metoclopramidum

roztwór do wstrzyknięcia
10 mg/2 ml

doŜylnie, domięśniowo,
doszpikowo

Morphine sulphate

roztwór do wstrzyknięcia
(10 mg/ml; 20 mg/ml)

domięśniowo, podskórnie,
doŜylnie, doszpikowo

Naloxonum
hydrochloricum

roztwór do wstrzyknięcia
(400 ug/ml)

domięśniowo, podskórnie,
doŜylnie, doszpikowo,
dotchawiczo

Natrium chloratum 0,9%

roztwór do wlewu
doŜylnego

doŜylnie, doszpikowo

Płyn fizjologiczny
wieloelektrolitowy
izotoniczny

roztwór do wlewu
doŜylnego

doŜylnie, doszpikowo

Salbutamol

aerozol wziewny w
roztworze do nebulizacji

wziewnie

Solutio Ringeri

roztwór do wlewu
doŜylnego

doŜylnie, doszpikowo

Tlen

gaz

wziewnie, dotchawiczo

Do medycznych czynności ratunkowych, które mogą być podejmowane przez ratownika

medycznego pod nadzorem lekarza systemu naleŜą:
1)

Intubacja dotchawicza w laryngoskopii bezpośredniej w przypadku innym niŜ nagłe
zatrzymanie krąŜenia z uŜyciem środków zwiotczających.

Wykonywanie kardiowersji elektrycznej i elektrostymulacji zewnętrznej.

Asystowanie przy drobnych zabiegach chirurgicznych (zszywanie ran, zakładanie
drenów) i innych procedurach medycznych.

Cewnikowanie pęcherza moczowego.

Zakładanie sondy Ŝołądkowej i płukanie Ŝołądka.

Podawanie na zlecenie lekarza leków innych niŜ wymienione wyŜej.
Ratownik medyczny, który wchodzi w skład jednostki systemu – zespołu ratownictwa

medycznego, podejmuje medyczne czynności ratunkowe, czyli świadczenia opieki
zdrowotnej w rozumieniu przepisów o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze
ś

rodków publicznych, udzielane w warunkach pozaszpitalnych, w celu ratowania osoby

w stanie  nagłego  zagroŜenia  zdrowotnego.  Stosownie  do  treści  art.  40  ustawy  akcja
prowadzenia  medycznych  czynności  ratunkowych  rozpoczyna  się  w  momencie  przybycia
zespołu  ratownictwa  medycznego  na  miejsce  zdarzenia.  Akcją  prowadzenia  medycznych
czynności ratunkowych kieruje wyznaczony przez dyspozytora medycznego kierujący, który
pozostaje w kontakcie z dyspozytorem medycznym. Kierujący moŜe zasięgnąć opinii lekarza
wskazanego  przez  dyspozytora  medycznego.  Zespół  ratownictwa  medycznego  transportuje
osobę  w  stanie  nagłego  zagroŜenia  zdrowotnego  do  najbliŜszego,  pod  względem  czasu
dotarcia,  szpitalnego  oddziału  ratunkowego  lub  do  szpitala  wskazanego  przez  dyspozytora
medycznego  lub  lekarza  koordynatora  medycznego.  W  przypadku  gdy  u  osoby  w  stanie
nagłego  zagroŜenia  zdrowotnego  zostanie  stwierdzony  stan,  który  zgodnie  ze  standardami
postępowania  wymaga  transportu  bezpośrednio  do  jednostki  organizacyjnej  szpitala
wyspecjalizowanej  w  zakresie  udzielania  świadczeń  zdrowotnych  niezbędnych  dla
ratownictwa  medycznego  lub,  gdy  tak  zadecyduje  lekarz  systemu  obecny  na  miejscu
zdarzenia, osobę taką transportuje się bezpośrednio do wskazanej jednostki.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zespoły ratownictwa medycznego dzielą się na:

zespoły specjalistyczne, w skład których wchodzą co najmniej trzy osoby uprawnione do
wykonywania medycznych czynności ratunkowych, w tym lekarz systemu oraz
pielęgniarka systemu lub ratownik medyczny;

zespoły  podstawowe,  w  skład  których  wchodzą  co  najmniej  dwie  osoby  uprawnione  do
wykonywania  medycznych  czynności  ratunkowych,  w  tym  pielęgniarka  systemu  lub
ratownik medyczny.
W  skład  zespołów  specjalistycznych  i  podstawowych,  wchodzi  kierowca,  w  przypadku

gdy Ŝaden z członków zespołów ratownictwa medycznego nie posiada prawa jazdy kategorii
B oraz nie spełnia warunków, o których mowa w art. 95a ust. 1 ustawy z dnia 20 czerwca
1997 r. – Prawo o ruchu drogowym (Dz.U. z 2005 r. Nr 108, poz. 908, z późn. zm.).

Od pojęcia ratownika medycznego naleŜy odróŜnić pojęcie ratownika, który udziela

kwalifikowanej pierwszej pomocy. Ratownikiem moŜe być osoba:
1)

posiadająca pełną zdolność do czynności prawnych;

zatrudniona lub pełniąca słuŜbę w jednostkach współpracujących z systemem lub będąca
członkiem tych jednostek;

posiadająca waŜne zaświadczenie o ukończeniu kursu w zakresie kwalifikowanej
pierwszej pomocy i uzyskaniu tytułu ratownika;

której stan zdrowia pozwala na udzielanie kwalifikowanej pierwszej pomocy.

Na podstawie delegacji ustawowej zostało wydane Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia
19 marca 2007 r. w sprawie kursu w zakresie kwalifikowanej pierwszej pomocy
(Dz.U.07.60.408).

Zakres czynności wykonywanych przez ratownika w ramach kwalifikowanej pierwszej

pomocy obejmuje:
1)

resuscytację krąŜeniowo-oddechową, bezprzyrządową i przyrządową, z podaniem tlenu
oraz zastosowaniem według wskazań defibrylatora zautomatyzowanego;

tamowanie krwotoków zewnętrznych i opatrywanie ran;

unieruchamianie złamań i podejrzeń złamań kości oraz zwichnięć;

ochronę przed wychłodzeniem lub przegrzaniem;

prowadzenie wstępnego postępowania przeciwwstrząsowego poprzez właściwe ułoŜenie
osób w stanie nagłego zagroŜenia zdrowotnego, ochronę termiczną osób w stanie nagłego
zagroŜenia zdrowotnego;

stosowanie tlenoterapii biernej;

ewakuację z miejsca zdarzenia osób w stanie nagłego zagroŜenia zdrowotnego;

wsparcie psychiczne osób w stanie nagłego zagroŜenia zdrowotnego;

prowadzenie wstępnej segregacji medycznej.

Natomiast  pierwsza  pomoc  to  zespół  czynności  podejmowanych  w  celu  ratowania  osoby
w stanie  nagłego  zagroŜenia  zdrowotnego  wykonywanych  przez  osobę  znajdującą  się
w miejscu  zdarzenia,  w  tym  równieŜ  z  wykorzystaniem  udostępnionych  do  powszechnego
obrotu wyrobów medycznych oraz produktów leczniczych;

4.5.1.2. Karta Praw Pacjenta

Karta  Praw  Pacjenta  –  to  nazwa  dla  zbioru  praw  wynikających  z  róŜnych  ustaw,  których
przedmiotem  są  prawa  pacjenta.  Ratownik  medyczny  podejmujący  medyczne  czynności
ratunkowe  jest  zobowiązany  do  ich  przestrzegania.  Prawa  pacjenta  są  zawarte
w następujących ustawach:
1)

z dnia 30 sierpnia 1991 r. o zakładach opieki zdrowotnej (tekst jednolity Dz.U.07.14.89
ze zm.),

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego (Dz.U.94.111.535 ze zm.),

z dnia 1 lipca 2005 r. o pobieraniu, przechowywaniu i przeszczepianiu komórek, tkanek
i narządów (Dz.U.05.169.1246 ze zm.),

z dnia 5 lipca 1996 r. o zawodach pielęgniarki i połoŜnej (teks jednolity Dz.U.01.57.602),

z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodzie lekarza (tekst jednolity Dz.U.02.21.204).
Prawa pacjenta w zakładzie opieki zdrowotnej, o których stanowi ustawa

o zakładach opieki zdrowotnej.
1.

Pacjent zgłaszający się do zakładu opieki zdrowotnej ma prawo do natychmiastowego
udzielenia mu świadczeń zdrowotnych ze względu na zagroŜenie Ŝycia lub zdrowia,
niezaleŜnie od okoliczności – art. 7.

Pacjent w zakładzie opieki zdrowotnej ma prawo do:

−

wiadczeń zdrowotnych odpowiadających wymaganiom wiedzy medycznej, a w sytuacji

ograniczonych moŜliwości udzielenia odpowiednich świadczeń – do korzystania
z rzetelnej, opartej na kryteriach medycznych procedury ustalającej kolejność dostępu do
ś

wiadczeń – art. 19 ust. 1 pkt 1, art. 20 ust. 1, pkt 1 i art. 26,

−

udzielania mu świadczeń zdrowotnych przez osoby uprawnione do ich udzielania,
w pomieszczeniach i przy zastosowaniu urządzeń odpowiadających określonym
wymaganiom fachowym i sanitarnym – art. 9 ust. 1 i art. 10,

−

informacji o swoim stanie zdrowia – art. 19 ust. 1 pkt 2,

−

wyraŜenia zgody albo odmowy na udzielenie mu określonych świadczeń zdrowotnych,
po uzyskaniu odpowiedniej informacji – art. 19 ust. 1 pkt 3,

−

intymności i poszanowania godności w czasie udzielania świadczeń zdrowotnych – art.
19 ust. 1 pkt 4,

−

udostępniania mu dokumentacji medycznej lub wskazania innej osoby, której
dokumentacja ta moŜe być udostępniana - art. 18 ust. 3 pkt 1,

−

zapewnienia ochrony danych zawartych w dokumentacji medycznej dotyczącej jego
osoby – art. 18 ust. 2,

−

dostępu do informacji o prawach pacjenta – art. 19 ust. 6,

−

umierania w spokoju i godności – art. 19 ust. 1 pkt 5.

a ponadto, w zakładzie opieki zdrowotnej przeznaczonym dla osób wymagających
całodobowych lub całodziennych świadczeń zdrowotnych, np. w szpitalu, sanatorium,
zakładzie leczniczo-opiekuńczym, pacjent przyjęty do tego zakładu ma prawo do:

−

zapewnienia mu:

rodków farmaceutycznych i materiałów medycznych – art. 20 ust. 1 pkt 2 i art. 26,

pomieszczenia i wyŜywienia odpowiedniego do stanu zdrowia – art. 20 ust. 1 pkt 3
i art. 26,

opieki duszpasterskiej – art. 19 ust. 3 pkt 3,

−

dodatkowej opieki pielęgnacyjnej sprawowanej przez osobę bliską lub inną osobę
wskazaną przez siebie – art. 19 ust. 3 pkt 1,

−

kontaktu osobistego, telefonicznego lub korespondencyjnego z osobami z zewnątrz – art.
19 ust. 3 pkt 2,

−

wskazania osoby lub instytucji, którą zakład opieki zdrowotnej obowiązany jest
powiadomić o pogorszeniu się stanu zdrowia pacjenta powodującego zagroŜenie Ŝycia
albo w razie jego śmierci – art. 20 ust. 2 i art. 26,

−

wyraŜenia zgody albo odmowy na umieszczenie go w tym zakładzie opieki zdrowotnej –
art. 21 ust. 1 i art. 26,

−

wypisania z zakładu opieki zdrowotnej na własne Ŝądanie i uzyskania od lekarza
informacji o moŜliwych następstwach zaprzestania leczenia w tym zakładzie – art. 22 ust.
1 i 3 oraz art. 26,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

udzielenia mu niezbędnej pomocy i przewiezienia go do innego szpitala, w sytuacji gdy
pomimo decyzji uprawnionego lekarza o potrzebie niezwłocznego przyjęcia do szpitala
nie moŜe być do tego szpitala przyjęty – art. 21.

Pacjent ma prawo do świadczeń zdrowotnych pogotowia ratunkowego w razie wypadku,
urazu, porodu, nagłego zachorowania lub nagłego pogorszenia stanu zdrowia
powodującego zagroŜenie Ŝycia – art. 28.

Prawa pacjenta określone w ustawie o zawodzie lekarza
Pacjent ma prawo do:

udzielania mu świadczeń zdrowotnych przez lekarza, zgodnie ze wskazaniami aktualnej
wiedzy medycznej, dostępnymi lekarzowi metodami i środkami zapobiegania,
rozpoznawania leczenia chorób, zgodnie z zasadami etyki zawodowej oraz z naleŜytą
starannością – art. 4,

uzyskania od lekarza pomocy lekarskiej w kaŜdym przypadku, gdy zwłoka w jej
udzieleniu mogłaby spowodować niebezpieczeństwo utraty Ŝycia, cięŜkiego uszkodzenia
ciała lub cięŜkiego rozstroju zdrowia, oraz w innych przypadkach nie cierpiących zwłoki
– art. 30,

uzyskania  od  lekarza  przystępnej  informacji  o  swoim  stanie  zdrowia,  rozpoznaniu,
proponowanych  oraz  moŜliwych  metodach  diagnostycznych,  leczniczych,  dających  się
przewidzieć  następstwach  ich  zastosowania  albo  zaniechania,  wynikach  leczenia  oraz
rokowaniu – art. 31 ust. 1,

zaŜądania od lekarza informacji o swoim stanie zdrowia i o rokowaniu wówczas, gdy
sądzi, Ŝe lekarz ogranicza mu informację z uwagi na jego dobro – art. 31 ust. 4,

decydowania o osobach, którym lekarz moŜe udzielać informacji, o których mowa w pkt
3 – art. 31 ust. 2,

wyraŜenia Ŝądania aby lekarz nie udzielał mu informacji, o których mowa w pkt 3 – art.
31 ust. 3,

nie wyraŜenia zgody na przeprowadzenie przez lekarza badania lub udzielenia mu innego
ś

wiadczenia zdrowotnego – art. 32 ust. 1,

wyraŜenia  zgody  albo  odmowy  na  wykonanie  mu  zabiegu  operacyjnego  albo
zastosowania  wobec  niego  metody  leczenia  lub  diagnostyki  stwarzającej  podwyŜszone
ryzyko;  w  celu  podjęcia  przez  pacjenta  decyzji  lekarz  musi  udzielić  mu  informacji,
o której mowa w pkt 3 – art. 34 ust. 1 i 2,

uzyskania od lekarza informacji jeŜeli w trakcie wykonywania zabiegu, bądź stosowania
określonej metody leczenia lub diagnostyki, w związku z wystąpieniem okoliczności
stanowiących zagroŜenie dla Ŝycia lub zdrowia pacjenta, lekarz dokonał zmian w ich
zakresie – art. 35 ust. 2,

10)

poszanowania przez lekarza jego intymności i godności osobistej – art. 36 ust. 1,

11)

wyraŜania zgody albo odmowy na uczestniczenie przy udzielaniu mu świadczeń
zdrowotnych osób innych niŜ personel medyczny niezbędny ze względu na rodzaj
ś

wiadczeń – art. 36 ust. 1 i 2,

12)

wnioskowania do lekarza o zasięgnięcie przez niego opinii właściwego lekarza
specjalisty lub zorganizowania konsylium lekarskiego – art. 37,

13)

dostatecznie wcześniejszego uprzedzenia go przez lekarza o zamiarze odstąpienia od jego
leczenia i wskazania mu realnych moŜliwości uzyskania określonego świadczenia
zdrowotnego u innego lekarza lub w zakładzie opieki zdrowotnej – art. 38 ust, 2,

14)

zachowania w tajemnicy informacji związanych z nim a uzyskanych przez lekarza
w związku z wykonywaniem zawodu – art. 40 ust, 1,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

15)

uzyskania od lekarza informacji o niekorzystnych dla niego skutkach, w przypadku
wyraŜenia zgody na ujawnienie dotyczących go informacji, będących w posiadaniu
lekarza – art. 40 ust. 2 pkt 4,

16)

wyraŜania zgody lub odmowy na podawanie przez lekarza do publicznej wiadomości
danych umoŜliwiających identyfikację pacjenta – art. 40 ust. 4,

a ponadto pacjent, który ma być poddany eksperymentowi medycznemu ma prawo do:
1)

wyraŜenia  zgody  lub  odmowy  na  udział  w  eksperymencie  medycznym  po  uprzednim
poinformowaniu  go  przez  lekarza  o  celach,  sposobach  i  warunkach  przeprowadzenia
eksperymentu,  spodziewanych  korzyściach  leczniczych  lub  poznawczych,  ryzyku  oraz
o moŜliwościach  cofnięcia  zgody  i  odstąpienia  od  udziału  w  eksperymencie  w  kaŜdym
jego stadium – art. 24 ust. 1, art. 25 ust. 1 i art. 27 ust. 1,

poinformowania go przez lekarza o niebezpieczeństwie dla zdrowia i Ŝycia jakie moŜe
spowodować natychmiastowe przerwanie eksperymentu – art. 24 ust. 2,

cofnięcia zgody na eksperyment medyczny w kaŜdym stadium eksperymentu – art. 27
ust. 1.

Prawa pacjenta określone w ustawie o zawodzie pielęgniarki i połoŜnej
Pacjent ma prawo do:

udzielania mu świadczeń zdrowotnych przez pielęgniarkę, połoŜną, posiadającą prawo
wykonywania zawodu, zgodnie z aktualną wiedzą medyczną, dostępnymi jej metodami i
ś

rodkami, zgodnie z zasadami etyki zawodowej oraz ze szczególną starannością – art. 18,

udzielenia mu pomocy przez pielęgniarkę, połoŜną, zgodnie z posiadanymi przez nią
kwalifikacjami, w kaŜdym przypadku niebezpieczeństwa utraty przez niego Ŝycia lub
powaŜnego uszczerbku na jego zdrowiu – art. 19,

uzyskania od pielęgniarki, połoŜnej informacji o jego prawach – art. 20 ust. 1,

uzyskania od pielęgniarki, połoŜnej informacji o swoim stanie zdrowia, w zakresie
związanym ze sprawowaną przez pielęgniarkę, połoŜną, opieką pielęgnacyjną – art. 20
ust. 2,

zachowania w tajemnicy informacji związanych z nim, a uzyskanych przez pielęgniarkę,
połoŜną w związku z wykonywaniem zawodu – art. 21 ust. 1,

wyraŜania zgody lub odmowy na podawanie przez pielęgniarkę, połoŜną do publicznej
wiadomości danych umoŜliwiających identyfikację pacjenta – art. 21 ust. 4.

Prawa pacjenta określone w ustawie o ochronie zdrowia psychicznego z 1994 r.
Pacjent z zaburzeniami psychicznymi, chory psychicznie lub upośledzony umysłowo ma

prawo do:
1)

bezpłatnych świadczeń zdrowotnych udzielanych mu przez publiczne zakłady
psychiatrycznej opieki zdrowotnej – art. 10 ust. 1,

bezpłatnych leków i artykułów sanitarnych oraz pomieszczenia i wyŜywienia, jeŜeli
przebywa w szpitalu psychiatrycznym będącym publicznym zakładem opieki zdrowotnej
– art. 10 ust. 2,

zapewnienia mu rodzaju metod postępowania leczniczego właściwych nie tylko z uwagi
na cele zdrowotne, ale takŜe ze względu na interesy oraz inne jego dobro osobiste
i dąŜenie do jego poprawy zdrowia w sposób najmniej dla pacjenta uciąŜliwy – art. 12,

porozumiewania się bez ograniczeń z rodziną i innymi osobami, w przypadku gdy
przebywa w szpitalu psychiatrycznym albo w domu pomocy społecznej – art. 13,

wystąpienia o okresowe przebywanie poza szpitalem bez wypisywania go z zakładu – art.
14,

uprzedzenia go o zamiarze zastosowania wobec niego przymusu bezpośredniego;
dopuszczenie zastosowania tego środka wobec pacjenta musi wynikać z ustawy – art. 18,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

uprzedzenia o zamiarze przeprowadzenia badania psychiatrycznego bez jego zgody oraz
podania przyczyn takiej decyzji; badanie takie moŜe być przeprowadzone, jeŜeli
zachowanie pacjenta wskazuje na to, Ŝe z powodu zaburzeń psychicznych moŜe zagraŜać
bezpośrednio własnemu Ŝyciu albo Ŝyciu lub zdrowiu innych osób, bądź nie jest zdolny
do zaspokojenia podstawowych potrzeb Ŝyciowych – art. 21 ust. 1 i 2,

wyraŜenia zgody lub odmowy na przyjęcie do szpitala psychiatrycznego, z wyłączeniem
sytuacji, gdy przepisy ustawy dopuszczają przyjęcie do szpitala psychiatrycznego bez
zgody pacjenta – art. 22 ust. 1 i art. 23, 24 oraz 29,

poinformowania i wyjaśnienia mu przez lekarza przyczyny przyjęcia do szpitala
psychiatrycznego w sytuacji, gdy nie wyraził na to zgody oraz uzyskania informacji
o przysługujących mu w tej sytuacji prawach – art. 23 ust. 3,

10)

cofnięcia uprzednio wyraŜonej zgody na przyjęcie do szpitala psychiatrycznego – art. 28,

11)

niezbędnych czynności leczniczych mających na celu usunięcie przyczyny przyjęcia go
do szpitala bez jego zgody i zapoznania go z planowanym postępowaniem leczniczym –
art. 33 ust. 1 i 2,

12)

wypisania ze szpitala psychiatrycznego, jeŜeli przebywa w nim bez wyraŜenia przez
siebie zgody, jeŜeli ustały przyczyny jego przyjęcia i pobytu w szpitalu psychiatrycznym
bez takiej zgody – art. 35 ust. 1,

13)

pozostania w szpitalu w sytuacji, o której mowa w pkt 17, za swoją później wyraŜoną
zgodą, jeŜeli w ocenie lekarza, jego dalszy pobyt w tym szpitalu jest celowy – art. 35 ust. 2,

14)

złoŜenia, w dowolnej formie, wniosku o nakazania wypisania go ze szpitala
psychiatrycznego – art. 36 ust. 1,

15)

wystąpienia do sądu opiekuńczego o nakazanie wypisania ze szpitala psychiatrycznego,
po uzyskania odmowy wypisania ze szpitala na wniosek, o którym mowa w pkt 19 – art.
36 ust. 3,

16)

informacji o terminie i sposobie złoŜenia wniosku do sądu opiekuńczego, o którym mowa
w pkt 20 – art. 36 ust. 3,

17)

złoŜenia wniosku o ustanowienie kuratora, jeŜeli przebywając w szpitalu
psychiatrycznym potrzebuje pomocy do prowadzenia wszystkich swoich spraw, albo
spraw określonego rodzaju – art. 44 ust. 1,

oraz ma prawo do tego, aby osoby wykonujące czynności wynikające z ustawy zachowały
w tajemnicy wszystko co go dotyczy, a o czym powzięły wiadomość wykonując czynności
wynikające z ustawy – art. 50 ust. 1.

Prawa

pacjenta

określone

ustawie

pobieraniu,

przechowywaniu

i przeszczepianiu komórek, tkanek i narządów

Pacjent ma prawo do:

wyraŜenia i cofnięcia w kaŜdym czasie sprzeciwu na pobranie po jego śmierci komórek,
tkanek i narządów – art. 5 ust. 1–4,

dobrowolnego wyraŜenia przed lekarzem zgody na pobranie od niego za Ŝycia komórek,
tkanek lub narządów w celu ich przeszczepienia określonemu biorcy, jeŜeli ma pełną
zdolność do czynności prawnych – art. 12 ust. 1 pkt 7,

ochrony danych osobowych dotyczących dawcy/biorcy przeszczepu i objęcia ich
tajemnicą – art. 19.
Pacjent mający być biorcą ma prawo do umieszczenia go na liście osób oczekujących na

przeszczepienie komórek, tkanek i narządów i być wybrany jako biorca w oparciu o kryteria
medyczne – art. 13.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.5.1.3. Ustawa o ochronie zdrowia psychicznego

Z punktu widzenia praktycznego wykonywania zawodu ratownika medycznego

wątpliwości budzi zastosowanie przymusu bezpośredniego wobec osoby, co do której istnieją
przesłanki do zatrzymania w szpitalu psychiatrycznym.  Problem ten reguluje Ustawa z dnia
19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego (Dz.U.94.111.535) oraz Rozporządzenie
Ministra  Zdrowia  i  Opieki  Społecznej  z  dnia  23  sierpnia  1995  r  w  sprawie  sposobu
stosowania przymusu bezpośredniego (Dz.U.95.103.514) i Rozporządzenie Ministra Zdrowia
i  Opieki  Społecznej  z  dnia  4  sierpnia  1995  r.  w  sprawie  wykazu  świadczeń  zdrowotnych
wymagających

odrębnej

zgody

pacjenta

lub

jego

przedstawiciela

ustawowego

(Dz.U.95.100.503).

Ustawa definiuje pojęcie osoby z zaburzeniami psychicznymi stanowiąc, iŜ jest to

osoba  chora  psychicznie  (wykazująca  zaburzenia  psychotyczne),  upośledzona  umysłowo,
wykazująca  inne  zakłócenia  czynności  psychicznych,  które  zgodnie  ze  stanem  wiedzy
medycznej  zaliczane  są  do  zaburzeń  psychicznych,  a  osoba  ta  wymaga  świadczeń
zdrowotnych  lub  innych  form  pomocy  i  opieki  niezbędnych  do  Ŝycia  w  środowisku
rodzinnym lub społecznym.
Zgoda  oznacza  swobodnie  wyraŜoną  zgodę  osoby  z  zaburzeniami  psychicznymi,  która  –
niezaleŜnie  od  stanu  jej  zdrowia  psychicznego  –  jest  rzeczywiście  zdolna  do  zrozumienia
przekazywanej  w  dostępny  sposób  informacji  o  celu  przyjęcia  do  szpitala  psychiatrycznego,
jej  stanie  zdrowia,  proponowanych  czynnościach  diagnostycznych  i  leczniczych  oraz
o dających się przewidzieć skutkach tych działań lub ich zaniechania.
Świadectwo  o  stanie  zdrowia  osoby  z  zaburzeniami  psychicznymi,  orzeczenie,  opinię  lub
skierowanie do innego lekarza lub psychologa albo zakładu opieki zdrowotnej – lekarz moŜe
wydać  wyłącznie  na  podstawie  uprzedniego  osobistego  zbadania  tej  osoby.  Skierowanie  do
szpitala psychiatrycznego wydawane jest w dniu badania, a jego waŜność wygasa po upływie
14 dni.
Przyjęcie do szpitala psychiatrycznego co do zasady następuje za zgodą:

−

tej osoby,

−

sądu opiekuńczego,

−

przedstawiciela ustawowego dla osoby małoletniej lub ubezwłasnowolnionej całkowicie,
a takŜe osoby ubezwłasnowolnionej częściowo, jeŜeli wynika to z postanowienia sądu
opiekuńczego o ustanowieniu kuratora. JeŜeli przyjęcie do szpitala dotyczy osoby
małoletniej

powyŜej

roku

ycia

lub

osoby

pełnoletniej

całkowicie

ubezwłasnowolnionej,  zdolnej  do  wyraŜenia  zgody,  jest  wymagane  równieŜ  uzyskanie
zgody tej osoby na przyjęcie. W przypadku sprzecznych oświadczeń w sprawie przyjęcia
do  szpitala  psychiatrycznego  tej  osoby  i  jej  przedstawiciela  ustawowego,  zgodę  na
przyjęcie  do  szpitala  wyraŜa  sąd  opiekuńczy  właściwy  ze  względu  na  miejsce
zamieszkania tej osoby. Przedstawiciel ustawowy osoby, która nie pozostaje pod władzą
rodzicielską,  wyraŜa  zgodę,  o  której  mowa  wyŜej,  za  zgodą  sądu  opiekuńczego
właściwego  ze  względu  na  miejsce  zamieszkania  tej  osoby.  W  wypadkach  nagłych  nie
jest  konieczne  uzyskanie  zgody  sądu  opiekuńczego  przed  przyjściem  do  szpitala
psychiatrycznego (art. 22 ustawy – zgoda pisemna, na podstawie waŜnego skierowania),

wyjątkowo  bez  jej  zgody  w  przypadkach  określonych  w  art.  18  i  innych  podanych  niŜej.
Podstawą do zatrzymania osoby bez jej zgody w większości przypadków jest art. 18 ustawy.
Artykuł  18  ustawy  reguluje  bowiem  kwestię  przymusu  bezpośredniego  stanowiąc,  iŜ
przymus  bezpośredni  wobec  osób  z  zaburzeniami  psychicznymi,  przy  wykonywaniu
czynności  przewidzianych  w  ustawie,  moŜna  stosować  tylko  wtedy,  gdy  przepis  niniejszej
ustawy do tego upowaŜnia (podane niŜej przepisy) albo osoby te:

1) dopuszczają się zamachu przeciwko:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

a) Ŝyciu lub zdrowiu własnemu lub innej osoby, lub
b) bezpieczeństwu powszechnemu, lub

2) w sposób gwałtowny niszczą lub uszkadzają przedmioty znajdujące się w ich

otoczeniu, lub

3) powaŜnie zakłócają lub uniemoŜliwiają funkcjonowanie zakładu psychiatrycznej

opieki zdrowotnej lub jednostki organizacyjnej pomocy społecznej.
O  zastosowaniu  przymusu  bezpośredniego  decyduje  lekarz,  który  określa  rodzaj
zastosowanego  środka  przymusu  oraz  osobiście  nadzoruje  jego  wykonanie.  W  szpitalach
psychiatrycznych  oraz  w  jednostkach  organizacyjnych  pomocy  społecznej,  jeŜeli  nie  jest
moŜliwe  uzyskanie  natychmiastowej  decyzji  lekarza,  o  zastosowaniu  przymusu
bezpośredniego  decyduje  i  nadzoruje  osobiście  jego  wykonanie  pielęgniarka,  która  jest
obowiązana  niezwłocznie  zawiadomić  o  tym  lekarza.  KaŜdy  przypadek  zastosowania
przymusu  bezpośredniego  i  uprzedzenia  o  moŜliwości  jego  zastosowania  odnotowuje  się
w dokumentacji medycznej.
Zastosowanie przymusu  bezpośredniego wobec osoby, o której mowa w  pkt 1 i 2 polega na
przytrzymywaniu,  przymusowym  podaniu  leków,  unieruchomieniu  lub  izolacji,  zaś  wobec
osoby, o której mowa w pkt 3 – na przytrzymaniu lub przymusowym podaniu leku.
Przed  zastosowaniem  przymusu  bezpośredniego  uprzedza  się  o  tym  osobę,  wobec  której
ś

rodek ten ma być podjęty. Przy wyborze środka przymusu naleŜy wybierać środek moŜliwie

dla tej osoby najmniej uciąŜliwy, a przy stosowaniu przymusu naleŜy zachować szczególną
ostroŜność i dbałość o dobro tej osoby.

W przypadkach uzasadniających zastosowanie przymusu bezpośredniego pogotowie

ratunkowe, policja oraz straŜ poŜarna są obowiązane do udzielania lekarzowi pomocy na jego
Ŝą

danie.

Zasadność zastosowania przymusu bezpośredniego:

1) przez lekarza zakładu opieki zdrowotnej – ocenia, w terminie 3 dni, kierownik tego

zakładu, jeŜeli jest lekarzem lub lekarz przez niego upowaŜniony,

2) przez pielęgniarkę jednostki organizacyjnej pomocy społecznej lub innego lekarza –

ocenia, w terminie 3 dni, upowaŜniony przez marszałka województwa lekarz specjalista
w dziedzinie psychiatrii.

Przypadki zastosowania przymusu bezpośredniego, o których stanowi ustawa:

Art. 21. Osoba,  której  zachowanie  wskazuje  na  to,  Ŝe  z  powodu  zaburzeń  psychicznych
moŜe  zagraŜać  bezpośrednio  własnemu  Ŝyciu  albo  Ŝyciu  lub  zdrowiu  innych  osób,  bądź
nie  jest  zdolna  do  zaspokajania  podstawowych  potrzeb  Ŝyciowych,  moŜe  być  poddana
badaniu  psychiatrycznemu  równieŜ  bez  jej  zgody,  a  osoba  małoletnia  lub
ubezwłasnowolniona  całkowicie  –  takŜe  bez  zgody  jej  przedstawiciela  ustawowego.
W tym  przypadku  art.  18  ma  zastosowanie.  Konieczność  przeprowadzenia  badania
stwierdza lekarz psychiatra, a w razie niemoŜności uzyskania pomocy lekarza psychiatry
–  inny  lekarz.  Przed  przystąpieniem  do  badania  uprzedza  się  osobę  badaną  lub  jej
przedstawiciela  ustawowego  o  przyczynach  przeprowadzenia  badania  bez  jej  zgody.
W razie potrzeby lekarz  przeprowadzający  badanie zarządza bezzwłocznie przewiezienie
badanego  do  szpitala.  Przewiezienie  takiej  osoby  z  zastosowaniem  przymusu
bezpośredniego  powinno  nastąpić  w  obecności  lekarza  lub  pielęgniarki.  Lekarz,  który
przeprowadził  badanie  psychiatryczne,  odnotowuje  tę  czynność  w  dokumentacji
medycznej,

wskazując

okoliczności

uzasadniające

podjęcie

postępowania

przymusowego.

Art. 23. 1. Osoba chora psychicznie moŜe być przyjęta do szpitala psychiatrycznego bez
zgody wymaganej w art. 22 tylko wtedy, gdy jej dotychczasowe zachowanie wskazuje na
to, Ŝe z powodu tej choroby zagraŜa bezpośrednio własnemu Ŝyciu albo Ŝyciu lub zdrowiu
innych osób. O przyjęciu do szpitala postanawia lekarz wyznaczony do tej czynności po

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

osobistym  jej  zbadaniu  i  zasięgnięciu  w  miarę  moŜliwości  opinii  drugiego  lekarza
psychiatry  albo  psychologa.  Lekarz  jest  obowiązany  wyjaśnić  choremu  przyczyny
przyjęcia do szpitala bez zgody i poinformować go o jego prawach. Przyjęcie do szpitala
wymaga  zatwierdzenia  przez  ordynatora  (lekarza  kierującego  oddziałem)  w  ciągu  48
godzin od chwili przyjęcia. Kierownik szpitala zawiadamia o powyŜszym sąd opiekuńczy
miejsca siedziby szpitala w ciągu 72 godzin od chwili przyjęcia.

Art. 24. Osoba, której dotychczasowe zachowanie wskazuje na to, Ŝe z powodu zaburzeń
psychicznych  zagraŜa  bezpośrednio  swojemu  Ŝyciu  albo  Ŝyciu  lub  zdrowiu  innych  osób,
a zachodzą  wątpliwości,  czy  jest  ona  chora  psychicznie,  moŜe  być  przyjęta  bez  zgody
wymaganej  w  art.  22  do  szpitala  w  celu  wyjaśnienia  tych  wątpliwości.  Pobyt  w  szpitalu
nie  moŜe  trwać  dłuŜej  niŜ  10  dni.  Do  przyjęcia  do  szpitala  stosuje  się  zasady  i  tryb
postępowania określony w art. 23.

Art. 29. 1. Do szpitala psychiatrycznego moŜe być równieŜ przyjęta, bez zgody
wymaganej w art. 22, osoba chora psychicznie:

1) której dotychczasowe zachowanie wskazuje na to, Ŝe nieprzyjęcie do szpitala spowoduje

znaczne pogorszenie stanu jej zdrowia psychicznego, bądź

2) która jest niezdolna do samodzielnego zaspokajania podstawowych potrzeb Ŝyciowych,

a uzasadnione jest przewidywanie, Ŝe leczenie w szpitalu psychiatrycznym przyniesie
poprawę jej stanu zdrowia.
O potrzebie przyjęcia do szpitala psychiatrycznego osoby bez jej zgody, orzeka sąd

opiekuńczy  miejsca  zamieszkania  tej  osoby  –  na  wniosek  jej  małŜonka,  krewnych  w  linii
prostej, rodzeństwa, jej przedstawiciela ustawowego lub osoby sprawującej nad nią faktyczną
opiekę. Wniosek moŜe zgłosić równieŜ organ do spraw pomocy społecznej.

Rozporządzenie  Ministra  Zdrowia  i  Opieki  Społecznej  w  sprawie  sposobu  stosowania
przymusu  bezpośredniego  określa  sposób  stosowania  przymusu  bezpośredniego  wobec
osoby  z  zaburzeniami  psychicznymi  polegający  na  przytrzymaniu,  przymusowym
zastosowaniu  leków,  unieruchomieniu  i  izolacji.  Zastosowanie  przymusu  bezpośredniego
moŜe nastąpić z uŜyciem więcej niŜ jednego środka spośród wyŜej wymienionych.
Przytrzymanie  jest  doraźnym,  krótkotrwałym  unieruchomieniem  osoby  z  uŜyciem  siły
fizycznej.
Przymusowe zastosowanie leków jest doraźnym lub przewidzianym w planie postępowania
leczniczego wprowadzeniem leków do organizmu osoby – bez jej zgody.
Unieruchomienie  jest  dłuŜej  trwającym  obezwładnieniem  osoby  z  uŜyciem  pasów,
uchwytów, prześcieradeł lub kaftana bezpieczeństwa.
Izolacja polega na umieszczeniu osoby, pojedynczo, w zamkniętym pomieszczeniu.
Przed  zastosowaniem  przymusu  bezpośredniego,  polegającego  na  unieruchomieniu  lub
izolacji,  naleŜy  odebrać  osobie  przedmioty,  które  mogą  być  niebezpieczne  dla  Ŝycia  lub
zdrowia  tej  osoby  albo  innych  osób,  a  w  szczególności  przedmioty  ostre,  okulary,  protezy
zębowe, pas, szelki, sznurowadła, zapałki.
Przymus bezpośredni moŜe trwać tylko do czasu ustania przyczyn jego zastosowania. Lekarz
zaleca zastosowanie przymusu bezpośredniego w formie unieruchomienia lub izolacji na czas
nie  dłuŜszy  niŜ  4  godziny.  W  razie  potrzeby  lekarz,  po  osobistym  badaniu  pacjenta,  moŜe
przedłuŜyć unieruchomienie na następne okresy 6-godzinne.
Zastosowanie

kaŜdego

rodzaju

przymusu

bezpośredniego

podlega

odnotowaniu

w dokumentacji medycznej.

Zastosowanie przymusu bezpośredniego w celu przywiezienia osoby skierowanej do

szpitala psychiatrycznego odbywa się na zlecenie lekarza, które moŜe być wykonane nie
później niŜ w ciągu 24 godzin od jego wystawienia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Przymus bezpośredni moŜe być stosowany wyłącznie przez wyszkolonych w tym

zakresie pracowników medycznych lub w ich obecności. Szkolenie pracowników w zakresie
stosowania przymusu bezpośredniego organizuje kierownik szpitala, domu pomocy
społecznej lub zakładu pomocy doraźnej (pogotowia ratunkowego).

NaleŜy podkreślić, iŜ ustawa nakłada na osoby wykonujące czynności medyczne

obowiązek zachowania w tajemnicy wszystkiego, o czym powezmą wiadomość w związku
z wykonywaniem tych czynności (art. 50).

4.5.1.4. Odpowiedzialność zawodowa

Kwestia odpowiedzialność zawodowej (dyscyplinarnej) ratowników medycznych nie

została  jednoznacznie  uregulowana.  NaleŜy  przyjąć,  iŜ  z  dniem  1  stycznia  2005  r.  do
ratowników  medycznych  stosuje  się  ustawę  z  dnia  18  lipca  1950  r.  o  odpowiedzialności
zawodowej  fachowych  pracowników  słuŜby  zdrowia  (Dz.U.50.36.332).  Z  tym  dniem,  tj.  1
stycznia  2005  r.  weszła  w  Ŝycie  Ustawa  z  dnia  25.07.2001  r.  o  Państwowym  Ratownictwie
Medycznym  (Dz.U.01.113.1207), której art. 37 rozszerzył zakres stosowania ustawy z 1950
r.  na  ratowników  medycznych.  Nowa  Ustawa  o  Państwowym  Ratownictwie  Medycznym
z dnia 8 września 2006 r. (Dz.U.06.191.1410 ze zm.), która weszła w Ŝycie 1 stycznia 2007 r.,
uchylając  poprzednią  ustawę,  nie  odnosi  się  do  zagadnienia  odpowiedzialności  zawodowej
ratowników  medycznych.  Stąd  stosowanie  ustawy  z  1950  r.  pozostaje  nadal  aktualne.
Oczywistym jest, iŜ brzmienie ustawy z 1950 r., z uwagi na upływ znacznego okresu czasu,
nie zawsze odpowiada współczesnym wymaganiom, a stosowanie ustawy bez jej nowelizacji
przysparza duŜo trudności. Z tego względu podstawowe samorządy zawodów medycznych, tj.
lekarzy,  pielęgniarek  i  połoŜnych,  aptekarzy  od  lat  90-tych  dysponują  odrębną  regulacją
prawną  w  zakresie  odpowiedzialności  zawodowej,  która  obowiązuje  członków  tych
samorządów.  Do  wykonawców  wymienionych  wyŜej  zawodów,  nie  zrzeszonych  w
samorządzie,  stosuje  się  ustawę  z  1950  r.  Biorąc  pod  uwagę  zakres  medycznych  czynności
ratunkowych  jakie  moŜe  podejmować  ratownik  medyczny  i  moŜliwe  konsekwencje  tych
działań,  postulować  naleŜy  odrębne  i  szczegółowe  uregulowanie  zasad  i  trybu  ponoszenia
odpowiedzialności zawodowej ratowników medycznych.

Podsumowując,

podstawę

prawną

odpowiedzialności

zawodowej

ratowników

medycznych stanowią dwa akty prawne:
1.

Ustawa z dnia 18 lipca 1950 roku o odpowiedzialności zawodowej fachowych
pracowników słuŜby zdrowia (Dz.U.50.36.332 ze zm.),

Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 22 września 1952 roku w sprawie organów
kontroli zawodowej oraz postępowania w zakresie odpowiedzialności zawodowej
fachowych pracowników słuŜby zdrowia (Dz.U.50.47.431).

Ratownik  medyczny,  który  narusza  zasady  etyki,  godności  bądź  sumienności  zawodowej
przez  działanie,  zaniechanie  lub  zaniedbanie,  popełnia  wykroczenie  zawodowe,  za  które
ponosi  odpowiedzialność  zawodową  według  ustawy  z  1950  r.  niezaleŜnie  od
odpowiedzialności,  wynikającej  z  innych  przepisów  (art.  3  ustawy).  Ściganie  wykroczeń
zawodowych ulega przedawnieniu po upływie lat pięciu (art. 3 ).

Kary za wykroczenia zawodowe:

−

upomnienie,

−

nagana,

−

pozbawienie prawa wykonywania praktyki (zawodu) w określonej miejscowości bądź
okręgu na czas określony, nie krótszy niŜ jeden rok, bądź na stałe (art. 4).

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Kary mogą być obostrzone przez ogłoszenie w urzędowym dzienniku wojewódzkim na

koszt skazanego bądź przez nałoŜenie grzywny.

Nadto ratownik medyczny, skazany za wykroczenia zawodowe, ponosi koszty

postępowania. Z uzasadnionych przyczyn skazany moŜe być zwolniony od ponoszenia
kosztów. W takich przypadkach kosztami obciąŜa się Skarb Państwa. Do kosztów
postępowania naleŜą:

−

rzeczywiste koszty przesyłek, wezwań i doręczeń,

−

wynagrodzenie naleŜne w związku ze sprawą członkom komisji i rzecznikom,

−

naleŜności świadków i biegłych.

Tryb postępowania. Do orzekania w sprawach o wykroczenia zawodowe tworzy się:
1)

przy wojewodzie – okręgowe komisje kontroli zawodowej, zwane „komisjami
okręgowymi”, jako pierwszą instancję (właściwość miejscowa okręgowej komisji
obejmuje obszar województwa.),

przy Ministrze Zdrowia – Odwoławczą Komisję Kontroli Zawodowej, zwaną „Komisją
Odwoławczą”, jako instancję odwoławczą (art.6).
Komisje okręgowe za pisemną zgodą stron mogą przyjmować do rozstrzygania, jako sąd

polubowny, spory między fachowymi pracownikami słuŜby zdrowia, a takŜe spory między
fachowymi pracownikami słuŜby zdrowia, a osobami, korzystającymi z ich usług – powstałe
w związku z wykonywaniem praktyki (zawodu) – art. 7.
Przy komisjach powołuje się rzeczników dobra słuŜby zdrowia oraz ich zastępców,
działających na zlecenie władzy, przy której działa komisja (art.12).

W przypadkach powzięcia wiadomości o popełnieniu wykroczenia zawodowego

wojewoda  zleca  rzecznikowi  okręgowemu  wszczęcie  postępowania  wyjaśniającego  (§  15).
Rzecznik  okręgowy  moŜe  wszcząć  postępowanie  wyjaśniające  z  własnej  inicjatywy;
o wszczęciu  postępowania  powiadamia  w  takim  przypadku  wojewodę.  JeŜeli  rzecznik
okręgowy  uzna,  Ŝe  wyniki  postępowania  wyjaśniającego  dają  dostateczną  podstawę  do
wszczęcia  przeciw  ratownikowi  medycznemu  postępowania  w  zakresie  odpowiedzialności
zawodowej, zwraca się do wojewody o wyraŜenie zgody na sporządzenie wniosku o ukaranie.
Po  uzyskaniu  zgody  rzecznik  składa  do  okręgowej  komisji  wniosek  o  ukaranie.  Wniosek
o ukaranie  powinien  zawierać  wskazanie  obwinionego,  dokładne  oznaczenie  stawianych  mu
zarzutów  oraz  zebrane  dowody.  O  złoŜeniu  wniosku  o  ukaranie  rzecznik  okręgowy
zawiadamia władzę, której obwiniony podlega słuŜbowo (§ 18).

Rzecznik okręgowy umarza postępowanie wyjaśniające na Ŝądanie bądź za zgodą

wojewody  w  przypadku  braku  podstaw  do  skierowania  wniosku  o  ukaranie.  O  umorzeniu
postępowania  rzecznik  zawiadamia  ratownika  medycznego,  przeciw  któremu  wszczęto
postępowanie wyjaśniające, osoby (urzędy, zakłady), które złoŜyły doniesienie o wykroczeniu
bądź  w  stosunku  do  których  został  popełniony  zarzucany  czyn,  oraz  władzę  słuŜbową
ratownika  medycznego.  Osoby  (władze,  urzędy  i  zakłady)  mogą  od  postanowienia
o umorzeniu  postępowania  wyjaśniającego  wnieść  zaŜalenie  do  Rzecznika  Odwoławczego
w terminie 7-dniowym od daty doręczenia zawiadomienia.
Postanowienie  o  wszczęciu  postępowania  w  zakresie  odpowiedzialności  zawodowej  wydaje
okręgowa  komisja  na  posiedzeniu  poza  rozprawą,  ustalając  równocześnie,  kto  ze  świadków
i biegłych  ma  być  wezwany  na  rozprawę.   Postępowanie  nie  moŜe  być  wszczęte,  a  jeśli
zostało wszczęte, powinno być umorzone w razie śmierci obwinionego lub innej okoliczności
wyłączającej odpowiedzialność zawodową.

Okręgowe komisje wszczynają postępowanie w sprawach odpowiedzialności zawodowej

na  wniosek  rzecznika  dobra  słuŜby  zdrowia  przy  okręgowej  komisji  (art.  18).  Prezes
okręgowej  komisji  wyznacza  termin  rozprawy,  zarządza  wezwanie  na  rozprawę  stron
(obwinionego  i  rzecznika),  świadków  i  biegłych  oraz  doręczenie  obwinionemu  odpisu
wniosku  o  ukaranie.  Wezwanie  na  rozprawę  powinno  być  doręczone  stronom  i  obrońcy

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

przynajmniej  na  14  dni  przed  rozprawą.  Obwinionemu  naleŜy  jednocześnie  podać  do
wiadomości  imienny  skład  kompletu  orzekającego,  odpis  wniosku  o  ukaranie  i  listę
wezwanych  świadków  i  biegłych.  Obwiniony  ma  prawo  w  terminie  7-dniowym  od  dnia
doręczenia  zawiadomienia  wyłączyć  jednego  członka  kompletu  orzekającego  bez  podania
powodów.  Wyłączenie  członka  kompletu  orzekającego  w  tym  trybie  moŜe  nastąpić  tylko
jeden  raz.  Uprawnienie  to  nie  narusza  ogólnych  przepisów  o  wyłączeniu  członka  kompletu.
Okręgowa komisja moŜe rozpoznać sprawę w razie nie usprawiedliwionego niestawienia się
na rozprawę obwinionego lub jego obrońcy.

Przewodniczący rozpoczyna rozprawę przez odczytanie wniosku o ukaranie, po czym

obwiniony składa wyjaśnienia. Następnie przewodniczący zarządza przeprowadzenie
dowodów. Dla wyjaśnienia okoliczności sprawy komisje przesłuchują obwinionych,
ś

wiadków i biegłych (art. 21), a w tym zakresie stosuje się odpowiednio przepisy kodeksu

postępowania karnego. Przed przystąpieniem do wysłuchania świadków i biegłych naleŜy ich
uprzedzić o odpowiedzialności za nieprawdziwe zeznania. Obwiniony moŜe ustanowić sobie
obrońcę spośród fachowych pracowników słuŜby zdrowia. JeŜeli obwiniony nie ma obrońcy
z wyboru,  prezes  komisji  na  jego  wniosek  wyznaczy  obrońcę  z  urzędu  spośród  fachowych
pracowników  słuŜby  zdrowia  (art.  23).  Po  wszczęciu  postępowania  w  zakresie
odpowiedzialności  zawodowej  obwiniony  i  jego  obrońca  mają  prawo  przeglądać  akta
w obecności  członka  okręgowej  komisji  lub  delegowanej  przez  prezesa  innej  osoby  oraz
sporządzać z akt odpisy i Ŝądać poświadczenia ich zgodności z aktami.

W sprawach o wykroczenie zawodowe postępowanie wyjaśniające, jak równieŜ

postępowanie  przed  komisją  jest  tajne.  Prezes  komisji  w  przypadkach  uzasadnionych  moŜe
zarządzić  jawność  postępowania  przed  komisją  (art.  24).  Na  rozprawie  tajnej  oprócz  osób
biorących udział w sprawie mogą być obecni: prezes okręgowej komisji oraz dwaj męŜowie
zaufania  obwinionego,  wybrani  przez  niego  spośród  fachowych  pracowników  słuŜby
zdrowia.  W naradzie biorą udział wyłącznie członkowie kompletu orzekającego.

Komisje nakładają kary w drodze orzeczenia na podstawie wyników rozprawy (art. 19).

Okręgowa  Komisja  wydaje  rozstrzygnięcia  w  formie  orzeczeń  o  winie  i  karze  lub  w  formie
postanowień. Orzeczenie moŜe zapaść tylko na rozprawie. Postanowienia mogą zapaść takŜe
na posiedzeniach poza rozprawą. W kwestiach nie wymagających rozstrzygnięcia okręgowej
komisji  prezes  komisji  lub  przewodniczący  kompletu  orzekającego  wydaje  zarządzenia.
Orzeczenie  z  uzasadnieniem  naleŜy  sporządzać,  stosując  odpowiednio  przepis  art.  339
kodeksu postępowania karnego, w ciągu dni 14 i niezwłocznie doręczyć stronom.

Strony mogą się odwołać od rozstrzygnięć komisji, kończących postępowanie w I

instancji.  Wniesienie  w  terminie  odwołania  od  orzeczenia  wstrzymuje  jego  wykonanie.
Termin  do  złoŜenia  odwołania  wynosi  14  dni  i  biegnie  od  dnia  doręczenia  stronom  odpisu
rozstrzygnięcia. W razie śmierci obwinionego przed upływem terminu do złoŜenia odwołania,
prawo odwołania słuŜy jego obrońcy, małŜonkowi, krewnym w linii prostej oraz rodzeństwu
w  ciągu  miesiąca  od  dnia  śmierci  obwinionego.  Odwołanie  składa  się  w  okręgowej  komisji,
która  wydała  zaskarŜone  rozstrzygnięcie.  ZłoŜenie  odwołania  wszczyna  postępowanie  w  II
instancji  przed  Komisją  Odwoławczą.  Rozstrzygnięcia  Odwoławczej  Komisji  są
prawomocne.

4.5.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

Jakie warunki naleŜy spełnić by wykonywać zawód ratownika medycznego?

Jakie czynności medyczne moŜe podejmować ratownik medyczny?

Co rozumiesz pod pojęciem pierwsza pomoc, kwalifikowana pierwsza pomoc, medyczne
czynności ratunkowe?

Jakie są rodzaje zespołów ratownictwa medycznego?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Jakie są przesłanki zastosowania przymusu bezpośredniego?

Na czym polegają środki przymusu bezpośredniego?

Jakie zasady obowiązują przy przyjęciu do szpitala psychiatrycznego?

Jak długo waŜne jest skierowanie do szpitala psychiatrycznego?

Jakie są inne przypadki, poza wymienionymi w art. 18 ustawy o ochronie zdrowia
psychicznego, zastosowania przymusu bezpośredniego?

10.

Na czym polega odpowiedzialność zawodowa?

4.5.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Na ruchliwym skrzyŜowaniu w centrum miasta doszło do wypadku drogowego. Na

miejsce  zdarzenia  przybył  podstawowy  zespół  ratownictwa  medycznego.  Po  przybyciu  na
miejsce  zdarzenia  niezwłocznie  podjęto  medyczne  czynności  ratunkowe.  Jednemu
poszkodowanemu  zaopatrzono  rany,  przy  drugim  poszkodowanym  zaopatrzenie  rany
wymagało drobnego zabiegu chirurgicznego, który został wykonany.

Oceń poprawność postępowania zespołu ratownictwa medycznego z punktu widzenia

zakresu czynności, które ratownik medyczny moŜe podejmować samodzielnie i pod
nadzorem lekarza systemu.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

odszukać w materiałach dydaktycznych i przeanalizować uwagi na temat zakresu
medycznych czynności ratunkowych, które ratownik medyczny moŜe wykonać
samodzielnie i pod nadzorem lekarza systemu,

dokładnie przeanalizować opis zdarzenia,

ocenić poprawność postępowania podstawowego zespołu ratownictwa medycznego,

podać uzasadnienie swojej oceny.

rodki dydaktyczne:

−

przybory do pisania

−

poradnik dla ucznia,

−

literatura zgodna z punktem 6 poradnika

Ćwiczenie 2

Zespół ratownictwa medycznego został wezwany do męŜczyzny w wieku 40 lat, który

zgodnie z treścią zgłoszenia był agresywny wobec rodziny i poranił siebie noŜem. Na miejscu
zdarzenia lekarz zespołu ocenił, iŜ męŜczyzna wykazuje zaburzenia psychiczne. MęŜczyzna
nie wyraził jednak zgody na zabranie go do szpitala psychiatrycznego.

Przedstaw zasady postępowania zespołu ratownictwa medycznego uwzględniając treść

art. 18 ustawy o ochronie zdrowia psychicznego. Podaj inne przypadki, w których moŜliwe
jest zastosowanie przymusu bezpośredniego.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

odszukać w materiałach dydaktycznych i przeanalizować uwagi na temat przymusowego
zabrania do szpitala psychiatrycznego,

dokładnie przeanalizować opis zdarzenia,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

wyodrębnić i pogrupować istotne fakty,

zaproponować kolejne działania zespołu ratownictwa medycznego,

podać uzasadnienie swojego wyboru,

podać inne przypadki zastosowania przymusu bezpośredniego,

dokonać prezentacji.

rodki dydaktyczne:

−

przybory do pisania,

−

poradnik dla ucznia,

−

treść aktu prawnego – ustawy o ochronie zdrowia psychicznego,

−

literatura zgodna z punktem 6 poradnika.

Ćwiczenie 3

Zespół ratownictwa medycznego został wezwany do kobiety lat 30, z pełną zdolnością do

czynności prawnych w celu zabrania jej do szpitala psychiatrycznego. Na miejscu rodzina
kobiety przedstawiła skierowanie do szpitala wystawione 10 dni temu przez uprawnionego
lekarza. Po rozmowie z lekarzem zespołu kobieta wyraziła zgodę na zabranie jej do szpitala
psychiatrycznego.

Przedstaw zasady postępowania zespołu ratownictwa medycznego uwzględniając treść

art. 22 ustawy o ochronie zdrowia psychicznego. Podaj zasady postępowania w analogicznej
sytuacji wobec osoby małoletniej w wieku 14 lat, osoby małoletniej w wieku 17 lat oraz
osoby ubezwłasnowolnionej częściowo.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

odszukać w materiałach dydaktycznych i przeanalizować uwagi na temat przewiezienia
do szpitala psychiatrycznego za zgodą pacjenta lub osoby uprawnionej,

dokładnie przeanalizować opis zdarzenia,

wyodrębnić i pogrupować istotne fakty,

zaproponować kolejne działania zespołu ratownictwa medycznego,

podać uzasadnienie swojego wyboru,

podać zasady wyraŜenia zgody w przypadku osoby małoletniej w wieku 14 lat, osoby
małoletniej w wieku 17 lat oraz osoby ubezwłasnowolnionej częściowo,

dokonać prezentacji.

rodki dydaktyczne:

−

przybory do pisania

−

poradnik dla ucznia,

−

treść aktu prawnego – ustawy o ochronie zdrowia psychicznego,

−

literatura zgodna z punktem 6 poradnika.

Ćwiczenie 4

Ratownik medyczny podczas udzielania medycznych czynności ratunkowych uŜył

wulgarnych słów wobec poszkodowanego. Przedstaw moŜliwe konsekwencje prawne
zachowania ratownika medycznego.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

odszukać w materiałach dydaktycznych i przeanalizować uwagi na temat praw pacjenta
i odpowiedzialności zawodowej ratownika medycznego,

dokładnie przeanalizować opis zdarzenia,

wyodrębnić i pogrupować istotne fakty,

wskazać podstawę prawną naruszenia praw pacjenta i pociągnięcia do odpowiedzialności
zawodowej,

dokonać prezentacji zasad postępowania w postępowaniu wyjaśniającym i przed komisją
kontroli zawodowej.

rodki dydaktyczne:

−

przybory do pisania

−

poradnik dla ucznia,

−

treść aktu prawnego – ustawy o odpowiedzialności zawodowej fachowych pracowników
słuŜby zdrowia,

−

literatura zgodna z punktem 6 poradnika.

4.5.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

wyjaśnić pojęcia ratownik medyczny, ratownik, medyczne czynności
ratunkowe, kwalifikowana pierwsza pomoc, pierwsza pomoc?

wymienić medyczne czynności ratunkowe, które ratownik medyczny
moŜe podjąć samodzielnie i pod nadzorem lekarza?

przedstawić zasady i tryb postępowania w oparciu o art. 18 i 22
ustawy o ochronie zdrowia psychicznego?

zastosować przepisy ustawy o ochronie zdrowia psychicznego
w przypadkach stosowania przymusu bezpośredniego?

ocenić waŜność skierowania do szpitala psychiatrycznego?

ocenić postępowanie ratownika medycznego z punktu widzenia praw
pacjenta?

przedstawić zasady i tryb postępowania w odpowiedzialności
zawodowej ratownika medycznego?

wymienić rodzaje kar w odpowiedzialności zawodowej ratownika
medycznego?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. SPRAWDZIAN OSIĄGNIĘĆ

INSTRUKCJA DLA UCZNIA

Przeczytaj uwaŜnie instrukcję.

Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.

Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.

Test zawiera 20 zadań. Do kaŜdego zadania dołączone są 4 moŜliwości odpowiedzi.
Tylko jedna jest prawidłowa.

Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej rubryce
znak X. W przypadku pomyłki naleŜy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem, a następnie
ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową.

Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.

Jeśli udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóŜ jego rozwiązanie
na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.

Na rozwiązanie testu masz 40 min.

Powodzenia!

Materiały dla ucznia:

−−−−

instrukcja,

−−−−

zestaw zadań testowych,

−−−−

karta odpowiedzi.

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

Do Krajowego Rejestru Sądowego wpisowi podlegają
a)

spółki prawa handlowego.

przedsiębiorca jednoosobowy.

przedsiębiorca jednoosobowy i wspólnicy spółki cywilnej.

spółki osobowe prawa handlowego.

Spółka cywilna jest
a)

umową cywilną.

rodzajem spółki kapitałowej prawa handlowego.

rodzajem spółki osobowej prawa handlowego.

formą prowadzenia przedsiębiorstwa jednoosobowego.

Publiczne zakłady opieki zdrowotnej to te, które zostały utworzone przez
a)

fundacje, stowarzyszenia.

jednostki samorządu terytorialnego.

osoby prawne.

kościoły lub związki wyznaniowe.

Zakładem opieki zdrowotnej
a)

jest Ŝłobek, szpital, pogotowie ratunkowe.

nie jest Ŝłobek.

nie jest medyczne laboratorium diagnostyczne.

nie jest przychodnia, Ŝłobek.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Samodzielny zakład opieki zdrowotnej
a)

podlega obowiązkowi rejestracji w Krajowym Rejestrze Sądowym.

nie podlega obowiązkowi rejestracji w Krajowym Rejestrze Sądowym.

podlega obowiązkowi rejestracji w Krajowym Rejestrze Sądowym i z chwilą wpisu
uzyskuje osobowość prawną.

podlega obowiązkowi rejestracji w Ewidencji Działalności Gospodarczej.

Na podstawie umowy o udzielanie zamówień na świadczenia zdrowotne
odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną przy udzielaniu świadczeń w zakresie
udzielonego zamówienia ponoszą
a)

solidarnie udzielający zamówienia i przyjmujący zamówienie.

tylko udzielający zamówienia.

tylko przyjmujący zamówienie.

udzielający zamówienia i przyjmujący zamówienie po połowie.

NFZ zawiera z podmiotami, które chcą świadczyć usługi medyczne
a)

umowy o udzielanie zamówienia na świadczenia zdrowotne.

umowy o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej.

umowy wymienione w pkt a) i b).

umowy o świadczenia opieki zdrowotnej.

Umowa o udzielenie świadczeń opieki zdrowotnej wymaga formy
a)

pisemnej pod rygorem niewaŜności.

zwykłej.

ustnej i pisemnej.

nie musi mieć Ŝadnej formy.

Odpowiedzialność wspólników spółki jawnej za zobowiązania spółki jest
a)

solidarna.

odpowiada tylko spółka, zaś wspólnicy w ogóle nie ponoszą odpowiedzialności.

osobista całym swoim majątkiem, subsydiarna i solidarna.

tylko osobista.

10.

Odpowiedzialność zawodowa to odpowiedzialność za
a)

naruszenie przepisów prawa.

popełnienie przestępstwa lub wykroczenia.

popełnienie wykroczenia zawodowego.

naruszenie zasad etyki.

11.

Postępowanie wyjaśniające, jak równieŜ postępowanie przed komisją w sprawach
o wykroczenia zawodowe jest
a)

jawne.

co do zasady jawne.

co do zasady tajne.

tajne.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

12.

Prawa pacjenta są określone
a)

Ustawą z 1980 r. Karta Praw Pacjenta.

przez kilka ustaw.

przez kodeks etyki zawodowej.

w konstytucji.

13.

Organami administracji publicznej właściwymi w zakresie wykonywania zadań systemu
PRM są
a)

minister właściwy ds. zdrowia, wojewoda, starosta.

wojewoda, minister właściwy ds. zdrowia.

marszałek województwa.

starosta, wojewoda.

14.

Jednostkami systemu PRM są
a)

stacje pogotowia ratunkowego.

szpitalne oddziały ratunkowe i zespoły ratownictwa medycznego.

stacje pogotowia ratunkowego, szpitalne oddziały ratunkowe i zespoły ratownictwa
medycznego.

szpitalne oddziały ratunkowe.

15.

Skierowanie do szpitala psychiatrycznego jest waŜne
a)

14 dni.

7 dni.

21 dni.

bez ograniczenia czasowego.

16.

Umowa o udzielanie zamówień na świadczenia zdrowotne
a)

nie moŜe być zawarta z niepublicznym zakładem opieki zdrowotnej.

moŜe być zawarta z niepublicznym zakładem opieki zdrowotnej, osobą wykonującą
zawód medyczny w ramach indywidualnej praktyki lub indywidualnej
specjalistycznej praktyki, grupową praktyką lekarską i grupową praktyką
pielęgniarek i połoŜnych.

oprócz podmiotów wymienionych w pkt c) takŜe z osobą legitymującą się nabyciem
fachowych kwalifikacji do udzielania świadczeń zdrowotnych przy spełnieniu
dodatkowych wymagań.

moŜe być zawarta tylko z niepublicznym zakładem opieki zdrowotnej.

17.

Dokonanie sekcji zwłok nie moŜe nastąpić wcześniej niŜ po upływie
a)

24 godzin od stwierdzenia zgonu.

12 godzin od stwierdzenia zgonu.

1 godziny od stwierdzenia zgonu.

6 godzin od stwierdzenia zgonu.

18.

Zawieranie przez Fundusz umów o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej następuje
w trybie
a)

konkursu ofert.

rokowań.

konkursu ofert albo rokowań.

przetargu.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

19.

System Państwowego Ratownictwa Medycznego reguluje ustawa
a)

z dnia 8 września 2006 roku o Ratownictwie Medycznym.

z dnia 8 września 2006 roku o Państwowym Ratownictwie Medycznym.

z dnia 25 lipca 2001 roku o Systemie Państwowego Ratownictwa Medycznego.

z dnia 25 lipca 2001roku o Państwowym Ratownictwie Medycznym.

20.

Składka na ubezpieczenie zdrowotne wynosi
a)

9%.

8,75%.

19%.

8,25% .

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko ...............................................................................

Stosowanie przepisów prawa i zasad ekonomiki w ochronie zdrowia

Zakreśl poprawną odpowiedź.

zadania

Odpowiedź

Punkty

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6. LITERATURA

Ekonomika zdrowia, Thomas E. Getzen, Warszawa 2000

Podstawy ekonomii G.F. Stanlake WSiP Warszawa, 1992

Podstawy prawa cywilnego i handlowego dla ekonomistów pod red. W. Katnera, Gdańsk
2001

Publikacja „Zostań przedsiębiorcą – tworzenie biznesplanu” wydana przez Wojewódzki
Urząd Pracy w Warszawie

Wykaz aktów prawnych

1.

Ustawa z dnia 23.04.1964 r. kodeks cywilny Dz.U.64.16.93

Ustawa z dnia 26.06.1974 r. kodeks pracy Dz.U.98.21.94 t.j

Ustawa z dnia 30.08.1991 r. o zakładach opieki zdrowotnej tj Dz.U.07.14.89

Ustawa z dnia 19.08.1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego Dz.U.94.111.535

Ustawa z dnia 05.07.1996 r. o zawodach pielęgniarki i połoŜnej Dz.U.01.57.602 t.j

Ustawa z dnia 05.12.1996 r. o zawodzie lekarza Dz.U.02.21.204 t.j

Ustawa z dnia 8.09.2006 r. o Państwowym Ratownictwie Medycznym Dz.U.06.191.1410

Ustawa z dnia 18.07.1950 r. o odpowiedzialności zawodowej fachowych pracowników
słuŜby zdrowia Dz.U.50.36.332

Rozporządzenie z dnia 22.09.1950 r. w sprawie organów kontroli zawodowej oraz
postępowanie w zakresie odpowiedzialności zawodowej fachowych pracowników słuŜby
zdrowia. Dz.U.50.47.431

10.

Ustawa z dnia 15.09.2000 r. kodeks spółek handlowych Dz.U.00.94.1037 ze zm.

11.

Ustawa z dnia 2.07.2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej tj Dz.U.07.155.1095 ze
zm.

12.

Ustawa z dnia 20.08.1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym Dz.U.01.17.200 ze zm.

13.

Ustawa z dnia 19.11.1999 r. prawo działalności gospodarczej Dz.U.99.101.1178 ze zm.

14.

Ustawa z dnia 27.08.2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze
ś

rodków publicznych Dz.U.04.210.2135

15.

Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 31.05.2005 r. w sprawie szczegółowych zasad
prowadzenia gospodarki finansowej NFZ Dz.U.05.104.875

16.

Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 16.07.2004 r. w sprawie rejestru zakładów
opieki zdrowotnej Dz.U.04.169.1781

17.

Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 6.10.2005 r. w sprawie ogólnych warunków
umów o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej Dz.U.05.197.1643

18.

Rozporządzenie z dnia 08.06.1999 r. w sprawie zasad wynagradzania pracowników
publicznych zakładów opieki zdrowotnej. Dz.U.99.52.543

19.

Rozporządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 23 sierpnia 1995 r.
w sprawie sposobu stosowania przymusu bezpośredniego (Dz.U.95.103.514)

20.

Rozporządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 4 sierpnia 1995 r w sprawie
wykazu świadczeń zdrowotnych wymagających odrębnej zgody pacjenta lub jego
przedstawiciela ustawowego (Dz.U.95.100.503)