01 Stosowanie przepisów prawa i zasad ekonomiki

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI

NARODOWEJ

Magdalena Raszewska

Stosowanie przepisów prawa i zasad ekonomiki
w ochronie zdrowia 322[06].O1.01

Poradnik dla ucznia

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Recenzenci:
dr med. Małgorzata Grześkowiak
dr hab. med. Michał Gaca

Opracowanie redakcyjne:
mgr Magdalena Raszewska

Konsultacja:
mgr Małgorzata Sienna

Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 322[06].O1.01
„Stosowanie przepisów prawa i zasad ekonomiki w ochronie zdrowia”, zawartego
w programie nauczania dla zawodu ratownik medyczny.

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

SPIS TREŚCI

Wprowadzenie

Wymagania wstępne

Cele kształcenia

Materiał nauczania

4.1.

Podstawowe pojęcia z zakresu prawa gospodarczego i ekonomiki.
Gospodarka rynkowa a specyfika usług medycznych

4.1.1. Materiał nauczania

4.1.2. Pytania sprawdzające

4.1.3. Ćwiczenia

4.1.4. Sprawdzian postępów

4.2.

System ubezpieczeń zdrowotnych w Polsce

4.2.1. Materiał nauczania

4.2.2. Pytania sprawdzające

4.2.3. Ćwiczenia

4.2.4. Sprawdzian postępów

4.3.

Organizacja i funkcjonowanie jednostek udzielających świadczenia
zdrowotne

4.3.1. Materiał nauczania

4.3.2. Pytania sprawdzające

4.3.3. Ćwiczenia

4.3.4. Sprawdzian postępów

4.4.

Wybrane zagadnienia z zakresu prawa pracy

4.4.1. Materiał nauczania

4.4.2. Pytania sprawdzające

4.4.3. Ćwiczenia

4.4.4. Sprawdzian postępów

4.5.

Działalność zawodowa ratownika medycznego w przepisach prawa

4.5.1. Materiał nauczania

4.5.2. Pytania sprawdzające

4.5.3. Ćwiczenia

4.5.4. Sprawdzian postępów

5. Sprawdzian osiągnięć

6. Literatura

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

WPROWADZENIE

Poradnik będzie Tobie pomocny w przyswajaniu wiedzy z zakresu stosowania przepisów

prawa i zasad ekonomiki w ochronie zdrowia oraz w zgodnym z przepisami prawa
wykonywaniu zawodu ratownika medycznego.

W poradniku znajdziesz:

–

wymagania wstępne – wykaz umiejętności, jakie powinieneś mieć już ukształtowane,
abyś bez problemów mógł korzystać z poradnika,

–

cele kształcenia – wykaz umiejętności, jakie ukształtujesz podczas pracy z poradnikiem,

–

materiał nauczania – wiadomości teoretyczne niezbędne do opanowania treści jednostki
modułowej,

–

zestaw pytań, abyś mógł sprawdzić, czy już opanowałeś określone treści,

–

wiczenia, które pomogą Tobie zweryfikować wiadomości teoretyczne oraz ukształtować

umiejętności praktyczne,

–

sprawdzian postępów,

–

sprawdzian osiągnięć, przykładowy zestaw zadań. Zaliczenie testu potwierdzi
opanowanie materiału całej jednostki modułowej,

–

literaturę uzupełniającą.

Schemat układu jednostek modułowych

322[06].O1

Podstawy działalności usługowej

322[06].O1.01

Stosowanie przepisów

prawa i zasad

ekonomiki

w ochronie zdrowia

322[06].O1.02

Stosowanie przepisów

bezpieczeństwa i higieny

pracy oraz udzielanie

pierwszej pomocy

322[06].O1.03

Badanie funkcjonowania

organizmu człowieka
w zdrowiu i chorobie

322[06].O1.04

Nawiązywanie

kontaktów

społecznych

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej, powinieneś umieć:

–

charakteryzować wymagania osobowościowe jakim powinien odpowiadać ratownik
medyczny,

–

stosować zasady etyki podczas wykonywania czynności ratunkowych i opieki nad
pacjentem,

–

komunikować się z pacjentem, jego rodziną, współpracownikami,

–

korzystać z różnych źródeł informacji, zwłaszcza źródeł internetowych,

–

korzystać z internetowej bazy aktów prawnych,

–

obsługiwać komputer,

–

współpracować w zespole.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej, powinieneś umieć:

–

wyjaśnić funkcjonowanie mechanizmu rynkowego w gospodarce,

–

zaplanować rozwój firmy i sporządzić projekt budżetu,

–

wskazać instytucje wpływające na politykę zdrowotną państwa,

–

określić źródła i sposoby finansowania świadczeń zdrowotnych,

–

wyjaśnić istotę i zasady funkcjonowania systemu ubezpieczeń zdrowotnych w Polsce,

–

wyjaśnić specyfikę rynku usług medycznych,

–

uzasadnić znaczenie profesjonalizmu i zaufania do personelu medycznego udzielającego
ś

wiadczeń zdrowotnych,

–

określić zasady zawierania kontraktów na świadczenie usług medycznych,

–

wskazać podstawy prawne funkcjonowania zakładów opieki zdrowotnej i płatnika,

–

zastosować przepisy prawa dotyczące działalności zawodowej,

–

zastosować prawa pacjenta podczas udzielania pomocy

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MATERIAŁ NAUCZANIA

4.1. Podstawowe pojęcia z zakresu prawa gospodarczego

i ekonomiki. Gospodarka rynkowa a specyfika usług
medycznych

4.1.1. Materiał nauczania

4.1.1.1. Cechy gospodarki rynkowej. Specyfika rynku usług medycznych

Różnorodne warunki, w których żyją ludzie, kształtowane przez czynniki biologiczne,

społeczne i kulturalne wpływają na powstawanie potrzeb społecznych. Potrzeby ludzkie są
natomiast postulatami jednostek wobec społeczeństwa dotyczącymi produkcji, pracy,
swobody, bezpieczeństwa itp. Warunkiem egzystencji jest zaspokajanie tych potrzeb.
Działania zmierzające do zaspokojenia potrzeb polegają na gospodarowaniu. Procesy
gospodarowania wyrażają się w produkcji (usługach), wymianie, podziale i konsumpcji. Od
czasu dokonania się społecznego podziału pracy i wyodrębnienia się producentów,
gospodarowanie stało się zjawiskiem społecznym, które podlega określonej organizacji
i regułom postępowania. Suma procesów gospodarczych i podmiotów gospodarczych oraz
łączących je w danym czasie i miejscu stosunków gospodarczych tworzy pojęcie gospodarki.
Pojęcie gospodarki rynkowej wywodzi się od rynku rozumianego jako całokształt transakcji
handlowych a także zespół warunków w jakich one się odbywają. W gospodarce rynkowej
ludzie mają znaczną swobodę wyboru tego, co chcą kupić lub wyprodukować i sprzedać.

Podstawowe cechy gospodarki rynkowej to:
1)

prywatna własność – jednostki mają prawo posiadania, kontroli i dysponowania ziemią,
budynkami, maszynami oraz innymi naturalnymi i przetworzonymi czynnikami
produkcji,

wolność wyboru – rozumiana jako swoboda w podejmowaniu decyzji o rozpoczęciu
działalności gospodarczej i określaniu co produkować i jak produkować. W sferze
pracowniczej oznacza to swobodę w podejmowaniu czy rezygnowaniu z zatrudnienia.
Natomiast konsumenci mają wybór przy podejmowaniu decyzji, jak wydawać swoje
dochody,

interes własny – system gospodarki rynkowej ma zachęcać ludzi do wykonywania tego,
co dla nich najlepsze. Firmy dążą do zmaksymalizowania swych zysków, pracownicy –
dochodów, a konsumenci do zmaksymalizowania swojej satysfakcji,

mechanizm cen (konkurencja) – zmiany popytu oraz podaży na dobra i usługi wywołują
zmiany cen. Przykładowo jeżeli popyt na dane dobro rośnie, to staje się ono rzadsze
i jego cena wzrasta. Ów wzrost cen czyni dobro bardziej zyskownym w produkcji.
Dlatego firmy wytwarzające to dobro zwiększają jego produkcję, a inne firmy będą
usiłowały wejść na dany rynek,

ograniczona rola rządu – gospodarka rynkowa jest często określana jako gospodarka
wolnej przedsiębiorczości, gdzie słowo „wolna” oznacza „wolna od kontroli rządu”,
który ma niewiele funkcji do wypełnienia, np. określanie podatków, nakładanie (lub
zmiana) ceł, ustalanie minimalnych lub maksymalnych cen, minimalnych płac,
ograniczanie wahań kursów walutowych, kształtowanie systemu ubezpieczeń, zakresu
opieki socjalnej itp.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rynkowy mechanizm funkcjonowania gospodarki – oznacza że rynek decyduje o alokacji,
czyli rozmieszczeniu zasobów czynników wytwórczych między różne dziedziny gospodarki
oraz różne przedsiębiorstwa. Na rynku ujawnia się zapotrzebowanie, czyli popyt na różne
towary i usługi. Wyrazem tego popytu są wydatki nabywców. Wielkość popytu określa
wielkość produkcji danego towaru lub usługi. Brak popytu oznacza, że producenci nie mogą
sprzedać swoich towarów czy usług, a wtedy podaż, czyli dostępność danej usługi, towaru
znacznie przewyższa zapotrzebowanie na nią. Utrzymująca się taka sytuacja prowadzi do
ograniczenia produkcji albo likwidacji działalności ponieważ przestaje być ona rentowna.
W związku z tym przedsiębiorcy mogą przenieść swoje czynniki wytwórcze do innej
działalności. Następuje zmiana alokacji czynników wytwórczych. Polega ona na przepływie
czynników wytwórczych z dziedzin mniej do bardziej rentownych. W skali całej gospodarki
rynek prowadzi do alokacji czynników wytwórczych w dziedzinach nowoczesnych,
cieszących się popytem na rynkach zagranicznych. Natomiast zmniejsza się alokacja zasobów
w dziedzinach tzw. schyłkowych. Rynek, jego mechanizm pełni funkcję weryfikatora
społecznej przydatności danej produkcji. Jednocześnie wskazuje na stopień marnotrawstwa
czynników wytwórczych, gdy dana produkcja nie może być sprzedana. Mechanizm rynkowy
pozwala osiągnąć stan równowagi rynkowej, gdyż prowadzi do dostosowania się do wielkości
popytu z wielkością podaży poprzez odpowiednie zmiany poziomu cen.

O specyfice rynku usług medycznych, oprócz wyżej wskazanych czynników – popyt,

podaż, cena, decydują cechy usługi zdrowotnej, do których należą:
1.

Niematerialność – usługi zdrowotne często nie są związane z wykonaniem dóbr
materialnych, co powoduje iż przed ich „zakupem” nie można ich obejrzeć, dotknąć,
ocenić.

Niepodzielność/nietrwałość – oznacza, iż usługi zdrowotne są jednocześnie „wytwarzane”
i „konsumowane”, a lekarz oraz pozostały personel medyczny stanowią część usługi, przy
której pacjent musi być zawsze obecny.

Nieskładność/nietrwałość – charakterystyczną cechą usługi jest niemożność jej
magazynowania. Są one także bardzo podatne na wahania popytu.

Zmienność – usługa może być różna w zależności od tego, kto, kiedy i jak ją wykonuje.

Niemożność odsprzedaży – jest to konsekwencja jednoczesnego wykonania
i otrzymywania usługi w tym samym czasie.

Asymetria informacji – pacjent nie ma wystarczających informacji, wiedzy, kwalifikacji,
aby podejmować decyzje odnośnie swojego leczenia.

Niepewność i ryzyko – dotyczy zarówno czasu wystąpienia i trwania urazu, jak i skali
złożoności procesu chorobowego, skutków leczenia, niepełnosprawności w późniejszym
ż

yciu.

Kwalifikacja kadr – czynności medyczne może wykonywać tylko personel medyczny
o odpowiednich kwalifikacjach, a co za tym idzie szkolenie oraz podnoszenie kwalifikacji
jest procesem ciągłym i niezbędnym.

Swoboda w wyborze.

10.

Ograniczenie suwerenności konsumenta – pacjent jest zdany na decyzje personelu
medycznego np. w czasie wypadku.

11.

Złożoność procesu zaspokajania potrzeb zdrowotnych – polega na jednoczesnym
dostarczaniu świadczeń różnego typu i wiąże się ze złożonością zarówno kwalifikacji
personelu, jak i procedur postępowania, jakości aparatury i sprzętu medycznego.

12.

Delegowanie uprawnień i zaufania – pacjent deleguje swoje uprawnienia decyzyjne na
lekarza odnośnie podjęcia decyzji o sposobie leczenia.

13.

Efekt zewnętrzny – bardzo trudno jest udowodnić wpływ zachowania pacjenta na
powstanie chorób. Jeśli np. w przypadku palaczy nowotwór płuc występuje częściej niż
u osób niepalących, to w przypadku innych schorzeń nie można w 100 % przypisać
choremu winy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.1.1.2. Polityka jakości w ochronie zdrowia

Specyfika rynku usług medycznych, za którą w dużej części odpowiadają cechy

wiadczenia zdrowotnego, sprawia że ważnym elementem w ochronie zdrowia jest jakość.

Decyduje ona nie tylko o wzroście popytu na usługi medyczne, a tym samym rozwoju
ekonomicznym jednostek udzielających tych świadczeń, ale i warunkuje pozytywną ocenę
państwa w spełnieniu podstawowego zadania jakim jest zapewnienie opieki zdrowotnej
obywatelom. W długofalowej perspektywie, jakość w usługach medycznych, to także dobre
zdrowie obywateli i zwiększenie ich efektywności dla rozwoju gospodarczego. Cechy, które
ś

wiadczą o jakości usług medycznych to:

Dostępność – pacjenci chcą, aby usługi i personel instytucji były dostępne dla nich
w czasie i miejscu, w którym ich potrzebują.

Kompetencja – pacjent wymaga profesjonalizmu, chce aby pracownicy medyczni
obsługujący go posiadali fachowa wiedzę, potrzebną do świadczenia usług.

Niezawodność – pacjenci oczekują, że instytucja obsłuży ich w taki sposób, w jaki
reklamowała swoje usługi. Oczekują także, iż personel będzie wykonywać swoje usługi
rzetelnie, zgodnie ze standardami, etyką.

Wrażliwość – pacjenci, chcą aby pracownicy medyczni byli mili, przepełnieni empatią,
gotowi i chętni do pomocy.

Wygląd – pacjenci spodziewają się, że szpital czy przychodnia będzie wyglądać
profesjonalnie. Poza tym oczekują, że wygląd pracowników będzie wzbudzał ich zaufanie
– pracownicy będą posiadali identyfikatory, odpowiednie ubrania, czyste i niekoniecznie
białe uniformy czy fartuchy.

Uprzejmość – pacjenci oczekują, że personel będzie w stosunku do nich przyjazny, pełen
względów oraz będzie traktować ich z szacunkiem.

Dodatki – pacjenci oczekują, że wraz z pewnymi usługami uzyskają dodatkowe
ś

wiadczenia.

Przejrzystość – istnieje oczekiwanie, że instytucja i jej pracownicy będą się komunikować
z pacjentem oraz między sobą używając jasnych, zwięzłych i zrozumiałych sformułowań.

Odpowiedzialność – pacjent oczekuje, że personel medyczny działa z pełną świadomością
konsekwencji swoich działań.

10.

Komunikatywność – pacjent oczekuje od personelu umiejętności komunikowania się,
nawiązania rozmowy, umiejętności słuchania.

11.

Bezpieczeństwo – według pacjenta pobyt w zakładach opieki zdrowotnej związany
powinien być z bezpieczeństwem fizycznym i psychicznym.

Polityka jakości w ochronie zdrowia jest zagadnieniem, na które coraz częściej zwraca się
uwagę. Stąd Ministerstwo Zdrowia w odniesieniu do szpitali przygotowało program
zewnętrznej i wewnętrznej kontroli usług medycznych, jako przejaw realizacji polityki
jakości w ochronie zdrowia.

4.1.1.3. Wybrane zagadnienia z zakresu prawa gospodarczego. Formy prawno-

-organizacyjne przedsiębiorstw

Regulację prawną dotycząca wybranych zagadnień prawa gospodarczego stanowi:

−

Ustawa z dnia 23.041964 r. kodeks cywilny (Dz.U.64.19.93 ze zm.) – kc,

−

Ustawa z dnia 15.09.2000 r. kodeks spółek handlowych (Dz.U.00.94.1037 ze zm.) – ksh,

−

Ustawa z dnia 2.07.2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (tekst jednolity
Dz.U.07.155.1095 ze zm., przepisy art. 23–45 wejdą w życie z dniem 1.10.2008 r.) –
Usdg,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

Ustawa z dnia 19.11.1999 r. – Prawo działalności gospodarczej (Dz.U.99.101.1178 ze
zm. do dnia 1.10.2008 r., czyli wejścia w życie przepisów art. 23–45 ustawy o swobodzie
działalności gospodarczej obowiązują przepisy art. 7–7i)

−

Ustawa z dnia 20.08.1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym (Dz.U.01.17.200 ze zm.)
Ukrs.

Działalnością gospodarczą jest zarobkowa działalność wytwórcza, budowlana, handlowa,
usługowa oraz poszukiwanie, rozpoznawanie i wydobywanie kopalin ze złóż, a także
działalność zawodowa, wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły.

Przedsiębiorcą jest osoba fizyczna, osoba prawna i jednostka organizacyjna niebędąca osobą
prawną, której ustawa przyznaje zdolność prawną, prowadząca we własnym imieniu
działalność gospodarczą lub zawodową (art. 43

k.c , art. 2 Usdg). Przedsiębiorca działa pod

firmą (art.43

§1.kc). Firmą osoby fizycznej jest jej imię i nazwisko. Nie wyklucza to

włączenia do firmy pseudonimu lub określeń wskazujących na przedmiot działalności
przedsiębiorcy, miejsca jej prowadzenia oraz innych określeń dowolnie obranych (art. 43

kc). Firmą osoby prawnej jest jej nazwa. Firma zawiera określenie formy prawnej osoby
prawnej, które może być podane w skrócie, a ponadto może wskazywać na przedmiot
działalności, siedzibę tej osoby oraz inne określenia dowolnie obrane. Firma osoby prawnej
może zawierać nazwisko lub pseudonim osoby fizycznej, jeżeli służy to ukazaniu związków
tej osoby z powstaniem lub działalnością przedsiębiorcy. Umieszczenie w firmie nazwiska
albo pseudonimu osoby fizycznej wymaga pisemnej zgody tej osoby, a w razie jej śmierci –
zgody jej małżonka i dzieci (art. 43

kc).

Zasady i warunki prowadzenia działalności gospodarczej:

−

podejmowanie, wykonywanie i zakończenie działalności gospodarczej jest wolne dla
każdego na równych prawach, z zachowaniem warunków określonych przepisami prawa
(obowiązek uzyskania zezwolenia lub koncesji dla niektórych rodzajów działalności
gospodarczej, dopełnienie warunków formalnych, jak np. wpis do rejestru lub ewidencji),

−

przedsiębiorca może podjąć działalność gospodarczą po uzyskaniu wpisu do rejestru
przedsiębiorców w Krajowym Rejestrze Sądowym albo do Ewidencji Działalności
Gospodarczej,

−

przedsiębiorca wpisany do rejestru przedsiębiorców albo ewidencji jest obowiązany
umieszczać w oświadczeniach pisemnych, skierowanych w zakresie swojej działalności
do oznaczonych osób i organów, numer identyfikacji podatkowej (NIP) oraz posługiwać
się tym numerem w obrocie prawnym i gospodarczym,

−

przedsiębiorca wykonuje działalność gospodarczą na zasadach uczciwej konkurencji
i poszanowania dobrych obyczajów oraz słusznych interesów konsumentów,

−

jeżeli przepisy szczególne nakładają obowiązek posiadania odpowiednich uprawnień
zawodowych przy wykonywaniu określonego rodzaju działalności gospodarczej,
przedsiębiorca jest obowiązany zapewnić, aby czynności w ramach działalności
gospodarczej były wykonywane bezpośrednio przez osobę legitymującą się posiadaniem
takich uprawnień zawodowych.

Przedsiębiorca może prowadzić działalność gospodarczą w formie:
1.

jednoosobowej (przedsiębiorca jednoosobowy)

spółki, która może być:

−

spółką prawa cywilnego = spółka cywilna

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

spółką prawa handlowego, w tym spółką osobową:

•

jawna,

•

partnerska,

•

komandytowa,

•

komandytowo-akcyjna,

lub spółką kapitałową:

•

akcyjna,

•

z ograniczoną odpowiedzialnością.

Działalność gospodarczą prowadzoną w formie spółki cywilnej prowadzą jej wspólnicy,

którzy są uważani za przedsiębiorców. To oni podlegają wpisowi do rejestru, a nie spółka.

Przedsiębiorcą jednoosobowym i wspólnikiem spółki cywilnej:

może być każdy, kto ma pełną zdolność do czynności prawnych (jest pełnoletni,
nieubezwłasnowolniony),

musi uzyskać wpis do Ewidencji Działalności Gospodarczej ( przepisy dot. ewidencji
są wg przewidywanego stanu prawnego na 1.10.2008 r.). Ewidencję prowadzi gmina
właściwa dla miejsca zamieszkania przedsiębiorcy, jako zadanie zlecone z zakresu
administracji rządowej. Miejscem zamieszkania jest miejscowość, w której przebywa
przedsiębiorca z zamiarem stałego pobytu. Ewidencja jest jawna – każdy ma prawo
dostępu do danych zawartych w ewidencji i do przeglądania akt ewidencyjnych
przedsiębiorcy wpisanego do ewidencji. Wpis do ewidencji jest dokonywany na wniosek,
chyba że przepis szczególny przewiduje wpis z urzędu. Wniosek o wpis do ewidencji
składa się na formularzu zgodnym z określonym wzorem urzędowym. Składając
wniosek, wnioskodawca uiszcza opłatę w wysokości 100 zł za dokonanie wpisu i 50 zł za
dokonanie zmiany wpisu, za wykreślenie wpisu nie pobiera się żadnej opłaty. Wniosek
o dokonanie wpisu do ewidencji zawiera:
a)

firmę przedsiębiorcy oraz jego numer PESEL, o ile taki posiada;

numer identyfikacji podatkowej (NIP), o ile taki posiada;

oznaczenie miejsca zamieszkania i adresu, adres do doręczeń przedsiębiorcy oraz
adres, pod którym jest wykonywana działalność gospodarcza, a jeżeli przedsiębiorca
wykonuje działalność poza miejscem zamieszkania – adres głównego miejsca
wykonywania działalności i oddziału, jeżeli został utworzony;

określenie przedmiotu wykonywanej działalności gospodarczej, zgodnie z Polską
Klasyfikacją Działalności (PKD);

informacje o istnieniu lub ustaniu małżeńskiej wspólności majątkowej;

informacje o umowie spółki cywilnej, jeżeli taka została zawarta;

dane stałego pełnomocnika, uprawnionego do prowadzenia spraw przedsiębiorcy,
o ile przedsiębiorca udzielił takiego pełnomocnictwa.

Decyzję o wpisie do ewidencji wydaje się niezwłocznie, nie później niż w terminie 3 dni
roboczych od dnia wpływu wniosku.

przedsiębiorca podejmujący działalność wraz z wnioskiem o wpis do rejestru
przedsiębiorców albo do ewidencji może złożyć wniosek zawierający żądanie:
a)

wpisu do krajowego rejestru urzędowego podmiotów gospodarki narodowej
(REGON);

zgłoszenia identyfikacyjnego albo aktualizacyjnego, o którym mowa w przepisach
o zasadach ewidencji i identyfikacji podatników i płatników;

zgłoszenia składek płatnika lub zgłoszenia do ubezpieczeń społecznych lub ich
zmiany w rozumieniu przepisów o systemie ubezpieczeń społecznych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Spółka cywilna:

−

to umowa prawa cywilnego,

−

nie jest samodzielnym podmiotem obrotu, lecz są nimi wspólnicy (uważani za
przedsiębiorców i to oni wpisują się do rejestru przedsiębiorców),

−

przez umowę spółki wspólnicy zobowiązują się dążyć do osiągnięcia wspólnego celu
gospodarczego przez działanie w sposób oznaczony, w szczególności przez wniesienie
wkładów,

−

umowa spółki powinna być stwierdzona pismem,

−

w czasie trwania spółki wspólnik nie może domagać się podziału wspólnego majątku
wspólników,

−

za zobowiązania spółki wspólnicy odpowiedzialni są solidarnie tzn. że wierzyciel może
wystąpić o spłatę długu w stosunku do wszystkich wspólników, kilku lub jednego,
a zapłata długu przez któregokolwiek ze wspólników zwalnia pozostałych,

−

wspólnik może żądać podziału i wypłaty zysków dopiero po rozwiązaniu spółki.

Spółka jawna (art. 22–85 ksh):

−

spółką jawną jest spółka osobowa, która prowadzi przedsiębiorstwo pod własną firmą,
a nie jest inną spółką handlową. Przez prowadzenie przedsiębiorstwa należy rozumieć
prowadzenie działalności gospodarczej. Prowadzenie jej pod własną firmą oznacza, że
działalność gospodarczą prowadzi sama spółka (nie wspólnicy, jak w spółce cywilnej),

−

umowa spółki powinna być zawarta na piśmie pod rygorem nieważności i zawierać:
firmę i siedzibę spółki, określenie wkładów wnoszonych przez każdego wspólnika i ich
wartość, przedmiot działalności spółki, czas trwania spółki, jeżeli jest oznaczony. Po
zawarciu umowy wspólnicy winni zgłosić spółkę do rejestracji w KRS,

−

spółka jawna powstaje z chwilą wpisu do rejestru. Osoby, które działały w imieniu spółki
po jej zawiązaniu, a przed jej wpisaniem do rejestru, za zobowiązania wynikające z tego
działania odpowiadają solidarnie,

−

w stosunkach zewnętrznych spółka występuje jako właściciel swojego majątku. Spółka
jawna nie jest jednak osobą prawną. Nie może zatem występować jako właściciel
„swojego” majątku w stosunkach wewnętrznych (ze wspólnikami). Majątek spółki
stanowi przedmiot współwłasności wspólników. W konsekwencji w trakcie trwania
spółki wspólnicy nie mogą domagać się jego podziału ani też dysponować udziałem w
majątku lub w jego poszczególnych składnikach,

−

każdy wspólnik odpowiada za zobowiązania spółki bez ograniczenia całym swoim
majątkiem solidarnie z pozostałymi wspólnikami oraz ze spółką, z tym, że
odpowiedzialność wspólników jest subsydiarna w stosunku do odpowiedzialności spółki
(art. 22 ksh), tzn. wierzyciel spółki może prowadzić egzekucję z majątku wspólnika
w przypadku, gdy egzekucja z majątku spółki okaże się bezskuteczna. Subsydiarna
odpowiedzialność wspólnika nie dotyczy zobowiązań powstałych przed wpisem do
rejestru. Osoba przystępująca do spółki odpowiada za zobowiązania spółki powstałe
przed dniem jej przystąpienia.

Spółka partnerska (art. 86–101 ksh)

−

spółką partnerską jest spółka osobowa, utworzona przez wspólników (partnerów) w celu
wykonywania wolnego zawodu w spółce prowadzącej przedsiębiorstwo pod własną
firmą. Partnerami w spółce mogą być osoby uprawnione do wykonywania następujących
zawodów: adwokata, aptekarza, architekta, inżyniera budownictwa, biegłego rewidenta,
brokera ubezpieczeniowego, doradcy podatkowego, maklera papierów wartościowych,
doradcy inwestycyjnego, księgowego, lekarza, lekarza dentysty, lekarza weterynarii,
notariusza,

pielęgniarki,

położnej,

radcy

prawnego,

rzecznika

patentowego,

rzeczoznawcy majątkowego i tłumacza przysięgłego,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

umowa spółki partnerskiej powinna być zawarta w formie aktu notarialnego i powinna
zwierać: określenie wolnego zawodu wykonywanego przez partnerów w ramach spółki,
przedmiot działalności spółki, nazwiska i imiona partnerów, którzy ponoszą
nieograniczoną odpowiedzialność za zobowiązania spółki, w przypadku gdy spółkę
reprezentują tylko niektórzy partnerzy, nazwiska i imiona tych partnerów, firmę
i siedzibę spółki, czas trwania spółki, jeżeli jest oznaczony, określenie wkładów
wnoszonych przez każdego partnera i ich wartość,

−

spółka partnerska powstaje z chwilą wpisu do rejestru (do KRS),

−

partner nie ponosi odpowiedzialności za zobowiązania spółki powstałe w związku
z wykonywaniem przez pozostałych partnerów wolnego zawodu w spółce, jak również za
zobowiązania spółki będące następstwem działań lub zaniechań osób zatrudnionych
przez spółkę na podstawie umowy o pracę lub innego stosunku prawnego, które
podlegały kierownictwu innego partnera przy świadczeniu usług związanych
z przedmiotem działalności spółki. Umowa spółki może przewidywać, że jeden albo
większa liczba partnerów godzą się na ponoszenie odpowiedzialności tak jak wspólnik
spółki jawnej. Odpowiedzialność za inne, niż wymienione wyżej zobowiązania spółki
kształtuje się jak odpowiedzialność przy spółce jawnej.

Spółka komandytowa (art. 102–124 ksh)

−

spółką komandytową jest spółka osobowa mająca na celu prowadzenie przedsiębiorstwa
pod własną firmą, w której wobec wierzycieli za zobowiązania spółki co najmniej jeden
wspólnik odpowiada bez ograniczenia (komplementariusz), a odpowiedzialność co
najmniej jednego wspólnika (komandytariusza) jest ograniczona.

−

umowa spółki komandytowej powinna być zawarta w formie aktu notarialnego i powinna
zawierać: firmę i siedzibę spółki, przedmiot działalności spółki, czas trwania spółki,
jeżeli jest oznaczony, oznaczenie wkładów wnoszonych przez każdego wspólnika i ich
wartość, oznaczony kwotowo zakres odpowiedzialności każdego komandytariusza wobec
wierzycieli (sumę komandytową),

−

spółka komandytowa powstaje z chwilą wpisu do rejestru (KRS),

−

odpowiedzialność

komplementariuszy

zobowiązania

spółki

komandytowej

przedstawia się w taki sam sposób, jak odpowiedzialność wspólników spółki jawnej.
Inaczej została ukształtowana odpowiedzialność komandytariuszy, którzy odpowiadają
za zobowiązania spółki wobec jej wierzycieli tylko do wysokości sumy komandytowej.
Suma komandytowa stanowi określoną kwotowo w umowie spółki w rejestrze górną
granicę limitującą odpowiedzialność komandytariusza, który ponosi odpowiedzialność
osobistą za zobowiązania spółki wyłącznie do wysokości tej sumy. Jednak zakres tej
odpowiedzialności ulega zmniejszeniu o wartość rzeczywistego wkładu – wniesionego
do spółki przez komandytariusza i pozostawionego przez niego w spółce. Zakres
odpowiedzialności komandytariusza wyznacza zatem różnica pomiędzy sumą
komandytową a wartością rzeczywistego wkładu. Pozostałe cechy odpowiedzialności
komandytariusza za zobowiązani spółki nie odbiegają od cech odpowiedzialności
wspólnika spółki jawnej. Jest to zatem odpowiedzialność osobista, solidarna
i subsydiarna.

Spółka komandytowo-akcyjna (art. 125–150 ksh)

−

spółką komandytowo-akcyjną jest spółka osobowa mająca na celu prowadzenie
przedsiębiorstwa pod własną firmą, w której wobec wierzycieli za zobowiązania spółki
co najmniej jeden wspólnik odpowiada bez ograniczenia (komplementariusz), a co
najmniej jeden wspólnik jest akcjonariuszem, a więc za zobowiązania te nie ponosi
odpowiedzialności,

−

akcjonariusz jest obowiązany jedynie do świadczeń określonych w statucie,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

w sprawach nieuregulowanych do spółki komandytowo-akcyjnej stosuje się: w zakresie
stosunku prawnego komplementariuszy, zarówno między sobą, wobec wszystkich
akcjonariuszy, jak i wobec osób trzecich, a także do wkładów tychże wspólników do
spółki, z wyłączeniem wkładów na kapitał zakładowy – odpowiednio przepisy dotyczące
spółki jawnej, a w pozostałych sprawach – odpowiednio przepisy dotyczące spółki
akcyjnej, a w szczególności przepisy dotyczące kapitału zakładowego, wkładów
akcjonariuszy, akcji, rady nadzorczej i walnego zgromadzenia,

−

kapitał zakładowy spółki komandytowo-akcyjnej powinien wynosić co najmniej 50.000
złotych,

−

osoby podpisujące statut są założycielami spółki. Statut, który musi być sporządzony
w formie aktu notarialnego, powinni podpisać co najmniej wszyscy komplementariusze,

−

spółka komandytowo-akcyjna powstaje z chwilą wpisu do rejestru (KRS),

−

odpowiedzialność komplementariuszy przedstawia się identycznie jak odpowiedzialność
komplementariuszy w spółce komandytowej – ponoszą oni osobistą, nieograniczoną,
subsydiarną i solidarną odpowiedzialność za zobowiązania spółki. Akcjonariusze nie
odpowiadają za zobowiązania spółki. Ich ryzyko związane z uczestnictwem z spółce jest
analogiczne do ryzyka wspólnika lub akcjonariusza spółki kapitałowej i dotyczy
wyłącznie wkładów wniesionych do spółki.

Do spółek kapitałowych zaliczamy spółkę z o.o. i spółkę akcyjną. W odróżnieniu od spółek
osobowych, spółki kapitałowe zostały wyposażone w osobowość prawną. Posiadają kapitał
zakładowy, odzwierciedlający minimalny majątek początkowy pochodzący z wkładów.
Wkłady wspólników muszą mieć charakter majątkowy – inaczej niż w spółkach osobowych
nie mogą polegać na świadczeniu usług (pracy) na rzecz spółki. Prowadzenie spraw spółki
należy nie do wspólników, ale do powołanych w tym celu organów. Wyłączona jest osobista
odpowiedzialność wspólników (akcjonariuszy) za zobowiązania spółki. Substratem spółek
kapitałowych jest majątek, a nie osoby wspólników (akcjonariuszy). W odróżnieniu od spółek
osobowych, dla spółek kapitałowych wprowadzono zasadę równego traktowania wspólników.
Krajowy Rejestr Sądowy (wpisuje się spółki prawa handlowego)
Rejestr składa się z: a) rejestru przedsiębiorców, b) rejestru stowarzyszeń, innych organizacji
społecznych i zawodowych, fundacji oraz publicznych zakładów opieki zdrowotnej,
c) rejestru dłużników niewypłacalnych. Rejestr prowadzą w systemie informatycznym sądy
rejonowe (sądy gospodarcze), obejmujące swoją właściwością obszar województwa lub jego
część, zwane „sądami rejestrowymi”. Rejestr obejmuje podmioty, na które przepisy ustaw
nakładają obowiązek uzyskania wpisu do tego Rejestru (np. spółki prawa handlowego). Wpis
do Rejestru jest dokonywany na wniosek, chyba że przepis szczególny przewiduje wpis
z urzędu. Wniosek o wpis do Rejestru składa się na urzędowym formularzu. Składając
wniosek, wnioskodawca bez wezwania uiszcza opłatę sądową, a jeżeli wpis podlega
ogłoszeniu – również opłatę za ogłoszenie w Monitorze Sądowym i Gospodarczym. Rejestr
jest jawny. Każdy ma prawo dostępu do danych zawartych w Rejestrze za pośrednictwem
Centralnej Informacji. Każdy ma prawo otrzymać poświadczone odpisy, wyciągi
i zaświadczenia o danych zawartych w Rejestrze. Przy rejestracji publicznych zakładów
opieki zdrowotnej – w dziale 1 wpisuje się oznaczenie podmiotu, który utworzył publiczny
zakład opieki zdrowotnej, a w dziale 2 – nazwisko i imiona kierownika tego zakładu i jego
kwalifikacje oraz skład rady nadzorczej, jeżeli jest powołana.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.1.1.4. Planowanie budżetu i rozwoju firmy

Podjęcie działalności gospodarczej wymaga odpowiedniego przygotowania. Właściwie

opracowany biznesplan wyznaczy cele firmy i określi sposób ich realizacji, a także ułatwi jej
funkcjonowanie na rynku.
Biznesplan:

−

to plan gospodarczy firmy, przedstawiający koncepcję jej rozwoju oraz wynik końcowy;
to realistyczna ocena firmy i jej potencjału,

−

ujawnia słabe i mocne strony pomysłu, sprawdza jego realność, ułatwia przedsiębiorcy
osiągnąć wyznaczony cel,

−

jest niezbędny w przypadku wystąpienia o kredyt lub pożyczkę na uruchomienie lub
rozwój działalności gospodarczej.

Podstawowe elementy biznesplanu:
1.

Streszczenie – zwięzły opis pomysłu zawierający nazwę przedsiębiorstwa oraz nazwiska
właścicieli, określenie wysokości niezbędnych środków inwestycyjnych i plan ich
wykorzystania, koncepcję rozwoju firmy, przewidywane zyski z zaangażowanych
ś

rodków.

Opis produktu lub usługi, cel firmy ze szczególnym uwzględnieniem cech, które
odróżniają produkt od tych, które już istnieją na rynku. Konieczne jest omówienie funkcji,
jaką spełnia produkt lub usługa oraz korzyści, jaką dzięki niemu uzyska klient.

Zespół zarządzający – charakterystyki osób zarządzających firmą: ich wykształcenie,
doświadczenie i osiągnięcia zawodowe.

Rynek i konkurencja, które należy analizować według takich kryteriów jak: wielkość
rynku i możliwości jego rozwoju, segmentacja rynku i konkurencja,

Plan marketingowy – czyli określenie celów marketingowych, priorytetów oraz dróg ich
realizacji Przystępując do projektowania działań marketingowych w placówkach służby
zdrowia, warto podkreślić specyfikę usług medycznych i jej wpływ na przedmiot
projektowania (rozdział 4.1.1.1.).

System biznesowy i organizacja. Model systemu biznesowego pokazuje, jakie czynności
należy wykonać, aby przygotować produkt końcowy i dostarczyć go klientowi. Dla
ułatwienia czynności grupuje się w bloki funkcyjne: badania i rozwój, produkcja,
marketing, sprzedaż, obsługa/serwis. Zdefiniowanie systemu biznesowego pomaga
przemyśleć sposób, w jaki firma ma funkcjonować. Niezwykle ważne jest jasne
rozdzielenie zadań i obowiązków oraz stworzenie prostej struktury organizacyjnej firmy
w tym planu zatrudnienia.

Harmonogram realizacji – poszczególne zadania, które mamy zrealizować dobrze jest
pogrupować w pakiety robocze. Każdy pakiet należy z kolei podzielić na kolejne etapy,
z których każdy powinien być zakończony osiągnięciem konkretnego celu.

Możliwości i zagrożenia – każde przedsięwzięcie obciążone jest pewnym ryzykiem.
Ź

ródłem zagrożeń może być sama firma (np. sposób jej zarządzania), jak również

czynniki zewnętrzne (np. warunki rynkowe).

Plany finansowe i finansowanie – przedsiębiorstwo powinno dysponować danymi na
temat najważniejszych wskaźników określających finansową sytuację firmy. Chodzi tu
przede wszystkim o wysokość generowanego zysku/straty, przepływ gotówki i wysokość
kapitału, jaki będzie nam potrzebny w procesie realizacji biznesplanu. Nasz biznesplan
powinien dawać odpowiedź na następujące pytania: ile pieniędzy firma potrzebuje
i w jakim okresie czasu?, jakich zysków można spodziewać po wprowadzeniu firmy na
rynek?, na jakich założeniach oparte są prognozowane wyniki?

Zestawienia rachunkowe składają się z trzech części – rachunku zysków i strat (rachunku

wyników), bilansu i rachunku przepływów pieniężnych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rachunek zysków i strat pokazuje wyniki finansowe na przestrzeni pewnego okresu

czasu, zwykle jednego roku. Jest to lista wszystkich wydatków i przychodów firmy, która
spełnia dwa zadania. Po pierwsze pokazuje wynik (zysk lub stratę) działalności firmy
w danym okresie czasu. Pokazuje również, jakie elementy składają się na wyniki firmy
i w jaki sposób są one ze sobą powiązane. Możemy na przykład zobaczyć, jaki procent całości
kosztów stanowią wydatki na wynagrodzenia pracowników lub jaką część całych przychodów
stanowią koszty materiałowe.

Bilans obrazuje sytuację finansową firmy w danym momencie, zwykle jest to koniec

roku. Bilans zawiera stan aktywów i pasywów firmy danego dnia. Przez aktywa rozumie się
wszystkie składniki majątku firmy, a przez pasywa źródła ich finansowania. Tym samym
oznacza to, że suma aktywów i suma pasywów muszą być sobie równe, a bilans prezentuje
ź

ródła kapitału, jakim firma dysponuje oraz sposób, w jaki kapitał ten jest inwestowany.

Jednak najważniejszym wyliczeniem przy planowaniu i wprowadzaniu firmy na rynek jest
rachunek przepływów pieniężnych. Jest to informacja dla założycieli i inwestorów na temat
ilości środków płynnych, jakie zostały wydane lub wytworzone przez firmę w danym okresie.
Przepływy pieniężne są rzeczywistym wskaźnikiem dochodowości firmy. Wskaźnik ten może
być obliczony bezpośrednio na podstawie przychodów i wydatków firmy lub też można go
uzyskać pośrednio z bilansu i rachunku wyników. Przepływy pieniężne pokazują czy
działalność firmy pochłania, czy też wytwarza gotówkę. W trakcie działalności
przedsiębiorstwa są okresy, gdy przepływ gotówki jest ujemny, zwłaszcza we wstępnej fazie
rozwoju firmy. Suma tych ujemnych przepływów to wymagane finansowanie
przedsiębiorstwa.

4.1.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

Jakie są cechy gospodarki rynkowej?

Jakie jest wyjaśnienie pojęcia popyt, podaż, rynek?

Na czym polega rynkowy mechanizm funkcjonowania gospodarki?

Jakie są cechy rynku usług medycznych?

Co oznacza pojęcie jakości w ochronie zdrowia i jakie czynniki na nią wpływają?

Jakie są formy prowadzenia działalności gospodarczej?

Jaką odpowiedzialność ponoszą wspólnicy spółki cywilnej i spółek prawa handlowego?

Co to jest biznesplan?

Jakie elementy powinny zawierać plany finansowe?

10.

Co to jest bilans, rachunek zysków i strat, rachunek przepływów?

4.1.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wyjaśnij rynkowy mechanizm funkcjonowania gospodarki na przykładzie towaru

konsumpcyjnego, np. lodówki. Dokonaj podobnej analizy dla usługi medycznej, np. operacja
usunięcia pęcherzyka żółciowego, uwzględniając jej specyfikę. Podaj zasadnicze różnice
w funkcjonowaniu obu mechanizmów.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

odszukać w materiałach dydaktycznych i przeanalizować uwagi na temat cech
gospodarki rynkowej i jej funkcjonowania, specyfiki usług medycznych,

dokonać analizy mechanizmu rynkowego dla towaru konsumpcyjnego,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

dokonać analizy mechanizmu rynkowego dla usługi medycznej, zwracając uwagę na
cechy charakterystyczne tej usługi,

zapisać wnioski z dokonanych analiz,

dokonać prezentacji.

rodki dydaktyczne:

−

papier formatu A4, flamastry,

−

poradnik dla ucznia,

−

literatura zgodna z punktem 6 poradnika.

Ćwiczenie 2

Sporządź uproszczony biznesplan dla jednostki udzielającej medycznych czynności

ratunkowych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

odszukać i przeanalizować w materiałach dydaktycznych uwagi na temat celu i zasad
tworzenia biznesplanu,

stworzyć propozycję działalności gospodarczej polegającej na utworzeniu jednostki
udzielającej medycznych czynności ratunkowych,

sporządzić biznesplan,

zaprezentować przygotowany biznesplan.

rodki dydaktyczne:

−

papier formatu A4, flamastry,

−

poradnik dla ucznia,

−

literatura zgodna z punktem 6 poradnika.

Ćwiczenie 3

Wybierz formę prawną dla wybranej działalności gospodarczej. Przedstaw jej cechy.

Wskaż różnice w zakresie odpowiedzialności za zobowiązania z tytułu prowadzonej
działalności w porównaniu z pozostałymi formami prowadzenia działalności gospodarczej.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

odszukać i przeanalizować w materiałach dydaktycznych uwagi na temat form
prowadzenia działalności gospodarczej i zakresu odpowiedzialności przedsiębiorcy
i wspólników spółek,

sporządzić tabelę uwzględniającą zakres odpowiedzialności dla poszczególnych form
prowadzenia działalności gospodarczej,

zaprezentować przygotowaną tabelę wskazując podstawę prawną dla wymienionych
zasad.

rodki dydaktyczne:

−

papier formatu A4, flamastry,

−

poradnik dla ucznia,

−

tekst prawny – ustawa Kodeks spółek handlowych,

−

literatura zgodna z punktem 6 poradnika.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.1.4

Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

wymienić cechy gospodarki rynkowej?

opisać rynkowy mechanizm funkcjonowania gospodarki?

sporządzić biznesplan?

omówić elementy planu finansowego przedsiębiorstwa?

wskazać cechy świadczące o specyfice usług medycznych?

wskazać zakres odpowiedzialności wspólników spółki cywilnej
i spółek prawa handlowego?

wymienić formy prowadzenia działalności gospodarczej?

podać cechy Ewidencji Działalności Gospodarczej?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.2. System ubezpieczeń zdrowotnych w Polsce

4.2.1. Materiał nauczania

4.2.1.1. Polityka zdrowotna państwa

Polityka zdrowotna to dynamiczny, interaktywny proces, polegający na projektowaniu

i wdrażaniu działań, które kształtują system opieki zdrowotnej.

Podstawowym aktem prawnym określającym zasady polityki zdrowotnej państwa jest

Narodowy Program Zdrowia (NPZ) na lata 2007–2015, stanowiący załącznik do uchwały
90/2007 Rady Ministrów z dnia 15.05.2007 r.

Dokument ten zawiera cele strategiczne i operacyjne jakie mają zostać osiągnięte poprzez

efektywną realizację przyjętych w nim założeń. Jak wskazano we wstępie do Narodowego
Programu Zdrowia „uwzględnia główne kierunki polityki zdrowotnej i stwarza szanse na
bardziej skuteczną realizację zadań związanych ze zdrowiem społeczeństwa”. Podstawowym
warunkiem osiągnięcia celów NPZ jest włączenie się do ich realizacji organów administracji
rządowej, organizacji pozarządowych a przede wszystkim samorządów, społeczności
lokalnych i samych obywateli. Rolą rządu jest natomiast tworzenie warunków sprzyjających
realizacji działań podejmowanych przez wszystkie ww. podmioty. NPZ zakłada także
promocję zdrowia, jako proces umożliwiający ludziom zwiększenie kontroli nad swoim
zdrowiem (identyfikacja własnych problemów zdrowotnych) oraz poprawę zdrowia – poprzez
podejmowanie wyborów i decyzji sprzyjających zdrowiu, kształtowanie potrzeby
i kompetencji w rozwiązywaniu problemów zdrowotnych i zwiększania potencjału zdrowia.
Promocja zdrowia obejmuje pięć obszarów działań:

−

budowanie zdrowotnej polityki publicznej – polityka zdrowotna musi być budowana na
wszystkich szczeblach i przez wszystkie podmioty życia publicznego,

−

tworzenie środowiska życia i pracy sprzyjającego zdrowiu,

−

zachęcanie całego społeczeństwa do działań na rzecz zdrowia,

−

rozwijanie indywidualnych umiejętności służących zdrowiu,

−

reorientacja służby zdrowia.

4.2.1.2. Zasady podlegania ubezpieczeniu zdrowotnemu

Ubezpieczenie zdrowotne, to rodzaj ubezpieczenia, przewidującego ochronę przed

skutkami choroby w postaci zapewnienia świadczeń medycznych (rzeczowych). Warunki
tego ubezpieczenia reguluje obecnie ustawa z 27.8.2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej
finansowanych ze środków publicznych (Dz.U. Nr 210, poz. 2135 ze zm.) oraz pomocniczo
Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 4.12.1998 r. w sprawie określenia
wzorów zgłoszeń do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego, imiennych
raportów miesięcznych i imiennych raportów miesięcznych korygujących, zgłoszeń płatnika,
deklaracji rozliczeniowych i deklaracji rozliczeniowych korygujących oraz innych
dokumentów (Dz.U.98.149.982 ze zm.) i Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia
15.12.2004 r. w sprawie sposobu wydawania i określenia wzoru poświadczenia
potwierdzającego prawo do świadczeń opieki zdrowotnej (Dz.U.04.273.2718).
Ubezpieczenie zdrowotne jest oparte w szczególności na zasadach:

−

równego traktowania oraz solidarności społecznej;

−

zapewnienia ubezpieczonemu równego dostępu do świadczeń opieki zdrowotnej
i wyboru świadczeniodawców spośród tych świadczeniodawców, którzy zawarli umowę
z Funduszem.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ubezpieczenia zdrowotne dzielimy na:

−

obowiązkowe,

−

dobrowolne
Obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego podlegają osoby wymienione w art. 66

ustawy. Są to osoby spełniające warunki do objęcia obowiązkiem ubezpieczenia społecznego
lub ubezpieczeniem społecznym rolników (pracownicy, rolnicy lub ich domownicy,
prowadzący działalność pozarolniczą, osoby wykonujące pracę nakładczą, osoby wykonujące
pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie
usług, osoby duchowne, członkowie rolniczych spółdzielni produkcyjnych, spółdzielni kółek
rolniczych lub członkowie ich rodzin, osoby pobierające świadczenie socjalne wypłacane
w okresie urlopu oraz osoby pobierające zasiłek socjalny wypłacany na czas
przekwalifikowania zawodowego i poszukiwania nowego zatrudnienia, a także osoby
pobierające wynagrodzenie przysługujące w okresie korzystania ze świadczenia górniczego
albo w okresie korzystania ze stypendium na przekwalifikowanie, wynikające z odrębnych
przepisów lub układów zbiorowych pracy, osoby pobierające świadczenie szkoleniowe
wypłacane po ustaniu zatrudnienia), żołnierze odbywający zasadniczą służbę wojskową,
przeszkolenie lub ćwiczenia wojskowe, żołnierze zawodowi, poborowi odbywający służbę
zastępczą, poborowi pełniący służbę w Policji, Straży Granicznej i Biurze Ochrony Rządu,
funkcjonariusze służb mundurowych, posłowie pobierający uposażenia poselskie, posłowie
do Parlamentu Europejskiego wybrani w Rzeczypospolitej Polskiej, pobierający z tego tytułu
uposażenie oraz senatorowie pobierający uposażenie senatorskie; sędziowie i prokuratorzy,
osoby pobierające emeryturę lub rentę, osoby w stanie spoczynku pobierające uposażenie lub
uposażenie rodzinne oraz osoby pobierające uposażenie po zwolnieniu ze służby lub
ś

wiadczenie pieniężne o takim samym charakterze, uczniowie oraz słuchacze zakładów

kształcenia nauczycieli w rozumieniu przepisów o systemie oświaty niepodlegający
obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego z innego tytułu, dzieci przebywające w placówkach
pełniących funkcje resocjalizacyjne, wychowawcze lub opiekuńcze lub w domach pomocy
społecznej niepodlegające obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego z innego tytułu; dzieci
do czasu rozpoczęcia realizacji obowiązku szkolnego nieprzebywające w placówkach,
o których mowa wyżej niepodlegające obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego z innego
tytułu, uczniowie, studenci i doktoranci – niepodlegający obowiązkowi ubezpieczenia
zdrowotnego z innego tytułu, alumni wyższych seminariów duchownych i teologicznych,
postulanci, nowicjusze i junioryści zakonów męskich i żeńskich i ich odpowiedników,
słuchacze Krajowej Szkoły Administracji Publicznej, osoby pobierające stypendium sportowe
po ukończeniu 15. roku życia niepodlegające obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego
z innego tytułu; bezrobotni niepodlegający obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego
z innego tytułu, osoby pobierające stypendium w okresie odbywania stażu lub przygotowania
zawodowego w miejscu pracy, na które zostały skierowane przez podmiot inny niż
powiatowy urząd pracy niepodlegające obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego z innego
tytułu; oraz osoby pobierające zasiłek lub świadczenie przedemerytalne – niepodlegający
ubezpieczeniu zdrowotnemu z innego tytułu, osoby pobierające zasiłki stałe z pomocy
społecznej i osoby bezdomne objęte programem wychodzenia z bezdomności niepodlegające
obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego z innego tytułu, kombatanci, osoby korzystające
z urlopu wychowawczego, członkowie rad nadzorczych, osoby uprawnione do świadczeń
alimentacyjnych na podstawie ugody sądowej lub prawomocnego orzeczenia sądu
niepodlegające obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego z innego tytułu. W odniesieniu do
osób, w stosunku do których składka na ubezpieczenie zdrowotne jest finansowana z budżetu
państwa, dodatkowym warunkiem objęcia ich obowiązkiem ubezpieczenia zdrowotnego jest
niepodleganie temu ubezpieczeniu z innego tytułu.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Obowiązek ubezpieczenia zdrowotnego uważa się za spełniony po zgłoszeniu osoby

podlegającej temu obowiązkowi do Funduszu oraz opłaceniu składki w terminie i na zasadach
określonych w ustawie (art. 74–76). Zgłoszenia do ubezpieczenia zdrowotnego, kierowane są
do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych albo Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego.
Osoba podlegająca obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego po zgłoszeniu do Funduszu
uzyskuje prawo do świadczeń opieki zdrowotnej. Prawo do świadczeń ustaje po upływie 30
dni od dnia wygaśnięcia obowiązku ubezpieczenia zdrowotnego, a w przypadku absolwentów
uczniów szkół średnich i studentów – po upływie 4 miesięcy od zakończenia nauki bądź
skreślenia z listy uczniów lub studentów. Mimo wygaśnięcia obowiązku ubezpieczenia osoba
(wraz z członkami rodziny) zachowuje prawo do świadczeń z ubezpieczenia zdrowotnego
w okresie pobierania zasiłków z ubezpieczenia chorobowo-macierzyńskiego, wypadkowego
oraz w okresie trwania postępowania o przyznanie emerytury lub renty (art. 67).

Składka na ubezpieczenie zdrowotne wynosi 9% podstawy wymiaru składki,

z wyjątkiem składek rolników (są liczone od wartości kwintala żyta), składek osób
uzyskujących przychody z więcej niż jednego tytułu do objęcia obowiązkiem ubezpieczenia
zdrowotnego, opłacana jest z każdego z tych tytułów odrębnie. W przypadku zbiegu tytułów
do objęcia obowiązkiem ubezpieczenia zdrowotnego, składka finansowana z budżetu państwa
jest opłacana tylko wtedy, gdy nie ma innego tytułu do objęcia obowiązkiem ubezpieczenia
zdrowotnego. W takim przypadku ubezpieczony ma obowiązek poinformować płatnika
składek o opłacaniu składek. Składka jest miesięczna i niepodzielna. Ustawa określa
szczegółowo zasady ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne (art.
81–83). Składkę na ubezpieczenie zdrowotne opłaca osoba podlegająca temu ubezpieczeniu
albo inny podmiot (art. 84–86). Składki na ubezpieczenie zdrowotne rolników (z wyjątkiem
prowadzących działy specjalne), żołnierzy odbywających zasadniczą służbę wojskową,
dzieci, uczniów, studentów i doktorantów (niepodlegających ubezpieczeniu zdrowotnemu
z innego tytułu), bezrobotnych niepobierających zasiłków, osób pobierających zasiłki stałe
z pomocy społecznej, bezdomnych, kombatantów, osób przebywających na urlopach
wychowawczych (niepodlegających ubezpieczeniu z innego tytułu) są finansowane z budżetu
państwa. Przepisy ustawy nakładają obowiązek odprowadzenia składki na płatników
(z dochodu ubezpieczonego), którymi są m.in. pracodawcy, zleceniodawcy, urzędy pracy,
Kancelaria Sejmu i Senatu, ZUS, KRUS i inne. Płatnik lub ubezpieczony powinien opłacić
składkę za każdy miesiąc w trybie, na zasadach i w terminie przewidzianym dla składek na
ubezpieczenie społeczne, w pozostałych przypadkach – w terminie do 15. dnia następnego
miesiąca. ZUS i KRUS przekazuje pobrane składki na ubezpieczenie zdrowotne i należności
pochodne od składek niezwłocznie do centrali Funduszu, nie później niż w ciągu 3 dni
roboczych od dnia ich wpływu na rachunek. Składka na ubezpieczenie zdrowotne w kwocie
odpowiadającej 7,75% podstawy wymiaru podlega odliczeniu od podatku dochodowego dla
osób fizycznych.

Ubezpieczenie dobrowolne. Osoba nie podlegająca ubezpieczeniu obowiązkowemu,

pracownik przebywający na urlopie bezpłatnym lub osoba niewymieniona w art. 66 ust. 1, do
której ma zastosowanie art. 13 ust. 2 lit. f rozporządzenia Rady (EWG) nr 1408/71 w sprawie
stosowania systemów zabezpieczenia społecznego do pracowników najemnych, osób
prowadzących działalność na własny rachunek i do członków ich rodzin przemieszczających
się we Wspólnocie (Dz.Urz. WE L 149 z 05.07.1971, str. 2, z późn. zm.; Dz.Urz. UE Polskie
wydanie specjalne, rozdz. 5, t. 1, str. 35), może ubezpieczyć się dobrowolnie na podstawie
pisemnego wniosku złożonego w Funduszu, jeżeli ma miejsce zamieszkania na terytorium
Rzeczypospolitej Polskiej. Osoba taka, jest obowiązana zgłosić do Funduszu członków
rodziny, którzy nie podlegają ubezpieczaniu z innego tytułu. Podstawę wymiaru składki
opłacanej przez osobę dobrowolnie ubezpieczoną stanowi kwota deklarowanego
miesięcznego dochodu, nie niższa jednak od kwoty odpowiadającej przeciętnemu

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

wynagrodzeniu; natomiast osoby zgłoszonej jako członka rodziny ubezpieczonego – kwota
odpowiadająca wysokości świadczenia pielęgnacyjnego przysługującego na podstawie
przepisów o świadczeniach rodzinnych. Osoba dobrowolnie ubezpieczona, zostaje objęta
ubezpieczeniem zdrowotnym z dniem określonym w umowie zawartej przez tę osobę
z Funduszem, a przestaje być nim objęta z dniem rozwiązania umowy lub po upływie
miesiąca nieprzerwanej zaległości w opłacaniu składek. Objęcie ubezpieczeniem zdrowotnym
uzależnione jest od wniesienia opłaty na rachunek Funduszu, której wysokość jest
uzależniona od okresu, w którym osoba nie była objęta ubezpieczeniem zdrowotnym.
W uzasadnionych przypadkach, na wniosek osoby, Fundusz może odstąpić od pobrania
opłaty lub rozłożyć ją na raty miesięczne, jednak nie więcej niż na 12 rat.

Dowodem objęcia ubezpieczeniem zdrowotnym jest karta ubezpieczenia zdrowotnego,

a do czasu jej wydania – każdy dokument potwierdzający omawiane uprawnienia,
w szczególności fakt opłacania składek na ubezpieczenie zdrowotne (np. w przypadku
emerytów i rencistów odcinek pobierania świadczenia). Do zgłoszenia do ubezpieczenia
zdrowotnego mają zastosowanie odpowiednie przepisy dotyczące zgłoszenia do
ubezpieczenia społecznego (art. 74 i n. ustawy).

4.2.1.3. System finansowania świadczeń zdrowotnych

Wyróżnia się cztery modele finansowania świadczeń zdrowotnych:

Finansowanie opieki zdrowotnej wyłącznie z własnych środków pacjentów – pacjent płaci
bezpośrednio świadczącemu usługi oraz za leki.

Finansowanie opieki zdrowotnej z własnych funduszy pacjentów z następującym
refinansowaniem poniesionych opłat przez instytucję ubezpieczeniową – pacjent płaci
odpowiednią cenę za usługi i leki w momencie ich nabywania, a instytucja
ubezpieczeniowa, w której pacjent jest ubezpieczony, refunduje mu w całości lub w części
poniesione koszty.

Finansowanie opieki zdrowotnej z funduszy ubezpieczeniowych – założeniem tego
modelu jest oddzielenie płatnika od organizatora opieki zdrowotnej. Pacjent, korzystając z
opieki zdrowotnej, nie płaci nic w momencie jej nabywania. Koszty leczenia pokrywa
instytucja

ubezpieczeniowa,

której

pacjent

jest

ubezpieczony,

finansując

wiadczeniodawcę oraz refundując leki i środki medyczne. Składka ubezpieczeniowa jest

najczęściej płacona przez pracownika i pracodawcę.

Finansowanie opieki zdrowotnej z budżetu państwa – finansowanie zapewnia państwo
z budżetu centralnego lub budżetu władz lokalnych.

W Polsce głównym źródłem finansowania systemu zdrowotnego jest powszechne

ubezpieczenie zdrowotne, według zasad określonych w rozdziale 4.2.1.2 Regulację prawną w
tym zakresie stanowi Ustawa z dnia 27.08.2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej
finansowanych ze środków publicznych (Dz.U.04.210.2135 ze zm., ostatnia zmiana
Dz.U.07.180.1280, która wejdzie w życie 29.03.2008 r.).

Artykuł 2 ustawy stanowi, iż do korzystania ze świadczeń opieki zdrowotnej

finansowanych ze środków publicznych na zasadach określonych w ustawie mają prawo:
1.

osoby objęte powszechnym – obowiązkowym i dobrowolnym ubezpieczeniem
zdrowotnym, zwane dalej "ubezpieczonymi",

inne, niż ubezpieczeni, osoby posiadające obywatelstwo polskie i posiadające miejsce
zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, które spełniają kryterium
dochodowe, o którym mowa w art. 8 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej
(Dz. U. Nr 64, poz. 593 i Nr 99, poz. 1001), co do których nie stwierdzono okoliczności,
o której mowa w art. 12 tej ustawy, na zasadach i w zakresie określonych dla
ubezpieczonych,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

inne, niż wymienione w pkt 1 i 2, osoby posiadające obywatelstwo polskie i posiadające
miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, które nie ukończyły 18
roku życia lub są w okresie ciąży, porodu i połogu, zwane ,,świadczeniobiorcami”'.

Osobom nieposiadającym obywatelstwa polskiego, innym niż świadczeniobiorcy,

wiadczenia zdrowotne udzielane są na zasadach określonych w przepisach odrębnych

i umowach międzynarodowych.

Świadczenia opieki zdrowotnej, udzielane świadczeniobiorcom są finansowane z:

−

budżetu państwa – w przypadku świadczeniobiorców innych niż ubezpieczeni,

−

Funduszu – w przypadku ubezpieczonych, chyba że przepisy odrębne stanowią inaczej.

Podmiotami zobowiązanymi do finansowania świadczeń opieki zdrowotnej ze środków
publicznych są: właściwi ministrowie lub Fundusz, z tym że podmiotom tym przysługuje
roszczenie o zwrot poniesionych kosztów świadczeń opieki zdrowotnej wobec osoby, która
popełniła umyślne przestępstwo, stwierdzone prawomocnym wyrokiem, którego skutkiem
jest konieczność udzielenia świadczeń opieki zdrowotnej. Roszczenie nie przysługuje
w przypadkach gdy:
1.

konieczność ich udzielenia jest następstwem zdarzeń zaistniałych w związku z ruchem
pojazdu mechanicznego, a posiadacz tego pojazdu ma obowiązek zawarcia umowy
obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów
mechanicznych,

zgodnie

przepisami

ubezpieczeniach

obowiązkowych,

Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli
Komunikacyjnych, oraz

posiadacz lub kierujący pojazdem mechanicznym są obowiązani do odszkodowania na
zasadach określonych w art. 34 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach
obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze
Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (Dz.U. Nr 124, poz. 1152, z późn. zm.).

wiadczeniobiorcy mają, na zasadach określonych w ustawie, prawo do świadczeń

opieki zdrowotnej, których celem jest zachowanie zdrowia, zapobieganie chorobom
i urazom, wczesne wykrywanie chorób, leczenie, pielęgnacja oraz zapobieganie
niepełnosprawności i jej ograniczanie.
Świadczeniobiorcy zapewnia się i finansuje ze środków publicznych na zasadach
i w zakresie określonych w ustawie:
1.

badanie diagnostyczne, w tym medyczną diagnostykę laboratoryjną;

wiadczenia na rzecz zachowania zdrowia, zapobiegania chorobom i wczesnego

wykrywania chorób, w tym obowiązkowe szczepienia ochronne;

podstawową opiekę zdrowotną;

wiadczenia w środowisku nauczania i wychowania;

ambulatoryjne świadczenia specjalistyczne;

rehabilitację leczniczą;

wiadczenia stomatologiczne;

leczenie szpitalne;

wiadczenia wysokospecjalistyczne;

10.

leczenie w domu chorego;

11.

badanie i terapię psychologiczną;

12.

badanie i terapię logopedyczną;

13.

wiadczenia pielęgnacyjne i opiekuńcze,

14.

opiekę paliatywno-hospicyjną;

15.

pielęgnację niepełnosprawnych i opiekę nad nimi;

16.

opiekę nad kobietą w okresie ciąży, porodu i połogu;

17.

opiekę nad kobietą w okresie karmienia piersią;

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

18.

opiekę prenatalną nad płodem i opiekę nad noworodkiem oraz wstępną ocenę stanu
zdrowia i rozwoju niemowlęcia;

19.

opiekę nad zdrowym dzieckiem, w tym ocenę stanu zdrowia i rozwoju dziecka do lat 18;

20.

leczenie uzdrowiskowe;

21.

zaopatrzenie w produkty lecznicze, wyroby medyczne i środki pomocnicze;

22.

transport sanitarny;

23.

ratownictwo medyczne.

Z dniem 1 stycznia 2008 r. weszły w życie przepisy uprawniające świadczeniobiorców do

dodatkowych świadczeń w zakresie leczenia za granicą. Artykuł 25 ustawy stanowi, iż
Fundusz finansuje koszty leczenia lub badań diagnostycznych poza granicami kraju,
udzielonych zgodnie z przepisami o koordynacji, oraz wynikające z art. 26. W tym celu
Prezes Funduszu wydaje na wniosek osoby zainteresowanej zgodę na przeprowadzenie
leczenia lub badań diagnostycznych albo kontynuację leczenia lub badań diagnostycznych
w innym państwie członkowskim Unii Europejskiej lub w państwie członkowskim
Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA), w przypadkach o których mowa
w przepisach o koordynacji. Prezes Funduszu lub dyrektor oddziału wojewódzkiego
Funduszu może wydać wnioskodawcy, na wniosek podmiotu uprawnionego, zgodę na
pokrycie kosztów transportu:
1)

do miejsca udzielenia świadczeń w innym państwie członkowskim Unii Europejskiej lub
państwie członkowskim Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) –
najtańszym środkiem komunikacji możliwym do zastosowania w aktualnym stanie
zdrowia, w przypadkach uzasadnionych stanem zdrowia;

do miejsca leczenia lub zamieszkania w kraju – najtańszym środkiem komunikacji
możliwym do zastosowania w aktualnym stanie zdrowia, gdy przewidywane koszty
leczenia za granicą przewyższają koszty transportu i leczenia w kraju.

Artykuł 26 ustawy zezwala natomiast Prezesowi Funduszu skierować wnioskodawcę do

przeprowadzenia poza granicami kraju leczenia lub badań diagnostycznych, których nie
przeprowadza się w kraju, kierując się niezbędnością udzielenia takiego świadczenia w celu
ratowania życia lub poprawy stanu zdrowia wnioskodawcy. W tym przypadku Prezes
Funduszu może wydać wnioskodawcy, na jego wniosek albo na wniosek jego przedstawiciela
ustawowego lub małżonka, zgodę na pokrycie kosztów transportu do miejsca udzielenia
ś

wiadczeń w państwie niebędącym państwem członkowskim Unii Europejskiej lub państwem

członkowskim Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) lub do miejsca
leczenia lub zamieszkania w kraju, najtańszym środkiem komunikacji możliwym do
zastosowania w aktualnym stanie zdrowia, w przypadkach uzasadnionych stanem zdrowia.
Koszty leczenia, badań diagnostycznych lub transportu są finansowane z budżetu państwa.
Świadczeniobiorcy na podstawie ustawy nie przysługują:
1)

orzeczenia o zdolności do prowadzenia pojazdów mechanicznych oraz inne orzeczenia
i zaświadczenia lekarskie wydawane na życzenie świadczeniobiorcy, jeżeli nie są one
związane z dalszym leczeniem, rehabilitacją, niezdolnością do pracy, kontynuowaniem
nauki, uczestnictwem dzieci, uczniów, słuchaczy zakładów kształcenia nauczycieli
i studentów w zajęciach sportowych i w zorganizowanym wypoczynku, a także jeżeli nie
są wydawane dla celów pomocy społecznej, orzecznictwa o niepełnosprawności lub
uzyskania zasiłku pielęgnacyjnego;

wiadczenia opieki zdrowotnej niezakwalifikowane jako gwarantowane.

Koszty badania, wydania orzeczenia lub zaświadczenia, na zlecenie prokuratury albo

sądu, w związku z postępowaniem prowadzonym na podstawie odrębnych ustaw, są
pokrywane z części budżetu państwa, której dysponentem jest, odpowiednio, Minister
Sprawiedliwości, Pierwszy Prezes Sądu Najwyższego albo Prezes Naczelnego Sądu
Administracyjnego.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Koszty badania, wydania orzeczenia lub zaświadczenia, związanego z orzekaniem

o niezdolności do pracy dla celów rentowych, ustalaniem uprawnień w ramach ubezpieczeń
społecznych, są finansowane przez podmiot, na którego zlecenie zostaje przeprowadzone
badanie, wydane orzeczenie lub zaświadczenie.

wiadczeniobiorcom na podstawie ustawy nie przysługują świadczenia opieki

zdrowotnej wymienione w załączniku do ustawy, np. szczepienia ochronne nie wchodzące w
zakres obowiązkowych szczepień ochronnych,

zabiegi chirurgii plastycznej i zabiegi

kosmetyczne w przypadkach nie będących następstwem wady wrodzonej, urazu, choroby lub
następstw jej leczenia, operacje zmiany płci.

Ustawa reguluje także zasady udzielania świadczeń, stanowiąc, iż świadczenia opieki

zdrowotnej w szpitalach i świadczenia specjalistyczne w ambulatoryjnej opiece zdrowotnej są
udzielane według kolejności zgłoszenia w dniach i godzinach ich udzielania przez
ś

wiadczeniodawcę, który zawarł umowę o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej. Ustawa

w tym zakresie nakłada na świadczeniodawcę obowiązek prowadzenia list oczekujących na
ś

wiadczenia zdrowotne, określając sposób prowadzenia tych list, nadzór nad prawidłowością

wykonania powyższego obowiązku. Jednakże w stanach nagłych świadczenia opieki
zdrowotnej są udzielane świadczeniobiorcy niezwłocznie. W przypadku gdy świadczenia
opieki zdrowotnej w stanie nagłym są udzielane przez świadczeniodawcę, który nie zawarł
umowy o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej, świadczeniobiorca ma prawo do tych
ś

wiadczeń w niezbędnym zakresie. Świadczeniodawca, który nie zawarł umowy o udzielanie

wiadczeń opieki zdrowotnej, ma prawo do wynagrodzenia za świadczenie opieki zdrowotnej

udzielone świadczeniobiorcy w stanie nagłym, które uwzględnia wyłącznie uzasadnione
koszty udzielenia niezbędnych świadczeń opieki zdrowotnej.

wiadczeniobiorca ma prawo wyboru lekarza, pielęgniarki i położnej podstawowej

opieki zdrowotnej spośród lekarzy, pielęgniarek i położnych ubezpieczenia zdrowotnego nie
częściej niż dwa razy w roku kalendarzowym, a w przypadku każdej kolejnej zmiany wnosi
opłatę w wysokości 80 złotych. Nie dotyczy to przypadku zmiany miejsca zamieszkania
i sytuacji zaprzestania udzielania świadczeń opieki zdrowotnej przez wybranego lekarza,
pielęgniarkę i położną podstawowej opieki zdrowotnej oraz innych przyczyn niezależnych od
woli świadczeniobiorcy.

wiadczeniobiorca ma prawo wyboru świadczeniodawcy udzielającego ambulatoryjnych

wiadczeń

specjalistycznych,

szpitala,

lekarza

stomatologa,

spośród

tych

wiadczeniodawców, którzy zawarli umowy o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej.

wiadczeniobiorca ma prawo do świadczeń z zakresu badań diagnostycznych, w tym

medycznej diagnostyki laboratoryjnej, wykonywanych na podstawie skierowania lekarza
ubezpieczenia zdrowotnego lub felczera ubezpieczenia zdrowotnego, zakwalifikowanych jako
ś

wiadczenia gwarantowane.

Leczenie uzdrowiskowe przysługuje świadczeniobiorcy na podstawie skierowania

wystawionego przez lekarza ubezpieczenia zdrowotnego. Skierowanie wymaga potwierdzenia
przez oddział wojewódzki Funduszu właściwy ze względu na miejsce zamieszkania
ś

wiadczeniobiorcy, a jeżeli nie można ustalić miejsca jego zamieszkania – oddział

wojewódzki Funduszu właściwy dla siedziby świadczeniodawcy, który wystawił skierowanie.
Ś

wiadczeniobiorca ponosi koszty przejazdu na leczenie uzdrowiskowe i z leczenia

uzdrowiskowego oraz częściową odpłatność za koszty wyżywienia i zakwaterowania
w sanatorium uzdrowiskowym. Podmiot zobowiązany do finansowania świadczeń opieki
zdrowotnej ze środków publicznych pokrywa do wysokości określonej w umowie oddziału
wojewódzkiego Funduszu z sanatorium uzdrowiskowym różnicę kosztów wyżywienia
i zakwaterowania ubezpieczonego. Dzieci i młodzież do ukończenia lat 18, a jeżeli kształcą
się dalej – do ukończenia lat 26, dzieci niepełnosprawne w znacznym stopniu – bez

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

ograniczenia wieku, a także dzieci uprawnione do renty rodzinnej nie ponoszą odpłatności za
koszty wyżywienia i zakwaterowania w prewentorium i sanatorium uzdrowiskowym.

Ustawa reguluje także kwestię odpłatności za leki oraz prawo do bezpłatnych leków

w określonych przypadkach np. udzielanie medycznych czynności ratunkowych, opieka
w szpitalu. Ustawa nakłada na aptekę obowiązek poinformowania świadczeniobiorcy
o możliwości nabycia leku, innego niż przepisany na recepcie, o tej samej nazwie
międzynarodowej, dawce, postaci farmaceutycznej i o tym samym wskazaniu
terapeutycznym, którego cena nie przekracza limitu ceny. Nie dotyczy to sytuacji, kiedy
wystawiający receptę dokonał odpowiedniej adnotacji na druku recepty wskazującej na
niemożność dokonania zamiany przepisanego leku.

wiadczeniobiorcy, na podstawie zlecenia lekarza ubezpieczenia zdrowotnego lub

felczera ubezpieczenia zdrowotnego, przysługuje bezpłatny przejazd środkami transportu
sanitarnego, w tym lotniczego, do najbliższego zakładu opieki zdrowotnej udzielającego
ś

wiadczeń we właściwym zakresie, i z powrotem, w przypadkach:

−

konieczności podjęcia natychmiastowego leczenia w zakładzie opieki zdrowotnej;

−

wynikających z potrzeby zachowania ciągłości leczenia.
Ś

wiadczeniobiorcy, na podstawie zlecenia lekarza ubezpieczenia zdrowotnego lub

felczera ubezpieczenia zdrowotnego, przysługuje bezpłatny przejazd środkami transportu
sanitarnego

– w przypadku dysfunkcji narządu ruchu uniemożliwiającej korzystanie ze środków

transportu publicznego, w celu odbycia leczenia – do najbliższego zakładu opieki
zdrowotnej udzielającego świadczeń we właściwym zakresie, i z powrotem.
Ambulatoryjne świadczenia specjalistyczne finansowane ze środków publicznych są

udzielane na podstawie skierowania lekarza ubezpieczenia zdrowotnego. Skierowanie nie jest
wymagane do świadczeń:
1)

ginekologa i położnika;

stomatologa;

dermatologa;

wenerologa;

onkologa;

okulisty;

psychiatry;

dla osób chorych na gruźlicę;

dla osób zakażonych wirusem HIV;

10)

dla inwalidów wojennych i wojskowych, osób represjonowanych oraz kombatantów;

11)

dla cywilnych niewidomych ofiar działań wojennych;

12)

dla

osób

uzależnionych

alkoholu,

rodków

odurzających

substancji

psychotropowych – w zakresie lecznictwa odwykowego;

13)

dla uprawnionego żołnierza lub pracownika, w zakresie leczenia urazów lub chorób
nabytych podczas wykonywania zadań poza granicami państwa.
W stanach nagłych świadczenia zdrowotne, w tym prawo do leczenia szpitalnego

i rehabilitacji leczniczej, są udzielane bez wymaganego skierowania.

4.2.1.4. Organizacja i funkcjonowanie Narodowego Funduszu Zdrowia

Regulację prawną z zakresie organizacji i funkcjonowania Narodowego Funduszu

Zdrowia (NFZ) zawiera Ustawa z dnia 27.08.2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej
finansowanych

rodków

publicznych

(Dz.U.04.210.2135,

ostatnia

zmiana

Dz.U.07.180.1280, która wejdzie w życie 29.03.2008 r.), Rozporządzenie Ministra Finansów
z dnia 31.05.2005 r. w sprawie szczegółowych zasad prowadzenia gospodarki finansowej

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Narodowego Funduszu Zdrowia (Dz.U.05.104.875 ze zm.) i Rozporządzenie Prezesa Rady
Ministrów z dnia 29.09.2004 r. w sprawie nadania statutu Narodowemu Funduszowi Zdrowia
(Dz.U.04.213.2161).

Narodowy Fundusz Zdrowia jest państwową jednostką organizacyjną posiadającą

osobowość prawną. Fundusz wypełnia w polskim systemie opieki zdrowotnej funkcję
płatnika – ze środków pochodzących z obowiązkowych składek ubezpieczenia zdrowotnego,
NFZ finansuje świadczenia zdrowotne udzielane ubezpieczonym i refunduje leki. Fundusz nie
wykonuje działalności gospodarczej. Fundusz nie może być właścicielem zakładów opieki
zdrowotnej ani nie może posiadać w jakiejkolwiek formie praw własności w stosunku do
podmiotów prowadzących zakłady opieki zdrowotnej.

W skład Funduszu wchodzą:

centrala Funduszu;

oddziały wojewódzkie Funduszu, które są tworzone zgodnie z podziałem terytorialnym
państwa. W oddziałach wojewódzkich mogą być tworzone placówki terenowe na
zasadach określonych w statucie Funduszu.

Fundusz działa na podstawie ustawy i statutu.
Fundusz zarządza środkami finansowymi, które pochodzą z następujących źródeł:

−

należne składki na ubezpieczenie zdrowotne;

−

odsetki od nieopłaconych w terminie składek na ubezpieczenie zdrowotne;

−

darowizny i zapisy;

−

rodki przekazane na realizację zadań zleconych w zakresie określonym w ustawie;

−

dotacje, w tym dotacje celowe;

−

rodki uzyskane z tytułu roszczeń regresowych;

−

przychody z lokat;

−

rodki przekazane przez zakłady ubezpieczeń i Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny

na podstawie przepisów o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym
Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych;

−

rodki finansowe Funduszu mogą pochodzić również z kredytów i pożyczek.

Do zakresu działania Funduszu należy również w szczególności:

określanie jakości i dostępności oraz analiza kosztów świadczeń opieki zdrowotnej
w zakresie niezbędnym dla prawidłowego zawierania umów o udzielanie świadczeń
opieki zdrowotnej;

przeprowadzanie konkursów ofert, rokowań i zawieranie umów o udzielanie świadczeń
opieki zdrowotnej, a także monitorowanie ich realizacji i rozliczanie;

finansowanie świadczeń opieki zdrowotnej udzielanych świadczeniobiorcom innym niż
ubezpieczeni spełniającym kryterium dochodowe, o którym mowa w art. 8 ustawy z dnia
12 marca 2004 r. o pomocy społecznej,

finansowanie medycznych czynności ratunkowych świadczeniobiorcom,

finansowanie leczenia poza granicami kraju w przypadkach określonych w art. 26
ustawy,

rozliczanie z instytucjami właściwymi lub instytucjami miejsca zamieszkania
w państwach członkowskich Unii Europejskiej lub państwach członkowskich
Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) kosztów świadczeń
zdrowotnych w stosunku do osób uprawnionych do tych świadczeń na podstawie
przepisów o koordynacji;

opracowywanie, wdrażanie, realizowanie i finansowanie programów zdrowotnych;

wykonywanie zadań zleconych, w tym finansowanych przez ministra właściwego do
spraw zdrowia, w szczególności realizacja programów zdrowotnych;

monitorowanie ordynacji lekarskich;

10)

promocja zdrowia;

11)

prowadzenie Centralnego Wykazu Ubezpieczonych;

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

12)

prowadzenie wydawniczej działalności promocyjnej i informacyjnej w zakresie ochrony
zdrowia.
Organami Funduszu są:

Rada Funduszu – składa się z dziesięciu osób powoływanych przez Prezesa Rady
Ministrów;

Prezes Funduszu – powoływany przez Prezesa Rady Ministrów, spośród osób należących
do państwowego zasobu kadrowego, na wniosek ministra właściwego do spraw zdrowia,
po zasięgnięciu opinii Rady Funduszu;

rady oddziałów wojewódzkich Funduszu – złożone z dziewięciu członków będących
ubezpieczonymi zamieszkującymi na obszarze działania danego oddziału wojewódzkiego
Funduszu, powoływanymi przez sejmik województwa,

dyrektorzy oddziałów wojewódzkich Funduszu – powoływani i odwoływani przez
Prezesa Funduszu, po zasięgnięciu opinii rady oddziału wojewódzkiego Funduszu.
Do zadań Rady Funduszu należy:

kontrolowanie bieżącej działalności Funduszu we wszystkich dziedzinach jego
działalności;

uchwalanie planu pracy Funduszu na dany rok i rzeczowego planu wydatków
inwestycyjnych;

opiniowanie projektu planu finansowego na dany rok i systemu wynagradzania
pracowników Funduszu;

przyjmowanie sprawozdania z wykonania planu finansowego Funduszu oraz okresowych
i rocznych sprawozdań z działalności Funduszu;

podejmowanie uchwał w sprawach dotyczących majątku Funduszu i inwestycji
przekraczających zakres upoważnienia statutowego dla Prezesa Funduszu oraz
nabywania, zbywania i obciążania nieruchomości stanowiących własność Funduszu;

kontrola prawidłowej realizacji planu finansowego Funduszu;

dokonywanie wyboru biegłego rewidenta do badania sprawozdania finansowego
Funduszu;

wnioskowanie do Prezesa Funduszu o przeprowadzenie kontroli prawidłowości
postępowania w sprawie zawarcia umów o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej lub
ich realizacji;

wydawanie opinii w sprawie kandydata na Prezesa Funduszu lub kandydatów na jego
zastępców;

10)

wyrażanie opinii w sprawie odwołania Prezesa Funduszu lub jego zastępców;
W celu wykonania swoich obowiązków Rada może żądać od Prezesa Funduszu

sprawozdań i wyjaśnień. Rada Funduszu nie ma prawa wydawania Prezesowi Funduszu
wiążących poleceń dotyczących bieżącej działalności Funduszu.

Prezes Funduszu kieruje działalnością Funduszu i reprezentuje Fundusz na zewnątrz.

Do zakresu działania Prezesa Funduszu w szczególności należy:
1)

prowadzenie gospodarki finansowej Funduszu;

efektywne i bezpieczne zarządzanie funduszami i mieniem Funduszu, w tym
gospodarowanie rezerwą ogólną;

zaciąganie, w imieniu Funduszu, zobowiązań, w tym pożyczek i kredytów;

przygotowywanie i przedstawianie Radzie Funduszu corocznych prognoz przychodów
i kosztów;

opracowywanie projektu planu finansowego Funduszu na podstawie projektów planów
finansowych oddziałów wojewódzkich Funduszu, prognoz,

sporządzanie rocznego planu finansowego Funduszu po otrzymaniu opinii Rady
Funduszu, komisji właściwej do spraw finansów publicznych oraz komisji właściwej do
spraw zdrowia Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej;

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

sporządzanie projektu planu pracy Funduszu;

realizacja rocznego planu finansowego i planu pracy Funduszu;

sporządzanie projektu rzeczowego planu wydatków inwestycyjnych na następny rok;

10)

sporządzanie sprawozdania z wykonania planu finansowego Funduszu za dany rok oraz
niezwłocznie przedkładanie go ministrowi właściwemu do spraw finansów publicznych;

11)

sporządzanie okresowych i rocznych sprawozdań z działalności Funduszu, zawierających
w szczególności informację o dostępności do świadczeń opieki zdrowotnej
finansowanych ze środków Funduszu;

12)

nadzorowanie

rozliczeń

dokonywanych

ramach

wykonywania

przepisów

o koordynacji;

13)

sporządzanie analiz i ocen na podstawie informacji przekazanych przez oddziały
wojewódzkie Funduszu;

14)

przedstawianie Radzie Funduszu projektu systemu wynagradzania pracowników
Funduszu;

15)

pełnienie funkcji pracodawcy w rozumieniu przepisów Kodeksu pracy w stosunku do
osób zatrudnionych w centrali Funduszu;

16)

powoływanie i odwoływanie dyrektora oddziału wojewódzkiego, po zasięgnięciu opinii
rady oddziału wojewódzkiego Funduszu;

17)

odwoływanie dyrektora oddziału wojewódzkiego Funduszu na wniosek rady oddziału
wojewódzkiego Funduszu w przypadku, o którym mowa w art. 107 ust. 4;

18)

wykonywanie uchwał Rady Funduszu;

19)

przedstawianie Radzie Funduszu innych informacji o pracy Funduszu – w formie,
zakresie i terminach określonych przez Radę Funduszu;

20)

przekazywanie ministrowi właściwemu do spraw zdrowia uchwał Rady Funduszu
podlegających badaniu, w terminie 3 dni roboczych od dnia ich uchwalenia;

21)

nadzór nad realizacją zadań oddziałów wojewódzkich Funduszu;

22)

koordynowanie współpracy Funduszu z organami administracji rządowej, instytucjami
działającymi na rzecz ochrony zdrowia, instytucjami ubezpieczeń społecznych,
samorządami

zawodów

medycznych,

związkami

zawodowymi,

organizacjami

pracodawców, organizacjami świadczeniodawców oraz ubezpieczonych;

23)

przekazywanie oddziałom wojewódzkim Funduszu do realizacji programów zdrowotnych
zleconych przez właściwego ministra;

24)

ustalanie jednolitych sposobów realizacji ustawowych zadań realizowanych przez
oddziały wojewódzkie Funduszu.
Prezes Funduszu wykonuje swoje zadania przy pomocy trzech zastępców Prezesa.

W oddziałach wojewódzkich Funduszu działają rady oddziałów wojewódzkich

Funduszu o charakterze opiniodawczo-nadzorczym. Do zadań rad oddziału wojewódzkiego
Funduszu należy:
1)

opiniowanie projektu planu finansowego oddziału wojewódzkiego Funduszu;

uchwalanie planu pracy oddziału wojewódzkiego Funduszu;

opiniowanie sprawozdania z wykonania planu finansowego oddziału wojewódzkiego
Funduszu za dany rok;

monitorowanie prawidłowości postępowania w sprawie zawarcia umów o udzielanie
ś

wiadczeń opieki zdrowotnej oraz realizacji tych umów;

monitorowanie, na podstawie przekazanych przez dyrektora oddziału wojewódzkiego
informacji, sposobu wykonywania przez świadczeniodawców obowiązków;

kontrolowanie bieżącej działalności oddziału wojewódzkiego Funduszu we wszystkich
dziedzinach jego działalności;

występowanie do dyrektora oddziału wojewódzkiego z wnioskiem o wszczęcie kontroli
w trybie art. 64;

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

występowanie do dyrektora oddziału wojewódzkiego o przeprowadzenie kontroli
realizacji zawartych umów o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej;

dokonywanie okresowych analiz skarg i wniosków wnoszonych przez ubezpieczonych,
z wyłączeniem spraw podlegających nadzorowi medycznemu;

10)

występowanie do Prezesa Funduszu o przeprowadzenie kontroli oddziału wojewódzkiego
Funduszu;

11)

wydawanie opinii o kandydacie na stanowisko dyrektora oddziału wojewódzkiego
Funduszu;

12)

występowanie z wnioskiem do Prezesa Funduszu o odwoływanie dyrektora oddziału
wojewódzkiego Funduszu w określonych przypadkach.

Dyrektor oddziału wojewódzkiego Funduszu kieruje oddziałem wojewódzkim

Funduszu i reprezentuje Fundusz na zewnątrz w zakresie właściwości danego oddziału

zadań dyrektora oddziału wojewódzkiego Funduszu należy:
1)

efektywne i bezpieczne gospodarowanie środkami finansowymi oddziału wojewódzkiego
Funduszu;

przygotowanie i przedstawianie radzie oddziału wojewódzkiego Funduszu corocznych
prognoz przychodów i kosztów;

przygotowywanie projektu planu finansowego oddziału wojewódzkiego Funduszu;

sporządzanie projektu planu pracy oddziału wojewódzkiego Funduszu;

realizacja planu finansowego oddziału wojewódzkiego Funduszu i planu pracy oddziału
wojewódzkiego Funduszu;

sporządzanie sprawozdania z wykonania planu finansowego oddziału wojewódzkiego
Funduszu za dany rok;

sporządzanie okresowych i rocznych sprawozdań z działalności oddziału wojewódzkiego
Funduszu;

przeprowadzanie postępowań o zawarcie umów o udzielanie świadczeń opieki
zdrowotnej, w tym świadczeń wysokospecjalistycznych;

dokonywanie wyboru realizatorów programów zdrowotnych, w tym w imieniu danego
ministra;

10)

zawieranie i rozliczanie umów o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej, w tym
ś

wiadczeń wysokospecjalistycznych, oraz zawieranie i rozliczanie umów o realizację

programów zdrowotnych;

11)

kontrola i monitorowanie ordynacji lekarskich i realizacji umów o udzielanie świadczeń
opieki zdrowotnej;

12)

przeprowadzanie kontroli świadczeniodawców i aptek;

13)

monitorowanie celowości, udzielanych w ramach umów, świadczeń opieki zdrowotnej;

14)

pełnienie funkcji pracodawcy w rozumieniu przepisów Kodeksu pracy w stosunku do
osób zatrudnionych w oddziale wojewódzkim Funduszu;

15)

wydawanie indywidualnych decyzji w sprawach ubezpieczenia zdrowotnego;

16)

udzielanie, na żądanie Prezesa Funduszu lub rady oddziału wojewódzkiego Funduszu,
informacji o bieżącej działalności oddziału wojewódzkiego;

17)

przeprowadzanie postępowań o zawarcie umów z dysponentami zespołów ratownictwa
medycznego na wykonywanie medycznych czynności ratunkowych, zawieranie,
rozliczenie i kontrola realizacji tych umów, na podstawie ustawy z dnia 8 września 2006
r. o Państwowym Ratownictwie Medycznym;

18)

zawieranie umów dobrowolnego ubezpieczenia zdrowotnego.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.2.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

Co rozumiesz pod pojęciem polityka zdrowotna?

Jakie znaczenie ma realizacja polityki zdrowotnej?

Jakie są zasady podlegania ubezpieczeniu zdrowotnemu?

Jaka jest rola ubezpieczenia zdrowotnego?

Jakie podmioty podlegają ubezpieczeniu zdrowotnemu?

Jakie są organy NFZ?

Jakie są zadania poszczególnych organów NFZ?

Jakie są systemy finansowania opieki zdrowotnej?

Jaki system finansowania opieki zdrowotnej obowiązuje w Polsce i na czym on polega?

10.

Jaki jest zakres gwarantowanych świadczeń zdrowotnych?

4.2.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Sporządź własny program zdrowia, którego celem jest ograniczenie liczby osób palących

papierosy. Przedstaw instytucje mogące wpływać na realizację tego programu oraz założenia
jego realizacji.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

odszukać w materiałach dydaktycznych uwagi na temat polityki zdrowotnej,

przeanalizować cel wyznaczony w ćwiczeniu,

przeprowadzić dyskusję w grupie na temat środków prowadzących do realizacji tego
celu,

zapisać wnioski z przeprowadzonej dyskusji,

sporządzić na piśmie program w oparciu o zebrane wnioski

rodki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia,

−

kartki, flamastry.

−

literatura zgodna z punktem 6 poradnika.

Ćwiczenie 2

Odszukaj w akcie prawnym i podaj podstawę prawną (artykuł) ubezpieczenia

pracowników, studentów, bezrobotnych, duchownych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

odszukać w materiałach dydaktycznych uwagi na temat ubezpieczenia zdrowotnego,

odszukać w internetowej bazie aktów prawnych, np. www.sejm.gov.pl potrzebny akt
prawny – ustawę z dnia 27.08.2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych
ze środków publicznych,

zapoznać się z treścią aktu prawnego w niezbędnym do wykonania ćwiczenia zakresie,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

podać treść przepisów (z podaniem numeru artykułu) stanowiących podstawę obowiązku
ubezpieczeniowego dla podanych grup – pracowników, studentów, bezrobotnych,
duchownych,

zapisać rozwiązanie ćwiczenia.

rodki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia,

−

komputer, internet,

−

kartki, flamastry,

−

literatura zgodna z punktem 6 poradnika.

Ćwiczenie 3

Przedstaw organy i zadania Narodowego Funduszu Zdrowia podając podstawę prawną.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

odszukać w materiałach dydaktycznych uwagi na temat organizacji NFZ,

odszukać w internetowej bazie aktów prawnych np. www.sejm.gov.pl potrzebny akt
prawny – ustawę z dnia 27.08.2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych
ze środków publicznych,

zapoznać się z treścią aktu prawnego w niezbędnym do wykonania ćwiczenia zakresie,

podać treść przepisów (z podaniem numeru artykułu) stanowiących podstawę działania,
zakres kompetencji poszczególnych organów NFZ,

zapisać rozwiązanie ćwiczenia.

rodki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia,

−

komputer, internet,

−

kartki, flamastry.

−

literatura zgodna z punktem 6 poradnika.

4.2.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

wyjaśnić pojęcie polityka zdrowotna?

ocenić znaczenie polityki zdrowotnej?

wskazać

podstawę

prawną

ubezpieczenia

zdrowotnego

dla

poszczególnych grup ubezpieczonych?

wskazać podstawę prawną zakresu kompetencji organów NFZ?

wymienić organy NFZ?

wymienić przykładowe świadczenia zdrowotne gwarantowane przez
NFZ?

scharakteryzować system finansowania opieki zdrowotnej w Polsce?

przedstawić zasady udzielania świadczeń zdrowotnych?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.3. Organizacja i funkcjonowanie jednostek udzielających

świadczenia zdrowotne

4.3.1. Materiał nauczania

4.3.1.1. Podstawy prawne funkcjonowania zakładów opieki zdrowotnej

Prawną regulację organizacji i funkcjonowania zakładów opieki zdrowotnej zawiera

Ustawa z dnia 30.08.1991 r. o zakładach opieki zdrowotnej (Dz.U.91.91.408, tekst jednolity
Dz.U.07.14.89 ze zm., opracowanie uwzględnia zmiany, które wchodzą w życie 1.02.2008 r.).
Artykuł 1 ustawy zawiera legalną definicję zakładu opieki zdrowotnej stanowiąc, iż zakład
opieki zdrowotnej (zoz) jest wyodrębnionym organizacyjnie zespołem osób i środków
majątkowych utworzonym i utrzymywanym w celu udzielania świadczeń zdrowotnych
i promocji zdrowia.

Zakładem opieki zdrowotnej jest:

szpital, zakład opiekuńczo-leczniczy, zakład pielęgnacyjno-opiekuńczy, sanatorium,
prewentorium, hospicjum stacjonarne, inny niewymieniony z nazwy zakład przeznaczony
dla osób, których stan zdrowia wymaga udzielania całodobowych lub całodziennych
ś

wiadczeń zdrowotnych w odpowiednio urządzonym, stałym pomieszczeniu;

przychodnia, ośrodek zdrowia, poradnia, ambulatorium;

pogotowie ratunkowe;

medyczne laboratorium diagnostyczne;

pracownia protetyki stomatologicznej i ortodoncji;

zakład rehabilitacji leczniczej;

łobek;

ambulatorium lub ambulatorium z izbą chorych jednostki wojskowej, Policji, Straży
Granicznej, Państwowej Straży Pożarnej, Biura Ochrony Rządu, Agencji Bezpieczeństwa
Wewnętrznego oraz jednostki organizacyjnej Służby Więziennej;

stacja sanitarno-epidemiologiczna;

10)

wojskowy ośrodek medycyny prewencyjnej;

11)

jednostka organizacyjna publicznej służby krwi;

12)

inny zakład spełniający warunki określone w ustawie.

Zakład opieki zdrowotnej może być odrębną jednostką organizacyjną, częścią innej

jednostki organizacyjnej lub jednostką organizacyjną podległą innej jednostce organizacyjnej.

Zakład opieki zdrowotnej może być utworzony przez:

ministra lub centralny organ administracji rządowej,

wojewodę,

jednostkę samorządu terytorialnego,

publiczną uczelnię medyczną lub publiczną uczelnię prowadzącą działalność
dydaktyczną i badawczą w dziedzinie nauk medycznych,

Centrum Medyczne Kształcenia Podyplomowego,

kościół lub związek wyznaniowy,

pracodawcę (chodzi o organy wymienione w pkt 1–3, tworzące zakład opieki zdrowotnej
w celu udzielania świadczeń zdrowotnych swoim pracownikom),

fundację, związek zawodowy, samorząd zawodowy lub stowarzyszenie,

inną krajową albo zagraniczną osobę prawną lub osobę fizyczną,

10)

spółkę nie mającą osobowości prawnej (czyli spółkę jawną, partnerską, komandytową
i komandytowo-akcyjną).

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

ZOZ może rozpocząć działalność dopiero po uzyskaniu wpisu do rejestru, który jest

jawny i dostępny do wglądu dla osób trzecich. Rejestr zakładów opieki zdrowotnej mających
siedzibę na obszarze województwa prowadzi wojewoda, z tym że rejestr zakładów opieki
zdrowotnej, utworzonych przez ministra lub centralny organ administracji rządowej prowadzi
Minister Zdrowia i Opieki Społecznej.

Ustrój zakładu opieki zdrowotnej oraz inne sprawy dotyczące jego funkcjonowania,

nieuregulowane w ustawie, określa statut nadawany co do zasady przez podmiot, który
utworzył zakład. W statucie zakładu opieki zdrowotnej określa się w szczególności:

nazwę zakładu odpowiadającą zakresowi udzielanych świadczeń;

cele i zadania zakładu;

siedzibę i obszar działania;

rodzaje i zakres udzielanych świadczeń zdrowotnych;

organy zakładu i strukturę organizacyjną;

formę gospodarki finansowej.

Ze względu na podmiot, który utworzył zakład opieki zdrowotnej i związaną z tym formę

własności (własność prywatna = niepubliczna lub publiczna) wyróżniamy:

publiczne zakłady opieki zdrowotnej – są nimi zakłady opieki zdrowotnej
utworzone przez ministra lub centralny organ administracji rządowej, wojewodę,
jednostkę samorządu terytorialnego, publiczną uczelnię medyczną lub publiczną
uczelnię prowadzącą działalność dydaktyczną i badawczą w dziedzinie nauk
medycznych, Centrum Medyczne Kształcenia Podyplomowego,

niepubliczne zakłady opieki zdrowotnej – są nimi zakłady opieki zdrowotnej
utworzone przez kościół lub związek wyznaniowy, pracodawcę, fundację, związek
zawodowy, samorząd zawodowy lub stowarzyszenie, inną krajową albo zagraniczną
osobę prawną lub osobę fizyczną, spółkę nie mającą osobowości prawnej.

Publiczny zakład opieki zdrowotnej może być prowadzony w formie:

samodzielnego zakładu opieki zdrowotnej,

jednostki budżetowej lub zakładu budżetowego, jeżeli prowadzenie zakładu w formie
samodzielnego zakładu opieki zdrowotnej jest niecelowe lub przedwczesne.

Samodzielny zakład opieki zdrowotnej

−

pokrywa z posiadanych środków i uzyskiwanych przychodów koszty działalności
i zobowiązań,

−

podlega obowiązkowi rejestracji w Krajowym Rejestrze Sądowym. Z chwilą wpisania do
rejestru uzyskuje osobowość prawną,

−

gospodaruje samodzielnie przekazanymi w nieodpłatne użytkowanie nieruchomościami
i majątkiem Skarbu Państwa lub komunalnym oraz majątkiem własnym (otrzymanym
i zakupionym),

−

podstawą gospodarki jest plan finansowy, ustalany przez kierownika zakładu,

−

może uzyskiwać środki finansowe:

•

z odpłatnych świadczeń zdrowotnych udzielanych na podstawie umowy,

•

na realizację programów zdrowotnych w rozumieniu przepisów o świadczeniach
opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych i programu Zintegrowane
Ratownictwo Medyczne, w tym na niezbędne do ich wykonania wydatki
inwestycyjne lub zakup specjalistycznych wyrobów medycznych, na podstawie
umowy i w zakresie w niej określonym,

•

z wydzielonej działalności gospodarczej innej niż wymieniona w pkt 1 i 2, jeżeli
statut zakładu przewiduje prowadzenie takiej działalności,

•

z darowizn, zapisów, spadków oraz ofiarności publicznej, także pochodzenia
zagranicznego,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

może otrzymywać dotacje budżetowe,

−

decyduje sam o podziale zysku, z tym że w przypadku wzrostu kwoty zobowiązania
Narodowego Funduszu Zdrowia w stosunku do kwoty wynikającej z poprzedniej umowy
o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej dotyczącej tego samego rodzaju lub zakresu
ś

wiadczeń opieki zdrowotnej, kierownik samodzielnego publicznego zakładu opieki

zdrowotnej jest obowiązany do przeznaczenia nie mniej niż 40% kwoty, o którą wzrosło
zobowiązanie, na wzrost wynagrodzeń osób zatrudnionych w tym zakładzie,

−

pokrywa we własnym zakresie ujemny wynik finansowy,

−

wartość jego majątku określają:

•

fundusz założycielski (stanowi wartość wydzielonej zakładowi części mienia
państwowego lub komunalnego lub mienia publicznej uczelni medycznej albo
publicznej uczelni prowadzącej działalność dydaktyczną i badawczą w dziedzinie
nauk medycznych),

•

fundusz zakładu (stanowi wartość majątku zakładu po odliczeniu funduszu
założycielskiego).

Zakład opieki zdrowotnej prowadzony w formie jednostki budżetowej lub zakładu

budżetowego

−

prowadzi gospodarkę finansową na zasadach określonych w prawie budżetowym,

−

gospodaruje przekazaną w zarząd częścią mienia państwowego lub komunalnego oraz
przydzielonymi środkami finansowymi, kierując się efektywnością ich wykorzystania, na
zasadach określonych w prawie budżetowym,

−

pozostawia w swojej dyspozycji:
1)

70% środków budżetowych nie wykorzystanych w danym roku, jeżeli jest
prowadzony w formie jednostki budżetowej,

70% wpłaty przeznaczonej dla budżetu, jeżeli jest prowadzony w formie zakładu
budżetowego.

Jednostkami budżetowymi są takie jednostki organizacyjne sektora finansów

publicznych, które pokrywają swoje wydatki bezpośrednio z budżetu, a pobrane dochody
odprowadzają na rachunek odpowiednio dochodów budżetu państwa albo budżetu jednostki
samorządu terytorialnego.

Zakładami budżetowymi są takie jednostki organizacyjne sektora finansów

publicznych, które odpłatnie wykonują wyodrębnione zadania i pokrywają koszty swojej
działalności z przychodów własnych.

Zarządzanie publicznym zakładem opieki zdrowotnej
Odpowiedzialność za zarządzanie publicznym zakładem opieki zdrowotnej ponosi

kierownik zakładu (dyrektor zakładu społecznej służby zdrowia, dyrektor zakładu
społecznego służby zdrowia, dyrektor zakładu opieki zdrowotnej).
Kierownik publicznego zakładu opieki zdrowotnej kieruje zakładem i reprezentuje go na
zewnątrz. Kierownik zakładu jest przełożonym pracowników zakładu.

Przy publicznym zakładzie opieki zdrowotnej działa rada społeczna, która jest organem

inicjującym i opiniodawczym podmiotu, który utworzył zakład, oraz organem doradczym
kierownika publicznego zakładu opieki zdrowotnej. Od uchwały rady społecznej
kierownikowi publicznego zakładu opieki zdrowotnej przysługuje odwołanie do podmiotu,
który utworzył zakład.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Do zadań rady społecznej należy:

przedstawianie podmiotowi, który utworzył publiczny zakład opieki zdrowotnej,
wniosków i opinii w sprawach:
a)

zmiany lub rozwiązania umowy o udzielenie publicznego zamówienia na
ś

wiadczenia zdrowotne,

zbycia środka trwałego oraz zakupu lub przyjęcia darowizny nowej aparatury
i sprzętu medycznego,

związanych z przekształceniem lub likwidacją zakładu, jego przebudową,
rozszerzeniem lub ograniczeniem działalności,

przyznawania kierownikowi zakładu nagród,

rozwiązania stosunku pracy lub umowy cywilnoprawnej o zarządzanie publicznym
zakładem opieki zdrowotnej z kierownikiem zakładu,

przedstawianie kierownikowi publicznego zakładu opieki zdrowotnej wniosków i opinii
w sprawach:
a) planu finansowego i inwestycyjnego,
b) rocznego sprawozdania z realizacji planu inwestycyjnego i finansowego,
c) kredytów bankowych lub dotacji,
d) podziału zysku,

uchwalanie regulaminu swojej działalności oraz przedkładanie regulaminu do
zatwierdzenia podmiotowi, który utworzył zakład,

zatwierdzanie regulaminu porządkowego publicznego zakładu opieki zdrowotnej,

dokonywanie okresowych analiz skarg i wniosków wnoszonych przez osoby korzystające
ze świadczeń zakładu, z wyłączeniem spraw podlegających nadzorowi medycznemu,

przedstawianie wniosków organowi finansującemu określony zakres działalności,
w którego imieniu rada społeczna wykonuje swoje zadania,

wykonywanie innych zadań określonych w ustawie i statucie publicznego zakładu opieki
zdrowotnej.

Wybrane przepisy dotyczące zakładów opieki zdrowotnej:

Art. 20 Szpital zapewnia przyjętemu pacjentowi: świadczenia zdrowotne, środki
farmaceutyczne i materiały medyczne, pomieszczenie i wyżywienie odpowiednie do stanu
zdrowia. W razie pogorszenia się stanu zdrowia chorego powodującego zagrożenie życia lub
w razie jego śmierci, szpital jest obowiązany niezwłocznie zawiadomić wskazaną przez
chorego osobę lub instytucję, przedstawiciela ustawowego albo opiekuna faktycznego.
Art. 22 Wypisanie ze szpitala, jeżeli przepisy szczególne nie stanowią inaczej, następuje:
1)

gdy stan zdrowia nie wymaga dalszego leczenia w szpitalu,

na żądanie osoby przebywającej w szpitalu lub jej przedstawiciela ustawowego,

gdy osoba przebywająca w szpitalu w sposób rażący narusza regulamin porządkowy,
a nie zachodzi obawa, że odmowa lub zaprzestanie udzielania świadczeń może
spowodować bezpośrednie niebezpieczeństwo dla jej życia lub zdrowia albo życia lub
zdrowia innych osób.
Jeżeli przedstawiciel ustawowy żąda wypisania ze szpitala osoby, której stan zdrowia

wymaga leczenia w szpitalu, kierownik zakładu opieki zdrowotnej lub lekarz przez niego
upoważniony może odmówić wypisania do czasu wydania w tej sprawie orzeczenia przez
właściwy ze względu na siedzibę zakładu sąd opiekuńczy, chyba że przepisy szczególne
stanowią inaczej. Właściwy sąd opiekuńczy zawiadamiany jest niezwłocznie o odmowie
wypisania ze szpitala i przyczynach odmowy.

Osoba występująca o wypisanie ze szpitala na własne żądanie jest informowana przez

lekarza o możliwych następstwach zaprzestania leczenia w szpitalu. Osoba ta składa pisemne
oświadczenie o wypisaniu ze szpitala na własne żądanie. W przypadku braku takiego

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

oświadczenia lekarz sporządza adnotację w dokumentacji medycznej.Art. 23 Jeżeli
przedstawiciel ustawowy lub opiekun faktyczny nie odbiera małoletniego lub osoby
niezdolnej do samodzielnej egzystencji ze szpitala będącego publicznym zakładem opieki
zdrowotnej w wyznaczonym terminie, szpital zawiadamia o tym niezwłocznie organ gminy
właściwej ze względu na miejsce zamieszkania lub pobytu tej osoby oraz organizuje na koszt
gminy przewiezienie do miejsca zamieszkania. Pacjent, którego stan zdrowia nie wymaga
dalszego leczenia szpitalnego, ponosi koszty pobytu w szpitalu począwszy od terminu
określonego przez kierownika zakładu opieki zdrowotnej niezależnie od uprawnień do
bezpłatnych świadczeń określonych w przepisach odrębnych.
Art. 24.
1. Zwłoki

osoby,

która

zmarła

szpitalu,

mogą

być

poddane

sekcji,

w szczególności, gdy zgon tej osoby nastąpi przed upływem 12 godzin od przyjęcia do
szpitala, z zastrzeżeniem ust. 3.

2. Kierownik zakładu, a jeżeli kierownik nie jest lekarzem, to upoważniony przez niego

lekarz, na wniosek właściwego ordynatora lub, w razie potrzeby, po zasięgnięciu jego
opinii, zarządza dokonanie lub zaniechanie sekcji.

3. Zwłoki osoby, która zmarła w szpitalu, nie są poddawane sekcji, jeżeli przedstawiciel

ustawowy tej osoby wyraził sprzeciw lub uczyniła to osoba za życia.

4. O zaniechaniu sekcji zwłok z przyczyny określonej w ust. 3 sporządza się adnotację

w dokumentacji medycznej i załącza sprzeciw, o którym mowa w ust. 3.

5. Przepisów ust. 1–4 nie stosuje się w przypadkach:

określonych w Kodeksie postępowania karnego;

gdy przyczyny zgonu nie można ustalić w sposób jednoznaczny;

określonych w przepisach o chorobach zakaźnych i zakażeniach.

6. W dokumentacji medycznej osoby, która zmarła w szpitalu, sporządza się adnotację

o dokonaniu lub zaniechaniu sekcji zwłok, z odpowiednim uzasadnieniem.

Art. 25 Dokonanie sekcji zwłok nie może nastąpić wcześniej niż po upływie 12 godzin od
stwierdzenia zgonu. Jeżeli zachodzi potrzeba pobrania ze zwłok komórek, tkanek lub
narządów, kierownik zakładu, a jeżeli kierownik nie jest lekarzem, to upoważniony przez
niego lekarz, może zadecydować o dokonaniu sekcji zwłok przed upływem 12 godzin, przy
zachowaniu zasad i trybu przewidzianych w przepisach o pobieraniu i przeszczepianiu
komórek, tkanek i narządów.
Art. 25a W razie śmierci pacjenta w szpitalu, szpital ma obowiązek należycie przygotować
jego zwłoki, w celu ich wydania osobom uprawnionym do pochowania.
Art. 27. 1. Przychodnia, ośrodek zdrowia i poradnia udzielają świadczeń zdrowotnych, które
mogą obejmować swoim zakresem świadczenia podstawowej i specjalistycznej opieki
zdrowotnej, w warunkach ambulatoryjnych lub domowych, w miejscu zamieszkania lub
pobytu osoby potrzebującej tych świadczeń.
Art. 28 Pogotowie ratunkowe udziela świadczeń zdrowotnych w razie wypadku, urazu,
porodu, nagłego zachorowania lub nagłego pogorszenia stanu zdrowia, powodujących
zagrożenie życia. Pogotowie ratunkowe może udzielać świadczeń zdrowotnych w ramach
systemu Państwowego Ratownictwa Medycznego jako zespół ratownictwa medycznego lub
lotniczy zespół ratownictwa medycznego na zasadach określonych w ustawie z dnia
8 września 2006 r. o Państwowym Ratownictwie Medycznym (Dz.U. Nr 191, poz. 1410).
Art. 29 Medyczne laboratorium diagnostyczne udziela świadczeń zdrowotnych, które
obejmują swoim zakresem badania diagnostyczne, w tym analizy wykonywane w celu
rozpoznania stanu zdrowia i ustalenia dalszego postępowania leczniczego. Świadczenia te
w publicznych zakładach opieki zdrowotnej udzielane są na podstawie skierowania lekarza
lub lekarza dentysty albo osoby posiadającej wymagane kwalifikacje na podstawie odrębnych
przepisów.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Art. 30. Pracownia protetyki stomatologicznej i ortodoncji udziela świadczeń zdrowotnych,
które obejmują swoim zakresem wykonywanie i naprawę protez i innych przedmiotów
protetycznych oraz ortodontycznych. Świadczenia te udzielane są na podstawie skierowania
lekarza dentysty.
Art. 32. Zakład rehabilitacji leczniczej udziela świadczeń zdrowotnych, polegających na
interdyscyplinarnych, kompleksowych działaniach usprawniających, które służą zachowaniu,
przywracaniu i poprawie zdrowia. Świadczenia te udzielane są na podstawie skierowania
lekarza.
Art. 32b. śłobek udziela świadczeń zdrowotnych, które obejmują swoim zakresem działania
profilaktyczne i opiekę nad dzieckiem w wieku do 3 lat.
Art. 32c. 1. Zakład opiekuńczo-leczniczy udziela całodobowych świadczeń zdrowotnych,
które obejmują swoim zakresem pielęgnację i rehabilitację osób nie wymagających
hospitalizacji, oraz zapewnia im środki farmaceutyczne i materiały medyczne, pomieszczenie
i wyżywienie odpowiednie do stanu zdrowia, a także opiekę w czasie organizowanych zajęć
kulturalno-rekreacyjnych. Osobom ubezpieczonym i innym osobom uprawnionym do
bezpłatnych świadczeń zdrowotnych na podstawie odrębnych przepisów, przebywającym
w zakładzie opiekuńczo-leczniczym będącym publicznym zakładem opieki zdrowotnej,
zakład ten zapewnia środki farmaceutyczne i materiały medyczne na zlecenie lekarza zakładu.
Art. 32d. Zakład pielęgnacyjno-opiekuńczy udziela całodobowych świadczeń zdrowotnych,
które obejmują swoim zakresem pielęgnację, opiekę i rehabilitację osób nie wymagających
hospitalizacji, oraz zapewnia im kontynuację leczenia farmakologicznego, pomieszczenie
i wyżywienie odpowiednie do stanu zdrowia, a także prowadzi edukację zdrowotną tych osób
i członków ich rodzin.

4.3.1.2. Pojęcie świadczenia zdrowotnego i zasady udzielania

Ustawa z dnia 30.08.1991 r. o zakładach opieki zdrowotnej (Dz.U.91.91.408, tekst

jednolity Dz.U.07.14.89 ze zm., opracowanie uwzględnia zmiany, które wchodzą w życie
1.02.2008 r.) definiuje pojęcie świadczenia zdrowotnego stanowiąc, iż świadczeniem
zdrowotnym są działania służące zachowaniu, ratowaniu, przywracaniu i poprawie zdrowia
oraz inne działania medyczne wynikające z procesu leczenia lub przepisów odrębnych
regulujących zasady ich wykonywania, w szczególności związane z:
1) badaniem i poradą lekarską,
2) leczeniem,
3) badaniem i terapią psychologiczną,
4) rehabilitacją leczniczą,
5) opieką nad kobietą ciężarną i jej płodem, porodem, połogiem oraz nad noworodkiem,
6) opieką nad zdrowym dzieckiem,
7) badaniem diagnostycznym, w tym z analityką medyczną,
8) pielęgnacją chorych,
9) pielęgnacją niepełnosprawnych i opieką nad nimi,
10) opieką paliatywno-hospicyjną,
11)

orzekaniem i opiniowaniem o stanie zdrowia,

12)

zapobieganiem powstawaniu urazów i chorób poprzez działania profilaktyczne oraz
szczepienia ochronne,

13)

czynnościami technicznymi z zakresu protetyki i ortodoncji,

14)

czynnościami z zakresu zaopatrzenia w przedmioty ortopedyczne i środki pomocnicze.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Świadczenia zdrowotne mogą być udzielane przez zakłady opieki zdrowotnej oraz

przez osoby fizyczne wykonujące zawód medyczny lub przez grupową praktykę lekarską,
grupową praktykę pielęgniarek, położnych na zasadach określonych w odrębnych przepisach.
ZOZ udziela świadczeń zdrowotnych bezpłatnie, za częściową odpłatnością lub odpłatnie na
zasadach określonych w ustawie, w przepisach odrębnych lub w umowie cywilnoprawnej.
ś

adne okoliczności nie mogą stanowić podstawy do odmowy udzielenia świadczenia

zdrowotnego, jeżeli osoba zgłaszająca się do zakładu opieki zdrowotnej potrzebuje
natychmiastowego udzielenia świadczeń zdrowotnych ze względu na zagrożenie życia lub
zdrowia.

Organizację i porządek procesu udzielania świadczeń zdrowotnych w ZOZ określa

regulamin porządkowy zakładu opieki zdrowotnej. Regulamin porządkowy ZOZ powinien
określać w szczególności:
1)

przebieg procesu udzielania świadczeń zdrowotnych z zapewnieniem właściwej
dostępności i jakości tych świadczeń w jednostkach organizacyjnych zakładu opieki
zdrowotnej;

organizację i zadania poszczególnych jednostek organizacyjnych zakładu opieki
zdrowotnej, w tym zakresy czynności pracowników oraz warunki współdziałania między
tymi jednostkami dla zapewnienia sprawności funkcjonowania zakładu opieki zdrowotnej
pod względem leczniczym, administracyjnym i gospodarczym;

warunki współdziałania z innymi zakładami opieki zdrowotnej w zakresie zapewnienia
prawidłowości diagnostyki, leczenia pacjentów i ciągłości postępowania;

prawa i obowiązki pacjenta;

obowiązki zakładu opieki zdrowotnej w razie śmierci pacjenta.
ZOZ może podawać do wiadomości publicznej informacje o zakresie i rodzajach

udzielanych świadczeń zdrowotnych. Treść i forma tych informacji nie mogą mieć cech
reklamy.

Publiczny zakład opieki zdrowotnej udziela świadczeń zdrowotnych finansowanych ze

rodków publicznych osobom ubezpieczonym oraz innym osobom, uprawnionym do tych

wiadczeń na podstawie odrębnych przepisów, nieodpłatnie, za częściową odpłatnością lub

całkowitą odpłatnością.
Organy tworzące publiczne zakłady opieki zdrowotnej (minister, centralny organ
administracji rządowej, wojewoda, jednostka samorządu terytorialnego) lub samodzielne
zakłady opieki zdrowotnej mogą udzielać zamówienia na świadczenia zdrowotne:
1)

niepublicznemu zakładowi opieki zdrowotnej, w zakresie zadań określonych w statucie
tego zakładu,

osobie wykonującej zawód medyczny w ramach indywidualnej praktyki lub
indywidualnej specjalistycznej praktyki na zasadach określonych w odrębnych
przepisach,

grupowej praktyce lekarskiej i grupowej praktyce pielęgniarek, położnych prowadzącym
działalność na zasadach określonych w przepisach odrębnych,

osobie legitymującej się nabyciem fachowych kwalifikacji do udzielania świadczeń
zdrowotnych w określonym zakresie lub w określonej dziedzinie medycyny, która
dysponuje lokalem oraz aparaturą i sprzętem medycznym, odpowiadającymi
wymaganiom przewidzianym dla zakładów opieki zdrowotnej, oraz spełnia warunki
określone w przepisach o działalności gospodarczej.
Wyżej wymienione podmioty przyjmując zamówienie zobowiązują się do wykonania

zadań publicznego zakładu opieki zdrowotnej w zakresie udzielonego zamówienia i na
zasadach określonych w umowie, a udzielający zamówienie do zapłacenia ze środków
publicznych za wykonanie zamówienia. Przyjmujący zamówienie nie może wykonywać

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

udzielonego zamówienia przez osobę trzecią, chyba że umowa o udzielenie zamówienia
stanowi inaczej. Odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną przy udzielaniu świadczeń
w zakresie udzielonego zamówienia ponoszą solidarnie udzielający zamówienie
i przyjmujący zamówienie. Umowę o udzielenie zamówienia zawiera się na czas udzielania
określonych świadczeń zdrowotnych lub na czas określony, na podstawie wyników
przeprowadzonego konkursu ofert na udzielenie zamówienia. Umowa o udzielenie
zamówienia zawarta zostaje z chwilą podpisania jej przez obie strony. Wymaga ona formy
pisemnej pod rygorem nieważności. Umowa ulega rozwiązaniu:

−

z upływem czasu, na który była zawarta,

−

z dniem zakończenia udzielania określonych świadczeń zdrowotnych,

−

wskutek oświadczenia jednej ze stron, z zachowaniem okresu wypowiedzenia,
w przypadku gdy druga strona rażąco narusza istotne postanowienia umowy.
Szczegółową regulację dotyczącą umowy o udzielanie zamówienia na świadczenia

zdrowotne zawiera Rozporządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia
13.07.1998 r. w sprawie umowy o udzielenie zamówienia na świadczenia zdrowotne
(Dz.U.98.93.592).

Rejestr usług medycznych. Świadczenia zdrowotne i związane z ich udzielaniem usługi,

zwane „usługami medycznymi”, udzielane w publicznych zakładach opieki zdrowotnej oraz
przez

podmioty

udzielające

wiadczeń

zdrowotnych,

podlegają

rejestrowaniu

i monitorowaniu w systemie ewidencyjno-informatycznym, zwanym „rejestrem usług
medycznych”. W tym celu tworzy się jednostki organizacyjne:
1.

centralny rejestr usług medycznych – prowadzony przez ministra właściwego do spraw
zdrowia;

wojewódzki rejestr usług medycznych – prowadzony przez wojewodę;

terenowe rejestry usług medycznych – prowadzone przez jednostki organizacyjne, które
wskazuje i których obszar działania określa wojewoda.

Jednostki udzielające świadczeń zdrowotnych obowiązane są dokumentować udzielenie
usługi medycznej w książeczce usług medycznych lub kuponie wolnym. Książeczka usług
medycznych nie zastępuje dokumentu uprawniającego do bezpłatnej opieki zdrowotnej przy
korzystaniu z usług publicznych zakładów opieki zdrowotnej. W rejestrach usług
medycznych, zamieszcza się wykaz osób objętych rejestrem, podmiotów udzielających usługi
medyczne oraz wykaz osób zlecających te usługi.

4.3.1.3. Rodzaje i funkcje kontraktów. Kontrakty na usługi medyczne

Regulację prawną kontraktów na usługi medyczne zawiera Ustawa z dnia 27.08.2004 r.

o świadczeniach

opieki

zdrowotnej

finansowanych

rodków

publicznych

(Dz.U.04.210.2135 ze zm., ostatnia zmiana Dz.U.07.180.1280, która wchodzi w życie
29.03.2008 r.) oraz do dnia 29.03.2008 r. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 6.10.2005 r.
w sprawie ogólnych warunków umów o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej
(Dz.U.05.197.1643). Po dniu 29.03.2008 r.

Prezes Funduszu będzie przygotowywać projekt

ogólnych warunków umów o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej zawierający
w szczególności rodzaje świadczeń opieki zdrowotnej, sposób wyceny, sposób finansowania
oraz warunki ich udzielania.

wiadczenia opieki zdrowotnej finansowane ze środków publicznych są udzielane

w zakresie i na zasadach określonych w ustawie. Podmiotami zobowiązanymi do
finansowania świadczeń opieki zdrowotnej ze środków publicznych są: właściwi ministrowie
oraz Narodowy Fundusz Zdrowia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

NFZ zawiera z podmiotami, które chcą świadczyć usługi medyczne osobom

uprawnionym, umowy o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej (nazywane kontraktami
na usługi medyczne). Na podstawie zawartych umów, świadczeniodawcy (mogą nimi być
publiczne zakłady opieki zdrowotnej, niepubliczne zakłady opieki zdrowotnej, także
prowadzący indywidualną lub grupową praktykę – lekarz, pielęgniarka, położna oraz inna
osoba

wykonująca

zawód

medyczny

lub

psycholog)

udzielają

podmiotom

(świadczeniobiorcom) świadczeń opieki zdrowotnej, za które płaci NFZ.
Należy przypomnieć, iż oprócz umów o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej zawieranych
z NFZ istnieją także umowy o udzielanie zamówienia na świadczenia zdrowotne (art. 35
ustawy o zakładach opieki zdrowotnej omówiony w rozdziale 4.3.1.2. Pojęcie świadczenia
zdrowotnego i zasady ich udzielania).

Stronami umowy o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej są: świadczeniodawca oraz

NFZ (co do zasady w imieniu Funduszu występuje dyrektor oddziału wojewódzkiego
Funduszu). Nie można zawrzeć umowy o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej z lekarzem,
pielęgniarką, położną, inną osobą wykonującą zawód medyczny lub psychologiem, jeżeli
udzielają oni świadczeń opieki zdrowotnej u świadczeniodawcy, który zawarł umowę
o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej z Funduszem. Świadczeniodawcy mogą zlecać
podwykonawcom udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej w ramach umowy o udzielanie
ś

wiadczeń opieki zdrowotnej zawartej z Funduszem, jeżeli umowa tak stanowi.

Umowa o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej może być zawarta wyłącznie ze

wiadczeniodawcą, który został wybrany do udzielania świadczeń opieki zdrowotnej na

zasadach określonych w ustawie.

Prezes Funduszu określa:

przedmiot postępowania w sprawie zawarcia umowy o udzielanie świadczeń opieki
zdrowotnej;

kryteria oceny ofert;

warunki wymagane od świadczeniodawców.

Kryteria oceny ofert i warunki wymagane od świadczeniodawców są jawne i nie

podlegają zmianie w toku postępowania.

Zawieranie przez Fundusz umów o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej, z wyjątkiem

umów ze świadczeniodawcami udzielającymi świadczeń w zakresie podstawowej opieki
zdrowotnej (w tym wypadku zawiera się umowę ze świadczeniodawcą spełniającym warunki
do zawarcia umowy określone przez Prezesa Funduszu) odbywa się po przeprowadzeniu
postępowania w trybie:
1)

konkursu ofert albo

rokowań.

W celu przeprowadzenia postępowania w sprawie zawarcia umowy o udzielanie

wiadczeń opieki zdrowotnej w trybie konkursu ofert Fundusz zamieszcza ogłoszenie. W celu

przeprowadzenia rokowań po zamieszczeniu ogłoszenia Fundusz wysyła zaproszenia.

Konkurs ofert składa się z części jawnej i niejawnej.
W części jawnej konkursu ofert komisja w obecności oferentów:

stwierdza prawidłowość ogłoszenia konkursu ofert oraz liczbę złożonych ofert;

otwiera koperty lub paczki z ofertami i ustala, które z ofert spełniają warunki wymagane
przepisami prawa;

przyjmuje do protokołu zgłoszone przez oferentów wyjaśnienia lub oświadczenia.

W części niejawnej konkursu ofert komisja może:

wybrać ofertę lub większą liczbę ofert, które zapewniają ciągłość udzielania świadczeń
opieki zdrowotnej, ich kompleksowość i dostępność oraz przedstawiają najkorzystniejszy
bilans ceny w odniesieniu do przedmiotu zamówienia;

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

nie dokonać wyboru żadnej oferty, jeżeli nie wynika z nich możliwość właściwego
udzielania świadczeń opieki zdrowotnej.
Ponadto Komisja w części niejawnej konkursu ofert może przeprowadzić negocjacje

z oferentami w celu ustalenia liczby planowanych do udzielenia świadczeń opieki zdrowotnej
oraz ceny za udzielane świadczenia opieki zdrowotnej.

Przez rokowania rozumie się tryb zawierania umów o udzielanie świadczeń opieki

zdrowotnej, w którym prowadzi się postępowanie w sprawie ustalenia ceny i liczby
ś

wiadczeń opieki zdrowotnej i warunków ich udzielania z taką liczbą świadczeniodawców,

która zapewni wybór najkorzystniejszej oferty lub większej liczby ofert oraz sprawny
przebieg postępowania, nie mniejszą jednak niż trzech, chyba że ze względu na
specjalistyczny charakter świadczeń opieki zdrowotnej lub ograniczoną dostępność do
ś

wiadczeń jest mniej świadczeniodawców mogących ich udzielać. Ponadto zawarcie umowy

o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej w trybie rokowań następuje jeżeli:
1) uprzednio prowadzone postępowanie w trybie konkursu ofert zostało unieważnione,

a szczegółowe warunki postępowania w sprawie zawarcia umowy o udzielanie świadczeń
opieki zdrowotnej są takie same jak w konkursie ofert lub

2) zachodzi pilna potrzeba zawarcia umowy o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej,

której wcześniej nie można było przewidzieć, lub

3) jest ograniczona liczba świadczeniodawców, nie większa niż pięciu, mogących udzielać

wiadczeń opieki zdrowotnej będących przedmiotem postępowania w sprawie zawarcia

umów o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej.
Rokowania składają się z części jawnej i niejawnej. Do części jawnej i niejawnej stosuje

się odpowiedni przepisy dotyczące konkursu ofert.

Jeżeli nie nastąpiło unieważnienie postępowania w sprawie zawarcia umowy o udzielanie

wiadczeń opieki zdrowotnej, komisja ogłasza o rozstrzygnięciu postępowania.

O rozstrzygnięciu konkursu ofert ogłasza się w miejscu i terminie określonych w ogłoszeniu
o konkursie ofert. O rozstrzygnięciu rokowań ogłasza się na tablicy ogłoszeń oraz na stronie
internetowej właściwego oddziału wojewódzkiego Funduszu, w terminie 2 dni od
zakończenia rokowań. Z chwilą ogłoszenia rozstrzygnięcia postępowania następuje jego
zakończenie i komisja ulega rozwiązaniu.

Umowy o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej są jawne. Fundusz realizuje zasadę

jawności umów poprzez zamieszczenie, w terminie 14 dni od dnia zawarcia umowy, na
swojej stronie internetowej informacji o każdej zawartej umowie, z uwzględnieniem rodzaju,
liczby i ceny zakupionych świadczeń oraz maksymalnej kwoty zobowiązań Funduszu wobec
ś

wiadczeniodawcy wynikającej ze wszystkich zawartych umów.

Umowa o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej określa w szczególności:

rodzaj i zakres udzielanych świadczeń opieki zdrowotnej;

warunki udzielania świadczeń opieki zdrowotnej;

wykaz podwykonawców oraz wymagania dla podwykonawców inne niż techniczne
i sanitarne, określone w odrębnych przepisach;

zasady rozliczeń pomiędzy Funduszem a świadczeniodawcami;

kwotę zobowiązania Funduszu wobec świadczeniodawcy;

zasady rozpatrywania kwestii spornych;

postanowienie o odstąpieniu od umowy, które może nastąpić za uprzednim nie krótszym
niż 3 miesiące okresem wypowiedzenia, chyba że strony postanowią inaczej;

postanowienie o karze umownej w przypadku niezastosowania terminu i trybu
określonych w pkt 7.

Umowa o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej wymaga formy pisemnej pod

rygorem nieważności. Umowa o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej nie może być
zawarta na czas nieoznaczony. Zawarcie umowy na czas dłuższy niż 3 lata wymaga zgody
Prezesa Funduszu.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Na podstawie ogólnych warunków umowy o udzielanie świadczeń ustala się:

Świadczeniodawca jest zobowiązany:

−

do udzielania świadczeń świadczeniobiorcom, z zachowaniem należytej staranności,
zgodnie ze wskazaniami aktualnej wiedzy medycznej, dostępnymi metodami
i środkami zapobiegania, rozpoznawania i leczenia chorób oraz zgodnie z zasadami
etyki zawodowej,

−

do przestrzegania praw pacjenta wynikających z obowiązujących przepisów,

−

do podejmowania i prowadzenia działań mających na celu zapewnienie należytej
jakości udzielanych świadczeń,

−

zaopatrywać się we własnym zakresie w produkty lecznicze, wyroby medyczne oraz
inne materiały niezbędne do udzielania świadczeń na podstawie umowy,

−

udzielać świadczeń osobiście, przez osoby wykonujące zawody medyczne lub inne
osoby posiadające odpowiednie kwalifikacje i uprawnienia do udzielania świadczeń
opieki zdrowotnej w określonym zakresie lub określonej dziedzinie medycyny,
zgodnie z wykazem stanowiącym załącznik do umowy,

−

zawrzeć umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej za szkody wyrządzone
przy udzielaniu świadczeń opieki zdrowotnej wykonywanych na podstawie umowy
o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej.

wiadczeniodawca ponosi odpowiedzialność:

−

za udzielanie lub za zaniechanie udzielania świadczeń przez osoby przez siebie
zatrudnione lub udzielające świadczeń w jego imieniu na innej podstawie niż umowa
o pracę, a także osoby, którym udzielanie świadczeń powierzył, oraz odpowiada za
szkody powstałe, także u osób trzecich, w związku z udzielaniem lub zaniechaniem
udzielania świadczeń,

−

za ordynowanie leków, wyrobów medycznych i środków pomocniczych leczonym
przez niego świadczeniobiorcom, zgodnie z obowiązującymi przepisami oraz
z aktualnym stanem wiedzy medycznej.

wiadczeniodawca udziela świadczeń przez cały okres obowiązywania umowy, zgodnie

z określonym w umowie harmonogramem pracy oraz planem rzeczowo-finansowym,
stanowiącymi załączniki do umowy.
NFZ jest zobowiązany do sfinansowania świadczeń wykonanych w okresie

rozliczeniowym, do kwoty zobowiązania NFZ wobec świadczeniodawcy określonej
w umowie.

Powyższy tryb zawarcia umowy stosuje się do postępowania o zawarcie umów na

wykonywanie medycznych czynności ratunkowych przez zespoły ratownictwa
medycznego, o których mowa w przepisach ustawy z dnia 8 września 2006 r. o Państwowym
Ratownictwie Medycznym.

4.3.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

Jakie są rodzaje zakładów opieki zdrowotnej?

Jakie podmioty mogą tworzyć zakłady opieki zdrowotnej?

Jakie są procedury postępowania przy sekcji zwłok?

Jakie są procedury postępowania przy wypisaniu ze szpitala?

Co rozumiesz pod pojęciem świadczenie zdrowotne?

Jakie podmioty mogą udzielać świadczeń zdrowotnych i na jakiej podstawie?

Jak nazywa się umowa, na podstawie której NFZ zapewnia ubezpieczonym świadczenia
zdrowotne?

Jakie są procedury zawierania umowy o udzielanie świadczeń zdrowotnych?

Jakie są obowiązki stron umowy o udzielanie świadczeń zdrowotnych?

10.

Jaka jest treść umowy o udzielanie świadczeń zdrowotnych?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.3.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Fundacja, która utworzyła przychodnię chce zawrzeć umowę o udzielenie zamówienia na

wiadczenia zdrowotne z publicznym zakładem opieki zdrowotnej.

Czy zawarcie takiej umowy według Ciebie jest możliwe? Uzasadnij swoją odpowiedź.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

odszukać i przeanalizować w materiałach dydaktycznych uwagi dotyczące rodzajów
zakładów opieki zdrowotnej, umowy o udzielanie zamówienia na świadczenia zdrowotne,

dokładnie przeanalizować opis zdarzenia,

wyodrębnić istotne fakty,

zaproponować rozwiązanie problemu z punktu widzenia podmiotów, które mogą udzielać
zamówienia na świadczenia zdrowotne,

uzasadnić zaproponowane rozwiązanie.

rodki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia,

−

tekst prawny – ustawa o zakładach opieki zdrowotnej,

−

literatura zgodna z punktem 6 poradnika.

Ćwiczenie 2

Szpital założony przez kościół chce przystąpić do zawarcia z NFZ umowy o udzielanie

wiadczeń opieki zdrowotnej.

Przedstaw jakie kroki należałoby podjąć by przystąpić do zawarcia umowy. Omów tryby

zawarcia umowy. Podaj konieczne postanowienia umowy sporządzając jej projekt.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

odszukać i przeanalizować w materiałach dydaktycznych uwagi dotyczące umowy
o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej,

dokładnie przeanalizować opis zdarzenia,

wyodrębnić istotne fakty,

zaproponować rozwiązanie problemu z punktu widzenia trybu zawarcia umowy oraz jej
postanowień koniecznych,

sporządzić na piśmie projekt umowy wybierając rodzaj świadczenia,

zaprezentować sporządzony projekt.

rodki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia,

−

tekst prawny – ustawa o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków
publicznych,

−

literatura zgodna z punktem 6 poradnika.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 3

Jan G, lat 28, dnia 21.01.2008 r. o godz. 6.00 został zabrany przez zespół ratownictwa

medycznego z miejsca wypadku drogowego do szpitala z poważnymi obrażeniami głowy,
w stanie krytycznym. Tego samego dnia o godzinie 17.00 pacjent zmarł. Małżonka Jana G nie
wyraziła zgody na przeprowadzenie sekcji zwłok. W dokumentacji lekarskiej określono
przyczynę zgonu.

Podaj, czy lekarz dyżurny powinien zarządzić przeprowadzenie sekcji zwłok. Określ

przypadki, gdy sekcja zwłok jest obowiązkowa.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

odszukać i przeanalizować w materiałach dydaktycznych uwagi dotyczące prawnego
uregulowania sekcji zwłok,

dokładnie przeanalizować opis zdarzenia,

wyodrębnić istotne fakty,

zaproponować rozwiązanie problemu z punktu widzenia przypadków, w których
przeprowadzenie sekcji zwłok jest obowiązkowe, znaczenia zgody lub wyrażenia
sprzeciwu na sekcję zwłok,

uzasadnić zaproponowane rozwiązanie.

rodki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia,

−

tekst prawny – ustawa o zakładach opieki zdrowotnej,

−

literatura zgodna z punktem 6 poradnika.

4.3.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

wymienić rodzaje zakładów opieki zdrowotnej?

wymienić podmioty uprawnione do założenia zakładu opieki
zdrowotnej?

określić strony umowy o udzielanie zamówienia na świadczenia
zdrowotne?

zastosować przepisy ustawy o zakładach opieki zdrowotnej w kwestii
wypisu ze szpitala i sekcji zwłok ?

wyjaśnić pojęcie świadczenia zdrowotnego?

wymienić przykładowe świadczenia zdrowotne?

wymienić podmioty udzielające świadczeń zdrowotnych?

określić tryb zawierania umowy o udzielanie świadczeń opieki
zdrowotnej?

wymienić postanowienia obligatoryjne umowy o udzielanie
ś

wiadczeń opieki zdrowotnej?

10)

określić rolę NFZ w zawieraniu kontraktów na usługi medyczne?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.4. Wybrane zagadnienia z zakresu prawa pracy

4.4.1. Materiał nauczania

4.4.1.1. Rodzaje stosunków pracy i umów o pracę w ochronie zdrowia

Stosunek pracy to stosunek prawny zachodzący między dwoma podmiotami, z których

jeden, zwany pracownikiem, obowiązany jest świadczyć osobiście i w sposób ciągły,
powtarzający się, na rzecz i pod kierownictwem drugiego podmiotu, zwanego pracodawcą,
pracę określonego rodzaju, a pracodawca zatrudniać pracownika za wynagrodzeniem. Należy
odróżnić pojęcie świadczenia pracy w znaczeniu prawa pracy od jego znaczenia potocznego
(obejmuje też spełnienie świadczenia wynikającego z umowy cywilnoprawnej, jak umowa
zlecenia czy umowa o dzieło).

Stosunki pracy reguluje Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. kodeks pracy (tekst jednolity

Dz.U.98.21.94 ze zm.) oraz szereg ustaw szczegółowych w odniesieniu do wybranych grup
zawodowych. Artykuł 5 Kodeksu Pracy (k.p) stanowi, że jeżeli stosunek pracy określonej
kategorii pracowników regulują przepisy szczególne, przepisy kodeksu stosuje się w zakresie
nie uregulowanym.

Stosunki pracy i rodzaje umów o pracę w ochronie zdrowia są regulowane przepisami

kodeksu pracy poza szczegółowymi regulacjami zawartymi w:

−

Ustawie z dnia 30 sierpnia 1991 r. o zakładach opieki zdrowotnej (Dz.U.91.91.408 ze
zm.),

−

Rozporządzeniu Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 29 marca 1999 r. w sprawie
kwalifikacji wymaganych od pracowników na poszczególnych rodzajach stanowisk pracy
w publicznych zakładach opieki zdrowotnej (Dz.U.99.30.300),

−

Rozporządzeniu Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 8 czerwca 1999 r.
w sprawie zasad wynagradzania pracowników publicznych zakładów opieki
zdrowotnej(Dz.U. 99.52.543 ze zm.),

−

Rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 30 lipca 1996 r. w sprawie
zasad wynagradzania za pracę pracowników zatrudnionych w niektórych jednostkach
sfery budżetowej działających w ochronie zdrowia (Dz.U.96.105.486 ze zm.).

Pracownikiem jest osoba zatrudniona na podstawie umowy o pracę, powołania, wyboru,

mianowania lub spółdzielczej umowy o pracę. Pracownikiem może być osoba, która
ukończyła 18 lat. Na warunkach określonych w dziale dziewiątym (dot. zatrudniania
młodocianych) pracownikiem może być również osoba, która nie ukończyła 18 lat – ale musi
mieć ukończone lat 16.

Pracodawcą jest jednostka organizacyjna, choćby nie posiadała osobowości prawnej,

a także osoba fizyczna, jeżeli zatrudniają one pracowników.

Treść stosunku pracy – przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do

wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz
w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca – do zatrudniania
pracownika za wynagrodzeniem. Zatrudnienie spełniające cechy, o których mowa wyżej jest
zatrudnieniem na podstawie stosunku pracy, bez względu na nazwę zawartej przez strony
umowy. Nawet jeżeli strony zastąpią umowę o pracę inną umową cywilnoprawną np. umową
o dzieło, to w świetle przepisów kodeksu pracy uważa się, że doszło do zawarcia umowy
o pracę.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rodzaje stosunków pracy

Ze względu na podstawę powstania wyróżniamy stosunek pracy:

−

z umowy o pracę,

−

z powołania,

−

z mianowania,

−

z wyboru,

−

ze spółdzielczej umowy o pracę

Ze względu na odmienność form własności będącej podstawą działalności zakładu pracy
wyróżniamy stosunki pracy:

−

pracownicze,

−

spółdzielcze.

Podstawowym rodzajem stosunku pracy jest stosunek wynikający z umowy o pracę.

Nawiązanie stosunku pracy następuje przez zawarcie umowy o pracę, której stronami są
pracownik i pracodawca. Przed zawarciem umowy, zgodnie z art. 22

. § 1. pracodawca ma

prawo żądać od osoby ubiegającej się o zatrudnienie podania danych osobowych
obejmujących:
1) imię (imiona) i nazwisko,
2) imiona rodziców,
3) datę urodzenia,
4) miejsce zamieszkania (adres do korespondencji),
5) wykształcenie,
6) przebieg dotychczasowego zatrudnienia, jak również numeru pesel pracownika oraz

innych danych osobowych pracownika, a także imion i nazwisk oraz dat urodzenia dzieci
pracownika, jeżeli podanie takich danych jest konieczne ze względu na korzystanie przez
pracownika ze szczególnych uprawnień przewidzianych w prawie pracy.
Pracodawca może żądać podania innych danych osobowych niż określone wyżej, jeżeli

obowiązek ich podania wynika z odrębnych przepisów.

Umowa o pracę określa strony umowy, rodzaj umowy, datę jej zawarcia oraz warunki

pracy i płacy, w szczególności:
1) rodzaj pracy,
2) miejsce wykonywania pracy,
3) wynagrodzenie za pracę odpowiadające rodzajowi pracy, ze wskazaniem składników

wynagrodzenia,

4) wymiar czasu pracy,
5) termin rozpoczęcia pracy.

Umowę o pracę zawiera się na piśmie. Jeżeli umowa o pracę nie została zawarta

z zachowaniem formy pisemnej, pracodawca powinien, najpóźniej w dniu rozpoczęcia pracy
przez pracownika, potwierdzić pracownikowi na piśmie ustalenia co do rodzaju umowy oraz
jej warunków. Każda zmiana warunków umowy o pracę wymaga formy pisemnej.

Rodzaje umów o pracę:

−

na czas nie określony,

−

na czas określony,

−

na czas wykonania określonej pracy,

−

na czas zastępstwa (jeżeli zachodzi konieczność zastępstwa pracownika w czasie jego
usprawiedliwionej nieobecności w pracy, np. pracownica przebywająca na urlopie
macierzyńskim lub wychowawczym, pracodawca może w tym celu zatrudnić innego
pracownika na podstawie umowy o pracę na czas określony, obejmujący czas tej
nieobecności).
Każda z umów, o których mowa wyżej, może być poprzedzona umową o pracę na okres

próbny, nie przekraczający 3 miesięcy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Podstawowym rodzajem umowy o pracę powinna być umowa na czas nie określony,

dlatego art. 25

. § 1 kp. stanowi, iż zawarcie kolejnej umowy o pracę na czas określony jest

równoznaczne w skutkach prawnych z zawarciem umowy o pracę na czas nieokreślony, jeżeli
poprzednio strony dwukrotnie zawarły umowę o pracę na czas określony na następujące po
sobie okresy, o ile przerwa między rozwiązaniem poprzedniej a nawiązaniem kolejnej umowy
o pracę nie przekroczyła 1 miesiąca.

Stosunek pracy nawiązuje się w terminie określonym w umowie jako dzień rozpoczęcia

pracy, a jeżeli terminu tego nie określono – w dniu zawarcia umowy, natomiast zakończenie
stosunku pracy następuje albo na skutek rozwiązania umowy o pracę (rozwiązanie) albo na
skutek zaistnienia określonego zdarzenia (wygaśnięcie umowy o pracę).

Umowę o pracę rozwiązuje się:

−

na mocy porozumienia stron – gdy strony chcą rozwiązania stosunku pracy i są zgodne
co do warunków jego przeprowadzenia,

−

przez oświadczenie jednej ze stron z zachowaniem okresu wypowiedzenia (rozwiązanie
umowy o pracę za wypowiedzeniem),

−

przez oświadczenie jednej ze stron bez zachowania okresu wypowiedzenia (rozwiązanie
umowy o pracę bez wypowiedzenia),

−

z upływem czasu, na który była zawarta,

−

z dniem ukończenia pracy, dla której wykonania była zawarta.
Rozwiązanie umowy o pracę za wypowiedzeniem dotyczy umów zawartych na okres

próbny lub na czas nie określony, natomiast przy zawieraniu umowy o pracę na czas
określony, dłuższy niż 6 miesięcy, strony mogą przewidzieć dopuszczalność wcześniejszego
rozwiązania tej umowy za dwutygodniowym wypowiedzeniem. Rozwiązanie umowy o pracę
następuje z upływem okresu wypowiedzenia, który dla umowy zawartej na okres próbny
wynosi:

−

3 dni robocze, jeżeli okres próbny nie przekracza 2 tygodni,

−

1 tydzień, jeżeli okres próbny jest dłuższy niż 2 tygodnie,

−

2 tygodnie, jeżeli okres próbny wynosi 3 miesiące.
Okres wypowiedzenia umowy o pracę zawartej na czas nie określony jest uzależniony od

okresu zatrudnienia u danego pracodawcy i wynosi:

−

2 tygodnie, jeżeli pracownik był zatrudniony krócej niż 6 miesięcy,

−

1 miesiąc, jeżeli pracownik był zatrudniony co najmniej 6 miesięcy,

−

3 miesiące, jeżeli pracownik był zatrudniony co najmniej 3 lata.
Przepisy prawa pracy przewidują ochronę pracowników znajdujących się w szczególnej

sytuacji stanowiąc, iż pracodawca nie może wypowiedzieć umowy o pracę pracownikowi,
któremu brakuje nie więcej niż 4 lata do osiągnięcia wieku emerytalnego, jeżeli okres
zatrudnienia umożliwia mu uzyskanie prawa do emerytury z osiągnięciem tego wieku.
Pracodawca nie może także wypowiedzieć umowy o pracę w czasie urlopu pracownika,
a także w czasie innej usprawiedliwionej nieobecności pracownika w pracy, jeżeli nie upłynął
jeszcze okres uprawniający do rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia.

Pracodawca może rozwiązać umowę o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika

w razie:
1) ciężkiego naruszenia przez pracownika podstawowych obowiązków pracowniczych,
2) popełnienia przez pracownika w czasie trwania umowy o pracę przestępstwa, które

uniemożliwia dalsze zatrudnianie go na zajmowanym stanowisku, jeżeli przestępstwo jest
oczywiste lub zostało stwierdzone prawomocnym wyrokiem,

3) zawinionej przez pracownika utraty uprawnień koniecznych do wykonywania pracy na

zajmowanym stanowisku.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika nie może nastąpić

po upływie 1 miesiąca od uzyskania przez pracodawcę wiadomości o okoliczności
uzasadniającej rozwiązanie umowy.
Pracodawca może rozwiązać umowę o pracę bez wypowiedzenia:
1) jeżeli niezdolność pracownika do pracy wskutek choroby trwa:

–

dłużej niż 3 miesiące – gdy pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy krócej
niż 6 miesięcy,

–

dłużej niż łączny okres pobierania z tego tytułu wynagrodzenia i zasiłku oraz
pobierania świadczenia rehabilitacyjnego przez pierwsze 3 miesiące – gdy pracownik
był zatrudniony u danego pracodawcy co najmniej 6 miesięcy lub jeżeli niezdolność
do pracy została spowodowana wypadkiem przy pracy albo chorobą zawodową;

2) w razie usprawiedliwionej nieobecności pracownika w pracy z innych przyczyn niż

wymienione w pkt 1, trwającej dłużej niż 1 miesiąc.
Rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia nie może nastąpić w razie nieobecności

pracownika w pracy z powodu sprawowania opieki nad dzieckiem – w okresie pobierania
z tego tytułu zasiłku, a w przypadku odosobnienia pracownika ze względu na chorobę
zakaźną – w okresie pobierania z tego tytułu wynagrodzenia i zasiłku.

W oświadczeniu pracodawcy o wypowiedzeniu umowy o pracę zawartej na czas nie

określony lub o rozwiązaniu umowy o pracę bez wypowiedzenia powinna być wskazana
przyczyna uzasadniająca wypowiedzenie lub rozwiązanie umowy oraz pouczenie
o przysługującym pracownikowi prawie odwołania do sądu pracy.

Pracownik może rozwiązać umowę o pracę bez wypowiedzenia, jeżeli zostanie wydane

orzeczenie lekarskie stwierdzające szkodliwy wpływ wykonywanej pracy na zdrowie
pracownika, a pracodawca nie przeniesie go w terminie wskazanym w orzeczeniu lekarskim
do innej pracy, odpowiedniej ze względu na stan jego zdrowia i kwalifikacje zawodowe.

Pracownik może rozwiązać umowę o pracę także wtedy, gdy pracodawca dopuścił się

ciężkiego naruszenia podstawowych obowiązków wobec pracownika; w takim przypadku
pracownikowi przysługuje odszkodowanie w wysokości wynagrodzenia za okres
wypowiedzenia, a jeżeli umowa o pracę została zawarta na czas określony lub na czas
wykonania określonej pracy – w wysokości wynagrodzenia za okres 2 tygodni.

Umowa o pracę wygasa:

−

z dniem śmierci pracownika,

−

z dniem śmierci pracodawcy,

−

z upływem 3 miesięcy nieobecności pracownika w pracy z powodu tymczasowego
aresztowania, chyba że pracodawca rozwiązał wcześniej bez wypowiedzenia umowę
o pracę z winy pracownika.

Dokumentem wydawanym pracownikowi w związku z ustaniem stosunku pracy jest

świadectwo pracy. Pracodawca jest obowiązany niezwłocznie wydać pracownikowi
ś

wiadectwo pracy. Wydanie świadectwa pracy nie może być uzależnione od uprzedniego

rozliczenia się pracownika z pracodawcą. Wyjątkiem od tej zasady jest sytuacja rozwiązania
lub wygaśnięcia umowy o pracę z pracownikiem, z którym dotychczasowy pracodawca
nawiązuje kolejną umowę o pracę bezpośrednio po rozwiązaniu lub wygaśnięciu poprzedniej
umowy o pracę. Wówczas pracodawca jest obowiązany wydać pracownikowi świadectwo
pracy, tylko na jego żądanie.

W świadectwie pracy należy podać informacje dotyczące okresu i rodzaju wykonywanej

pracy, zajmowanych stanowisk, trybu rozwiązania albo okoliczności wygaśnięcia stosunku
pracy, a także inne informacje niezbędne do ustalenia uprawnień pracowniczych i uprawnień
z ubezpieczenia społecznego. Ponadto w świadectwie pracy zamieszcza się wzmiankę
o zajęciu wynagrodzenia za pracę w myśl przepisów o postępowaniu egzekucyjnym. Na

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

żą

danie pracownika w świadectwie pracy należy podać także informację o wysokości

i składnikach wynagrodzenia oraz o uzyskanych kwalifikacjach.

Pracownik może w ciągu 7 dni od otrzymania świadectwa pracy wystąpić z wnioskiem do

pracodawcy o sprostowanie świadectwa. W razie nieuwzględnienia wniosku pracownikowi
przysługuje, w ciągu 7 dni od zawiadomienia o odmowie sprostowania świadectwa pracy,
prawo wystąpienia z żądaniem jego sprostowania do sądu pracy.

Pracownikowi przysługuje roszczenie o naprawienie szkody wyrządzonej przez

pracodawcę wskutek niewydania w terminie lub wydania niewłaściwego świadectwa pracy.
Wysokość odszkodowania odpowiada wysokości wynagrodzenia za czas pozostawania bez
pracy z tego powodu, nie dłuższy jednak niż 6 tygodni.

4.4.1.2. Prawa oraz obowiązki pracownika i pracodawcy

Prawa oraz obowiązki pracownika i pracodawcy wynikają z rodzaju umowy o pracę

i zasadniczo polegają na: świadczeniu pracy i wypłacie wynagrodzenia. Art.22 § 1 kodeksu
pracy stanowi bowiem, iż przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do
wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz
w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca – do zatrudniania
pracownika za wynagrodzeniem.

Charakterystyczna dla praw i obowiązków pracownika i pracodawcy jest ich korelacja,

która polega na tym, że to co jest prawem dla pracownika jednocześnie stanowi obowiązek
pracodawcy i na odwrót, to co jest prawem pracodawcy stanowi obowiązek pracownika.

Regulację prawną określającą prawa i obowiązki stron stosunku pracy, czyli pracownika

i pracodawcy, zawiera kodeks pracy.

Pracodawca jest obowiązany w szczególności:

−

zaznajamiać pracowników podejmujących pracę z zakresem ich obowiązków, sposobem
wykonywania pracy na wyznaczonych stanowiskach oraz ich podstawowymi
uprawnieniami,

−

organizować pracę w sposób zapewniający pełne wykorzystanie czasu pracy, jak również
osiąganie przez pracowników, przy wykorzystaniu ich uzdolnień i kwalifikacji, wysokiej
wydajności i należytej jakości pracy,

−

organizować pracę w sposób zapewniający zmniejszenie uciążliwości pracy, zwłaszcza
pracy monotonnej i pracy w ustalonym z góry tempie,

−

przeciwdziałać dyskryminacji w zatrudnieniu, w szczególności ze względu na płeć, wiek,
niepełnosprawność, rasę, religię, narodowość, przekonania polityczne, przynależność
związkową, pochodzenie etniczne, wyznanie, orientację seksualną, a także ze względu na
zatrudnienie na czas określony lub nieokreślony albo w pełnym lub w niepełnym
wymiarze czasu pracy,

−

zapewniać bezpieczne i higieniczne warunki pracy oraz prowadzić systematyczne
szkolenie pracowników w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy,

−

terminowo i prawidłowo wypłacać wynagrodzenie,

−

ułatwiać pracownikom podnoszenie kwalifikacji zawodowych,

−

stwarzać pracownikom podejmującym zatrudnienie po ukończeniu szkoły prowadzącej
kształcenie zawodowe lub szkoły wyższej warunki sprzyjające przystosowaniu się do
należytego wykonywania pracy,

−

zaspokajać w miarę posiadanych środków socjalne potrzeby pracowników,

−

stosować obiektywne i sprawiedliwe kryteria oceny pracowników oraz wyników ich
pracy,

−

prowadzić dokumentację w sprawach związanych ze stosunkiem pracy oraz akta
osobowe pracowników,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

przechowywać dokumentację w sprawach związanych ze stosunkiem pracy oraz akta
osobowe pracowników w warunkach niegrożących uszkodzeniem lub zniszczeniem,

−

wpływać na kształtowanie w zakładzie pracy zasad współżycia społecznego,

−

udostępniać pracownikom tekst przepisów dotyczących równego traktowania
w zatrudnieniu w formie pisemnej informacji rozpowszechnionej na terenie zakładu
pracy lub zapewnić pracownikom dostęp do tych przepisów w inny sposób przyjęty
u danego pracodawcy,

−

informować pracowników w sposób przyjęty u danego pracodawcy o możliwości
zatrudnienia w pełnym lub w niepełnym wymiarze czasu pracy, a pracowników
zatrudnionych na czas określony – o wolnych miejscach pracy,

−

przeciwdziałać mobbingowi. Mobbing oznacza działania lub zachowania dotyczące
pracownika lub skierowane przeciwko pracownikowi, polegające na uporczywym
i długotrwałym nękaniu lub zastraszaniu pracownika, wywołujące u niego zaniżoną
ocenę przydatności zawodowej, powodujące lub mające na celu poniżenie lub
ośmieszenie

pracownika,

izolowanie

lub

wyeliminowanie

zespołu

współpracowników.
Pracownik jest obowiązany wykonywać pracę sumiennie i starannie oraz stosować się do

poleceń przełożonych, które dotyczą pracy, jeżeli nie są one sprzeczne z przepisami prawa lub
umową o pracę. Pracownik jest obowiązany w szczególności:

−

przestrzegać czasu pracy ustalonego w zakładzie pracy,

−

przestrzegać regulaminu pracy i ustalonego w zakładzie pracy porządku,

−

przestrzegać przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, a także przepisów
przeciwpożarowych,

−

dbać o dobro zakładu pracy, chronić jego mienie oraz zachować w tajemnicy informacje,
których ujawnienie mogłoby narazić pracodawcę na szkodę,

−

przestrzegać tajemnicy określonej w odrębnych przepisach,

−

przestrzegać w zakładzie pracy zasad współżycia społecznego.

Ponadto prawa i obowiązki stron stosunku pracy mogą być szczegółowo określone

w umowie

pracę

lub

innej

umowie

zawartej

przez

strony

np.

umowa

o współodpowiedzialności materialnej pracowników, czy umowa zawierająca zakaz
konkurencji, regulaminie pracy, a także mogą wynikać z odrębnych ustaw dotyczących
wybranych grup zawodowych np. ustawa z dnia 5.12.1996 r. o zawodzie lekarza i lekarza
dentysty (tj.Dz.U.05.226.1943).

Za naruszenie obowiązków pracownik może odpowiadać:

−

wobec swojego pracodawcy na zasadzie odpowiedzialności porządkowej lub materialnej,
a w przypadku ciężkiego naruszenia przez pracownika podstawowych obowiązków
pracowniczych pracodawca na podstawie art. 52 § 1 pkt 1 kp może rozwiązać umowę
o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika,

−

wobec organu dyscyplinarnego na zasadzie odpowiedzialności dyscyplinarnej
(zawodowej),

−

wobec osób trzecich, którym wyrządził szkodę (na zasadzie odpowiedzialności cywilnej),

−

karnie za popełnienie przestępstwa lub wykroczenia (gdy z naruszenia obowiązków
pracowniczych doszło do popełnienia czynu zabronionego).

4.4.1.3. Odpowiedzialność materialna i porządkowa pracownika

Na gruncie prawa pracy pracownik może odpowiadać na zasadach:

−

odpowiedzialności porządkowej – art. 108–113 kp,

−

odpowiedzialności materialnej (w tym odpowiedzialności materialnej za mienie
powierzone) – art. 114–127 kp.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Odpowiedzialność porządkową pracownik ponosi za nieprzestrzeganie ustalonej

organizacji i porządku w procesie pracy, przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy,
przepisów przeciwpożarowych, a także przyjętego sposobu potwierdzania przybycia
i obecności w pracy oraz usprawiedliwiania nieobecności w pracy, jak również za
opuszczenie pracy bez usprawiedliwienia, stawienie się do pracy w stanie nietrzeźwości lub
spożywanie alkoholu w czasie pracy. Jest to rodzaj odpowiedzialność przed pracodawcą,
w której pracodawca może nałożyć na pracownika karę:

−

upomnienia,

−

nagany,

−

pieniężną (tylko za nieprzestrzeganie przez pracownika przepisów bezpieczeństwa
i higieny

pracy

lub

przepisów

przeciwpożarowych,

opuszczenie

pracy

bez

usprawiedliwienia, stawienie się do pracy w stanie nietrzeźwości lub spożywanie
alkoholu w czasie pracy, przy czym wysokość kary pieniężnej za jedno przekroczenie,
jak i za każdy dzień nieusprawiedliwionej nieobecności). Kara pieniężna nie może być
wyższa od jednodniowego wynagrodzenia pracownika, a łącznie kary pieniężne nie mogą
przewyższać dziesiątej części wynagrodzenia przypadającego pracownikowi do wypłaty,
po dokonaniu potrąceń.
ś

adna z powyższych kar nie może być zastosowana po upływie 2 tygodni od otrzymania

(uzyskania) przez pracodawcę wiadomości o naruszeniu obowiązku pracowniczego i po
upływie 3 miesięcy od dopuszczenia się tego naruszenia.

Kara może być zastosowana tylko po uprzednim wysłuchaniu pracownika.

O zastosowanej karze pracodawca zawiadamia pracownika na piśmie, wskazując rodzaj
naruszenia obowiązków pracowniczych i datę dopuszczenia się przez pracownika tego
naruszenia oraz informując go o prawie zgłoszenia sprzeciwu i terminie jego wniesienia.
Odpis zawiadomienia składa się do akt osobowych pracownika. Jeżeli zastosowanie kary
nastąpiło z naruszeniem przepisów prawa, pracownik może w ciągu 7 dni od dnia
zawiadomienia go o ukaraniu wnieść sprzeciw. O uwzględnieniu lub odrzuceniu sprzeciwu
decyduje pracodawca po rozpatrzeniu stanowiska reprezentującej pracownika zakładowej
organizacji związkowej. Nie odrzucenie sprzeciwu w ciągu 14 dni od dnia jego wniesienia
jest równoznaczne z uwzględnieniem sprzeciwu. Pracownik, który wniósł sprzeciw, może
w ciągu 14 dni od dnia zawiadomienia o odrzuceniu tego sprzeciwu wystąpić do sądu pracy
o uchylenie zastosowanej wobec niego kary. W razie uwzględnienia sprzeciwu wobec
zastosowanej kary pieniężnej lub uchylenia tej kary przez sąd pracy, pracodawca jest
obowiązany zwrócić pracownikowi równowartość kwoty tej kary.

Karę uważa się za niebyłą, a odpis zawiadomienia o ukaraniu usuwa z akt osobowych

pracownika po roku nienagannej pracy, także w razie uwzględnienia sprzeciwu przez
pracodawcę albo wydania przez sąd pracy orzeczenia o uchyleniu kary,
Pracodawca może, z własnej inicjatywy lub na wniosek reprezentującej pracownika
zakładowej organizacji związkowej, uznać karę za niebyłą przed upływem rocznego terminu
nienagannej pracy.

Odpowiedzialność materialna pracowników to odpowiedzialność za szkodę

wyrządzoną pracodawcy. Pojęcie szkody wyrządzonej pracodawcy obejmuje także szkodę
wyrządzoną osobie trzeciej przez pracownika przy wykonywaniu przez niego obowiązków
pracowniczych. Wówczas zobowiązany do naprawienia szkody jest wyłącznie pracodawca.
Natomiast wobec pracodawcy, który naprawił szkodę wyrządzoną osobie trzeciej, pracownik
ponosi odpowiedzialność materialną na zasadach opisanych niżej.
Warunkiem pociągnięcia pracownika do odpowiedzialności materialnej jest spełnienie
następujących przesłanek:

−

zachowanie pracownika musi polegać na nie wykonaniu lub nienależytym wykonaniu
obowiązków pracowniczych,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

zaistnienie szkody,

−

związek przyczynowy między szkodą a zachowaniem pracownika,

−

zawinione zachowanie pracownika

−

oraz brak okoliczności wyłączających odpowiedzialność pracownika, tj. pracownik nie
ponosi odpowiedzialności za szkodę w takim zakresie, w jakim pracodawca lub inna
osoba przyczyniły się do jej powstania albo zwiększenia, jak również pracownik nie
ponosi ryzyka związanego z działalnością pracodawcy, a w szczególności nie odpowiada
za szkodę wynikłą w związku z działaniem w granicach dopuszczalnego ryzyka.
Pracownik ponosi odpowiedzialność za szkodę w granicach rzeczywistej straty

poniesionej przez pracodawcę i tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania,
z którego wynikła szkoda.

Co do zasady odszkodowanie ustala się w wysokości wyrządzonej szkody, jednak nie

może ono przewyższać kwoty trzymiesięcznego wynagrodzenia przysługującego
pracownikowi w dniu wyrządzenia szkody. W przypadku gdy pracownik umyślnie wyrządził
szkodę, jest obowiązany do jej naprawienia w pełnej wysokości.

W razie wyrządzenia szkody przez kilku pracowników każdy z nich ponosi

odpowiedzialność za część szkody stosownie do przyczynienia się do niej i stopnia winy.
Jeżeli nie jest możliwe ustalenie stopnia winy i przyczynienia się poszczególnych
pracowników do powstania szkody, odpowiadają oni w częściach równych.

Odpowiedzialność materialna za mienie powierzone pracownikowi to szczególny

rodzaj odpowiedzialności materialnej pracownika, która zaistnieje wtedy gdy pracownikowi
powierzono z obowiązkiem zwrotu albo do wyliczenia się:

−

pieniądze, papiery wartościowe lub kosztowności,

−

narzędzia i instrumenty lub podobne przedmioty, a także środki ochrony indywidualnej
oraz odzież i obuwie robocze,

−

mienie inne niż wymienione wyżej,

a jednocześnie nie zachodzi żadna z okoliczności wyłączających odpowiedzialność, tj. szkoda
powstała z przyczyn od niego niezależnych, a w szczególności wskutek nie zapewnienia przez
pracodawcę warunków umożliwiających zabezpieczenie powierzonego mienia albo
pracodawca lub inna osoba przyczyniły się do powstania lub zwiększenia szkody.

Jest to surowa odpowiedzialność ponieważ pracownik odpowiada w pełnej wysokości za

szkodę powstałą w tym mieniu. Pracownicy mogą łącznie odpowiadać za powierzone im
wspólnie mienie gdy podpiszą z pracodawcą umowę o współodpowiedzialności materialnej.

Umowa musi przybrać formę pisemną, a pracownicy ponoszący wspólną

odpowiedzialność materialną odpowiadają w częściach określonych w umowie. Jednakże w
razie ustalenia, że szkoda w całości lub w części została spowodowana przez niektórych
pracowników, za całość szkody lub za stosowną jej część odpowiadają tylko sprawcy szkody.

4.4.1.4. Wynagrodzenie za pracę i jego ochrona oraz czas pracy w ochronie zdrowia

Podstawową regulację prawną wynagrodzenia za pracę w ochronie zdrowia zawiera

Kodeks pracy, Rozporządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 8 czerwca 1999 r.
w sprawie zasad wynagradzania pracowników publicznych zakładów opieki zdrowotnej
(Dz.U.99.52.543 ze zm.) i Ustawa z dnia 30 sierpnia 1991 r. o zakładach opieki zdrowotnej
(tekst jednolity Dz.U.07.14.89, opracowanie uwzględnia ostatnią zmianę opublikowaną
w Dz.U.07.181.1299).

Zasady wynagradzania. Wynagrodzenie za pracę powinno być tak ustalone, aby

odpowiadało w szczególności rodzajowi wykonywanej pracy i kwalifikacjom wymaganym
przy jej wykonywaniu, a także uwzględniało ilość i jakość świadczonej pracy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wynagrodzenie przysługuje za pracę wykonaną. Za czas niewykonywania pracy

pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia tylko wówczas, gdy przepisy prawa pracy tak
stanowią. Pracownikowi za czas niewykonywania pracy, jeżeli był gotów do jej
wykonywania, a doznał przeszkód z przyczyn dotyczących pracodawcy, przysługuje
wynagrodzenie wynikające z jego osobistego zaszeregowania, określonego stawką godzinową
lub miesięczną, a jeżeli taki składnik wynagrodzenia nie został wyodrębniony przy określaniu
warunków wynagradzania – 60% wynagrodzenia. W każdym przypadku wynagrodzenie to
nie może być jednak niższe od wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę, ustalanego
na podstawie odrębnych przepisów.

Za wadliwe wykonanie z winy pracownika produktów lub usług wynagrodzenie nie

przysługuje. Jeżeli wskutek wadliwie wykonanej pracy z winy pracownika nastąpiło
obniżenie jakości produktu lub usługi, wynagrodzenie ulega odpowiedniemu zmniejszeniu.
Jeżeli wadliwość produktu lub usługi została usunięta przez pracownika, przysługuje mu
wynagrodzenie odpowiednie do jakości produktu lub usługi, z tym że za czas pracy przy
usuwaniu wady wynagrodzenie nie przysługuje.

Ochrona wynagrodzenia za pracę. Pracownik nie może zrzec się prawa do

wynagrodzenia ani przenieść tego prawa na inną osobę.
Wypłaty wynagrodzenia za pracę dokonuje się co najmniej raz w miesiącu, w stałym
i ustalonym z góry terminie. Wynagrodzenie za pracę płatne raz w miesiącu wypłaca się
z dołu, niezwłocznie po ustaleniu jego pełnej wysokości, nie później jednak niż w ciągu
pierwszych 10 dni następnego miesiąca kalendarzowego. Jeżeli ustalony dzień wypłaty
wynagrodzenia za pracę jest dniem wolnym od pracy, wynagrodzenie wypłaca się w dniu
poprzedzającym. Pracodawca, na żądanie pracownika, jest obowiązany udostępnić do wglądu
dokumenty, na których podstawie zostało obliczone jego wynagrodzenie.
Pracodawca jest obowiązany wypłacać wynagrodzenie w miejscu, terminie i czasie
określonych w regulaminie pracy lub w innych przepisach prawa pracy. Wypłaty
wynagrodzenia dokonuje się w formie pieniężnej. Częściowe spełnienie wynagrodzenia
w innej formie niż pieniężna jest dopuszczalne tylko wówczas, gdy przewidują to ustawowe
przepisy prawa pracy lub układ zbiorowy pracy. Obowiązek wypłacenia wynagrodzenia może
być spełniony w inny sposób niż do rąk pracownika, jeżeli tak stanowi układ zbiorowy pracy
lub pracownik uprzednio wyrazi na to zgodę na piśmie.

Z wynagrodzenia za pracę – po odliczeniu składek na ubezpieczenia społeczne oraz

zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych – podlegają potrąceniu tylko następujące
należności:
1) sumy egzekwowane na mocy tytułów wykonawczych na zaspokojenie świadczeń

alimentacyjnych,

2) sumy egzekwowane na mocy tytułów wykonawczych na pokrycie należności innych niż

wiadczenia alimentacyjne,

3) zaliczki pieniężne udzielone pracownikowi,
4) kary pieniężne przewidziane w art. 108, czyli w ramach odpowiedzialności porządkowej

pracownika. Potrąceń dokonuje się w kolejności podanej wyżej.

Potrącenia mogą być dokonywane w następujących granicach:

w razie egzekucji świadczeń alimentacyjnych – do wysokości trzech piątych
wynagrodzenia,

w razie egzekucji innych należności lub potrącania zaliczek pieniężnych – do wysokości
połowy wynagrodzenia.
Wolna od potrąceń jest kwota wynagrodzenia za pracę w wysokości:

1) minimalnego wynagrodzenia za pracę, ustalanego na podstawie odrębnych przepisów,

przysługującego pracownikom zatrudnionym w pełnym wymiarze czasu pracy, po
odliczeniu składek na ubezpieczenia społeczne oraz zaliczki na podatek dochodowy od

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

osób fizycznych – przy potrącaniu sum egzekwowanych na mocy tytułów
wykonawczych na pokrycie należności innych niż świadczenia alimentacyjne,

2) 75% wynagrodzenia określonego w pkt 1 – przy potrącaniu zaliczek pieniężnych

udzielonych pracownikowi,

3) 90% wynagrodzenia określonego w pkt 1 – przy potrącaniu kar pieniężnych

przewidzianych w art. 108 (odpowiedzialność porządkowa pracownika).
Należności inne mogą być potrącane z wynagrodzenia pracownika tylko za jego zgodą

wyrażoną na piśmie.

Świadczenia przysługujące w okresie czasowej niezdolności do pracy. Za czas

niezdolności pracownika do pracy wskutek:
1) choroby lub odosobnienia w związku z chorobą zakaźną – trwającej łącznie do 33 dni

w ciągu roku kalendarzowego – pracownik zachowuje prawo do 80% wynagrodzenia,
chyba że obowiązujące u danego pracodawcy przepisy prawa pracy przewidują wyższe
wynagrodzenie z tego tytułu,

2) wypadku w drodze do pracy lub z pracy albo choroby przypadającej w czasie ciąży –

w okresie wskazanym w pkt 1 – pracownik zachowuje prawo do 100% wynagrodzenia,

3) poddania się niezbędnym badaniom lekarskim przewidzianym dla kandydatów na

dawców komórek, tkanek i narządów oraz poddania się zabiegowi pobrania komórek,
tkanek i narządów – w okresie wskazanym w pkt 1 – pracownik zachowuje prawo do
100% wynagrodzenia.
Powyższe wynagrodzenie oblicza się według zasad obowiązujących przy ustalaniu

podstawy wymiaru zasiłku chorobowego i wypłaca za każdy dzień niezdolności do pracy, nie
wyłączając dni wolnych od pracy.

Za czas niezdolności do pracy, o której mowa w pkt 1, trwającej łącznie dłużej niż 33 dni

w ciągu roku kalendarzowego, pracownikowi przysługuje zasiłek chorobowy na zasadach
określonych w odrębnych przepisach (Ustawa z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach
pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, Dz.U.05.31.267).

Regulację szczególną dotyczącą wynagrodzenia pracowników służby zdrowia zawiera

Rozporządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 8 czerwca 1999 r.
w sprawie zasad wynagradzania pracowników publicznych zakładów opieki zdrowotnej
(Dz.U.99.52.543 ze zm., ostatnia zmiana Dz.U.07.160.1139). W załączniku do
rozporządzenia ustalono stopień zaszeregowania poszczególnych pracowników publicznych
zakładów opieki zdrowotnej oraz zasady ich wynagradzania. Paragraf 4 rozporządzenia
stanowi, iż miesięczna stawka wynagrodzenia zasadniczego przysługuje za pełny wymiar
czasu pracy. Pracownikowi zatrudnionemu w niepełnym wymiarze czasu pracy wszystkie
składniki wynagrodzenia przysługują w wysokości proporcjonalnej do wymiaru czasu pracy
określonego w umowie o pracę. Godzinową stawkę wynagrodzenia zasadniczego oblicza się
dzieląc miesięczną stawkę wynagrodzenia zasadniczego, wynikającą z osobistego
zaszeregowania pracownika, przez liczbę godzin pracy przypadających do przepracowania
w danym miesiącu. Zgodnie z treścią załącznika nr 2 – tabela zaszeregowania stanowisk
pracy, zawód ratownika medycznego przynależy do grupy – XIV lub XIII (w zależności od
stażu pracy). Załącznik nr 1 – tabela miesięcznych stawek wynagrodzenia zasadniczego
określa wynagrodzenie dla grupy XIV na 930–2.160 zł, a dla grupy XIII na 900–2000 zł.
W ramach środków na wynagrodzenia może być tworzony fundusz premiowy. Wysokość
funduszu premiowego, zadania oraz zasady premiowania określa zakładowy regulamin
premiowania.

Zgodnie z § 8 pracownikowi przysługuje dodatek za wysługę lat w wysokości

wynoszącej po 5 latach pracy 5% miesięcznego wynagrodzenia zasadniczego. Dodatek ten
wzrasta o 1% za każdy dalszy rok pracy, aż do osiągnięcia 20% miesięcznego wynagrodzenia

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

zasadniczego po 20 i więcej latach pracy. Do okresu pracy uprawniającego do dodatku za
wysługę lat wlicza się wszystkie poprzednie zakończone okresy zatrudnienia. W przypadku
gdy praca w zakładzie stanowi dodatkowe zatrudnienie, do okresu dodatkowego zatrudnienia
nie podlegają zaliczeniu okresy zatrudnienia podstawowego. Dodatek za wysługę lat jest
wypłacany w terminie wypłaty wynagrodzenia:
1) począwszy od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym pracownik

nabył prawo do dodatku lub prawo do wyższej stawki dodatku, jeżeli nabycie prawa
nastąpiło w ciągu miesiąca,

2) za dany miesiąc, jeżeli nabycie prawa do dodatku lub prawa do wyższej stawki dodatku

nastąpiło pierwszego dnia miesiąca.
Dodatek za wysługę lat przysługuje pracownikowi za dni, za które otrzymuje

wynagrodzenie. Dodatek ten przysługuje za dni nieobecności w pracy z powodu niezdolności
do pracy wskutek choroby bądź konieczności osobistego sprawowania opieki nad dzieckiem
lub chorym członkiem rodziny, za które pracownik otrzymuje zasiłek z ubezpieczenia
społecznego.

Paragraf 11 rozporządzenia reguluje wysokość dodatku za pracę w porze nocnej

stanowiąc, iż pracownikom innym niż zatrudnionym w systemie pracy zmianowej
w zakładach opieki zdrowotnej przeznaczonych dla osób, których stan zdrowia wymaga
całodobowych świadczeń zdrowotnych, wykonującym pracę w porze nocnej przysługuje
dodatek do wynagrodzenia za każdą godzinę pracy w porze nocnej w wysokości 20% stawki
godzinowej wynagrodzenia zasadniczego, nie niższy jednak od dodatku ustalonego na
podstawie art. 151

§ 1 Kodeksu pracy, czyli 20 % stawki godzinowej wynikającej

z minimalnego wynagrodzenia za pracę.

Wynagrodzenie kierowcy zostało określone w § 12 rozporządzenia, który przewiduje,

za zgodą kierowcy samochodu osobowego, wynagrodzenie ryczałtowe, obejmujące
poszczególne składniki wynagrodzenia (w szczególności: wynagrodzenie zasadnicze, dodatek
za pracę w godzinach nadliczbowych oraz dodatek za pracę w porze nocnej), uwzględniające
liczbę godzin przypadających do przepracowania w okresie jednego miesiąca, w przypadkach
gdy faktyczny czas pracy kierowcy w poszczególnych miesiącach nie ulega wahaniom
i odpowiada liczbie godzin przyjętych do obliczenia wynagrodzenia. Kierowcy, któremu
powierzono dodatkowe czynności wykraczające poza zakres jego normalnych obowiązków,
przysługuje dodatek w wysokości do 60% najniższej stawki wynagrodzenia zasadniczego
w pierwszej kategorii zaszeregowania określonej w tabeli miesięcznych stawek
wynagrodzenia zasadniczego, stanowiącej załącznik nr 1 do rozporządzenia.

Rozporządzenie reguluje także wysokość nagród jubileuszowych za długoletnią pracę

w wysokości:
1) 75% miesięcznego wynagrodzenia – po 20 latach pracy,
2) 100% miesięcznego wynagrodzenia – po 25 latach pracy,
3) 150% miesięcznego wynagrodzenia – po 30 latach pracy,
4) 200% miesięcznego wynagrodzenia – po 35 latach pracy,
5) 300% miesięcznego wynagrodzenia – po 40 latach pracy.

Do okresu pracy uprawniającego do nagrody jubileuszowej wlicza się wszystkie

poprzednie zakończone okresy zatrudnienia oraz inne okresy, jeżeli z mocy odrębnych
przepisów podlegają one wliczeniu do okresu pracy, od którego zależą uprawnienia
pracownicze. W razie równoczesnego pozostawania w więcej niż jednym stosunku pracy, do
okresu pracy uprawniającego do nagrody jubileuszowej wlicza się jeden z tych okresów.
Podstawę obliczenia nagrody jubileuszowej stanowi wynagrodzenie przysługujące
pracownikowi w dniu nabycia prawa do nagrody, a jeżeli dla pracownika jest to
korzystniejsze – wynagrodzenie przysługujące w dniu jej wypłaty. Jeżeli pracownik nabył
prawo do nagrody jubileuszowej będąc zatrudnionym w innym wymiarze czasu pracy niż

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

w dniu jej wypłaty, podstawę obliczenia nagrody stanowi wynagrodzenie przysługujące
pracownikowi w dniu nabycia prawa do nagrody. Co do zasady pracownik nabywa prawo do
nagrody jubileuszowej w dniu upływu okresu uprawniającego do nagrody. Jednakże w razie
ustania stosunku pracy w związku z przejściem pracownika na rentę z tytułu niezdolności do
pracy lub emeryturę, pracownikowi, któremu do nabycia prawa do nagrody jubileuszowej
brakuje mniej niż 12 miesięcy, licząc od dnia rozwiązania stosunku pracy, nagrodę tę wypłaca
się w dniu rozwiązania stosunku pracy.

Pracownikowi spełniającemu warunki uprawniające do emerytury lub renty z tytułu

niezdolności do pracy, którego stosunek pracy ustał w związku z przejściem na emeryturę lub
rentę, przysługuje jednorazowa odprawa pieniężna w wysokości:
1) jednomiesięcznego wynagrodzenia, jeśli był zatrudniony krócej niż 15 lat,
2) dwumiesięcznego wynagrodzenia, jeśli był zatrudniony co najmniej 15 lat,
3) trzymiesięcznego wynagrodzenia, jeśli był zatrudniony co najmniej 20 lat.

Okresy pracy i inne okresy uprawniające do odprawy ustala się według zasad

obowiązujących przy ustalaniu okresów uprawniających do dodatku za wysługę lat.
Pracownik, który otrzymał odprawę, nie może ponownie nabyć do niej prawa.

Przepisy Ustawy z dnia 30 sierpnia 1991 r. o zakładach opieki zdrowotnej (tekst

jednolity Dz.U.07.14.89) regulują zasady wynagradzania pracowników wykonujących zawód
medyczny, zatrudnionych w systemie pracy zmianowej w zakładach opieki zdrowotnej
przeznaczonych dla osób, których stan zdrowia wymaga całodobowych świadczeń
zdrowotnych, za pracę w porze nocnej i w niedziele i święta oraz dni wolne od pracy,
ustalając wysokość dodatku:
1) za każdą godzinę pracy wykonywanej w porze nocnej na co najmniej 65% stawki

godzinowej wynagrodzenia zasadniczego,

2) za każdą godzinę pracy wykonywanej w porze dziennej w niedziele i święta oraz dni

wolne od pracy wynikające z przeciętnie pięciodniowego tygodnia pracy na co najmniej
45% stawki godzinowej wynagrodzenia zasadniczego.
Natomiast pracownikom wykonującym zawód medyczny zatrudnionym w zespole

wyjazdowym pogotowia ratunkowego (pomocy doraźnej) przysługuje dodatek w wysokości
30% stawki godzinowej wynagrodzenia zasadniczego za każdą godzinę pracy. Pracownikom
zatrudnionym w pogotowiu ratunkowym (pomocy doraźnej) poza zespołem wyjazdowym
przysługuje dodatek w wysokości 20% stawki godzinowej wynagrodzenia zasadniczego za
każdą godzinę pracy.

Czas pracy w ochronie zdrowia regulują przepisy Kodeksu pracy (k.p)– zasady ogólne

oraz Ustawa o zakładach opieki zdrowotnej (z.o.z) – rozdział 4: czas pracy pracowników
zakładów opieki zdrowotnej.

Czasem pracy jest czas, w którym pracownik pozostaje do dyspozycji pracodawcy

w zakładzie lub w innym miejscu wyznaczonym do wykonywania pracy (art. 128 § 1 k.p).
Wymiar czasu pracy jest to okres, w jakim pracownik obowiązany jest pozostawać do
dyspozycji pracodawcy w obrębie każdego dnia (roboczego) i tygodnia pracy. Długość tę
określają dzienne i tygodniowe normy czasu pracy, czyli z góry ustalone przez ustawodawcę
miary czasu (są to granice maksymalne).

Podstawowa norma czasu pracy została określona w art. 129. § 1 Kodeksu pracy, który

stanowi, iż czas pracy nie może przekraczać 8 godzin na dobę i przeciętnie 40 godzin
w przeciętnie pięciodniowym tygodniu pracy w przyjętym okresie rozliczeniowym nie
przekraczającym 4 miesięcy.

Przepisy szczególne dotyczące czasu pracy pracowników zakładów opieki zdrowotnej są

zawarte w Ustawie z dnia 30 sierpnia 1991 r. o zakładach opieki zdrowotnej (tekst
jednolity Dz.U.07.14.89, opracowanie uwzględnia ostatnią zmianę opublikowaną
w Dz.U.07.181.1299). Jej art. 32 g stanowi, iż czas pracy pracowników zatrudnionych

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

w zakładzie opieki zdrowotnej, w przyjętym okresie rozliczeniowym, co do zasady nie może
przekraczać 7 godzin 35 minut na dobę i przeciętnie 37 godzin 55 minut na tydzień
w przeciętnie pięciodniowym tygodniu pracy w przyjętym okresie rozliczeniowym. Wyjątek
stanowi czas pracy:

−

pracowników technicznych, obsługi i gospodarczych, który w przyjętym okresie
rozliczeniowym, nie może przekraczać 8 godzin na dobę i przeciętnie 40 godzin na
tydzień w przeciętnie pięciodniowym tygodniu pracy w przyjętym okresie
rozliczeniowym,

−

pracowników komórek organizacyjnych (zakładów, pracowni):

•

radiologii,

radioterapii,

medycyny

nuklearnej

–

stosujących

celach

diagnostycznych lub leczniczych źródła promieniowania jonizującego,

•

fizykoterapii,

patomorfologii,

histopatologii,

cytopatologii,

cytodiagnostyki,

medycyny sądowej lub prosektoriów, który nie może przekraczać 5 godzin na dobę
i przeciętnie 25 godzin na tydzień w przeciętnie pięciodniowym tygodniu pracy
w przyjętym okresie rozliczeniowym.

−

pracowników niewidomych zatrudnionych na stanowiskach wymagających kontaktu
z pacjentami, w przyjętym okresie rozliczeniowym, nie może przekraczać 6 godzin na
dobę i przeciętnie 30 godzin na tydzień w przeciętnie pięciodniowym tygodniu pracy
w przyjętym okresie rozliczeniowym,

−

pracowników na stanowiskach pracy w:
1) komórkach organizacyjnych (zakładach, pracowniach): radiologii, radioterapii

i medycyny nuklearnej, jeżeli do ich podstawowych obowiązków należy:
a)

stosowanie w celach diagnostycznych lub leczniczych źródeł promieniowania
jonizującego, a w szczególności: wykonujących badania lub zabiegi,
asystujących lub wykonujących czynności pomocnicze przy badaniach lub
zabiegach, obsługujących urządzenia zawierające źródła promieniowania lub
wytwarzające promieniowanie jonizujące lub wykonujących czynności
zawodowe bezpośrednio przy chorych leczonych za pomocą źródeł
promieniotwórczych, lub

prowadzenie badań naukowych z zastosowaniem źródeł promieniowania
jonizującego, lub

dokonywanie pomiarów dozymetrycznych promieniowania jonizującego
związanych z działalnością, o której mowa w lit. a i b;

2) komórkach organizacyjnych (zakładach, pracowniach) fizykoterapeutycznych, jeżeli

do ich podstawowych obowiązków należy kontrolowanie techniki stosowanych
zabiegów lub samodzielne wykonywanie zabiegów;

komórkach

organizacyjnych

(zakładach,

pracowniach):

patomorfologii,

histopatologii, cytopatologii i cytodiagnostyki, jeżeli do ich podstawowych
obowiązków należy:
a)

przygotowywanie preparatów, lub

wykonywanie badań histopatologicznych i cytologicznych;

komórkach organizacyjnych (zakładach, pracowniach): patomorfologii, medycyny
sądowej oraz prosektoriach, jeżeli do ich podstawowych obowiązków należy:
a)

wykonywanie sekcji zwłok, lub

wykonywanie badań patomorfologicznych i toksykologicznych, lub

pomoc przy wykonywaniu sekcji zwłok oraz badań patomorfologicznych
i toksykologicznych, lub

pobieranie narządów i tkanek ze zwłok.

nie może przekraczać 5 godzin na dobę i przeciętnie 25 godzin na tydzień w przeciętnie
pięciodniowym tygodniu pracy w przyjętym okresie rozliczeniowym.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Przy czym jeżeli jest to uzasadnione rodzajem pracy lub jej organizacją, w stosunku do

pracowników zakładu opieki zdrowotnej mogą być stosowane rozkłady czasu pracy,
w których dopuszczalne jest przedłużenie wymiaru czasu pracy do 12 godzin na dobę,
z wyjątkiem niektórych kategorii pracowników.

Kwestię dyżuru medycznego reguluje art. 32j, art. 32ja i art. 32k stanowiąc, iż lekarze

oraz inni posiadający wyższe wykształcenie pracownicy wykonujący zawód medyczny,
zatrudnieni w zakładzie opieki zdrowotnej przeznaczonym dla osób, których stan zdrowia
wymaga udzielania całodobowych świadczeń zdrowotnych, mogą być zobowiązani do
pełnienia w tym zakładzie dyżuru medycznego. Czas pełnienia dyżuru wlicza się do czasu
pracy. Praca w ramach pełnienia dyżuru medycznego może być planowana również
w zakresie, w jakim przekraczać będzie 37 godzin 55 minut na tydzień w przyjętym okresie
rozliczeniowym.
Do wynagrodzenia za pracę w ramach pełnienia dyżuru medycznego (oprócz lekarzy
stażystów) stosuje się odpowiednio przepisy art. 151

§ 1–3 Kodeksu pracy, który stanowi, iż

za pracę w godzinach nadliczbowych, oprócz normalnego wynagrodzenia, przysługuje
dodatek w wysokości:
1)

100 % wynagrodzenia – za pracę w godzinach nadliczbowych przypadających:

a) w nocy,
b) w niedziele i święta niebędące dla pracownika dniami pracy, zgodnie

z obowiązującym go rozkładem czasu pracy,

c) w dniu wolnym od pracy udzielonym pracownikowi w zamian za pracę w niedzielę

lub w święto, zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy,

50 % wynagrodzenia – za pracę w godzinach nadliczbowych przypadających w każdym

innym dniu niż określony w pkt 1.

Dyżur medyczny można pełnić poza zakładem pracy pozostając w gotowości do

udzielania świadczeń zdrowotnych. W takim wypadku za każdą godzinę pozostawania
w gotowości do udzielania świadczeń zdrowotnych przysługuje wynagrodzenie w wysokości
50% stawki godzinowej wynagrodzenia zasadniczego. W przypadku wezwania do zakładu
opieki zdrowotnej zastosowanie mają przepisy dotyczące dyżuru medycznego.

Lekarze oraz inni posiadający wyższe wykształcenie pracownicy wykonujący zawód

medyczny, zatrudnieni w zakładzie opieki zdrowotnej przeznaczonym dla osób, których stan
zdrowia wymaga udzielania całodobowych świadczeń zdrowotnych, mogą być, po wyrażeniu
na to zgody na piśmie, zobowiązani do pracy w zakładzie opieki zdrowotnej w wymiarze
przekraczającym przeciętnie 48 godzin na tydzień w przyjętym okresie rozliczeniowym, który
nie może być dłuższy niż 4 miesiące. W takim wypadku nie stosuje się przepisu kodeksu
pracy ograniczającego liczbę nadgodzin do 150 godzin w roku kalendarzowym. Pracownik
może cofnąć zgodę na pracę w wymiarze przekraczającym 48 godzin na tydzień w przyjętym
okresie rozliczeniowym, informując o tym pracodawcę na piśmie, z zachowaniem
miesięcznego okresu wypowiedzenia. Do wynagrodzenia za pracę w wymiarze
przekraczającym przeciętnie 48 godzin na tydzień w przyjętym okresie rozliczeniowym
stosuje się odpowiednio art. 151

§ 1–3 Kodeksu pracy dotyczący wynagrodzenia za prace

w godzinach nadliczbowych.

Ustawa o zakładach opieki zdrowotnej reguluje kwestię odpoczynku stanowiąc, iż

pracownikowi przysługuje w każdej dobie prawo do co najmniej 11 godzin nieprzerwanego
odpoczynku, a w każdym tygodniu prawo do co najmniej 35 godzin nieprzerwanego
odpoczynku, obejmującego co najmniej 11 godzin nieprzerwanego odpoczynku dobowego.
Przy czym pracownikowi pełniącemu dyżur medyczny okres odpoczynku powinien być
udzielony bezpośrednio po zakończeniu pełnienia dyżuru medycznego.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.4.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

Jakie rodzaje umów o pracę przewidują przepisy kodeksu pracy?

Jakie są sposoby rozwiązania umowy o pracę?

Jakie elementy powinna zawierać każda umowa o pracę?

Jakie są prawa oraz obowiązki pracownika i pracodawcy?

Jakie rodzaje odpowiedzialności pracownika względem pracodawcy przewidują przepisy
kodeksu pracy?

Jaki jest zakres odpowiedzialności odszkodowawczej pracownika w odpowiedzialności
za mienie powierzone?

Jakie zasady obowiązują przy wypłacaniu i ustalaniu wysokości wynagrodzenia?

Jakie dodatki do wynagrodzenia przewidują przepisy kodeksu pracy i ustaw
szczególnych?

Co rozumiesz pod pojęciami czas pracy oraz wymiar czasu pracy?

10.

Jakie normy czasu pracy obowiązują pracowników zakładów opieki zdrowotnej?

4.4.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Sporządź projekt umowy o pracę zawartej na czas określony pomiędzy pracownikiem

wykonującym zawód ratownika medycznego a pracodawcą będącym zakładem opieki
zdrowotnej.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

odszukać w materiałach dydaktycznych i przeanalizować uwagi na temat umowy o pracę
na czas określony, jej formy, elementy konieczne jakie powinny zostać ustalone w treści,

przeanalizować uwagi na temat sposobu rozwiązania umowy na czas określony,

przeanalizować inne dodatkowe postanowienia jakie strony umowy mogą zapisać w jej
treści.

rodki dydaktyczne:

−

przybory do pisania,

−

poradnik dla ucznia,

−

treść właściwego aktu prawnego, tj. kodeksu pracy.

−

literatura zgodna z punktem 6 poradnika.

Ćwiczenie 2

W dniu 1 marca 2007 roku Jan G pracownik sklepu przyszedł do pracy z półgodzinnym

spóźnieniem w stanie nietrzeźwym, nie potwierdził przybycia i obecności w pracy. Po
zakończeniu pracy tego samego dnia stwierdzono niedobór towaru o wartości 3.150 złotych.
Oprócz spóźnionego pracownika Jana G tego dnia w pracy była pracownica Anna K. Jan G
i Anna K podpisali z pracodawcą umowę o współodpowiedzialności materialnej określając
swe udziały w naprawieniu szkody po ½ jej wartości. Pracodawca dowiedział się o całym
zdarzeniu 2 kwietnia 2007 roku. Jakie konsekwencje prawne może ponieść Jan G wobec
pracodawcy?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

odszukać w materiałach dydaktycznych i przeanalizować uwagi na temat zakresu
i przesłanek odpowiedzialności porządkowej i materialnej pracowników,

dokładnie przeanalizować opis zdarzenia,

wyodrębnić istotne fakty,

zaproponować rozwiązanie problemu z punktu widzenia odpowiedzialności porządkowej
i materialnej,

uzasadnić zaproponowane rozwiązanie.

rodki dydaktyczne:

−

przybory do pisania

−

poradnik dla ucznia,

−

literatura zgodna z punktem 6 poradnika

Ćwiczenie 3

Przedstaw zasady obliczenia wynagrodzenia pracownika z dwuletnim stażem w zawodzie

ratownika medycznego, zatrudnionego w publicznym zakładzie opieki zdrowotnej,
uwzględniając, iż pracownik wykonuje pracę w godzinach nadliczbowych, w porze nocnej
oraz w niedziele i święta. Omów wymiar czasu pracy z uwzględnieniem jego modyfikacji.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

odszukać w materiałach dydaktycznych i przeanalizować uwagi na temat wynagrodzenia
i czasu pracy pracowników zatrudnionych w zakładach opieki zdrowotnej,

przeanalizować treść przepisów kodeksu pracy i ustaw szczególnych,

zapisać różne warianty rozwiązania w zależności od czasu wykonywanej pracy, jej
rodzaju.

rodki dydaktyczne:

−

przybory do pisania

−

poradnik dla ucznia,

−

literatura zgodna z punktem 6 poradnika.

4.4.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

wymienić rodzaje umów o pracę?

określić elementy obligatoryjne i fakultatywne treści umowy o pracę?

przygotować projekt umowy o pracę?

omówić na czym polega i jaki jest zakres odpowiedzialności
materialnej oraz porządkowej pracownika?

zdefiniować pojęcie wynagrodzenia, czasu pracy, wymiaru czasu
pracy?

omówić na czym polega i jaki jest zakres odpowiedzialności
materialnej oraz porządkowej pracownika?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

przedstawić

różnice

między

odpowiedzialnością

materialną,

a odpowiedzialnością materialną za mienie powierzone?

wymienić rodzaje kar porządkowych i zakres ich zastosowania?

wymienić prawa oraz obowiązki pracownika i pracodawcy?

10)

określić szczególne zasady ustalania wysokości wynagrodzenia
pracowników zakładów opieki zdrowotnej?

11)

omówić czas pracy pracowników zakładów opieki zdrowotnej?

12)

określić wysokość dodatków za pracę w porze nocnej, niedziele
i święta oraz pracę w godzinach nadliczbowych?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.5. Działalność zawodowa ratownika medycznego w przepisach

prawa

4.5.1. Materiał nauczania

4.5.1.1. Ustawa o Państwowym Ratownictwie Medycznym i akty wykonawcze

dotyczące zawodu ratownika medycznego

Przepisy dotyczące zawodu ratownika medycznego są zawarte przede wszystkim

w Ustawie z dnia 8 września 2006 r. o Państwowym Ratownictwie Medycznym
(Dz.U.06.191.1410 ze zm.), a także w Rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 29 grudnia
2006 r. w sprawie szczegółowego zakresu medycznych czynności ratunkowych, które mogą
być podejmowane przez ratownika medycznego (Dz.U.07.4.33) i w Rozporządzeniu Ministra
Zdrowia z dnia 14 czerwca 2007 r. w sprawie doskonalenia zawodowego ratowników
medycznych (Dz.U.07.112.775).

Ustawa o Państwowym Ratownictwie Medycznym określa zasady organizacji,

funkcjonowania i finansowania systemu oraz zasady zapewnienia edukacji w zakresie
udzielania pierwszej pomocy. W ramach systemu działają organy administracji rządowej
właściwe w zakresie wykonywania zadań systemu, czyli minister właściwy do spraw zdrowia
i wojewoda, oraz jednostki systemu, czyli szpitalne oddziały ratunkowe i zespoły ratownictwa
medycznego, w tym lotnicze zespoły ratownictwa medycznego, na których świadczenia
z dysponentami jednostek zawarto umowy o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej oraz
umowy na wykonywanie medycznych czynności ratunkowych. Ustawa w rozdziale
2 definiuje pojęcie ratownika medycznego stanowiąc, iż zawód ratownika medycznego
może wykonywać osoba, która:
1)

posiada pełną zdolność do czynności prawnych;

posiada stan zdrowia pozwalający na wykonywanie tego zawodu;

wykazuje znajomość języka polskiego w stopniu wystarczającym do wykonywania tego
zawodu;

spełnia następujące wymagania:

ukończyła studia wyższe na kierunku (specjalności) ratownictwo medyczne lub

ukończyła publiczną szkołę policealną lub niepubliczną szkołę policealną
o uprawnieniach szkoły publicznej i posiada dyplom potwierdzający uzyskanie tytułu
zawodowego „ratownik medyczny”, lub

posiada dyplom wydany w państwie innym niż: państwo członkowskie Unii
Europejskiej, Konfederacja Szwajcarska lub państwo członkowskie Europejskiego
Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) – strona umowy o Europejskim Obszarze
Gospodarczym, uznany w Rzeczypospolitej Polskiej za równoważny z dyplomem
uzyskiwanym w Rzeczypospolitej Polskiej, potwierdzającym tytuł zawodowy
ratownika medycznego, lub

posiada kwalifikacje do wykonywania zawodu ratownika medycznego nabyte
w państwie członkowskim Unii Europejskiej, Konfederacji Szwajcarskiej lub
państwie członkowskim Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) –
stronie umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym, uznane w Rzeczypospolitej
Polskiej zgodnie z ustawą z dnia 26 kwietnia 2001 r. o zasadach uznawania nabytych
w państwach członkowskich Unii Europejskiej kwalifikacji do wykonywania
zawodów regulowanych (Dz.U. Nr 87, poz. 954, z późn. zm. ).

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ponadto art. 12 ust. 1 ustawy stanowi, iż ratownik medyczny ma prawo i obowiązek

doskonalenia zawodowego w różnych formach kształcenia. Rozporządzeniu Ministra
Zdrowia z dnia 14 czerwca 2007 r. w sprawie doskonalenia zawodowego ratowników
medycznych (Dz.U.07.112.775) określa formy, sposób i zakres doskonalenia zawodowego
ratowników medycznych. Zgodnie z rozporządzeniem doskonalenie zawodowe jest
realizowane w następujących pozaszkolnych formach kształcenia:
1)

kursu doskonalącego;

seminarium;

samokształcenia.

Doskonalenie zawodowe realizowane jest w pięcioletnich okresach rozliczeniowych,

zwanych „okresami edukacyjnymi”. Okres edukacyjny rozpoczyna się z dniem 1 stycznia
roku następującego po roku, w którym uzyskano dyplom uprawniający do wykonywania
zawodu ratownika medycznego. Za zrealizowanie każdej z form doskonalenia zawodowego
przysługują punkty edukacyjne w liczbie określonej w rozporządzeniu. Dopełnienie przez
ratownika medycznego obowiązku doskonalenia zawodowego polega na uzyskaniu w okresie
edukacyjnym co najmniej 200 punktów edukacyjnych za udział w wybranych formach
doskonalenia zawodowego, w tym co najmniej 120 punktów edukacyjnych za udział w kursie
doskonalącym zakończonym egzaminem. Przebieg doskonalenia zawodowego dokumentuje
się w karcie doskonalenia zawodowego. Ratownik medyczny załącza do karty doskonalenia
dokumenty potwierdzające zrealizowanie danej formy doskonalenia zawodowego. Karta
doskonalenia z wymaganymi wpisami oraz dokumentami stanowi dowód odbycia
doskonalenia zawodowego i jest przedstawiana podmiotowi zatrudniającemu. Doskonalenie
zawodowe obejmuje następujący zakres:
1)

system ratownictwa medycznego na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej i w innych
krajach;

systemy powiadamiania ratunkowego;

łączność – podstawowe pojęcia, alfabet międzynarodowy, zasady komunikacji przez
radiotelefon, sieć przywoławczą, sieć telefonii komórkowej, nowoczesne systemy
łączności, Globalny System Pozycjonowania;

jednostki współpracujące z systemem, o których mowa w art. 15 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 8
września 2006 r. o Państwowym Ratownictwie Medycznym, oraz inne jednostki
realizujące zadania z zakresu ratownictwa medycznego;

Lotnicze Pogotowie Ratunkowe – zasady użycia śmigłowca, sposoby wezwania;

zasady farmakoterapii w stanach nagłego zagrożenia zdrowotnego;

medyczne czynności ratunkowe, w szczególności:
a)

ocenę stanu osoby w stanie nagłego zagrożenia zdrowotnego w celu ustalenia
postępowania i podjęcie decyzji o dalszych medycznych czynnościach ratunkowych,

układanie osoby w stanie nagłego zagrożenia zdrowotnego w pozycji właściwej dla
rodzaju schorzenia lub odniesionych obrażeń,

prowadzenie podstawowej i zaawansowanej resuscytacji krążeniowo-oddechowej
u dorosłych i dzieci według obowiązujących standardów,

bezprzyrządowe przywracanie drożności dróg oddechowych oraz przyrządowe
przywracanie drożności dróg oddechowych z zastosowaniem rurki ustno-gardłowej,
rurki nosowo-gardłowej, maski krtaniowej, rurki krtaniowej, konikopunkcji,

odsysanie dróg oddechowych,

podawanie tlenu, wspomaganie oddechu lub prowadzenie wentylacji zastępczej
z użyciem maski twarzowej, zastawki jednokierunkowej, worka oddechowego,
respiratora,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

intubacja dotchawicza w laryngoskopii bezpośredniej w nagłym zatrzymaniu krążenia
przez usta lub przez nos, bez użycia środków zwiotczających oraz prowadzenie
wentylacji zastępczej,

wykonywanie defibrylacji ręcznej pod kontrolą EKG, wykonanie defibrylacji
zautomatyzowanej,

wykonywanie kardiowersji elektrycznej i elektrostymulacji zewnętrznej,

wykonywanie EKG, monitorowanie czynności układu oddechowego, monitorowanie
czynności układu krwionośnego,

wykonywanie kaniulacji żył obwodowych kończyn górnych i dolnych oraz żyły
szyjnej zewnętrznej,

wykonywanie dojścia doszpikowego przy użyciu gotowego zestawu,

podawanie leków drogą dożylną, domięśniową, podskórną, dotchawiczą, doustną,
doodbytniczą i wziewną oraz doszpikową przy użyciu gotowego zestawu,

odbarczenie odmy prężnej drogą nakłucia jamy opłucnowej,

cewnikowanie pęcherza moczowego, zakładanie sondy żołądkowej, płukanie żołądka,

pobieranie krwi żylnej i włośniczkowej do badań laboratoryjnych,

oznaczanie poziomu glukozy, elektrolitów w surowicy, z użyciem dostępnego sprzętu,

badanie gazometryczne krwi włośniczkowej,

opatrywanie ran, tamowanie krwotoków, unieruchamianie złamań, zwichnięć
i skręceń, unieruchamianie kręgosłupa ze szczególnym uwzględnieniem odcinka
szyjnego, asystowanie przy drobnych zabiegach chirurgicznych (zszywanie ran,
zakładanie drenów),

odbieranie porodu nagłego w warunkach pozaszpitalnych,

segregację medyczną w przypadku zdarzeń masowych i katastrof,

podejmowanie działań profilaktycznych w celu ograniczenia skutków zdrowotnych
zdarzenia,

przygotowywanie pacjenta i opiekę medyczną podczas transportu,

wsparcie

psychologiczne

dla

ratownika

medycznego

poszkodowanych,

a w szczególności:
a)

stres (rodzaje, źródła, skutki, różnice indywidualne) w działaniach ratowniczych,

wpływ stresu pourazowego na stosunki międzyludzkie,

zespół stresu pourazowego i jego objawy,

sytuacje trudne w kontakcie z poszkodowanymi i ich wpływ na sprawność
funkcjonowania jednostki i zbiorowości osób (zbiegowisko, tłum, publiczność),
nawiązywanie kontaktu z poszkodowanym i udzielanie wsparcia psychicznego,

zespołowe rozwiązywanie problemów – umiejętność zachowania elastyczności
w zmieniających się warunkach,

style i techniki radzenia sobie ze stresem.

Pierwszy okres edukacyjny rozpoczyna się z dniem 1 stycznia 2008 r.

Zgodnie z art. 11 ust. 1 ustawy wykonywanie zawodu ratownika medycznego polega na:

zabezpieczeniu osób znajdujących się w miejscu zdarzenia oraz podejmowaniu działań
zapobiegających zwiększeniu liczby ofiar i degradacji środowiska;

dokonywaniu oceny stanu zdrowia osób w stanie nagłego zagrożenia zdrowotnego
i podejmowaniu medycznych czynności ratunkowych;

transportowaniu osób w stanie nagłego zagrożenia zdrowotnego;

komunikowaniu się z osobą w stanie nagłego zagrożenia zdrowotnego i udzielaniu jej
wsparcia psychicznego w sytuacji powodującej stan nagłego zagrożenia zdrowotnego;

organizowaniu i prowadzeniu zajęć z zakresu pierwszej pomocy, kwalifikowanej
pierwszej pomocy oraz medycznych czynności ratunkowych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wydane na podstawie delegacji zawartej w art. 11 ust 2 Rozporządzenie Ministra

Zdrowia z dnia 29 grudnia 2006 r. w sprawie szczegółowego zakresu medycznych czynności
ratunkowych, które mogą być podejmowane przez ratownika medycznego (Dz.U.07.4.33),
precyzuje zakres czynności, do których uprawniony jest ratownik medyczny. Rozporządzenie
dzieli medyczne czynności ratunkowe na te, które mogą być wykonywane samodzielnie przez
ratownika medycznego (załącznik nr 1) oraz czynności, które ratownik medyczny może
podejmować tylko pod nadzorem lekarza systemu (załącznik nr 2). Do pierwszej grupy
medycznych czynności ratunkowych należą:
1)

Ocena stanu pacjenta w celu ustalenia postępowania i decyzji o podjęciu lub odstąpieniu
od medycznych czynności ratunkowych.

Układanie pacjenta w pozycji właściwej dla stanu pacjenta lub odniesionych obrażeń.

Podjęcie i prowadzenie podstawowej i zaawansowanej resuscytacji krążeniowo-
-oddechowej u dorosłych i dzieci według standardów ogłoszonych w obwieszczeniu
wydanym na podstawie art. 43 ustawy z dnia 8 września 2006 r. o Państwowym
Ratownictwie Medycznym.

Bezprzyrządowe przywracanie drożności dróg oddechowych.

Przyrządowe

przywracanie

zabezpieczanie

drożności

dróg

oddechowych

z zastosowaniem w szczególności:

rurki ustno-gardłowej;

rurki nosowo-gardłowej;

maski krtaniowej;

rurki krtaniowej;

konikopunkcji

Odsysanie dróg oddechowych.

Podjęcie tlenoterapii biernej lub wspomagania oddechu lub wentylacji zastępczej
powietrzem lub tlenem:
a)

ręcznie z użyciem:

−

maski twarzowej,

−

zastawki jednokierunkowej i worka oddechowego;

mechanicznie – z użyciem respiratora.

Intubacja dotchawicza w laryngoskopii bezpośredniej w nagłym zatrzymaniu krążenia
przez usta lub przez nos, bez użycia środków zwiotczających oraz prowadzenie
wentylacji zastępczej.

Wykonanie defibrylacji ręcznej na podstawie EKG.

10)

Wykonanie defibrylacji zautomatyzowanej.

11)

Wykonanie EKG.

12)

Monitorowanie czynności układu oddechowego.

13)

Monitorowanie czynności układu krążenia metodami nieinwazyjnymi.

14)

Wykonanie kaniulacji żył obwodowych kończyn górnych i dolnych oraz żyły szyjnej
zewnętrznej.

15)

Wykonanie dojścia doszpikowego przy użyciu gotowego zestawu.

16)

Podawanie leków drogą dożylną, domięśniową, podskórną, dotchawicza, doustną,
doodbytniczą i wziewną oraz doszpikową, przy użyciu gotowego zestawu.

17)

Odbarczenie odmy prężnej drogą nakłucia jamy opłucnowej.

18)

Pobieranie krwi żylnej i włośniczkowej do badań laboratoryjnych.

19)

Oznaczanie poziomu parametrów krytycznych z użyciem dostępnego sprzętu, w tym
w szczególności:

poziomu glukozy w surowicy;

poziomu elektrolitów w surowicy;

badania gazometrycznego krwi włośniczkowej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

20)

Opatrywanie ran.

21)

Tamowanie krwotoków.

22)

Unieruchamianie złamań, zwichnięć i skręceń.

23)

Unieruchamianie kręgosłupa ze szczególnym uwzględnieniem odcinka szyjnego.

24)

Odebranie porodu nagłego w warunkach pozaszpitalnych.

25)

Segregacja medyczna.

26)

Podejmowanie działań zabezpieczających w celu ograniczenia skutków zdrowotnych
zdarzenia.

27)

Przygotowanie pacjenta i opieka medyczna podczas transportu.

28)

Podawanie leków wymienionych w tabeli.

Nazwa leku

Postać

Droga podania

Acetylsalicylic acid

tabletki od 0,3 do 0,5 g

doustnie

Amiodarone

roztwór do wstrzyknięcia
150 mg/3 ml

dożylnie, doszpikowo

Atropinum sulfuricum

roztwór do wstrzyknięcia
(0,5 mg/ml; 1 mg/ml)

domięśniowo, podskórnie,
dożylnie, dotchawiczo,
doszpikowo

Clemastine

roztwór do wstrzyknięcia 2
mg/2 ml

domięśniowo

Diazepam

roztwór do wstrzyknięcia
lub wlewka doodbytnicza
(do 10 mg/2 ml)

domięśniowo, dożylnie,
doszpikowo, doodbytniczo

Epinephrine bitartrate

roztwór do wstrzyknięcia
(1 mg/ml)

domięśniowo, podskórnie,
dożylnie, doszpikowo,
dotchawiczo

Flumazenil

roztwór do wstrzyknięcia
500 µg/5 ml

dożylnie, doszpikowo

Furosemide

roztwór do wstrzyknięcia
(20 mg/2 ml)

domięśniowo, dożylnie,
doszpikowo

Glucagon hydrochloride

roztwór do wstrzyknięcia 1
mg/fiol. + rozpuszczalnik

domięśniowo

Glucosum 20% Glucosum
5%

roztwór do wstrzyknięcia
dożylnego (200 mg/ml)
roztwór do wlewu
dożylnego

dożylnie, doszpikowo

Glyceryl trinitrate

tabletki 0,5 mg, aerozol do
stosowania
podjęzykowego

podjęzykowo

Hydrocortisone lub w razie
braku po konsultacji z
lekarzem
Methylprednisolone

roztwór do wstrzyknięcia
(Hydrocortisone 100
mg/ml; 250 mg/2 ml),
Methylprednisolone 500
mg/fiol, 1 g/fiol.)

dożylnie, doszpikowo

Magnesii sulfuricum

roztwór do wstrzyknięcia 2
g/10 ml

dożylnie, doszpikowo

Ketoprofen

roztwór do wstrzyknięcia
100 mg/2 ml

domięśniowo, dożylnie,
doszpikowo

Lignocainum

roztwór do wstrzyknięcia

dożylnie, dotchawiczo,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

hydrochloricum

100 mg/2 ml

doszpikowo

Midazolam po konsultacji z
lekarzem

roztwór do wstrzyknięcia 5
mg/amp.

domięśniowo, dożylnie,
doszpikowo

Metoclopramidum

roztwór do wstrzyknięcia
10 mg/2 ml

dożylnie, domięśniowo,
doszpikowo

Morphine sulphate

roztwór do wstrzyknięcia
(10 mg/ml; 20 mg/ml)

domięśniowo, podskórnie,
dożylnie, doszpikowo

Naloxonum
hydrochloricum

roztwór do wstrzyknięcia
(400 ug/ml)

domięśniowo, podskórnie,
dożylnie, doszpikowo,
dotchawiczo

Natrium chloratum 0,9%

roztwór do wlewu
dożylnego

dożylnie, doszpikowo

Płyn fizjologiczny
wieloelektrolitowy
izotoniczny

roztwór do wlewu
dożylnego

dożylnie, doszpikowo

Salbutamol

aerozol wziewny w
roztworze do nebulizacji

wziewnie

Solutio Ringeri

roztwór do wlewu
dożylnego

dożylnie, doszpikowo

Tlen

gaz

wziewnie, dotchawiczo

Do medycznych czynności ratunkowych, które mogą być podejmowane przez ratownika

medycznego pod nadzorem lekarza systemu należą:
1)

Intubacja dotchawicza w laryngoskopii bezpośredniej w przypadku innym niż nagłe
zatrzymanie krążenia z użyciem środków zwiotczających.

Wykonywanie kardiowersji elektrycznej i elektrostymulacji zewnętrznej.

Asystowanie przy drobnych zabiegach chirurgicznych (zszywanie ran, zakładanie
drenów) i innych procedurach medycznych.

Cewnikowanie pęcherza moczowego.

Zakładanie sondy żołądkowej i płukanie żołądka.

Podawanie na zlecenie lekarza leków innych niż wymienione wyżej.
Ratownik medyczny, który wchodzi w skład jednostki systemu – zespołu ratownictwa

medycznego, podejmuje medyczne czynności ratunkowe, czyli świadczenia opieki
zdrowotnej w rozumieniu przepisów o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze
ś

rodków publicznych, udzielane w warunkach pozaszpitalnych, w celu ratowania osoby

w stanie nagłego zagrożenia zdrowotnego. Stosownie do treści art. 40 ustawy akcja
prowadzenia medycznych czynności ratunkowych rozpoczyna się w momencie przybycia
zespołu ratownictwa medycznego na miejsce zdarzenia. Akcją prowadzenia medycznych
czynności ratunkowych kieruje wyznaczony przez dyspozytora medycznego kierujący, który
pozostaje w kontakcie z dyspozytorem medycznym. Kierujący może zasięgnąć opinii lekarza
wskazanego przez dyspozytora medycznego. Zespół ratownictwa medycznego transportuje
osobę w stanie nagłego zagrożenia zdrowotnego do najbliższego, pod względem czasu
dotarcia, szpitalnego oddziału ratunkowego lub do szpitala wskazanego przez dyspozytora
medycznego lub lekarza koordynatora medycznego. W przypadku gdy u osoby w stanie
nagłego zagrożenia zdrowotnego zostanie stwierdzony stan, który zgodnie ze standardami
postępowania wymaga transportu bezpośrednio do jednostki organizacyjnej szpitala
wyspecjalizowanej w zakresie udzielania świadczeń zdrowotnych niezbędnych dla
ratownictwa medycznego lub, gdy tak zadecyduje lekarz systemu obecny na miejscu
zdarzenia, osobę taką transportuje się bezpośrednio do wskazanej jednostki.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zespoły ratownictwa medycznego dzielą się na:

zespoły specjalistyczne, w skład których wchodzą co najmniej trzy osoby uprawnione do
wykonywania medycznych czynności ratunkowych, w tym lekarz systemu oraz
pielęgniarka systemu lub ratownik medyczny;

zespoły podstawowe, w skład których wchodzą co najmniej dwie osoby uprawnione do
wykonywania medycznych czynności ratunkowych, w tym pielęgniarka systemu lub
ratownik medyczny.
W skład zespołów specjalistycznych i podstawowych, wchodzi kierowca, w przypadku

gdy żaden z członków zespołów ratownictwa medycznego nie posiada prawa jazdy kategorii
B oraz nie spełnia warunków, o których mowa w art. 95a ust. 1 ustawy z dnia 20 czerwca
1997 r. – Prawo o ruchu drogowym (Dz.U. z 2005 r. Nr 108, poz. 908, z późn. zm.).

Od pojęcia ratownika medycznego należy odróżnić pojęcie ratownika, który udziela

kwalifikowanej pierwszej pomocy. Ratownikiem może być osoba:
1)

posiadająca pełną zdolność do czynności prawnych;

zatrudniona lub pełniąca służbę w jednostkach współpracujących z systemem lub będąca
członkiem tych jednostek;

posiadająca ważne zaświadczenie o ukończeniu kursu w zakresie kwalifikowanej
pierwszej pomocy i uzyskaniu tytułu ratownika;

której stan zdrowia pozwala na udzielanie kwalifikowanej pierwszej pomocy.

Na podstawie delegacji ustawowej zostało wydane Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia
19 marca 2007 r. w sprawie kursu w zakresie kwalifikowanej pierwszej pomocy
(Dz.U.07.60.408).

Zakres czynności wykonywanych przez ratownika w ramach kwalifikowanej pierwszej

pomocy obejmuje:
1)

resuscytację krążeniowo-oddechową, bezprzyrządową i przyrządową, z podaniem tlenu
oraz zastosowaniem według wskazań defibrylatora zautomatyzowanego;

tamowanie krwotoków zewnętrznych i opatrywanie ran;

unieruchamianie złamań i podejrzeń złamań kości oraz zwichnięć;

ochronę przed wychłodzeniem lub przegrzaniem;

prowadzenie wstępnego postępowania przeciwwstrząsowego poprzez właściwe ułożenie
osób w stanie nagłego zagrożenia zdrowotnego, ochronę termiczną osób w stanie nagłego
zagrożenia zdrowotnego;

stosowanie tlenoterapii biernej;

ewakuację z miejsca zdarzenia osób w stanie nagłego zagrożenia zdrowotnego;

wsparcie psychiczne osób w stanie nagłego zagrożenia zdrowotnego;

prowadzenie wstępnej segregacji medycznej.

Natomiast pierwsza pomoc to zespół czynności podejmowanych w celu ratowania osoby
w stanie nagłego zagrożenia zdrowotnego wykonywanych przez osobę znajdującą się
w miejscu zdarzenia, w tym również z wykorzystaniem udostępnionych do powszechnego
obrotu wyrobów medycznych oraz produktów leczniczych;

4.5.1.2. Karta Praw Pacjenta

Karta Praw Pacjenta – to nazwa dla zbioru praw wynikających z różnych ustaw, których
przedmiotem są prawa pacjenta. Ratownik medyczny podejmujący medyczne czynności
ratunkowe jest zobowiązany do ich przestrzegania. Prawa pacjenta są zawarte
w następujących ustawach:
1)

z dnia 30 sierpnia 1991 r. o zakładach opieki zdrowotnej (tekst jednolity Dz.U.07.14.89
ze zm.),

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego (Dz.U.94.111.535 ze zm.),

z dnia 1 lipca 2005 r. o pobieraniu, przechowywaniu i przeszczepianiu komórek, tkanek
i narządów (Dz.U.05.169.1246 ze zm.),

z dnia 5 lipca 1996 r. o zawodach pielęgniarki i położnej (teks jednolity Dz.U.01.57.602),

z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodzie lekarza (tekst jednolity Dz.U.02.21.204).
Prawa pacjenta w zakładzie opieki zdrowotnej, o których stanowi ustawa

o zakładach opieki zdrowotnej.
1.

Pacjent zgłaszający się do zakładu opieki zdrowotnej ma prawo do natychmiastowego
udzielenia mu świadczeń zdrowotnych ze względu na zagrożenie życia lub zdrowia,
niezależnie od okoliczności – art. 7.

Pacjent w zakładzie opieki zdrowotnej ma prawo do:

−

wiadczeń zdrowotnych odpowiadających wymaganiom wiedzy medycznej, a w sytuacji

ograniczonych możliwości udzielenia odpowiednich świadczeń – do korzystania
z rzetelnej, opartej na kryteriach medycznych procedury ustalającej kolejność dostępu do
ś

wiadczeń – art. 19 ust. 1 pkt 1, art. 20 ust. 1, pkt 1 i art. 26,

−

udzielania mu świadczeń zdrowotnych przez osoby uprawnione do ich udzielania,
w pomieszczeniach i przy zastosowaniu urządzeń odpowiadających określonym
wymaganiom fachowym i sanitarnym – art. 9 ust. 1 i art. 10,

−

informacji o swoim stanie zdrowia – art. 19 ust. 1 pkt 2,

−

wyrażenia zgody albo odmowy na udzielenie mu określonych świadczeń zdrowotnych,
po uzyskaniu odpowiedniej informacji – art. 19 ust. 1 pkt 3,

−

intymności i poszanowania godności w czasie udzielania świadczeń zdrowotnych – art.
19 ust. 1 pkt 4,

−

udostępniania mu dokumentacji medycznej lub wskazania innej osoby, której
dokumentacja ta może być udostępniana - art. 18 ust. 3 pkt 1,

−

zapewnienia ochrony danych zawartych w dokumentacji medycznej dotyczącej jego
osoby – art. 18 ust. 2,

−

dostępu do informacji o prawach pacjenta – art. 19 ust. 6,

−

umierania w spokoju i godności – art. 19 ust. 1 pkt 5.

a ponadto, w zakładzie opieki zdrowotnej przeznaczonym dla osób wymagających
całodobowych lub całodziennych świadczeń zdrowotnych, np. w szpitalu, sanatorium,
zakładzie leczniczo-opiekuńczym, pacjent przyjęty do tego zakładu ma prawo do:

−

zapewnienia mu:

rodków farmaceutycznych i materiałów medycznych – art. 20 ust. 1 pkt 2 i art. 26,

pomieszczenia i wyżywienia odpowiedniego do stanu zdrowia – art. 20 ust. 1 pkt 3
i art. 26,

opieki duszpasterskiej – art. 19 ust. 3 pkt 3,

−

dodatkowej opieki pielęgnacyjnej sprawowanej przez osobę bliską lub inną osobę
wskazaną przez siebie – art. 19 ust. 3 pkt 1,

−

kontaktu osobistego, telefonicznego lub korespondencyjnego z osobami z zewnątrz – art.
19 ust. 3 pkt 2,

−

wskazania osoby lub instytucji, którą zakład opieki zdrowotnej obowiązany jest
powiadomić o pogorszeniu się stanu zdrowia pacjenta powodującego zagrożenie życia
albo w razie jego śmierci – art. 20 ust. 2 i art. 26,

−

wyrażenia zgody albo odmowy na umieszczenie go w tym zakładzie opieki zdrowotnej –
art. 21 ust. 1 i art. 26,

−

wypisania z zakładu opieki zdrowotnej na własne żądanie i uzyskania od lekarza
informacji o możliwych następstwach zaprzestania leczenia w tym zakładzie – art. 22 ust.
1 i 3 oraz art. 26,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

udzielenia mu niezbędnej pomocy i przewiezienia go do innego szpitala, w sytuacji gdy
pomimo decyzji uprawnionego lekarza o potrzebie niezwłocznego przyjęcia do szpitala
nie może być do tego szpitala przyjęty – art. 21.

Pacjent ma prawo do świadczeń zdrowotnych pogotowia ratunkowego w razie wypadku,
urazu, porodu, nagłego zachorowania lub nagłego pogorszenia stanu zdrowia
powodującego zagrożenie życia – art. 28.

Prawa pacjenta określone w ustawie o zawodzie lekarza
Pacjent ma prawo do:

udzielania mu świadczeń zdrowotnych przez lekarza, zgodnie ze wskazaniami aktualnej
wiedzy medycznej, dostępnymi lekarzowi metodami i środkami zapobiegania,
rozpoznawania leczenia chorób, zgodnie z zasadami etyki zawodowej oraz z należytą
starannością – art. 4,

uzyskania od lekarza pomocy lekarskiej w każdym przypadku, gdy zwłoka w jej
udzieleniu mogłaby spowodować niebezpieczeństwo utraty życia, ciężkiego uszkodzenia
ciała lub ciężkiego rozstroju zdrowia, oraz w innych przypadkach nie cierpiących zwłoki
– art. 30,

uzyskania od lekarza przystępnej informacji o swoim stanie zdrowia, rozpoznaniu,
proponowanych oraz możliwych metodach diagnostycznych, leczniczych, dających się
przewidzieć następstwach ich zastosowania albo zaniechania, wynikach leczenia oraz
rokowaniu – art. 31 ust. 1,

zażądania od lekarza informacji o swoim stanie zdrowia i o rokowaniu wówczas, gdy
sądzi, że lekarz ogranicza mu informację z uwagi na jego dobro – art. 31 ust. 4,

decydowania o osobach, którym lekarz może udzielać informacji, o których mowa w pkt
3 – art. 31 ust. 2,

wyrażenia żądania aby lekarz nie udzielał mu informacji, o których mowa w pkt 3 – art.
31 ust. 3,

nie wyrażenia zgody na przeprowadzenie przez lekarza badania lub udzielenia mu innego
ś

wiadczenia zdrowotnego – art. 32 ust. 1,

wyrażenia zgody albo odmowy na wykonanie mu zabiegu operacyjnego albo
zastosowania wobec niego metody leczenia lub diagnostyki stwarzającej podwyższone
ryzyko; w celu podjęcia przez pacjenta decyzji lekarz musi udzielić mu informacji,
o której mowa w pkt 3 – art. 34 ust. 1 i 2,

uzyskania od lekarza informacji jeżeli w trakcie wykonywania zabiegu, bądź stosowania
określonej metody leczenia lub diagnostyki, w związku z wystąpieniem okoliczności
stanowiących zagrożenie dla życia lub zdrowia pacjenta, lekarz dokonał zmian w ich
zakresie – art. 35 ust. 2,

10)

poszanowania przez lekarza jego intymności i godności osobistej – art. 36 ust. 1,

11)

wyrażania zgody albo odmowy na uczestniczenie przy udzielaniu mu świadczeń
zdrowotnych osób innych niż personel medyczny niezbędny ze względu na rodzaj
ś

wiadczeń – art. 36 ust. 1 i 2,

12)

wnioskowania do lekarza o zasięgnięcie przez niego opinii właściwego lekarza
specjalisty lub zorganizowania konsylium lekarskiego – art. 37,

13)

dostatecznie wcześniejszego uprzedzenia go przez lekarza o zamiarze odstąpienia od jego
leczenia i wskazania mu realnych możliwości uzyskania określonego świadczenia
zdrowotnego u innego lekarza lub w zakładzie opieki zdrowotnej – art. 38 ust, 2,

14)

zachowania w tajemnicy informacji związanych z nim a uzyskanych przez lekarza
w związku z wykonywaniem zawodu – art. 40 ust, 1,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

15)

uzyskania od lekarza informacji o niekorzystnych dla niego skutkach, w przypadku
wyrażenia zgody na ujawnienie dotyczących go informacji, będących w posiadaniu
lekarza – art. 40 ust. 2 pkt 4,

16)

wyrażania zgody lub odmowy na podawanie przez lekarza do publicznej wiadomości
danych umożliwiających identyfikację pacjenta – art. 40 ust. 4,

a ponadto pacjent, który ma być poddany eksperymentowi medycznemu ma prawo do:
1)

wyrażenia zgody lub odmowy na udział w eksperymencie medycznym po uprzednim
poinformowaniu go przez lekarza o celach, sposobach i warunkach przeprowadzenia
eksperymentu, spodziewanych korzyściach leczniczych lub poznawczych, ryzyku oraz
o możliwościach cofnięcia zgody i odstąpienia od udziału w eksperymencie w każdym
jego stadium – art. 24 ust. 1, art. 25 ust. 1 i art. 27 ust. 1,

poinformowania go przez lekarza o niebezpieczeństwie dla zdrowia i życia jakie może
spowodować natychmiastowe przerwanie eksperymentu – art. 24 ust. 2,

cofnięcia zgody na eksperyment medyczny w każdym stadium eksperymentu – art. 27
ust. 1.

Prawa pacjenta określone w ustawie o zawodzie pielęgniarki i położnej
Pacjent ma prawo do:

udzielania mu świadczeń zdrowotnych przez pielęgniarkę, położną, posiadającą prawo
wykonywania zawodu, zgodnie z aktualną wiedzą medyczną, dostępnymi jej metodami i
ś

rodkami, zgodnie z zasadami etyki zawodowej oraz ze szczególną starannością – art. 18,

udzielenia mu pomocy przez pielęgniarkę, położną, zgodnie z posiadanymi przez nią
kwalifikacjami, w każdym przypadku niebezpieczeństwa utraty przez niego życia lub
poważnego uszczerbku na jego zdrowiu – art. 19,

uzyskania od pielęgniarki, położnej informacji o jego prawach – art. 20 ust. 1,

uzyskania od pielęgniarki, położnej informacji o swoim stanie zdrowia, w zakresie
związanym ze sprawowaną przez pielęgniarkę, położną, opieką pielęgnacyjną – art. 20
ust. 2,

zachowania w tajemnicy informacji związanych z nim, a uzyskanych przez pielęgniarkę,
położną w związku z wykonywaniem zawodu – art. 21 ust. 1,

wyrażania zgody lub odmowy na podawanie przez pielęgniarkę, położną do publicznej
wiadomości danych umożliwiających identyfikację pacjenta – art. 21 ust. 4.

Prawa pacjenta określone w ustawie o ochronie zdrowia psychicznego z 1994 r.
Pacjent z zaburzeniami psychicznymi, chory psychicznie lub upośledzony umysłowo ma

prawo do:
1)

bezpłatnych świadczeń zdrowotnych udzielanych mu przez publiczne zakłady
psychiatrycznej opieki zdrowotnej – art. 10 ust. 1,

bezpłatnych leków i artykułów sanitarnych oraz pomieszczenia i wyżywienia, jeżeli
przebywa w szpitalu psychiatrycznym będącym publicznym zakładem opieki zdrowotnej
– art. 10 ust. 2,

zapewnienia mu rodzaju metod postępowania leczniczego właściwych nie tylko z uwagi
na cele zdrowotne, ale także ze względu na interesy oraz inne jego dobro osobiste
i dążenie do jego poprawy zdrowia w sposób najmniej dla pacjenta uciążliwy – art. 12,

porozumiewania się bez ograniczeń z rodziną i innymi osobami, w przypadku gdy
przebywa w szpitalu psychiatrycznym albo w domu pomocy społecznej – art. 13,

wystąpienia o okresowe przebywanie poza szpitalem bez wypisywania go z zakładu – art.
14,

uprzedzenia go o zamiarze zastosowania wobec niego przymusu bezpośredniego;
dopuszczenie zastosowania tego środka wobec pacjenta musi wynikać z ustawy – art. 18,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

uprzedzenia o zamiarze przeprowadzenia badania psychiatrycznego bez jego zgody oraz
podania przyczyn takiej decyzji; badanie takie może być przeprowadzone, jeżeli
zachowanie pacjenta wskazuje na to, że z powodu zaburzeń psychicznych może zagrażać
bezpośrednio własnemu życiu albo życiu lub zdrowiu innych osób, bądź nie jest zdolny
do zaspokojenia podstawowych potrzeb życiowych – art. 21 ust. 1 i 2,

wyrażenia zgody lub odmowy na przyjęcie do szpitala psychiatrycznego, z wyłączeniem
sytuacji, gdy przepisy ustawy dopuszczają przyjęcie do szpitala psychiatrycznego bez
zgody pacjenta – art. 22 ust. 1 i art. 23, 24 oraz 29,

poinformowania i wyjaśnienia mu przez lekarza przyczyny przyjęcia do szpitala
psychiatrycznego w sytuacji, gdy nie wyraził na to zgody oraz uzyskania informacji
o przysługujących mu w tej sytuacji prawach – art. 23 ust. 3,

10)

cofnięcia uprzednio wyrażonej zgody na przyjęcie do szpitala psychiatrycznego – art. 28,

11)

niezbędnych czynności leczniczych mających na celu usunięcie przyczyny przyjęcia go
do szpitala bez jego zgody i zapoznania go z planowanym postępowaniem leczniczym –
art. 33 ust. 1 i 2,

12)

wypisania ze szpitala psychiatrycznego, jeżeli przebywa w nim bez wyrażenia przez
siebie zgody, jeżeli ustały przyczyny jego przyjęcia i pobytu w szpitalu psychiatrycznym
bez takiej zgody – art. 35 ust. 1,

13)

pozostania w szpitalu w sytuacji, o której mowa w pkt 17, za swoją później wyrażoną
zgodą, jeżeli w ocenie lekarza, jego dalszy pobyt w tym szpitalu jest celowy – art. 35 ust. 2,

14)

złożenia, w dowolnej formie, wniosku o nakazania wypisania go ze szpitala
psychiatrycznego – art. 36 ust. 1,

15)

wystąpienia do sądu opiekuńczego o nakazanie wypisania ze szpitala psychiatrycznego,
po uzyskania odmowy wypisania ze szpitala na wniosek, o którym mowa w pkt 19 – art.
36 ust. 3,

16)

informacji o terminie i sposobie złożenia wniosku do sądu opiekuńczego, o którym mowa
w pkt 20 – art. 36 ust. 3,

17)

złożenia wniosku o ustanowienie kuratora, jeżeli przebywając w szpitalu
psychiatrycznym potrzebuje pomocy do prowadzenia wszystkich swoich spraw, albo
spraw określonego rodzaju – art. 44 ust. 1,

oraz ma prawo do tego, aby osoby wykonujące czynności wynikające z ustawy zachowały
w tajemnicy wszystko co go dotyczy, a o czym powzięły wiadomość wykonując czynności
wynikające z ustawy – art. 50 ust. 1.

Prawa

pacjenta

określone

ustawie

pobieraniu,

przechowywaniu

i przeszczepianiu komórek, tkanek i narządów

Pacjent ma prawo do:

wyrażenia i cofnięcia w każdym czasie sprzeciwu na pobranie po jego śmierci komórek,
tkanek i narządów – art. 5 ust. 1–4,

dobrowolnego wyrażenia przed lekarzem zgody na pobranie od niego za życia komórek,
tkanek lub narządów w celu ich przeszczepienia określonemu biorcy, jeżeli ma pełną
zdolność do czynności prawnych – art. 12 ust. 1 pkt 7,

ochrony danych osobowych dotyczących dawcy/biorcy przeszczepu i objęcia ich
tajemnicą – art. 19.
Pacjent mający być biorcą ma prawo do umieszczenia go na liście osób oczekujących na

przeszczepienie komórek, tkanek i narządów i być wybrany jako biorca w oparciu o kryteria
medyczne – art. 13.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.5.1.3. Ustawa o ochronie zdrowia psychicznego

Z punktu widzenia praktycznego wykonywania zawodu ratownika medycznego

wątpliwości budzi zastosowanie przymusu bezpośredniego wobec osoby, co do której istnieją
przesłanki do zatrzymania w szpitalu psychiatrycznym. Problem ten reguluje Ustawa z dnia
19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego (Dz.U.94.111.535) oraz Rozporządzenie
Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 23 sierpnia 1995 r w sprawie sposobu
stosowania przymusu bezpośredniego (Dz.U.95.103.514) i Rozporządzenie Ministra Zdrowia
i Opieki Społecznej z dnia 4 sierpnia 1995 r. w sprawie wykazu świadczeń zdrowotnych
wymagających

odrębnej

zgody

pacjenta

lub

jego

przedstawiciela

ustawowego

(Dz.U.95.100.503).

Ustawa definiuje pojęcie osoby z zaburzeniami psychicznymi stanowiąc, iż jest to

osoba chora psychicznie (wykazująca zaburzenia psychotyczne), upośledzona umysłowo,
wykazująca inne zakłócenia czynności psychicznych, które zgodnie ze stanem wiedzy
medycznej zaliczane są do zaburzeń psychicznych, a osoba ta wymaga świadczeń
zdrowotnych lub innych form pomocy i opieki niezbędnych do życia w środowisku
rodzinnym lub społecznym.
Zgoda oznacza swobodnie wyrażoną zgodę osoby z zaburzeniami psychicznymi, która –
niezależnie od stanu jej zdrowia psychicznego – jest rzeczywiście zdolna do zrozumienia
przekazywanej w dostępny sposób informacji o celu przyjęcia do szpitala psychiatrycznego,
jej stanie zdrowia, proponowanych czynnościach diagnostycznych i leczniczych oraz
o dających się przewidzieć skutkach tych działań lub ich zaniechania.
Świadectwo o stanie zdrowia osoby z zaburzeniami psychicznymi, orzeczenie, opinię lub
skierowanie do innego lekarza lub psychologa albo zakładu opieki zdrowotnej – lekarz może
wydać wyłącznie na podstawie uprzedniego osobistego zbadania tej osoby. Skierowanie do
szpitala psychiatrycznego wydawane jest w dniu badania, a jego ważność wygasa po upływie
14 dni.
Przyjęcie do szpitala psychiatrycznego co do zasady następuje za zgodą:

−

tej osoby,

−

sądu opiekuńczego,

−

przedstawiciela ustawowego dla osoby małoletniej lub ubezwłasnowolnionej całkowicie,
a także osoby ubezwłasnowolnionej częściowo, jeżeli wynika to z postanowienia sądu
opiekuńczego o ustanowieniu kuratora. Jeżeli przyjęcie do szpitala dotyczy osoby
małoletniej

powyżej

roku

ycia

lub

osoby

pełnoletniej

całkowicie

ubezwłasnowolnionej, zdolnej do wyrażenia zgody, jest wymagane również uzyskanie
zgody tej osoby na przyjęcie. W przypadku sprzecznych oświadczeń w sprawie przyjęcia
do szpitala psychiatrycznego tej osoby i jej przedstawiciela ustawowego, zgodę na
przyjęcie do szpitala wyraża sąd opiekuńczy właściwy ze względu na miejsce
zamieszkania tej osoby. Przedstawiciel ustawowy osoby, która nie pozostaje pod władzą
rodzicielską, wyraża zgodę, o której mowa wyżej, za zgodą sądu opiekuńczego
właściwego ze względu na miejsce zamieszkania tej osoby. W wypadkach nagłych nie
jest konieczne uzyskanie zgody sądu opiekuńczego przed przyjściem do szpitala
psychiatrycznego (art. 22 ustawy – zgoda pisemna, na podstawie ważnego skierowania),

wyjątkowo bez jej zgody w przypadkach określonych w art. 18 i innych podanych niżej.
Podstawą do zatrzymania osoby bez jej zgody w większości przypadków jest art. 18 ustawy.
Artykuł 18 ustawy reguluje bowiem kwestię przymusu bezpośredniego stanowiąc, iż
przymus bezpośredni wobec osób z zaburzeniami psychicznymi, przy wykonywaniu
czynności przewidzianych w ustawie, można stosować tylko wtedy, gdy przepis niniejszej
ustawy do tego upoważnia (podane niżej przepisy) albo osoby te:

1) dopuszczają się zamachu przeciwko:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

a) życiu lub zdrowiu własnemu lub innej osoby, lub
b) bezpieczeństwu powszechnemu, lub

2) w sposób gwałtowny niszczą lub uszkadzają przedmioty znajdujące się w ich

otoczeniu, lub

3) poważnie zakłócają lub uniemożliwiają funkcjonowanie zakładu psychiatrycznej

opieki zdrowotnej lub jednostki organizacyjnej pomocy społecznej.
O zastosowaniu przymusu bezpośredniego decyduje lekarz, który określa rodzaj
zastosowanego środka przymusu oraz osobiście nadzoruje jego wykonanie. W szpitalach
psychiatrycznych oraz w jednostkach organizacyjnych pomocy społecznej, jeżeli nie jest
możliwe uzyskanie natychmiastowej decyzji lekarza, o zastosowaniu przymusu
bezpośredniego decyduje i nadzoruje osobiście jego wykonanie pielęgniarka, która jest
obowiązana niezwłocznie zawiadomić o tym lekarza. Każdy przypadek zastosowania
przymusu bezpośredniego i uprzedzenia o możliwości jego zastosowania odnotowuje się
w dokumentacji medycznej.
Zastosowanie przymusu bezpośredniego wobec osoby, o której mowa w pkt 1 i 2 polega na
przytrzymywaniu, przymusowym podaniu leków, unieruchomieniu lub izolacji, zaś wobec
osoby, o której mowa w pkt 3 – na przytrzymaniu lub przymusowym podaniu leku.
Przed zastosowaniem przymusu bezpośredniego uprzedza się o tym osobę, wobec której
ś

rodek ten ma być podjęty. Przy wyborze środka przymusu należy wybierać środek możliwie

dla tej osoby najmniej uciążliwy, a przy stosowaniu przymusu należy zachować szczególną
ostrożność i dbałość o dobro tej osoby.

W przypadkach uzasadniających zastosowanie przymusu bezpośredniego pogotowie

ratunkowe, policja oraz straż pożarna są obowiązane do udzielania lekarzowi pomocy na jego
żą

danie.

Zasadność zastosowania przymusu bezpośredniego:

1) przez lekarza zakładu opieki zdrowotnej – ocenia, w terminie 3 dni, kierownik tego

zakładu, jeżeli jest lekarzem lub lekarz przez niego upoważniony,

2) przez pielęgniarkę jednostki organizacyjnej pomocy społecznej lub innego lekarza –

ocenia, w terminie 3 dni, upoważniony przez marszałka województwa lekarz specjalista
w dziedzinie psychiatrii.

Przypadki zastosowania przymusu bezpośredniego, o których stanowi ustawa:

Art. 21. Osoba, której zachowanie wskazuje na to, że z powodu zaburzeń psychicznych
może zagrażać bezpośrednio własnemu życiu albo życiu lub zdrowiu innych osób, bądź
nie jest zdolna do zaspokajania podstawowych potrzeb życiowych, może być poddana
badaniu psychiatrycznemu również bez jej zgody, a osoba małoletnia lub
ubezwłasnowolniona całkowicie – także bez zgody jej przedstawiciela ustawowego.
W tym przypadku art. 18 ma zastosowanie. Konieczność przeprowadzenia badania
stwierdza lekarz psychiatra, a w razie niemożności uzyskania pomocy lekarza psychiatry
– inny lekarz. Przed przystąpieniem do badania uprzedza się osobę badaną lub jej
przedstawiciela ustawowego o przyczynach przeprowadzenia badania bez jej zgody.
W razie potrzeby lekarz przeprowadzający badanie zarządza bezzwłocznie przewiezienie
badanego do szpitala. Przewiezienie takiej osoby z zastosowaniem przymusu
bezpośredniego powinno nastąpić w obecności lekarza lub pielęgniarki. Lekarz, który
przeprowadził badanie psychiatryczne, odnotowuje tę czynność w dokumentacji
medycznej,

wskazując

okoliczności

uzasadniające

podjęcie

postępowania

przymusowego.

Art. 23. 1. Osoba chora psychicznie może być przyjęta do szpitala psychiatrycznego bez
zgody wymaganej w art. 22 tylko wtedy, gdy jej dotychczasowe zachowanie wskazuje na
to, że z powodu tej choroby zagraża bezpośrednio własnemu życiu albo życiu lub zdrowiu
innych osób. O przyjęciu do szpitala postanawia lekarz wyznaczony do tej czynności po

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

osobistym jej zbadaniu i zasięgnięciu w miarę możliwości opinii drugiego lekarza
psychiatry albo psychologa. Lekarz jest obowiązany wyjaśnić choremu przyczyny
przyjęcia do szpitala bez zgody i poinformować go o jego prawach. Przyjęcie do szpitala
wymaga zatwierdzenia przez ordynatora (lekarza kierującego oddziałem) w ciągu 48
godzin od chwili przyjęcia. Kierownik szpitala zawiadamia o powyższym sąd opiekuńczy
miejsca siedziby szpitala w ciągu 72 godzin od chwili przyjęcia.

Art. 24. Osoba, której dotychczasowe zachowanie wskazuje na to, że z powodu zaburzeń
psychicznych zagraża bezpośrednio swojemu życiu albo życiu lub zdrowiu innych osób,
a zachodzą wątpliwości, czy jest ona chora psychicznie, może być przyjęta bez zgody
wymaganej w art. 22 do szpitala w celu wyjaśnienia tych wątpliwości. Pobyt w szpitalu
nie może trwać dłużej niż 10 dni. Do przyjęcia do szpitala stosuje się zasady i tryb
postępowania określony w art. 23.

Art. 29. 1. Do szpitala psychiatrycznego może być również przyjęta, bez zgody
wymaganej w art. 22, osoba chora psychicznie:

1) której dotychczasowe zachowanie wskazuje na to, że nieprzyjęcie do szpitala spowoduje

znaczne pogorszenie stanu jej zdrowia psychicznego, bądź

2) która jest niezdolna do samodzielnego zaspokajania podstawowych potrzeb życiowych,

a uzasadnione jest przewidywanie, że leczenie w szpitalu psychiatrycznym przyniesie
poprawę jej stanu zdrowia.
O potrzebie przyjęcia do szpitala psychiatrycznego osoby bez jej zgody, orzeka sąd

opiekuńczy miejsca zamieszkania tej osoby – na wniosek jej małżonka, krewnych w linii
prostej, rodzeństwa, jej przedstawiciela ustawowego lub osoby sprawującej nad nią faktyczną
opiekę. Wniosek może zgłosić również organ do spraw pomocy społecznej.

Rozporządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej w sprawie sposobu stosowania
przymusu bezpośredniego określa sposób stosowania przymusu bezpośredniego wobec
osoby z zaburzeniami psychicznymi polegający na przytrzymaniu, przymusowym
zastosowaniu leków, unieruchomieniu i izolacji. Zastosowanie przymusu bezpośredniego
może nastąpić z użyciem więcej niż jednego środka spośród wyżej wymienionych.
Przytrzymanie jest doraźnym, krótkotrwałym unieruchomieniem osoby z użyciem siły
fizycznej.
Przymusowe zastosowanie leków jest doraźnym lub przewidzianym w planie postępowania
leczniczego wprowadzeniem leków do organizmu osoby – bez jej zgody.
Unieruchomienie jest dłużej trwającym obezwładnieniem osoby z użyciem pasów,
uchwytów, prześcieradeł lub kaftana bezpieczeństwa.
Izolacja polega na umieszczeniu osoby, pojedynczo, w zamkniętym pomieszczeniu.
Przed zastosowaniem przymusu bezpośredniego, polegającego na unieruchomieniu lub
izolacji, należy odebrać osobie przedmioty, które mogą być niebezpieczne dla życia lub
zdrowia tej osoby albo innych osób, a w szczególności przedmioty ostre, okulary, protezy
zębowe, pas, szelki, sznurowadła, zapałki.
Przymus bezpośredni może trwać tylko do czasu ustania przyczyn jego zastosowania. Lekarz
zaleca zastosowanie przymusu bezpośredniego w formie unieruchomienia lub izolacji na czas
nie dłuższy niż 4 godziny. W razie potrzeby lekarz, po osobistym badaniu pacjenta, może
przedłużyć unieruchomienie na następne okresy 6-godzinne.
Zastosowanie

każdego

rodzaju

przymusu

bezpośredniego

podlega

odnotowaniu

w dokumentacji medycznej.

Zastosowanie przymusu bezpośredniego w celu przywiezienia osoby skierowanej do

szpitala psychiatrycznego odbywa się na zlecenie lekarza, które może być wykonane nie
później niż w ciągu 24 godzin od jego wystawienia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Przymus bezpośredni może być stosowany wyłącznie przez wyszkolonych w tym

zakresie pracowników medycznych lub w ich obecności. Szkolenie pracowników w zakresie
stosowania przymusu bezpośredniego organizuje kierownik szpitala, domu pomocy
społecznej lub zakładu pomocy doraźnej (pogotowia ratunkowego).

Należy podkreślić, iż ustawa nakłada na osoby wykonujące czynności medyczne

obowiązek zachowania w tajemnicy wszystkiego, o czym powezmą wiadomość w związku
z wykonywaniem tych czynności (art. 50).

4.5.1.4. Odpowiedzialność zawodowa

Kwestia odpowiedzialność zawodowej (dyscyplinarnej) ratowników medycznych nie

została jednoznacznie uregulowana. Należy przyjąć, iż z dniem 1 stycznia 2005 r. do
ratowników medycznych stosuje się ustawę z dnia 18 lipca 1950 r. o odpowiedzialności
zawodowej fachowych pracowników służby zdrowia (Dz.U.50.36.332). Z tym dniem, tj. 1
stycznia 2005 r. weszła w życie Ustawa z dnia 25.07.2001 r. o Państwowym Ratownictwie
Medycznym (Dz.U.01.113.1207), której art. 37 rozszerzył zakres stosowania ustawy z 1950
r. na ratowników medycznych. Nowa Ustawa o Państwowym Ratownictwie Medycznym
z dnia 8 września 2006 r. (Dz.U.06.191.1410 ze zm.), która weszła w życie 1 stycznia 2007 r.,
uchylając poprzednią ustawę, nie odnosi się do zagadnienia odpowiedzialności zawodowej
ratowników medycznych. Stąd stosowanie ustawy z 1950 r. pozostaje nadal aktualne.
Oczywistym jest, iż brzmienie ustawy z 1950 r., z uwagi na upływ znacznego okresu czasu,
nie zawsze odpowiada współczesnym wymaganiom, a stosowanie ustawy bez jej nowelizacji
przysparza dużo trudności. Z tego względu podstawowe samorządy zawodów medycznych, tj.
lekarzy, pielęgniarek i położnych, aptekarzy od lat 90-tych dysponują odrębną regulacją
prawną w zakresie odpowiedzialności zawodowej, która obowiązuje członków tych
samorządów. Do wykonawców wymienionych wyżej zawodów, nie zrzeszonych w
samorządzie, stosuje się ustawę z 1950 r. Biorąc pod uwagę zakres medycznych czynności
ratunkowych jakie może podejmować ratownik medyczny i możliwe konsekwencje tych
działań, postulować należy odrębne i szczegółowe uregulowanie zasad i trybu ponoszenia
odpowiedzialności zawodowej ratowników medycznych.

Podsumowując,

podstawę

prawną

odpowiedzialności

zawodowej

ratowników

medycznych stanowią dwa akty prawne:
1.

Ustawa z dnia 18 lipca 1950 roku o odpowiedzialności zawodowej fachowych
pracowników służby zdrowia (Dz.U.50.36.332 ze zm.),

Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 22 września 1952 roku w sprawie organów
kontroli zawodowej oraz postępowania w zakresie odpowiedzialności zawodowej
fachowych pracowników służby zdrowia (Dz.U.50.47.431).

Ratownik medyczny, który narusza zasady etyki, godności bądź sumienności zawodowej
przez działanie, zaniechanie lub zaniedbanie, popełnia wykroczenie zawodowe, za które
ponosi odpowiedzialność zawodową według ustawy z 1950 r. niezależnie od
odpowiedzialności, wynikającej z innych przepisów (art. 3 ustawy). Ściganie wykroczeń
zawodowych ulega przedawnieniu po upływie lat pięciu (art. 3 ).

Kary za wykroczenia zawodowe:

−

upomnienie,

−

nagana,

−

pozbawienie prawa wykonywania praktyki (zawodu) w określonej miejscowości bądź
okręgu na czas określony, nie krótszy niż jeden rok, bądź na stałe (art. 4).

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Kary mogą być obostrzone przez ogłoszenie w urzędowym dzienniku wojewódzkim na

koszt skazanego bądź przez nałożenie grzywny.

Nadto ratownik medyczny, skazany za wykroczenia zawodowe, ponosi koszty

postępowania. Z uzasadnionych przyczyn skazany może być zwolniony od ponoszenia
kosztów. W takich przypadkach kosztami obciąża się Skarb Państwa. Do kosztów
postępowania należą:

−

rzeczywiste koszty przesyłek, wezwań i doręczeń,

−

wynagrodzenie należne w związku ze sprawą członkom komisji i rzecznikom,

−

należności świadków i biegłych.

Tryb postępowania. Do orzekania w sprawach o wykroczenia zawodowe tworzy się:
1)

przy wojewodzie – okręgowe komisje kontroli zawodowej, zwane „komisjami
okręgowymi”, jako pierwszą instancję (właściwość miejscowa okręgowej komisji
obejmuje obszar województwa.),

przy Ministrze Zdrowia – Odwoławczą Komisję Kontroli Zawodowej, zwaną „Komisją
Odwoławczą”, jako instancję odwoławczą (art.6).
Komisje okręgowe za pisemną zgodą stron mogą przyjmować do rozstrzygania, jako sąd

polubowny, spory między fachowymi pracownikami służby zdrowia, a także spory między
fachowymi pracownikami służby zdrowia, a osobami, korzystającymi z ich usług – powstałe
w związku z wykonywaniem praktyki (zawodu) – art. 7.
Przy komisjach powołuje się rzeczników dobra służby zdrowia oraz ich zastępców,
działających na zlecenie władzy, przy której działa komisja (art.12).

W przypadkach powzięcia wiadomości o popełnieniu wykroczenia zawodowego

wojewoda zleca rzecznikowi okręgowemu wszczęcie postępowania wyjaśniającego (§ 15).
Rzecznik okręgowy może wszcząć postępowanie wyjaśniające z własnej inicjatywy;
o wszczęciu postępowania powiadamia w takim przypadku wojewodę. Jeżeli rzecznik
okręgowy uzna, że wyniki postępowania wyjaśniającego dają dostateczną podstawę do
wszczęcia przeciw ratownikowi medycznemu postępowania w zakresie odpowiedzialności
zawodowej, zwraca się do wojewody o wyrażenie zgody na sporządzenie wniosku o ukaranie.
Po uzyskaniu zgody rzecznik składa do okręgowej komisji wniosek o ukaranie. Wniosek
o ukaranie powinien zawierać wskazanie obwinionego, dokładne oznaczenie stawianych mu
zarzutów oraz zebrane dowody. O złożeniu wniosku o ukaranie rzecznik okręgowy
zawiadamia władzę, której obwiniony podlega służbowo (§ 18).

Rzecznik okręgowy umarza postępowanie wyjaśniające na żądanie bądź za zgodą

wojewody w przypadku braku podstaw do skierowania wniosku o ukaranie. O umorzeniu
postępowania rzecznik zawiadamia ratownika medycznego, przeciw któremu wszczęto
postępowanie wyjaśniające, osoby (urzędy, zakłady), które złożyły doniesienie o wykroczeniu
bądź w stosunku do których został popełniony zarzucany czyn, oraz władzę służbową
ratownika medycznego. Osoby (władze, urzędy i zakłady) mogą od postanowienia
o umorzeniu postępowania wyjaśniającego wnieść zażalenie do Rzecznika Odwoławczego
w terminie 7-dniowym od daty doręczenia zawiadomienia.
Postanowienie o wszczęciu postępowania w zakresie odpowiedzialności zawodowej wydaje
okręgowa komisja na posiedzeniu poza rozprawą, ustalając równocześnie, kto ze świadków
i biegłych ma być wezwany na rozprawę. Postępowanie nie może być wszczęte, a jeśli
zostało wszczęte, powinno być umorzone w razie śmierci obwinionego lub innej okoliczności
wyłączającej odpowiedzialność zawodową.

Okręgowe komisje wszczynają postępowanie w sprawach odpowiedzialności zawodowej

na wniosek rzecznika dobra służby zdrowia przy okręgowej komisji (art. 18). Prezes
okręgowej komisji wyznacza termin rozprawy, zarządza wezwanie na rozprawę stron
(obwinionego i rzecznika), świadków i biegłych oraz doręczenie obwinionemu odpisu
wniosku o ukaranie. Wezwanie na rozprawę powinno być doręczone stronom i obrońcy

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

przynajmniej na 14 dni przed rozprawą. Obwinionemu należy jednocześnie podać do
wiadomości imienny skład kompletu orzekającego, odpis wniosku o ukaranie i listę
wezwanych świadków i biegłych. Obwiniony ma prawo w terminie 7-dniowym od dnia
doręczenia zawiadomienia wyłączyć jednego członka kompletu orzekającego bez podania
powodów. Wyłączenie członka kompletu orzekającego w tym trybie może nastąpić tylko
jeden raz. Uprawnienie to nie narusza ogólnych przepisów o wyłączeniu członka kompletu.
Okręgowa komisja może rozpoznać sprawę w razie nie usprawiedliwionego niestawienia się
na rozprawę obwinionego lub jego obrońcy.

Przewodniczący rozpoczyna rozprawę przez odczytanie wniosku o ukaranie, po czym

obwiniony składa wyjaśnienia. Następnie przewodniczący zarządza przeprowadzenie
dowodów. Dla wyjaśnienia okoliczności sprawy komisje przesłuchują obwinionych,
ś

wiadków i biegłych (art. 21), a w tym zakresie stosuje się odpowiednio przepisy kodeksu

postępowania karnego. Przed przystąpieniem do wysłuchania świadków i biegłych należy ich
uprzedzić o odpowiedzialności za nieprawdziwe zeznania. Obwiniony może ustanowić sobie
obrońcę spośród fachowych pracowników służby zdrowia. Jeżeli obwiniony nie ma obrońcy
z wyboru, prezes komisji na jego wniosek wyznaczy obrońcę z urzędu spośród fachowych
pracowników służby zdrowia (art. 23). Po wszczęciu postępowania w zakresie
odpowiedzialności zawodowej obwiniony i jego obrońca mają prawo przeglądać akta
w obecności członka okręgowej komisji lub delegowanej przez prezesa innej osoby oraz
sporządzać z akt odpisy i żądać poświadczenia ich zgodności z aktami.

W sprawach o wykroczenie zawodowe postępowanie wyjaśniające, jak również

postępowanie przed komisją jest tajne. Prezes komisji w przypadkach uzasadnionych może
zarządzić jawność postępowania przed komisją (art. 24). Na rozprawie tajnej oprócz osób
biorących udział w sprawie mogą być obecni: prezes okręgowej komisji oraz dwaj mężowie
zaufania obwinionego, wybrani przez niego spośród fachowych pracowników służby
zdrowia. W naradzie biorą udział wyłącznie członkowie kompletu orzekającego.

Komisje nakładają kary w drodze orzeczenia na podstawie wyników rozprawy (art. 19).

Okręgowa Komisja wydaje rozstrzygnięcia w formie orzeczeń o winie i karze lub w formie
postanowień. Orzeczenie może zapaść tylko na rozprawie. Postanowienia mogą zapaść także
na posiedzeniach poza rozprawą. W kwestiach nie wymagających rozstrzygnięcia okręgowej
komisji prezes komisji lub przewodniczący kompletu orzekającego wydaje zarządzenia.
Orzeczenie z uzasadnieniem należy sporządzać, stosując odpowiednio przepis art. 339
kodeksu postępowania karnego, w ciągu dni 14 i niezwłocznie doręczyć stronom.

Strony mogą się odwołać od rozstrzygnięć komisji, kończących postępowanie w I

instancji. Wniesienie w terminie odwołania od orzeczenia wstrzymuje jego wykonanie.
Termin do złożenia odwołania wynosi 14 dni i biegnie od dnia doręczenia stronom odpisu
rozstrzygnięcia. W razie śmierci obwinionego przed upływem terminu do złożenia odwołania,
prawo odwołania służy jego obrońcy, małżonkowi, krewnym w linii prostej oraz rodzeństwu
w ciągu miesiąca od dnia śmierci obwinionego. Odwołanie składa się w okręgowej komisji,
która wydała zaskarżone rozstrzygnięcie. Złożenie odwołania wszczyna postępowanie w II
instancji przed Komisją Odwoławczą. Rozstrzygnięcia Odwoławczej Komisji są
prawomocne.

4.5.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

Jakie warunki należy spełnić by wykonywać zawód ratownika medycznego?

Jakie czynności medyczne może podejmować ratownik medyczny?

Co rozumiesz pod pojęciem pierwsza pomoc, kwalifikowana pierwsza pomoc, medyczne
czynności ratunkowe?

Jakie są rodzaje zespołów ratownictwa medycznego?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Jakie są przesłanki zastosowania przymusu bezpośredniego?

Na czym polegają środki przymusu bezpośredniego?

Jakie zasady obowiązują przy przyjęciu do szpitala psychiatrycznego?

Jak długo ważne jest skierowanie do szpitala psychiatrycznego?

Jakie są inne przypadki, poza wymienionymi w art. 18 ustawy o ochronie zdrowia
psychicznego, zastosowania przymusu bezpośredniego?

10.

Na czym polega odpowiedzialność zawodowa?

4.5.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Na ruchliwym skrzyżowaniu w centrum miasta doszło do wypadku drogowego. Na

miejsce zdarzenia przybył podstawowy zespół ratownictwa medycznego. Po przybyciu na
miejsce zdarzenia niezwłocznie podjęto medyczne czynności ratunkowe. Jednemu
poszkodowanemu zaopatrzono rany, przy drugim poszkodowanym zaopatrzenie rany
wymagało drobnego zabiegu chirurgicznego, który został wykonany.

Oceń poprawność postępowania zespołu ratownictwa medycznego z punktu widzenia

zakresu czynności, które ratownik medyczny może podejmować samodzielnie i pod
nadzorem lekarza systemu.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

odszukać w materiałach dydaktycznych i przeanalizować uwagi na temat zakresu
medycznych czynności ratunkowych, które ratownik medyczny może wykonać
samodzielnie i pod nadzorem lekarza systemu,

dokładnie przeanalizować opis zdarzenia,

ocenić poprawność postępowania podstawowego zespołu ratownictwa medycznego,

podać uzasadnienie swojej oceny.

rodki dydaktyczne:

−

przybory do pisania

−

poradnik dla ucznia,

−

literatura zgodna z punktem 6 poradnika

Ćwiczenie 2

Zespół ratownictwa medycznego został wezwany do mężczyzny w wieku 40 lat, który

zgodnie z treścią zgłoszenia był agresywny wobec rodziny i poranił siebie nożem. Na miejscu
zdarzenia lekarz zespołu ocenił, iż mężczyzna wykazuje zaburzenia psychiczne. Mężczyzna
nie wyraził jednak zgody na zabranie go do szpitala psychiatrycznego.

Przedstaw zasady postępowania zespołu ratownictwa medycznego uwzględniając treść

art. 18 ustawy o ochronie zdrowia psychicznego. Podaj inne przypadki, w których możliwe
jest zastosowanie przymusu bezpośredniego.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

odszukać w materiałach dydaktycznych i przeanalizować uwagi na temat przymusowego
zabrania do szpitala psychiatrycznego,

dokładnie przeanalizować opis zdarzenia,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

wyodrębnić i pogrupować istotne fakty,

zaproponować kolejne działania zespołu ratownictwa medycznego,

podać uzasadnienie swojego wyboru,

podać inne przypadki zastosowania przymusu bezpośredniego,

dokonać prezentacji.

rodki dydaktyczne:

−

przybory do pisania,

−

poradnik dla ucznia,

−

treść aktu prawnego – ustawy o ochronie zdrowia psychicznego,

−

literatura zgodna z punktem 6 poradnika.

Ćwiczenie 3

Zespół ratownictwa medycznego został wezwany do kobiety lat 30, z pełną zdolnością do

czynności prawnych w celu zabrania jej do szpitala psychiatrycznego. Na miejscu rodzina
kobiety przedstawiła skierowanie do szpitala wystawione 10 dni temu przez uprawnionego
lekarza. Po rozmowie z lekarzem zespołu kobieta wyraziła zgodę na zabranie jej do szpitala
psychiatrycznego.

Przedstaw zasady postępowania zespołu ratownictwa medycznego uwzględniając treść

art. 22 ustawy o ochronie zdrowia psychicznego. Podaj zasady postępowania w analogicznej
sytuacji wobec osoby małoletniej w wieku 14 lat, osoby małoletniej w wieku 17 lat oraz
osoby ubezwłasnowolnionej częściowo.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

odszukać w materiałach dydaktycznych i przeanalizować uwagi na temat przewiezienia
do szpitala psychiatrycznego za zgodą pacjenta lub osoby uprawnionej,

dokładnie przeanalizować opis zdarzenia,

wyodrębnić i pogrupować istotne fakty,

zaproponować kolejne działania zespołu ratownictwa medycznego,

podać uzasadnienie swojego wyboru,

podać zasady wyrażenia zgody w przypadku osoby małoletniej w wieku 14 lat, osoby
małoletniej w wieku 17 lat oraz osoby ubezwłasnowolnionej częściowo,

dokonać prezentacji.

rodki dydaktyczne:

−

przybory do pisania

−

poradnik dla ucznia,

−

treść aktu prawnego – ustawy o ochronie zdrowia psychicznego,

−

literatura zgodna z punktem 6 poradnika.

Ćwiczenie 4

Ratownik medyczny podczas udzielania medycznych czynności ratunkowych użył

wulgarnych słów wobec poszkodowanego. Przedstaw możliwe konsekwencje prawne
zachowania ratownika medycznego.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

odszukać w materiałach dydaktycznych i przeanalizować uwagi na temat praw pacjenta
i odpowiedzialności zawodowej ratownika medycznego,

dokładnie przeanalizować opis zdarzenia,

wyodrębnić i pogrupować istotne fakty,

wskazać podstawę prawną naruszenia praw pacjenta i pociągnięcia do odpowiedzialności
zawodowej,

dokonać prezentacji zasad postępowania w postępowaniu wyjaśniającym i przed komisją
kontroli zawodowej.

rodki dydaktyczne:

−

przybory do pisania

−

poradnik dla ucznia,

−

treść aktu prawnego – ustawy o odpowiedzialności zawodowej fachowych pracowników
służby zdrowia,

−

literatura zgodna z punktem 6 poradnika.

4.5.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

wyjaśnić pojęcia ratownik medyczny, ratownik, medyczne czynności
ratunkowe, kwalifikowana pierwsza pomoc, pierwsza pomoc?

wymienić medyczne czynności ratunkowe, które ratownik medyczny
może podjąć samodzielnie i pod nadzorem lekarza?

przedstawić zasady i tryb postępowania w oparciu o art. 18 i 22
ustawy o ochronie zdrowia psychicznego?

zastosować przepisy ustawy o ochronie zdrowia psychicznego
w przypadkach stosowania przymusu bezpośredniego?

ocenić ważność skierowania do szpitala psychiatrycznego?

ocenić postępowanie ratownika medycznego z punktu widzenia praw
pacjenta?

przedstawić zasady i tryb postępowania w odpowiedzialności
zawodowej ratownika medycznego?

wymienić rodzaje kar w odpowiedzialności zawodowej ratownika
medycznego?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. SPRAWDZIAN OSIĄGNIĘĆ

INSTRUKCJA DLA UCZNIA

Przeczytaj uważnie instrukcję.

Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.

Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.

Test zawiera 20 zadań. Do każdego zadania dołączone są 4 możliwości odpowiedzi.
Tylko jedna jest prawidłowa.

Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej rubryce
znak X. W przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem, a następnie
ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową.

Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.

Jeśli udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego rozwiązanie
na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.

Na rozwiązanie testu masz 40 min.

Powodzenia!

Materiały dla ucznia:

−−−−

instrukcja,

−−−−

zestaw zadań testowych,

−−−−

karta odpowiedzi.

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

Do Krajowego Rejestru Sądowego wpisowi podlegają
a)

spółki prawa handlowego.

przedsiębiorca jednoosobowy.

przedsiębiorca jednoosobowy i wspólnicy spółki cywilnej.

spółki osobowe prawa handlowego.

Spółka cywilna jest
a)

umową cywilną.

rodzajem spółki kapitałowej prawa handlowego.

rodzajem spółki osobowej prawa handlowego.

formą prowadzenia przedsiębiorstwa jednoosobowego.

Publiczne zakłady opieki zdrowotnej to te, które zostały utworzone przez
a)

fundacje, stowarzyszenia.

jednostki samorządu terytorialnego.

osoby prawne.

kościoły lub związki wyznaniowe.

Zakładem opieki zdrowotnej
a)

jest żłobek, szpital, pogotowie ratunkowe.

nie jest żłobek.

nie jest medyczne laboratorium diagnostyczne.

nie jest przychodnia, żłobek.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Samodzielny zakład opieki zdrowotnej
a)

podlega obowiązkowi rejestracji w Krajowym Rejestrze Sądowym.

nie podlega obowiązkowi rejestracji w Krajowym Rejestrze Sądowym.

podlega obowiązkowi rejestracji w Krajowym Rejestrze Sądowym i z chwilą wpisu
uzyskuje osobowość prawną.

podlega obowiązkowi rejestracji w Ewidencji Działalności Gospodarczej.

Na podstawie umowy o udzielanie zamówień na świadczenia zdrowotne
odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną przy udzielaniu świadczeń w zakresie
udzielonego zamówienia ponoszą
a)

solidarnie udzielający zamówienia i przyjmujący zamówienie.

tylko udzielający zamówienia.

tylko przyjmujący zamówienie.

udzielający zamówienia i przyjmujący zamówienie po połowie.

NFZ zawiera z podmiotami, które chcą świadczyć usługi medyczne
a)

umowy o udzielanie zamówienia na świadczenia zdrowotne.

umowy o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej.

umowy wymienione w pkt a) i b).

umowy o świadczenia opieki zdrowotnej.

Umowa o udzielenie świadczeń opieki zdrowotnej wymaga formy
a)

pisemnej pod rygorem nieważności.

zwykłej.

ustnej i pisemnej.

nie musi mieć żadnej formy.

Odpowiedzialność wspólników spółki jawnej za zobowiązania spółki jest
a)

solidarna.

odpowiada tylko spółka, zaś wspólnicy w ogóle nie ponoszą odpowiedzialności.

osobista całym swoim majątkiem, subsydiarna i solidarna.

tylko osobista.

10.

Odpowiedzialność zawodowa to odpowiedzialność za
a)

naruszenie przepisów prawa.

popełnienie przestępstwa lub wykroczenia.

popełnienie wykroczenia zawodowego.

naruszenie zasad etyki.

11.

Postępowanie wyjaśniające, jak również postępowanie przed komisją w sprawach
o wykroczenia zawodowe jest
a)

jawne.

co do zasady jawne.

co do zasady tajne.

tajne.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

12.

Prawa pacjenta są określone
a)

Ustawą z 1980 r. Karta Praw Pacjenta.

przez kilka ustaw.

przez kodeks etyki zawodowej.

w konstytucji.

13.

Organami administracji publicznej właściwymi w zakresie wykonywania zadań systemu
PRM są
a)

minister właściwy ds. zdrowia, wojewoda, starosta.

wojewoda, minister właściwy ds. zdrowia.

marszałek województwa.

starosta, wojewoda.

14.

Jednostkami systemu PRM są
a)

stacje pogotowia ratunkowego.

szpitalne oddziały ratunkowe i zespoły ratownictwa medycznego.

stacje pogotowia ratunkowego, szpitalne oddziały ratunkowe i zespoły ratownictwa
medycznego.

szpitalne oddziały ratunkowe.

15.

Skierowanie do szpitala psychiatrycznego jest ważne
a)

14 dni.

7 dni.

21 dni.

bez ograniczenia czasowego.

16.

Umowa o udzielanie zamówień na świadczenia zdrowotne
a)

nie może być zawarta z niepublicznym zakładem opieki zdrowotnej.

może być zawarta z niepublicznym zakładem opieki zdrowotnej, osobą wykonującą
zawód medyczny w ramach indywidualnej praktyki lub indywidualnej
specjalistycznej praktyki, grupową praktyką lekarską i grupową praktyką
pielęgniarek i położnych.

oprócz podmiotów wymienionych w pkt c) także z osobą legitymującą się nabyciem
fachowych kwalifikacji do udzielania świadczeń zdrowotnych przy spełnieniu
dodatkowych wymagań.

może być zawarta tylko z niepublicznym zakładem opieki zdrowotnej.

17.

Dokonanie sekcji zwłok nie może nastąpić wcześniej niż po upływie
a)

24 godzin od stwierdzenia zgonu.

12 godzin od stwierdzenia zgonu.

1 godziny od stwierdzenia zgonu.

6 godzin od stwierdzenia zgonu.

18.

Zawieranie przez Fundusz umów o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej następuje
w trybie
a)

konkursu ofert.

rokowań.

konkursu ofert albo rokowań.

przetargu.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

19.

System Państwowego Ratownictwa Medycznego reguluje ustawa
a)

z dnia 8 września 2006 roku o Ratownictwie Medycznym.

z dnia 8 września 2006 roku o Państwowym Ratownictwie Medycznym.

z dnia 25 lipca 2001 roku o Systemie Państwowego Ratownictwa Medycznego.

z dnia 25 lipca 2001roku o Państwowym Ratownictwie Medycznym.

20.

Składka na ubezpieczenie zdrowotne wynosi
a)

9%.

8,75%.

19%.

8,25% .

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko ...............................................................................

Stosowanie przepisów prawa i zasad ekonomiki w ochronie zdrowia

Zakreśl poprawną odpowiedź.

zadania

Odpowiedź

Punkty

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6. LITERATURA

Ekonomika zdrowia, Thomas E. Getzen, Warszawa 2000

Podstawy ekonomii G.F. Stanlake WSiP Warszawa, 1992

Podstawy prawa cywilnego i handlowego dla ekonomistów pod red. W. Katnera, Gdańsk
2001

Publikacja „Zostań przedsiębiorcą – tworzenie biznesplanu” wydana przez Wojewódzki
Urząd Pracy w Warszawie

Wykaz aktów prawnych

1.

Ustawa z dnia 23.04.1964 r. kodeks cywilny Dz.U.64.16.93

Ustawa z dnia 26.06.1974 r. kodeks pracy Dz.U.98.21.94 t.j

Ustawa z dnia 30.08.1991 r. o zakładach opieki zdrowotnej tj Dz.U.07.14.89

Ustawa z dnia 19.08.1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego Dz.U.94.111.535

Ustawa z dnia 05.07.1996 r. o zawodach pielęgniarki i położnej Dz.U.01.57.602 t.j

Ustawa z dnia 05.12.1996 r. o zawodzie lekarza Dz.U.02.21.204 t.j

Ustawa z dnia 8.09.2006 r. o Państwowym Ratownictwie Medycznym Dz.U.06.191.1410

Ustawa z dnia 18.07.1950 r. o odpowiedzialności zawodowej fachowych pracowników
służby zdrowia Dz.U.50.36.332

Rozporządzenie z dnia 22.09.1950 r. w sprawie organów kontroli zawodowej oraz
postępowanie w zakresie odpowiedzialności zawodowej fachowych pracowników służby
zdrowia. Dz.U.50.47.431

10.

Ustawa z dnia 15.09.2000 r. kodeks spółek handlowych Dz.U.00.94.1037 ze zm.

11.

Ustawa z dnia 2.07.2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej tj Dz.U.07.155.1095 ze
zm.

12.

Ustawa z dnia 20.08.1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym Dz.U.01.17.200 ze zm.

13.

Ustawa z dnia 19.11.1999 r. prawo działalności gospodarczej Dz.U.99.101.1178 ze zm.

14.

Ustawa z dnia 27.08.2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze
ś

rodków publicznych Dz.U.04.210.2135

15.

Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 31.05.2005 r. w sprawie szczegółowych zasad
prowadzenia gospodarki finansowej NFZ Dz.U.05.104.875

16.

Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 16.07.2004 r. w sprawie rejestru zakładów
opieki zdrowotnej Dz.U.04.169.1781

17.

Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 6.10.2005 r. w sprawie ogólnych warunków
umów o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej Dz.U.05.197.1643

18.

Rozporządzenie z dnia 08.06.1999 r. w sprawie zasad wynagradzania pracowników
publicznych zakładów opieki zdrowotnej. Dz.U.99.52.543

19.

Rozporządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 23 sierpnia 1995 r.
w sprawie sposobu stosowania przymusu bezpośredniego (Dz.U.95.103.514)

20.

Rozporządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 4 sierpnia 1995 r w sprawie
wykazu świadczeń zdrowotnych wymagających odrębnej zgody pacjenta lub jego
przedstawiciela ustawowego (Dz.U.95.100.503)