Prof. Izabela Błudnik

Plan wykładów

Ekonomia preklasyczna

1.

Ekonomia klasyczna

2.

Ekonomia neoklasyczna (szkoła austriacka, szkoła matematyczna, szkoła anglo-amerykańska)

3.

Szkoła z Cambridge

4.

Nurty krytyczne wobec ekonomii klasycznej i neoklasycznej (socjalizm utopijny, marksizm,
instytucjonalizm i neoinstytucjonalizm)

5.

Wielki kryzys i John Maynard Keynes

6.

Powojenny keynesizm

7.

Krzywa Philipsa i kryzysy naftowe

8.

Monetaryzm

9.

Nowa klasyczna ekonomia

10.

Szkoła realnego cyklu koniunkturalnego

11.

Neokeynesizm

12.

Współczesna heterodoksja (szkoła neoaustriacka, postkeynesizm, nowa ekonomia instytucjonalna)

13.

Literatura

Wykłady

1.

"Współczesne teorie ekonomiczne" - Marek Ratajczak (2012)

2.

"Historia myśli ekonomicznej" - Wacław Stankiewicz (2007)

3.

"Historia myśli ekonomicznej" - Harry Landreth (2005)

4.

Zaliczenie

Forma pisemna w każdym podejściu (60%)

1.

Termin - ostatnie zajęcia

2.

Zajęcia organizacyjne

17 lutego 2013
22:16

Koncepcje funkcjonowania gospodarki i ich ewolucje Strona 1

Koncepcje funkcjonowania gospodarki i ich ewolucje Strona 2

Starożytność (do V w n.e.), do upadku Cesarstwa Rzymskiego

•

Średniowiecze (od V-XV w.)

•

Początek kapitalizm kupieckiego w Europie zachodniej

○

Merkantylizm (od pocz. XVI w. do poł. XVIII w.)

•

Fizjokratyzm (1750 - 1780 r.)

•

Ekonomia preklasyczna

1.

Paradygmat - ujednolicony wzorzec, zbiór poglądów co do których zgadzamy się, z kórymi
nie dyskutujemy

○

Narodziny paradygmatu klasycznego

•

Ekonomia kalsyczna - poczatek ekonomii jako nauki

2.

Starożytność i średniowiecze

Cechy ekonomii w tym okresie

Brak ekonomii jako odrębnej dyscypliny

•

Problem gospodarowania rozpatrywane na gruncie filozofii, etyki, prawa, teologii

•

Dyskusje na temat lichwy - zapoczątkowane już w starożytności, na ten tematy wypowiadał
się już Platon, który uważał je za naganne; pogoń za bogactwem prowadzi do rozkładu
społeczeństwa, posiadanie własności prywatnej determinuje problemy społeczne

○

Arystoteles - co jest najwyższym dobrem dla człowieka? Według niego było to szczęście, lecz
nie tylko dobra materialne, chodziło też o aspekty duchowe i moralne

○

W okresie średniowiecza - czasy zdominowane przez myśl Kościoła. Kanoniści uprawiali
scholastykę - rozważania ekonomiczne były podporządkowane interpretacji Pisma Św. i
dokumentów soborowych. Sądy normatywne uniemożliwiały abstrakcyjne oddzielenie
ekonomii, do tego potrzebne są sądy pozytywne, mówiące o tym jak jest, podbudowane
obiektywizmem, a nie normatywne sądy oceniające

○

Rozważania ekonomiczne wiążą się z pojęciami uczciwości, sprawiedliwości, słuszności

•

Brak wyodrębnienia ekonomii jako nauki

1.

Niewolnictwo w starożytności

•

Feudalizm w średniowieczu

•

Praca była celem samym w sobie, nie służyła do poprawy bytu tylko do przetrwania pozycji
społecznej - w starożytności

○

Średniowiecze - feudalizm

○

Dominacja myśli Kościoła w średniowieczu piętnująca dązenia do osiągania indywidualnego zysku

•

Czynniki produkcji - praca, kapitał, ziemia

□

Instytucja rynku to nie tylko miejsce spotkań, ale mechanizm utrzymujący społeczeństwo
czynnik jest oferowany i zakupywany przez podmiot dający najwyższą cenę

○

Ani w okresie starożytności ani średniowiecz nie wykształci la się jeszcze instytucja rynku wraz ze
swobodnie wymienianymi na nim czynnikami produkcji

•

Brak upowszechnienia koncepcji "zarabiania na życie"

2.

Proces formowania instytucji rynku

Trwał od około XV w. do końca XVIII w.

1.

Pojawienie się narodowych organizmów politycznych

•

Kolumb - 1492, impuls do podejmowania dalszych wypraw

○

Eksploatacja terenów bogatych w kruszce - złoto, srebro; stały się impulsem wymiany
handlowej, zwiększano liczbę transakcji

○

Odkrycia geograficzne

•

Narodziny protestantyzmu

•

Sprzyjały temu następujące zjawiska i tendencje

2.

Wykład I

25 lutego 2013
09:58

Koncepcje funkcjonowania gospodarki i ich ewolucje Strona 3

Rozpad jedności Kościoła w drodze reformacji w XVI w.

○

Nowe odłamy mają inny pogląd na pracę i osiąganie z niej korzyści

○

Promowanie uczciwości

○

Potępia lenistwo

○

Narodziny protestantyzmu

•

Rozwój infrastruktury sprzyjał wymianie handlowej

○

Zmiany materialne

•

Rozpowszechnione w XVII w., mimo iż była znana już w XII w. przez wenecjan

○

Upowszechnienie metody podwójnego księgowania

•

Wiatrak, zegar mechaniczny, prasa drukarska, proch, kompas, został przełamany monopol
duchownych na drukowanie książek

○

Wynalazki

•

Merkantylizm (łac. mercari - handlować)

Kupiec ,jako postać pierwszoplanowa działalności handlowej oraz praktyk-ekonomista udzielający
panującemu rad co do kierunków najlepszej polityki wspierającej potęgę kraju na arenie
międzynarodowej

1.

Subiektywizm - opisy ograniczały się do opisu własnej działalności np. sprzedaży jedwabiu

•

Rozważania ekonomiczne o charakterze bardzo subiektywnym i często fragmentarycznym

2.

Dziś porównujemy kraje na podstawie PKB

○

Bogactwo, czyli kruszec (czynnik pieniężny)

•

Pierwsi merkantyliści uważali, że z każdego kraju powinien napływać kruszec, potem
złagodzono założenia - liczy się wynik netto, całościowy ze wszystkich krajów, z niektórymi
krajami można było się godzić na ujemny bilans handlowy (odpływ kruszcu)

○

Doktryna dodatniego bilansu handlowego

•

Bulioniści - to pieniądz decyduje o ożywieniu gospodarki; pieniądze a nie czynniki realne

○

Bulioniści i nieneutralność pieniądza

•

M - ilość pieniądza w obiegu

▪

V - prędkość obiegu pieniądza

▪

P - ogólny poziom cen wymienianych dóbr

▪

T - ilość transakcji

▪

M wpływa bezpośrednio na T

▪

Kiedy mówimy, że pieniądz jest nieneutralny to mówimy, że pieniądz wpłynie na
produkcję, zatrudnienie itd.

▪

Irving Fisher - zaproponował sformułowanie MV tożsamościowo równe PT

○

Zręby ilościowej teorii pieniądza

•

Interwencjonizm państwowy i silny protekcjonizm wspierający politykę gromadzenia kruszcu

•

Poglądy z pism z tego okresu

3.

Koncepcje funkcjonowania gospodarki i ich ewolucje Strona 4

Handel - tylko przetwarza dobra, nic nie tworzy

•

Przemysł i rzemiosło - nie tworzą nic nowego tylko zmieniają formę surowców

•

Nie mają dawać żadnej nadwyżki

•

Jedynym produkcyjnym czynnikiem w gospodarce jest ziemia, tylko ona i gospodarowanie na niej daje
nowe produkty. Handel, przemysł i rzemiosło są całkowicie nieprodukcyjne

1.

Chłopi

○

Właściciele ziemscy

○

Klasa jałowa

○

Strukturę podmiotową gospodarki w postaci podziału na 3 klasy społeczne

•

Ruch okrężny w gospodarce (różne strumienie obiegające gospodarkę)

•

Francois Quesnay

•

Twórca fizjokratyzmu wprowadza:

2.

Czas obiegu = 1 rok

Ekonomia klasyczna

1776 - narodziny nauki "ekonomia" i szkoły klasycznej

•

Smith dokonuje przedmiotu, metod abstrakcyjnego wyodrębnienia ekonomii i tworzy z niej
niezależną naukę

•

Adam Smith - badania nad naturą i przyczynami bogactwa narodu

1.

Rośnie pozycja dobrobytu

○

Wzrost popytu konsumpcyjnego

○

Dalszy rozwój przemysłu

○

Migracje z terenów wiejskich do miejskich

•

Silny interwencjonizm państwa - hamuje rozwój gospodarczy

•

Anglia fabryką świata

2.

Rynki doskonale konkurencyjne, gwarantujące długookresową równowagę przy pełnym
wykorzystaniu czynników produkcji

•

Homo economicus - egoistyczna, racjonalna jednostka wykazuje skłonności do wymiany

•

Bogactwo to czynniki realne (praca), a nie pieniężne

•

Ilościowa teoria pieniądza

•

Prawa rynków Saya

•

Leseferyzm jako polityka popierania wzrostu gospodarczego

•

Wyróżnienie myśli klasycznej

3.

GOSPODARSTWO
DOMOWE

PRZEDSIĘBIORSTWO

Cena dóbr

dobra

Czynniki produkcji

Zysk za czynniki produkcji

Rynek dóbr i usług

Rynek czynników produkcji

Wykład II

11 marca 2013
21:45

Koncepcje funkcjonowania gospodarki i ich ewolucje Strona 5

Wyjaśnienie przyczyn bogactwa narodów (wzrostu gospodarczego) - obszar makroekonomii

i.

Powiązanie problemu wzrostu gospodarczewgo z analizą systemu cen i optymalnej alokacji -
obszar mikroekonomiczny

ii.

Badania nad naturą i przyczynami bogactwa narodów

i.

Adam Smith (1723 - 1790)

1.

Praca produkcyjna jako źródło bogactwa (wzrostu), czynnik realny

i.

Schemat nie autorstwa Smitha

Co decyduje o bogactwie

2.

Daje materialny efekt, który może być wielokrotnie wymieniany

3.

Usługi, które są użytku "jednorazowego"

4.

Realacja pracy produkcyjnej do nieprodukcyjnej

3.

Przedsiębiorcy - kapitaliści

1.

Robotnicy

2.

Właściciele ziemscy - oni korzystali z usług ("szastali pieniędzmi")

3.

3 klasy społeczne

4.

Produkcja szpilek - bez podziału pracy ok. 20 szpilek na osobę, po wprowadzeniu podziału -
4800/osobę

1.

Dzisiaj kapitał = oszczędności

i.

Do tego niezbędny jest zakumulowany kapitał

2.

Smith mówił, że kapitaliści zarabiają najwięcej, bo muszą zarabiać najwięcej, żeby napędzać
wzrost gospodarczy

i.

Egoizm

•

Racjonalność

•

Skłonność do wymiany

•

Cechy uniwersalne i

Cechy każdego podmiotu (homo economicus) - każdy dąży do
maksymalizacji swoich korzyści

Kapitaliści - najważniejsza grupa społeczna, "koło zamachowe" wzrostu gospodarczego

3.

Podział pracy - Smith był tego wielkim zwolennikiem

5.

Wykład III

11 marca 2013
22:30

Koncepcje funkcjonowania gospodarki i ich ewolucje Strona 6

Cechy uniwersalne i
ponadczasowe

Lokujemy zasoby tam, gdzie się opłaca najbardziej

i.

Ceny najniższe; naturalne = koszty produkcji

ii.

Efekt optymalny - równowaga gwarantuje pełne wykorzystanie czynników produkcji

iii.

Dać ludziom wolną rękę, bo oni naturalnie wiedzą, jak optymalizować zysk

1)

Spontaniczny mechanizm rynkowy, niewidzialna ręka rynku

2)

Najbardziej pro-wzrostowa jest polityka liberalizmu gospodarczego

iv.

Poszukiwanie najbardziej efektywnych obszarów działalności i optymalnego wykorzystania
posiadanych zasobów, wynikające z procesu konkurencji między pojedynczymi podmiotami
rynkowymi, gwarantuje ciągłą specjalizację, wzrost wydajności i niskie długookresowe ceny w skali
całej gospodarki

1.

Istnienie sił obiektywnych natury ( gra sił popytu i podaży

i.

Polityka liberalizmu

ii.

Z tych idei fizjokratów korzystał Smith

iii.

Smith odwoływał się do fizjokratów (oni tez mówili o wolności)

1.

Prawa ekonomii mają charakter uniwersalny, wynikający z podstawowych cech homo economicus

6.

Osiedlanie się robotników

1.

Wymianę międzynarodową

2.

Wysokość cen (głównie żywności, np. chleba)

3.

Wysokość płac maksymalnych w niektórych zawodach i miejscowościach

4.

Powstanie cechów rzemiosła (monopole)

5.

Zniesienie przepisów regulujących między innymi:

7.

Obronę kraju

1.

Wymiar sprawiedliwości ( taki, który chroni własność prywatną)

2.

Urządzenia i instytucje użyteczności publicznej

3.

Rola państwa ograniczona do niezbędnych wydatków na:

8.

Równość - wszystkie rodzaje dochodów powinny podlegać opodatkoawaniu, ktoś kto zarabia
więcej powinien płacić wyższe podatki, bo państwo pozwala mu tyle zarabiać

1.

Pewność - kwota, sposób, termin zapłaty muszą być znane podatnikowi z wyprzedzeniem)

2.

Dogodność - podatek powinien być płacony w najdogodniejszym momencie, jak już dostaniemy
fizycznie zarobek

3.

Taniość - minimalizowanie kosztów poboru / administracyjnych

4.

Zasady opodatkowania (przychody, podatki publiczne)

9.

Jean Baptiste Say ( 1767 - 1832)

Również przedstawiciel ekonomii klasycznej, czasem mówi się, że jest tylko interpretatorem dzieł Smitha

Usystematyzowna analiza problemu bogactwa społecznego z punktu widzenia jego tworzenia,
podziału i konsumpcji

1.

Ilościowa teoria pieniądza - pieniądz jest tylko środkiem wymiany

Traktat o ekonomii klasycznej (1803)

1.

Klasyk, liberalista

1.

Napoleon zakazał publikować Saya

2.

Tworzenie (produkcja): praca, ziemia, kapitał - jako pierwszy wyróżnił te 3 czynniki produkcji

3.

Podział dochodów z tworzenia między klasami społecznymi

4.

Konsumpcja

5.

Say przybliżył dzieła Smitha we Francji

2.

Wzrost produkcji prowadzi do wzrostu konsumpcji

1.

Podaż stwarza własny popyt ( nie ma nadwyżek i niedoborów)

2.

Popyt potencjalny równa się popytowi efektywnemu

3.

Sformuował Prawo Rynków Saya (podejście podażowe)

3.

Koncepcje funkcjonowania gospodarki i ich ewolucje Strona 7

Popyt potencjalny równa się popytowi efektywnemu

3.

Równowaga przy pełnym zatrudnieniu czynników wytwórczych

4.

Cena "czyszcząca rynek" = cena równowagi

5.

Brak kryzysów nadprodukcji

6.

Oszczędności wyznaczają inwestycje

7.

"Wystarczy produkować, a zbyt sam się znajdzie"

Wydają kasę na rynku, wprowadzają dochód na rynek

1.

Im większe koszty tym większe dochody tych, którzy dostarczają czynniki produkcji

4.

Brak długookresoych oszczędności, ale krótkotrwałe muszą być

1.

Zjawisko nasycenia rynku, w jego czasach wszystko się sprzedawało

2.

Konkurencja doskonała, państwo się nie wtrąca

3.

Nie akceptujemy wynagrodzeń oferowanych przez rynek

i.

Bezrobocie dobrowolne może mieć charakter długookresowy

ii.

Bezrobocie technologiczne - utrata pracy z powodu pojawienia się maszyn

iii.

Nie może wystąpić bezrobocie o charakterze przymusowym, ale może wystąpić bezorbocie
dobrowolne

4.

Teoria kompensacyjna bezrobocia technologicznego

5.

Założenia koniecnze, by dzialało prawo Saya

5.

Według Say'a bezrobocie
technologiczne to zjawisko
przejściowe

Koncepcje funkcjonowania gospodarki i ich ewolucje Strona 8

Zasada ekonomii politycznej i opodatkowania - 1817

•

Badanie sił determinujących podział wytworzonego bogactwa między istniejące klasy społeczne
(problem makroeknomiczny)

•

Im niższa cena zboża importowanego tym wyższe cło

•

Wtrącanie się państwa w handel zagraniczny doprowadzi do niekorzystnego stanu gospodarki

•

Teoria renty gruntowej (znaleźć wykres)

•

David Ricardo (1772 - 1823)

1.

Prawo malejących przychodów krańcowych - każda kolejna jednostka nakładu będzie generować coraz
mniej przychodu

•

Płace - robotnicy

○

Zysk - kapitaliści

○

Renta - właściciele ziemscy

○

Zbyt duża interwencja państwa powoduje zahamowanie rozwoju

○

Teoria rezydualnego podziału i długookresowy stan stacjonarny

•

Metoda abstrakcji - konstruowanie "czystych" modeli teoretycznych abstrahujących od kontekstu, ale
służących działaniom politycznym

•

Makroekonomiczny problem dobrobytu społecznego, ujmowanego w kategoriach fizycznych

•

Badanie sekularnych tendencji w podziel bogactwa

•

Podejście podażowe, od strony kosztów lub nakładów produkcji

•

Mikroekonomiczna analiza wartości dzielonego bogactwa oraz zachowania homo economicus ma
charakter pomocniczy

•

Przyrostowi zagregowanej produkcji i dobrobytu sprzyja polityka liberalizmu (leseferyzmu)

•

Nauka stara się identyfikować pewne niezmienne, zawsze aktualne i prawdziwe prawa, bez
względu na okres historyczny czy obszar geograficzny

○

Ekonomia ma charakter nauki nomotetycznej, czyli ahistorycznej (bezczasowej)

•

Myśl klasyczna - podsumowanie

3.

Szkoła klasyczna - trwała do końca XIX w.

Zasada ekonomii politycznej i niektóre jej zastosowania do filozofii społecznej (1848)

•

John Stuart Mill (1806 - 1873)

4.

Ekonomia neoklasyczna (kierunek subiektywno-marginalistyczny)

Przedstawiciele

1.

Karl Menger (1840-1921), Zasady nauki ekonomicznej (1871, Wiedeń) → szkoła austriacka
(psychologiczna)

•

Leon Walras (1834 - 1910), Elementy czystej ekonomii politycznej (1874, Lozanna) → szkoła lozańska,
(matematyczna)

•

William S. Jevons (1832-18812), Teoria ekonomii politycznej (1871, Manchester) → szkoła anglo-
amerykańska

•

Mikroekonomiczna analiza dobrobytu konsumenta

•

Badanie stosunków zachodzących między człowiekiem i rzeczami

•

Nacisk na stronę popytową

•

Wielkości marginalne i rachunek różniczkowy

•

Użyteczność krańcowa

•

Analiza optymalnej alokacji rzadkich zasobów przy założeniu danej strony podażowej

•

Teoria produkcyjności krańcowej - badanie zachowań indywidualnych zachowań producentów

•

Wyróżniki ekonomii neoklasycznej

2.

Wykład IV

18 marca 2013
09:46

Koncepcje funkcjonowania gospodarki i ich ewolucje Strona 9

Narodziny współczesnej mikroekonomii panującej w nauce ekonomii do lat 30 XX w.

a.

Przewrót subiektywno-marginalistyczny z 1870 r

3.

Założenie homo economicus

•

Zgodność interesu mikro i makroekonomicznego

•

Konkurencja doskonała i równowaga w pełnym zatrudnieniu

•

Liberalizm gospodarczy

•

Nomotetyczny charakter nauki ekonomii

•

Cechy wspólne ekonomii klasycznej i neoklasycznej

4.

Prekursor: hermann H. Gossen (1810-1858)

•

Carl Menger (1840 - 1921)

•

Friedrich Wieser (1851 -1926)

•

Eugen von Bohm-Bawerk (1851 - 1914)

•

Szkoła austriacka

5.

Potrzeby → środki → cel (maksymalna użyteczność)

•

Etap analizy ekonomicznej

6.

Zdolność do zaspokajania potrzeb konsumpcyjnych

•

Jest nadawana dobrom przez konsumentów w procesie konsumpcji

•

Użyteczność

7.

Pierwsze praw - pożytki płynące z kolejnych porcji konsumpcji dobra maleją w miarę wzrostu
zaspokojenia danej potrzeby

•

Drugie praw - w dążeniu do zaspokojenia danej potrzeby nalezy tak dzielić dostępne ilości dóbr
między różne ich zastosowaniach były równe

•

Hermann Heinrich Gossen - Rozwój prawa stosunków społecznych i wynikające stąd reguły działań
ludzkich

8.

Wartość dobra konsumpcyjnego oparta na użyteczności krańcowej

•

Pierwsze prawo Gossena - krzywa użyteczności

9.

II prawo Gossena - optymalna alokacja zasobów na przykaądzie trójkąta Mengera

10.

Płaca ziemia i kapitał nabywają swoją wartość poprzez przeniesienia na nie wartości dobra
końcowego, w którego produkcji uczestniczyły

○

Teoria imputacji

•

Wartość dóbr produkcyjnych

11.

Ekonomia jako nauka teoretyczna, psychologiczna i nomotetyczna

•

Abstrakcyjne modele werbalne (bez notacji matematycznej)

•

Aspekty rzeczowe zjawisk gospodarczych (pominięcie problematyki pieniężnej

•

kauzalizm

•

Szkoła austriacka - podsumowanie

12.

Koncepcje funkcjonowania gospodarki i ich ewolucje Strona 10

Szkoła matematyczna

Prekursor - Antoine A. Cournot (1801 - 1877)

•

Len Walras (1834 - 1910)

•

Równowaga Pareto - każdy osiąga optimum w skali mikro i makro, w pewnym momencie nie
da się polepszyć swojej sytuacji bez pogorszenia sytuacji innych podmiotów

○

Vilfredo Pareto (1848 - 1923)

•

Przedstawiciele

1.

Ekonomia jako nauka sformalizowania (czysta logika gospodarowania

•

Bezkontekstowe abstrakcyjne modele

•

Cel gospodarowanie - osiągnięcie stanu równowagi indywidualnej i ogólnej (integracja ujęcia
mikro- i makroekonomicznego)

•

Analiza funkcjonalna

•

Racjonalne, wielostronne powiązania w miejsce elementów psychologiczno-subiketywistycznych

•

Niewielkie zainteresowanie polityką gospodarczą

•

Cechy charakterystyczne

2.

Bezkontekstowy abstrakcyjny model konkurencji doskonałej

•

Prawo rynków Saya

•

Tylko dwa sektory - gospodarstwa domowe i przedsiębiorstwa

•

Cel indywidualnego gospodarstwa domowego - maksymalizacja użyteczności z konsumpcji

•

Cel indywidualnego przedsiębiorstwa - maksymalizacja zysków ze sprzedaży

•

Zboże, złoto, pieniądz w dzisiejszym rozumieniu

○

Pieniądz jako jednostka obrachunkowa

•

Enigmatyczny twór posiadający informacje o rynku (o cenach itd. ), może zagwarantować
przywrócenie stanu równowagi ( w razie występowania zakłóceń) → niewidzialna ręka
rynku, mechanizmy rynkowe

○

Licytator

•

Model równowagi ogólnej Leona Walrasa

3.

Równowaga ogólna - ujęcie graficzne (przerysować)

4.

Cały dochód musi zostać wydany, nie ma oszczędności, działa prawo rynków Saya

○

Musi być spełnione II prawo Gossena - gwarancja optymalnej alokacji dochodu

○

Gospodarstwa domowe nabywają dobra od przedsiębiorstw, wchodzą na rynek z określonymi
preferencjami i z określonym dochodem ( musimy to matematycznie zapisać w postaci funkcji
użyteczności krańcowej. Aby maksymalizować użyteczność muszą być dwa warunki

•

Ustalają się ilości równowagi tych dóbr jak i ceny równowagi tych dóbr)

•

Dobra oferowane

•

Czynniki produkcji
Aby przedsiębiorstwa zmaksymalizowały swój zysk muszą wytworzyć produkcję uwzględniające
ceny dóbr finalnych, czynników wytwórczych i technologii

•

Muszą wydać cały dostępny zysk na rynku czynników produkcji

•

Dobra finalne

Oskar Lange (1904 - 1965)

•

Polska szkoła matematyczna

5.

Szkoła anglo-amerykańska

Przedstawiciele

1.

Wykład V

25 marca 2013
09:46

Koncepcje funkcjonowania gospodarki i ich ewolucje Strona 11

Prekursorzy:

a.

W. S. Jevons

i.

Przedstawiciele:

b.

Przedstawiciele

1.

Podejście logiczno-matematyczne

•

Metoda równowag cząstkowych

•

Użyteczność krańcowa

•

Rachunek przyjemności i przykrości

•

Niezależne sformułowanie tych samych dwóch praw, o których mówił H. H. Gossen

•

William Stanley Jevons

2.

Niedociągnięcia analizy I generacji ekonomistów neoklasycznych (Menger,
Walras, Jevons)

Pominięcie analizy strony podażowej

1.

Brak zainteresowania podziałem dochodu o cenami czynników wytwórczych

2.

Pominięcie analizy funkcjonowania przedsiębiorstwa

3.

Brak solidnej teorii pieniądza

4.

II generacja szkoły anglo-amerykańskiej

Philip H. Wicksteed (1844 - 1927)

•

Francis Y. Edgeworth (1845 - 1926)

•

John B. Clark (1847 - 1938)

•

Irving Fisher (1867 - 1947)

•

Przedstawiciele

1.

Przedsiębiorca zastanawia się do jakiego momentu powinien zmieniać czynnik pracy,aby osiągnąć
optimum

•

Znając cenę pracy zastanawiamy się ile pracowników powinniśmy zatrudnić

•

Produkcja, kapitał, stopa procentowa

Funckja produkcyjności krańcowej czynnika pracy

2.

Jeśli podwyższymy płacę to osiągniemy wyższy produkt krańcowy, musimy zwolnić kilku tych mniej
produktywnych

•

Funkcja produkcyjności krańcowej a działalność związków zawodowych

3.

AE - zatrudnienia

•

EF - dobrowolnie bezrobotni

•

Neoklasyczny rynek pracy w skali zagregowanej

4.

MV = P T

a.

M - ilość pioe

b.

Ilościowa teoria pieniądza

5.

Koncepcje funkcjonowania gospodarki i ich ewolucje Strona 12

Szkoła z Cambridge

Alfred Marshall (1842 - 1924)

•

Arthur C. Pigou (1887 - 1959)

•

John M. Keynes (1883 - 1946)

•

Przedstawiciele

1.

Próba połączenia podejścia klasyków i neoklasyków

•

Mikropodejście i redukcjonizm - wybieranie jednostki reprezentacyjnej

•

Metoda matematyczna ( z zastrzeżeniami

•

Metoda równowag cząstkowych

•

Analiza funkcjonalna

•

Czynnik czasu

•

Ilościowa teoria pieniądza

•

Doskonała konkurencja

•

Liberalizm gospodarczy

•

Teoria wartości - na wartość wpływają obie strony rynku - popyt i podaż, ale ten wpływ może być
różny wraz z upływem czasu.

Alfred Marshall - Principles of Economics (1890)

2.

Renta konsumneta - wykres

3.

Ekonomia dobrobytu

•

Rynek + państwo

•

Interes indywidualny a dobrobyt społeczny

•

Efekty zewnętrzne

•

Dobra publiczne

•

Arthur Pigou (Wealth and Welfare, The Economics of Welfare)

4.

Kontynuacja tradycji ekonomii neoklasycznej

•

Prawo rynków Saya

•

Ilościowa teoria pieniądza

•

Leseferyzm

•

John Maynard Keynes (Tract of Monetary Reform, Treatise on Money)

5.

Nurty krytyczne wobec ekonomii klasycznej i neoklasycznej

Socjalizm utopijny

- pierwsza połowa XIX w. - lata 30-te XX w.

Marksizm

- połowa XIX w. - lata 30te XX w.

Kierunek historyczny

- pierwsza połowa XIX w. - lata 30-te XX w.

Instytucjonalizm i neoinstytucjonalizm

- druga połowa XIX w. - lata 70-te XX w.

Socjalizm utopijny

Robert Owen

•

Claude Henri de Saint Simon

•

Charles Fourier

•

Przedstawiciele

1.

Wykład VI

8 kwietnia 2013
09:51

Koncepcje funkcjonowania gospodarki i ich ewolucje Strona 13

Nawiązanie do Utopii Thomasa More'a

•

Brak jednolitej wizji reform i nowego ładu społeczno-gospodarczego

•

Zachowania własności prywatnej (Saint Simon i władza dla przedstawicieli przemysłu, nauki i
sztuki; Fourier i falanstery)

○

Zniesienia własności prywatnej i zastąpienia jej przez własność społeczną (Owen i wsie
spółdzielcze)

○

Likwidacja pieniądza (Owen i bony pracy)

○

Tworzenie związków zawodowych i robotników (Owen)

○

Wprowadził bony pracy

○

Propozycje m.in.

•

Charakterystyka

2.

Koncepcje funkcjonowania gospodarki i ich ewolucje Strona 14

Marksizm (socjalizm realny)

Karl H. Marx (181-1883)

•

Friedrich Engels (1820-1895)

•

Przedstawiciele

1.

Wywłaszczenie własności ziemskiej

•

Wysoki podatek progresywny

•

Zniesienie prawa dziedziczenia

•

Konfiskata własności wszystkich emigrantów i buntowników

•

Centralizacja kredytu w rękach państwa za pomocą banku narodowego o kapitale państwowym i
wyłącznym monopolu

•

Centralizacja środków transportu w rękach państwa

•

Zwiększenie liczby fabryk państwowych i udostępnienie dla uprawy gruntów według jednolitego
planu

•

Przymus pracy dla wszystkich

•

Zespolenie rolnictwa z przemysłem, działanie w kierunku stopniowego usunięcia między miastem
a wsią

•

Publiczne bezpłatne wychowanie wszystkich dzieci i zniesienie pracy fabrycznej dzieci

•

K. Marks, F. Engels, Manifest Komunistyczny (1848) - dzieło propagandowe, nie naukowe

2.

1885-1894 - tom 2 i 3, red. F. Engels
1905 - 1910, tom 4, red. K. Kautsky

Marks zainspirowany Heglem

○

Teza i antyteza, ścieranie się poglądów

○

Dialektyka wskazuje nam na ciągły ruch, ciągłe zmiany, pozwalają nam przejść od zmian
ilościowych do jakościowych na przykład pod wpływem rewolucji społecznych

○

Materializm historyczny - analizuje zmiany na przestrzeni historycznej w poszczególnych
społeczeństwach

○

Materializm dialektyczny → materializm historyczny

•

Rewolucja jako jedyny sposób zmiany ustroju społeczno-gospodarczego

•

Historyczna misja proletariatu, stanowiącego źródło wyzysku przez klasę kapitalistów

•

Jeżeli kapitalista produkuje stół, to sprzedaje go zgodnie z nakładem pracy
potrzebnym na jego wytworzenie (nakład pracy 10 a zapłacone sile roboczej za 6)

▪

Bierze się z nieopłaconej siły roboczej

○

Wartość dodatkowa

•

Zanik własności prywatnej

▪

Z kapitalizmu została bodźcowa funkcja płacy

▪

Kapitalizm a socjalizm

○

Zanika motywacyjna rola płacy

▪

Socjalizm a komunizm

○

Nieuchronny upadek kapitalizmu → ustrój socjalistyczny → ustój komunistyczny

•

Komunizm jako ostatni etap cyklu historycznego

•

K. Marks, Kapitał, 1867, tom 1

3.

Włodzimierz Lenin (1870 - 1924)

○

Józef Stalin (1879 - 1953)

○

Przedstawiciele

•

Marksizm - leninizm - stalinizm

4.

Kierunek historyczny

Wykład VII

15 kwietnia 2013
10:27

Koncepcje funkcjonowania gospodarki i ich ewolucje Strona 15

Kierunek historyczny

Adam Muller (1779 - 1829)

○

Romantyzm ekonomiczny

•

Friedrich List (1798 - 1846)

○

Szkoła narodowa

•

Bruno Hildebrand ( 1812 - 1878)

○

Wilhelm Roscher ( 1817 - 1894)

○

Karl Knies (1821 - 1898)

○

Starsza szkoła historyczna

•

Gustav Schmoller (1838 - 1917)

○

Ludwig Brentano ( 1844 - 1931)

○

Karl Bucher (1847 - 1930)

○

Młodsza szkoła historyczna

•

Przedstawiciele

1.

Narodziny i rozwój na terenie Niemiec

•

Krytyka ekonomii klasycznej i liberalizmu

•

Naród jako punkt wyjścia analiz ekonomicznych

•

Wpływ otoczenia instytucjonalnego

•

Konflikt interesu państwa i jednostki

•

Metoda indukcji

•

Silny protekcjonizm (protekcjonizm wychowawczy)

•

Ekonomia jako nauka idiograficzna

•

Cechy charakterystyczne

2.

Instytucjonalizm

Thorstein B. Veblen (1857 - 1929)

•

Wesley C. Mitchell (1874 - 1948)

•

John K. Galbraith ( 1908 - 2006)

•

Przedstawiciele

1.

Thorstein B. Veblen, Teoria klasy próżniaczej (1899)

2.

Narodziny i rozwój na terenie Stanów Zjednoczonych

•

Krytyka wszystkich kierunków ekonomii

•

Podejście instytucjonalno-ewolucyjne

•

Instynkt przetrwania - nie podlega dyskusji

○

Próżniacza konsumpcja → marnotrastwo (zły instynkt)

○

Dobre instynkty → instytucje technologiczne, dobra robota

○

Złe instynkty → instytucje "na pokaz", ceremonialne

○

Ludzkie instynkty

•

Cechy charakterystyczne

3.

1833 - powstaje niemiecki związek
celny, ogrodzenie Niemiec od reszty
świata

Koncepcje funkcjonowania gospodarki i ich ewolucje Strona 16

USA

Przeciętna roczna stopa wzrostu realnego PNB równa 4,6%

•

Wytwarzanie 1/2 światowej produkcji przemysłowej

•

Wzrost dostępności kredytu ratalnego

•

Wielkie korporacje i indywidualne fortuny

•

Gwałtowny wzrost indeksu cen akcji

•

Wzrost podaży pieniądza z 39 mln $ w styczniu 1921 roku do 57 mld w październiku 1929 roku

•

Wzrost liczby kredytów o charakterze spekulacyjnym (nieruchomości i akcje)

•

Zakup ok. 300 mln akcji na kredyt

•

Nadmuchana bańka, która musiała skończyć się kryzysek

•

24 paźdzernika 1929 - czarny czwartek

•

Stany Zjednoczone w latach 1920 - 1929

1.

Roboty publiczne

•

Wysokie płace realne, skrócenie czasu pracy i podział etatów w przemyśle

•

Subsydia, pożyczki stabilizacyjne i interwencyjne w skupy w rolnictwie

•

Hoover - program antykryzysowy (1929)

2.

Podwyższenie ceł na produkty rolne i przemysłowe

•

Zakaz imigracji do Stanów Zjednoczonych i zintesyfikowanie deportacji

•

Nakłaniania młodzieży do powrotu do szkół

•

Produkcji przemysłowej o 21%

○

Indeksu cen konsumpcyjnych o 2,6%

○

Podaż pieniądza M1 o 3,5%

○

Dochodu narodowego z 87 do 75 mld $

○

W 1930 odnotowano spadek:

•

Dalszy ciąg działań antykryzysowych (1930)

3.

Październik 1930 r. - I fala paniki bankowej

•

11 listopada 1930 r. - upadek Bank of United States

•

Grudzień 1930 r. - bankructwo 352 banków

•

Brak reakcji ze strony SRF

•

Czerwiec 1931 r. - II fala paniki bankowej

•

Produkcji przemysłowej 15,4%

○

Indeksu cen konsumpcyjnych o 9,4%

○

Podaż pieniądza M1 5,7%

○

Dochodu narodowego do 59 mld $

○

W 1931 r. zanotowano spadki

•

Fala bankructw banków i początek Wielkiego Kryzysu

4.

Wzrost podatków dochodowych z 1,5-5% do 4-8%

○

Likwidacja wielu ulg podatkowych

○

Wzrost podatków od przedsiębiorstw z 12% do 14%

○

Podwojenie podatków od nieruchomości i darowizn do 33,3%

○

Wzrost podatków w celu likwidacji deficytu w wysokości 2 mld $

•

Kampania równoważenia budżetu (grudzień 1931)

5.

Grudzień 1932 r. - III, największa i najbardziej dotkliwa fala upadłości w sektorze bankowym

•

Drastyczny spadek ilości pieniądza w obiegu

•

Deflacja

•

Dalsze pogłębienie kryzysu

6.

Wykład VIII

22 kwietnia 2013
09:49

Koncepcje funkcjonowania gospodarki i ich ewolucje Strona 17

Deflacja

•

Przedsiębiorców nie było na to stać, cięli wynagrodzenia

○

Ustawa o bezpośredniej pomocy dla bezrobotnych

•

Produkcji przemysłowej o 15,6%

•

Indeksu cen konsumpcyjnych o 16,2 %

•

Podaży pieniądza M1 o 21,5%

•

42 mld $ w 1932 r.

○

39 mld $ w 1933 r.

○

W marcu 1933 roku gospodarka ostatecznie się załamała

○

Dochód narodowy wyniósł

•

Między styczniem 1932 r. a marcem 1933 r. odnotowano dalszy spadek

7.

Wzrost stopy bezrobocia z 3% do 25% (ok. 15 mln bezrobotnych)

•

Spadek produkcji przemysłowej o 52,6%

•

Spadek podaży pieniądza o 35%

•

Spadek cen o 33%

•

Likwidacja lub przejęcie ponad 1/3 banków

•

Bankructwo ok. 85 tysięcy przedsiębiorstw

•

Spadek prywatnych inwestycji brutto z15 mld do 1 mld $

•

Porównanie danych z sierpnia 1929 r. oraz marca 1933 r.

8.

Porzucenie systemu waluty złotej

•

Polityka New Deal

•

Franklin D. Roosevelt (1882 - 1945)

9.

Dostarczenie na szeroką skalę płynności bankom i innym pośrednikom finansowym

•

Wprowadzenie ubezpieczenia depozytów zapobiegającego runom na banki

•

Ustanowienie minimalnych wymogów dla pożyczek bankowych na zakup akcji i obligacji

•

Wprowadzenie wymogu poszerzenia informacji przekazywanych przez przedsiębiorstwa
potencjalnym inwestorom

•

Dokonanie rozdziału banków komercyjnych i banków inwestycyjnych

•

Ustawa o pomocy rolnikom

•

Powołanie rządowej agencji ubezpieczenia społecznego

•

Rządowe programy zatrudnieniowe

•

Ustawa o uzdrowieniu krajowego przemysłu

•

Utrzymanie wysokich taryf celnych

•

Wzrost podatków

•

New Deal - efekty psychologiczny, a nie faktyczny, wiele z tych działań obowiązywało tylko
chwilowo, bo były niezgodne z prawem

Podstawowe założenia New Deal

10.

Zrezygnowanie ze standardu złota

•

Przystąpienie do II WŚ, produkcja zbrojeń, spadek bezrobocia do 2%

•

Co pomogło wyjść z kryzysu

11.

John Maynard Keynes (1883 - 1946)

Ogólna teoria zatrudnienia procentu i pieniądza (1936)

Ekonomia (neo)klasyczna jest adekwatna wyłącznie do analizy przypadku szczególnego - pełnego
zatrudnienia

•

Cechą gospodarek kapitalistycznych jest niepełne wykorzystanie czynników produkcji →
odrzucenie prawa rynków Saya

•

Założenia

1.

Koncepcje funkcjonowania gospodarki i ich ewolucje Strona 18

odrzucenie prawa rynków Saya
Koncepcja bezrobocia przymusowego

•

Brak automatycznych sił rynkowych

•

Rysunek równowaga przy niepełnym zatrudnieniu

○

Kryzys jako stan równowagi rynkowej

•

Koncepcje funkcjonowania gospodarki i ich ewolucje Strona 19

Koncepcje 29.04.13
Równowaga przy niepełnym zatrudnieniu: (wykres)
Krzywa podaży (pionowa) (Y max- dochód potencjalny) jest to maksymalna podaż, dochód, pełne
zatrudnienie czynników produkcji (w to wierzy szkoła klasyczna, prawo rynków Saya);
Keynes się tym nie zajmował bo uważał że ta sytuacja jest przypadkowa i krótkotrwała.
Popyt konsumpcyjny i inwestycyjny (bardziej wrażliwy, z większym ryzykiem załamania gospodarki bo
inwestorzy ulegają zwierzęcym instynktom, decyzje nie zawsze są matematycznymi kalkulacjami)
Przyczyna pojawiania się kryzysu u Keynesa
-niedostateczny popyt zagregowany (konsumpcyjny i inwestycyjny) jako przyczyna spadku koniunktury i
utrwalenia tendencji kryzysowych
-państwo musi aktywnie wspomagać gospodarkę w fazie kryzysu (ale z poszanowaniem własności
prywatnej)
(Nie chodzi o wymyślanie nowego systemu i zastępowania nowym, kapitalizm ma zostać ale trzeba go
wspomagać. Podczas złych czasów trzeba mu dodać impulsu.)
ŹRÓDŁA BRAKU ZAGREGOWANEGO POPYTU
-fundamentalna niepewność
(zjawisko którego nie da się całkowicie wyeliminować, można je jedynie ograniczyć, niepewność jest
odmienne od ryzyka w przypadku którego znamy prawdopodobieństwo zdarzeń i można się od niego
ubezpieczyć i prognozować, w przypadku niepewności nie można tego zrobić)
aby się ubezpieczyć należy oszczędzać, nie wprowadzać pieniądza na rynek, najlepiej mieć je przy sobie,
-pieniądz
(aby się ubezpieczyć należy oszczędzać, nie wprowadzać pieniądza na rynek, najlepiej mieć je przy sobie;
pieniądz umożliwia ograniczenie stopnia niepewności; nie chcą ludzie kupować i pojawia się kryzys
nadprodukcji, oszczędzamy by czuć się pewnie , producenci ograniczają produkcję a co za tym idzie
zatrudnienie. Więc ludzie nie dostają dochodu-> spada konsumpcja-> spada znowu produkcja)
BŁĄD ZAŁOŻENIA

Racjonalne zachowania ostrożnościowe na poziomie jednostki

Problemy w całej gospodarce

Wniosek: analizę należy prowadzić w skali zagregowanej, odrzucając perspektywę
mikroekonomiczną(redukcjonizm) -> Narodziny współczesnej makroekonomii

CYKL KONINKTURALNY A ZMIANY NASTROJÓW GOSPODARCZYCH (ZWIERZĘCYCH INSTYNKTÓW)

FAZA OŻYWANIA:
Spadek poziomu niepewności i upowszechnienie optymistycznych oczekiwań -> wzrost wydatków
konsumpcyjnych i inwestycyjnych -> wzrost produkcji i zatrudnienia -> coraz większe zyski ->wzrost
lewarowania ->przeinwestowanie

FAZA RECESJI I/LUB KRYZYSU:
Pęknięcie bański spekulacyjnej -> wzrost poziomu niepewności i upowszechnienie pesymistycznych
oczekiwań -> spadek zagregowanego popytu (wzrost zachowań ostrożnościowych) -> spadek produkcji i
zatrudnienia -> spadek cen -> wzrost realnej stopy procentowej -> bankructwa i niewypłacalność ->
wzrost przymusowego bezrobocia

(Ci co mieli kredyty nie są w stanie ich spłacać, ci co chcą zabrać- nie mogą; załamanie sektora
bankowego który nie może wspomagać gospodarki; międzybankowy rynek pożyczek zamarł instytucje
objawiały się że gdy pożyczą bankowi to stracą te pieniądze)

POLITYKA GOSPODARCZA

1. Polityka monetarna -> niewielka efektywność tego typy działań w okresach poważnych załamań

Wykład IX

6 maja 2013
09:52

Koncepcje funkcjonowania gospodarki i ich ewolucje Strona 20

(zaczyna się system rozliczeń i system pieniężny; nikt nie wie co będzie dalej, czy będzie ten system
ratowany czy kraje wybiorą nowy kierunek)
pułapka płynności- sytuacja kryzysu, gdzie bank centralny pobudza gospodarkę obniżając stopę
procentową, aż osiągają najniższy możliwy poziom – czyli do poziomu 0 (nominalny), ale jest to czas
kryzysu i inwestorzy nie chcą inwestować bo się nie opłaca bo nikt nic nie kupi. Nie zanosi się gotówki do
banku bo stopy spadły.
Bank stracił wpływ na gospodarkę przez stopy procentowe ale zawsze może dodrukować pieniądz, który
będzie znów trzymany jako bierny bo będzie przechowywany, oszczędzany. Polityka pieniężna staje się
nieefektywna.

2. Polityka fiskalna -> efektywne narzędzia służące pobudzaniu zagregowanego popytu i poprawie
nastrojów gospodarczych:
-podatki+ zwiększone transfery socjalne (impuls pośredni)
-szeroko zakrojone rządowe programy robót publicznych (impuls bezpośredni)

Jeśli zabierzemy najbogatszym i przekażemy biednym oszczędności to zwiększymy agregat konsumpcji.
Przez większą pracę i zabieranie oszczędności Keynes zaobserwował: oszukiwanie państwa, emigracje,
ograniczenie produkcji. Zaproponowano działania publiczne,
Może pojawić się zjawisko wypychania (zniechęcenie działaczy w sektorze prywatnym, stają się nie
konkurencyjni wobec państwa)
wzrost popytu na pieniądz w celu sfinansowanie robót publicznych -> wzrost stopy %-> dotknie to
przedsiębiorców i gospodarstwa domowe

Zwiększyć przejściowo deficyt i dług publiczny aby pobudzić gospodarkę, wg Keynesa działa magiczny
mnożnik inwestycyjny który sprawi że efekt robót publicznych finansowanych przez budżet będzie dużo
wyższy niż pierwotny nakład.

MNOŻNIK INWESTYCYJNY
Pierwotny nakład inwestycyjny

Wielokrotnie większy przyrost dochodu narodowego

EGZAMIN! Na ostatnich zajeciach( test)

Koncepcje funkcjonowania gospodarki i ich ewolucje Strona 21

Keynesizm

Trzeba zrobić wszystko, aby zapobiec załamaniu - kryzysowi. Oprocz tego w umysłach ludzi
cały czas jest wojna (dwie tragedie: wojna+kryzys)

○

Zaczyna rozwijać się etap, który zstał zdominowany przez zalecenia polityczne

○

Cała teorię odczytano jako poradnik jak prowadzić politykę ciągłego napędzania koniunktury

○

Działania były dalekie od tego, co miał na myśli Keynes w ogólnej teori

○

Wykorzystanie teorii Keynesa na gruncie praktycznym do projektowania polit6yki gospodarczej
gwarantującej pełne zatrudnienie → era "keynesowskiej" polityki interwencjonizmu
państwowego

•

Synteza neoklasyczna (integracja krótkookresowej teorii Keynesa i długookresowej neoklasycznej
teorii równowagi ogólnej

•

"Keynesowska" 6teoria dynamiki gospodarczej

•

Powojenny keynesizm

1.

John V. Robinson (1903 - 1983)

○

George L.S. Shackle (1903 - 1992)

○

Alvin H. Hansen (1887 - 1975)

○

Ortodoksyjni (lewicowi) keynesiści

•

"Keynesowska" polityka interwencjonizmu państwowego

2.

Wahania popytu efektywnego jako główna przyczyna kryzysów

•

Brak automatycznych sił przywracających optymalną równowagę

•

Konieczność stosowania aktywnej polityki pieniężnej, fiskalnej i dochodowej w celu zapewnienia
wysokiego zatrudnienia

•

Wzrost zakresu publicznej kontroi, w tym tworzenie urzędów ds. planowania polityki inwestycyjnej
i dochodowej

•

Wzrost wydatków publicznych na walkę z ubóstwem, rozwój budownictwa socjalnego, dróg
publicznych itd.

•

Progresywne opodatkowanie

•

Kontrola cen, uniemożliwiająca przerzucanie zbędnych kosztów promocji i reklamy na
konsumentów

•

Zwiększanie podaży pieniądza przez sektor bankowy

•

Rządowa kontrola kredytu, wspierająca długoterminowe inwestycje

•

Deficyt budżetowy jako narzędzie ożywiania koniunktury

•

Cechy ortodoksyjnego keynesizmu

3.

"Złoty wiek"

•

Teoria Keynesa → przypadek szczególny (stan depresji) wymagjący przejściowych interwencji
państwowych

•

Teoria neoklasyczna → przypadek ogólny, w którym działają samoczynne siły gwarantujące
równowagę w pełnym zatrudnieniu w długim okresie

•

Synteza neoklasyczna

John R. Hicks

•

Franco Modigliani

•

Prekursorzy

1.

Alvin H. Hansen

•

Paul A. Samuelson

•

Przedstawiciele

2.

Cechy charakterystyczne modelu IS - LM

3.

Model IS - LM (wykres)

Wyklad X

6 maja 2013
09:52

Koncepcje funkcjonowania gospodarki i ich ewolucje Strona 22

Perspektywa zagregowana

•

Podejście statyczne

•

Ujęcie popytowe

•

Iluzja pieniądza

•

Sztywność cen i płac nominalnych narzucona ad hoc

•

Efektywność przede wszystkim polityki fiskalnej w walce z depresją

•

Cechy charakterystyczne modelu IS - LM

3.

"Keynesowski" modele wzrostu gospodarczego

Uzupełnienie dotychczasowych teorii keynesowskich o dynamiczne długookresowe zagadnienie wzrostu
gospodarczego

1.

Uzupełnienie podejścia popytowego o podejście podażowe

2.

Pełniejsza niż u Keynesa analiza zagadnienia inwestycji, cenotwórstwa i podziału dochodu w
krótkim okresie

○

Poruszenie problemów akumulacji kapitału, wzrostu i cyklicznych zmian aktywności
gospodarczej w długich okresach, pominiętych przez Keynesa

○

Analiza pomijanego przez Keynesa zjawiska inflacji

○

Włączenie do modelu, brakującego u Keynesa, zjawiska niedoskonałej konkurencji

○

Michał Kalecki (1899 - 1970) "Próba teorii koniunktury (1933)", "A Theory od the Business
Cycle"(1937)

•

Prekursor

3.

"Keynesowski" model wzrostowy Domara-Harroda

Evsey D. Domar (1914 - 1997)

•

Roy F. Harrod (1900 - 1978)

•

Przedstawiciele

1.

Koncepcje funkcjonowania gospodarki i ich ewolucje Strona 23

Krzywa Philipsa

Alban W. H. Philips (1914 - 1975)

○

Richard G. Lipsey (ur. 1928)

○

W = f (U)

Wykres 1 - Przecięcie z osią OX - bezrobocie dobrowolne, nie chcą pracować za stawkę, która jest
na rynku
Pod wpływem ożywienia możemy liczyć na spadek bezrobocia do b0

Przedstawiciele

1.

Jako modelu teoretycznego potwierdzającego skuteczność polityki sterowania popytem →
stabilny, długookresowy trade-off między inflacją i bezrobociem pozwala na osiągnięcie i
utrzymanie wybranego celu krzywej

•

Jako modelu teoretycznego uzupełniąjącego model IS - LM

•

Jako zależności empirycznej testowanej dla różnych krajów i okresów

•

Włączenie krzywej Philipsa do paradygmatu keynesowskiego

2.

Nacjonalizacja kluczowych sektorów gospodarki

○

Wzrost roli związków zawodowych

○

Utworzenie powszechnej i bezpłatnej opieki medycznej

○

Wprowadzenie całego wachlarza wysokich zasiłków

○

Rządowa kontrola stóp procentowych

○

Progresywne opodatkowanie

○

Wysokie deficyty budżetowe

"Powojenny konsensus"

•

Przyczyny wzrostu inflacji, WB II pol. Lat 60 oraz przełom 60s i 70s

3.

Wykres 2 -
Samuelson i
Solow

Wykład XI

13 maja 2013
09:55

Koncepcje funkcjonowania gospodarki i ich ewolucje Strona 24

Wysokie deficyty budżetowe

○

Kosztowna keynesowska polityka ciągłego nakręcania koniunktury

○

Wydatki na zimną wojnę i konflikt w Wietnamie

○

System z Bretton Woods

○

Spekulacja na rynku akcji i nieruchomości

○

Zamrożenie cen, płac i czynszów oraz ich administracyjna kontrola

○

Zawieszenie wymienialności dolara na złoto i jego dewaluacja

○

Polityka antyinflacyjna (druga połowa 1917 r.)

•

Richard M. Nixon (1913 - 1994)

4.

"koordynacja i ujednolicenie polityki naftowej państw członkowskich

○

Oficjalny cel powstania

•

6 - 7 października 1973 - wojna Jom Kippur

○

OPEC wykorzystuje ropę naftową jako broń przeciwko sojusznikom Izraela

○

4-krotny wzrost cen ropy naftowej na świecie (szok podażowy)

○

I szok naftowy (1973 - 1974)

•

OPEC - Organisation of the Petroleum Exporting Countries

5.

Lata 73 - 74 w WB - spadki dochodzące do 70%

•

Grudzień 1972 - październik 1973 w USA - spadek indeksu Dow Jones z 1020 do 605 punktów ( o
41%)

•

STAGFLACJA = STAGNACJA + INFLACJA

PKB I PRODUKCJA W DÓŁ
BEZROBOCIE I INFLACJA W GORE

Załamanie indeksów giełdowych

6.

Chaotyczne i nieskuteczne działania polegające najpierw na zwalczaniu inflacji (restrykcyjna
polityka monetarna), a następnie bezrobocia (ekspansywna polityka fiskalna)

•

Wobec częstej zmiany priorytetów polityki, żadnego celu nie udawało się zrealizować

•

Efektem była pogłębiająca się stagflacja

•

Polityka gospodarcza w obliczu kryzysu energetycznego

7.

Kolejne ograniczenia wydobycia ropy i podwyżki cen wprowadzone przez OPEC

•

W 1981 roku cena za baryłkę wynosi 40$

•

II szok naftowy (1979 - 1980)

8.

Pojawienie się monetaryzmu

•

Krytyka teoretyczna i empiryczna oryginalnej krzywej Philipsa

•

Odejście od keynesowskiej polityki nakręcania koniunktury na rzecz liberalizacji gospodarek,
niezależności banków centralnych i prowadzenia polityki pieniężnej sprzyjającej obniżaniu
poziomu i zmienności inflacji

•

Odrodzenie ideologii wolnorynkowej

9.

Koncepcje funkcjonowania gospodarki i ich ewolucje Strona 25