UNIWERSYTET PRZYRODNICZY
Wydział Medycyny Weterynaryjnej
KATEDRA BIOCHEMII I FIZJOLOGII ZWIERZ
T
Zakład Biochemii
20-033 Lublin, ul. Akademicka 12
tel. [phone]
Płyny ustrojowe
mleko i \
ółć
część teoretyczna
Mleko wydzielina gruczołu mlekowego jest roztworem wodnym substan-
cji organicznych i nieorganicznych. Skład chemiczny mleka wykazuje du\
e
ró\
nice gatunkowe i osobnicze w zale\
ności od rasy okresu laktacji, po-
karmu. śółtawy odcień jego białego zabarwienia zale\
y od zawartości
barwników z grupy flawin i karotenoidów. Gęstość mleka zwierząt waha
się w granicach 1,02  1,036 g/cm3 i zale\
y od zawartości tłuszczu. pH
zbli\
one jest do obojętnego/ 6,6 / i zale\
y głównie od zawartości bia-
łek, węglowodanów i fosforanów.
Do głównych składników mleka nale\
ą: woda, białka, aminokwasy, lak-
toza, lipidy, kwasy tłuszczowe, cytryniany, witaminy /A, B, PP, C, D
,E, K /.Składniki mineralne to jony: wapniowe, sodowe, potasowe, fosfo-
ranowe, chlorkowe, siarczanowe i węglanowe. Swoistymi białkami mleka są
kazeiny nale\
ące do fosfoproteidów oraz laktoalbuminy i laktoglobuliny.
Białkami mleka o charakterze enzymatycznym są: fosfataza kwaśna i zasa-
dowa, lipaza, alfa amylaza, lizozym, peroksydaza. W skład tłuszczów
mleka wchodzi około 150 kwasów tłuszczowych, z czego 60 % to kwasy na-
sycone, 98% tłuszczowców mleka to triacyloglicerole występujące w po-
staci małych kuleczek otoczonych błonami białkowymi. Węglowodanami mle-
ka są: laktoza, glukoza, glikozamina, N-acetyloglukozamina.
śółć ma charakter wydaliny jak i wydzieliny ustrojowej. Ma gorzki
smak pochodzący od kwasów \
ółciowych.Z \
ółcią opuszczają organizm ró\
ne
związki , które bądz
są produktami przemiany materii / np. barwniki
\
ółciowe /, bądz
są dla niego obce / środki terapeutyczne /. Z \
ółcią
wydalane są niektóre mikroelementy, jak np. jod. Jako wydzielina \
ółć
stymuluje procesy trawienia i wchłaniania tłuszczy. Odczyn \
ółci jest
słabo alkaliczny, w granicach 7,4-8,0 . Zbiera ona się w pęcherzyku
\
ółciowym skąd pod wpływem cholecystokininy pęcherzyk jest opró\
niany i
\
ółć przechodzi do jelita. Głównymi składnikami \
ółci są barwniki \
ół-
ciowe, sole kwasów \
ółciowych, cholesterol, tłuszcze oraz małe ilości
białka. Barwniki \
ółciowe / bilirubina i biliwerdyna / powstają jak
produkty katabolizmu w układzie siateczkowo-śródbłonkowym, głównie w
wątrobie i śledzionie. Stąd dostają się do krwi, w której przenoszone
są w postaci kompleksów z albuminą. Z układu krą\
enia w postaci wolnej
przechodzą do komórek wątroby. Tam związane zostają zostają z kwasem
glukuronowym . Barwniki \
ółciowe , które w jelicie nie ulegają wchło-
nięciu, zostają pod wpływem enzymów bakteryjnych przekształcone w
barwniki kału. Najobficiej występującymi kwasami \
ółciowymi są: kwas
cholowy, kwas deoksycholowy a w mniejszej ilości kwas litocholowy i
chenodeoksycholowy. Powstają one w wyniku degradacji bocznego łańcucha
cholesterolu. W \
ółci występują one w formie połączeń z glicyną lub
09-05-15 www.biochfiz.up.lublin.pl Wersja 1. 15.05.09
- 1 z 3 -
UNIWERSYTET PRZYRODNICZY
Wydział Medycyny Weterynaryjnej
KATEDRA BIOCHEMII I FIZJOLOGII ZWIERZ
T
Zakład Biochemii
20-033 Lublin, ul. Akademicka 12
tel. [phone]
tauryną. Ze względu na alkaliczny charakter \
ółci kwasy \
ółciowe wy-
stępują jako glikocholany lub taurocholany sodu lub potasu. Kwasy \
ół-
ciowe podlegają wielokrotnej recylkulacji. Polega ona na wchłonięciu
kwasów \
ółciowych w dalszych częściach jelita , przeniesieniu do wątro-
by i ponownym wydzieleniu. Ten proces określany jest jak krą\
enie wą-
trobowo-jelitowe \
ółci. Podstawowymi funkcjami kwasów \
ółciowych jest:
- stymulują produkcję \
ółci
- aktywują lipazy trzustkowe w jelicie cienkim
- emulgują tłuszcze w jelicie cienkim
- biorą udział w absorpcji kwasów tłuszczowych
- stymulują wchłanianie witamin rozpuszczalnych w tłuszczach
- utrzymują cholesterol w \
ółci w stanie rozpuszczonym
Materiały uzupełniające
śÓłć
1. Romański Krzysztof. Rola i działanie kwasów \
ółciowych w organi-
zmie. śycie Weterynaryjne,2007,82(10),str.837
2. Romański Krzysztof. Mechanizmy wytwarzania \
ółci u ssaków ze
szczególnym uwzględnieniem roli kwasów \
ółciowych. śycie Wetery-
naryjne,2008,83(10).str.823
3. Romański Krzysztof. Nerwowo-hormonalna kontrola procesów związa-
nych z powstawaniem \
ółci.
4. Część I. Rola układu nerwowego i neuropeptydów. śycie Weteryna-
ryjne,2008,83(11),str.901
5. Część II. Rola hormonów grupy sekretynowej. śycie Weterynaryj-
ne,2008,83(12),str.1005
6. Część III. Rola insuliny i somatostatyny. śycie Weterynaryj-
ne,2009,84(1),str.35
7. Część IV. Rola hormonów grupy gastryno-cholecystokininowej. śy-
cie Weterynaryjne,2009,84(2),str.133
8. Część V. Rola hormonów wpływających na metabolizm komórkowy. śy-
cie Weterynaryjne,2009,84(3),str.205
9. Część VI. Wpływ hormonów tkankowych i wpływających na gospodarkę
wodno-elektrolitową. śycie Weterynaryjne,2009,84(4),str.303
10. Romański Krzysztof. Podstawowe zaburzenia krą\
enia jelitowo-
wątrobowego. śycie Weterynaryjne,2008,83(4),str.292
Mleko
11. Romański Krzysztof. Rola i działanie kwasów \
ółciowych w or-
ganizmie. śycie Weterynaryjne,2007,82(10),str.837
12. Barłowska Joanna, Litwińczuk Zygmunt. Właściwości od\
ywcze i
pozdrowotne tłuszczu mleka. Medycyna Weterynaryj-
na,2009,65(3),str.171
13. Król Jolanta, Litwińczuk Anna, Zarajczyk Aneta, Litwińczuk
Zygmunt. Alfa-laktoalbumina i beta-laktoglobulina jako związki
biologicznie czynne frakcji białkowej mleka. Medycyna Weteryna-
ryjna, 2008,64(12),str.1375
09-05-15 www.biochfiz.up.lublin.pl Wersja 1. 15.05.09
- 2 z 3 -
UNIWERSYTET PRZYRODNICZY
Wydział Medycyny Weterynaryjnej
KATEDRA BIOCHEMII I FIZJOLOGII ZWIERZ
T
Zakład Biochemii
20-033 Lublin, ul. Akademicka 12
tel. [phone]
14. Barłowska Joanna, Litwińczuk Zygmunt. Genetyczne i środowi-
skowe uwarunkowania profilu kwasów tłuszczowych mleka. Medycyna
Weterynaryjna,2009,65(5),str.310
15. Ni\
nikowski Roman, Popielarczyk Dominik, Strzelec Ewa, Wój-
towski Jacek, Danków Romualda, Pikul Jan., Kuczyńska Beata.
Skład chemiczny siary owczej w czasie pierwszych 6 godzin lakta-
cji oraz wpływ jej pozyskiwania na wybrane wskaz
niki u\
ytkowości
jagniąt. Medycyna Weterynaryjna,2007,63(2),str.224
16. Pomorska-Mól Małgorzata, Markowska-Daniel Iwona. Siara jako
z
ródło odporności humoralnej oraz komórkowej dla prosiąt ose-
sków. Medycyna Weterynaryjna,2008,65(4),str.237
09-05-15 www.biochfiz.up.lublin.pl Wersja 1. 15.05.09
- 3 z 3 -