NORMATYWY HIGIENICZNE
RYS HISTORYCZNY
POLSKA
OCENA ZAGROŻEC

lð 1956 r. - I wykaz normatywów higienicznych - obejmowaÅ‚ 14 substancji.
lð 1959 r.  wykaz norm dla 127 substancji.
ZDROWOTNYCH lð (& )
lð 2002 r.  RozporzÄ…dzenie Ministra Pracy i Polityki SpoÅ‚ecznej z 29 listopada 2002 r. w
sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia
Mgr Agata Matysiak
w środowisku pracy.
Zakład Zdrowia Publicznego
lð 441 substancji chemicznych
Warszawski Uniwersytet Medyczny lð 19 pyłów
lð Czynniki fizyczne: haÅ‚as, drgania, mikroklimat, promieniowanie.
NORMATYWY HIGIENICZNE
NORMATYWY HIGIENICZNE
NDS, NDSCh, NDSP
RYS HISTORYCZNY
lð 2005 r.  RozporzÄ…dzenie Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 10 paz
dziernika 2005 r.
NDS
zmieniające rozporządzenie w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń
czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy.
NAJWYŻSZE DOPUSZCZALNE ST
ŻENIE
lð Zmiana norm dla 33 substancji
lð + 38 nowych (Å‚Ä…cznie 479)
lð 2007 r. - RozporzÄ…dzenie Ministra Pracy i Polityki SpoÅ‚ecznej z dnia 30 sierpnia 2007
roku zmieniające rozporządzenie w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i
natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy. średnie ważone, którego oddziaływanie na
lð Zmiana norm dla 34 substancji
pracownika w ciÄ…gu 8-godzinnego dobowego i
lð + 16 nowych (Å‚Ä…cznie 495)
42-godzinnego tygodniowego wymiaru czasu
lð 2008 r. -RozporzÄ…dzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 15 grudnia 2008 r. w
sprawie powołania Międzyresortowej Komisji do Spraw Najwyższych Dopuszczalnych
pracy przez okres jego aktywności zawodowej nie
Stężeń i Natężeń Czynników Szkodliwych dla Zdrowia w Środowisku Pracy.
lð 2009r. - RozporzÄ…dzenie Ministra Pracy i Polityki SpoÅ‚ecznej z dnia 16 czerwca 2009 powinno spowodować ujemnych zmian w jego
r. zmieniające rozporządzenie w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i
stanie zdrowia oraz w stanie zdrowia jego
natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy.
lð 2010r. - RozporzÄ…dzenie Ministra Pracy i Polityki SpoÅ‚ecznej z dnia 29 lipca 2010 r.
przyszłych pokoleń.
zmieniające rozporządzenie w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń
czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy.
NORMATYWY HIGIENICZNE NORMATYWY HIGIENICZNE
NDS, NDSCh, NDSP NDS, NDSCh, NDSP
NDSP
NDSCh
NAJWYŻSZE DOPUSZCZALNE ST
ŻENIE
NAJWYŻSZE DOPUSZCZALNE ST
ŻENIE
PUA
APOWE
CHWILOWE
wartość, która ze względu na zagrożenie zdrowia
wartość średnia, która nie powinna spowodować
lub życia pracownika nie może być w środowisku
ujemnych zmian w stanie zdrowia pracownika
pracy przekroczona w żadnym momencie.
oraz w stanie zdrowia jego przyszłych pokoleń,
jeżeli utrzymuje się w środowisku nie dłużej niż
30 min w czasie zmiany roboczej.
1
PODSTAWY USTALANIA KRYTERIA I PODZIAA
STOPNIA
WARTOÅšCI NORMATYWNYCH DOWODU DZIAA
ANIA RAKOTWÓRCZEGO
lð Wyniki badaÅ„ epidemiologicznych, w których wg MI
DZYNARODOWEJ AGENCJI BADAC

została określona zależność pomiędzy wielkością NAD RAKIEM
a czasem trwania ekspozycji zawodowej, a jej
lð WYSTARCZAJ
CY DOWÓD DZIAA
ANIA
skutkami zdrowotnymi
RAKOTWÓRCZEGO
lð Wyniki obserwacji lekarskich grup osób
lð OGRANICZONY DOWÓD DZIAA
ANIA
eksponowanych na konkretne czynniki szkodliwe
RAKOTWÓRCZEGO
dla zdrowia w warunkach przemysłowych
lð NIEWYSTARCZAJ
CY DOWÓD DZIAA
ANIA
lð Wyniki badaÅ„ doÅ›wiadczalnych
RAKOTWÓRZCZEGO
przeprowadzonych na zwierzętach
lð DOWÓD SUGERUJ
CY BRAK DZIAA
ANIA
RAKOTWÓRCZEGO
1. WYSTARCZAJ
CY DOWÓD 2. OGRANICZONY DOWÓD DZIAA
ANIA
DZIAA
ANIA RAKOTWÓRCZEGO RAKOTWÓRCZEGO
Istnieje związek przyczynowy Związek przyczynowy pomiędzy
pomiędzy narażeniem a rakiem u narażeniem a rakiem ludzi jest
ludzi stwierdzony w badaniach, w wiarygodny, ale przy określonym
których przy określonym poziomie poziomie ufności nie można
ufności można wykluczyć wpływ wykluczyć wpływu przypadku, błędu
przypadku, błędu lub czynnika lub czynnika zakłócającego.
zakłócającego.
3. NIEWYSTARCZAJ
CY DOWÓD 4. DOWÓD SUGERUJ
CY BRAK
DZIAA
ANIA RAKOTWÓRZCZEGO DZIAA
ANIA RAKOTWÓRCZEGO
Jakość, zgodność i siła dowodu Istnieją odpowiednie badania
statystycznego dostępnych badań obejmujące pełny zakres dawek, o
jest niewystarczająca do których wiadomo, że ludzie są na nie
wnioskowania o obecności lub narażeni. Wyniki tych badań są
nieobecności związku przyczynowego zgodne z tym, że nie stwierdzono
pomiędzy narażaniem a rakiem u żadnego przypadku raka przy
ludzi. jakimkolwiek poziomie narażenia.
2
OCENA DZIAA
ANIA RAKOTWÓRCZEGO OCENA DZIAA
ANIA RAKOTWÓRCZEGO
NA PODSTAWIE BADAC
PRZEPROWADZONYCH NA NA PODSTAWIE BADAC
PRZEPROWADZONYCH NA
ZWIERZ
TACH DOÅšWIADCZALNYCH ZWIERZ
TACH DOÅšWIADCZALNYCH
1.WYSTARCZAJ
CY DOWÓD DZIAA
ANIA RAKOTWÓRCZEGO 2. OGRANICZONY DOWÓD DZIAA
ANIA RAKOTWÓRCZEGO
Istnieje przyczynowy związek pomiędzy narażeniem na Dane sugerują efekt rakotwórczy, ale mają ograniczoną
czynniki a zwiększoną zapadalnością na nowotwory wartość w ocenie.
złośliwe lub łącznie łagodne i złośliwe.
lð PochodzÄ… z pojedynczego doÅ›wiadczenia
Stwierdzony u:
lð IstniejÄ… dotychczas nierozwiÄ…zane problemy, dotyczÄ…ce
lð 2 lub wiÄ™cej gatunków zwierzÄ…t poprawnoÅ›ci zaplanowania, przeprowadzenia i
interpretacji badań
lð 2 lub wiÄ™cej niezależnych badaniach przeprowadzanych na
jednym gatunku w różnym czasie lub w różnych lð Czynnik zwiÄ™ksza zapadalność tylko na Å‚agodne
laboratoriach oraz różnymi metodami nowotwory, które mogą występować samoistnie z
wysoka zapadalnością u pewnych szczepów
OCENA DZIAA
ANIA RAKOTWÓRCZEGO OCENA DZIAA
ANIA RAKOTWÓRCZEGO
NA PODSTAWIE BADAC
PRZEPROWADZONYCH NA NA PODSTAWIE BADAC
PRZEPROWADZONYCH NA
ZWIERZ
TACH DOÅšWIADCZALNYCH ZWIERZ
TACH DOÅšWIADCZALNYCH
3. NIEWYSTARCZAJACY DOWÓD DZIAA
ANIA 4. DOWÓD SUGERUJACY BRAK DZIAA
ANIA
RAKOTWÓRCZEGO RAKOTWÓRCZEGO.
Badania nie mogą być interpretowane jako Istnieją odpowiednie badania na przynajmniej
wykazujące obecność lub nieobecność efektu dwóch gatunkach zwierząt, które wykazują w
rakotwórczego ze względu na zasadnicze zakresach zastosowanych testów, że dany
jakościowe i ilościowe ograniczenia. czynnik nie jest rakotwórczy.
Dowód sugerujący brak działania rakotwórczego
odnosi się wyłącznie do danego gatunku
zwierzÄ…t, umiejscowienia nowotworu i badanych
dawek.
KATEGORIE CZYNNIKÓW
KATEGORIE CZYNNIKÓW
RAKOTWÓRCZYCH DLA LUDZI
RAKOTWÓRCZYCH DLA LUDZI
GRUPA 1 CZYNNIK JEST RAKOTWÓRCZY DLA LUDZI GRUPA 3 Czynnik nie może być klasyfikowany pod względem
działania rakotwórczego dla ludzi.
WDDR u ludzi
Grupa obejmuje czynniki, które nie mogą być
GRUPA 2A CZYNNIK JEST PRAWDOPODOBNIE RAKOTWÓRCZY DLA
zaklasyfikowane do żadnej innej grupy.
LUDZI
lð ODDR u ludzi + WDDR u zwierzÄ…t
GRUPA 4 CZYNNIK PRAWDOPODOBNIE NIE JEST RAKOTWÓRCZY
lð ODDR u ludzi
DLA LUDZI
lð WDDR u zwierzÄ…t
lð DSBDR u ludzi + DSBDR u zwierzÄ…t
GRUPA 2B CZYNNIK JEST PRZYPUSZCZALNIE RAKOTWÓRCZY
lð NDDR u ludzi (lub brak danych) + silnie poparty
DLA LUDZI
DSBDR u zwierzÄ…t
lð ODDR u ludzi + NDDR u zwierzÄ…t
lð NDDR u ludzi (lub brak danych) + WDDR u zwierzÄ…t
lð NDDR u ludzi (lub brak danych) + ODDR u zwierzÄ…t
3
WYKAZ CZYNNIKÓW
DEMOGRAFIA
RAKOTWÓRCZYCH DLA LUDZI
nauka badajÄ…ca i opisujÄ…ca procesy,
zdarzenia i prawidłowości pod wpływem
RozporzÄ…dzenie Ministra Zdrowia
lub działaniem których kształtuje się liczba
z 1 grudnia 2004r.
i struktura ludności na danym obszarze
w sprawie substancji, preparatów, czynników lub
(gmina, region, kraj kontynent) w
procesów technologicznych o działaniu
określonych warunkach społeczno-
rakotwórczym lub mutagennym w środowisku
ekonomicznych. Elementami struktury
pracy. (z póz
. Zm.)
ludności są w tym przypadku: płeć, wiek,
stan cywilny, rozmieszczenie osób w
INTERNETOWY SYSTEM AKTÓW PRAWNYCH/ www.sejm.gov.pl gospodarstwach domowych i rodzinach.
PSYCHOLOGICZNE METODY OCENY
DEMOGRAFICZNE METODY OCENY
ZAGROŻEC
ZDROWOTNYCH
.
ZAGROŻEC
ZDROWOTNYCH
R O D Z A J E B A D A C

METODY POÅšREDNIE
lð Ocena zmian w strukturach demograficznych
lð Ocena kondycji zdrowotnej poszczególnych grup wieku
NAUKOWE DIAGNOSTYCZNE
lð OcenÄ™ zdarzeÅ„ demograficznych, przede wszystkim
urodzeń i zgonów
Służące do wykrywania Polegające na
lð Badanie zmian Å›redniej dÅ‚ugoÅ›ci trwania życia
ogólnych praw, dokonywaniu pomiaru
lð Badanie wpÅ‚ywu migracji na zmiany sytuacji zdrowotnej mówiÄ…cych o zwiÄ…zkach wybranych cech
między określonymi psychologicznych
lð SporzÄ…dzanie prognoz demograficznych z
właściwościami
uwzględnieniem zagrożeń epidemiologicznych
psychologicznymi a
poziomem zdrowia
PSYCHOLOGICZNE METODY OCENY
PROCEDURY BADAWCZE
ZAGROŻEC
ZDROWOTNYCH
M E T O D Y O C E N Y Z A G R O Å» E C

PROCEDURA EKSPERYMENTALNA
Polega na świadomej i dowolnej zmianie przez badacza
wartości jednej zmiennej, aby sprawdzić jakie skutki
PROCEDURY BADAWCZE TECHNIKI POMIAROWE
wywoła taka manipulacja. Manipulacja zmienną odbywa się
w warunkach stworzonych i kontrolowanych przez badacza.
lð Eksperymentalne lð Metody subiektywne
Badacz:
lð Ex post facto skale szacunkowe
lð Manipuluje co najmniej jednÄ… zmiennÄ…  głównÄ…
m. kwestionariuszowe
lð korelacyjna
lð Kontroluje zmienne niezależne  uboczne
lð Metody obiektywne 
lð Minimalizuje wpÅ‚yw zmiennych niezależnych  zakłócajÄ…cych  na
testy psychologiczne
zmienną niezależną
lð Dokonuje pomiaru zmiennoÅ›ci zmiennej zależnej, spowodowanej
przez zmienne niezależne
4
PROCEDURY BADAWCZE PROCEDURY BADAWCZE
PROCEDURA EX POST FACTO
PROCEDURA KORELACYJNA
(PORÓWNANIE MI
DZY GRUPOWE)
służy do oceny siły związku między zmiennymi, nie
Procedura ta wyklucza możliwość manipulowania pozwala jednak na wyciąganie wniosków
zmiennymi niezależnymi, ponieważ badane czynniki dotyczących przyczyn występowania tych
wystąpiły w przeszłości. Polega zatem jedynie na
związków.
dokonaniu pomiaru zmiennych. Na podstawie
analizy zależności statystycznych między
mierzonymi zmiennymi badacz ustala zależności
przyczynowe.
TECHNIKI POMIAROWE
TECHNIKI POMIAROWE
METODY SUBIEKTYWNE METODY SUBIEKTYWNE
SKALE SZACUNKOWE METODY KWESTIONARIUSZOWE
Subiektywna ocena w sposób liczbowy wielkości Metoda ta polega na uzyskiwaniu danych poprzez
cech lub właściwości badanego obiektu. zadawanie pytań na podstawie specjalnie
przygotowanego kwestionariusz uzyskiwanie
StosujÄ…c skalÄ™ szacunkowe do oceny jednostki, oceniajÄ…cy odpowiedzi przez ankietera od wybieranych na
musi znać definicje ocenianego zjawiska oraz wskaz
niki na
podstawie odpowiednio dobieranych prób
podstawie których ma ocenić jego natężenie.
badawczych respondentów.
Np. skala numeryczna
skala graficzna
TECHNIKI POMIAROWE
EPIDEMIOLOGIA
METODY OBIEKTYWNE
TESTY PSYCHOLOGICZNE
Nauka badająca wpływ czynników
Może on być zbiorem zadań lub pytań, które  w
środowiskowych na występowanie chorób w
standardowych warunkach  mają wywoływać określone
populacji lub wpływających na stan zdrowia
rodzaje zachowań i dostarczać wyników o pożądanych
ludności.
właściwościach psychometrycznych.
ZADANIA:
WÅ‚aÅ›ciwoÅ›ci psychometryczne testów psychologicznych lð Monitorowanie stanu zdrowia ludnoÅ›ci
lð Obiektywność
lð Ocena narażenia
lð Standaryzacja
lð Szacowanie ryzyka zdrowotnego
lð Rzetelność
lð Informowanie o ryzyku zdrowotnym
lð Trafność
lð Normalizacja
lð Adaptacja
5
EPIDEMIOLOGICZNE METODY OCENY
Badania ekologiczne
ZAGROŻEC
ZDROWOTNYCH
Badanie ekologiczne = badanie statystyczne
W badaniach tych analizowane sÄ… zmienne na
lð Badania ekologiczne
poziomie określonych populacji (gminy,
lð Badania przekrojowe
województwa, kraju).
lð Badania analityczne
Zmienne:
lð Kliniczno-kontrolne badanie przypadków
lð zależne  parametry zdrowotne
lð Badani kohortowe
lð niezależne  charakterystyka zanieczyszczeÅ„ Å›rodowiska
Badania przekrojowe Badania analityczne
Badania przekrojowe = badania chorobowości
Kliniczno-kontrolne badanie przypadku
Polega na przebadaniu w określonym punkcie czasowym osób
wchodzących w skład wybranej zbiorowości.
Metoda, w której częstość narażenia na dany czynnik w
lð B. wyczerpujÄ…ce  obejmujÄ… wszystkie osoby w danej zbiorowoÅ›ci
grupie osób ze ściśle zdefiniowaną patologią  chorobą
lð B. reprezentacyjne  metoda losowÄ…
(GRUPA PRZYPADKÓW) jest porównywana z częstością
narażenia na taki sam czynnik w grupie osób
Badanie takie pomaga określić:
niedotkniętych tą chorobą (GRUPA KONTROLNA).
lð Czas wystÄ…pienia danej choroby
lð Jej rozwój i przebieg
lð Objawy poprzedzajÄ…ce
lð CzÄ™stość wystÄ™powania danej jednostki chorobowej
MIARY CZ
STOŚCI CHORÓB
Badanie kohortowe
follow up
I ZGONÓW
PROSPEKTYWNE WYRAŻANE WSPÓA
CZYNNIKAMI:
Badanie obserwacyjne, w którym ocenia się
prospektywnie wystąpienie określonej patologii w
lð CHOROBOWOÅšCI
grupach (kohortach) osób narażonych i nienarażonych
lð ZAPADALNOÅšCI (ZACHOROWALNOÅšCI)
na dany czynnik lub interwencję, u których ta
lð UMIERALNOÅšCI
patologia na początku obserwacji nie występowała.
lð ÅšMIERTELNOÅšCI
RETROSPEKTYWNE
W badaniu kohorty historycznej, grupy: narażona i
nienarażona są identyfikowane w przeszłości i
"obserwowane" ku teraz
niejszości pod względem
występowania danej patologii.
6
Współczynnik chorobowości Współczynnik chorobowości
liczba osób, u których wystąpiła dana choroba
Często określany jest jako:
Wsp. chorobowości = x 10
 liczba przypadków na 1000 osób
liczba osób narażonych na zachorowanie
 liczba przypadków na 100 tyś. ludności
określonym czasie (populacja narażona)
POZIOM CHOROBOWOŚCI POPULACJI ZALEŻY OD:
Iloraz liczebności osób w populacji dotkniętych chorobą
lð Czasu trwania choroby
i liczebności populacji narażonej w określonym punkcie
krótszy czas choroby = niższy wsp. chorobowości
czasowym.
lð CiężkoÅ›ci przebiegu choroby
Najczęściej populację narażona stanowi średnia liczba ludności
wyższa liczba zgonów wśród chorych = niższy wsp. chorobowości
(populacja generalna) na danym terenie w określonym czasie,
lð Liczby nowych przypadków choroby
wśród której określono przypadki choroby.
więcej nowych przypadków w danym czasie = wyższy wsp. ch.
Współczynnik zapadalności
UMIERALNOŚĆ
(zachorowalności)
liczba osób, u których wystąpiła choroba
Współczynnik zgonów = surowy współczynnik
w okresie badanym
Wsp. zapadalności = x10 umieralności
(skumulowanej) liczba ludności narażonej na początku
okresu badanego
liczba zgonów w określonym czasie
Współczynnik zgonów = x 10
średnia liczba ludności w tym czasie
Skumulowany współczynnik zapadalności, to miara
występowania nowych przypadków chorób lub innych
zdarzeń zdrowotnych.
Surowy współczynnik umieralności nie uwzględnia prawdopodobieństwa
zgonu w zależności od wieku, płci, rasy, warunków społeczno-
ekonomicznych itd..
Zapadalność przedstawiana jest zazwyczaj jako liczba nowych
przypadków na 1000 osób w określonej populacji.
WSPÓA
CZYNNIK UMIERALNOÅšCI
UMIERALNOŚĆ
NIEMOWL
T
liczba zgonów dzieci
Specyficzne współczynniki zgonów, obliczane
do pierwszego roku życia
dla grup ludności wyodrębnionych ze względu w ciągu roku
Wsp. umieralności niemowląt = x10
na wiek, płeć, zawód, położenie geograficzne
liczba żywych urodzeń
lub dla szczegółowych przyczyn zgonu.
w tym samym roku
liczba zgonów osób z określonej grupy, Powszechnie uznawany, syntetyczny miernik, zarówno
które wystąpiły na określonym terenie
sytuacji zdrowotnej, jak i poziomu oraz opieki nad
i w określonym czasie
dziećmi w pierwszym roku życia w danej populacji.
Spec. współczynnik zgonu = x10
szacowana liczba ludności w tej samej Współczynnik szczególnie wrażliwy na zmiany czynników
określonej grupie na tym samym terenie
społeczno-ekonomicznych.
i w tym samym czasie
7
ŚMIERTELNOŚĆ
Jest miarą ciężkości choroby i jest określana jako
iloraz przypadków zgonów z powodu określonej
choroby lub zdarzenia w stosunku do wszystkich
zdiagnozowanych przypadków tej choroby czy
zdarzenia w określonym czasie.
Śmiertelność wyrażana jest odsetkowo - wskaz
nikiem śmiertelności
liczba zgonów z powodu choroby
w określonym czasie
Wskaz
nik śmiertelności = x10
DZI
KUJ

liczba stwierdzonych przypadków tej choroby
w tym samym okresie
8