PORAŻENIE OBWODOWE NERWU TWARZOWEGO
PARALYSIS NERVI FACIALIS (VII) PERIPHERICA




W. Jakimowicz "Neurologia kliniczna"
R. Mazur "Neurologia
myślenie kliniczne"
R. Mazur i wsp. "Podstawy kliniczne neurologii"
A. Prusiński "Neurologia praktyczna"





EPIDEMIOLOGIA:

� porażenie spotyka się często np. porażenie Bella : 20/100 tys.



ETIOLOGIA:

� porażenie idiopatyczne (porażenie Bella) :

paralysis n. facialis cryptogenes s. essentialis
większość przypadków

� guz kąta mostowo
mózdżkowego :

nerwiak
oponiak
guz przerzutowy

� uszkodzenie w kości skroniowej :

pęknięcie podstawy czaszki
infekcja ucha środkowego
zakażenie zwoju kolanka przez wirus półpaśca (zespół Hunta)
złamanie w okolicy otworu rylcowo
sutkowego


� uszkodzenie po opuszczeniu czaszki :

ropne zapalenie i guzy nowotworowe ślinianki przyusznej


� uszkodzenie jądra n.VII :

guzy opuszki
jamistość opuszki
uszkodzenia naczyniowe
SM
zapalenie mózgu i rdzenia
zespół naprzemienny Millarda
Gublera (Fovilleła) :
ognisko rozmiękania w pniu mózgu
porażenie n.VII i VI po stronie ogniska
porażenie połowicze po stronie przeciwnej




PATOGENEZA:

� przebieg n.VII :

w pons :
- nucleus originis (motorius) neuryty j. ruchowego tworzą
- nucleus tractus solitari (czuciowy) geniculum internum wokół nucl.
- nucleus salivatorius sup. (parasymp.) nervi VI






opuszcza mózgowie w
angulus pontocerebellaris
między pons, a oliva




fossa cranii posterior



porus et meatus acusticus
internus



w canalis n. facialis



tworzy geniculum externum
od ganglion n. petrosus i ganglion geniculi
geniculi maior

przez hiatus
canalis facialis
w ścianie jamy bębenkowej

foramen lacerum chorda tympanii
(przedł. VIIa) n. stapedius


basis cranii externa
do jamy bębenkowej do foramen stylomastoideum


fossa pterygopalatina


do fossa infratemporalis
jako radix parasympathica (tu dołącza się do n. lingualis)
ganglii pterygopalatini przewodzi - n. auricularis post.
przedzwojowe wł. parasymp. (m. occipitalis, mm.
dla gl. lacrimalis, gl. nasales et palatinae małżowiny usznej)
- r. digastricus
do ganglion submandibulare (venter post. m. digastrici
jako radix parasympathica m. stylohyoideus)


wł. przywspóczulne dla gl.
submandibularis, sublingualis,
lingualis i wł. smakowe
wewnątrz gl. parotis
oddaje rr. terminales
(pes anserinus maior)



- rr. temporales
- rr. zygomatici
zaopatrują mm. - rr. buccales
mimiczne twarzy i platysma - r. marginalis mandibulae
- r. colli





� zakres zaopatrywania :

ruchowo :
mm. mimiczne twarzy
platysma
m. strzemiączkowy
m. potyliczny i mm. małżowiny usznej
venter post. m. digastrici i m. stylohyoideus
parasympatycznie :
gruczoł ślinowy podrzuchwowy, podjęzykowy i językowy (chorda tympani)
gruczoł łzowy (n. petrosus maior)
smakowo :
2/3 przednie języka



� porażenie idiopatyczne :


powstaje często po ochłodzeniu głowy



zmiany naczynioruchowe



obrzęk nerwu


zaciśnięcie w kanale kostnym



ucisk nerwu


niedokrwienie


porażenie




OBRAZ KLINICZNY:

porażenie występuje po stronie uszkodzenia


OBJAWY PODMIOTOWE :

w okresie początkowym mogą wystąpić lekkie bóle w okolicy ucha
upośledzenie smaku na 2/3 przednich języka:
jeśli uszkodzenie pomiędzy zwojem kolanka, a odejściem chorda tympani
nadwrażliwość na niskie dźwięki (hyperacusis) :
gdy uszkodzenie przed odejściem n. stapedius
Ż wydzielania łez :
uszkodzenie w pobliżu zwoju kolanka
w uszkodzeniach o innej lokalizacji może być łzawienie z niedomkniętej szpary
powiekowej
zaburzenia w wydzielaniu śliny :
uszkodzenie przed odejściem chorda tympani



OBJAWY PRZEDMIOTOWE :

� porażenie, lub niedowład :

obejmuje mm. połowy twarzy w całości
górna i dolna część
zniesione, lub upośledzone częściowo ruchy dowolne, mimiczne i odruchowe
chory :
nie zamyka oka
nie marszczy czoła
ma opadnięty kącik ust
wygładzony fałd nosowo
wargowy
szersza szpara powiekowa
usta przeciągnięte na stronę zdrową
podczas dmuchania policzek wydyma się z powodu niedowładu mięśni


� objaw Bella :

w czasie zamykania oczu widoczny jest fizjologiczny współruch polegający na
uniesieniu gałki ocznej do góry i nieco na zewnątrz z odsłonięciem rąbka
twardówki


� odruch rogówkowy :

- zniesiony, lub osłabiony po stronie porażonej



ROZPOZNANIE:

� badanie neurologiczne :

lokalizacja uszkodzenia zależy od objawów
np. jądrowe uszkodzenie n.VII � tylko objawy ruchowe (nie ma zab.
wydzielania i smaku), często tow. uszkodzenie n.VI




RÓŻNICOWANIE:

� ośrodkowe porażenie n.VII :
dot. tylko dolnej częsci twarzy


LECZENIE:

� leczenie przyczynowe :


� ochrona rogówki przed uszkodzeniem :

wilgotne okłady
gtt. z metylocelulozą w dzień i maść z antybiotykiem w nocy


� w postaci idiopatycznej :

prednizon :
80 mg/dz. przez 5 dni z następowym Ż dawki o 5 mg/dz.
stosować do 10 dni
szybko wdrożyć (najlepiej w ciągu pierwszych 48 godz.)
chory powinien pozostawać w pomieszczeniu o równej temperaturze
okłady ciepłe twarzy
diatermia krótkofalowa
masaż twarzy
rozciąganiu mięśni strony chorej przez mięśnie strony zdrowej zapobiega we
wczesnym okresie odpowiednio założony przylepiec
leczenie chirurgiczne :
odbarczenie nerwu w kanale kostnym
w ciężkich postaciach
kontrowersyjne



POWIKŁANIA:

trwałe porażenie mm. mimicznych twarzy
przykurcze niedowładniętych mięśni
rzadko kloniczne skurcze mięśni i autonomiczne synkinezy
w następstwie wadliwej regeneracji wł. nerwowych mogą powstać synergistyczne
wspóruchy w obrębie twarzy :
np. przymykanie oka przy mówieniu, lub uśmiechu
- czasem porażenie Bella jest u młodych pacjentów zwiastunem SM


ROKOWANIE:

ok. 50% leczy się samoistnie w ciągu 6 miesięcy
w 75
80% przypadków następuje całkowita poprawa
w 5% rokowanie niepomyślne
w 10% widuje się nawroty porażenia

� rokowanie można ustalić na podstawie badania EMG :

jeśli zmiany pobudliwości elektrycznej są lekkie niedowład mm. ustępuje po
3
6 tyg.
jeśli zmiany silne to poprawa dopiero po 3
9 miesiącach i może być tylko
częściowa


� źle rokują :

nadwrażliwość na dźwięk
Ż spontaniczne łzawienie
wiek > 60 l
cukrzyca, nadciśnienie tętnicze
osłabienie, lub zniesienie odpowiedzi elektrycznej w badaniu EMG, zwłaszcza
pojawienie się cech zwyrodnienia osiowego


� korzystnie rokuje :

- pojawienie się aktywności ruchowej mm.twarzy w koncu 3 tyg. choroby


PROFILAKTYKA:

�


PATRZ TEŻ:

� badanie neurologiczne
� porażenie ośrodkowe nerwu twarzowego
� zespół Melkerssona Rosenthala
� połowiczy napadowy kurcz twarzy