Kilka rad praktycznych
Pierwszy zastęp na miejscu zdarzenia
Przeważająca większość komend powiatowych PSP, jak i jednostek ratowniczo-gaśniczych
nie ma wystarczającej obsady etatowej i samochodów ratownictwa chemiczno-ekologicznego
niezbędnych do sformowania tego typu sekcji. Mimo to zdarzeń nie wybierają. Zgłoszenie
może być niekiedy do tego stopnia lakoniczne, że dokonana przez PSK wstępna ocena
rodzaju zagrożenia nie będzie wskazywać na zagrożenie chemiczno-ekologiczne, a
dysponowane w tych sytuacjach z reguły zastępy gaśnicze i techniczne mogą zostać
skonfrontowane na miejscu zdarzenia z niebezpieczeństwem, którego nie oczekiwały. Taki
scenariusz wydarzeń jest możliwy zarówno wtedy, gdy powiat dysponuje wystarczającymi
siłami i środkami do likwidacji zagrożeń chemiczno-ekologicznych, jak i w sytuacji, gdy w
powiecie nie ma własnych specjalistycznych sił.
W sytuacji przyjęcia przez PSK jednoznacznej informacji o zdarzeniu chemiczno-
ekologicznym i braku na obszarze powiatu odpowiednich sił i środków do likwidacji takiego
zagrożenia konieczne jest podjęcie wstępnych działań zabezpieczających i przeprowadzenie
wstępnego rozpoznania na miejscu zdarzenia. Często odległość od miejsca zdarzenia
zadysponowanych zewnętrznych sił i środków wyklucza wyczekiwanie na ich dojazd w
siedzibach jednostek ochrony przeciwpożarowej. Przyczyny tego faktu wynikają głównie z
potencjalnego zagrożenia dla otoczenia, ale mogą też być przedmiotem surowej oceny
społecznej. W rzeczywistości w powiatach słabo wyposażonych sprzętowo większość
prostych zdarzeń o charakterze chemicznym jest rozpoznawana przez zastępy
niespecjalistyczne. Do zabezpieczenia i likwidacji tych zagrożeń zwykle wystarczają pewne
partie sprzętu do ochrony ratowników, rozpoznawania zagrożeń, zabezpieczenia miejsca
zdarzenia i wykonania prostych czynności. Wskazuje to na potrzebę uwzględnienia tej
sytuacji w elementarnych przedsięwzięciach organizacyjnych.
Działania podejmowane przez pierwsze zastępy ratownicze na miejscu zdarzenia są również
ważnym elementem przejścia od rozpoznania i wykonania podstawowych czynności
zabezpieczających do etapu dysponowania sił sekcji ratownictwa chemiczno-ekologicznego i
pełnego ich rozwinięcia taktycznego.
Przedstawiony kontekst powinien znalez
ć odzwierciedlenie w planowaniu sił i środków
pierwszego rzutu. Komendy powiatowe PSP, których siły własne nie pozwalają na
sformowanie sekcji ratownictwa chemiczno-ekologicznego powinny planować w pierwszym
rzucie siły i środki zdolne wykonać głównie zadania nakierowane na wymienione wcześniej
elementarne działania. Drugi rzut powinien stanowić uzupełnienie pierwszego rzutu siłami
zewnętrznymi do wielkości sekcji ratownictwa chemiczno-ekologicznego. Dobrym
rozwiązaniem w tej kategorii komend powiatowych PSP będzie wyposażenie jednej jednostki
ratowniczo-gaśniczej w samochód rozpoznawczo-ratowniczy lub grupę sprzętu
rozpoznawczo-ratowniczego. Rozwiązanie takie jest szczególnie cenne w powiatach o dużym
zagrożeniu chemiczno-ekologicznym i położonych w znacznej odległości od siedzib
sąsiednich powiatów dysponujących odpowiednimi siłami i środkami.
W przypadku komend powiatowych PSP dysponujących siłami sekcji ratownictwa
chemiczno-ekologicznego należy planować i dysponować na miejsce zdarzenia siły pełnej
sekcji w pierwszym rzucie.
W ramach realizacji podstawowych zadań pierwszy przybyły na miejsce zdarzenia
niespecjalistyczny zespół ratowniczy, oznaczający zastęp lub zastępy ratowniczo-gaśnicze,
powinien:
" rozważnie zbliżać się do miejsca zdarzenia;
" unikać kontaktu z rozlewiskiem, chmurą gazową, oparami, dymem;
" dostosować działania do potrzeb oraz możliwości sił i środków;
" bezwzględnie przestrzegać zasad ochrony dróg oddechowych oraz skóry;
" we wszystkich podejmowanych działaniach uwzględniać bezpieczeństwo osób znajdujących
się w otoczeniu zdarzenia i ratowników;
" podjąć próbę rozpoznania zagrożenia w oparciu o oznakowanie, wywiad z kierowcą lub
konwojentem, dokumenty, spostrzeżenia wizualne;
" bezzwłocznie złożyć meldunek z rozpoznania na miejscu zdarzenia do PSK i dysponować
siły i środki uzupełniające oraz (według potrzeb) środki neutralizująco-sorbentowe (słoma,
trociny, wapno, worki itp.);
" zamknąć wyznaczoną wstępnie strefę niebezpieczną, przyjmując minimalną odległość 50 m
od uszkodzonego obiektu;
" w razie potrzeby ostrzegać zagrożonych mieszkańców, przyjmując wstępnie minimalną
strefę ostrzegania i ewakuacji 300 m od miejsca zdarzenia;
" zorganizować zaopatrzenie wodne;
" zabezpieczyć teren zdarzenia przed dalszym rozprzestrzenianiem się substancji
niebezpiecznej, między innymi poprzez uszczelnienie wszelkiego rodzaju studzienek,
otworów, kanałów, wykonanie wałów ochronnych itp. Zakres podejmowanych czynności
uzależniony jest od możliwości operacyjno-technicznych i wyszkolenia pierwszego zespołu
ratowniczego na miejscu zdarzenia. Każde rozpoznanie, niezależnie od jego rezultatów, musi
się kończyć krótką analizą, podjęciem decyzji przez KAR i złożeniem meldunku do PSK.
mi kpt. mgr inż. Kazimierz MACIEJEWSKI