„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI

NARODOWEJ

Joanna Falk

Wykonywanie badań elektroencefalograficznych
i elektromiograficznych 322[19].Z2.04

Poradnik dla ucznia

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1

Recenzenci:
dr n med. Ryszard Patyra
prof. dr hab. med. Michał Studniarek


Opracowanie redakcyjne:
mgr Kinga Augustowska-Kruszyńska


Konsultacja:
mgr Ewa Łoś

Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 322[19].Z2.04
„Wykonywanie badań elektroencefalograficznych i elektromiograficznych”, zawartego
w modułowym programie nauczania dla zawodu technik elektroradiolog.

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie

3

2. Wymagania wstępne

4

3. Cele kształcenia

5

4. Materiał nauczania

6

4.1. Organizacja pracowni elektroencefalograficznej

6

4.1.1. Materiał nauczania

6

4.1.2. Pytania sprawdzające

7

4.1.3. Ćwiczenia

7

4.1.4. Sprawdzian postępów

8

4.2. Wykonywanie badania EEG

8

4.2.1. Materiał nauczania

8

4.2.2. Pytania sprawdzające

13

4.2.3. Ćwiczenia

13

4.2.4. Sprawdzian postępów

15

4.3. Interpretacja zapisu EEG

16

4.3.1. Materiał nauczania

16

4.3.2. Pytania sprawdzające

18

4.3.3. Ćwiczenia

18

4.3.4. Sprawdzian postępów

19

4.4. Elektromiografia

20

4.4.1. Materiał nauczania

20

4.4.2. Pytania sprawdzające

21

4.4.3. Ćwiczenia

21

4.4.4. Sprawdzian postępów

22

5. Sprawdzian osiągnięć

23

6. Literatura.

28

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3

1. WPROWADZENIE

Poradnik będzie Ci pomocny w przyswajaniu wiedzy na temat wykonywania badania

elektroencefalograficznego. Usystematyzujesz wiedzę o tym jak jest zorganizowana pracownia
elektroencefalografii, w jaki sposób należy przygotować pacjenta do badania EEG,
jak przeprowadzić badanie oraz jak je udokumentować i przechowywać w archiwum
pracowni EEG. Będziesz mógł także dokonać wstępnej analizy elektroencefalogramu.

W Poradniku zamieszczono:

– wymagania wstępne – zawierają wykaz umiejętności, jakie powinieneś posiadać, aby bez

problemów korzystać z Poradnika,

– cele kształcenia – przedstawiają wykaz umiejętności, jakie opanujesz podczas pracy

Poradnikiem,

– materiał nauczania – zawiera wiadomości teoretyczne niezbędne do opanowania treści tej

jednostki modułowej,

– zestaw pytań, który pomoże Ci sprawdzić, czy już opanowałeś określone treści,
– ćwiczenia, które pozwolą Ci zweryfikować wiadomości teoretyczne oraz ukształtować

umiejętności praktyczne,

– sprawdzian postępów,
– sprawdzian osiągnięć, przykładowy zestaw zadań. Zaliczenie testu potwierdzi opanowanie

materiału nauczania jednostki modułowej,

– literaturę uzupełniającą, w której możesz znaleźć treści uzupełniające.

Postaraj się w pełni wykorzystać w pracy ten Poradnik, w pracowni elektroencefalografii

zawsze korzystaj z pomocy nauczyciela, zwłaszcza podczas wykonywania ćwiczeń. Stale
pamiętaj, że pracujesz już z pacjentem, któremu należy się przede wszystkim szacunek,
zrozumienie jego problemów zdrowotnych i zainteresowanie. Wiedzę specjalistyczną
i umiejętności praktyczne, które zdobędziesz podczas realizacji programu jednostki modułowej
będą niezbędne w wypełnianiu zadań i obowiązków zawodowych technika elektroradiologa.

Schemat układu jednostek modułowych

322[19].Z2.01

Wykonywanie badań

elektrokardiograficznych

322[19].Z2.02

Wykonywanie

badań

spirometrycznych

322[19].Z2.03

Wykonywanie

badań

audiometrycznych

i badań

audiologicznych

322[19].Z2.04

Wykonywanie badań

elektroencefalograficznych

i elektromiograficznych

322[19].Z2.

Diagnostyka elektromedyczna

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:

−

przestrzegać przepisów BHP,

−

przestrzegać zasad antyseptyki,

−

opisywać anatomię, morfologię, fizjologię układu nerwowego, w szczególności
centralnego układu nerwowego,

−

omówić budowę elektroencefalografu,

−

nawiązywać i utrzymywać kontakt z pacjentem,

−

udzielać pierwszej pomocy pacjentowi,

−

posługiwać się zestawem komputerowym.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:

−

określić zasady bezpiecznej pracy w pracowni elektroencefalografii i elektromiografii,

−

scharakteryzować wyposażenie pracowni do wykonywania elektroencefalografii

i elektromiografii,

−

scharakteryzować

metody

i

techniki

wykonywania

badań

encefalograficznych

i elektromiograficznych,

−

scharakteryzować przebieg badania elektroencefalograficznego i elektromiograficznego,

−

określić cechy prawidłowego zapisu elektroencefalograficznego i rozpoznać zaburzenia

czynności bioelektrycznej mózgu,

−

określić wskazania i przeciwwskazania do wykonania badania elektroencefalograficznego,

−

zarejestrować pacjenta,

−

udzielić informacji dotyczących przygotowania pacjenta do badania oraz miejsca i terminu

badania,

−

przygotować psychicznie i fizycznie pacjenta do elektroencefalografii,

−

zorganizować stanowisko pracy do wykonania badania elektroencefalograficznego,

zgodnie z wymaganiami ergonomii,

−

dobrać

metodę

i

technikę

badania

zgodnie

ze

zleceniem

lekarskim

i diagnozą wstępną,

−

przygotować sprzęt i aparaturę medyczną do badania elektroencefalograficznego,

−

obsłużyć elektroencefalograf,

−

obsłużyć urządzenia komputerowe wchodzące w skład diagnostycznej aparatury

elektromedycznej,

−

przeprowadzić badanie elektroencefalograficzne i przygotować wynik do opisu przez

lekarza,

−

rozpoznać i wyeliminować zakłócenia w zapisie badania,

−

ocenić wartość techniczną i przydatność diagnostyczną wykonanego elektroencefalogramu,

−

zinterpretować wynik badania elektroencefalograficznego,

−

udokumentować wyniki przeprowadzonych badań elektroencefalograficznych,

−

określić wskazania i przeciwwskazania do elektromiografii,

−

scharakteryzować prawidłowe zapisy badań elektromiograficznych,

−

rozróżnić rodzaje stymulacji i nastawić parametry stymulatora zgodnie ze zleceniem

lekarza,

−

przygotować psychicznie i fizycznie pacjenta do elektromiografii,

−

zorganizować stanowisko pracy do wykonania elektromiografii, zgodnie z wymaganiami

ergonomii,

−

przygotować sprzęt i aparaturę medyczną do badania elektromiograficznego,

−

dokonać regulacji układu rejestrującego,

−

wykonać elektromiografię i przygotować wynik badania do opisu przez lekarza,

−

rozpoznać i wyeliminować artefakty w zapisie badania elektromiograficznego,

−

rozpoznać zaburzenia w zapisie elektromiograficznym,

−

udokumentować wyniki przeprowadzonych badań elektromiograficznych,

−

ocenić wartość techniczną i przydatność diagnostyczną wykonanego elektromiogramu,

−

zastosować zasady bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz

ochrony od porażenia prądem elektrycznym.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6

4. MATERIAŁ NAUCZANIA

4.1. Organizacja pracowni elektroencefalograficznej

4.1.1. Materiał nauczania

Elektroencefalograf dokonuje rejestracji czynności bioelektrycznej mózgu przy użyciu

elektrod umieszczonych na głowie pacjenta. Pacjent jest połączony z elektroencefalografem
za pomocą przewodów łączonych oddzielnie z każdą z elektrod. Elektrody umieszcza się na
nieuszkodzonej skórze głowy, nie ma więc bezpośredniego niebezpieczeństwa narażenia
pacjenta na niebezpieczeństwo zakażenia. Należy jednak dokładnie oczyścić skórę głowy pod
elektrodami przy użyciu spirytusu i specjalnej pasty w celu:

−

zapewnienia niskiej impedancji elektrodowej,

−

odpowiednich warunków technicznych do rejestracji potencjałów mózgowych.

Aby zapis czynności bioelektrycznej mózgu był wiarygodny należy pamiętać o tym, że:

−

elektroencefalograf jest przeznaczony do pracy w pomieszczeniach szpitalnych, gabinecie
lekarskim lub pracowni elektroencefalograficznej,

−

skóra pod elektrodami powinna być odpowiednio przygotowana,

−

elektroencefalograf powinien być sprawny,

−

powinny być ustawione parametry rejestracji zgodne ze standardami podstawowego
badania EEG,

−

w sąsiedztwie elektroencefalografu nie powinny pracować urządzenia emitujące fale
wysokiej częstotliwości (telewizor, radio, telefon komórkowy),

−

badanie powinien przeprowadzać wyszkolony i wykwalifikowany personel.

W skład wyposażenia pracowni EEG powinny wchodzić:

–

elektroencefalograf,

–

elektrody z przewodami,

–

jednorazowe materiały do przygotowania skóry głowy,

–

zestaw komputerowy z oprogramowaniem do EEG,

–

podręczny stolik na przybory,

–

krzesło dla pacjenta,

–

leżanka lub fotel do badań EEG,

–

księga badań EEG,

–

umywalka z bieżącą wodą,

–

ręczniki jednorazowe,

–

pojemnik na zużyte materiały jednorazowego użytku,

–

środki dezynfekcyjne,

–

apteczka pierwszej pomocy,

–

instrukcja obsługi elektroencefalografu,

–

instrukcja dezynfekcji elektrod i sprzętów

–

regulamin pracowni,

–

długopis,

–

stolik,

–

krzesła.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7

Organizacja stanowiska pracy

Pracownia elektroencefalografii powinna być zorganizowana zgodnie z wymaganiami

ergonomii, przepisami BHP, zasadami antyseptyki, wymaganiami dotyczącymi dopuszczenia
pracowni EEG do użytkowania. Stanowisko pracy powinno być zorganizowane tak, aby
umożliwiało przeprowadzenie badania EEG sprawnie i prawidłowo.

4.1.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. W jaki sposób należy chronić siebie i pacjenta przed zakażeniami?
2. Jakie elementy powinny być uwzględnione w regulaminie pracowni EEG?
3. Co powinno wchodzić w skład wyposażenia pracowni EEG?
4. W jaki sposób jest zorganizowane stanowisko pracy w pracowni EEG?

4.1.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Na podstawie zdobytych wiadomości przeanalizuj wyposażenie pracowni EEG.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) rozpoznać i zapisać na kartce papieru elementy wchodzące w skład wyposażenia

pracowni EEG,

2) odszukać w materiale nauczania informacji na temat wyposażenia pracowni EEG,
3) porównać otrzymane wyniki i zapisać wnioski.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

kartka papieru,

−

długopis,

−

ołówek,

−

wyposażenie pracowni EEG,

−

literatura zgodna z punktem 6 Poradnika dla ucznia.

Ćwiczenie 2

Przygotuj stanowisko pracy w pracowni EEG.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) sprawdzić wyposażenie pracowni EEG,
2) przygotować księgę badań,
3) przygotować długopis i ołówek kopiowy,
4) przygotować waciki i środki do odtłuszczenia skóry na głowie pacjenta,
5) przygotować jednorazowe rękawiczki,
6) przygotować elektrody i czepek do podstawowych badań EEG,
7) sprawdzić, jakim elektroencefalografem dysponuje pracownia,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

8

8) zastanowić się, czy badania będą przeprowadzane z pomocą aparatury komputerowej,

jeśli tak, to przygotować i uruchomić program komputerowy do rejestracji czynności
EEG,

9) przygotować elektroencefalograf do badań,
10) przygotować pojemnik na zużyte materiał jednorazowego użytku.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

wyposażenie pracowni EEG,

−

długopis,

−

literatura zgodna z punktem 6 Poradnika dla ucznia.

4.1.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) określić zasady aseptyki w pracowni EEG?





2) określić zadania zawodowe technika elektroradiologa w pracowni

EEG?





3) wymienić elementy wyposażenia pracowni EEG?





4) przygotować stanowisko do badań EEG?





„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

9

4.2. Wykonywanie badania EEG

4.2.1. Materiał nauczania

Teoretyczne i techniczne podstawy badania

Elektroencefalografia jako metoda badania czynności bioelektrycznej mózgu polega na

zarejestrowaniu potencjałów mózgowych jednoczasowo znad ściśle określonych okolic mózgu
i symetrycznie znad obu półkul mózgowych. Rejestracji dokonuje się za pomocą
elektroencefalografów w postaci aparatów analogowych lub cyfrowych z użyciem
specjalistycznego programu komputerowego. Należy zawsze pamiętać o zastosowaniu
parametrów zapisu EEG, zgodnych ze standardami dla badania podstawowego. Tylko
prawidłowo wykonany zapis czynności bioelektrycznej mózgu dostarcza danych
diagnostycznych.

Cel badania

Elektroencefalografia służy ocenie czynności bioelektrycznej mózgu człowieka. Określa

cechy prawidłowe bądź patologie występujące w przebiegu różnorodnych schorzeń
centralnego układu nerwowego. Pozwala śledzić dynamikę zmian pourazowych, a także
monitorować przebieg leczenia farmakologicznego.

Wskazania do badania EEG:

1. Choroby centralnego układu nerwowego.
2. Urazy głowy.
3. Monitorowanie leczenia farmakologicznego.

Przeciwwskazania do wykonywania badania EEG

Rejestrację czynności bioelektrycznej mózgu można przeprowadzić u każdego pacjenta.

Brak przytomności lub zaburzenia świadomości nie są przeciwwskazaniem do badania EEG.
Jednak opisane sytuacje wymagają od prowadzącego szczególnych przygotowań do
przeprowadzenia zapisu czynności bioelektrycznej mózgu. Natomiast w warunkach
ambulatoryjnych przeprowadza się podstawowe badanie EEG przy którym pacjent powinien
być zdolny do współpracy z osobą wykonującą badanie. Należy pamiętać tylko o tym, żeby
pacjent przed badaniem nie był na czczo, nie zaburzał fizjologicznego rytmu czuwanie – sen
(np. przy pracy wielozmianowej) oraz o tym, że przy infekcjach wirusowych przebiegających z
podwyższona temperaturą warto odstąpić w tych dniach od badania, choć nie jest to jednak
bezwzględnym przeciwwskazaniem do badania. Natomiast bardzo ważna jest obserwacja
zarówno pacjenta jak i zapisu EEG w czasie badania, ponieważ w pewnych sytuacjach należy
zmodyfikować ustalony przebieg zapisu czynności bioelektrycznej czynności mózgu:
1. Należy przeprowadzić rejestrację tylko według wybranych montaży najbardziej

przydatnych przy określonym problemie diagnostycznym:

−

u pacjentów niespokojnych i z brakiem logicznego kontaktu słownego,

−

nie współpracujących dzieci młodszych.

2. Odstąpić od hiperwentylacji:

−

u pacjentów z krwawieniem podpajęczynówkowym lub podejrzeniem krwawienia
podpajęczynówkowego,

−

u pacjentów z tętniakiem mózgu.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

10

3. Skrócić hiperwentylację:

−

w przypadku kiedy zmiany ogniskowe lub napadowe ulegają intensywnemu nasileniu,

−

u pacjentów z niewydolnością układu oddechowego.

4. Przedłużyć hiperwentylację:

−

u sportowców

−

w przypadku kiedy po 3 minutach nie występują cechy nieprawidłowe zapisu – inaczej
niż sugeruje stan kliniczny.

5. Odstąpić od fotostymulacji:

−

u pacjentów z rozpoznaną padaczką fotogenną,

−

u pacjentów powyżej 65 roku życia,

−

u pacjentów otępiałych lub niespokojnych.

6. Skrócić fotostymulację:

−

w przypadku kiedy zmiany ogniskowe lub napadowe ulegają intensywnemu nasileniu,

−

kiedy pacjent z rozpoznaną padaczką zgłasza złe samopoczucie.

7. Przedłużyć fotostymulację:

−

w przypadku kiedy po standardowym czasie nie występują cechy nieprawidłowe
zapisu inaczej niż sugeruje stan kliniczny.

Przygotowanie pacjenta do badania:

1. Przygotowanie psychiczne pacjenta do badania obejmuje;

−

poinformowanie pacjenta o celu, istocie i przebiegu badania EEG,

−

zapewnienie o bezbolesności badania,

−

zapewnienie o bezpieczeństwie badania EEG,

−

poinformowanie pacjenta o ewentualnych nieprzyjemnych subiektywnych odczuciach
związanych z badaniem (np. zawroty głowy, osłabienie, mrowienie w kończynach),

−

przeprowadzenie wywiadu, w celu uzyskania informacji niezbędnych do zaplanowania
i wykonania badania.

2. Przygotowanie fizyczne pacjenta do badania obejmuje:

−

spożycie posiłku przynajmniej 30 minut przed badaniem,

−

należy poprosić pacjenta o wynik poprzedniego badania albo odszukać wynik
w bazie danych pracowni.

Obsługa elektroencefalografu

Elektroencefalograf służy do rejestrowania czynności bioelektrycznej mózgu człowieka.

Powinien być używany przez personel medyczny o odpowiednich kwalifikacjach.
Elektroencefalograf musi być obsługiwany zgodnie z instrukcją obsługi. Współcześnie
w pracowniach EEG używane są aparaty analogowe i cyfrowe z programem do akwizycji
i analizy badań EEG. Aparaty analogowe wymagają sprawdzania przed każdym badaniem
kalibracji oraz tzw. testu biologicznego, natomiast w aparatach cyfrowych wymienione testy są
zaprogramowane.

W celu uzyskania najbardziej wiarygodnego wyniku zaleca się wykonywanie zapisu eeg

w pozycji leżącej w stanie relaksu fizycznego i psychicznego.

Kolejność czynności podczas wykonywania badania EEG.

1. Zaproś pacjenta do kabiny dla pacjenta i w pozycji siedzącej nałóż czepek do badania

podstawowego EEG.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

11

2. Wymodeluj czepek do wielkości i kształtu głowy pacjenta pociągając delikatnie

za odpowiednie gumki.

3. Weź miarkę krawiecką i zmierz odległość od punktu „nasion” do punkty „inion”

oraz od lewego do prawego otworu słuchowego zewnętrznego.

4. Oblicz odległości miedzy elektrodami według systemu 10–20 i zaznacz je.
5. Włóż rękawiczki jednorazowe.
6. Weź wacik nasączony spirytusem i przetrzyj skórę głowy w wyznaczonych pod elektrody

miejscach – w razie potrzeby użyj specjalnej pasty czyszczącej.

7. Ustaw elektrody mocując je gumkami czepka, tak aby były stabilne – w razie potrzeby

użyj specjalnej pasty adhezyjno – klejących.

8. Pomóż ułożyć się pacjentowi na leżance.
9. Przyłącz odpowiedni przewód z tablicy z gniazdami przyłączeniowymi do każdej

elektrody.

10. Wyrzuć zużyte materiały jednorazowy do odpowiedniego pojemnika.
11. Poleć pacjentowi zamkniecie oczu i uspokój go.

Rejestracja badania czynności bioelektrycznej mózgu

Kolejność czynności podczas wykonywania zapisu czynności bioelektrycznej mózgu:

1. Sprawdź czy aparat jest włączony.
2. Sprawdź ustawienia aparatu zgodne ze standardami zapisu – jeżeli używasz aparatu

analogowego.

3. Podpisz krzywą: dane pacjenta i numery z dokumentacji pracowni.
4. Przeprowadź kalibrację i zmierz odchylenie pisaka przy zarejestrowanym sygnale dla

każdego kanału.

5. Zarejestruje test biologiczny i oceń przebieg krzywych dla każdego kanału.
6. Wybierz

przy

pomocy

selektorów

automatycznych

(lub

ręcznych)

montaż

jednobiegunowy.

7. Oznacz na krzywej wybrany montaż.
8. Rejestruj montaż jednobiegunowy przez około 3 minuty.
9. Przeprowadź reakcję blokowania w trakcje rejestracji montażu jednobiegunowego.
10. Zatrzymaj przesuw papieru.
11. Wybierz przy pomocy selektorów automatycznych (lub ręcznych) montaż dwubiegunowy

powierzchniowy.

12. Oznacz na krzywej wybrany montaż.
13. Rejestruj montaż dwubiegunowy powierzchniowy przez około 3 minuty.
14. Przeprowadź reakcję blokowania również w trakcje rejestracji montażu dwubiegunowego

powierzchniowego.

15. Zatrzymaj przesuw papieru.
16. Wybierz przy pomocy selektorów automatycznych (lub ręcznych) montaż dwubiegunowy

z głębokich struktur mózgu.

17. Oznacz na krzywej wybrany montaż.
18. Rejestruj montaż dwubiegunowy z głębokich struktur mózgu przez około 3 minuty

w spoczynku.

19. Przeprowadź reakcję blokowania w trakcje rejestracji montażu dwubiegunowego

z głębokich struktur mózgu, w zapisie spoczynkowym.

20. Przeprowadź hiperwentylację polecając pacjentowi, spokojnym głosem, głębokie

oddychanie.

21. Kontroluj często czy pacjent oddycha głęboko i zaznaczaj na krzywej własne

spostrzeżenia oraz czas trwania aktywacji hw.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

12

22. Poleć po ok. 3 minutach normalne oddychanie i zaznacz na krzywej zakończenie

aktywacji.

23. Rejestruj zapis po aktywacji hw przez około 3 minuty.
24. Zatrzymaj przesuw papieru.
25. Włącz stroboskop i ustaw lampę stroboskopową w odległości 25–3 cm przed zamkniętymi

oczami pacjenta.

26. Włącz przesuw papieru.
27. Rejestruj zapis według montażu dwubiegunowego z głębokich struktur mózgu tak długo,

aż zaprogramowany stroboskop wyłączy się (po ok. 3 minutach).

28. Obserwuj bacznie krzywą eeg w przebiegu stymulacji świetlnej (światłem

stroboskopowym).

29. Pamiętaj, że w razie potrzeby należy stroboskop sterować ręcznie.
30. Zaznacz na krzywej eeg zakończenie fotoaktywacji.
31. Rejestruj zapis po aktywacji świetlnej przez około 3 minuty.
32. Przeprowadź ponownie kalibrację aparatu i zmierz odchylenie pisaka przy

zarejestrowanym sygnale dla każdego kanału.

33. Zatrzymaj przesuw papieru.
34. Podejdź do pacjenta, zapytaj o samopoczucie, i ewentualnie uspokój pacjenta, że samo

badanie nie ma wpływu na odczuwane dolegliwości lub zareaguj w sposób adekwatny
do potrzeb pacjenta.

35. Odłącz przewody od elektrod.
36. Zdejmij elektrody i czepek.
37. Podziękuj pacjentowi za współpracę.
38. Poinformuj pacjenta o terminie i miejscu odbioru wyniku badania eeg.
39. Przygotuj krzywą do opisu przez osobę do tego uprawnioną – jeżeli zapis wykonałeś przy

użyciu aparatu analogowego - sprawdź wszystkie wpisy i odłącz krzywą od reszty ryzy,
jeżeli zapis wykonałeś przy użyciu cyfrowego aparatu eeg – prześlij krzywą połączeniami
sieciowymi do opisu na stanowisko analizy.

40. Udokumentuj badanie.

Dokumentowanie badania

Dokumentowanie badania EEG obejmuje:

1. Wpis danych pacjenta do księgi badań, a także podpis wykonującego badanie.
2. Wpis danych pacjenta do karty indywidualnej pacjenta.
3. Wpis badania w komputerze, zgodnie z programem komputerowym.
4. Wydrukowanie wyniku badania EEG i podpisanie go przez opisującego zapis czynności

bioelektrycznej mózgu.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

13

4.2.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Jaki jest cel badania elektroencefalograficznego?
2. Co jest wskazaniem do badania EEG?
3. Czy są przeciwwskazania do badania EEG? Czy w każdym badaniu można wykonać

rutynowe próby aktywacji?

4. Na czym polega przygotowanie pacjenta do badania EEG?
5. Co to jest elektroencefalograf?
6. W jaki sposób przeprowadza się badania EEG?
7. Jakie znasz rutynowe próby aktywacji?
8. W jaki sposób wykonywane są próby aktywacyjne?
9. W jaki sposób należy przygotować krzywą do opisu przez osobę do tego uprawnioną?
10. W jaki sposób dokumentuje się badanie EEG?

4.2.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Przygotuj pacjenta psychicznie i fizycznie do podstawowego badania EEG.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) zapisać na kartce papieru etapy przygotowania fizycznego pacjenta do badania EEG,
2) odtworzyć z pamięci „schemat 10–20”,
3) odnaleźć w materiale nauczania wiadomości dotyczące szczegółów przygotowania

pacjenta do badania EEG,

4) nawiązać kontakt z pacjentem,
5) uspokoić i przygotować pacjenta psychicznie do badania EEG (poinformować go o celu,

istocie i przebiegu badania elektroencefalograficznego, zapewnić o bezpieczeństwie
badania),

6) przeprowadzić wywiad z pacjentem, uzupełnić o niezbędne informacje do prawidłowego

przeprowadzenia a następnie opisu badania,

7) założyć i wymodelować stosownie do kształtu i wielkości głowy pacjenta czepek

do badań EEG,

8) oznaczyć na czaszce pacjenta charakterystyczne punkty i zebrać pomiary czaszki,
9) zaznaczyć na czaszce pacjenta miejsca ustawienia elektrod według „systemu 10–20”,
10) przygotować skórę głowy w wyznaczonych miejscach i ustawić elektrody,
11) polecić pacjentowi ułożenie się w pozycji leżącej na kozetce lub fotelu do badań EEG,
12) przyłączyć przewody łączące poszczególne elektrody z odpowiednimi gniazdami na

głowicy elektroencefalografu,

13) udzielić informacji o zachowaniu w czasie badania, wstąpieniu ewentualnych ,
14) poinformować o stałej obserwacji pacjenta i możliwości udzielenia natychmiastowej

pomocy w przypadku wystąpienia przykrych dla pacjenta subiektywnych odczuć, które
mogą się pojawić podczas badania,

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

kartka papieru,

−

długopis,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

14

−

ołówek,

−

pytania do wywiadu z pacjentem (karta lub program komputerowy),

−

elektroencefalograf (analogowy lub cyfrowy),

−

literatura zgodna z punktem 6 Poradnika dla ucznia.

Ćwiczenie 2
Wykonaj zapis czynności bioelektrycznej mózgu zgodnie ze zleceniem lekarskim: proszę
wykonać kontrolne badanie EEG u pacjenta Jana Nowaka, lat 32, z rozpoznaniem: Epilepsja.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) przygotować stanowisko pracy,
2) przyjąć i zapoznać się ze skierowaniem,
3) przygotować pacjenta psychicznie do badania,
4) przeprowadzić wywiad z pacjentem,
5) przygotować pacjenta fizycznie do badania (założyć czepek z elektrodami i podłączyć do

aparatu EEG),

6) przygotować elektroencefalograf i pozostałe przyrządy do badania,
7) oznaczyć krzywą,
8) sprawdzić ustawienie parametrów zapisu,
9) rozpocząć rejestrację czynności bioelektrycznej mózgu zgodnie ze standardami,
10) kontrolować na bieżąco stan techniczny zapisu, usuwać ewentualnie występujące

artefakty,

11) zakończyć badanie,
12) podziękować pacjentowi za współpracę,
13) uporządkować stanowisko pracy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

elektroencefalograf,

−

czepek, elektrody, oprzyrządowanie elektroencefalografu,

−

zestaw komputerowy z oprogramowaniem EEG,

−

standardy podstawowego badania EEG,

−

wyposażenie i materiały pracowni,

−

środki dezynfekcyjne,

−

pojemnik na zużyte materiały,

−

umywalka i bieżąca woda,

−

ręczniki jednorazowe,

−

literatura zgodna z punktem 6 Poradnika dla ucznia.

Ćwiczenie 3

Przygotuj zapis czynności bioelektrycznej mózgu do opisu i interpretacji.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) sprawdzić oznaczenia krzywej EEG zgodnie z danymi pacjenta i danymi z bazy pacjentów,
2) odnaleźć, w dokumentacji pracowni, poprzednie badania badanego pacjenta,
3) przesłać plik z zapisem czynności bioelektrycznej połączeniami sieciowymi, w przypadku

badania wykonanego na aparacie komputerowym,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

15

4) przekazać krzywą papierową osobie opisującej badanie (np. lekarzowi), w przypadku

badania wykonanego na aparacie analogowym,

5) przekazać własne obserwacje i uwagi o przebiegu badania oraz informacje o badaniach

poprzednich,

6) uporządkować stanowisko pracy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

krzywa EEG,

−

dokumentacja pracowni,

−

zestaw komputerowy z oprogramowaniem,

−

literatura zgodna z punktem 6 Poradnika dla ucznia.

Ćwiczenie 4

Udokumentuj przeprowadzone badanie EEG.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) wpisać dane pacjenta do księgi badań Pracowni EEG,
2) wpisać dane do dokumentacji indywidualnej pacjenta,
3) podpisać się, jako wykonawca badania w księdze badań EEG,
4) wydrukować wynik badania EEG,
5) włączyć wynik badania do dokumentacji indywidualnej pacjenta.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

wynik badania EEG,

−

księga badań pracowni EEG,

−

zestaw komputerowy z oprogramowaniem EEG,

−

karty badań indywidualnych pacjenta,

−

długopis,

−

literatura zgodna z punktem 6 Poradnika dla ucznia.

4.2.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) wyjaśnić cel i przydatność kliniczną badania EEG?





2) wymienić wskazania i przeciwwskazania do poszczególnych prób

aktywacyjnych?





3) przygotować pacjenta do badania EEG?





4) obsłużyć analogowy aparat EEG i program komputerowy cyfrowego

aparatu EEG?





5) przeprowadzić badanie EEG?





6) udokumentować przeprowadzenie badania?





„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

16

4.3. Interpretacja zapisu badania EEG

4.3.1. Materiał nauczania

Przed każdym zapisem czynności bioelektrycznej mózgu należy sprawdzić sprawność

aparatu, badanie musi być wykonane na sprawnym aparacie i przy ustawieniach zgodnych ze
standardami dla podstawowego badania EEG.

Sprawdzane przed rejestracją czynności bioelektrycznej mózgu parametry zapisu

przedstawia poniższa tabela.

PARAMETR

SKRÓT

POWINNO BYĆ

SPOSÓB SPRAWDZANIA

UWAGI

Kalibracja prostokątnego
impulsu prądu stałego
doprowadzonego do
systemu rejestrującego

CAL.

kontrolny sygnał o
napięciu 100

µ

V

doprowadzony do
aparatu EEG
wszystkimi
kanałami powoduje
odchylenie pisaka
o 10 mm w górę
i w dół.

przy użyciu miarki
milimetrowej sprawdzić
każde wychylenie pisaka na
wszystkich kanałach.

można
przeprowadzić
w każdym
czasie-nawet
jeżeli pacjent
nie jest
przyłączony do
aparatury

Filtry dolnoprzepustowe
(wysokoczęstotliwościowe)

H.F.

70 Hz

Automatycznie po
wciśnięciu odpowiedniego
przycisku

Dla każdego
kanału osobno
lub dla
wszystkich
łącznie

Filtry górnoprzepustowe
(niskoczęstotliwościowe)

Time.C.

0,3 s

Automatycznie po
wciśnięciu odpowiedniego
przycisku

Dla każdego
kanału osobno
lub dla
wszystkich
łącznie

czułość

10

µ

V / mm

Automatycznie po
wciśnięciu odpowiedniego
przycisku

dla wszystkich
kanałów
łącznie

Przesuw papieru

30mm / s

test biologiczny

BC

na wszystkich
kanałach taki sam
zapis

aparat sprawdza
automatycznie po wciśnięciu
oznaczonego przycisku

można
przeprowadzić
tylko wtedy,
jeżeli pacjent
jest
przyłączony do
aparatury

Zapis wykonuje się według co najmniej kilku montaży. Montaże ustalane są

w poszczególnych pracowniach, zgodnie ze specyfiką prowadzonych tam badań, jednak
standardy wymagają, aby w każdym badaniu EEG czynność bioelektryczna mózgu była
zarejestrowana w jednym montażu jednobiegunowym i dwóch montażach dwubiegunowych:
powierzchniowym i z głębokich struktur mózgu.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

17

Przykładowe montaże przedstawia poniższa tabela.

Montaż

Kanał

jednobiegunowy

Dwubiegunowy
powierzchniowy
przednio-tylny

Dwubiegunowy
z głębokich
struktur mózgu

Dwubiegunowy
powierzchniowy
poprzeczny

1

F8 - A1

Fp2 – F4

F8 – Fp2

F8 – Fp2

2

F7 - A2

Fp1 – F3

Fp2 –Fp1

Fp2 –Fp1

3

T4 - A1

F4 - C4

Fp1 – F7

Fp1 – F7

4

T3 - A2

F3 – C3

F8 – F0

F8 – F4

5

T6 - A1

C4 – P4

F0 – F7

F4 – F0

6

T5 - A2

C3 – P3

F7 – F8

F0 – F3

7

O2 - A1

P4 – O2

T4 – C0

F3 – F7

8

O1 - A2

P3 – O1

C0 – T3

T4 – C4

9

F4 - A1

Fp2 – F8

T3 – T4

C4 – C0

10

F3 - A2

Fp1 – F7

T6 – P0

C0 - C3

11

C4 - A1

F8 – T4

P0 – T5

C3 – T3

12

C3 - A2

F7 – T3

T5 – T6

T6 – P4

13

P4 - A1

T4 – T6

T6 – O2

P4 - P0

14

P3 - A2

T3 – T5

O2 – O1

P0 – P3

15

F0 - A1

T6 – O2

O1 – T5

P3 –T5

16

P0 - A2

T5 – O1

F0 – P0

O2 – O1

* parzyste oznaczenia cyfrowe przy symbolach elektrod oznaczają stronę lewą,
** nieparzyste oznaczenia cyfrowe przy symbolach elektrod oznaczają stronę prawą,

W cyfrowych aparatach EEG wybór montaży w trakcie rejestracji nie odgrywa kluczowej

roli ponieważ wszystkie zapisy rejestruje się uwzględniając elektrodę odniesienia. Podczas
analizy zapisu komputer pozwala uwidocznić rejestrowane potencjały w każdym żądanym
układzie, są to tzw. remontaże. Oznacza to, że technik i osoba oceniająca zapis mogą łatwo
zmienić jeden rodzaj montażu na drugi, jeśli jest to konieczne do dokładniejszego zbadania
cech danego zjawiska w elektroencefalogramie. Jednak niezależnie od postępu technicznego,
podstawowe parametry badania odpowiadają ustalonym standardom.

W trakcie podstawowego badania EEG należy również przeprowadzić rutynowe

aktywacje zapisu, chyba że stan kliniczny pacjenta wskazuje na odstąpienie od standardów.
Jeżeli pacjent jest świadomy, w logicznym kontakcie słownym i współpracuje z wykonującym
badanie należy kilkakrotnie przeprowadzić reakcje zatrzymania, trzyminutową hiperwentylację
oraz fotostymulację błyskami o częstotliwości od 4 do 24 błysków / s.

Reakcja zatrzymania to zjawisko polegające na obniżeniu indeksu i amplitudy fal alfa

po otwarciu oczu i ponownym pojawianiu się rytmu alfa natychmiast po ich zamknięciu.

Wykonujący zapis poleca pacjentowi otwarcie oczu i po 5 –15 sekundach ich zamknięcie,

zaznaczając każdorazowo te polecenia na krzywej eeg.

Hiperwentylacja to aktywacja, której użyteczność polega na zdolności wywoływania

skurczu naczyń wtórnego do obniżenia stężenia dwutlenku węgla i tym samym wywołania
względnego niedokrwienia mózgu i spadku zużycia glukozy. W czasie hiperwentylacji mogą
się ujawnić ukryte nieprawidłowości zapisu lub nasilić już rejestrowane zmiany. Tę próbę
aktywacyjną przeprowadza się łatwo, technik poleca pacjentowi w czasie 3 minut głębokie
oddychanie, bardzo ważne jest jednak aby cały czas obserwował zarówno pacjenta jak krzywą
eeg. Należy na krzywej eeg zaznaczyć początek i koniec aktywacji oraz wszelkie zdarzenia
jakie zachodzą w czasie tej próby.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

18

Fotostymulacja jest aktywacją najbardziej przydatną u pacjentów z podejrzeniem padaczki

oraz w różnicowaniu innych stanów napadowych. Obecnie bardzo łatwa do przeprowadzenia
z uwagi na powszechne użycie stroboskopów połączonych z komputerem. Technik musi
jednak bacznie obserwować zapis i w razie potrzeby aktywację przerwać lub powtarzać
podawanie błysków o wybranych częstotliwościach zgodnie z sugestiami w zaleceniu
lekarskim lub wynikłych w czasie badania.
Artefakty są to potencjały rejestrowane w elektroencefalogramie, a nie będąc potencjałami
mózgowymi. Mogą sprawić, że zapis będzie nieczytelny lub nie będzie możliwa jednoznaczna
ocena i klasyfikacja zapisu. Rozpoznawanie i usuwanie artefaktów na etapie wykonywania
zapisu jest najważniejszym i podstawowym zadaniem technika. Różnorodność morfologiczna
artefaktów i podobieństwo do fal mózgowych powodują, że osoby początkujące mogą mieć
trudności w odróżnianiu artefaktów od zjawisk fizjologicznych, zatem zadaniem ucznia
w trakcie ćwiczenia z wykonywaniem zapisu czynności bioelektrycznej mózgu jest przede
wszystkim lokalizacja miejsca skąd rejestruje się artefakt.

4.3.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Jakie parametry należy sprawdzić przed wykonaniem zapisu czynności bioelektrycznej

mózgu?

2. Co oznaczają poszczególne skróty na elektroencefalografie?
3. Jakie są wartości prawidłowe poszczególnych parametrów zapisu eeg?
4. Jakie powinny być zastosowane montaże w każdym podstawowym badaniu EEG?
5. Jakie próby aktywacyjne należy wykonać w podstawowym badaniu EEG?
6. Jakie znaczenie ma eliminowanie artefaktów podczas rejestracji czynności bioelektrycznej

mózgu?

7. Jaką wartość ma badanie EEG w diagnostyce chorób centralnego układu nerwowego?

4.3.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Na podstawie otrzymanego zapisu czynności bioelektrycznej mózgu określ, jakie

czynności zostały przeprowadzone przez osobę wykonującą zapis, przeprowadź analizę
parametrów zapisu i poszczególnych aktywacji.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) popatrzeć na otrzymany zapis badania EEG,
2) odnaleźć na nim i ocenić przebieg kalibracji i testu biologicznego,
3) sprawdzić czas w jakim prowadzony był zapis w poszczególnych montażach,
4) sprawdzić czy zostały wykonane i czy są prawidłowo oznaczone próby aktywacyjne,
5) wyjaśnić znaczenie zarejestrowanych artefaktów,
6) sprawdzić przebieg kalibracji końcowej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

19

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

zapis badania EEG,

−

miarka milimetrowa,

−

długopis,

−

kartka papieru,

−

literatura zgodna z punktem 6 Poradnika dla ucznia.

Ćwiczenie 2

Na podstawie otrzymanego zapisu czynności bioelektrycznej mózgu określ, jakie

czynności zostały przeprowadzone przez osobę wykonującą zapis, przeprowadź analizę
parametrów zapisu i poszczególnych aktywacji.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) popatrzeć na otrzymany zapis badania EEG,
2) odnaleźć na nim i ocenić przebieg kalibracji i testu biologicznego,
3) sprawdzić czas w jakim prowadzony był zapis w poszczególnych montażach,
4) sprawdzić czy zostały wykonane i czy są prawidłowo oznaczone próby aktywacyjne,
5) wyjaśnić znaczenie zarejestrowanych artefaktów,
6) sprawdzić przebieg kalibracji końcowej.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

zapis badania EEG,

−

miarka milimetrowa,

−

długopis,

−

kartka papieru,

−

literatura zgodna z punktem 6 Poradnika dla ucznia.

4.3.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) określić na podstawie elektroencefalogramu, jakie zostały wykonane

testy sprawności aparatu?





2) określić poszczególne montaże wybrane do rejestracji czynności

bioelektrycznej mózg ?





3) opisać wykonane próby aktywacyjne?





4) wyjaśnić oznaczenia umieszczone na elektroencefalogramie?





5) ocenić wartość techniczną elektroencefalogramu?





„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

20

4.4. Elektromiografia

4.4.1. Materiał nauczania

Badanie elektromiograficzne opiera się na rejestracji czynności elektrycznej mięśni.

Czynność ta związana jest ze zdolnością przenikania jonów sodu i potasu przez błonę komórki.
Wskutek nierównomiernego rozmieszczenia jonów sodu i potasu w obrębie komórki
mięśniowej, dochodzi do polaryzacji ładunku elektrycznego wnętrza komórki w stosunku do
błony komórkowej. Potencjał polaryzacji, wynoszący w spoczynku około 80 mV, ulega
zmianom w zależności od stanu czynnościowego mięśnia. Przy pomocy elektromiografów
z użyciem elektrod igłowych rejestrowane są zmienne bioprądy z mięśni w spoczynku
i podczas wysiłku.

Elektromiografia (EMG) jest jednym z podstawowych badań w rozpoznawaniu chorób

mięśni i nerwów obwodowych. Badanie to pozwala ustalić lokalizację i charakter zmian
patologicznych w mięśniach, oraz ocenić dynamikę procesu chorobowego.

Badanie jest wykonywane na zlecenie lekarza.

Wskazaniami do wykonania badania EMG są:

−

różnicowanie niedowładów pochodzenia mięśniowego,

−

wykrywanie i różnicowanie niedowładów wywołanych uszkodzeniem nerwu obwodowego,

−

ocena funkcji mięśni po urazach,

−

zanik mięśni o nieznanej etiologii (przyczynie).

Przygotowanie pacjenta do badania – nie ma specjalnych zaleceń. Nie ma bezwzględnej

konieczności wykonywania wcześniej innych badań. Przed badaniem należy dokładnie umyć
badaną kończynę. Nie ma ograniczeń co do spożywania posiłków. Nie należy używać kremów
lub maści na skórę w obszarze, który ma być badany. Pacjenta należy poinformować o celu
i sposobie badania. Technik elektroradiolog powinien przed wykonaniem badania zapytać
pacjenta o aktualnie przyjmowane leki (zwłaszcza leki przeciwkrzepliwe i wydłużające czas
krwawienia), skłonność do krwawień (skaza krwotoczna). W czasie badania pacjent powinien
zgłaszać wszelkie dolegliwości bólowe w miejscu wkłuwania igły. Badanie trwa około
40 minut.

Przebieg badania

Skóra w miejscu ukłucia igły powinna być oczyszczona alkoholem. Wysterylizowana

elektroda igłowa wkłuwana jest prostopadle do mięśnia. Następne wkłucia (około 10–20
wkłuć) wykonuje się w odległości 1–2 cm od pierwszego. W pierwszym etapie badania
oceniany jest zapis w trakcie minimalnego skurczu mięśni. W kolejnym etapie badanie jest
prowadzone przy maksymalnym skurczu mięśni, jaki pacjent może wykonać. Miejsca wkłuć
igły są odkażane. Wynik przekazywany jest w formie opisu z dołączonym wykresem (zapisem
czynności elektrycznej mięśni).

Po badaniu nie zaleca się specjalnego postępowania. Nie stwierdzono też żadnych

powikłań po badaniu. Badanie może być powtarzane wielokrotnie. Wykonywane jest
u pacjentów w każdym wieku, a także u kobiet ciężarnych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

21

4.4.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. W jaki sposób należy chronić siebie i pacjenta przed zakażeniami?
2. W jaki sposób należy przygotować pacjenta do badania EMG?
3. Na czym polega badanie EMG?
4. W jaki sposób przeprowadzane jest badanie EMG?

4.4.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Określ wskazania do badania EMG.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) odnaleźć w źródłach wiedzy informacje dotyczące wskazań do badania EMG,
2) wypisać wskazania do badania EMG na kartce papieru,
3) porównać wyniki i zapisać wnioski.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

stanowisko komputerowe z dostępem do Internetu,

−

długopis,

−

kartka papieru,

−

literatura zgodna z punktem 6 Poradnika dla ucznia.

Ćwiczenie 2

Przygotuj pacjenta do badania EMG. Opracuj algorytm czynności przygotowania

pacjenta.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) odnaleźć w źródłach wiedzy informacje dotyczące przygotowania pacjenta do badania

EMG,

2) wypisać elementy przygotowania psychicznego i fizycznego pacjenta do badania EMG na

kartce papieru,

3) porównać wyniki,
4) opracować algorytm czynności przygotowania pacjenta do badania EMG,
5) porównać wyniki i zapisać wnioski.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

stanowisko komputerowe z dostępem do Internetu,

−

długopis,

−

kartka papieru,

−

flamastry,

−

karton (lub szary papier),

−

literatura zgodna z punktem 6 Poradnika dla ucznia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

22

4.4.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) podać definicję elektromiografii?





2) określić wskazania do badania EMG?





3) opisać przebieg badania EMG?





4) przeprowadzić badanie EMG?





5) ocenić wartość techniczną elektromiogramu?





„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

23

5. SPRAWDZIAN OSIĄGNIĘĆ

INSTRUKCJA DLA UCZNIA

1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 28 zadań. Do każdego zadania dołączone są 4 możliwości odpowiedzi.

Tylko jedna jest prawidłowa.

5. Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej rubryce

znak X. W przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem, a następnie
ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową.

6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
7. Jeśli udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż rozwiązanie

zadania na później i wróć do niego gdy zostanie Ci wolny czas.

8. Na rozwiązanie testu masz 60 minut.

Powodzenia!

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Zasady bezpiecznej pracy w pracowni EEG nie obejmują zasad

a) antyseptyki.
b) bezpieczeństwa i higieny pracy.
c) ochrony przed promieniowaniem.
d) ochrony przed porażeniem prądem elektrycznym.

2. W wyposażenie pracowni EEG nie musi wchodzić

a) elektroencefalograf.
b) komputer.
c) lampa stroboskopowa.
d) umywalka.

3. Kolejność czynności podczas badania EEG to

a) wykonanie zapisu, czynności wstępne, przygotowanie pacjenta, opis krzywej eeg.
b) czynności wstępne, przygotowanie pacjenta, wykonanie zapisu eeg, opis krzywej eeg.
c) wykonanie zapisu eeg, czynności wstępne, przygotowanie pacjenta, opis krzywej eeg.
d) czynności wstępne, przygotowanie pacjenta, opis krzywej eeg, wykonanie zapisu eeg.

4. Badanie EEG nie ma większego znaczenia w

a) neurologii.
b) neurochirurgii.
c) psychologii.
d) psychiatrii.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

24

5. Przeciwwskazaniem do wykonania badania EEG mogą być

a) stan nieprzytomności pacjenta.
b) stan po udarze.
c) nie ma żadnych przeciwwskazań.
d) ciąża z komplikacjami.

6. Prędkość przesuwu papieru w badaniach standardowych EEG wynosi

a) 15 mm / s.
b) 30 mm /s.
c) 100 mm / s.
d) 0,3 mm / s.

7. Prawidłowy (ujemny) wynik hiperwentylacji i aktywacji świetlnej oznacza

a) metodę aktywacji bezpieczną i swoistą.
b) zmiany elektroencefalogramu przekraczające normalną reaktywność.
c) nie zmieniony zapis EEG albo zmienność w granicach fizjologicznej reaktywności

określonej dla każdego rodzaju próby aktywacyjnej.

d) wszystkie podane odpowiedzi są prawdziwe.

8. Pacjent przed badaniem EEG nie powinien

a) być na czczo.
b) przyjmować leków.
c) jeść śniadania.
d) pić kawy.

9. Przygotowanie pacjenta psychiczne do badania EEG obejmuje poinformowanie pacjenta o

a) miejscu i czasie wykonania badania.
b) celu i przebiegu badania.
c) diagnozie i wyniku badania.
d) miejscu i czasie odebrania wyniku badania.

10. Elementem przygotowania fizycznego pacjenta do badania nie jest

a) wymodelowanie czepka na głowie pacjenta.
b) przygotowanie skóry głowy.
c) wpisanie do indywidualnej dokumentacji pacjenta.
d) ustawienie elektrod.

11. W celu przygotowania elektroencefalografu do badania należy

a) przeprowadzić rutynowe aktywacje.
b) włączyć filtry.
c) zdezynfekować elektrody.
d) przeprowadzić kalibrację, test biologiczny, sprawdzić oporność elektrod.

12. Jednostką elektroencefalografu jest

a) para elektrod i układ kalibracyjny.
b) kanał.
c) zwielokrotnione wybieraki selektorowe.
d) wszystkie powyższe odpowiedzi są prawdziwe.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

25

13. Komputerowy aparat EEG różni się aparatu analogowego

a) układem wzmacniaczy i filtrów.
b) układem zapisującym.
c) układem odbioru i wyboru.
d) ilością używanych elektrod.

14. Aktywacje stosuje się w celu

a) zmiany stanu czynnościowego mózgu.
b) wywołania, zwiększenia lub lepszego określenia nieprawidłowości w EEG.
c) zmiany zdolności wyrównawczych wobec obciążeń dodatkowych.
d) żadna z podanych odpowiedzi nie jest prawdziwa.

15. Artefaktem w elektroencefalogramie jest

a) każda zmiana potencjału zapisana z elektrody czaszkowej.
b) zmiana potencjału zapisana z każdej elektrody.
c) każda zmiana potencjału z elektrody odniesienia.
d) każda zmiana potencjału zapisana na elektroencefalogramie, a nie będącą pochodzenia

mózgowego.

16. Do postawienia diagnozy oprócz badania EEG potrzebne są

a) ocena stanu klinicznego pacjenta.
b) inne badania diagnostyczne.
c) wywiad z pacjentem.
d) wszystkie wymienione.

17. W księdze badań EEG wpisujemy

a) swoje nazwisko i imię.
b) imię i nazwisko pacjenta.
c) rodzaj badania EEG.
d) wszystkie wymienione.

18. Podczas wykonywania próby hiperwentylacji pacjent zgłasza złe samopoczucie,

a w zapisie nie występują wyraźne zmiany. Co należy zrobić?
a) przerwać natychmiast zapis czynności bioelektrycznej mózgu.
b) przerwać hiperwentylację.
c) uspokoić pacjenta, zaznaczyć to miejsce na krzywej i bacznie obserwować zapis.
d) nic nie należy robić, kontynuować badanie.

19. Praca w pracowni EEG ze względu na warunki pracy powinna trwać

a) 8 godzin.
b) 7 godzin.
c) 6 godzin.
d) 5 godzin.

20. Monitorowanie czynności bioelektrycznej mózgu oznacza

a) zastosowanie nierutynowych metod aktywacji.
b) wielogodzinne badanie EEG.
c) interpretacja zapisu EEG.
d) zastosowanie niestandardowych parametrów zapisu.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

26

21. Badaniem EMG jest badanie czynności

a) mózgu.
b) mięśni.
c) bioelektrycznej mózgu.
d) bioelektrycznej mięśni.

22. Wskazaniami do badania EMG są

a) zaburzenia pracy mięśni.
b) uraz kończyny.
c) ból głowy.
d) zanik mięśni.

23. Przeciwwskazaniem do badania EMG jest

a) ciąża.
b) wiek pacjenta.
c) zanik mięśniowy.
d) nie ma.

24. W wyposażenie pracowni EMG powinny wchodzić

a) aparat EMG.
b) umywalka.
c) księga badań.
d) wszystkie wymienione.

25. Badanie EMG trwa średnio

a) 15 minut.
b) 30 minut.
c) 40 minut.
d) 60 minut.

26. Powikłaniami po badaniu EMG są

a) obrzęk.
b) ból.
c) infekcja.
d) nie ma.

27. Podczas wykonywania badania EMG nie należy stosować zasad

a) BHP.
b) aseptyki.
c) ochrony przeciw pożarowej.
d) ochrony radiologicznej.

28. Podczas wywiadu należy zapytać pacjenta o to, czy

a) przyjmuje leki.
b) jest w ciąży.
c) ma jakieś pytania.
d) wszystkie wymienione.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

27

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko..........................................................................................

Wykonywanie badań elektroencefalograficznych i elektromiograficznych

Zakreśl poprawną odpowiedź.

Nr

zadania

Odpowiedź

Punkty

1

a

b

c

d

2

a

b

c

d

3

a

b

c

d

4

a

b

c

d

5

a

b

c

d

6

a

b

c

d

7

a

b

c

d

8

a

b

c

d

9

a

b

c

d

10

a

b

c

d

11

a

b

c

d

12

a

b

c

d

13

a

b

c

d

14

a

b

c

d

15

a

b

c

d

16

a

b

c

d

17

a

b

c

d

18

a

b

c

d

19

a

b

c

d

20

a

b

c

d

21

a

b

c

d

22

a

b

c

d

23

a

b

c

d

24

a

b

c

d

25

a

b

c

d

26

a

b

c

d

27

a

b

c

d

28

a

b

c

d

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

28

6. LITERATURA

1. Majkowski J. (red.): Elektroencefalografia kliniczna. PZWL, Warszawa 1989
2. Majkowski J.: Atlas elektroencefalografii. PZWL, Warszawa 1991
3. Rowan A. J., Tolunsky E. (wyd. polskie pod red. Sobieszek A.): Podstawy EEG

z miniatlasem. Wydawnictwo medyczne Urban&Partner, Wrocław 2004

4. Standardy badania EEG.
5. Stopczyk M. (red.): Elektrodiagnostyka medyczna. PZWL, Warszawa 1984