CZESŁAW MIŁOSZ - WIERSZE

Miasto

Nad ruinami wstaje dzie , w drowny grajek pustym oknom gra,

Z g ow na bok schylon skoczne tony ze skrzypki wywodzi.

A w oknie tylko niebo, go bi miga ma,

łę

I tak w tej rannej ciszy wiat nowy si rodzi.

I wiatr, gdy struny drutów p k y, martwe drzwi otwiera,

ę ł

Na których klamce dot d pozosta niezmyty

lad r ki przepad ego bez wie ci bohatera,

I toczy po pokoju dziewczyny zabitej

Sczesany z w osów puch.

A serce bije. S uchaj. Jest w tym dziw nad dziwy,

e ono trwa, gdy wszystkie oczy patrz - nowe,

e wygrzeban spod cegie pokrywy,

Stopion w ogniu na drzwiach wieszaj podkow

Na inne szcz cie. S uchaj. I rado , i wstyd

ęś

ść

y jeszcze raz, na nieobesz ej ziemi,

Ż ć

Powraca i lubowa , gdy zmarz y kasztan kwit ,

Winy dawne odkupi czynami lepszemi.

Bólu prawdziwy, s awo i nies awo,

Ty wielka, e godna jeste jedynie milczenia,

Brz kiem s ów pustych twego nie dotknie imienia,

Kto t skni , wie. Nie powie nic. Warszawo.

Poprzez w gierskie góry, sowieckie ugory

Szli my do ciebie. Znamy te noce nieludzkie,

Kiedy zg odnia ym oczom, przez otwarte chmury

Nie ty, lecz inne miasta jako stada judzkie

Jawi y si , skupione nad rzek w dolinach.

Z ych mocarstw wiata by y przed nami granice,

Krzywda ludzka i rozpacz, te same w innych piewa y j zykach,

ł ę

W twarz nam wieci y azjatyckie, zm czone ksi yce,

ęż

Lecz gdy my na siebie spojrzeli - twój wzrok nas spotyka .

O Bolesna. Na gruzach praskich graj ca kapela,

Mosty w dymach i serce bij ce - i to wszystko.

I los - jak niebo, kiedy si rozdziela

Lini ognist .

e po raz drugi kszta t nam ludzki oblec dano

I wita wiat em buchaj ce wieki,

ć ś

Ty, yj cy, nie pytaj tamtych, co to znaczy.

ż ą

Z pól, gdzie he my im rdzawi topniej ce niegi,

Z barykad, z placów traw zaros ych powstan ,

ycia twojego aden ci z nich nie przebaczy.

Grajku poranny, komu ty tak grasz,

Tam s schody bez domu i pi tra bez ywych.

- Tobie gram, najpi kniejsze z urojonych miast

I najsmutniejsze z prawdziwych.

1940

(Z tomiku "Oca len i e " , 1945)

Kraina poezj i

Do tej krainy id cie kami tonów,

ż ś ż

Z których si rodz spokojne muzyki,

Granic d wi ków jeszcze niespe nionych,

ą ż ę

Zacz tych tylko.

Je eli w noc czerwcow si rozlegnie

ą ę

Brz k, chrab szcz w strun u skrzypiec uderzy

Albo kot po klawiszach pazurkiem przebiegnie,

Mo esz im wierzy -

Id , nim umilkn .

Do tej krainy - w Trzech Króli, wieczorem,

Gdy na kominie jasny ogie bucha

I rz dy rondli miedzianych o wietla,

A na ulicy nie nej tu za domem

Huczy basetla.

Ledwo usypiasz, ju przy tobie staje

Elf ma y, z ba ni zimowej norweskiej,

A wtedy miga niby baj po cianie

P omyk niebieski.

St pacie cicho, eby nie obudzi

Rodziców, którzy pi w d bowym o u,

ś ą

ł ż

1- w lot kominem! w ciemny wiat i czar

Bia ego mrozu.

Lot, lot. Noc w górze cicha i gwia dzista,

W szronach na dole prze wituje sio o

I nagle wiosna. Na ró owych listkach

Ksi yca ko o.

ęż

Do tej krainy - lecz jak jest ona,

ąż

Wybudowana gdzie na zgas ych onach,

Po ar ognistym mieczem wej cia strze e,

Umar y gil wierka u jej bram,

Siedz z g ow na r kach polegli o nierze,

ż ł

Na miast ruinie rz dy lisich jam

I mlecz, i wrzos na zapomnianych schronach.

Tam nie na góra jest pienist fal ,

Co trwa sekund na równinie mórz.

Nim w g b upadnie, gdzie si per y pal ,

łą

Trzmiel z tulipana strz nie ó ty kurz.

ąś

ż ł

Nim nowa fala, ksi ycem zwabiona,

ęż

Kl knie i czo o powoli pod wignie,

Tysi colecie ludzkie jedno skona,

A trzmiel w kielichu tulipana zniknie.

Do tej krainy przyjmij zaproszenie,

Nie pytaj, jak si dzi ona nazywa,

Wiesz, przez jak gorzkie tam idzie si ciernie.

Czy jest szcz liwa? Nie wiem, czy szcz liwa.

ęś

Jak pióro strza y, która pier przebi a,

Drga, b yszczy w s o cu i barwy przybiera -

ł ń

Z bólem na zawsze ta ziemia z czona

łą

I tylko smutek jej bramy otwiera.

Je eli kl ski zazna , dosi g lat

ż ś ę

ę ł

Dojrza ych, patrz c na gruzy i zgliszcza,

I spustoszy a my li twe jak wiatr

Lito najczystsza,

ść

Je eli nie chcia mówi odt d nic,

ż ś

Bo zapyta e - po co, czy to warto

ł ś

Straszliwy pos g, skamienia y krzy

Ubiera farb ,

To wiedz, e ona blisko, e jest tu .

ż ś

I je li mówisz: egnaj mi na wieki -

Witaj odpowie echo z ziemskich puszcz,

Wstydliwa czu o obmyje powieki

ł ść

I ka de dawne po egnania s owo

Jest jak witania dalekiego wst ka,

ąż

Rosa o brzasku, czeremchy ga zka,

łą

A gdy op aka j - ona przed tob .

ł ą

1942

(Z tomiku "Oca len i e " , 1945)

Walc

Ju lustra d wi k walca powoli obraca

ż ę

I wiecznik ko uj c odp ywa w g b sal.

ł ą

łą

I patrz: sto wieczników we mg ach si zatacza,

Sto luster odbija snuj cy si bal.

I py y ró owe jak p atki jab oni,

I skry, s oneczniki chwiej cych si tr b.

ę ą

Rozpi te szeroko jak krzy e w agonii

Szk o ramion, czer ramion, biel ramion i r k.

I kr

w zmru one swe oczy wpatrzeni,

ążą

A jedwab szele ci o nago , ach cyt...

ść

I pióra, i per y w hucz cej przestrzeni,

I szepty, wo anie i zawrót, i rytm.

Rok dziewi set dziesi . Ju bij zegary,

ęć

Lat cicho w klepsydrach przes cza si piach.

A przyjdzie czas gniewu, dope ni si miary

ł ą

I krzakiem ognistym mier stanie we drzwiach.

A gdzie tam daleko poeta si rodzi.

Nie dla nich, nie dla nich napisze ich pie .

śń

Do chat drog mleczn noc letnia podchodzi

I psami w olszynach zanosi si wie .

Cho nie ma go jeszcze i gdzie kiedy b dzie,

ś ę

Ty, pi kna, nie wiedz c ko yszesz si z nim.

I b dziesz tak ta czy na zawsze w legendzie,

W ból wojen wpl tana, w trzask bitew i dym.

To on, wynurzony z odm tu historii,

Tak szepce ci w ucho i mówi: no patrz.

A czo o ma w smutku, w dalekich lat glorii

I nie wiesz, czy piewa tak walc, czy twój p acz.

Sta tutaj przy oknie i uchyl zas ony,

W ol nieniu, widzeniu, na obcy spójrz wiat.

Walc pe za tu li mi z otymi st umiony

ść

I w szyby zamieci zimowy dmie wiatr.

Lodowe pole w brzasku żół t e j zorzy

W nagle rozdarte j nocy s ię otworzy ,

Tłumy biegnące wśród śmierte l ne j wrzawy,

Które j nie s ł y s z y s z , odgadujes z z ust .

Do gran i c nieba s ięga ją ce pole

Wre morders twami, krew śn ieg i rumien i ,

Na cia ł a skrzep ł e w spokoju kamieni

Dymiące s łońce rzuca ranny kurz .

Jest rzeka na wpół lodami przykry t a

1 niewoln i c ze na brzegach pochody,

Nad s iną chmurę, ponad czarne wody

W czerwonym s łońcu , błys k bata.

Tam, w tym pochodz ie , w milczącym szeregu ,

Patrz , to twój syn. Pol i c z ek przec i ę t y

Krwawi, on idz i e , małpio uśmiechn ię t y ,

Krzycz ! W niewoln i c tw ie szczęś l iwy .

Rozumiesz . Jest taka cie rp i en i a gran i ca ,

Za którą s ię uśmiech pogodny zaczyna ,

1 mija tak cz łowiek , i już zapomina,

O co miał walczyć i po co.

Jest tak ie olśn i en i e w bydlęcym spokoju ,

Gdy patrzy na chmury i gwiazdy , i zorze ,

Choć inn i umarl i , on umrzeć nie może

I wtedy powol i umiera .

Zapomnij. Nic nie ma prócz jasnej tej sali

I walca, i kwiatów, i wiate , i ech.

wieczników sto w lustrach ko ysz c si pali,

I oczy, i usta, i wrzawa, i miech.

Naprawd po ciebie nie si ga d o adna,

ł ń ż

Przed lustrem na palcach unosz c si sta .

Na dworze jutrzenka i gwiazda poranna,

I dzwoni weso o dzwoneczki u sa .

(Warszawa, 1942)

(Z tomiku "Oca len i e " , 1945)

Campo di Fior i

W Rzymie na Campo di Fiori

Kosze oliwek i cytryn,

Bruk opryskany winem

I od amkami kwiatów.

Ró owe owoce morza

Sypi na sto y przekupnie,

Nar cza ciemnych winogron

Padaj na puch brzoskwini.

Tu na tym w a nie placu

ł ś

Spalono Giordana Bruna,

Kat p omie stosu za egn

ął

W kole ciekawej gawiedzi.

A ledwo p omie przygasn ,

ął

Znów pe ne by y tawerny,

Kosze oliwek i cytryn

Nie li przekupnie na g owach.

Wspomnia em Campo di Fiori

W Warszawie przy karuzeli,

W pogodny wieczór wiosenny,

Przy d wi kach skocznej muzyki,

ż ę

Salwy za murem getta

G uszy a skoczna melodia

I wzlatywa y pary

Wysoko w pogodne niebo.

Czasem wiatr z domów p on cych

ł ą

Przynosi czarne latawce,

apali p atki w powietrzu

Jad cy na karuzeli.

Rozwiewa suknie dziewczynom

Ten wiatr od domów p on cych,

ł ą

mia y si t umy weso e

ę ł

W czas pi knej warszawskiej niedzieli.

Mora kto mo e wyczyta,

e lud warszawski czy rzymski

Ż
Handluje, bawi si , kocha

Mijaj c m cze skie stosy.

Inny kto mora wyczyta

O rzeczy ludzkich mijaniu,

O zapomnieniu, co ro nie,

Nim jeszcze p omie przygasn .

ął

Ja jednak wtedy my la em

ś ł

O samotno ci gin cych.

O tym, e kiedy Giordano

Wst powa na rusztowanie,

Nie znalaz w ludzkim j zyku

Ani jednego wyrazu,

Aby nim ludzko po egna ,

ść

T ludzko , która zostaje.

ść

Ju biegli wychyla wino,

Sprzedawa bia e rozgwiazdy,

Kosze oliwek i cytryn

Nie li w weso ym gwarze

I by ju od nich odleg y,

Jakby min y wieki,

ęł

A oni chwil czekali

Na jego odlot w po arze.

I ci gin cy, samotni,

Ju zapomniani od wiata,

J zyk ich sta si nam obcy

Jak j zyk dawnej planety.

A wszystko b dzie legend

I wtedy po wielu latach

Na nowym Campo di Fiori

Bunt wznieci s owo poety.

(Warszawa, 1943)

(Z tomiku "Oca len i e " , 1945)

W Warszawie

Co czynisz na gruzach katedry

wi tego Jana, poeto,

Ś ę
W ten ciep y, wiosenny dzie ?

Co my lisz tutaj, gdzie wiatr

Od Wis y wiej c rozwiewa

Czerwony py rumowiska?

Przysi ga e , e nigdy nie b dziesz

ę ł ś ż

P aczk a obn .

ą ż ł

Przysi ga e , e nigdy nie dotkniesz

ę ł ś ż

Ran wielkich swego narodu,

Aby nie zmieni ich w wi to ,

ś ę ść

Przekl t wi to , co ciga

ę ą ś ę ść

Przez dalsze wieki potomnych.

Ale ten p acz Antygony,

Co szuka swojego brata,

To jest zaiste nad miarę

Wytrzyma o ci. A serce

ł ś

To kamie , w którym jak owad

Zamkni ta jest ciemna mi o

ł ść

Najnieszcz liwszej ziemi.

ęś

Nie chcia em kocha tak,

Nie by o to moim zamiarem.

Nie chcia em litowa si tak,

Nie by o to moim zamiarem.

Moje pióro jest l ejsze

Ni pióro kolibra. To brzemi

Nie jest na moje si y.

Jak e mam mieszka w tym kraju.

Gdzie noga potr ca o ko ci

Niepogrzebane najbli szych?

S ysz g osy, widz u miechy. Nie mog

ę ł

ę ś

Nic napisa , bo pi cioro r k

Chwyta mi moje pióro

I ka e pisa ich dzieje,

Dzieje ich ycia i mierci.

Czy na to jestem stworzony,

By zosta p aczk a obn ?

ą ż ł

Ja chc opiewa festyny,

Radosne gaje, do których

Wprowadza mnie Szekspir. Zostawcie

Poetom chwil rado ci,

Bo zginie wasz wiat.

Szale stwo tak y bez u miechu

ż ć

I dwa powtarza wyrazy,

Zwrócone do was, umarli,

Do was, których udzia em

Mia o by wesele

Czynów, my li i cia a, pie ni, uczt.

Dwa ocalone wyrazy:

Prawda i sprawiedliwo .

ść

(1945)

(Z tomiku "Oca len i e " , 1945)

Piosenka o końcu świata

W dzie ko ca wiata

Pszczo a kr y nad kwiatem nasturcji,

ąż

Rybak naprawia b yszcz c sie ,

ą ą

Skacz w morzu weso e delfiny,

M ode wróble czepiaj si rynny

1 w ma z ot skór , jak powinien mie .

ąż

ł ą

W dzie ko ca wiata

Kobiety id polem pod parasolkami,

Pijak zasypia na brzegu trawnika,

Nawo uj na ulicy sprzedawcy warzywa

ł ą

I ódka z ó tym aglem do wyspy podp ywa,

ż ł

D wi k skrzypiec w powietrzu trwa

ż ę

I noc gwia dzist odmyka.

A którzy czekali b yskawic i gromów,

S zawiedzeni.

A którzy czekali znaków i archanielskich tr b,

Nie wierz , e staje si ju .

ą ż

Dopóki s o ce i ksi yc s w górze,

ł ń

ęż

Dopóki trzmiel nawiedza ró ,

żę

Dopóki dzieci ró owe si rodz ,

Nikt nie wierzy, e staje si ju .

Tylko siwy staruszek, który by by prorokiem,

Ale nie jest prorokiem, bo ma inne zaj cie,

Powiada przewi zuj c pomidory:

Innego ko ca wiata nie b dzie,

Innego ko ca wiata nie b dzie.

(Z tomiku "Oca len i e " , 1945)

Piosenka o porcelan ie

Ró owe moje spodeczki,

Kwieciste fili anki,

Le ce na brzegu rzeczki

żą

Tam k dy przesz y tanki.

Wietrzyk nad wami polata,

Puchy z pierzyny roni.

Na czarny lad opada

Z amanej cie jab oni.

Ziemia, gdzie spojrzysz, zas ana

Bryzgami kruchej piany.

Niczego mi prosz pana

Tak nie al jak porcelany.

Zaledwie wstanie jutrzenka

Ponad widnokr g p aski

S ycha gdzie ziemia st ka

Male kich spodeczków trzaski.

Sny majstrów drogocenne,

Pióra zamarz ych ab dzi

ł ę

Id w ruczaje podziemne

I adnej o nich pami ci.

Wi c ledwo zerw si z rana

ę ę

Mijam to zadumany.

Niczego mi prosz pana

Tak nie al jak porcelany.

Równina do brzegu s o ca

ł ń

Miazg skorupek pokryta.

Ich warstwa rze ko chrupi ca

Pod mymi butami zgrzyta.

O wiecide ka wy p one

Co radowa y cie barw

ł ś

Teraz ach zaplamione

Brzydk zakrzep farb .

łą

Le na wie ych kurhanach

żą

Uszka i denka i dzbany.

Niczego mi prosz pana

Tak nie al jak porcelany.

(Waszyngton , 1949)

(Z tomiku "Świa t ł o dzienne " , 1953)

Na śpiew ptaka nad brzegami Potomaku

Kiedy zakwita magnoliowe drzewo

I park zielonym zm ca si ob okiem,

S ysz twój piew nad brzegiem Potomaku

W u pione p atkiem wi niowym wieczory.

Wybacz mi, prosz , brak tego wzruszenia,

Które prowadzi przemoc z powrotem

W miejsca i wiosny dawno zapomniane,

Aby maluczkich uwodzi poeta

Patriotycznym sentymentem, serce

Cisn st sknione i farbuj c zy

ął

ą ł

Miesza dzieci stwo, m odo , okolice.

ść

Mnie to niemi e. Po có mi wspomina

ó te od li ci m odziutkich Ponary,

Ż ł

Zapach wilczego yka migda owy,

Echa po lasach od wrzasku cietrzewi?

Po có mi znowu i w te ciemne sale

ść

Gimnazjum króla Zygmunta Augusta

Albo o sosny potr ca biczyskiem

Na drodze z Jaszun, jak ongi S owacki?

Nad Mereczank nasze to zabawy

By y, czy dworzan króla W adys awa,

Nasze mi o ci i nasze rozstania

ł ś

Czy te mi o ci z pie ni Filomatów,

ł ś

Ju nie pami tam. Ptaku, wdzi czny ptaku,

Ty, który dzisiaj piewasz mi to samo

Co s ysza tutaj indyjski my liwy

Stoj cy z ukiem na cie ce jeleni,

ś ż

Có mo esz wiedzie o zmianie pokole

I o nast pstwie form w ci gu jednego

Ludzkiego ycia? Tamte moje lady

Zatar nie tylko p d zim i jesieni.

Ja by em wiadkiem nieszcz , wiem co znaczy

ęść

ycie oszuka kolorem pami tek.

Rado nie s ucham twoich licznych nut

Na wielkiej, wiosn odnowionej ziemi.

Mój dom sekunda: w niej wiata pocz tek.

piewaj! Na per popielatych wód

łę

Syp ros pie ni z brzegów Potomaku!

(Waszyngton , 1947)

(Z tomiku "Świa t ł o dzienne " , 1953)

W praojcach swoich pogrzebani

des nobles insensés

Ensevelis dans leurs anc tres

André Chénier

Przegrali dom swój. nieg zawia granice,

Od Petersburga sz y z piszcza k roty.

ł ą

I azjatycki ko wszed w ich stolic .

Na pikach styg a krew gniewnej ho oty.

Powstali w boju, przegrali powstanie

Bo ludu swego w por si ul kli.

Wiatr gna ich w niegi, niós po oceanie

I ni si noc blask wisielczej p tli.

ś ł ę

Car im na przekór ch opów oswobodzi .

Pieni dz zbudowa ku nie i warsztaty.

Pó nagi bandos do fabryk uchodzi

I w obce kraje bieg od kurnej chaty.

Znów mieli pa stwo, ale krótko trwa o.

Konie u a skie pl sa y w paradzie.

ł ń

ą ł

Zmienili w chwalb co mog o by chwa .

łą

I cie i mier na dziejach im si k adzie.

ę ł

Moskal czo gami wjecha w gruzy miasta,

Prawa im dawa i wk ada obro .

żę

Prowincja nowa w Imperium ju wrasta

Nios c w daninie w giel, t uszcz i zbo e.

Przeklina lud, a b azny mu piewaj

e nigdy nie by tak jak dzisiaj wolny.

I szuka znaków co si w niebie pal :

Pokój s u alstwa? Czy zag ada wojny?

ł ż

Oni tymczasem, dr c w jaskiniach cieni,

żą

S dz , nie wiedz c e ju os dzeni.

ą ą

ą ż

Przyp.1: d e s n o b 1 e s i n s e n s e s ... (franc. ) - szlachta

nierozumna, zapatrzona w swoich przodków.

(Z tomiku "Świa t ł o dzienne " , 1953)

Na śmierć Tadeusza Borowskiego

Borowski zdradzi . Uciek tam gdzie móg .

Przed sob widzia g adk cian Wschodu,

ł ł

ą ś

Za sob mury polskie Ciemnogrodu.

Co mo e wtedy cz owiek? Drobny stuk

Serca tak ma o znaczy. Wi zie O wi cimia

ń ś ę

Szcz liwszy by , kiedy w podarku niós

ęś

Mitigal, siark swojej ukochanej.

Naga, w gor czce, ranami okryta,

On kl ka przy niej, zawsze takiej samej

ę ł

Dla mi uj cych oczu. A nad nimi trwa

ł ą

Dym ludzki, czarna rzeka, dym nad Birkenau.

Ludzi ocali . Da im niebo czyste

I ad na ziemi. Da im umys jasny.

Nad kraj ubogi, nad Wart i Wis

łę

Wznie uki wiate i strzec, by nie zgas y.

ść ł

Ludzi ocali . I za to marzenie

Jest obrachunek. Sztylet by zatruty

Mówi kronikarz. Wchodzi mi dzy cienie

Od jadu mii, od ziarna cykuty,

I Majakowski. Noc, do siebie strzela.

I nie masz, nie masz wtedy przyjaciela.

Wi c gaz otworzy i twarz do ciany

Odwróci si i w mroczne wieki min .

ął

Toczy y nie n pian oceany,

ł ś

ż ą

Ob ok pod ksi yc piór bia o rozwin .

ęż

ł ść

ął

Milcz ca trwa a g adka ciana Wschodu

I miech si zerwa w murach Ciemnogrodu.

(Z tomiku "Świa t ł o dzienne " , 1953)

Zaklęc ie

Pi kny jest ludzki rozum i niezwyci ony.

ęż

Ani krata, ni drut, ni oddanie ksi ek na przemia ,

ąż

Ani wyrok banicji nie mog nic przeciw niemu.

On ustanawia w j zyku powszechne idee

I prowadzi nam r k , wi c piszemy z wielkiej litery

ę ę

Prawda i Sprawiedliwo , a z ma ej k amstwo i krzywda.

ść

On ponad to, co jest, wynosi, co by powinno,

Nieprzyjaciel rozpaczy, przyjaciel nadziei.

On nie zna yda ni Greka, niewolnika ni pana,

W zarz d oddaj c nam wspólne gospodarstwo wiata.

On z plugawego zgie ku dr czonych wyrazów

Ocala zdania surowe i jasne.

On mówi nam, e wszystko jest ci gle nowe pod s o cem,

ł ń

Otwiera d o zakrzep tego, co ju by o

ł ń

łą

Pi kna i bardzo m oda jest Filo-Sofija

I sprzymierzona z ni poezja w s u bie Dobrego.

ł ż

Natura ledwo wczoraj wi ci a ich narodziny,

ś ę ł

Wie o tym górom przynios y jednoro ec i echo.

ść

S awna b dzie ich przyja , ich czas nie ma granic.

żń

Ich wrogowie wydali siebie na zniszczenie.

(Z tomiku "Mia s t o bez imien ia " , 1969)

Sposób

Tak wra liwy na zapach szpitali i koszar, na nieodwo alno poni enia

ść

e powinien bym by sp dzi ycie w korkowej celi, szcz kaj c

ć ż

z bami

Od nieznajomych przodków dosta em rozwag i upór, wi c wynalaz em

sposób

Rytmiczne ko ysanie s ów uk adanych, powtarzanych na ulicy,

w autobusie, w barach, na drogach

A tym bardziej w pó nie rannych godzin, kiedy wiadomo wynurza

łś

ść

si jak diabelska góra

Ale umia em to robi tylko po polsku, w j zyku, którego nikt nie

rozumie, chyba twardog owi zawodowcy stadionu w Wabash albo

Milwaukee

I gdybym móg nie mówi , nie mówi bym nic, bo nie by o mi oboj tne

e zwracam si do nikogo.

(Z tomiku "Mia s t o bez imien ia " , 1969)

Ars poet i ca ?

Zawsze t skni em do formy bardziej pojemnej,

która nie by aby zanadto poezj ani zanadto proz

i pozwoli aby si porozumie nie nara aj c nikogo,

ż ą

autora ni czytelnika, na m ki wy szego rz du.

W samej istocie poezji jest co nieprzystojnego:

powstaje z nas rzecz, o której nie wiedzieli my, e w nas jest,

wi c mrugamy oczami, jakby wyskoczy z nas tygrys

i sta w wietle, ogonem bij c si po bokach.

Dlatego s usznie si mówi, e dyktuje poezj dajmonion,

cho przesadza si utrzymuj c, e jest na pewno anio em.

Trudno poj , sk d si bierze ta duma poetów,

ąć

je eli wstyd im nieraz, e wida ich s abo .

ść

Jaki rozumny cz owiek zechce by pa stwem demonów,

które rz dz nim jak u siebie, przemawiaj mnóstwem j zyków,

ą ą

a jakby nie dosy im by o skra jego usta i r k

ść

ę ę

próbuj dla swojej wygody zmienia jego los?

Poniewa co chorobliwe jest dzisiaj cenione,

kto mo e my le , e tylko artuj

ś ć ż

albo e wynalaz em jeszcze jeden sposób,

eby wychwala Sztuk z pomoc ironii.

By czas, kiedy czytano tylko m dre ksi ki

ąż

pomagaj ce znosi ból oraz nieszcz cie.

ęś

To jednak nie to samo, co zagl da w tysi c

dzie pochodz cych prosto z psychiatrycznej kliniki.

A przecie wiat jest inny ni si nam wydaje

i my jeste my inni ni w naszym bredzeniu.

Ludzie wi c zachowuj milcz c uczciwo ,

ą ą

ść

tak zyskuj c szacunek krewnych i s siadów.

Ten po ytek z poezji, e nam przypomina

jak trudno jest pozosta t sam osob ,

ć ą

bo dom nasz jest otwarty, we drzwiach nie ma klucza

a niewidzialni go cie wchodz i wychodz .

Co tutaj opowiadam, poezj , zgoda, nie jest.

Bo wiersze wolno pisa rzadko i niech tnie,

pod niezno nym przymusem i tylko z nadziej ,

e dobre, nie z e duchy maj w nas instrument.

(Z tomiku "Mia s t o bez imien ia " , 1969)

Moja wierna mowo

Moja wierna mowo,

s u y em tobie.

ł ż ł

Co noc stawia em przed tob miseczki z kolorami,

eby mia a i brzoz i konika polnego i gila

zachowanych w mojej pami ci.

Trwa o to du o lat.

By a moj ojczyzn bo zabrak o innej.

ł ś

My la em e b dziesz tak e po redniczk

ś ł

pomi dzy mn i dobrymi lud mi,

cho by ich by o dwudziestu, dziesi ciu,

albo nie urodzili si jeszcze.

Teraz przyznaj si do zw tpienia.

S chwile kiedy wydaje si e zmarnowa em ycie.

ę ż

Bo ty jeste mow upodlonych,

mow nierozumnych i nienawidz cych

siebie bardziej mo e ni innych narodów,

mow konfidentów,

mow pomieszanych,

chorych na w asn niewinno .

ść

Ale bez ciebie kim jestem.

Tylko szkolarzem gdzie w odleg ym kraju,

a success, bez l ku i poni e .

ż ń

No tak, kim jestem bez ciebie.

Filozofem takim jak ka dy.

Rozumiem, to ma by moje wychowanie:

gloria indywidualno ci odj ta,

Grzesznikowi z moralitetu

czerwony dywan pod cie a Wielki Chwa ,

a w tym samym czasie latarnia magiczna

rzuca na p ótno obrazy ludzkiej i boskiej udr ki.

Moja wierna mowo,

mo e to jednak ja musz ciebie ratowa .

Wi c b d dalej stawia przed tob miseczki z kolorami

ę ę

jasnymi i czystymi je eli to mo liwe,

bo w nieszcz ciu potrzebny jaki ad czy pi kno.

ęś

ś ł

(Z tomiku "Mia s t o bez imien ia " , 1969)

Tak mało

Tak ma o powiedzia em.

Krótkie dni.

Krótkie dni,

Krótkie noce,

Krótkie lata.

Tak ma o powiedzia em,

Nie zd y em.

ąż ł

Serce moje zm czy o si

Zachwytem,

Rozpacz ,

Gorliwo ci ,

ś ą

Nadziej .

Paszcza lewiatana

Zamyka si na mnie.

Nagi le a em na brzegach

ż ł

Bezludnych wysp.

Porwa mnie w otch a ze sob

ł ń

Bia y wieloryb wiata.

I teraz nie wiem,

Co by o prawdziwe.

(Z tomiku "Gdz ie wschodz i s łońce i kędy zapada" ,

1974)

Dar

Dzie taki szcz liwy,

ęś

Mg a opad a wcze nie, pracowa em w ogrodzie.

Kolibry przystawa y nad kwiatem kaprifolium.

Nie by o na ziemi rzeczy, któr chcia bym mie .

Nie zna em nikogo, komu warto by oby zazdro ci .

ś ć

Co przydarzy o si z ego zapomnia em.

ę ł

Nie wstydzi em si my le , e by em, kim jestem.

ś ć ż

Nie czu em w ciele adnego bólu.

Prostuj c si , widzia em niebieskie morze i agle.

(Z tomiku "Gdz ie wschodz i s łońce i kędy zapada" ,

1974)

Stwarzanie świata

Niebianie w Biurze Projektów wybuchaj miechem,

ą ś

Bo jeden z nich narysowa je a.

Inny, eby nie zosta w tyle, piewaczk soprano -

Rz sy, biust, loki, du o loków.

Jest to wspania a zabawa w oceanie musuj cej energii,

W ród klasków, wy adowa zapowiadaj cych elektryczno .

ść

Bulgoc kub y groto-farby, groto-p dzle pracuj ,

Pot ny wir niemal e galaktyk za prawie-oknami

ęż

I nie do wiadczaj ca chmur czysta jasno .

ść

Dm w konchy, kozio kuj w niby-przestrzeni,

W swoim kraju archetypów, siódmym niebie.

Ziemia ju prawie gotowa, jej rzeki b yszcz ,

Bory j porastaj , i ka de stworzenie z osobna

Czeka na swoj nazw , i grom przechadza si

Stronami, a stada w trawach nie podnosz g owy.

ą ł

Wyistoczaj si miasta, w skie ulice,

Nocnik wylewany z okna, bielizna.

I zaraz autostrady na lotnisko,

Pomnik na skrzy owaniu, park, stadion,

Dla tysi cy kiedy wstaj i rycz : gola!

Wynale d ugo , szeroko , wysoko ,

żć ł

ść

Dwa razy dwa i si ci enia,

łę

ąż

To i tak dosy , a tu jeszcze: majtki

Z koronk , hipopotam, dziób tukana,

Okropnymi z bami je cy si pas cnoty,

żą

Ryba m ot, nisko sklepiony he m,

No i czas, to jest podzia na b dzie i by o.

Gloria, gloria piewaj istniej ce rzeczy.

To s ysz c, Mozart siada za piano forte

I komponuje muzyk , która ju by a gotowa

Wcze niej ni on sam urodzi si w Salzburgu.

Gdyby tylko to wszystko trwa o. Ale gdzie tam.

Mieni si , mija, kr y w ba ce mydlanej

ąż

Razem z inwokacj Niebian do miertelnych:

"O lekkie plemi , jak e si nad tob nie litowa !

Twoje kolorowe szmaty, twoje ta ce,

Niby to wyuzdane a tylko a osne,

ż ł

Lustra w których zostaje twarz z kolczykami,

Malowane powieki, rz sy u udne.

Tak nie mie nic prócz mi osnego wi ta!

ś ę

Jaka s aba obrona przeciw otch ani!"

A s o ce wschodzi i s o ce zachodzi.

ł ń

A s o ce wschodzi i s o ce zachodzi.

ł ń

Kiedy oni biegaj , biegaj .

(Z tomiku "Da l s z e okol i c e " , 1991)

Młodość

Twoja nieszcz liwa i g upia m odo .

ęś

ść

Twoje przybycie z prowincji do miasta.

Zapotnia e szyby tramwajów, ruchliwa n dza w t umie.

Przera enie kiedy wszed e do lokalu, który dla ciebie za drogi.

ł ś

Ale wszystko za drogie. Za wysokie.

Ci tutaj musz spostrzec twoje nieobycie

I niemodne ubranie i niezgrabno .

ść

Nie by o nikogo, kto by przy tobie stan i powiedzia :

ął

- Jeste adnym ch opcem,

ś ł

Jeste silny i zdrów,

Twoje nieszcz cia s urojone.

ęś

Nie zazdro ci by tenorowi w palcie z wielb dziej we ny,

ś ł ś

łą

Gdyby zna jego strach i wiedzia , jak zginie.

Ruda, z powodu której prze ywasz m ki,

Tak wydaje ci si pi kna, jest lalk w ogniu,

Nie rozumiesz, co krzyczy ustami pajaca.

Kszta t kapeluszy, krój Bukiem, twarze w lustrach

B dziesz pami ta niejasno, jak co co by o dawno

ę ć

Albo zostaje ze snu.

Dom, do którego zbli asz si z dr eniem,

Apartament, który ciebie ol niewa,

Patrz, na tym miejscu d wigi uprz taj gruz.

Ty z kolei b dziesz mie , posiada , zabezpiecza ,

Mog c wreszcie by dumny, kiedy nie ma z czego.

Spe ni si twoje yczenia, obrócisz si wtedy

ł ą

Ku czasowi utkanemu z dymu i mg y.

Ku mieni cej si tkaninie jednodniowych ywotów,

Która faluje, wznosi si i opada jak niezmienne morze.

Ksi ki, które czyta e , nie b d wi cej potrzebne,

ąż

ł ś

ę ą

Szuka e odpowiedzi, y e bez odpowiedzi.

ł ś

ż ł ś

B dziesz i ulicami jarz cych si stolic po udnia

ść

Przywrócony twoim pocz tkom, widz c w zachwyceniu

Biel ogrodu, kiedy w nocy spad pierwszy nieg.

(Z tomiku "Da l s z e okol i c e " , 1991)

Sens

- Kiedy umr , zobacz podszewk wiata.

ę ś

Drug stron , za ptakiem, gór i zachodem s o ca.

ł ń

Wzywaj ce odczytania prawdziwe znaczenie.

Co nie zgadza o si , b dzie si zgadza o.

Co by o niepoj te, b dzie poj te.

- A je eli nie ma podszewki wiata?

Je eli drozd na ga zi nie jest wcale znakiem

łę

Tylko drozdem na ga zi, je eli dzie i noc

łę

Nast puj po sobie nie dbaj c o sens

I nie ma nic na ziemi, prócz tej ziemi?

Gdyby tak by o, to jednak zostanie

S owo raz obudzone przez nietrwa e usta,

Które biegnie i biegnie, pose niestrudzony,

Na mi dzygwiezdne pola, w ko owrót galaktyk

I protestuje, wo a, krzyczy.

(Z tomiku "Da l s z e okol i c e " , 1991)

Który skrzywdzi łe ś

Który skrzywdzi e cz owieka prostego

ł ś

miechem nad krzywd jego wybuchaj c,

Gromad b aznów ko o siebie maj c

ę ł

Na pomieszanie dobrego i z ego,

Cho by przed tob wszyscy si sk onili

Cnot i m dro tobie przypisuj c,

ść

Z ote medale na twoj cze kuj c,

ść

Radzi e jeszcze jeden dzie prze yli,

Nie b d bezpieczny. Poeta pami ta.

ą ż

Mo esz go zabi - narodzi si nowy.

Spisane b d czyny i rozmowy.

ę ą

Lepszy dla ciebie by by wit zimowy

I sznur i ga pod ci arem zgi ta.

łąż

ęż

(Waszyngton, 1950)

(Z tomiku "Świa t ł o dzienne " , 1953)

Jak powinno być w niebie

Jak powinno by w niebie wiem, bo tam bywa em.

U jego rzeki. S ysz c jego ptaki.

W jego sezonie: latem, zaraz po wschodzie s o ca.

ł ń

Zrywa em si i bieg em do moich tysi cznych prac,

A ogród by nadziemski, dany wyobra ni.

ycie sp dzi em uk adaj c rytmiczne zakl cia,

Tego co ze mn si dzia o nie bardzo wiadomy

Ale d

c, cigaj c bez ustanku

ążą

Nazw i form . My l , e ruch krwi

ś ę ż

Tam powinien by dalej triumfalnym ruchem

Wy szego, e tak powiem, stopnia. e zapach lewkonii

I nasturcja i pszczo a i bucz cy trzmiel,

Czy sama ich esencja, mocniejsza ni tutaj,

Musz tak samo wzywa do sedna, w sam rodek

Za labiryntem rzeczy. Bo jak eby umys

Móg zaprzesta pogoni, od Niesko czonego

Bior c oczarowanie, dziwno , obietnic ?

ść

Ale gdzie b dzie ona, droga nam miertelno ?

ść

Gdzie czas, który nas niszczy i razem ocala?

To ju za trudne dla mnie. Pokój wieczny

Nie móg by mie poranków i wieczorów.

A to ju dostatecznie mówi przeciw niemu.

I z by sobie na tym po amie teolog.

(Z tomiku "Kron i k i " , 1987)

Document Outline

CZESŁAW MIŁOSZ - WIERSZE
Miasto
Kraina poezji
Walc
Campo di Fiori
W Warszawie
Piosenka o końcu świata
Piosenka o porcelanie
Na śpiew ptaka nad brzegami Potomaku
W praojcach swoich pogrzebani
Na śmierć Tadeusza Borowskiego
Zaklęcie
Sposób
Ars poetica?
Moja wierna mowo
Tak mało
Dar
Stwarzanie świata
Młodość
Sens
Który skrzywdziłeś
Jak powinno być w niebie

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
zagadnienie( poezja i eseistyka CzesĹ‚awa MiĹ‚os za
CzesĹ‚aw MiĹ‚osz
wiersze tuwima
SYSTEMY INFORMATYCZNE MIS
Osip Mandelsztam Wiersze
MIS wyklad 7
+le%9cmian+boles%b3aw+ +wiersze+wybrane 52RWPQJSPV3GXGTUE7QA4446RJVPT2XSKPEIAXY
Na dzień dobry, Wiersze
CIEMNOŚĆ TERAZ PANUJE, Wiersze Teokratyczne, Zakańczające wieczorne czaty
WASZE POWIEKI, Wiersze Teokratyczne, Zakańczające wieczorne czaty
RÓWNOWAGA, Wiersze
wiersze świateczne, Boże Narodzenie
wierszyki masażyki, praca z głębiej upośledzonymi

więcej podobnych podstron

CzesĹ‚aw MiĹ‚osz Wiersze

Document Outline