System wielokana³owy

System wielokana³owy

System wielokana³owy

System wielokana³owy

System wielokana³owy

HI-END

KHT 9000 ACE

15

czerwiec 2005

czerwiec 2005

czerwiec 2005

czerwiec 2005

czerwiec 2005

zmniejszenie przez zwêglenie

P

oza nielicznymi osobnikami cierpi¹cymi na gigantomaniê, wiêkszoœæ z nas
woli us³yszeæ dobry dŸwiêk z niekoniecznie du¿ych kolumn, tym bardziej gdy
dysponujemy niewielkim pomieszczeniem. Problem zaostrza siê dodatkowo

przy systemach wielokana³owych, a oliwy do ognia dolewaj¹ nowoczesne
wyœwietlacze LCD i PDP, do których najmodniej jest dodaæ, wieszaj¹c je na œcianie,
p³askie zespo³y g³oœnikowe. Kompromis jest wiêc trudny do uzyskania, i szukaj¹ go
wszyscy – znowu czymœ podniecony m¹¿ kinomaniak spiera siê z obojêtn¹ na
wszystko ¿on¹, in¿ynier akustyk z firmowym plastykiem, inwestor z architektem
wnêtrz, klient ze sprzedawc¹. Konflikt miêdzy estetyk¹ po³¹czon¹ z funkcjonalnoœ-
ci¹, a mo¿liwoœciami brzmieniowymi rozgrywa siê na wielu frontach. Problem ten
towarzyszy nam od samego pocz¹tku historii zespo³ów g³oœnikowych, i wydaje siê
nie mieæ radykalnego rozwi¹zania. O ile miniaturyzacja i cyfryzacja elektroniki
sprowadzi³a wymiary wiêkszoœci urz¹dzeñ audio do takich, jakie wygodne s¹ ju¿
tylko ze wzglêdu na ergonomiê, to zespo³y g³oœnikowe pozostaj¹ skansenem
czystej techniki analogowej i analogowych praw fizyki, wymagaj¹cych fizycznych,
a nie wirtualnych parametrów. KEF twierdzi, ¿e technologi¹ ACE dokona³
prze³omu. Je¿eli sytuacjê choæ trochê poprawi³, to i tak jest siê z czego cieszyæ.

Problemem, z którym borykaj¹ siê

konstruktorzy wszystkich firm

g³oœnikowych, jest wielkoœæ obudowy,

potrzebnej dla prawid³owego dzia³ania

w zakresie niskich czêstotliwoœci.

Przedstawiaj¹c rzecz w najwiêkszym

skrócie, aby zapewniæ przetwarzanie

basu, konieczny jest nie tylko dobry

g³oœnik niskotonowy, ale i obudowa

o odpowiedniej dla niego objêtoœci.

Odpowiednia obudowa okazuje siê

najczêœciej obudow¹ du¿¹ – zwykle za

du¿¹, jak na oczekiwania klientów.

KEF

czerwiec 2005

czerwiec 2005

czerwiec 2005

czerwiec 2005

czerwiec 2005

16

HI-END System wielokana³owy

System wielokana³owy

System wielokana³owy

System wielokana³owy

System wielokana³owy

P³ynna regulacja wysokoœci zamocowania

mo¿liwa jest dziêki oryginalnemu

rozwi¹zaniu – biegn¹cym

przez ca³¹ wysokoœæ

tylnej œciany satelity

œcie¿kom prze-

wodz¹cym, kontaktuj¹-

cym siê z bolcami

dostarczaj¹cymi sygna³

ze statywu.

KHT9000
w pozycji

pionowej

i poziomej –
na statywie,

który nie

tylko umo¿li-
wia regulacjê

po³o¿enia.

KHT - RODZINA

KHT - RODZINA

KHT - RODZINA

KHT - RODZINA

KHT - RODZINA

CORAZ LICZNIEJSZA

CORAZ LICZNIEJSZA

CORAZ LICZNIEJSZA

CORAZ LICZNIEJSZA

CORAZ LICZNIEJSZA

Symbol KHT pojawi³ siê w katalogu KEF-a kil-

ka lat temu, wraz z wielokana³owym zestawem
satelitarnych “jajek” – czyli systemem KHT 2005.
Zaj¹³ on w ofercie firmy pozycjê szczególn¹, ale
jak siê z up³ywem czasu okaza³o, by³ tylko po-
cz¹tkiem dla ca³ej serii zestawów wielokana³o-
wych. Kolejne projekty pojawia³y siê jednak
stopniowo, czyni¹c wra¿enie opracowanych bar-
dzo solidnie i bez poœpiechu. Po inicjuj¹cych se-
riê “jajkach”, których komplet (z subwooferem)
kosztuje ok. 5000z³, pojawi³y siê mniejsze “ja-
jeczka” KHT1005, w cenie prawie dwa razy ni¿-
szej, a póŸniej zestaw KHT5005, z kolei znacznie
dro¿szy. Wtedy mog³o siê wydawaæ, ¿e rodzina
KHT jest ju¿ w komplecie, zakres cenowy 3000–
8000 z³ (za pe³en system z subwooferem) obs³u-
guje przecie¿ wiêksz¹ czêœæ rynkowego zapo-
trzebowania na tego typu produkty.

Dwa lata temu pojawi³y siê jednak pierwsze

pog³oski o nowym wynalazku KEF-a, który ma
zrewolucjonizowaæ konstrukcje zespo³ów g³oœni-
kowych w stopniu podobnym, jak dawniej Uni-Q.
Rozwi¹zanie mia³o byæ jednak kosztowne, prze-
znaczone do produktów o statusie hi-endowym,
nie podejrzewa³em wiêc, ¿e zostanie wpisane
w seriê KHT. Ale to, do jakiej serii nale¿y sys-
tem KHT9000, jest zupe³nie umowne. Z tañszy-
mi zestawami dzieli tylko bardzo podstawowe
cechy – jest to system wielokana³owy (chocia¿
satelity 9000 mo¿na kupowaæ pojedynczo), o bar-
dzo nowoczesnym wzornictwie, w którym domi-
nuje aluminium, z którego w ca³oœci wykonano
obudowy. I rzecz jasna, wykorzystanie firmowe-
go patentu Uni-Q – koncentrycznego systemu
przetworników, który jednak od wielu lat zna-
jduje siê w wiêkszoœci kolumn KEF-a.

Natomiast technologia ACE, wielkoϾ i cena

zespo³ów KHT9000, ustawia ten system na zu-
pe³nie innej pó³ce, ni¿ dotychczasowe.

KHT9000 to zarówno symbol pojedynczego

zespo³u g³oœnikowego, jak i nazwa dla ca³ego
systemu – umowna, bo mo¿e on sk³adaæ siê
z dowolnej liczby satelitów, w zale¿noœci od po-
trzeb - do konfiguracji 5.1, 6.1 i 7.1. Naturalnym
elementem systemu wielokana³owego jest sub-
woofer, w tej roli polecany jest nowy model
PSW3500 - który równie¿ sprzedawany niezale¿-
nie, mo¿e byæ te¿ uzupe³nieniem zupe³nie innych
zestawów.

KHT9000 - SA

KHT9000 - SA

KHT9000 - SA

KHT9000 - SA

KHT9000 - SATELIT

TELIT

TELIT

TELIT

TELITA

A

A

A

A

DU¯EGO KALIBRU

DU¯EGO KALIBRU

DU¯EGO KALIBRU

DU¯EGO KALIBRU

DU¯EGO KALIBRU

Konstrukcja KHT9000 jest wiêc jedna, nie ma

wersji specjalnej do kana³u centralnego, ale po-
ziom¹ pozycjê obudowy mo¿emy bez problemu
uzyskaæ za pomoc¹ specjalnej podstawki, i rzecz
jasna przy bezpoœrednim mocowaniu œciennym.
W takiej sytuacji fakt, ¿e wszystkie zespo³y s¹
identyczne, ma tylko zalety. Brzmieniowe zin-
tegrowanie zespo³ów satelitarnych bêdzie naj-
lepsze z mo¿liwych, ¿aden kana³ nie bêdzie s³ab-
szym ogniwem, równie¿ pod wzglêdem mocy.
Wydaje siê, ¿e to podstawowe wymagania dla
wysokiej klasy systemu wielokana³owego, a prze-
cie¿ wcale nie zawsze s¹ spe³niane – zw³aszcza
wtedy, gdy najpierw kupujemy parê wolnosto-
j¹cych kolumn przednich, a póŸniej dodajemy do
nich centralny i efektowe. Dzieje siê tak jednak
dlatego, poniewa¿ chcemy zapewniæ jak najwy-
¿sz¹ jakoœæ odtwarzania muzyki w stereo, a do-
kupienie podobnych kolumn do obs³ugi pozosta-
³ych kana³ów by³oby zbyt kosztowne, a tak¿e
niewygodne. System typu KHT9000 ³¹czy dwa
cele – identycznoœæ g³oœników we wszystkich ka-
na³ach, i tak wysok¹ ich jakoœæ, aby wystarcza³a
równie¿ do bardzo dobrego ods³uchu stereofo-
nicznego. Z jednym zastrze¿eniem – pod³¹czenie
subwoofera jest konieczne w ka¿dej konfiguracji,
system ACE poprawia przetwarzanie basu, ale
nie na tyle, aby mo¿na by³o zrezygnowaæ ze
“wspomagania”. Po co wiêc w ogóle ca³e zamie-
szanie wokó³ ACE, skoro i tak musimy w³¹czyæ
subwoofer? KHT9000, dla wysokiej mocy i efek-
tywnoœci, zawiera w swojej konstrukcji trzy
przetworniki 17-cm. Dla ich poprawnej pracy
i dojœcia z pasmem choæby do 80Hz, trzeba by
zastosowaæ objêtoœæ ok. dwukrotnie wiêksz¹,
ni¿ ostatecznie przygotowana poprzez p³ask¹
konstrukcjê obudowy. Co by³oby jak najbardziej
realne, ale zniweczy³oby ca³¹ koncepcjê este-
tyczno – funkcjonaln¹.

Obudowa KHT9000 ma tylko 12,5-cm g³êbo-

koœci, i 55cm wysokoœci. Umiarkowana wyso-
koϾ wymaga zastosowania podstawek (o ile nie
montujemy g³oœników na œcianie), tym bardziej,
¿e przetwornik wysokotonowy znajduje siê w
po³owie wysokoœci konstrukcji. Specjalne pod-
stawki pozwalaj¹ p³ynnie regulowaæ wysokoœæ,
na jakiej znajdzie siê g³oœnik, w doœæ du¿ym za-
kresie, chocia¿ zgodnie z uniwersalnymi prawid-
³ami, g³oœnik wysokotonowy powinien znaleŸæ
siê na poziomie mniej – wiêcej naszych uszu.

Konstrukcja podstawki i zwi¹zany z ni¹ sposób
regulowania wysokoœci jest bardzo nowoczesny
i elegancki – z ty³u obudowy znajduje siê biegn¹-
ca przez ca³¹ jej wysokoœæ potrójna œcie¿ka prze-
wodz¹ca, która dostarcza sygna³ do trzech bol-
ców, wystaj¹cych ze statywu. Obudowê mo¿emy
przesuwaæ w pionie, blokuj¹c jej pozycjê za po-
moc¹ dwóch œrub. Tylko jedna uwaga – podczas
regulacji nie nale¿y wykrêcaæ ich zbyt mocno.
Niewiele brakuje, a wypadn¹ z gwintów ukry-
tych g³êboko w bruzdach, a ponowne po³¹czenie
obudowy ze statywem bêdzie kosztowa³o sporo
nerwów, i co najmniej dwóch osób.

Dlaczego bolce s¹ trzy, a nie dwa? To kolejny

wartoœciowy pomys³ KEF-a. Przygotowanie ze-
spo³ów g³oœnikowych do monta¿u zarówno
œciennego, jak i podstawkowego, wielu produ-
centów koñczy na etapie zastosowania odpo-
wiednich zaczepów, wieszaków i podstawek. Ale
niewielu pamiêta, albo wielu udaje, ¿e nie pamiê-
ta, i¿ dzia³anie zespo³u g³oœnikowego przy odda-
leniu od œcian (a wiêc na podstawkach), i przysu-
niêciu do du¿ej powierzchni (a wiêc zawieszenie
na œcianie), daje istotnie inne charakterystyki.
W drugim przypadku pojawia siê wzmocnienie
niskich czêstotliwoœci – których fale s¹ znacznie
d³u¿sze od odleg³oœci miêdzy Ÿród³em promie-
niowania (przetwornikiem) a œcian¹, a tak¿e
wzmocnienie wybranych czêstotliwoœci, które
po odbiciu od œciany bêd¹ w fazie z promienio-
waniem przetwornika. Dlatego KEF dostroi³
KHT9000 niezale¿nie do dwóch warunków pra-
cy. Za³o¿enie statywu pod³ogowego uaktywnia
inne po³¹czenia, czyli wejœcie w inne obwody fil-
trów, ni¿ zastosowanie wieszaka œciennego.
U¿ytkownik nie musi nic prze³¹czaæ, nawet ni-
czego byæ œwiadom, a i tak uzyska odpowiednie
brzmienie.

HI-END

17

czerwiec 2005

czerwiec 2005

czerwiec 2005

czerwiec 2005

czerwiec 2005

System wielokana³owy

System wielokana³owy

System wielokana³owy

System wielokana³owy

System wielokana³owy

Eliptyczny kszta³t obudowy subwoofera by³

mo¿liwy do zrealizowania nie tylko przez

zastosowanie giêtego mdf-u, ale równie¿

dziêki przeniesieniu g³oœnika na doln¹

œciankê. To jednak rozwi¹zanie znane

z wielu subwooferów, dla bezpiecznego

dzia³ania wymagaj¹ce tylko

odpowiednio wysokich

nó¿ek.

G³oœnik wyposa¿ono
w (prawie) pe³ne ekra-
nowanie – jest dodatko-
wy pierœcieñ magnetycz-
ny, ale zamiast puszki,
tylko obejma – prawdopo-
dobnie wystarczaj¹ca, aby
zlikwidowaæ pole rozproszone do góry,
w kierunku telewizora.

PSW3500 wyposa¿ono w kilka

ponadstandardowych regulacji,

ale obs³ugê u³atwiono dziêki

zdalnemu sterowaniu, którym

mo¿emy zmieniaæ podstawowe

parametry – wysterowanie, czêstotli-

woœæ graniczn¹ i fazê.

Nazwaliœmy KHT9000 satelit¹, bo musi wspó³-

pracowaæ z subwooferem, ale jest to konstrukcja
bardzo powa¿na i nie maj¹ca nic wspólnego
z popularnymi satelitkami, kojarzonymi z bardzo
ma³ymi g³oœnikami. Mimo umiarkowanych wy-
miarów, jej masa wynosi 10kg, a zestawu jej
przetworników nie powstydzi³aby siê niejedna
du¿a kolumna wolnostoj¹ca. Otó¿ to – system
ACE nie daje a¿ takiej premii w przetwarzaniu
basu, aby mo¿na by³o uzyskaæ z KHT9000 pasmo
charakterystyczne dla kolumn wielokrotnie wiêk-
szych, pozwala jednak trzy spore g³oœniki zain-
stalowaæ w niewielkiej obudowie. KEF przygoto-
wa³ wyœmienity uk³ad trójdro¿ny – w centrum
znajduje siê œrednio-wysokotonowy modu³ Uni-
Q, a na obydwu flankach g³oœniki niskotonowe.
Mamy wiêc uk³ad symetryczny, symuluj¹cy punk-
towe Ÿród³o dŸwiêku w ca³ym przetwarzanym
pasmie, a przy tym, na co ju¿ dawniej zwracaliœ-
my uwagê, koncentryczny Uni-Q oddala proble-
my z charakterystykami kierunkowymi. Mo¿emy
ustawiæ KHT9000 zarówno w pionie, jak i w po-
ziomie, a uzyskamy bardzo podobne promienio-
wanie w ka¿dej p³aszczyŸnie.

PSW 3500-

PSW 3500-

PSW 3500-

PSW 3500-

PSW 3500-SUB

SUB

SUB

SUB

SUBWOOFER

WOOFER

WOOFER

WOOFER

WOOFER

DOP

DOP

DOP

DOP

DOPA

A

A

A

ASOW

SOW

SOW

SOW

SOWANY

ANY

ANY

ANY

ANY

KHT9000 to konstrukcja pod wzglêdem kon-

cepcyjnym i technicznym doskona³a - oczywiœcie
w potocznym rozumieniu tego s³owa. Czy sub-
woofer bêdzie dla satelitów godnym partnerem?
Wszystko na to wskazuje. Po pierwsze ode-
tchn¹³em z ulg¹, ¿e wreszcie pasuje do ca³ej
dru¿yny swoim kszta³tem. Dla wielu
klientów mo¿e to mieæ ogrom-
ne znaczenie, i wcale siê
nie dziwiê,

bo PSW3500 nie nale¿y do tak ma³ych, aby mo¿-
na go by³o schowaæ za zas³on¹. A ulga st¹d, ¿e
tañsze systemy KHT, które testowaliœmy –
KHT1005 i KHT2005 – chocia¿ maj¹ “designers-
kie” satelity, to ich subwoofery s¹ prostopad³o-
œciennymi skrzynkami, ³adnie wykonanymi, ale
bez polotu. Przez pewien czas grozi³o nam na-
wet testowanie systemu KHT9000 z jednym
z wiêkszych, tradycyjnych subwooferów – PSW
4000 lub PSW5000. Wielki klocek zosta³ ju¿ na-

wet dostarczony przez dystrybutora, któ-
ry chwilowo nie dysponowa³ nowym
PSW3500, a na test nie chcia³ czekaæ, ale
oparliœmy siê namowom prezentowania ta-
kiego nieciekawego maria¿u – dopiero
z PSW3500 ca³y system jest kompletny pod
ka¿dym wzglêdem, równie¿ wzorniczym.
PSW3500 nie zawiera tak oryginalnych roz-
wi¹zañ, jak KHT9000, ale jest ³adny, solidny
i w pe³ni funkcjonalny. Zawiera rozbudowa-
ne regulacje. Standardowe - p³ynn¹ zmianê
górnej czêstotliwoœci granicznej, fazy i po-
ziomu wysterowania – mo¿emy prowadziæ za
pomoc¹ zdalnego sterowania, odbiornik pod-
czerwieni znajduje siê na froncie obudowy, ale
tradycyjne potencjometry s¹ te¿ z ty³u. Jednak,
mimo ponawianych prób, regulacje te nie chcia³y
dzia³aæ – ani poprzez zdalne, ani “rêczne” stero-
wanie. Dopiero póŸniej dystrybutor zdradzi³ nam
tajemnicê, ¿e s¹ one uaktywniane specjalnym ko-
dem – sekwencj¹ przycisków na pilocie. System

i subwoofer s¹ w sumie bardzo przyjazne dla
u¿ytkownika, ale bez sprawienia chocia¿ ma³ego
k³opotu z uruchomieniem, ¿adne nowoczesne
urz¹dzenie nie mo¿e siê obejœæ, musi przecie¿
zademonstrowaæ swoj¹ techniczn¹ przewagê nad
cz³owiekiem.

Na tylnym panelu PSW znajduj¹ siê dodatko-

we prze³¹czniki – trybu pracy music / cinema,
nachylenia filtru dolnoprzepustowego (12dB/okt.
lub 24dB/okt.), mo¿na te¿ filtr ca³kowicie wy³¹-
czyæ. Efekty dzia³ania tych prze³¹czników poka-
zuje nasze laboratorium. Wejœcia i wyjœcia s¹ nis-
kopoziomowe.

30-cm g³oœnik niskotonowy znajduje siê na

dolnej œciance, dystansowany od pod³ogi za po-
moc¹ 5-cm nó¿ek. Podstawowe cechy jego kon-
strukcji to odlewany kosz, celulozowa membrana,
uk³ad magnetyczny o œrednicy 14-cm, z dodatko-
wym pierœcieniem i blach¹ ekranuj¹c¹. Zgodnie
z trendem ju¿ od kilku lat wœród subwooferów ob-
serwowanym (chocia¿ jeszcze dalekim od obo-
wi¹zywania), PSW3500 ma obudowê zamkniêt¹.
Granulowanego wêgla nie stwierdzono...

czerwiec 2005

czerwiec 2005

czerwiec 2005

czerwiec 2005

czerwiec 2005

18

HI-END System wielokana³owy

System wielokana³owy

System wielokana³owy

System wielokana³owy

System wielokana³owy

czerwiec 2005

czerwiec 2005

czerwiec 2005

czerwiec 2005

czerwiec 2005

O

bjêtoœæ wymagana przez g³oœnik, dla
osi¹gniêcia mo¿liwie najni¿szej czêstot-
liwoœci granicznej, wyra¿a siê wzorami,

których znajomoœæ jest potrzebna konstrukto-
rom, ale ju¿ niekoniecznie wszystkim Czytelni-
kom Audio. W najprostszym opisie rzecz przed-
stawia siê nastêpuj¹co. Ka¿da objêtoœæ powietrza
w obudowie tworzy dla danego g³oœnika, w niej
zamontowanego, okreœlon¹ podatnoœæ - tym
mniejsz¹, im wiêksza jest powierzchnia drgaj¹ca
na ni¹ dzia³aj¹ca, czyli powierzchnia membrany.
Dlatego wiêksze g³oœniki wymagaj¹ generalnie
wiêkszych objêtoœci, podobnie jak wiêksza liczba
g³oœników (w porównaniu do jednego). Powiet-
rze w obudowie usztywnia uk³ad drgaj¹cy g³oœni-
ka, i zmienia parametry jego uk³adu rezonanso-
wego, przesuwaj¹c czêstotliwoœæ rezonansow¹
w górê skali, co przesuwa i czêstotliwoœæ gra-
niczn¹. Podnosi te¿ dobroæ uk³adu rezonansowe-
go, a po przekroczeniu pewnego poziomu tego
parametru, zw³aszcza w przypadku obudów bas-
refleks, pogarsza siê odpowiedŸ impulsowa. Pod
tym wzglêdem nie jest dobra ani obudowa zbyt
ma³a, ani zbyt du¿a, nie jest wiêc wcale tak, ¿e
im wiêksza objêtoœæ, tym lepiej, ale w praktyce
problem dotyczy nie objêtoœci zbyt du¿ych (bo
i po co takie proponowaæ?), ale zbyt ma³ych.

Poruszaj¹ca siê membrana sprê¿a i rozprê¿a

powietrze w obudowie, a ciœnienia s¹ tym wiêk-
sze, im wiêksza powierzchnia t³oka i mniejsza
objêtoœæ. Ale przebieg i wp³yw tych zjawisk na
parametry g³oœnika zale¿y od œrodowiska, w ja-
kim rozchodz¹ siê fale. Dlatego od dawna obu-
dowy wype³nia siê specjalnymi materia³ami wy-
t³umiaj¹cymi, które maj¹ wieloraki wp³yw na jej
wspó³dzia³anie z g³oœnikiem. O ile typowe obu-
dowy bas-refleks, ze wzglêdu na swoj¹ zasadê
dzia³ania, nie powinny silnie wyt³umiane, to obu-
dowy zamkniête mog¹ byæ poddane takiemu za-
biegowi. Dziêki temu mo¿emy zgasiæ fale stoj¹-
ce, a tak¿e... akustycznie powiêkszyæ obudowê,
nie zmieniaj¹c jej fizycznych wymiarów. Obudo-
wy wype³nione pewnymi rodzajami materia³ów,
w skrajnych przypadkach potrafi¹ osi¹gn¹æ po-
datnoœæ obudów niewyt³umionych nawet
o 100% wiêkszych. Oznacza to oczywiœcie mo¿-
liwoœæ radykalnego zmniejszenia objêtoœci po-
trzebnej dla uzyskania docelowych parametrów.
W praktyce jednak stwierdzono, ¿e obudowy
bardzo silnie t³umione, nie tylko typu bas-re-
fleks, ale równie¿ zamkniête, wprowadzaj¹ (od-
czuwalne subiektywnie, a nie pomiarowo) straty
dynamiki, dlatego umiar w wyt³umianiu, mimo
jego bardzo po¿¹danego wp³ywu na objêtoœæ
i fale stoj¹ce, równie¿ jest potrzebny.

Czym wobec dotychczas znanych sposobów

wyt³umiania jest technologia ACE? Wydaje siê,
¿e w samej istocie dzia³ania i w zakresie wp³ywu,
jaki ma na parametry, nie jest to a¿ rewolucja,
ale na pewno krok naprzód. Zjawisko wnikania
cz¹steczek powietrza w mniejsze i wiêksze pory
granulatu wêglowego nie jest chyba niczym
z gruntu innym, ni¿ wnikanie w pory innych ro-
dzajów materia³ów t³umi¹cych. Rzecz pewnie
w tym, ¿e granulat wêglowy jest zdolny dzia³aæ
w ten sposób skuteczniej, w wiêkszym stopniu
wp³ywaj¹c na potrzebn¹ objêtoœæ obudowy.
Przedstawione przez samego producenta przy-
k³adowe charakterystyki przetwarzania i impe-
dancji, dla obudowy o objêtoœci 10 litrów wype³-
nionej wêglem i niewyt³umionej, pokazuj¹ zmia-
ny istotne, chocia¿ nie a¿ tak radykalne, aby
mo¿na by³o z ca³¹ z pewnoœci¹ stwierdziæ, ¿e ¿a-
den inny sposób wyt³umiania nie by³by w stanie
tego dokonaæ. Przeanalizowa³em przedstawione
charakterystyki - czêstotliwoœæ rezonansowa
obni¿y³a siê z ok. 93Hz do ok. 80Hz, a dobroæ
z ok. 1 do ok. 0,75. Dopasowuj¹c do tego typo-
we parametry 16-cm g³oœnika niskotonowego
ustali³em, ¿e system ACE przesun¹³ rezonans
tak, jak zrobi³aby to objêtoœæ o ok. 50% wiêksza
(15 litrów), a dobroæ obni¿y³ tak, jakby g³oœnik
znajdowa³ siê w objêtoœci o ok. 100%-150%
wiêkszej (20-25 litrów). Tak du¿e zmiany s¹
przedstawiane w literaturze jako mo¿liwe do
uzyskania przy ca³kowitym wyt³umieniu mieszan-
k¹ g¹bki i w³ókna szklanego. (Natomiast od daw-
na znanym sposobem na obni¿enie samej dobro-
ci, bez obni¿ania czêstotliwoœci rezonansowej,
jest obudowa z otworem stratnym - czyli otwór
zas³oniêty materia³em t³umi¹cym). Warto jednak
zwróciæ uwagê, ¿e objêtoœæ zajmowana przez
wêglowy granulat (zapakowany w “kiszki” z ma-
teria³u przepuszczaj¹cego powietrze), na pewno
nie przekracza po³owy objêtoœci obudowy
KHT9000. Skutecznoœæ dzia³ania tej substancji
jest wiêc wiêksza ni¿ jakichkolwiek dotychczas
stosowanych do tego celu materia³ów.

Wêgiel dalej robi karierê w technice audio,

a zw³aszcza zespo³ach g³oœnikowych – mamy ju¿
membrany z domieszk¹ wêgla i z plecionki w³ók-
na wêglowego, gdzieniegdzie takie obudowy,
wêglowe przewody, ostatnio dostaliœmy diamen-
tow¹ (a wiêc wêglow¹) kopu³kê, teraz wêglowe
wyt³umienie... Gierek mia³ racjê – wêgiel to
czarne z³oto. Tylko dlaczego tym z³otem tylko
pali³ w piecach, podczas gdy Tonsil nie mia³
z czego robiæ g³oœników? Przy takim zapleczu su-
rowcowym, ale przy nieco wiêkszej inwencji,
mogliœmy pierwsi skonstruowaæ kolumny w ca-
³oœci wêglowe.

Wp³yw ACE na charakterystyki g³oœnika

w 10-litrowej obudowie zamkniêtej.

Technologia ACE umo¿liwi³a

zainstalowanie w niewielkiej objêtoœci

bardzo powa¿nego zestawu przetworników

– pary 17-cm niskotonowych i 17-cm

œrednio-wysokotonowego modu³u Uni-Q.

czerwiec 2005

czerwiec 2005

czerwiec 2005

czerwiec 2005

czerwiec 2005

powiêkszenie przez t³umienie

HI-END

19

czerwiec 2005

czerwiec 2005

czerwiec 2005

czerwiec 2005

czerwiec 2005

System wielokana³owy

System wielokana³owy

System wielokana³owy

System wielokana³owy

System wielokana³owy

czerwiec 2005

czerwiec 2005

czerwiec 2005

czerwiec 2005

czerwiec 2005

System wielokana³owy

System wielokana³owy

System wielokana³owy

System wielokana³owy

System wielokana³owy

20

L A B O R A T O R I U M

HI-END

rys. 5. KHT9000, charakterystyki przetwarzania w zakresie

średnio−wysokotonowym, na osiach 0

O

, 15

O

i 30

O

w płaszczyźnie pionowej.

rys. 4. KHT9000, charakterystyki przetwarzania w zakresie

średnio−wysokotonowym, na osiach 0

O

, 15

O

i 30

O

w płaszczyźnie poziomej.

rys. 1. KHT9000, charakterystyka modułu impedancji.

rys. 2. KHT9000, charakterystyka przetwarzania w całym pasmie.

rys. 3.KHT9000, charakterystyki przetwarzania

w zakresie średnio−wysokotonowym,

wpływ maskownicy.

Satelitarne zespo³y g³oœnikowe, mniejsze czy

wiêksze, ale z za³o¿enia przygotowane do
wspó³pracy z subwooferami, nie musz¹ przetwa-
rzaæ najni¿szych czêstotliwoœci, a to oznacza, ¿e
mog¹ byæ przez w³asne filtry (wbudowane
w zwrotnicê) odci¹¿ane od przyjmowania sygna-
³u elektrycznego w tym zakresie. Nie jest to za-
bieg obowi¹zkowy, ale wielu konstruktorów
idzie tym tropem, jednak nie jestem pewien, czy
KEF. Charakterystyka impedancji (rys. 1), na
której dzia³anie tego typu filtra jest zwykle wi-
doczne w postaci wyraŸnego wzrostu modu³u
impedancji w zakresie najni¿szych czêstotli-
woœci, pokazuje taki wzrost, ale pojawia siê on
jeszcze ni¿ej, ni¿ byœmy tego oczekiwali. Byæ
mo¿e jest to efekt dzia³ania ACE? Typowe dla
obudowy zamkniêtej wzniesienie rezonansowe
tak¿e zosta³o st³umione, ale najprawdopodobniej
uk³adem elektrycznym, jego œlad widzimy przy
80Hz. Kolejne wzniesienia, w zakresie œrednich
czêstotliwoœci, to efekt dzia³ania podstawowych
filtrów zwrotnicy.

KHT9000 nie jest bardzo ³atwym obci¹¿e-

niem – minima impedancji w zakresie niskich
czêstotliwoœci le¿¹ na poziomie 3

Ω

.

Charakterystyka przetwarzania (rys. 2)

zosta³ zmierzona w wariancie podstawkowym
(a nie na œcianie). Prezentuje siê dobrze, zaró-
wno pod wzglêdem zrównowa¿enia, jak i doœæ
szerokiego pasma. Spadek –6dB, wzglêdem
œredniego poziomu, przy 60Hz, to wynik charak-
terystyczny dla ma³ych, podstawkowych, ale
uznawanych za samodzielne monitorów; dla sa-
telity to osi¹gniêcie z du¿ym zapasem. W zakre-
sie œrednio-wysokotonowym widaæ nierówno-

miernoœci, które spowodowane s¹ wp³ywem
maskownicy. Zwykle pomiar ten, jak i wynikaj¹-
c¹ z niego seriê pomiarów dla ró¿nych k¹tów,
przeprowadzamy bez maskownicy, ale tym ra-
zem uznaliœmy, ¿e ze wzglêdów estetycznych
maskownica bêdzie elementem obowi¹zkowym
dla wiêkszoœci u¿ytkowników KHT9000. ¯e bez
maskownicy jest jednak lepiej, pokazuje rys. 3,
znika szpic przy 6kHz i s¹siaduj¹ce z nim “do³ki”,
a ca³y zakres daje siê zmieœciæ w granicach
+/-2,5dB.

Jednak dalsze pomiary – charakterystyk na

osiach 15

O

i 30

O

w p³aszczyŸnie poziomej i pio-

nowej – odnosz¹ siê ponownie do maskownicy
za³o¿onej.

Rys. 4 pokazuje, jak zmieniaj¹ siê charakte-

rystyki przy skrêcaniu w bok KHT9000 ustawio-
nych pionowo, natomiast rys. 5 przy ustawieniu
poziomym. Zamiany s¹ wyraŸne, ale nie dra-
matyczne, w szerokim zakresie k¹tów satelity
utrzymuj¹ dobr¹ charakterystykê.

EfektywnoϾ wynosi 87dB Рto wynik umiar-

kowany dla 4-omowej impedancji.

Maksymalne ciśnienie [dB]

*

115

Moc wzmacniacza [W]

**

300

Wymiary (WxSxG) [cm]

45x60x39,5

* wartości zmierzone, ** wg danych producenta

PSW3500

Impedancja znamionowa [

Ω

]

*

4

Efektywność (2,83V/1m) [dB]

*

87

Rek. moc wzmacniacza [W]

**

30−150

Wymiary (WxSxG) [cm]

55,5x25x12,5

KHT9000

* wartości zmierzone, ** wg danych producenta

O D S £ U C H

HI-END

21

czerwiec 2005

czerwiec 2005

czerwiec 2005

czerwiec 2005

czerwiec 2005

System wielokana³owy

System wielokana³owy

System wielokana³owy

System wielokana³owy

System wielokana³owy

M

imo k³opotów z uruchomieniem podstawo-
wych regulacji subwoofera, system skalib-

rowaliœmy za pomoc¹ zewnêtrznego procesora,
ustawiaj¹c czêstotliwoœæ podzia³u na 80Hz. Sate-
lity przymocowaliœmy do wysokich statywów.
Dok³adnie o kolejnych przymiarkach, daj¹cych
ró¿ne brzmienia, nie bêdê pisa³, ale warto wspo-
mnieæ o jednym zjawisku. Pe³n¹ wyrazistoœæ wy-
sokich tonów, wp³ywaj¹c¹ te¿ na odczucie kla-
rownoœci ca³ego przekazu, uzyskujemy przy sa-
telitach ustawionych na wprost miejsca ods³u-
chowego – i nie ma w tym jeszcze nic nadzwy-
czajnego. Jednak wraz z tym wysokie tony, cho-
cia¿ nie s¹ generalnie dominuj¹ce, ujawniaj¹
sk³onnoœæ do lekkiego “cykania”, lokalizowanego
w samym Ÿródle, nie ma wra¿enia ich szerokiego
rozproszenia, a ca³e brzmienie nie oddycha swo-
bodnie, a jest zogniskowane, dynamiczne i bar-
dzo komunikatywne, dŸwiêki s¹ jednoznacznie
wycelowane w stronê s³uchacza. Taka precyzja
ma swoje zalety, pomaga dok³adnie rysowaæ sce-
nê, efekty pojawiaj¹ siê tam, gdzie zaplanowa³ je
realizator. Wystarczy jednak zejœæ z osi g³ów-
nych satelitów, aby brzmienie siê uspokoi³o, mi-
nimalnie straci³o na wyrazistoœci, ale zyska³o na
plastycznoœci, zakres œrednio-wysokotonowy
staje siê zintegrowany w sposób bardziej natu-
ralny, powstaje w³aœciwy dystans do s³uchacza,
dŸwiêk jest l¿ejszy (ale nie jaœniejszy), swobod-
niejszy. Ten k¹t nie powinien byæ jednak zbyt
du¿y, aby nie straciæ zbyt du¿o z wczeœniejszej
dok³adnoœci. Podejrzewam, ¿e powieszenie
przednich satelitów na œcianie, co oznacza skie-
rowanie osi lewego i prawego nieco po bokach
miejsca ods³uchowego, bêdzie odpowiada³o tym
zaleceniom, natomiast w przypadku tylnych
efektowych wcale nie musimy walczyæ o to, aby
by³y skrêcone dok³adnie w nasz¹ stronê – zresz-
t¹ najczêœciej promieniuj¹ w nieco innym kierun-
ku, i dobrze, tutaj mo¿na trochê wysokim tonom
odpuœciæ, pozwoliæ na ich odbicia, ni¿ gdyby ty³
sceny mia³ wygraæ z przodem w szczegó³owoœci.
Po kilku próbach otrzymujemy brzmienie bardzo
komfortowe, a jednoczeœnie dok³adne i dyna-
miczne. Najwiêksza zaleta KHT9000 to zdrowa

moc œrednich tonów, ich inicjatywa i ¿ywoœæ po-
³¹czona z odpowiedni¹ mas¹, charakterystyczn¹
dla brzmienia naprawdê du¿ych, pe³nozakreso-
wych kolumn, a nie mniejszych czy wiêkszych sa-
telitów. Bo oczywiœcie podparcie, jakie œrednicy
daje dynamiczny zakres niskich (nie najni¿szych)
tonów z samych KHT9000, ma dla tego efektu
ogromne znaczenie. Eksperyment z od³¹czeniem
subwoofera i puszczeniem KHT9000 “pe³nym”
pasmem odchudza oczywiœcie sam bas, ale dyna-
mika pozostaje, a œrednie tony tym bardziej graj¹
rolê wiod¹c¹, daj¹c du¿o energii i demonstruj¹c
wybitn¹ konturowoœæ.

Subwoofer dodaje dok³adnie to, co jeszcze

do pe³ni szczêœcia potrzebne. Na szczêœcie jed-
nak nie próbuje udowadniaæ swojej przydatnoœci
na si³ê. Kompetentnie uzupe³nia dynamiczne,
zdecydowane brzmienie satelitów. Ma doœæ mo-
cy, ale i du¿o zwinnoœci, aby wspó³tworzyæ z nimi
równie¿ gwa³towniejsze wydarzenia. W momen-
tach basowych zrywów przejmuje pa³eczkê, ale
gdy uderzenie wychodzi z ca³ego pasma, wi¹¿e
siê ze œrednic¹. Mo¿na to by³o napisaæ od razu –
dobra kontrola i jednoczeœnie obs³uga najni¿-
szych rejestrów. Bardzo podobny (dŸwiêkowo)
do testowanego wraz ze swoim systemem Mis-
sion e8AS2. Tamten subwoofer (jednak prawie
dwa razy dro¿szy), by³ jeszcze twardszy, i nie
dawa³ siê wyprowadziæ z ca³kowitej równowagi
do bardzo wysokich poziomów, PSW3500 uda-
³o nam siê – mo¿e nie zagotowaæ, ale podgrzaæ –
by³y to jednak poziomy ciœnienia chyba czysto
teoretyczne dla pomieszczeñ do 30m

2

. Trzyma-

j¹c siê jeszcze w¹tku porównania do systemu
Mission Elegante (test Audio 3/2005), kosztuj¹-
cego minimalnie dro¿ej, s¹dzê ¿e s¹ to systemy
o podobnej klasie dŸwiêku, ale z du¿ymi ró¿nica-
mi ideowymi – w przypadku KEF-a mamy system
o nowoczeœniejszej estetyce, silnie zintegrowany
z subwooferem, z za³o¿enia wielokana³owy, w przy-
padku Mission stworzony wokó³ pary piêknych,
dorodnych kolumn wolnostoj¹cych, które muzy-
kê stereo mog¹ z powodzeniem graæ bez subwo-
ofera. Ale sposób, w jaki odtwarza j¹ KEF z sub-
wooferem, nie pozostawia nic do ¿yczenia. Ul-
tranowoczesny, uniwersalny zestaw – cena nie
ma nic wspólnego z pozosta³ymi produktami
KHT, ale brzmienie te¿ niewiele.

Andrzej Kisiel

* cena za 1

sztukê.

PSW3500

Cena [z³]

4000

Dystrybutor

AUDIO CENTER

Wykonanie i komponenty
Eliptyczny kszta³t odpowiada wzornictwu KHT9000,
mocny g³oœnik i wzmacniacz, du¿¹ gama regulacji,
zdalne sterowanie.

Laboratorium
Dobre 115dB maksymalnego ciœnienia, niska dolna
czêstotliwoœæ graniczna.

Brzmienie
Doskona³y kompan dla KHT9000 i wszelkich syste-
mów, w których uderzenie, dynamika i kontrola liczy
siê nie mniej od masy i wibracji.

KHT9000

Cena [z³]

3800*

Dystrybutor

AUDIO CENTER

Wykonanie i komponenty
Nowe i nienowe, ale zawsze oryginalne rozwi¹zania
KEF-a, doskona³a technika i materia³y, du¿a funkcjonal-
noœæ i efektowny wygl¹d.

Laboratorium
Bardzo szerokie pasmo satelitów, zrównowa¿one
charakterystyki, dobre rozpraszanie, wymagaj¹ca im-
pedancja.

Brzmienie
Autorytet mocnych i dok³adnych œrednich tonów,
wspartych odpowiednio silnym wy¿szym basem, sce-
na p³ynna i plastyczna, szczegó³owa i bezpoœrednia
przy skierowaniu satelitów bezpoœrednio w miejsce
ods³uchowe, l¿ejsza i swobodniejsza przy lekkim od-
suniêciu osi g³oœników.

Pomiary subwoofera przedstawiamy na ko-

lejnych trzech rysunkach.

Rys. 6 ilustruje zmianê nachylenia filtru –

z 12dB na 24dB/okt, w najwy¿szym po³o¿eniu
górnej czêstotliwoœci granicznej. Spadek –6dB,
na górnym zboczu, przesuwa siê z ok. 120Hz
do ok. 150Hz dla ³agodniejszego filtrowania, na
dolnym zboczu punkt –6dB znajdujemy nieco
poni¿ej 25Hz.

Rys. 7, przy filtrowaniu 12dB/okt., ujawnia

ró¿nicê dla pozycji Music i Cinema. Cinema
oznacza podbicie okolic 40Hz, o dobre 6dB
wzglêdem “normalnej” charakterystyki Music.

Rys. 8, dla pozycji Cinema, pokazuje skutek

od³¹czenia filtru dolnoprzepustowego (na tle
filtrowania 12dB/okt.). Faktycznie filtrowanie
nadal ma miejsce, ale zostaje przesuniête jesz-
cze wy¿ej.

Jak widaæ, zestaw pomiarów nie zawiera

podstawowego dla subwooferów, porównania
charakterystyk dla ró¿nych ustawieñ regulatora
górnej czêstotliwoœci granicznej, którego nie
potrafiliœmy uruchomiæ.

Maksymalne ciœnienie to 115dB.

rys. 6.  PSW3500, charakterystyki dla różnych nachyleń filtra.

rys. 7. PSW35000, charakterystyki dla położeń Music i Cinema.

rys. 8. PSW3500, charakterystyka dla filtra odłączonego.