„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI

NARODOWEJ

Katarzyna Kacperczyk

Planowanie diety ubogoenergetycznej
321[11].Z3.03

Poradnik dla nauczyciela

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1

Recenzenci:
prof. dr hab. Lidia Wądołowska
dr inż. Aleksandra Kostrzewa-Tarnowska


Opracowanie redakcyjne:
mgr Katarzyna Kacperczyk



Konsultacja:
dr hab. inż. Henryk Budzeń

Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 321[11].Z3.03
„Planowanie diety ubogoenergetycznej”, zawartego w modułowym programie nauczania dla
zawodu dietetyk.

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie

3

2. Wymagania wstępne

6

3. Cele kształcenia

7

4. Przykładowe scenariusze zajęć

8

5. Ćwiczenia

12

5.1. Otyłość i nadwaga jako główne zagrożenia dla zdrowia człowieka

12

5.1.1. Ćwiczenia

12

5.2. Żywienie w diecie ubogoenergetycznej

14

5.2.1. Ćwiczenia

14

5.3. Wspomaganie diety ubogoenergetycznej poprzez stosowanie preparatów

farmaceutycznych i wysiłku fizycznego

18

5.3.1. Ćwiczenia

18

6. Ewaluacja osiągnięć ucznia

21

7. Literatura

35

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3

1. WPROWADZENIE

Przekazujemy Państwu Poradnik dla nauczyciela, który będzie pomocny w prowadzeniu

zajęć dydaktycznych w szkole kształcącej w zawodzie

dietetyk.

W poradniku zamieszczono:

−

wymagania wstępne, wykaz umiejętności, jakie uczeń powinien mieć już ukształtowane,
aby bez problemów mógł korzystać z poradnika,

−

cele kształcenia, wykaz umiejętności, jakie uczeń ukształtuje podczas pracy
z poradnikiem,

−

przykładowe scenariusze zajęć,

−

przykładowe ćwiczenia ze wskazówkami do realizacji, zalecanymi metodami nauczania–
uczenia się oraz środkami dydaktycznymi,

−

ewaluację osiągnięć ucznia, przykładowe narzędzie pomiaru dydaktycznego,

−

literaturę uzupełniającą.
Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne były prowadzone różnymi metodami ze

szczególnym uwzględnieniem aktywizujących metod nauczania.

Metody polecane do stosowania podczas kształcenia modułowego to:

−

dyskusja w grupach,

−

metoda projektu,

−

przewodniego tekstu,

−

ćwiczenia,

−

pogadanka.
Formy organizacyjne pracy uczniów mogą być zróżnicowane, począwszy od

samodzielnej pracy uczniów do pracy zespołowej. Jako pomoc w realizacji jednostki
modułowej dla uczniów przeznaczony jest Poradnik dla ucznia. Nauczyciel powinien
ukierunkować uczniów na właściwe korzystanie z poradnika do nich adresowanego. Podczas
realizacji poszczególnych rozdziałów wskazanym jest zwrócenie uwagi na następujące
elementy:

−

materiał nauczania – w miarę możliwości uczniowie powinni przeanalizować
samodzielnie. Obserwuje się niedocenianie przez nauczycieli niezwykle ważnej
umiejętności, jaką uczniowie powinni bezwzględnie posiadać – czytanie tekstu ze
zrozumieniem,

−

pytania sprawdzające mają wykazać, na ile uczeń opanował materiał teoretyczny i czy
jest przygotowany do wykonania ćwiczeń. W zależności od tematu można zalecić
uczniom samodzielne odpowiedzenie na pytania lub wspólne z całą grupą uczniów,
w formie dyskusji opracowanie odpowiedzi na pytania. Druga forma jest korzystniejsza,
ponieważ nauczyciel sterując dyskusją może uaktywniać wszystkich uczniów oraz
w trakcie dyskusji usuwać wszelkie wątpliwości,

−

dominującą rolę w kształtowaniu umiejętności oraz opanowaniu materiału spełniają
ćwiczenia. W trakcie wykonywania ćwiczeń uczeń powinien zweryfikować wiedzę
teoretyczną oraz opanować nowe umiejętności. Przedstawiono dosyć obszerną
propozycję ćwiczeń wraz ze wskazówkami o sposobie ich przeprowadzenia,
uwzględniając różne możliwości ich realizacji w szkole. Prowadzący może również
zrealizować ćwiczenia, które sam opracował,

−

sprawdzian postępów stanowi podsumowanie rozdziału, zadaniem uczniów jest
udzielenie odpowiedzi na pytania w nim zawarte. Uczeń powinien samodzielnie czytając
zamieszczone w nim stwierdzenia potwierdzić lub zaprzeczyć opanowanie określonego
zakresu materiału. Jeżeli wystąpią zaprzeczenia, nauczyciel powinien do tych zagadnień
wrócić, sprawdzając czy braki w opanowaniu materiału są wynikiem niezrozumienia

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4

przez ucznia tego zagadnienia, czy niewłaściwej postawy ucznia w trakcie nauczania.
W tym miejscu jest szczególnie ważna rola nauczyciela, gdyż od postawy nauczyciela,
sposobu prowadzenia zajęć zależy między innymi zainteresowanie ucznia. Uczeń nie
zainteresowany materiałem nauczania, wykonywaniem ćwiczeń nie nabędzie w pełni
umiejętności założonych w jednostce modułowej. Należy rozbudzić wśród uczniów tak
zwaną „ciekawość wiedzy”. Potwierdzenie przez ucznia opanowania materiału nauczania
rozdziału może stanowić podstawę dla nauczyciela do sprawdzenia wiedzy i umiejętności
ucznia z tego zakresu. Nauczyciel realizując jednostkę modułową powinien zwracać
uwagę na predyspozycje ucznia, ocenić, czy uczeń ma większe uzdolnienia manualne,
czy może lepiej radzi sobie z rozwiązywaniem problemów teoretycznych,

−

testy zamieszczone w rozdziale Ewaluacja osiągnięć ucznia zawierają zadania z zakresu
całej jednostki modułowej i należy je wykorzystać do oceny uczniów, a wyniki osiągnięte
przez uczniów powinny stanowić podstawę do oceny pracy własnej nauczyciela
realizującego tę jednostkę modułową. Każdemu zadaniu testu przypisano określoną
liczbę możliwych do uzyskania punktów (0 lub 1 punkt). Ocena końcowa uzależniona
jest od ilości uzyskanych punktów. Nauczyciel może zastosować test według własnego
projektu oraz zaproponować własną skalę ocen. Należy pamiętać, żeby tak
przeprowadzić proces oceniania ucznia, aby umożliwić mu jak najpełniejsze wykazanie
swoich umiejętności.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5

Schemat układu jednostek modułowych

321[11].Z3.01

Planowanie podstawowego żywienia

dietetycznego oraz diet w chorobach

na tle niedoborów żywieniowych

321[11].Z3.02

Planowanie diety

lekko strawnej

321[11].Z3.05

Planowanie diety

bogatobiałkowej

i diety

niskobiałkowej

321[11].Z3.06

Planowanie diety

z ograniczeniem

tłuszczu

oraz diety

z ograniczeniem

łatwo przyswajalnych

węglowodanów

321[11].Z3

Żywienie dietetyczne

321[11].Z3.04

Planowanie diety

z ograniczeniem

substancji

pobudzających

wydzielanie soku

żołądkowego oraz

diet

w zaburzeniach

czynnościowych

jelit

321 [11].Z3.03

Planowanie diety

ubogoenergetycznej

321[11].Z3.07

Planowanie diet

z modyfikacjami

składników

mineralnych

i diet

z modyfikacjami

konsystencji

321[11].Z3.09

Prowadzenie dokumentacji żywieniowej

pacjentów

321[11].Z3.08

Planowanie diet

niestandardowych

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:

−

korzystać z różnych źródeł informacji,

−

posługiwać się technologią informacyjną,

−

korzystać z podstawowej wiedzy z zakresu fizjologii człowieka,

−

charakteryzować właściwości składników pokarmowych i ich znaczenie dla organizmu
ludzkiego,

−

planować żywienie dla różnych grup ludzi,

−

wykorzystywać zasady racjonalnego żywienia do planowania posiłków.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

−

określić przyczyny i skutki otyłości,

−

scharakteryzować rodzaje diet ubogoenergetycznych,

−

określić cele i założenia diety ubogoenergetycznej,

−

określić wskazania do stosowania diety ubogoenergetycznej,

−

określić zalecane spożycie składników pokarmowych,

−

zidentyfikować błędy żywieniowe pacjentów otyłych,

−

zaplanować jadłospis dla osób na diecie ubogoenergetycznej,

−

dostosować opracowany jadłospis do indywidualnych potrzeb pacjenta,

−

dobrać produkty i potrawy zalecane w diecie ubogoenergetycznej,

−

dokonać oceny zaplanowanych jadłospisów,

−

rozróżnić preparaty wspomagające dietoterapię otyłości,

−

określić rolę błonnika we wspomaganiu dietoterapii otyłości,

−

określić sposoby modyfikacji nieprawidłowych zwyczajów żywieniowych pacjentów
otyłych,

−

posłużyć się programem komputerowym do oceny sposobu żywienia,

−

scharakteryzować tendencje rozwojowe dotyczące diet odchudzających,

−

przekonać pacjenta o celowości i konieczności stosowania diety.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

8

4. PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE ZAJĘĆ

Scenariusz zajęć 1

Osoba prowadząca

…………………………………….………….

Modułowy program nauczania:

Dietetyk 321[11]

Moduł:

Żywienie dietetyczne 321[11].Z3

Jednostka modułowa:

Planowanie diety ubogoenergetycznej 321[11].Z3.03

Temat: Zasady żywienia w diecie ubogoenergetycznej.

Cel główny: Ukształtowanie umiejętności charakteryzowania diety ubogoenergetycznej.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:

−

określić cel żywienia,

−

wymienić czynniki, od których zależy zapotrzebowanie na składniki odżywcze,

−

wyjaśnić pojęcie diety ubogoenergetycznej,

−

wyjaśnić pojęcie otyłości, jej przyczyny, wpływ na stan zdrowia człowieka,

−

wymienić zasadnicze elementy diety ubogoenergetycznej, jej wpływ na poprawę stanu
zdrowia (szczególnie na zmniejszenie ryzyka wystąpienia cukrzycy i chorób serca),

−

określić zasady doboru odpowiednich produktów,

−

określić rolę błonnika w diecie ubogoenergetycznej.

Metody nauczania–uczenia się:

−

wykład konwersatoryjny,

−

pokaz,

−

dyskusja dydaktyczna wielokrotna,

−

ćwiczenia.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

praca w grupach 2-osobowych.

Czas: 2 godziny dydaktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia,

−

plansze dydaktyczne,

−

tablice poglądowe,

−

komputer z dostępem do Internetu.

Przebieg zajęć:
1. Wprowadzenie.
2. Przedstawienie celów zajęć.
3. Realizacja zajęć:

−

nauczyciel przedstawia oraz omawia podstawowe zagadnienia związane z pojęciem

diety ubogoenergetycznej,

−

nauczyciel dzieli grupę na dwuosobowe zespoły i podaje zadanie do wykonania przez

każdy z zespołów. Każdy zespół określa tok postępowania podczas wykonywania
ćwiczenia,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

9

−

zespoły

wykonują

ćwiczenie polegające na określeniu założeń diety

ubogoenergetycznej, jej charakterystycznych elementów, ilości i jakości składników
w codziennym jadłospisie, odpowiednich technik obróbki cieplnej stosowanych w tej
diecie,

−

zespoły opisują poszczególne zasady diety ubogoenergetycznej, dokonują ich oceny

pod względem zastosowania,

−

nauczyciel sprawdza poprawność wykonanego zadania, omawia popełnione błędy.

4. Po wykonanym zadaniu uczniowie porządkują swoje stanowiska pracy.
5. Przeprowadzenie dyskusji na temat wykonywanych ćwiczeń, trudności i ewentualnie

popełnianych błędów.

Zakończenie zajęć

Praca domowa

Wymień co najmniej 5 produktów zabronionych w diecie ubogoenergetycznej.

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:

−

anonimowa ankieta ewaluacyjna dotycząca sposobu prowadzenia zajęć, trudności
podczas realizowania zadania i zdobytych umiejętności.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

10

Scenariusz zajęć 2

Osoba prowadząca

…………………………………….………….

Modułowy program nauczania:

Dietetyk 321[11]]

Moduł:

Żywienie dietetyczne 321[11].Z3

Jednostka modułowa:

Planowanie diety ubogoenergetycznej 321[11].Z3.03

Temat: Planowanie dziennego jadłospisu w diecie ubogoenergetycznej.

Cel główny: Uształtowanie umiejętności planowania jadłospisu w diecie ubogoenergetycznej.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć

−

wymienić produkty zalecane i niewskazane w diecie dla osób otyłych,

−

obliczać wartość odżywczą poszczególnych produktów w zależności od ich ilości ze
szczególnym uwzględnieniem węglowodanów i tłuszczów,

−

zastosować tablice wartości odżywczej produktów w obliczaniu wartości energetycznej
i odżywczej produktów i potraw zalecanych w diecie ubogoenergetycznej,

−

określić zasady planowania jadłospisu dla osób otyłych i z nadwagą,

−

określić rodzaje dopuszczalnych tłuszczów i węglowodanów w posiłkach i zamieniać
produkty w ramach tej samej grupy, aby zmniejszyć kaloryczność posiłków,

−

określić zasady żywienia w otyłości i zastosować je w planowaniu jadłospisu diety
ubogoenergetycznej.

Metody nauczania–uczenia się:

−

wykład,

−

pokaz,

−

dyskusja dydaktyczna wielokrotna,

−

ćwiczenia.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

praca w 2-osobowych grupach.

Czas: 4 godziny dydaktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

literatura dotycząca diety ubogoenergetycznej,

−

plansze dydaktyczne,

−

tablice wartości odżywczej produktów spożywczych, norm żywieniowych, wymienników
produktowych,

−

książki kucharskie, receptury,

−

komputer z dostępem do Internetu.

Przebieg zajęć:
1. Wprowadzenie.
2. Przedstawienie celów zajęć.
3. Realizacja zajęć:

−

nauczyciel przedstawia oraz omawia zasady żywienia osób otyłych i planowania diety

ubogoenergetycznej,

−

nauczyciel dzieli grupę na dwuosobowe zespoły i podaje zadanie do wykonania przez

każdy z zespołów. Każdy zespół oblicza na podstawie konkretnego przykładu osoby

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

11

otyłej zalecaną wartość energetyczną i zawartość składników odżywczych w dziennej
diecie redukującej masę ciała pacjenta,

−

zespoły przygotowują propozycje potraw na poszczególne posiłki, zwracając dużą

uwagę na wartość energetyczną i odżywczą oraz ilość produktów, których trzeba użyć
do przygotowania poszczególnych posiłków,

−

zespoły obliczają wartości energetyczną i odżywczą produktów wybranych do

jadłospisu i układają plan całodziennego żywienia osoby otyłej,

−

nauczyciel sprawdza poprawność wykonanego zadania, omawia popełnione błędy.

4. Po wykonanym zadaniu uczniowie porządkują swoje stanowiska pracy.
5. Przeprowadzenie dyskusji na temat wykonywanych ćwiczeń, trudności i ewentualnie

popełnianych błędów.

Zakończenie zajęć
Praca domowa

Wymień co najmniej 5 produktów zabronionych w jadłospisie osób otyłych.

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:

−

anonimowa ankieta ewaluacyjna dotycząca sposobu prowadzenia zajęć, trudności
podczas realizowania zadania i zdobytych umiejętności.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

12

5. ĆWICZENIA

5.1. Otyłość i nadwaga jako główne zagrożenia dla zdrowia

człowieka

5.1.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Oblicz wskaźnik BMI dla kobiety o masie ciała 69 kg i wzroście 1,65 m.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i sposób wykonania ćwiczenia oraz wskazać dostępne dla ucznia źródła informacji.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się ze sposobem obliczania wskaźnika BMI,
2) obliczyć wskaźnik masy ciała,
3) zaprezentować na forum grupy wyniki pracy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenia,

−

dyskusja dydaktyczna.

Środki dydaktyczne:

−

literatura dotycząca otyłości i nadwagi,

−

materiały piśmiennicze,

−

arkusze papieru formatu A4,

−

komputer z oprogramowaniem, dostępem do Internetu i drukarką.

Ćwiczenie 2

Ustal wartość energetyczną diety dla mężczyzny w wieku 35 lat o wzroście 1,76 m,

masie ciała 83 kg, umiarkowanej aktywności fizycznej, a następnie zaproponuj wartość
energetyczną diety mającej na celu zredukowanie niewielkiej nadwagi mężczyzny.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i sposób wykonania ćwiczenia oraz wskazać dostępne dla ucznia źródła informacji.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

4) skorzystać z norm zapotrzebowania na energię,
5) obliczyć wskaźnik BMI przykładowego mężczyzny,
6) oszacować jego dzienne zapotrzebowanie na energię,
7) przyjąć

deficyt

energetyczny,

zaproponować

wartość

energetyczną

diety

ubogoenergetycznej,

8) zaprezentować na forum grupy wyniki pracy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

13

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenia,

−

dyskusja dydaktyczna.

Środki dydaktyczne:

−

literatura dotycząca otyłości i nadwagi,

−

normy na energię,

−

materiały piśmiennicze,

−

arkusze papieru formatu A4,

−

komputer z oprogramowaniem, dostępem do Internetu i drukarką.

Ćwiczenie 3

Zaproponuj wartość energetyczną diety u małżeństwa, które wspólnie postanowiło

zastosować dietę redukującą masę ciała. Obliczenia należy zamieść w tabeli wg wzoru. Dane
potrzebne do obliczeń znajdują się poniżej:

Kobieta – lat 40, siedzący tryb życia, 1,64 m wzrostu, masa ciała 79 kg
Mężczyzna – lat 45, umiarkowana aktywność fizyczna, 1,82 m wzrostu, masa ciała 95 kg

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i sposób wykonania ćwiczenia oraz wskazać dostępne dla ucznia źródła informacji.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) skorzystać z norm na energię,
2) obliczyć wskaźnik BMI kobiety i mężczyzny,
3) ustalić ich dzienne zapotrzebowanie na energię,
4) przyjąć deficyt energetyczny i zaproponować wartość energetyczną diety dla obojga

małżonków mających nadwagę,

5) zaprezentować na forum grupy wyniki pracy.

Tabela do ćwiczenia 3. Wartości energetyczne dziennej racji pokarmowej w diecie redukującą nadwagę

u kobiety i mężczyzny [opracowanie własne]

Płeć

Normy

zapotrzebowania na

energię przy
BMI 20 - 25

BMI wyjściowe,

aktualne

Wartość energetyczna dziennej racji

pokarmowej w diecie redukującej nadwagę

Kobieta

Mężczyzna

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenia,

−

dyskusja dydaktyczna.

Środki dydaktyczne:

−

literatura dotycząca otyłości i nadwagi,

−

normy na energię,

−

materiały piśmiennicze,

−

arkusze papieru formatu A4,

−

komputer z oprogramowaniem, dostępem do Internetu i drukarką.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

14

5.2. Żywienie w diecie ubogoenergetycznej

5.2.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Opracuj listę produktów zbożowych, które można wykorzystać w planowaniu jadłospisu

diety ubogoenergetycznej na podstawie podanego schematu. Oblicz ich wartość energetyczną
w jednej porcji w określonej do spożycia ilości, podając ją także w miarach domowych.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i sposób wykonania ćwiczenia oraz wskazać dostępne dla ucznia źródła informacji.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) wyszukać w literaturze tabele wartości odżywczej produktów spożywczych,
2) przygotować

zestawienie

produktów

zbożowych

zalecanych

w

diecie

ubogoenergetycznej,

3) określić ilość gramów produktów do spożycia przypadających na jedną porcję,
4) obliczyć wartość energetyczną poszczególnych produktów w jednej porcji w określonej

do spożycia ilości,

5) przedstawić zestawienie w formie tabeli,
6) zaprezentować na forum grupy wyniki pracy.

Tabela do ćwiczenia 1. Produkty zbożowe w diecie ubogoenergetycznej [opracowanie własne]

Produkt

Energia (kcal)

w 100g danego produktu

Energi (kcal)

w 1 porcji danego

produktu (g)

Miara domowa

określonej ilości produktu

stanowiącego 1 porcję

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenia,

−

dyskusja dydaktyczna.

Środki dydaktyczne:

−

literatura dotycząca żywienia w diecie ubogoenergetycznej,

−

tabele wartości odżywczej produktów spożywczych,

−

materiały piśmiennicze,

−

arkusze papieru formatu A4,

−

komputer z oprogramowaniem, dostępem do Internetu i drukarką.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

15

Ćwiczenie 2

Opracuj

listę

warzyw

i

owoców

do

wykorzystania

w

jadłospisie

diety

ubogoenergetycznej na podstawie podanego schematu. Oblicz ich wartość energetyczną
w jednej porcji w określonej do spożycia ilości produktu po oczyszczeniu, podając zawartość
w niej błonnika pokarmowego oraz podając ilość danego produktu w miarach domowych.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i sposób wykonania ćwiczenia oraz wskazać dostępne dla ucznia źródła informacji.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) wyszukać w literaturze tabele wartości odżywczej produktów spożywczych,
2) przygotować zestawienie warzyw i owoców zalecanych w diecie ubogoenergetycznej,
3) określić ilość gramów produktów do spożycia przypadających na jedną porcję,
4) obliczyć wartość energetyczną jednej porcji poszczególnych produktów,
5) obliczyć ilość błonnika zawartego w jednej porcji poszczególnych warzyw i owoców,
6) przedstawić zestawienie w formie tabeli,
7) zaprezentować na forum grupy wyniki pracy.

Tabela do ćwiczenia 2. Warzywa i owoce w diecie ubogoenergetycznej i ilość zawartego w nich błonnika

[opracowanie własne]

Produkt

Ilość danego
produktu (g)

stanowiąca

1 porcję

Energia (kcal)

w 1 porcji danego

produktu (g)

Ilość błonnika (g)

zawartego

w 1 porcji danego

warzywa/owocu

Miara domowa

określonej ilości produktu

stanowiącego 1 porcję

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

dyskusja dydaktyczna,

−

ćwiczenia grupowe.

Środki dydaktyczne:

−

literatura dotycząca żywienia w diecie ubogoenergetycznej,

−

tabele wartości odżywczej produktów spożywczych,

−

materiały piśmiennicze,

−

arkusze papieru formatu A4,

−

komputer z oprogramowaniem, dostępem do Internetu i drukarką.

Ćwiczenie 3

Przygotuj wg podanego niżej schematu propozycję ograniczenia podaży energii kolacji

dla osoby otyłej wiedząc, że posiłek ten ma się składać z pieczywa, wędliny, sałatki
warzywnej, owocu i napoju mlecznego. Określ, ile kalorii można zaoszczędzić wprowadzając
do posiłku produkty o mniejszej ilości energii.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i sposób wykonania ćwiczenia oraz wskazać dostępne dla ucznia źródła informacji.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

16

Sposób wykonania ćwiczenia.

Uczeń powinien:

1) wyszukać w literaturze tabele wartości odżywczej produktów spożywczych,
2) przygotować zestawienie produktów i potraw wchodzących w skład kolacji,
3) określić ilość gramów produktów do spożycia,
4) obliczyć ilość energii zawartej w poszczególnych produktach i potrawach,
5) zamienić produkty o wysokiej zawartości tłuszczu i węglowodanów na produkty

niskoenergetyczne,

6) zaprezentować na forum grupy wyniki pracy.

Tabela do ćwiczenia 3. Propozycja zmniejszenia wartości energetycznej kolacji dla osoby otyłej [opracowanie

własne]

Produkt lub potrawa wyjściowe

Energia

(kcal)

Produkt lub potrawa

w czasie diety ubogoenergetycznej

Energia

(kcal)

Zaoszczę-

dzone kalorie

Jogurt naturalny 2% tłuszczu

(opakowanie – 150g)

90kcal

Bio-jogurt brzoskwiniowy o

obniżonej zaw. tł. z aspartamem

(opakowanie – 150g)

65

25

Razem

Razem

Suma zmniejszonej ilości kalorii

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

dyskusja dydaktyczna,

−

ćwiczenia.

Środki dydaktyczne:

−

literatura dotycząca żywienia w diecie ubogoenergetycznej,

−

książki kucharskie, jadłospisy, tabele wartości odżywczej produktów spożywczych,

−

materiały piśmiennicze,

−

arkusze papieru formatu A4,

−

komputer z oprogramowaniem, dostępem do Internetu i drukarką.

Ćwiczenie 4

Dokonaj zmian w przedstawionym w tabeli jadłospisie dziennym, dostosowując go do

potrzeb osoby stosującej dietę ubogoenergetyczną, dodając dodatkowy posiłek (II śniadanie)
przy założeniu, że osobie tej zaleca się zwiększenie spożycia błonnika w posiłkach.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i sposób wykonania ćwiczenia oraz wskazać dostępne dla ucznia źródła informacji.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) wyszukać w literaturze tabele wartości odżywczej produktów spożywczych,
2) obliczyć ilość energii zawartej w poszczególnych produktach i całych potrawach oraz

ilość zawartego w produktach błonnika, a także wartość energetyczną podanego
jadłospisu (tabela),

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

17

3) obliczyć wartość energetyczną poszczególnych produktów i całych potraw oraz ilość

zawartego w produktach błonnika, a także wartość energetyczną zmodyfikowanego
jadłospisu,

4) zaprezentować na forum grupy wyniki pracy.

Tabela do ćwiczenia 4. Jadłospis dla osoby

otyłej

stosującej dietę ubogoenergetyczną ze zwiększoną ilością

błonnika [opracowanie własne]

Posiłek

Jadłospis nieprawidłowy

Ilość

(g)

Jadłospis

zmodyfikowany

prawidłowy

Ilość

(g)

I Śniadanie

Płatki kukurydziane z mlekiem 2%
Pieczywo białe
Masło
Szynka
Papryka świeża
Dżem
Kawa czarna

250
120

8

60
60

Ilość kalorii

Ilość kalorii

II Śniadanie

Ilość kalorii

Ilość kalorii

Obiad

Kapuśniak z ziemniakami
Kotlet schabowy
Ziemniaki
Mizeria
Koktajl owocowy na maślance

300
120
150

80

200

Ilość kalorii

Ilość kalorii

Kolacja

Sałatka jarzynowa z kurczakiem i
majonezem
Pieczywo mieszane
Masło roślinne
Ser topiony
Jabłko
Herbata

200

100

8

25
80

Ilość kalorii

Ilość kalorii

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

dyskusja dydaktyczna,

−

ćwiczenia.

Środki dydaktyczne:

−

literatura dotycząca żywienia w diecie ubogoenergetycznej,

−

książki kucharskie, jadłospisy, tabele wartości odżywczej produktów spożywczych,

−

materiały piśmiennicze,

−

arkusze papieru formatu A4,

−

komputer z oprogramowaniem, dostępem do Internetu i drukarką.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

18

5.3. Wspomaganie diety ubogoenergetycznej poprzez stosowanie

preparatów farmaceutycznych i wysiłku fizycznego

5.3.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Opracuj listę różnych form aktywności fizycznej, nie wyłączając prac domowych, które

mogą być stosowane przez osoby otyłe. Uwzględnij przeciwwskazania do stosowania
różnego typu wysiłku i wpisz je do opracowanej przez siebie tabeli. Podaj także ilość
wydatkowej energii w czasie stosowania poszczególnych form wysiłku.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i sposób wykonania ćwiczenia oraz wskazać dostępne dla ucznia źródła informacji.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) wyszukać w literaturze tabele wydatków energetycznych na wykonywanie różnych

czynności,

2) opracować w odpowiednio skonstruowanej tabeli, zestawienie różnych form wysiłku

fizycznego, opatrzonych komentarzem dotyczącym przeciwwskazań oraz ilością
możliwej do stracenia energii podczas ich wykonywania,

3) zaprezentować na forum grupy wyniki pracy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenia,

−

dyskusja dydaktyczna.

Środki dydaktyczne:

−

literatura dotycząca wspomagania diety ubogoenergetycznej,

−

tabele wydatków energetycznych na wykonywanie różnych czynności,

−

materiały piśmiennicze,

−

arkusze papieru formatu A4,

−

komputer z oprogramowaniem, dostępem do Internetu i drukarką.

Ćwiczenie 2

Opracuj tygodniowy plan ćwiczeń o umiarkowanej intensywności dla rozpoczynającej

trening fizyczny osoby otyłej, wiedząc, że ma ona podwyższony poziom cholesterolu we
krwi, jest mężczyzną w wieku 47 lat. Do planu treningowego ułóż jadłospis o dziennej
wartości energetycznej na poziomie 1500 kcal.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i sposób wykonania ćwiczenia oraz wskazać dostępne dla ucznia źródła informacji.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

19

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) wyszukać w literaturze tabele wartości odżywczej produktów spożywczych, tabele norm

żywienia, tabele produktów zalecanych w diecie ubogoenergetycznej,

2) opracować plan treningowy o umiarkowanej intensywności ćwiczeń,
3) opracować zestawy posiłków podając ilość produktów w gramach i obliczyć ich wartość

energetyczną,

4) przedstawić w formie tabeli jadłospis na 7 dni,
5) przedstawić w formie tabeli tygodniowy program ćwiczeń,
6) zaprezentować na forum grupy wyniki pracy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

dyskusja dydaktyczna,

−

ćwiczenia.

Środki dydaktyczne:

−

literatura dotycząca wspomagania diety ubogoenergetycznej,

−

tabele wartości odżywczej produktów spożywczych, tabele norm żywienia, tabele
produktów zalecanych w diecie ubogoenergetycznej oraz tabele wydatków
energetycznych na wykonywanie różnych ćwiczeń,

−

materiały piśmiennicze,

−

arkusze papieru formatu A4,

−

komputer z oprogramowaniem, dostępem do Internetu i drukarką.

Ćwiczenie 3

Opracuj jak najpełniejszą listę preparatów farmaceutycznych wspomagających utratę

masy ciała, dostępnych na rynku, podając ich nazwy handlowe, zawartość poszczególnych
substancji, opis działania, możliwe dawkowanie – wg schematu zamieszczonego w tabeli.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i sposób wykonania ćwiczenia oraz wskazać dostępne dla ucznia źródła informacji.

Sposób wykonania ćwiczenia.

Uczeń powinien:

1) wyszukać w literaturze (i w Internecie) informacje na temat preparatów wspomagających

odchudzanie,

2) wyszukać skład, zastosowanie, działanie i dawkowanie preparatów,
3) opracować zestawienie preparatów wg tabeli,
4) zaprezentować na forum grupy wyniki pracy.

Tabela do ćwiczenia 3. Preparaty wspomagające utratę masy ciała [opracowanie własne]

Nazwa preparatu

Substancje

czynne

Zawartość substancji

w 1 kapsułce/tabletce/

porcji/ itd. preparatu

Działanie

Dawkowanie

i sposób

przyjmowania

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

20

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

dyskusja dydaktyczna,

−

ćwiczenia.

Środki dydaktyczne:

−

literatura

dotycząca

preparatów

farmaceutycznych

wspomagających

dietę

ubogoenergetycznej,

−

ulotki, opakowania preparatów wspomagających odchudzanie,

−

materiały piśmiennicze,

−

arkusze papieru formatu A4,

−

komputer z oprogramowaniem, dostępem do Internetu i drukarką.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

21

6. EWALUACJA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA

Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego

Test

dwustopniowy

do

jednostki

modułowej

„Planowanie

diety

ubogoenergetycznej”

Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, z których:

−

zadania 1, 4, 6, 7, 8, 10, 12, 13, 14,17, 19, 20 są poziomu podstawowego,

−

zadania 2, 3, 5, 9, 11, 15, 16, 18, są poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzymuje następujące
oceny szkolne:

−

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 10 zadań z poziomu podstawowego,

−

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 12 zadań z poziomu podstawowego,

−

dobry – za rozwiązanie 14 zadań, w tym co najmniej 3 z poziomu ponadpodstawowego,

−

bardzo dobry – za rozwiązanie 18 zadań, w tym co najmniej 7 z poziomu
ponadpodstawowego.

Klucz odpowiedzi: 1. c, 2. b, 3. d, 4. a, 5. c, 6. a, 7. c, 8. c, 9. b, 10. c, 11. d,
12. b, 13. c, 14. d, 15. c, 16. d, 17. b, 18. b, 19. d, 20. c.

Plan testu

Nr

zad.

Cel operacyjny
(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

1

Określić wskazania do stosowania diety
ubogoenergetycznej

B

P

c

2

Rozróżnić przyczyny otyłości w zależności od
różnych rodzajów czynników wpływającymi na jej
wystąpienie

C

PP

b

3

Rozróżnić rodzaje chorób, których ryzyko
wystąpienia zwiększa się w przypadku otyłości

C

PP

d

4

Określić masę ciała w zależności od wielkości
wskaźnika BMI

B

P

a

5

Rozróżnić czynnik niezbędny do ustalenia diety
redukującej masę ciała pomiędzy różnorodnymi
czynnikami mniej lub bardziej istotnymi z punktu
widzenia diety ubogoenergetycznej

C

PP

c

6

Określić składnik, którego może zabraknąć
w czasie stosowania diety redukującej masę ciała

B

P

a

7

Rozpoznać produkt zawierający tłuszcz
dopuszczalny w diecie ubogoenergetycznej

B

P

c

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

22

8

Określić produkty, których spożywanie należy
ograniczyć w diecie redukującej masę ciała

B

P

c

9

Rozróżnić zasady stosowania produktów
zbożowych w diecie ubogoenergetycznej

C

PP

b

10 Określić częstotliwość spożywania warzyw

B

P

c

11 Rozróżnić zasady stosowania warzyw o wysokiej

kaloryczności w zależności od ich ilości, formy
i częstości spożycia

C

PP

d

12 Określić częstotliwość spożywania owoców

w diecie ubogoenergetycznej

B

P

b

13 Określić wartość produktów mlecznych, które

osoba otyła powinna stosować w swojej diecie

B

P

c

14 Określić techniki kulinarne zalecane

w przyrządzaniu potraw w diecie
ubogoenergetycznej

B

P

d

15 Rozróżnić rodzaje potraw stosowanych w żywieniu

osób otyłych w zależności od ich obróbki
i sposobów przyrządzenia

C

PP

c

16 Rozróżnić zasady zmniejszenia kaloryczności

posiłków

C

PP

d

17 Określić rolę błonnika w organizmie

B

P

b

18 Rozróżnić wskazania do stosowania diety

ubogoenergetycznej o bardzo małej wartości
kalorycznej w zależności od różnych schorzeń
i stopnia otyłości

C

PP

b

19 Określić składniki wspomagające utratę masy ciała

B

P

d

20 Określić przeciwwskazania do stosowania wysiłku

fizycznego w przypadku współistnienia otyłości
i innych schorzeń

B

P

c

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

23

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej

jednotygodniowym.

2. Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.
3. Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań zawartych w zestawie oraz z zasadami punktowania.
4. Przygotuj odpowiednią liczbę testów.
5. Zapewnij samodzielność podczas rozwiązywania zadań.
6. Przed rozpoczęciem testu przeczytaj uczniom instrukcję dla ucznia.
7. Zapytaj, czy uczniowie wszystko zrozumieli. Wszelkie wątpliwości wyjaśnij.
8. Nie przekraczaj czasu przeznaczonego na test.
9. Kilka minut przed zakończeniem testu przypomnij uczniom o zbliżającym się czasie

zakończenia udzielania odpowiedzi.

Instrukcja dla ucznia

1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 20 zadań. Do każdego zadania dołączone są 4 możliwości odpowiedzi.

Tylko jedna jest prawidłowa.

5. Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej rubryce

znak X. W przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem, a następnie
ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową.

6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
7. Jeśli udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego rozwiązanie

na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.

8. Na rozwiązanie testu masz 40 minut.

Powodzenia!

Materiały dla ucznia:

−

instrukcja,

−

zestaw zadań testowych,

−

karta odpowiedzi.

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Dieta ubogoenergetyczna stosowana jest w przypadku

a) zapalenia wątroby.
b) przewlekłego zapalenia trzustki.
c) nadwagi.
d) zapalenia płuc.

2. Przyczyną otyłości jest

a) dieta ze zwiększoną ilością białka.
b) nadmierne dostarczanie energii z pokarmem względem jej wydatkowania.
c) zmniejszenie w diecie ilości wartościowego tłuszczu roślinnego.
d) schorzenie układu krwionośnego.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

24

3. Otyłość nie jest bezpośrednio związana ze zwiększonym ryzykiem wystąpienia

a) cukrzycy.
b) wysokiego poziomu triglicerydów we krwi.
c) hipercholesterolemii.
d) żółtaczki typu B.

4. BMI większe od 25, ale mniejsze od 30 oznacza

a) nadwagę.
b) otyłość.
c) prawidłową masę ciała.
d) niedowagę.

5. W celu redukcji nadmiernej masy ciała należy w pierwszej kolejności ustalić dla każdego

pacjenta, jaką
a) ilość mięsa może spożywać.
b) ilość białka należy mu dostarczyć wraz z dietą.
c) ilość energii należy mu dostarczyć wraz z dietą w ciągu dnia.
d) ilość preparatów witaminowych powinien stosować.

6. W diecie ubogoenergetycznej może dochodzić do niedoborów

a) witamin.
b) białek.
c) tłuszczów zwierzęcych.
d) węglowodanów.

7. Produktem wskazanym w diecie ubogoenergetycznej jest

a) wieprzowina.
b) baranina.
c) oliwa z oliwek.
d) śmietana.

8. W diecie redukującej nadmierną masę ciała należy ograniczyć spożywanie

a) owoców.
b) produktów zbożowych.
c) tłuszczów.
d) warzyw.

9. Produkty zbożowe w diecie ubogoenergetycznej powinny wchodzić w skład

a) jednego posiłku w ciągu dnia.
b) każdego głównego posiłku.
c) wszystkich posiłków, ale 3 razy w tygodniu.
d) jedynie posiłków porannych.

10. Warzywa o niskiej wartości energetycznej powinno stosować się w diecie

ubogoenergetycznej codziennie
a) w bardzo ograniczonych ilościach ze względu na brak w nich białka.
b) w dwóch posiłkach.
c) w każdym posiłku.
d) w jednym posiłku.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

25

11. W diecie ubogoenergetycznej spożywanie wysokokalorycznych nasion roślin

strączkowych jest
a) zupełnie wykluczone.
b) wskazane w ograniczonej do 40g tygodniowo ilości.
c) szczególnie wskazane, gdyż zaleca się zwiększenie ich ilości i zupełne zastąpienie

nimi mięsa.

d) zalecane umiarkowanie, np. jako danie obiadowe zastępujące mięso raz w tygodniu

lub jako dodatek do surówek.

12. Owoce w diecie ubogoenergetycznej powinno się

a) spożywać sporadycznie.
b) spożywać codzienne, ale w mniejszej ilości niż warzywa.
c) wykluczyć z diety ze względu na zawartość w nich cukru.
d) spożywać w ilości większej od 600 g dziennie ze względu na bogactwo witamin.

13. Planując jadłospis dla osoby otyłej należy spośród produktów mlecznych wybierać

a) produkty o zawartości tłuszczu od 1,5 do 2%.
b) tylko produkty o dużej zawartości witamin i składników mineralnych.
c) produkty odtłuszczone i o zmniejszonej zawartości tłuszczu.
d) tylko wysokokaloryczne produkty, ale w mniejszych ilościach.

14. W diecie ubogoenergetycznej nie powinno się spożywać potraw

a) duszonych bez obsmażania.
b) gotowanych w wodzie.
c) grillowanych.
d) smażonych.

15. Dań z mięsa w diecie osoby otyłej nie powinno się podawać w postaci

a) potraw duszonych z dodatkiem warzyw.
b) potrawek.
c) potraw smażonych na oleju rzepakowym.
d) zmielonej i gotowanej jako np. risotto.

16. Wartość energetyczną potrawy można zmniejszyć poprzez

a) dodatek do niej produktu bogatego w błonnik.
b) smażenie mięsa w celu pozbawienia go w wysokiej temperaturze nadmiernych ilości

tłuszczu.

c) znaczące zmniejszenie jej ilości.
d) zastępowanie produktów o dużej zawartości tłuszczu produktami z niewielką jego

ilością, np. zastąpienie mleka 3,2% mlekiem 0,5% tłuszczu.

17. Błonnik nie powoduje w organizmie

a) zmniejszenia stężenia cholesterolu we krwi.
b) zmniejszenia ilości krwinek białych krwi.
c) zmniejszenia wzrostu poziomu glukozy we krwi po spożyciu pokarmu.
d) zmniejszenia problemów z zaparciami.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

26

18. Dietę ubogoenergetyczną o bardzo małej wartości energetycznej (400–500 kcal) można

stosować u osób
a) z zaburzeniami rytmu serca.
b) z otyłością olbrzymią.
c) których BMI wynosi 28 kg/m².
d) z zaawansowaną chorobą niedokrwienną.

19. Spośród składników wchodzących w skład preparatów wspomagających odchudzanie, na

obniżenie masy ciała nie ma wpływu
a) błonnik.
b) chrom.
c) fasolamina.
d) fosfor.

20. W otyłości istniejącej wraz z dodatkową chorobą wysiłek fizyczny można stosować

w przypadku
a) zapalenia żył.
b) niewydolności serca.
c) hipercholesterolemii.
d) zwężenia aorty.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

27

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko ...............................................................................

Planowanie diety ubogoenergetycznej

Zakreśl poprawną odpowiedź.

Nr

zadania

Odpowiedź

Punkty

1

a

b

c

d

2

a

b

c

d

3

a

b

c

d

4

a

b

c

d

5

a

b

c

d

6

a

b

c

d

7

a

b

c

d

8

a

b

c

d

9

a

b

c

d

10

a

b

c

d

11

a

b

c

d

12

a

b

c

d

13

a

b

c

d

14

a

b

c

d

15

a

b

c

d

16

a

b

c

d

17

a

b

c

d

18

a

b

c

d

19

a

b

c

d

20

a

b

c

d

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

28

Test 2

Test

dwustopniowy

do

jednostki

modułowej

„Planowanie

diety

ubogoenergetycznej”

Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, z których:

−

zadania 1, 2, 4, 5, 6 , 8, 9, 11, 12, 14, 15, 16, 19, 20 są poziomu podstawowego,

−

zadania 3, 7, 10, 13, 17, 18 są poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzymuje następujące
oceny szkolne:

−

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 10 zadań z poziomu podstawowego,

−

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 12 zadań z poziomu podstawowego,

−

dobry – za rozwiązanie 14 zadań, w tym co najmniej 2 z poziomu ponadpodstawowego,

−

bardzo dobry – za rozwiązanie 18 zadań, w tym co najmniej 5 z poziomu
ponadpodstawowego.

Klucz odpowiedzi: 1. b, 2. d, 3. a, 4. b, 5. d, 6. c, 7. a, 8. b, 9. b, 10. c, 11. c,
12. b, 13. c, 14. b, 15. c, 16. a, 17. c, 18. c, 19. b, 20. b.

Plan testu

Nr

zad.

Cel operacyjny
(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

1

Określić zadania diety ubogoenergetycznej

B

P

b

2

Określić przyczyny powstawania otyłości

B

P

d

3

Rozróżnić choroby mogące pojawić się
w otyłości

C

PP

a

4

Określić masę ciała w zależności od wielkości
wskaźnika BMI

B

P

b

5

Określić sposób obliczania wskaźnika BMI

B

P

d

6

Określić czynniki, które należy uwzględnić
w ustaleniu ilości energii, jaką trzeba dostarczyć
organizmowi w pożywieniu

B

P

c

7

Rozróżnić zasady obliczania wartości
energetycznej diety dla osoby otyłej

C

PP

a

8

Określić granicę kaloryczności diety
odchudzającej, której nie powinno się zmniejszać

B

P

b

9

Określić stopień redukcji masy ciała w ciągu
tygodnia, wskazany w zbilansowanej diecie
ubogoenergetycznej

B

P

b

10 Rozróżnić rodzaje tłuszczów dopuszczalnych do

spożycia u osób otyłych ze względu na
pochodzenie tłuszczu i produkt z niego wykonany

C

PP

c

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

29

11 Określić procentowy udział tłuszczów w

całodziennej wartości energetycznej diety

B

P

c

12 Określić owoce niezalecane w diecie

ubogoenergetycznej

B

P

b

13 Rozróżnić zasady diety ubogoenergetycznej ze

względu na ilość, zawartość i częstotliwość
posiłków

C

PP

c

14 Określić techniki przygotowywania potraw dla

osób otyłych

B

P

b

15 Określić produkty mięsne dozwolone w diecie

ubogoenergetycznej

B

P

c

16 Określić produkt najszybciej podnoszący poziom

glukozy we krwi

B

P

a

17 Rozróżnić rodzaje produktów zbożowych ze

względu na ich stopień przydatności w procesie
redukcji masy ciała

C

PP

c

18 Rozróżnić rodzaje warzyw ze względu na ich

kaloryczność i zalecaną częstotliwość ich
spożywania w diecie ubogoenergetycznej

C

PP

c

19 Określić składniki preparatów wspomagających

utratę masę ciała biorąc pod uwagę ich
właściwości

B

P

b

20 Określić schorzenia, których ryzyka pojawienia

się nie zmniejszy systematyczny wysiłek fizyczny

B

P

b

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

30

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej

jednotygodniowym.

2. Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.
3. Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań zawartych w zestawie oraz z zasadami punktowania.
4. Przygotuj odpowiednią liczbę testów.
5. Zapewnij samodzielność podczas rozwiązywania zadań.
6. Przed rozpoczęciem testu przeczytaj uczniom instrukcję dla ucznia.
7. Zapytaj, czy uczniowie wszystko zrozumieli. Wszelkie wątpliwości wyjaśnij.
8. Nie przekraczaj czasu przeznaczonego na test.
9. Kilka minut przed zakończeniem testu przypomnij uczniom o zbliżającym się czasie

zakończenia udzielania odpowiedzi.

Instrukcja dla ucznia

1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 20 zadań. Do każdego zadania dołączone są 4 możliwości odpowiedzi.

Tylko jedna jest prawidłowa.

5. Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej rubryce

znak X. W przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem, a następnie
ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową.

6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
7. Jeśli udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego rozwiązanie

na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.

8. Na rozwiązanie testu masz 40 minut.

Powodzenia!

Materiały dla ucznia:

−

instrukcja,

−

zestaw zadań testowych,

−

karta odpowiedzi.

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Do zadań diety ubogoenergetycznej nie należy

a) redukcja wartości energetycznej posiłków.
b) redukcja ilości białka w żywieniu.
c) redukcja ilości tłuszczu w pożywieniu.
d) redukcja ilości cukrów prostych w diecie.

2. Otyłość nie powstaje z powodu

a) zaburzeń hormonalnych.
b) zaburzenia bilansu energetycznego.
c) czynników genetycznych.
d) czynników klimatycznych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

31

3. W wyniku otyłości może pojawić się dodatkowo

a) wysoki poziom cholesterolu we krwi.
b) żółtaczka typu B.
c) choroba Parkinsona.
d) parodontoza.

4. BMI większe od 20, ale mniejsze od 25 oznacza

a) niedowagę.
b) prawidłową masę ciała.
c) otyłość.
d) nadwagę.

5. Aby obliczyć wskaźnik BMI należy

a) masę ciała (kg) podniesioną do kwadratu podzielić przez wzrost (cm).
b) masę ciała (kg) podzielić przez wzrost (cm) podniesiony do kwadratu.
c) masę ciała (kg) podniesioną do kwadratu podzielić przez wzrost (m) podniesiony do

kwadratu.

d) masę ciała (kg) podzielić przez wzrost (m) podniesiony do kwadratu.

6. Szacując indywidualne dla danej osoby zapotrzebowanie na energię, jaką należy

dostarczyć jej organizmowi nie trzeba brać pod uwagę jej
a) wieku.
b) płci.
c) pochodzenia.
d) masy ciała.

7. Aby obliczyć wartość energetyczną diety ubogoenergetycznej dla osoby otyłej najpierw

należy oszacować jej dzienne zapotrzebowanie
a) na kalorie wg norm przy prawidłowej masie ciała.
b) na białko wg norm przy nadmiernej masie ciała.
c) na kalorie wg norm przy nadmiernej masie ciała.
d) na białko wg norm przy prawidłowej masie ciała.

8. Bez względu na wielkość BMI osoby otyłej wartość energetyczna jej diety nie może być

niższa niż
a) 1 800 kcal.
b) 1 000 kcal.
c) 1 450 kcal.
d) 1 600 kcal.

9. Utrata masy ciała w racjonalnej, zbilansowanej diecie ubogoenergetycznej powinna

wynosić
a) nie więcej niż 4kg na tydzień.
b) około 1–1,0 kg tygodniowo.
c) nie więcej niż 3 kg na tydzień.
d) tylko 0,5 kg tygodniowo przy dużej otyłości.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

32

10. W ramach dozwolonej w diecie ubogoenergetycznej ilości tłuszczu niewskazane jest

spożywanie
a) oleju sojowego.
b) oleju rzepakowego.
c) masła.
d) margaryny utwardzanej z oleju słonecznikowego.

11. Tłuszcze pochodzenia zwierzęcego w żywieniu otyłej osoby nie powinny przekraczać

a) 10% wartości energetycznej diety.
b) 20% wartości energetycznej diety.
c) 30% wartości energetycznej diety.
d) 2% wartości energetycznej diety.

12. Spośród owoców należy w diecie ubogoenergetycznej zrezygnować ze spożywania

a) gruszek.
b) winogron.
c) pomarańczy.
d) jabłek.

13. Nieprawidłową zasadą diety ubogoenergetycznej jest

a) ograniczenie ilości soli kuchennej w potrawach.
b) spożywanie pięciu małych posiłków dziennie.
c) ograniczenie ilości produktów zawierających błonnik.
d) zwiększenie spożycia warzyw bogatych w beta-karoten.

14. W planowaniu diety dla osoby otyłej nie należy uwzględniać potraw

a) grilowanych.
b) smażonych.
c) duszonych bez obsmażania.
d) gotowanych w wodzie.

15. Spośród produktów mięsnych nie należy wprowadzać do diety ubogoenergetycznej

a) mięsa indyczego.
b) wędlin drobiowych.
c) mięsa gęsi.
d) mięsa cielęcego.

16. W ramach grupy produktów zbożowych korzystniejsze dla procesu utraty masy ciała jest

spożywanie
a) kasz gruboziarnistych.
b) kasz drobnoziarnistych.
c) mąki pszennej.
d) ryżu białego.

17. Warzywo, które osoba otyła powinna spożywać w ograniczonej ilości to

a) groszek zielony świeży.
b) marchew.
c) soczewica.
d) dynia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

33

18. Dieta ubogoenergetyczna o bardzo małej wartości energetycznej (400–500 kcal) nie

może być stosowana u osób
a) u których leczenie otyłości za pomocą farmakoterapii skojarzonej z niskokaloryczną

dietą nie przyniosło rezultatów.

b) których BMI wynosi 30–35 kg/m².
c) których BMI wynosi 28 kg/m².
d) których BMI wynosi powyżej 40 kg/m².

19. Składnikiem wchodzącym w skład preparatów wspomagających odchudzanie, który ma

postać organiczną, dobrze wchłanialną i nieorganiczną, dużo gorzej przyswajalną przez
organizm jest
a) kwas hydroksycytrynowy.
b) chrom.
c) fasolamina.
d) błonnik.

20. Poprzez systematyczną aktywność fizyczną, mimo jej korzystnego wpływu na cały

organizm człowieka nie można zmniejszyć ryzyka wystąpienia
a) żylaków kończyn dolnych.
b) celiakii.
c) zawału serca i udaru mózgu.
d) choroby niedokrwiennej serca.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

34

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko ...............................................................................

Planowanie diety ubogoenergetycznej

Zakreśl poprawną odpowiedź.

Nr

zadania

Odpowiedź

Punkty

1

a

b

c

d

2

a

b

c

d

3

a

b

c

d

4

a

b

c

d

5

a

b

c

d

6

a

b

c

d

7

a

b

c

d

8

a

b

c

d

9

a

b

c

d

10

a

b

c

d

11

a

b

c

d

12

a

b

c

d

13

a

b

c

d

14

a

b

c

d

15

a

b

c

d

16

a

b

c

d

17

a

b

c

d

18

a

b

c

d

19

a

b

c

d

20

a

b

c

d

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

35

7. LITERATURA

1. Bujko J. (red.): Podstawy dietetyki. Wyd. SGGW, Warszawa 2006
2. Ciborowska H., Rudnicka A.: Dietetyka. Żywienie zdrowego i chorego człowieka. PZWL,

Warszawa 2000

3. Gawęcki J., Hryniewiecki L.: Żywienie człowieka. Podstawy nauki o żywieniu. PWN,

Warszawa 2000

4. Gertig H. Gawęcki J.: Słownik terminów żywieniowych. PWN, Warszawa 2001
5. Hasik J., Gawęcki J.: Żywienie człowieka zdrowego i chorego. PWN, Warszawa 2000
6. Kunachowicz H., Nadolna I., Przygoda B., Iwanow K.: Tabele składu i wartości

odżywczej żywności. PZWL, Warszawa 2005

7. Kunachowicz H., Czarnowska-Misztal E., Turlejska H.: Zasady żywienia człowieka.

WSiP, Warszawa 2006

8. Szczepańska A.: Dieta łatwo strawna. PZWL, Warszawa 2001
9. Wądołowska L., Bandurska-Stankiewicz E.: Wybrane zagadnienia z dietetyki. Ćwiczenia.

Wydaw. UWM, Olsztyn 2002

10. Wieczorek-Chełmińska Z. (red.): Dietetyczna książka kucharska. PZWL, Warszawa 1991
11. Wieczorek-Chełmińska Z.: Zasady żywienia i dietetyka stosowana. PZWL,

Warszawa 1992

12. Wipler I.: Kalorie na wodzy, PZWL, Warszawa 2003
13. Włodarek D.: Dietetyka. Format-AB, Warszawa 2005
14. Ziemlański Ś. (red.): Normy żywienia człowieka. Fizjologiczne podstawy. PZWL,

Warszawa 2001

15. Ziemlański Ś.: Podstawy prawidłowego żywienia człowieka. Zalecenia żywieniowe dla

ludności w Polsce. Wyd. Instytut Danone, Warszawa 1998

Literatura metodyczna:

1. Figurski J., Symela K. (red.): Modułowe programy nauczania w kształceniu zawodowym.

Wydawnictwo ITeE, Radom 2001

2. Niemierko B.: Pomiar wyników kształcenia. WSiP S.A., Warszawa 1999
3. Okoń W.: Wprowadzenie do dydaktyki ogólnej. Wydawnictwo Akademickie „Żak”.

Warszawa 2003

4. Ornatowski T., Figurski J.: Praktyczna nauka zawodu. ITeE , Radom 2000
5. Plewka Cz.: Metodyka nauczania teoretycznych przedmiotów zawodowych. cz. I i II.

Wydawnictwo ITeE, Radom 1999