KsięgaMądrości

BibliaTysiąclecia

WydanieV

zkomentarzamiBibliiJerozolimskiej

WydawnictwoPallotinum

2006

WstępdoKsiegiMądrości

KsięgaMądrości-nazwaprzyjętawłacińskiejWulgacie,azaniąiwpolskich

przekładach-wdawnychtłumaczeniachłacińskichirękopisachgreckichnosiła
tytuł:MądrośćSalomona.Tengreckitytuł,jakrównieżfakt,żeautorwielerazy
(np.Mdr9,7n.12)wkładaswesłowawustaSalomona,dałypoczątekdość
powszechnemuniegdyśprzekonaniu,żeautoremksięgijestSalomon.Opiniata
jestjednakniedoprzyjęcia:Księgazostałanapisanawjęzykugreckim,jej
słownictwoipojęciaodpowiadajągreczyźniezIIwiekuprzedChr.
PrzypisywanietreściSalomonowijestwięcczystąfikcjąliteracką,często
spotykanąnaWschodzie,ausprawiedliwionąpragnieniemdodaniablasku
dziełu.

Autor,jakrównieżczaspowstaniaksięgi,jestnieznany.Żarliwość,zjaką

zwalczabałwochwalstwo,iustawiczneprzeciwstawianieIzraelaEgiptowikażą
przyjąć,żeautorżyłwEgipcieipisałdlaŻydówtammieszkających,
narażonychnawpływgreckiejmyśliiegipskiegobałwochwalstwa.Autor
pragniejaknajskuteczniejuzbroićswychczytelnikówprzeciwtymwpływomi
stądpochodziwyraźnieapologetycznycharakterjegodzieła.Cechyjęzykowe
wreszciewskazują,żeksięgapowstałaprawdopodobniewII,amożenawetw
początkachIw.przedChr.Istniejedużeprawdopodobieństwo,żejejautorem
byłgreckitłumaczKsięgiSyracydesa.

Treśćksięgiświadczy,żeautorznałbardzodobrzewspółczesnąmyślgreckąi

przejąłwdużejmierzejejterminologię.Głębszych,ideologicznychwpływów
filozofiigreckiejznajdziesięjednakwKsiędzeMądrościbardzoniewiele:pod
greckieterminypodkładałautortreściwziętezSTjemuwłaściwe.Istąd
szczególny,interesującycharaktertejksięgi:hebrajskamyśl,nawethebrajska
rytmikamyśli(paralelizmprzeciwstawny),wczystogreckiejszaciejęzykowej.

Pierwszaczęśćksięgi(rozdz.1-5[->Mdr1,1])mówiosprawiedliwości,czyli

świętościżycia,którąautorprzedstawiajakojedynieprawdziwąmądrość
życiową,potrzebnąszczególniepanującym,iozapłacie,jakaczekawżyciu
przyszłymzarównosprawiedliwych,jakibezbożnych.Drugaczęść(rozdz.6-9
[->Mdr6,1])jesthymnempochwalnymnacześćMądrości,którasamaszuka
człowieka,prowadzigodożycianieśmiertelnegoijestbezcennymskarbem.
Częśćtrzecia(rozdz.10-19[->Mdr10,1])mówioroli,jakąMądrośćBoża
odegraławdziejachludzkości,azwłaszczawhistoriiIzraela.

DladoktrynySTdoniosłesąpierwszedwieczęściksięgi.Wpierwszej

bowiemznajdziemyostateczną,pełnąodpowiedźSTnapytanie,które
niepokoiłowszystkichmędrcówizraelskich,adotyczyłoproblemucierpieniai

odpłaty.Ostatecznejegorozwiązaniewidziautorwwiecznejszczęśliwości
świętychiwiecznymodrzucaniugrzesznych.Wczęścidrugiejzaśznajdujemy
ostatniesłowoSTwnauceouosobionejMądrościBożej.Autortennajbardziej
zewszystkichnatchnionychpisarzySTzbliżyłsiędonaukiNToSłowieBożym
iprzygotowałswoichczytelnikównajejprzyjęcie.Nicdziwnego,żeśw.Jani
św.PawełbędąmówićoSynuBożymniemaltymisamymisłowami,wjakichtu
autormówioMądrościBożej.Natomiasttrzeciaczęśćksięgi,religijno-
filozoficznerozważaniaodziejachIzraela,pozawyraźniejszympodkreśleniem
dobrociiwyrozumiałości,zjakąBógkarciłopornenagrodypogańskie,nie
wnosinicnowegodonaukizawartejjużpoprzedniowMądrościSyrachaiw
wielupsalmach(Ps78[77],1;Ps105[104],1;Ps106[105],1;Ps135[134],1;Ps
136[135],1).

Mdr1

ŚWIĘTOŚĆ-PRAWDZIWAMĄDROŚĆ

ŻYCIOWA

Grzechzamykadrogędomądrości

Umiłujciesprawiedliwość,sędziowieziemscy!MyślcieoPanu

właściwieiszukajcieGowprostocieserca!

Dajesiębowiemznaleźć

tym,coGoniewystawiająnapróbę,objawiasiętakim,którymnie
brakwiarywNiego.

BoprzewrotnemyślioddzielająodBoga,a

Moc,gdyjąwystawiająnapróbę,karciniemądrych.

Mądrośćnie

wejdziewduszęprzewrotną,niezamieszkawcieleuwikłanymw
grzech.

ŚwiętyDuch[uczący]karnościucieknieprzedobłudą,

odsuniesięodniemądrychmyśli,wypłoszyGonadejścienieprawości.

Żadengrzechnieujdziebezkarnie

Mądrośćbowiemjestduchemmiłującymludzi,alebluźniercyz

powodujegowargniezostawibezkary:ponieważBógświadkiem
jegonerek,prawdziwymstróżemjegoserca,Tym,którysłyszy
[mowęjego]języka.

1,6-Por.Mdr7,23;Prz8,31;Tt3,4.

AlbowiemDuchPańskiwypełniłzamieszkanąziemię,Ten,

któryogarniawszystko,maznajomośćmowy.

1,7-"Ogarnia"-por.Kol1,17;Hbr1,3;"maznajomośćmowy"-liturgiaZielonychŚwiątstosujetentekstdoDuchaŚwiętego.

Zatemnieukryjesiężadenzmówiącychniegodziwieinie

ominiegokarzącasprawiedliwość.

Zamysłybezbożnegozostaną

zbadaneidojdziedoPanawieśćojegosłowach,kupotępieniu
nieprawychjegoczynów.

Czujnebowiemuchonasłuchuje

wszystkiegoipomrukszemrańniepozostajeukryty.

Strzeżciesię

więcpróżnegoszemrania,powściągajciejęzykodzłejmowy:boi
skrytesłowoniejestbeznastępstwa,austakłamliwegubiąduszę.

Grzechwiedziedośmierci

Niedążciedośmierciprzezswebłędneżycie,niegotujciesobie

zgubyprzezczynyswychrąk!

BośmierciBógnieuczyniłinie

cieszysięzzagładyżyjących.

1,13-Wtyminastępnychwierszachmowajestzarazemośmiercicielesnejiduchowej,czyligrzechu,przezktóryśmierćcielesnaweszłanaświatiktórypowodujeśmierćwieczną-

potępienie.Tylkośmierćduchowąuważaautorzaprawdziwąśmierć:por.Mdr2,23n;Ap20,6.14.

Stworzyłbowiemwszystkopoto,abybyło,ibytytegoświata

niosązdrowie:niemawnichśmiercionośnegojaduaniwładania
Otchłaninatejziemi.

1,14-Sens:dlasprawiedliwegonawetśmierćjestbramądożycia.

Bosprawiedliwośćjestnieśmiertelna.

1,15-Sprawiedliwośćprzynosinieśmiertelność.Tensenswidaćjaśniejwprzekładziestarołacińskim,którydorzuca:a"niesprawiedliwośćjestszukaniemśmierci".

Występnizaśściągająśmierćnasiebieczynemisłowem,

marnieją,uważającjązaprzyjaciółkę,izawierajązniąprzymierze,
zasługująbowiemnato,abydoniejnależeć.

Mdr2

Mylniewięcrozumując,mówilisobie:Naszeżyciejestkrótkiei

smutne.Niemalekarstwanaśmierćczłowieka,iniewiadomo,by
ktośwróciłzOtchłani.

Urodziliśmysięniespodzianieipotem

będziemy,jakbynasnigdyniebyło.Dechwnozdrzachnaszychjak
dym,myśl–jakiskierkazuderzeńsercanaszego:

2,2-Aluzjadomaterialistycznychpoglądówniektórychfilozofówstarożytnychcodopochodzeniamyśli.

gdyonazgaśnie,ciałoobrócisięwpopiół,aduchsięrozpłynie

jakniestałepowietrze.

Imięnaszezczasempójdziewniepamięći

niktniewspomninaszychpoczynań.Przeminieżycienaszejakślady
poobłokuirozwiejesięjakmgła,ściganapromieniamisłońcaiżarem
jegoprzybita.

Czasnaszjakcieńprzemija,śmierćnaszaniezna

odwrotu:pieczęćprzyłożono,iniktniepowraca.

Dalejwięc!

Korzystajmyztego,codobre,używajmyświataskwapliwiejakw
młodości!

Upajajmysięwinemwybornymiwonnościamiiniech

namnieumknąwiosennekwiaty,

uwijmysobiewienieczróż,zanim

zwiędną.

2,8-Wlgdodaje:"żadnejłąkiniechniebędzie,poktórejbyniemiałaprzejśćnaszarozpusta".

Nikogoznasbraknąćniemożewswawoli.Wszędziezostawmy

śladyuciechy,botonaszdział,naszedziedzictwo!

Udręczmy

sprawiedliwegobiedaka,nieoszczędźmywdowyanisędziwej
siwiznystarcanieuczcijmy.

Naszasiłabędzienamprawem

sprawiedliwości,boto,cosłabe,ganisięjakonieprzydatne.

Zróbmy

zasadzkęnasprawiedliwego,bonamniewygodny:sprzeciwiasię
naszemudziałaniu,zarzucanamprzekraczaniePrawa,wypominanam
przekraczanienaszychzasadkarności.

2,12-Iz3,10(LXX).

Głosi,żeznaBoga,zwiesiebiedzieckiemPańskim.

Jest

potępieniemnaszychzamysłów,samwidokjegojestdlanasprzykry,

bożyciejegoniepodobnedoinnychidrogijegoodmienne.

Uznał

naszacośfałszywegoistronioddrógnaszychjakodnieczystości.
KressprawiedliwychogłaszazaszczęśliwyichełpisięBogiemjako
ojcem.

Zobaczmy,czyprawdziwesąjegosłowa,wybadajmy,co

będzieprzyjegozgonie.

2,17-TeninastępnewierszeOjcowieKościołaodnosządoChrystusacierpiącego,któryjestSprawiedliwymwstopniunajwyższym.

BojeślisprawiedliwyjestsynemBożym,Bógujmiesięzanimi

wyrwiegozrąkprzeciwników.

2,18-WPs22[21],9iMt27,43-podobnesłowawustachprześladowcówMesjasza.

Dotknijmygoobelgąikatuszą,bypoznaćjegołagodnośći

doświadczyćjegocierpliwości.

2,19-Por.cierpieniaicichośćMesjasza:Iz53,7;Mt26,63.

Zasądźmygonaśmierćhaniebną,bo–jakmówił–będzie

ocalony.

Takpomyśleli–ipobłądzili,bowłasnazłośćichzaślepiła.

Grzechprzesłaniaprawdziwewartości

NiepojęlitajemnicBożych,niespodziewalisięnagrodyza

prawośćiniedoceniliodpłatydladuszczystych.

Bodo

nieśmiertelnościBógstworzyłczłowieka–uczyniłgoobrazemswej
własnejwieczności.

2,23-Niektórerkpgr.mają"natury".

Aśmierćweszławświatprzezzawiśćdiabłaidoświadczająjej

ci,którzydoniegonależą.

2,24-Por.przypisdoMdr1,13.

Mdr3

Różnelosyświętychigrzesznychwżyciuipośmierci

AduszesprawiedliwychsąwrękuBogainiedosięgnieich

męka.

3,1-Wlgdodaje:"śmierci".

Zdałosięoczomgłupich,żepomarli,zgonichpoczytanoza

nieszczęście

iodejścieodnaszaunicestwienie,aonitrwająw

pokoju.

Choćnawetwludzkimrozumieniudoznalikaźni,nadzieja

ichpełnajestnieśmiertelności.

3,4-WtyminastępnychwierszachzawierasięostatecznaodpowiedźSTnapytanieosenscierpieniaioodpłatęzażycieświęteigrzeszne.Rozwiązanieleżywżyciuwiecznym.Zob.

Wstęp.

Ponieznacznymskarceniudostąpiądóbrwielkich,Bógich

bowiemdoświadczyłiznalazłichgodnymisiebie.

Wypróbowałich

jakzłotowtygluiprzyjąłichjakcałopalnąofiarę.

Wdzień

nawiedzeniaich[przezBoga]zajaśniejąirozbiegnąsięjakiskrypo
ściernisku.

3,7-Zapewneobraztriumfunadukaranymiwrogami:por.Jr51,4;Za12,6;Ml3,19.

Będąsądzićludy,zapanująnadnarodami,aPankrólowaćbędzie

nadniminawieki.

Ci,którzyMuzaufali,zrozumiejąprawdę,wierni

wmiłościbędąprzyNimtrwali,łaskabowiemimiłosierdziedlaJego
wybranych.

3,9-"Wmiłości"-por.J15,9nn;Ap17,14;"wybranych"-tukod.S,Adodająstych4,15b.

Agrzesznicyponiosąkaręstosowniedoswychzamysłów,bo

wzgardzilisprawiedliwymiodstąpiliodPana,

nieszczęsnybowiem,

ktomądrościągardziikarnością.Nadziejeichpłonne,wysiłki
bezowocne,bezużyteczneichdzieła.

Żonyichgłupie,przewrotne

ichdzieci,przeklętyichród!

Niepłodnośćacudzołożnepotomstwo

Błogosławionaniepłodna,alenieskalana,któraniezaznała

grzesznegowspółżycia,wczasnawiedzeniaduszwydaplon.

3,13-Por.Mdr4,1.

Ieunuch,conieskalałswychrąknieprawościąaniniczłegonie

myślałprzeciwBogu,zawiernośćotrzymałaskęszczególnąidział
milszywŚwiątyniPańskiej.

3,14-WniebieniebędziejużzakazuzPwt23,2.

Wspaniałesąowocedobrychwysiłków,ikorzeńmądrości

niezniszczalny.

Dziecizaścudzołożnikównieosiągnącelu,zniknie

potomstwonieprawegołoża.

3,16-Tzn.odstępcówodwiaryzgodniezeznaczeniemprzenośnym"cudzołóstwa";zob.Jr3,2-9.Możnatuwidziećdalej:trwającychwzwiązkachzpogankami,atakżewzwiązkach

nielegalnych.

Jeślinawetżyćbędądługo–zanicbędąuważaniiwkońcu

niechlubnabędzieichstarość.

Ajeśliwcześniepomrą,będąbez

nadzieiibezpociechywdzieńsądu,

bostrasznyjestkresplemienia

grzesznego.

Mdr4

Lepszabezdzietność[połączona]zcnotą,nieśmiertelnajest

bowiemjejpamięć,bomauznanieiuBoga,iuludzi:

4,1-Chodziokobietębezdzietną;por.Mdr3,13.Wlgodmiennie:"Ojakpięknyjestczystyrodzajzjasnością",costanowipochwałęczystościdziewiczej.

Gdyjestobecna,tojąnaśladują,tęsknią,gdyodejdzie,aw

wiecznościtriumfujeuwieńczona–zwyciężywszywzawodacho
nieskazitelnąnagrodę.

4,2–Naśladują.Niektórerkp:"szanują".

Arozplenionemnóstwobezbożnychnieodniesiekorzyści;z

cudzołożnychodrośliwyrosłe–niezapuścikorzenigłębokoaninie
założypodwalinyniezawodnej.

Jeślinawetnajakiśczaswypuści

gałęzie–wstrząśnienimwiatr,bosłaboutwierdzone,imocwichrów
wyrwiejezkorzeniami.

Połamiąsięnierozwiniętegałęzie,aowoc

ich–bezużyteczny,niedojrzałydospożyciaidoniczegoniezdatny.

Bodziecizrodzoneznieprawegopożyciaprzyosądzeniurodziców

zaświadczająoichprzewrotności.

Ocenaprzedwczesnejśmiercisprawiedliwego

Asprawiedliwy,choćbyumarłprzedwcześnie,znajdzie

odpoczynek.

4,7-Sensprzedwczesnejśmierciświętegotakijaksenscierpień.Zob.przypisdoMdr3,4.

Starośćjestczcigodnanieprzezdługowiecznośćiliczbąlatsię

jejniemierzy;

sędziwościąuludzijestmądrość,amiarąstarości–

życienieskalane.

PonieważspodobałsięBogu,zostałumiłowany,a

żyjącwśródgrzeszników,zostałprzeniesiony.

Zabranyzostał,by

złośćnieodmieniłajegomyślialboułudanieuwiodładuszy,

urokmarnościprzesłaniadobro,aburzanamiętnościmąciprawy
umysł.

Wcześnieosiągnąwszydoskonałość,przeżyłczasówwiele.

DuszajegopodobałasięBogu,dlategopośpiesznieuszłaspośród

nieprawości.Aludziepatrzyliiniepojmowalianisobietegonie
wzięlidoserca,

-żełaskaimiłosierdzienadJegowybranymi,io

świętychJegostaranie.

Ktoumarłjakosprawiedliwy,potępia

żyjącychbezbożnie,adopełnionawcześniemłodość–leciwąstarość
nieprawego.

Zobacząbowiemkresmądrego,aniepojmą,coonim

Panpostanowiłiwjakimceluzachowałgobezpiecznym.

Będą

patrzećiżywićpogardę,alePanichwyśmieje.

Koniecbezbożnych

Istanąsiępotemwstrętnąpadlinąiwiecznympośmiewiskiem

wśródzmarłych.Strąciichbowiemnagłowę–oniemiałych,i
wstrząśnienimiodposad,izostanądoszczętuzniszczeni,ibędąw
udręczeniu,apamięćonichzaginie.

Zbojaźniąprzyjdązdaćsprawę

zwinswoich,awtwarzimrzucąoskarżenieichwłasnenieprawości.

Mdr5

Wtedysprawiedliwystaniezwielkąśmiałościąprzedtymi,co

gouciskaliimieliwpogardziejegotrudy.

5,1-Wlgstalemaliczbęmnogą.

Gdy[go]ujrzą,wielkiprzestrachichogarnieiosłupiejąna

widok[jego]nieoczekiwanegozbawienia.

Pełniżalubędąmówić

międzysobąijęczećwudręczeniuduchapowiedzą:

5,3-Tekstgr.majeszczeraz"powiedzą".

Toten,codlanasniegdyśbyłpośmiewiskiemiprzedmiotem

szyderstwa,jegożyciemieliśmyzaszaleństwo,śmierćjego–za
haniebną.

JakżewięcpoliczonogomiędzysynówBożychidzielilos

zeświętymi?

Tomyśmyzboczylizdrogiprawdy,nieoświeciłonas

światłosprawiedliwościisłońcedlanasniewzeszło.

Nasyciliśmysię

nadrogachbezprawiaizguby,przeszliśmybezdrożnepustynie,a
drogiPańskiejniepoznaliśmy.

Cóżnampomogłonasze

zuchwalstwo,codałochełpliwebogactwo?

Towszystkojakcień

przeminęłoijakwieść,coprzebiega;

jakokrętprującypieniącąsię

wodę,poktórymśladunieznajdziesz,gdyprzeszedł,nibruzdypo
jegokadłubiewśródfal;

jakpoptakuszybującymwprzestworzach

nieznajdziesiężadendowódprzelotu,choćtrzepocząceskrzydła
przecięłylekkiepowietrze–prutezgwałtownymszumemi
uderzeniempiórsmagane–znakuprzelotupotemniemożnaznaleźć.

Jakgdysięstrzałęwypuścidocelu,arozprutepowietrzezarazsię

zasklepia,takżeniedasiępoznaćjejprzejścia

takimy:

zniknęliśmy,[ledwie]zrodzeni,iniemogliśmysięwykazaćżadnym
znakiemcnoty,aleśmyzniszczeliwnaszejnieprawości.

Bonadzieja

bezbożnegojakplewawiatremmiotanaijaklekkapianarozbitaprzez
burzę.Jakdymodwiatrusięrozwiała,zatarłasięjakpamięćgościa,
cozabawiłchwilę.

5,14-Dosł.:"gościa,którybyłjedendzień".

Asprawiedliwiżyjąnawieki;zapłataichwPanuistaranieo

nichmaNajwyższy.

Dlategootrzymająwspaniałekrólestwoipiękny

diademzrąkPana;osłoniichbowiemprawicą,ochraniaćichbędzie
ramieniem.

Jakzbrojęnałożyswojązapalczywośćiuzbroi

stworzeniedlaodparciawrogów.

5,17-WrogówBoga.PodobnejakMdr5,17-23opisyrozprawyzgrzesznymi-zob.Izrozdz.24-26[->Iz24,1];Ezrozdz.38-39[->Ez38,1];Ap20,7nn.

Jakpancerzprzywdziejesprawiedliwośćijakhełmemosłonisię

sądemnieodwołalnym.

Weźmieświętośćzapuklerzniezwyciężony

ijakmieczwyostrzygniewnieubłagany,arazemzNimświatbędzie

walczyłprzeciwnierozumnym.

Polecącelnepociskibłyskawic,

pomknązchmurdocelujakzdobrzenapiętegołuku,

agniewne

gradywyrzuconezostanąjakzprocy.Wzburząsięprzeciwnimwody
morskieirzekinieubłaganieichzatopią.

Podniesiesięprzeciwnim

powiewmocyijakwichuraichzmiecie.Taknieprawośćspustoszy
całąziemię,anikczemnośćobalitronymożnowładców.

Mdr6

NAUKAMĄDROŚCI

Mądrośćkoniecznadlawładców

Słuchajciewięc,królowie,izrozumcie,nauczciesię,sędziowie

ziemskichrubieży!

6,1-Wlgdodajenapoczątkurozdziałucaływiersz:"Lepszajestmądrośćniźlisiłaimążroztropnyniźlimocny".

Nakłońcieucha,wy,conadwielomapanujecieichlubiciesię

mnogościąnarodów,

boodPanaotrzymaliściewładzę,od

Najwyższegopanowanie:Onzbadauczynkiwaszeizamysływasze
rozsądzi.

BędącbowiemsługamiJegokrólestwa,niesądziliście

uczciwieaniprawanieprzestrzegaliście,aninieposzliściezawolą
Boga,

przetogroźnieirychłonatrzeOnnawas,będziebowiemsąd

nieubłaganynadpanującymi.

Najmniejszydoznajemiłosiernego

przebaczenia,alemocarzyczekamocnedochodzenie.

Władca

wszechrzeczynieulękniesięnikogoaniniebędziezważałna
wielkość.Onbowiemstworzyłmałegoiwielkiegoijednakowoo
wszystkichsiętroszczy,

alemożnymgrozisurowebadanie.

Dowas

więczwracamsię,władcy,byściesięnauczylimądrościinieupadli.

Boci,coświętościświęcieprzestrzegają,dostąpiąuświęcenia,a

którzysiętegonauczyli,ciznajdąsłowaobrony.

Pożądajciewięc

słówmoich,pragnijcie,aznajdziecienaukę.

KtoszukaMądrości,znajdziejąłatwo

Mądrośćjestwspaniałainiewiędnie,ciłatwojądostrzegą,

którzyjąmiłują,cijąznajdą,którzyjejszukają,

uprzedzabowiem

tych,cojejpragną,wpierwdającsięimpoznać.

Ktodlaniejwstanie

oświcie,tensięnienatrudzi,znajdziejąbowiemsiedzącąudrzwi
swoich.

Oniejrozmyślać–toszczytroztropności,aktozjej

powodunieśpi,wnetsiętroskpozbędzie,

samabowiemobchodzii

szukatych,cosąjejgodni,objawiasięimłaskawienaścieżkachi
wychodzinaprzeciwwszystkimichzamysłom.

Początkiemjej–

najprawdziwszepragnienienauki,astaranieonaukę–tomiłość,

miłośćzaś–toprzestrzeganiejejpraw,aposzanowaniepraw–to

rękojmianieśmiertelności,

nieśmiertelnośćzaśprzybliżadoBoga.

TakwięcpragnienieMądrościwiedziedokrólestwa.

Zatem,jeśli

wammiłetronyiberła,owładcyludów,czcijcieMądrość,byście
królowalinawieki.

Zamiaryautora

Oznajmię,czymjestMądrośćijakpowstała,iniezakryjęprzed

wamitajemnic.Pójdęjejślademodpoczątkustworzenia,jej
znajomośćwydobędęnaświatłoinierozminęsięzprawdą.

Nie

pójdęteżdrogązżerającejzazdrości,boonazMądrościąniemanic
wspólnego.

Wielumądrych–tozbawienieświata,akrólrozumny–

toszczęścienarodu.

Posłuchajciewięcsłówmoich,aodniesiecie

korzyść.

Mdr7

Ijajestemczłowiekiemśmiertelnym,podobnymdowszystkich,

potomkiemprarodzicapowstałegozziemi.Włoniematkizostałem
ukształtowanyjakociało,

7,1-Tzn.Adama.

przezdziesięćmiesięcywekrwiokrzepły,znasieniamęskiegoi

rozkoszyzesnemzłączonej.

7,2-Całyopisodpowiadastarożytnympoglądomnafizjologię.

Ija,gdysięurodziłem,wspólnymodetchnąłempowietrzemi

wypadłemnaziemię,copodobniecierpi,taksamo[wydającz]
płaczempierwszygłos,podobnydowszystkich,

wpowijakachi

wśródtroskmniewychowano.

-Żadenbowiemzkrólówniemiał

innegopoczątkunarodzin:

jednodlawszystkichwejściewżyciei

wyjścietosamo.

Dlategosięmodliłemidanomizrozumienie,

przyzywałem,iprzyszedłmizpomocąduchMądrości.

7,7-MówiniejakosamSalomon(por.1Krl3,6-12).

Mądrość-skarbnajcenniejszy

Oceniłemjąwyżejnadberłaitronyiwzestawieniuzniązanic

uznałembogactwa.

Niezrównałemzniądrogichkamieni,bo

wszystkozłotowobecniejjestgarściąpiasku,asrebroprzyniej
będziepoczytanezabłoto.

Umiłowałemjąnadzdrowieipięknośći

wolałemmiećjąaniżeliświatło,boblaskjejnieustaje.

Aprzybyły

miwrazzniąwszystkiedobrainiezliczonebogactwawjejręku.

Ucieszyłemsięzewszystkich,borządzinimiMądrość,anie

wiedziałem,żeonajestichrodzicielką.

Rzetelniepoznałem,bez

zazdrościprzekazujęiniechowamdlasiebiejejbogactwa.

Jest

bowiemdlaludziskarbemnieprzebranym;ci,którzygozdobyli,
przyjaźńsobieBożązjednali,podtrzymanidarami,cobiorąpoczątek
zkarności.

Prośbaonatchnienie

ObymiBógdałsłowoodpowiedniedomyśliimyśleniegodne

tego,comidano!OnjestbowiemiprzewodnikiemMądrości,iTym,
którymędrcomnadajekierunek.

WJegorękuimy,inaszesłowa,

roztropnośćwszelkaiumiejętnośćdziałania.

Onmidałbezbłędną

znajomośćrzeczy:poznaćbudowęświataisiłyżywiołów,

począteki

kres,iśrodekczasów,przemiennośćprzesileńsłońcainastępstwapór,

obrotyroczneiukładygwiazd,

naturęzwierzątipopędybestii,

moceduchówimyślenieludzkie,różnorodnośćroślinisiłykorzeni.

Poznałemito,cozakryte,ito,cojestjawne,pouczyłamniebowiem

Mądrość–sprawczyniwszystkiego!

7,21-Por.Mdr8,5n;Mdr9,9.

PochwałaMądrości

Jestbowiemwniejduchrozumny,święty,jedyny,wieloraki,

subtelny,rączy,przenikliwy,nieskalany,jasny,niezadającybólu,
miłującydobro,bystry,

7,22-WieleztychprzymiotówtoprzymiotyBoskie(świętość,jedyność,wszechmoc,wszechwiedza).PrzypisanieichMądrościwynosijąniemaldogodnościOsobyBoskiej,a

przynajmniejbardzoprzybliżadonaukiNToSłowie(J1,1-14).Samaliczbaprzymiotów(21,czyli3x7)jestsymbolicznaioznaczanajwyższądoskonałośćMądrości;"niecierpiętliwy"-innitłum.:"nie
sprawiającycierpień".

niepowstrzymany,dobroczynny,miłującyludzi,mocny,

niezawodny,beztroski,wszechmogącyiwszystkowidzący,
przenikającywszelkieduchyrozumne,czyste[i]najsubtelniejsze.

Mądrośćbowiemjestruchliwszaodwszelkiegoruchu;przez

wszystkoprzechodziiprzenikadziękiczystości.

Jestbowiem

tchnieniemmocyBożejiprzeczystymwypływemchwały
Wszechmocnego,dlategonicskażonegodoniejnieprzylgnie.

7,25-NaukaoBoskimpochodzeniuMądrości(por.Syr24,3).

Jestbowiemodblaskiemwieczystejświatłości,zwierciadłem

bezskazydziałaniaBoga,obrazemJegodobroci.

7,26-Por.Hbr1,3;Kol1,15-tesamesłowaoChrystusiePanu.

Jednajest,awszystkomoże,pozostającsobą,wszystko

odnawia,aprzezpokoleniazstępującwdusześwięte,kształtuje
przyjaciółBożychiproroków.

7,27-NaukaomisjiMądrościwśródludziprzygotowujenaukęNToDuchuŚwiętymdziałającymwKościele.

Bógbowiemmiłujetylkotego,ktoprzebywazMądrością.

onapiękniejszaniżsłońceiniżwszelkigwiazdozbiór.Porównanaze
światłością–uzyskapierwszeństwo,

potamtejbowiemnastajenoc,

aMądrościzłonieprzemoże.

Mdr8

Sięgapotężnieodkrańcadokrańcaiwładawszystkimz

dobrocią.

Jątopokochałem,jejodmłodościszukałem,pragnąłemją

sobiewziąćzaoblubienicęistałemsięmiłośnikiemjejpiękna.

Sławi

onasweszlachetnepochodzenie,gdyżobcujezBogiemiumiłowałją
Władcawszechrzeczy.

JestbowiemwtajemniczonawwiedzęBogai

wJegodziełachdokonujewyboru.

8,4-Por.Mdr9,9.

OwoceMądrości

Jeśliwżyciubogactwojestdobrempożądanym–cóż

cenniejszegoniżMądrość,którawszystkosprawia?

Jeślirozwaga

jesttwórczaktóreżzestworzeńbardziejtwórczeniżMądrość?

Ijeśli

ktomiłujesprawiedliwość–tojejdziełamisącnoty;uczybowiem
umiarkowaniairoztropności,sprawiedliwościimęstwa,odktórych
niemadlaludziwżyciunicużyteczniejszego.

8,7–Jej.Tzn.Mądrości.

Ajeśliktojestżądnywielkiegodoświadczenia–onazna

przeszłośćioprzyszłościwnioskuje,znazawiłościsłówirozwiązania
zagadek,przewidujeznakiicuda,kolejnośćchwiliczasów.

Postanowiłemwięcwziąćjązatowarzyszkężycia,wiedząc,że

będziemidoradczyniąwdobrem,awtroskachiwsmutkupociechą.

Dziękiniejznajdęchwałęuluduicześćustarszych–jamłody.

Bystrymznajdąmniewsądzeniu,wzbudzępodziwumożnych.

Gdybędęmilczał,wyczekiwaćbędą,agdyodezwęsię,będą

uważali,ijeślidługoprzemawiaćbędę,położąrękęnaustach.

8,12-Por.Hi29,9;Hi40,4.

Przezniązdobędęnieśmiertelność,zostawięwiecznąpamiątkę

potomnym.

Będęwładałludami,poddanemibędąnarody;

usłyszawszymnie,ulęknąsięwładcystraszliwi.Okażęsiędobrym

wśródluduimężnymnawojnie.

Wszedłszydoswegodomu,przy

niejodpocznę,bojejtowarzystwoniesprawiaprzykrościani
współżyciezniąnieprzynosiudręki,aleweseleiradość.

Gdym

sobienadtympomyślałirozważyłemtowsercu,żewzażyłościz
Mądrościąjestnieśmiertelność,

wprzyjaźniznią–szlachetna

rozkosz,wdziełachjejrąk–nieprzebranebogactwa,aroztropność–
wewspólnychzniąćwiczeniachisławawposiadaniujejnauki;
krążyłem,szukając,jakbyjąwziąćdosiebie.

Byłemdzieckiem

dorodnymiduszadobraprzypadłamiwudziale,

araczej:będąc

dobrym,wszedłemdociałanieskalanego.

8,20-Niemożnasiętudopatrywaćwpływównaukipitagorejsko-platońskiejopreegzystencjidusz,botanaukajestautorowizupełnieobca.Wiersztenjesttylkosprostowaniem

poprzedniego,wktórymautorzdawałsięprzyznawaćciałupierwszeństwogodnościprzedduszą.

Wiedzącjednak,żeniezdobędęjej,jeśliBógjejnieudzieli–ai

tojużbyłosprawąrozumuwiedzieć,czyjajesttałaska–udałemsię
doPanaibłagałemGo,imówiłemzcałegoserca.

Mdr9

ModlitwaoMądrość

BożeprzodkówiPaniemiłosierdzia,któryśwszystkouczynił

swoimsłowem

9,1-Por.modlitwęSalomonaz1Krl3,6-9.

iwMądrościswojejukształtowałeśczłowieka,bypanowałnad

stworzeniami,coprzezCiebiesięstały,

9,2-Por.Rdz1,28.

bywładałświatemwświętościisprawiedliwościiwprawości

sercasądysprawował–

dajżemiMądrość,codzielitronzTobą,inie

wyłączajmniezliczbyswychdzieci!

BojestemsługąTwoim,synem

Twojejsłużebnicy,człowiekiemniemocnymikrótkowiecznym,zbyt
słabym,byznaćsięnasądzieiprawach.

Choćbyzresztąbyłktoś

doskonałymiędzyludźmi,jeślimubraknieMądrościodCiebie–za
nicbędziepoczytany.

Wybrałeśmnienakrólaswojegoluduina

sędziegosynówswoichicórek.

Kazałeśzbudowaćświątynięna

górzeswejświętejiołtarzwmieścieswegozamieszkania–według
wzorunamiotuświętego,któryprzygotowałeśodpoczątku.

9,8-Por.Wj25,8n;Ps8,7nn.

ZTobąjestMądrość,któraznaTwedzieła,ibyłazTobą,kiedy

światstwarzałeś,iwie,cojestmiłeTwymoczom,cosłusznewedług
Twychprzykazań.

9,9-Por.Mdr7,21;Mdr8,5n;Prz8,30.

Wyślijjązniebiosświętych,ześlijodtronuswejchwały,by

przymniebędąc,trudziłasięzemną,iżebympoznał,cojestTobie
miłe.

Onabowiemwieirozumiewszystko,będziemimądrze

przewodzićwmychczynachiustrzeżemniedziękiswejchwale.

doprzyjęciabędąmojeczyny;będęrozsądzałludTwójsprawiedliwie
istanęsięgodnytronumegoojca.

Któżbowiemzludzirozezna

zamysłBożyalboktóżpojmiewolęPana?

Nieśmiałesąmyśli

śmiertelnikówiprzewidywanianaszezawodne,

bośmiertelneciało

przygniataduszęiziemskinamiotobciążarozumpełenmyśli.

9,15-Dosł.:"namiot"-typowogr.przenośniaoznaczającaciało.Por.2Kor5,4.

Mozolnieodkrywamyrzeczytejziemi,ztrudemznajdujemy,co

mamypodręką–aktóżwyśledzito,cojestnaniebie?

Któżpoznał

Twójzamysł,gdyśniedałMądrości,niezesłałzwysokaŚwiętego
Duchaswego?

Itakścieżkimieszkańcówziemistałysięproste,a

ludziepoznali,coTobiemiłe,izostaliocaleniprzezMądrość.

9,18-Wlgzamiasttegostychumacaływiersz:"AlbowiemprzezMądrośćuzdrowienisąciwszyscy,którzysięTobie,Panie,podobaliodpoczątku".

Mdr10

MĄDROŚĆWDZIEJACH

Przykładyzżyciapatriarchów

ToonaPrarodzicaświataustrzegła,gdysamjedenzostał

stworzony,iwyzwoliłagozjegowłasnegoupadku,

10,1-Adama.Zob.Wstęp.

dałamuteżmocopanowaniawszystkiego.

Agdyodniej

odpadłNiegodziwiecwswymgniewie,wbratobójczymszalezgubił
samsiebie.

10,3-Kain:Rdz4,8nn.

ZatopionązjegowinyziemięznowuocaliłaMądrość,nalichym

drewniesterującSprawiedliwym.

10,4-Noem:Rdz6,9-8,18.

Gdyprzyszłopomieszanienarodówzaprzewrotnązmowę,ona

uznałaSprawiedliwego,ustrzegłagonieskalanymprzedBogiemi
zachowałagosilniejszymniżjegolitośćdladziecka.

10,5-Abrahama,gotowegodozłożeniaofiaryzIzaaka:Rdz12,1-3;Rdz22,1-19.

OnawybawiłaSprawiedliwego,gdyprzyszłazatratana

bezbożnych,aonzbiegłprzedogniemnaPięćMiastspadającym.

10,6-LotazzatratySodomyiGomory:Rdz19,1-29.

Jeszczejakoświadectwoichprzewrotności:pozostałodymiące

pustkowie,roślinyowocująceoniezwykłejporzeisterczącysłupsoli,
pomnikduszy,coniedowierzała.

Gdybowiemzboczylizdrogi

Mądrości,nietylkotęszkodęponieśli,żeniepoznali,codobre,ale

jeszczezostawiliżywympamiątkęswejgłupoty,bynawetniemogło
pozostaćwukryciuto,wczympobłądzili.

LeczMądrośćwybawiła

swychczcicielizutrapień.

OnaSprawiedliwego,cozbiegłprzed

gniewembrata,pościeżkachprostychpowiodła;ukazałamuBoże
królestwoidałaznajomość[rzeczy]świętych.Wmozołachmu
poszczęściłaipomnożyłaowocjegotrudów.

10,10-"Sprawiedliwego"-Jakuba:Rdz27,43;Rdz28,2-5.10-22;Rdz29,1-31,16;"świętych"-inniodnosządoaniołów.

Byłaprzynimpośródzachłannychjegognębicieliiobdarzyła

gobogactwami.

Ustrzegłagoprzedwrogami,uchroniłaprzed

gotującymizasadzki.Rozstrzygnęłanajegokorzyśćciężkie
zmaganie,bywiedział,żepobożnośćmożniejszajestniżwszystko.

10,12-Zob.Rdz32,25-31.

NieopuściłaSprawiedliwego,gdygozaprzedano,alego

wybawiłaodgrzechu.

10,13-Józefa:Rdzrozdz.37[->Rdz37,1];Rdzrozdz.39-41[->Rdz39,1].

Zeszłaznimrazemdolochuinieopuściłagowwięzach,ażmu

przyniosłaberłokrólestwaiwładzęnadjegociemięzcami.Dowiodła,
żekłamiąjegooskarżyciele,ajemudałasławęnawieki.

MądrośćwyzwalaIzraelazniewoliegipskiej

Onaludświęty,plemięnieskalane,wyrwałaspośródnarodu

ciemięzców.

10,15-Naródizraelski,"święty"przezswewybranie(Wj19,6).

WstąpiławduszęSługiPańskiego,wznakachicudach

groźnymwładcomsięprzeciwstawiła.

10,16-Mojżesza,sprowadzającegoplaginaEgipt(Wj7,1-10,29).

Oddałaświętymzapłatęzaichtrudy,powiodłaichdrogą

cudownąistałasiędlanichzadniaosłoną,aświatłemgwiazdwśród
nocy.

10,17-Słupognisty:Wj13,21n.

PrzeprawiłaichprzezMorzeCzerwone,przeprowadziłaprzez

wodymnogie,

awrogówichpotopiłaiwyrzuciłazgłębinotchłani.

Wzięliwięcsprawiedliwiłupyzbezbożnychiopiewali,Panie,

święteimięTwoje,isławilizgodniezwycięskąTwąrękę.

Mądrość

bowiemotworzyłaustaniemychipozwoliłamówićwyraźnie
językomniewprawnych.

10,21-AluzjedoWj4,10;Wj6,12n.30;Wj15,1-19.

Mdr11

PoszczęściłaichdziełomprzezręceświętegoProroka:

11,1-Mojżesza,dlaŻydównajwiększegozproroków.

przebylibezludnąpustynięirozbilinamiotywmiejscach

niedostępnych.

Stawiliczołonieprzyjaciołomiodparliwrogów.

Gdybylispragnieni,wołalidoCiebie,iotrzymaliwodęzlitejskały,

ugaszeniepragnienia–zkamieniatwardego.

11,4-Zob.Wj17,1-7.

IzraeliEgipt:wodyNiluiwodazeskały

Skądbowiemprzyszłakaranaichwrogów,stąddlanichw

potrzebieprzyszłydobrodziejstwa.

11,5-WiersztenstanowiogólnewprowadzeniedorozpoczynającychsięporównańmiędzylosamiIzraelitówiEgipcjanpodczaswyjściaŻydówzniewoli.

Zamiastprądurzekiniewysychającej,krwiąbrudnązamąconej,

11,6-Pierwszaplagaegipska(Wj7,14-25).

będącejkarązanakazdzieciobójczy,dałeśimniespodziewanie

wodęobfitą,

11,7-Por.:Wj1,15nn.22.

pokazawszyimwtedyprzezto,żemielipragnienie,jak

pokarałeśichwrogów.

Gdyprzyszłapróba–chociażkarciłeś

łagodnie–pojęli,ileucierpielibezbożni,osądzenizgniewem.

Ich

bowiemdoświadczałeś,ostrzegającjakojciec,tamtychutrapiłeś,
skazującjakkrólnieubłagany.

Będącdalekoczyblisko,jednakich

utrapieńdoznali.

11,11-Tzn.wtedy,gdyŻydzibyliwEgipcieigdyjużodeszli.

Zdwojonyichbowiemsmutekogarnąłinarzekanie,gdy

przeszłośćwspomnieli.

Ikiedyposłyszeli,żekaźnieprzeznich

doznanetamtymwyszłynadobre,dostrzegliPana.

Tegobowiem,

któregoniegdyśkazaliwyrzucić,apotemzdrwinąodprawili–
podziwialiukońcawydarzeń,palenipragnieniemodmiennymniż
sprawiedliwi.

11,14-Mojżesza:por.Wj1,22;Wj2,3;Wj5,2-5;Wj10,28;Wj12,31nn.

ŁaskawośćBożawzględemEgipcjan

Azanierozsądnewymysłyichnieprawości,którymizwiedzeni,

czcilibezrozumnegadyinędznestworzenia,zesłałeśnanichwodwet
mnóstwobezrozumnychzwierząt,

11,15-Por.Wjrozdz.8[->Wj8,1].

bywiedzieli,żeprzezcoktogrzeszy,przeztoponosikarę.

Nie

byłotrudnedlarękiTwejwszechmocnej–coiświatstworzyłaz
bezładnejmaterii–nasłaćnanichliczneniedźwiedzie,lwy
nieustraszone

lubnowostworzone,nieznane,drapieżnebestie,czy

toziejąceognistymoddechem,czydyszącetrującymdymem,czy
straszneiskrymiotającezoczu,

którychnietylkonapaśćmogłaby

ichzetrzeć,aleizgubićsamprzerażającywidok.

Aibeztegopaść

mogliodjednegopodmuchu,pomstąściganiizmiecenitchnieniem
Twejmocy,aleTywszystkourządziłeśwedługmiaryiliczby,iwagi!

PotężniedziałaćzawszejestwTwejmocyiktóżsięoprzepotędze

Twojegoramienia?

ŚwiatcałyprzyTobiejakziarnkonaszali,

kroplarosyporannej,coopadłanaziemię.

Nadwszystkimimasz

litość,bowszystkowTwejmocy,ioczyzamykasznagrzechyludzi,
bysięnawrócili.

Miłujeszbowiemwszystkiebyty,niczymsięnie

brzydzisz,couczyniłeś,bogdybyśmiałcośwnienawiści,niebyłbyś
tegoukształtował.

Jakżebycośtrwaćmogło,gdybyśTytegonie

chciał?Jakbysięzachowałoto,czegobyśniewezwał?

Oszczędzasz

wszystko,botowszystkoTwoje,Władco,miłującyżycie!

Mdr12

BowewszystkimjestTwojenieśmiertelnetchnienie.

12,1-Mowaotchnieniużycia;por.Rdz2,7.Wlg:"Ojakdobryisłodkijest,Panie,duchTwójwewszystkim".

Dlategonieznaczniekarzeszupadającychistrofujesz,

przypominając,wczymgrzeszą,bywyzbywszysięzłości,wCiebie,
Panie,uwierzyli.

ŁaskawośćBożawzględemmieszkańcówKanaanu

BoidawnychmieszkańcówTwojejświętejziemi

znienawidziłeśzaichpostępkitakobrzydliwe:zaczarnoksięstwa,

niecneobrzędy,

bezlitosnezabijaniedzieci,krwiożercze–zludzkich

ciałikrwi–biesiady,zawtajemniczonychspośródbractwa

12,5-"Zabijaniedzieci"-kultMolocha,przedktórymBógprzestrzegaIzraela(Kpł18,21);"wtajemniczonych"-zwrotróżnietłumaczony.AutorujmujereligięKanaanuwterminach

właściwychkultowigreckiemu.

izarodziców,cowłasnąrękąmordująbezbronneistoty.Chciałeś

ichwytracićrękąnaszychprzodków,

bygodnymmieszkaniembyła

dladzieciBożychtaziemia,uCiebienadwszystkiecenniejsza.

Ale

takżeichjakoludzioszczędzałeś.Zesłałeśnanichszerszenie
poprzedzająceTwewojsko,byichniszczyłypowoli.

12,8-Por.Wj23,28.

Mogłeśwbitwiełatwowydaćbezbożnychsprawiedliwymlub

narazwygubićprzezbestieokrutneczyteżwyrokiembezlitosnym.

Leczkarzącpowoli,dawałeśmiejscenawróceniu,chociażdobrze

wiedziałeś,żeichpochodzenienikczemne,azłośćichjestwrodzonai
nieodmienisięichusposobienienawieki,

botobyłoplemięod

początkuprzeklęte.Iniezobawyprzedkimśpozostawiałeśgrzechy
ichbezkary.

12,11-Por.Rdz9,25.

KtóżCibowiempowie:Cóżeśtouczynił?Alboktosięoprze

Twemuwyrokowi?KtóżCiebiepozwiezawytracenienarodów,
któreśTyuczynił?AlboktóżpowstanieprzeciwTobiejakoobrońca
ludzinieprawych?

NiemabowiemopróczCiebieboga,coma

pieczęnadwszystkim,abyśmiałdowodzić,żenieosądziłeś
niesprawiedliwie,

anisięzTobąniebędziemógłspieraćkrólczy

władcaotych,którychukarałeś.

Tyjesteśsprawiedliwyirządzisz

wszystkimsprawiedliwie;skazaćkogoś,ktoniezasłużyłnakarę,

uważaszzaniezgodnezTwojąpotęgą.

Twojabowiemmocjest

podstawąTwejsprawiedliwości,wszechwładzaTwasprawia,że
wszystkooszczędzasz.

Mocswąprzejawiaszwobectych,conie

wierząwpełnięTwejpotęgi,ikarzeszzuchwalstwotych,cojąznają.

12,17-Tekstskażony;tłum.przybliżone.

Potęgąwładasz,asądziszłagodnieirządzisznamizwielką

oględnością,bodoCiebienależymóc,gdyzechcesz.

NaukipłynącezpostępowaniaBoga

Nauczyłeśludswójtympostępowaniem,żesprawiedliwy

powinienmiłowaćludzi.Iwlałeśsynomswymwielkąnadzieję,żepo
występkachdajesznawrócenie.

Jeślibowiemwrogówswychdzieci,

choćnaśmierćzasługiwali,karałeśztakąoględnościąipobłażaniem,
dającczasimiejsce,bysięodzłaodwrócili,

zjakżewielkątroską

osądziłeśswychsynów,którychprzodkomdawałeśprzysięgii
przymierzapełnewspaniałychobietnic.

Naswychowując,wrogów

naszychchłoszczesztysiąckrotnie,byśmypamiętaliodobrociTwojej,
gdymysądzimy,ioczekiwalimiłosierdzia,gdynanassądprzyjdzie.

Dlategoitych,cowgłupocieswejżyliniegodziwie,skarałeśprzez

ichwłasnebezeceństwa.

Boteżposzlizbytdalekonadrogachbłędu,

biorączabogównajbardziejpogardzanepośródwstrętnychzwierząt,
zwiedzeninawzórnierozsądnychdzieci.

Więcteżjaknajgłupsze

dzieciskazałeśichzakaręnaośmieszenie.

Aleci,których

ośmieszającekarynieostrzegły,mielidoświadczyćgodnegoBoga
sądu.

Bonaktóresięsami,cierpiąc,oburzali,tymizostalipokarani,

któremielizabogów,dostrzegliTego,któregoprzedtemznaćnie
chcieli,ipoznaliBogaprawdziwego.Idlategoprzyszłananich
ostatecznakara.

12,27-DlategożepoznaliBoga,amimototrwaliwgrzechach.

Mdr13

Nierozumnośćkultusiłprzyrody

Głupiznaturysąwszyscyludzie,którzyniepoznaliBoga;z

dóbrwidzialnychniezdołalipoznaćTego,któryjest,patrzącna
dzieła,niepoznaliTwórcy,

13,1-Rozpoczynasiędygresja,obejmującarozdz.13-15,wktórejautorwykazujebezsenskultusiłprzyrodyibałwochwalstwa.
13,1-"Głupiznatury",bo,jakdalejmówiautor,samaichrozumnanaturapowinnaichdoprowadzićdopoznaniaBoga.

leczogień,wiatr,powietrzechyże,gwiazdydokoła,rwącąwodę

lubświatłaniebieskieuznalizabóstwa,którerządząświatem.

13,2-Tzn.słońceiksiężyc.

Jeśliurzeczeniichpięknemwzięlijezabóstwa–winnibyli

poznać,oilewspanialszyjestichWładca,stworzyłjebowiemTwórca
piękności;

ajeśliichmocidziałaniewprawiłyichwpodziw–winni

byliznichpoznać,oilejestpotężniejszyTen,ktojeuczynił.

Boz

wielkościipięknastworzeńpoznajesięprzezpodobieństwoich
Sprawcę.

Cijednaknamałązasługująnaganę,bowprawdzieioni

błądzą,aleBogaszukająipragnąGoznaleźć.

Obracającsiębowiem

wśródJegodzieł,badają,iulegająpozorom,bopiękneto,naco
patrzą.

Aleimtakżeniemożnawybaczyć:

jeślisiębowiemzdobyli

natylewiedzy,bymócogarnąćwszechświat–jakżenieznaleźli
rychlejjegoWładcy?

Nierozumnośćbałwochwalstwa

Anieszczęśniiwrzeczachmartwychzadufanici,cobogami

nazwalidziełarąkludzkich:złotoisrebro–dziełasztuki,i
wyobrażeniazwierzątlubbezużytecznykamień,dziełostarożytnej
ręki.

Otojakiścieślawyciąłodpowiedniedrzewo,całąkoręzdjąłz

niegoumiejętnieiobrobiwszyładnie,sporządziłsprzętprzydatnydo
codziennegoużytku.

Aodpadkówztejobróbkiużyłdougotowania

strawyinasyciłsię.

Wziąłspośródnichodpadeknanicjuż

niezdatny,klockręty,poprzerastanysękami,rzeźbił,bawiącsiępracą
dlaodpoczynku,ikształtował,próbującswejumiejętności.Odtworzył
wnimobrazczłowieka

lubuczyniłcośpodobnegodojakiegoś

lichegozwierzęcia.Pociągnąłminią,czerwieniąjegopowierzchnię
zabarwiłizamalowałnanimwszelkąskazę.

Przygotowałmu

pomieszczeniestosowne,naścianieumieścił,przytwierdzając
żelazem.

Zatroszczyłsięwięconiego,żebyczasemniespadł,

wiedząc,żesobiesampomócniezdoła,bojest[tylko]obrazemi
potrzebujepomocy.

Alegdysięmodliwsprawieswegomienia,w

sprawieswychzaślubinidzieci–niewstydzisięmówićdotego,co
bezduszne.Ito,cobezsilne,prosiozdrowie,

dotego,comartwe,

modlisięożycie.To,conajbardziejbezradne,błagaopomoc,ao
drogęszczęśliwą–to,coniepotrafichodzić.

Ozarobek,opracę,o

rękęszczęśliwą,osprawnośćprosito,comaręcecałkiembezsilne.

13,10-19-Por.Iz40,19n;Iz41,6n;Jr10,2-15;Ba6,1-72.

Mdr14

Innyznowu,żeglującichcącprzepłynąćgroźnefale,wzywana

pomocdrewno,bardziejkrucheniżunoszącygostatek.

Tenbowiem

wymyśliławprawdziechęćzysków,atwórczamądrośćsporządziła,

alesterujenimOpatrznośćTwa,Ojcze.Boinamorzuwytyczyłeś

drogę,wśródfal–ścieżkębezpieczną,

wskazując,żezewszystkiego

możeszwybawić,byiktośniedoświadczonymógłwsiąśćnaokręt.

Chcesz,bydziełaTwejMądrościnieleżałyodłogiem,więci

najlichszemudrewnuludziezawierzajążycieiprzebywszyburzliwe
fale,ratująsięnatratwie.

Boiwpoczątkach,gdyginęliwyniośli

olbrzymi,nadziejaświataschroniłasięwarceipokierowanaTwą
rękązostawiłaświatuzawiązkipotomności.

14,6-Por.Rdz6,12-9,17.

Błogosławioneniechbędziedrzewo,przezktóredokonujesię

sprawiedliwość,

14,7-OjcowieKościołaniekiedyodnosilitesłowadokrzyża.

aletamto,rękąobrobione–przeklęte:iono,ijegotwórca!On,

żejewykonał,onozaś,żechoćzniszczalne,dostałomianoboga.

14,8-Mowaoposągubożka.

JednakowoBogusąnienawistniigrzesznik,ijegogrzech,

dziełowrazztwórcązostanieukarane.

Dlategoinabożkipogańskie

przyjdziekarzącenawiedzenie,bosięstałyobrzydliwościąpośród
stworzeńBożych,powodemupadkudladuszludzkichisidłemdla
nógludzigłupich.

14,11-Por.Jr10,11;Jr51,18.

Źródłabałwochwalstwa

Wymyśleniebożków–toźródłowiarołomstwa,wynalezienie

ich–tozatratażycia.

14,12-Dosł.:"nierządu";zob.przypisdoMdr3,16.

Niebyłoichnapoczątkuiniebędzienawieki.

Zjawiłysięna

świecieprzezludzkągłupotę,dlategosądzonyimrychłykoniec.

Ojciec,wprzedwczesnymżalupogrążony,sporządziłobrazmłodo

zabranegodzieckaiodtądjakobogazacząłczcićongiśzmarłego
człowieka,dlapoddanychzaśustanowiłmisteriaiwtajemniczenia;

zbiegiemczasutenzakorzenionybezbożnyobyczajzaczęto
zachowywaćjakoprawo

inarozkazwładcówczczonoposągi.

Ludzie,niemogączpowoduodległegozamieszkaniaczcićich
osobiście,odległąodtwarzalipostać,sporządzającokazaływizerunek
czczonegokróla,bynieobecnemuschlebiaćgorliwie,takjak
obecnemu.

Nawettych,cogonieznali,dowzmożeniakultu

skłaniaładążnośćtwórcydosławy.

Tenbowiem,chcącsięmoże

przypodobaćwładcy,sztukąswądoprowadziłwizerunekdowiększej
piękności,

atłum,zachwyconyurokiemdzieła,uznałzabóstwo

tego,któregodopierococzczonojakoczłowieka.

Idlażyjących

zasadzkąstałosięto,żeludzie,ulegającnieszczęściulubprzemocy,
nadalinieprzekazywalneImiękamieniomidrewnu.

14,21-Tj."Bóg".

Zgubneskutkibałwochwalstwa

Iniedość,żebłądzącodopoznaniaBoga,aleponadto,żyjącw

wielkimzamęcieniewiedzy,totakwielkiezłonazywająpokojem.

Bogdyodprawiajądzieciobójczewtajemniczeniaczyskryte

misteriaalboszaleńczepochodyzprzedziwnymiobrzędami–

nie

zachowująwczystościniżycia,nimałżeństw,leczjedendrugiego
podstępniezabijalubcudzołóstwemzadręcza.

Wszędziesię

wmieszałykrewimorderstwo,kradzieżipodstęp,zepsucie,
niewierność,gwałt,krzywoprzysięstwo,

uciskdobrych,niepamięć

dobrodziejstw,znieprawieniedusz,grzechyprzeciwnenaturze,
rozprzężeniewmałżeństwach,cudzołóstwoirozpusta.

Kultbożków,

niegodnychnazwaniatopoczątek,przyczynaiszczytwszelkiegozła.

Alboszalejąwzabawie,alboprorokująfałszywie,alboniegodziwie

żyją,alboprzysięgająpochopnie;

zawierzylibezdusznymbożkomi

pokrzywoprzysięstwieniebojąsięnieszczęścia.

Aleprzyjdziena

nichkarasłusznazajednoidrugie,żeźlemyślelioBogu,trzymając
siębożków,iżegardzącuczciwością,przysięgaliprzewrotniena
kłamstwo.

Boniepotęgabóstw,wzywanychwprzysiędze,leczkara,

grzesznikomnależna,nastajezawszepoprzestępstwieprzewrotnych.

14,31-Bałwochwalcyuważająsięzabezpiecznych,chociażprzysięgająfałszywie,bowiedzą,żebóstwaichsąbezsilne.Karajednakprzyjdzienieodbożków,leczodBogaprawdziwego,

jakostróżaporządkumoralnego.

Mdr15

Odrzeczeniesiębałwochwalstwa

Tyzaś,Bożenasz,jesteśdobryiwierny,cierpliwyimiłosierny

wrządachnadwszystkim.

Nawetgdyzgrzeszymy,Twoimijesteśmy,

świadomiTwojejmocy;aleniebędziemygrzeszyć,świadomitego,
żeśmyzaTwoichpoczytani.

15,2-Bógjestdobry,nieodrzucaswoichczcicieli,chociażbypopadliwgrzech.

Ciebieznać–tosprawiedliwośćdoskonała;pojąćTwąmoc–to

korzeńnieśmiertelności.

Niezwiódłnasaniniecnyludzkiwymysł,

anibezużytecznedziełomalarzy–wizerunekupstrzonyrozmaitymi
barwami,

którychwidokroznamiętniagłupichpożądaniem

bezdusznegopięknamartwegoobrazu.

Wzłychrzeczachsię

kochają,takichnadzieiteżsąwarciichtwórcy,miłośnicy,czciciele.

Grzechtwórcówbożkówpogańskich

Boigarncarz,ugniatającmozolniemiękkąziemię,lepikażde

[naczynie]donaszegoużytku.Iztejsamejglinyulepiłnaczynia
służącezarównodocelówszlachetnych,jakdoprzeciwnych–
wszystkiepodobnie.Jakizaśbędzieużytekjednegolubdrugiego–
rozstrzygagarncarz.

15,7-Por.Syr33,13;Jr18,1-6;Rz9,21.

Wniecnymtrudzielepiztejżeglinymarnebóstwoten,co

niedawnopowstałzziemi,zktórejzostałwzięty,ipójdziedoniej
niebawem,wezwanydospłaceniadługuduszy.

15,8-"Dotej"=doziemi;"duszy"-niejakowypożyczonejczłowiekowiprzezBoga.

Aleonniemyśliotym,żeumrze,aniotym,żeżyciema

krótkie,leczidziewzawodyztymi,coobrabiajązłoto,odlewają
srebro,naśladujetych,corzeźbiąwbrązie,ichlubisię,żetworzyto,
cobałamuci.

Sercejegojakpopiół,nadziejajegomarniejszaniż

ziemiaiżycienędzniejszeniżglina.

BonierozpoznałTego,którygo

ulepił,tchnąłwniegoduszęzdolnądodziałaniainapełniłduchem
żywotnym.

Mniemał,żenaszeżyciejestzabawą,targiem

zyskownymnaszebytowanie,bomówi,żetrzebazewszystkiego
ciągnąćzyski,nawetznieprawości.

Tenwielepiejniżwszyscy,że

grzeszy,gdyzziemskiejmateriiwytwarzakruchenaczyniairzeźby.

BałwochwalstwoEgipcjan

Bardzosąniemądrzyiodduszydziecięcejbiedniejsiwszyscy

wrogowieTwegoludu,którzygociemiężyli.

15,14-Zpowodunierozumu.

Wzięlibowiemzabóstwawszelkiepogańskieposągi,któreni

władzywzrokuniemają,byspojrzeć,ninozdrzy,abypowietrzem
odetchnąć,aniuszu,bysłyszeć,anipalcówurąk,żebydotknąć,a
nogiichniezdatnedochodzenia.

15,15-Por.Ps115[113],4-8.

Człowiekjebowiemuczynił,ulepiłjektoś,ktosamtrzyma

duchawdzierżawie.Żadenczłowiekniezdołaulepićbożkadosiebie
podobnego,

15,16-"Wdzierżawie"-zob.przypisdoMdr15,8;"podobnego"-boposągbędzienieożywiony.

alesamśmiertelnyrzeczmartwątworzyniecnymirękami.Isam

jestlepszyodswoichświętości:onbowiemżył,atamte–nigdy.

Czcząnawetinajwstrętniejszezwierzęta,któreprzezswągłupotę

gorszesąodinnych.

Wnichnieznajdziesięupragnionegopiękna,

którejestwwyglądzieżywychzwierząt,bozatraciłyoneiuznanie,i
błogosławieństwoBoże.

15,19-Przezto,żesięstałyprzedmiotemczciBogunależnej.Por.Rdz1,22.28;Rdz3,14.

Mdr16

EgiptaIzrael:plagażabiprzepiórki

Dlategosłusznieukaranizostalipodobnymi[stworzeniami]i

mnóstwemzwierzątudręczeni.

Wmiejscetejkaryludowiswemu

dobrowyświadczyłeś:niezwykłąpotrawędlapożądanegosmaku
przygotowałeśimnapokarm–przepiórki.

16,2-Por.Wj16,2n.12n;Lb11,4nn.18-23.31n.

Tak,bytamci,chociażłaknęlipokarmu,zpowodu

obrzydliwościnasłanych[stworzeń]poniechalinawetkoniecznej
chęcijedzenia,aci,przelotniebrakiemdotknięci,bymielipotrawę,i
toniezwykłą.

Trzebabowiembyło,bynaowychciemięzców

przyszłabiedanieuchronna,atym,bytylkozostałoukazane,jakie
katuszecierpieliichwrogowie.

EgiptaIzrael:szarańczaiwążmiedziany

Albowiemiwtedy,gdyichdosięgłastrasznawściekłośćgadówi

ginęliodukąszeńkrętychwężów,gniewTwójnietrwałażdokońca.

16,5-Żydównapustyni.

Dlanapomnieniaspadłananichkrótkatrwoga,alemieliznak

zbawienianapamiątkęnakazuTwegoprawa.

16,6-Wążmiedzianynapustyni,typkrzyża:Lb21,6-9;J3,14-17.

Aktosięzwrócił[doniego],ocalenieznajdowałniewtym,na

copatrzył,alewTobie,Zbawicieluwszystkich.

Itaknaszych

wrogówprzekonałeś,żetoTywybawiaszodzławszelkiego.

Zabijałyichukąszeniaszarańczyimuchinieznaleźlilekarstwa,by

ratowaćżycie,bozasłużyli,żebyprzezniezostaliukarani.

Synów

zaśTwoichniezmogłynawetzębyjadowitychwężów,litośćbowiem
Twojawyszłaimnaprzeciwiuzdrowiłaich.

Dlaprzypomnienia

bowiemsłówTwoichbylikąsaniizarazmieliratunek,byniepopadli
wgłębokiezapomnienieiniestalisięniegodniTwoichdobrodziejstw.

16,11-Tzn.oBogu.

Nieziołaichuzdrowiłyaninieokłady,leczsłowoTwe,Panie,

którewszystkoleczy.

BoTymaszwładzęnadżyciemiśmiercią,Ty

wprowadzaszwbramyOtchłaniiTywyprowadzasz.

16,13-1Sm2,6;por.Pwt32,39.

Aczłowiekzabijewprawdziewswojejzłości,lecznie

przywróciducha,któryuszedł,aniduszyzabranejnieuwolni.

16,14-ZOtchłani.

EgiptaIzrael:różnedziałaniażywiołów

NiepodobnaujśćTwojejręki.

Bezbożni,którzyznaćCiebienie

chcieli,doznalichłostyodTwegomocnegoramienia,trapieni
niezwykłymideszczami,gradami,okrutnyminawałnicamiiniszczeni
ogniem.

Aconajdziwniejsze,wwodzie,którawszystkogasi,ogień

sięwzmagał,bocałanaturastajewobroniesprawiedliwych.

16,17-Aluzjadograduzpiorunami;por.Wj9,23n.

Czasembowiempłomieńprzygasał,byniepochłonąłzwierząt

nasłanychnabezbożnychibypatrząc,pojęli,żesądBożyichściga;

czasemzaśnawetpośródwodypłonąłponadmożliwościognia,by

wyniszczyćpłodyznieprawionejziemi.

Natomiastludswój

nakarmiłeśstrawąaniołówidałeśimbezichwysiłkugotowychlebz
nieba,zdolnydaćwszelkąrozkosziwszelkismakzaspokoić.

16,20-Manna(Por.Wj16,13-21;Ps77,25wgLXX).LiturgiaBożegoCiałaodnositesłowadoEucharystii-jakoantytypu;por.J6,31-35.49-51.

DartendałdzieciompoznaćTwąsłodycz,apowolnypragnieniu

jedzącego,zamieniałsięwto,czegoktochciał.

Śniegilód

wytrzymywałyogieńinietopniały,bypojęli,żeplonywrogów
zniszczyłogień,płonącwśródgraduiwśródulewybłyskając,

16,22-Mannanietrwałajakśniegilód,podobnadonich;por.Mdr19,21.

iżepotem,bysięsprawiedliwimoglipożywić,zapomniałon

nawetswojejwłasnejmocy.

StworzeniebowiemTobie,jako

Stwórcy,posłuszne,wysilasię,bykaraćniegodziwych,ałagodnieje,
byczynićdobrzetym,coTobiezaufali.

Dlategoiwtedy,wszelkim

podlegajączmianom,służyładarowiTwemu,żywiącemuwszystkich,
zgodniezchęciątych,cobyliwpotrzebie,

bypojęliTwoi,Panie,

umiłowanisynowie,żenieurodzajplonówżywiczłowieka,lecz
słowoTwojeutrzymujeprzyżyciuufającychTobie.

Boto,czego

ogieńniezniszczył,topniałorychłowcieplenikłegopromyka
słonecznego,

bywiedziano,żewdziękowaniuTobietrzeba

wyprzedzaćsłońceispotykaćsięzTobąoświtaniu.

Nadzieja

bowiemniewdzięcznikajaklódzimowystopniejeirozpłyniesięjak
wodanieużyteczna.

Mdr17

EgiptaIzrael:ciemnościisłupognisty

WielkiesąTwojesądyiniezbadane,dlategopobłądziłydusze

pozbawionenauki.

Niegodziwcy,którymsięzdawało,żeujarzmią

ludświęty,leżeli,uwięzieniciemnością,zniewolenidługąnocą,
wyłączenispodwiecznejOpatrzności–zamknięcipoddachem.

17,2-"Ciemnością"-por.Wj10,21-23;"zbiegowie"-innitłum.:"wyłączenispodwiecznejOpatrzności".

Ci,którzymniemali,żesięukryjązgrzechamitajemnymipod

ciemnązasłonązapomnienia,pogrążenizostaliwciemnościach,
wielcezatrwożeniiprzerażenizjawami.

Boichroniącaichkryjówka

niezabezpieczałaprzedstrachem:rozlegałysięwokółprzerażające
odgłosy,ukazywałysięponurezjawyoposępnychtwarzach.

Iani

żadnasiłaognianiemogładaćświatła,anijasnepłomieniegwiazdnie
zdołałyrozświetlićowejstrasznejnocy.

Iukazywałysięimtylko

przeraźliweogniesamopalne,awystraszeniowymnieznanym
zjawiskiem,zagorszebralito,nacopatrzyli.

17,6-Innitłum.:"gdyznikło".

Zawiodłykłamliwesztuczkiczarnoksięstwa,spadłahaniebna

karazaprzechwalaniesięmądrością.

Ci,którzyprzyrzekaliduszę

schorzałąuwolnićodstrachówiniepokojów,samichorowalinastrach
wartśmiechu.

Bonawetgdynicprzeraźliwegoichniestraszyło,

przerażenitupotembydlątisyczeniemgadówzamieralizestrachu,
niechcącnawetspojrzećwpowietrze,odktóregoniemożnaujśćw
żadensposób.

Tchórzliwabowiemjestnieprawość,gdysamasię

potępia,izawszeprzymnażatrudności,dręczonasumieniem.

17,10-"Nieprawość"-człowieknieprawy;"przymnaża"-inni:"przewiduje,przypuszcza".

Bostrachtonicinnegojakzdradzieckaodmowapomocy

rozumu,

imzaśmniejszejestwewnątrzoczekiwanie[pomocy],tym

bardziejwyolbrzymianieznaną,dręczącąprzyczynę.

17,12-Innitłum.:"Gdysiępokonaoczekiwanietego,coprzychodzizwnętrza".

Aichwtęnocrzeczywiściebezwładnąizczeluścibezwładnej

Otchłaniwypełzłą,uśpionychtymsamymsnem

17,13-ZapewneironiawzwiązkuzzarozumiałościąEgipcjanuważającychIzraelitówzabezsilnych.

raztrapiłyzjawystraszliwe,toznówupadekducha

obezwładniał,padłbowiemnanichstrachnagłyiniespodziewany.

takpadałkażdy,gdziesięktoznajdował,ibyłwięziony,zamkniętyw
więzieniubezkrat.

Czytobyłrolnik,czypasterz,czyrobotnik

pracującynapustkowiu–zaskoczonyulegałnieodpartej
konieczności,wszystkichichskrępowałjedenłańcuchmroku.

Iczy

towiatrświszczący,czydźwięcznyśpiewptakówwśródgęstych
gałęzi,szumwodywartkopłynącej,czypotężnyłoskotspadających
skał,

niedostrzeżonybiegbrykającychzwierząt,groźnyrykbestii

straszliwychczyechoodbijającesięodgórskichrozpadlin–
obezwładniałyich,napełniającstrachem.

Całybowiemświatbył

zalanyświatłemioddawałsiępracybezprzeszkody;

tylkonadnimi

uciążliwanocsięrozpostarła,obrazmroku,którymiałichogarnąć.A
samidlasiebiebyliwiększymciężaremniżmrok.

Mdr18

AdlaTwychświętychbyłabardzowielkaświatłość,gdygłos

ichsłyszano,aniewidzianopostaci–uznawanoichzaszczęśliwych,
boniecierpielijaktamciprzedtem;

18,1-GdyżEgipcjanieniewidzieliIzraelitów.

adziękowano,żenieszkodzą,choćprzedtemkrzywddoznali,i

błaganoodarowaniesprzeciwu.

18,2-Innitłum.:"ołaskęwyjścia"(por.Wj11,8).

Dałeśprzednimisłupognistyjakoprzewodnikawnieznanej

wędrówce,jakonieszkodliwesłońcewzaszczytnejtułaczce.

Atamci

zasłużyli,byichpozbawionoświatłaizamkniętowciemności,bow
niewolitrzymaliTwychsynów,przezktórychświatmiałotrzymać
niezniszczalneświatłoPrawa.

EgiptaIzrael:aniołśmierci

Zato,żezamyśliliwymordowaćdzieciświętych–kiedyto

jednoDziecięporzuconezostałoiuratowane–zakaręzabrałeśim
mnóstwoichdzieciiwygubiłeśichrazemwburzliwejtopieli.

18,5-"Dziecię"-Mojżesz,por.Mdr11,14;"dzieci"-śmierćpierworodnych(Wj12,29n);"topieli"-zagładawojskfaraona(Wj14,27n).

Nocowąoznajmionowcześniejnaszymojcom,bynabrali

otuchy,wiedzącdobrze,jakimprzysięgomzawierzyli.

IludTwój

wyczekiwałocaleniasprawiedliwych,azatratywrogów.

Czym

bowiempokarałeśprzeciwników,tymwsławiłeśnas,powołanych.

Pobożnipotomkowiedobrychskładaliwukryciuofiaryiustanowili

zgodnieBoskieprawo,żejednakowotesamedobrai
niebezpieczeństwapodejmąświęci,ijużzaczęliśpiewaćhymny
przodków.

Wtórowałyimskłóconekrzykiwrogów,rozlegałsię

żałosnygłoszawodzącychnaddziećmi.

Podobnąponieślikaręipan,

iniewolnik,człowiekzluducierpiałtaksamojakkról;

wszyscy

narazzpowodutejsamejśmiercimielinieprzeliczonychumarłych.
Żywychniestarczyłonawetdogrzebania,bowjednejchwili
wyginęłoichnajcenniejszepotomstwo.

Ci,którzyuprawiającczary,

wnicniewierzyli,pozagładziepierworodnychuznali,żelud[Izraela]
jestsynemBożym.

Gdygłębokaciszaogarniaławszystko,anocw

swoimbiegudosięgałapołowy,

wszechmocneTwesłowoznieba,z

królewskiejstolicy,jaksrogiwojownikrunęłopośrodkuzatraconej
ziemi,jakomieczostryniosącTwójnieodwołalnyrozkaz.

18,15-LiturgiaBożegoNarodzeniastosujewiersze14-15doWcieleniaSłowa.

Istanąwszy,napełniłowszystkośmiercią;niebadotykało,a

zstąpiłonaziemię.

Izarazzaczęłyichtrapićstrasznesenne

widziadła,inapadłyichlękinieoczekiwane.

Akażdygdzieindziej

padającnawpółumarły,wyjawiałprzyczynę,dlaktórejumierali,

trapiąceichsnyuprzedziłyichotym,bynieginęli,niewiedząc,

dlaczegostraszniecierpią.

Takżenasprawiedliwychprzyszłapróba

śmierci,doszłonapustynidozagładywielu,alegniewtenniebył
długotrwały.

18,20-Buntnapustyni.Zob.Lbrozdz.16[->Lb16,1].

ŚpieszniebowiemdowalkiwystąpiłMążNieskazitelny,broń

swojejposługiniosąc:modlitwęiprzebłagalnąofiarękadzielną.
Stawiłczołogniewowi,położyłkresklęsce,ukazawszy,żeTwoimjest
sługą.

18,21-MowaoAaronie(Lb17,11nn).

Przezwyciężyłongniewniesiłąciała,niemocąoręża,lecz

słowempokonałKarzącego,przypominającdaneojcomobietnicei
przymierza.

18,22-"Gniew"-tekstpopr.;"Karzącego"-wpływmodlitwynauosobionąkarę.

Gdyumarlijużpadaligromadnienasiebie,stanąłpośrodkui

położyłkreszapalczywości,iodciąłjejdrogędożywych.

Bocały

światbyłnajegoszaciedostóp,chwalebneimionaojcówwyrytena
czterechrzędachkamieniinadiademiejegogłowyTwoja
wspaniałość.

18,24-Nadługiejszaciearcykapłanabyłwyobrażonycałyświat-możeprzypomocybarw;por.Za1,8.Natomiastcodopektorałuidiademuzob.Wj28,15-21.36nn.

Przednimitoustąpił:Niszczycielichsięuląkł,wystarczyła

bowiemsamapróbagniewu.

Mdr19

EgiptaIzrael:MorzeCzerwone

Anadbezbożnymitrwałażdokońcagniewbezlitosny,[Bóg]

przewidziałbowiemrównieżprzyszłeichsprawy:

-żepozwoliwszy

tamtymodejśćiodesławszyichpośpiesznie,pożałujątegoibędą
ścigali.

19,2-Tzn.Izraelitom.

Jeszczebylizajęciżałobnymiobrzędamiipłakalinadgrobami

umarłych,ajużpowzięliinnynierozsądnyzamiariścigalijak
zbiegówtych,którychpozbylisięzbłaganiem.

Sprawiedliwylos

pchałichkutejostatecznościiprzywiódłdozapomnieniaotym,co
sięstało,bydopełnilikary,którejbrakowałoplagom,

aludTwójby

podjąłprzedziwnąwędrówkę,onizaś–byznaleźliśmierć
niespotykaną.

Całestworzenieznówwswejnaturzepodlegało

przekształceniu,powolneTwoimrozkazom,bydzieciTwezachować
bezszkody.

Obłokocieniającyobózisuchylądujrzano,jaksię

wynurzałzwodypoprzedniostojącej:drogabezprzeszkód–Morze
Czerwoneipolezielone–zburzliwejgłębiny.

Przeszlitędywszyscy,

którychchroniłaTwaręka,ujrzawszycudagodnepodziwu.

Bylijak

konienapastwiskuijakbarankibrykali,wielbiącCiebie,Panie,który
ichwybawiłeś.

Jeszczebowiempamiętaliotym,cozaszłowich

niewoli,jaktozamiastrodzićstworzenia,ziemiawydałakomaryi
zamiastistotwodnychrzekamnóstwożabwyrzuciła.

Potemjednak

widzielirównieżnowenarodzinyptaków,gdywiedzeniżądząprosili
owyszukanepokarmy,

najejzaspokojeniebowiemodstronymorza

nadleciałydlanichprzepiórki.

EgiptaSodoma

Aikaryprzychodziłynagrzesznikówniebezuprzednich

znaków–gwałtownychpiorunów.Słuszniecierpielizaswewłasne
złości,bożywilikugościomnajgorsząnienawiść.

Tamcinieprzyjęli

przybyszównieznanych,ciwzięliwniewolędobroczynnychgości.

19,14-Tzn.Sodomici.Zob.Rdzrozdz.19[->Rdz19,1].

Inietylkoto:tamcizasłużąnawzglądniejaki,bonieradzi

przyjmowaliobcych,

cizaśprzyjąwszyuroczyścieijużdoswoich

prawdopuściwszy,utrapilitrudamiokropnymi.

Poraziłaichteż

ślepota,jaktamtychudrzwisprawiedliwego,kiedynieprzenikniona
ciemnośćichotoczyłaikażdyszukałdrogidodrzwiswoich.

19,17-"Ślepota"-raczejciemnościtakwielkie,żeEgipcjaniezachowywalisięwśródnichjakślepi;"sprawiedliwego"-por.Rdz19,11.

Końcowewnioski

Żywiołybowiem,gdysięinaczejzesobązestroją,odmieniają

rodzajrytmu,jakbydźwiękiharfy,zawszetensamtonzachowując.
Łatwotowykazać,widząc,cosięstało:

lądowebowiemstworzenia

zmieniałysięwwodne,awodnenalądwychodziły.

19,19-ZapewnealuzjadozwierzątIzraelitówprzechodzącychprzezMorzeCzerwoneidoplagiżab.

Ogieńwwodziewzmagałswojąsiłę,awodazapominałaoswej

własnościgaszenia.

19,20-Zob.Mdr16,17.

Inaodwrót:płomienieniespalałyciałwątłychstworzeńpośród

nichchodzącychaniłatwotopliwegopokarmuniebieskiegoo
wyglądzielodu.

19,21-Aluzjedoplagiszarańczyidomanny.

PodkażdymbowiemwzględemwywyższyłeśludTwój,Panie,i

rozsławiłeś,iniezapomniałeś,wspierającgowkażdymczasieina
każdymmiejscu.

Document Outline

Wstęp do Ksiegi Mądrości 5
Mdr 1. 6
ŚWIĘTOŚĆ - PRAWDZIWA MĄDROŚĆ ŻYCIOWA.. 6
Grzech zamyka drogę do mądrości 6
Żaden grzech nie ujdzie bezkarnie. 7
Grzech wiedzie do śmierci 8
Mdr 2. 9
Grzech przesłania prawdziwe wartości 11
Mdr 3. 12
Różne losy świętych i grzesznych w życiu i po śmierci 12
Niepłodność a cudzołożne potomstwo. 13
Mdr 4. 14
Ocena przedwczesnej śmierci sprawiedliwego. 15
Koniec bezbożnych. 16
Mdr 5. 17
Mdr 6. 19
NAUKA MĄDROŚCI 19
Mądrość konieczna dla władców.. 19
Kto szuka Mądrości, znajdzie ją łatwo. 20
Zamiary autora. 21
Mdr 7. 22
Mądrość - skarb najcenniejszy. 23
Prośba o natchnienie. 24
Pochwała Mądrości 25
Mdr 8. 26
Owoce Mądrości 27
Mdr 9. 29
Modlitwa o Mądrość. 29
Mdr 10. 31
MĄDROŚĆ W DZIEJACH.. 31
Przykłady z życia patriarchów.. 31
Mądrość wyzwala Izraela z niewoli egipskiej 33
Mdr 11. 34
Izrael i Egipt: wody Nilu i woda ze skały. 35
Łaskawość Boża względem Egipcjan. 36
Mdr 12. 37
Łaskawość Boża względem mieszkańców Kanaanu. 38
Nauki płynące z postępowania Boga. 40
Mdr 13. 41
Nierozumność kultu sił przyrody. 41
Nierozumność bałwochwalstwa. 42
Mdr 14. 43
Źródła bałwochwalstwa. 44
Zgubne skutki bałwochwalstwa. 45
Mdr 15. 46
Odrzeczenie się bałwochwalstwa. 46
Grzech twórców bożków pogańskich. 47
Bałwochwalstwo Egipcjan. 48
Mdr 16. 49
Egipt a Izrael: plaga żab i przepiórki 49
Egipt a Izrael: szarańcza i wąż miedziany. 50
Egipt a Izrael: różne działania żywiołów.. 51
Mdr 17. 53
Egipt a Izrael: ciemności i słup ognisty. 53
Mdr 18. 55
Egipt a Izrael: anioł śmierci 56
Mdr 19. 58
Egipt a Izrael: Morze Czerwone. 58
Egipt a Sodoma. 59
Końcowe wnioski 60

27 Ksiega Madrosci Biblia Jerozolimska

Document Outline