Pod sta

wo w

e nie pra

wi dło w

o ści

do ty czą ce

urzą dz

eń

iin sta la cji

elek trycz n

ych:

pro

wa dze nie

prze w

o dów

in sta la cji elek tr

ycz n

ych

w

spo sób

pro

wi zo r

ycz n

y,

czę sto

bez po śred nio

pog

run cie,

na w

et na

przej ściach

ipr

ze jaz

dach,

bez za bez pie cz

e nia ich

przed

uszko dze nia mi

me -

cha nicz ny mi;

sto so

wa nie zb

yt ma łej

licz by

ob w

o dów

od bior -

czy

ch oraz gniaz

d wty

cz ko

wy

ch i

wy

pu stó

w

oświe tle nio w

ych,

ana

wet

pod łą cza nie od bior -

ni kó

w „na

krót

ko”, tj

. bez uży cia g

niazd i

wty

-

czek

;

po w

szech ne

sto so

wa nie

bez piecz ni ków

to pi ko

wy

ch, ja ko

urzą dz

eń sa mo cz

yn ne go w

y łą -

cze nia;

nie do pusz czal ne

na pra wia nie

wkła dek bez piecz -

ni ko w

ych

(tzw

. „w

a to

wa nie);

zbyt

rzad k

ie st

o so wa nie

wy łącz ni kó

w ochr

onnych

róż ni c

o w

o prą do w

ych;

brak

po mia ró

w

ochro n

y

prze ciw po ra że nio

wej

oraz

za nie dba nia

w

kon ser wa cji

eks plo ato

wa -

nych

urzą dz

eń i

in sta la cji elek tr

ycz n

ych.

Osoby zajmujące się

eksploatacją urządzeń

i instalacji elektroenergetycznych

Prace przy urzą dze niach i in sta la cjach elek trycz -

nych na te re nie bu do wy zwią za ne z:

ob słu gą – czyn no ścia mi wpły wa ją cy mi na
zmia ny pa ra me trów pra cy urzą dzeń i in sta la cji;

kon ser wa cją – za bez pie cze niem i utrzy ma niem
na le ży te go sta nu tech nicz ne go urzą dzeń i in sta -
la cji;

re mon ta mi – usu wa niem uste rek, uszko dzeń
oraz re mon tami urzą dzeń i in sta la cji, w ce lu do -
pro wa dze nia ich do wy ma ga ne go sta nu tech -
nicz ne go;

mon ta żem – in sta lo wa niem i przy łą cza niem
urzą dzeń i in sta la cji;

kon tro lą i po mia ra mi – do ko na niem oce ny sta nu
tech nicz ne go i pa ra me trów eks plo ata cyj nych
urzą dzeń in sta la cji i sie ci,

mo gą wy ko ny wać oso by, któ re speł nia ją wy ma ga nia
kwa li fi ka cyj ne. Do ty czy to ro dza jów prac i sta no wisk
pra cy:

eks plo ata cji – tj. osób wy ko nu ją cych pra ce w za -
kre sie kon tro l no -pomia ro wym, ob słu gi, kon ser -
wa cji, re mon tów i mon ta żu;

do zo ru – tj. osób kie ru ją cych czyn no ścia mi w za -
kre sie eks plo ata cji oraz na sta no wi skach pra -
cow ni ków tech nicz nych spra wu ją cych nad zór
nad eks plo ata cją urzą dzeń, in sta la cji i sie ci.

Zakres i dokumentowanie

badań i pomiarów urządzeń

i instalacji elektrycznych

Ba da nia od bior cze i okre so we urzą dzeń elek -

trycz nych na te re nie pla cu bu do wy mu szą być prze -
pro wa dza ne i do ku men to wa ne w za kre sie okre ślo -
nym w Pol skiej Nor mie PN - HD 60364 –6: 2008 „In sta -
la cje elek trycz ne ni skie go na pię cia. Część 6: Spraw -
dza nie”.

Do ko ny wa ne na pra wy i prze glą dy urzą dzeń
elek trycz nych po win ny być od no to wa ne
w książ ce kon ser wa cji urzą dzeń.

Naj czę ściej stwier dza ne

nie pra wi dło

wo ści

Ter mi ny ba dań i po mia rów

urzą dzeń i in sta la cji

elek trycz nych na te re nie bu do wy

Okre so wą kon tro lę sta nu sta cjo nar nych urzą -
dzeń elek trycz nych pod wzglę dem bez pie czeń -
stwa na le ży prze pro wa dzić co naj mniej je den
raz w mie sią cu;

Test po praw ne go dzia ła nia urzą dzeń ochron nych
ró żni co wo prą do wych na le ży spraw dzić ka żdo -
ra zo wo przed przy stą pie niem do pra cy.

Okre so wą kon tro lę sta nu i opor no ści izo lacji
urzą dzeń elek trycz nych na le ży prze pro wa dzić
co naj mniej dwa ra zy w ro ku, a po nad to:

przed uru cho mie niem urzą dze nia po do ko na -
niu zmian i na praw czę ści elek trycz nych i me -
cha nicz nych,

przed uru cho mie niem urzą dze nia, je że li urzą -
dze nie by ło nie czyn ne przez po nad mie siąc,

przed uru cho mie niem urzą dze nia po je go
prze miesz cze niu.

Okresową
kontrolę stanu
stacjonarnych
urządzeń
elektrycznych
należy
przeprowadzić
co najmniej
jeden raz
w miesiącu

Ko pie za pi su po mia rów sku tecz no ści za bez -
pie cze nia przed po

ra że niem prą

dem elek

-

trycz nym po win ny znaj do wać się u kie row ni -
ka bu do wy.

Zbyt częsty widok na budo

wie

0 1

0 2

0 3

0 4

0 5

0 6

0 7

0

Proc

ent k

ontr

olow

any

ch budów

,

na który

ch wy

stępow

ały niepra

widłow

ości

instalacje i urządz

enia elektry

czne

środk

i ochron

y indywidualnej

prac

e na wy

sokości

rusztow

ania

maszyn

y i urządz

enia

szkolenia BHP

zagospodaro

wanie placu budo

wy

badania lekarskie

Zno we li zo wa na w 2005 ro ku usta wa Pra wo ener ge -

tycz ne na kła da obo wią zek spraw dza nia co 5 lat speł -

nia nia wy ma gań kwa li fi ka cyj nych osób zaj mu ją cych

się eks plo ata cją sie ci oraz urzą dzeń i in sta la cji ener ge -

tycz nych. Świa dec twa wy da ne bez ter mi no wo za cho -

wu ją waż ność do 3 ma ja 2010 ro ku

.

Cop

yright

©

Główn

y Inspekt

orat Prac

y, 2009

ul_urz-elektryczBudo-s1-wzn-zewn09:prad-bud-s1nq4.qxd 2009-11-12 11:12 Strona 1

Zagospodarowanie

elektroenergetyczne

terenu budowy

Bezpieczna

eksploatacja

1. Pra ce przy urzą dze niach i in sta la cjach elek -

trycz nych na le ży wy ko ny wać po wy łą cze niu ich spod
na pię cia, za bez pie cze nia przed przy pad ko wym po -
da niem na pię cia na ob wo dy ro bo cze oraz spraw dze -
niu bra ku obec no ści na pię cia na ele men tach in sta la -
cji, na któ rych ma być wy ko ny wa na pra ca.

2. Wy łą cze nie urzą dzeń i in sta la cji spod na pię -

cia na le ży do ko nać w spo sób za pew nia ją cy wi -
docz ną prze rwę izo la cyj ną w ob wo dach za si la nia,
np. przez wy ję cie wkła dek bez piecz ni ko wych.

3. Pra ce w wa run kach szcze gól ne go za gro że nia

dla zdro wia i ży cia ludz kie go na le ży wy ko ny wać
na pod sta wie po le ce nia pi sem ne go.

4. Bez wy łą cza nia na pię cia mo gą być wy ko ny -

wa ne na stę pu ją ce pra ce:

wy mia na w ob wo dach o na pię ciu do 1 kV wkła -
dek bez piecz ni ko wych i źró deł świa tła (np. ża ró -
wek, świe tló wek) o nie usz ko dzo nej obu do wie
i opra wie,

po mia ry i prze pro wa dza nie prób zgod nie z za -
kła do wy mi in struk cja mi eks plo ata cji,

in ne pra ce wy łącz nie po za sto so wa niu środ ków
spe cjal nych za pew nia ją cych bez pie czeń stwo pra -
cy, prze wi dzia nych w in struk cjach eks plo ata cji.

Stre fa za si la nia te re nu bu do wy i roz biór ki ener gią
elek trycz ną o na pię ciu do 1 kV prą du prze mien ne -
go wraz z urzą dze nia mi roz dziel czy mi, po mia ro wy -
mi, za bez pie cza ją cy mi i ochron ny mi ca łe go te re nu
bu do wy i roz biór ki (za si lacz cen tral ny).

Stre fa obej mu je li nie za si la ją ce na po wietrz ne, ka -
blo we lub prze wo dy opo no we. Li nie po win ny być

pro wa dzo ne moż li wie naj krót szy mi tra sa mi, naj le -
piej bez skrzy żo wań z dro ga mi trans por to wy mi.

Stre fa obej mu je roz dziel ni ce bu dow la ne, dźwi go -
we i przy staw ki po mia ro we.

Stre fa obej mu je od bior ni ki oświe tle nio we, na rzę -
dzia ręcz ne (ru cho me), urzą dze nia bu dow la ne.

Oznaczenia:

urzą dze nia za si la ją ce – sta cje trans for ma to ro we, ze -

spo ły prą do twór cze, przy łą cza, ta bli ce za si la ją -
ce;

S

– wy łącz nik ochron ny róż ni co wo prą do wy se lek -

tyw ny;

RB – roz dziel ni ca bu dow la na;
RD – roz dziel ni ca dźwi go wa;
PP – przy staw ka po mia ro wa.

Strefy ochronne

System ochrony przeciwporażeniowej na terenie budowy

Strefa I

Strefa II

Strefa III

Strefa IV

Usytuowanie stanowisk pracy

i składowanie materiałów

Nie do pusz czal ne jest sy tu owa nie sta no wisk pra -

cy, skła do wisk wy ro bów i ma te ria łów lub ma szyn
i urzą dzeń bu dow la nych bez po śred nio pod na po -
wietrz ny mi li nia mi elek tro ener ge tycz ny mi lub w od -
le gło ści, li czo nej w po zio mie od skraj nych prze wo -
dów, mniej szej niż:

3 m – dla li nii o na pię ciu zna mio no wym nie prze -
kra cza ją cym 1 kV;

5 m – dla li nii o na pię ciu zna mio no wym po wy -
żej 1 kV, lecz nie prze kra cza ją cym 15 kV;

10 m – dla li nii o na pię ciu zna mio no wym po wy -
żej 15 kV, lecz nie prze kra cza ją cym 30 kV;

15 m – dla li nii o na pię ciu zna mio no wym po wy -
żej 30 kV, lecz nie prze kra cza ją cym 110 kV;

30 m – dla li nii o na pię ciu zna mio no wym po wy -
żej 110 kV.

W cza sie wy ko ny wa nia ro bót bu dow la nych z za -

sto so wa niem żu ra wi lub urzą dzeń za ła dow czo -wy ła -
dow czych na le ży za cho wać po wyż sze od le gło ści
mie rzo ne do naj da lej wy su nię te go punk tu urzą dze -
nia wraz z ła dun kiem.

Przy wy ko ny wa niu ro bót bu dow la nych z uży -

ciem ma

szyn lub in

nych urzą

dzeń tech

nicz

nych

bez po śred nio pod li nią wy so kie go na pię cia, na le ży
uzgod nić bez piecz ne wa run ki pra cy z jej użyt kow -
ni kiem.

Pra ce szcze gól nie

nie bez piecz ne

Tere ny bu do wy i roz biór ki za li cza się do śro do -

wisk o zwięk szo nym za gro że niu po ra że niem prą -
dem elek trycz nym.

Wa run ki szcze gól ne go za gro że nia dla zdro wia

i ży cia ludz kie go wy stę pu ją w szcze gól no ści
przy pra cach:

kon ser wa cyj nych, mo der ni za cyj nych i re mon to -
wych przy urzą dze niach elek tro ener ge tycz nych
znaj du ją cych się pod na pię ciem,

wy ko ny wa nych w po bli żu nieosło nię tych urzą -
dzeń elek tro ener ge tycz nych lub ich czę ści, znaj -
du ją cych się pod na pię ciem,

przy wy łą czo nych spod na pię cia, lecz nie uzie mio -
nych, urzą dze niach elek tro ener ge tycz nych lub
uzie mio nych w ta ki spo sób, że żad ne z uzie mień
– uzie mia czy nie jest wi docz ne z miej sca pra cy,

zwią za nych z prze pro wa dza niem prób i po mia -
rów, z wy łą cze niem prac wy ko ny wa nych sta le
przez upo waż nio nych pra cow ni ków w usta lo -
nych miej scach,

zwią za nych z iden ty fi ka cją i prze ci na niem ka bli
elek tro ener ge tycz nych.

Prace konserwacyjne
przy urządzeniach
elektroenergetycznych
znajdujących się
pod napięciem
są szczególnie
niebezpieczne

Rozładunek pod linią

napowietrzną 15 kV

zakończył się

śmiertelnym porażeniem

Strefa

Ochrona przed dotykiem:

Bezpośrednim

Pośrednim

I

Izolacja podstawowa. Bariery. Obudowy
o stopniu ochrony co najmniej IP43.

Samoczynne wyłączenie zasilania
w czasie t



0,2 s.

Obsługa urządzeń tylko przez osoby uprawnione

II

Izolacja przewodów i kabli.

Samoczynne wyłączenie zasilania w czasie
t



0,2 s (można realizować za pomocą wyłącznika

ochronnego różnicowoprądowego selektywnego,
zainstalowanego w strefie I).

Obsługa urządzeń tylko przez osoby uprawnione

III

Izolacja podstawowa.
Obudowy o stopniu ochrony co najmniej
IP43

Wyłącznik ochronny różnicowoprądowy selektywny,
zainstalowany w strefie I.

IV

Izolacja podstawowa.
Obudowy o stopniu ochrony co najmniej
IP44. Uzupełnieniem ochrony jest użycie
wyłącznika ochronnego
różnicowoprądowego o /



n



30 mA.

Wyłącznik ochronny różnicowoprądowy o /



n



30 mA.

Transformator separacyjny.
Odbiorniki, narzędzia i urządzenia o II klasie
ochronności.

ul_urz-elektryczBud-s2-wzn-zewn09:prad-bud-s2q4.qxd 2009-11-12 10:49 Strona 1

Pod sta wo we nie pra wi dło wo ści

do ty czą ce urzą dzeń

i in sta la cji elek trycz nych:

pro wa dze nie prze wo dów in sta la cji elek trycz nych
w spo sób pro wi zo rycz ny, czę sto bez po śred nio
po grun cie, na wet na przej ściach i prze jaz dach,
bez za bez pie cze nia ich przed uszko dze nia mi me -
cha nicz ny mi;

sto so wa nie zbyt ma łej licz by ob wo dów od bior -
czych oraz gniazd wtycz

ko

wych i wy

pu

stów

oświe tle nio wych, a na wet pod łą cza nie od bior -
ni ków „na krót ko”, tj. bez uży cia gniazd i wty -
czek;

po wszech ne

sto so wa nie

bez piecz ni ków

to pi ko wych, ja ko urzą dzeń sa mo czyn ne go wy łą -
cze nia;

nie do pusz czal ne na pra wia nie wkła dek bez piecz -
ni ko wych (tzw. „wa to wa nie);

zbyt rzad kie sto so wa nie wy łącz ni ków ochronnych
róż ni co wo prą do wych;

brak po mia rów ochro ny prze ciw po ra że nio wej
oraz za nie dba nia w kon ser wa cji eks plo ato wa -
nych urzą dzeń i in sta la cji elek trycz nych.

Osoby zajmujące się

eksploatacją ur

ządzeń

i instalacji elektroenergetyczn

ych

Prac

e pr

zy

urzą dz

e niach i

in sta la cjach elek tr

ycz -

nych

nat

e re nie

bu do w

y z

wią za ne z:

ob słu gą

–

czyn no ścia mi

wpły wa ją c

y mi

na

zmia ny

pa ra me tró

w pra c

y ur

zą dzeń

i in sta la cji;

kon ser wa cją

–za bez pie cz

e niem i

utrz

y ma niem

na le ży te go

sta nu t

ech nicz ne go ur

zą dzeń

iin sta -

la cji;

re mon ta mi

–

usu wa niem

uste r

ek,

uszko dzeń

oraz r

e mon tami ur

zą dzeń

iin sta la cji,

wc

e lu do -

pro

wa dze nia

ich do

wy ma ga ne go

sta nu t

ech -

nicz ne go;

mon ta żem

–

in sta lo wa niem

i

prz

y łą cza niem

urzą dz

eń i

in sta la cji;

kon tro lą

ipo mia ra mi

– do ko na niem

oce n

y sta nu

tech nicz ne go

i

pa ra me tró

w

eks plo ata cyj n

ych

urzą dz

eńin sta la cji

isie ci,

mo gą w

y ko ny

wać oso b

y, kt

ó re

speł nia ją w

y ma ga nia

kw

a li fi ka c

yj ne. Do t

y cz

y t

o r

o dza jów

prac i

sta no wisk

pra cy

:

eks plo ata cji

–t

j. o

só

b w

y ko nu ją c

ych

pra ce

wza -

kre sie

kon tro l no

-pomia

ro wy

m,

ob

słu

gi,

ko

n se

r -

wa cji, r

e mon t

ów

im

on ta żu;

do zo

ru–

tj.

osó

bk

ie ru ją cy

ch cz

yn no ścia mi w

za -

kre sie

eks plo ata cji

oraz

na

sta no wi sk

ach

pra -

co

w ni kó

w

te

ch

nic

z n

ych

sp

ra

wu ją cy

ch

nad zór

na

deks plo ata cją

urzą dz

eń,in

sta

la

cji

i

sie

ci.

Zakres i dokumentow

anie

badań i pomiarów ur

ządzeń

i instalacji elektryczn

ych

Ba da nia

od bior cz

e

i

okre so

we

urzą dz

eń

elek -

try

cz nych

nat

e re nie

pla cu bu do

wy

mu szą b

yć pr

ze -

pro

wa dza ne i

do ku men to

wa ne w

za kre sie

okre ślo -

nym

wP

ol skiej

Nor mie PN -

HD60364

–6:2008

„In sta -

la cje elek tr

ycz ne

ni skie go

na pię cia. Część

6: Spra

w -

dza nie”.

Do ko n

y w

a ne na pr

a w

y i

prz

e glą dy ur

zą dzeń

elek try

cz ny

ch

po win n

y

być

od no to w

a ne

wksiąż c

e k

on ser w

a cji ur

zą dzeń.

Naj czę ściej stwier dza ne

nie pra wi dło wo ści

Ter mi n

y ba dań

ipo mia ró

w

urzą dz

eń i

in sta la cji

elek trycz n

ych

nat

e re nie bu do

wy

Okre so

wą

kon tro lę

sta nu

sta cjo nar nych

urzą -

dzeń

elek try

cz nych

podwzglę dem

bez pie czeń -

stwa

na le ży pr

ze pr

o wa dzić

co

naj mniej je den

raz

wmie sią cu;

Test

po praw ne go

dzia ła nia ur

zą dzeń

ochron n

ych

ró żni c

o w

o prą do w

ych

na le ży

spraw

dzić

ka żdo -

ra z

o w

o pr

zed

prz

y stą pie niem

dopr

a cy

.

Okre so

wą

kon tro lę

sta nu

i

opor no ści

izo lacji

urzą dz

eń elek tr

ycz n

ych

na le ży pr

ze pr

o wa dzić

co naj

mniej dwa ra zy w

ro

ku, a

po nad

to:

przed

uru cho mie niem ur

zą dze nia

podo ko na -

niu zmian ina

praw czę

ści elek try

cz ny

ch ime

-

cha nicz nych,

przed

uru cho mie niem ur

zą dze nia,

je że li ur

zą -

dze nie

by ło

nie czyn ne

przez

po nad mie siąc

,

przed

uru cho mie niem

urzą dz

e nia

po

je go

prze miesz

cze niu

.

Okreso

wą

kon

trolę stanu

stacjonarny

ch

urządz

eń

elektry

czny

ch

należy

prz

epro

wadzić

co najmniej

jeden raz

w miesiącu

Ko pie za

pi su po

mia rów sku

tecz no

ści za bez

-

pie cze

nia przed

po ra że

niem prą dem elek

-

trycz nym po

win ny znaj

do wać się u

kie row

ni -

ka bu do

wy.

Zbyt częsty widok na budowie

0 10 20 30 40 50 60 70

Procent kontrolowanych budów,

na których występowały nieprawidłowości

instalacje i urządzenia elektryczne

środki ochrony indywidualnej

prace na wysokości

rusztowania

maszyny i urządzenia

szkolenia BHP

zagospodarowanie placu budowy

badania lekarskie

Zno w

e li zo

wa na

w2005

ro ku

usta w

a P

ra

wo

ener ge -

tycz ne

na kła da obo

wią ze

k spr

aw

dza nia c

o5

lat

speł -

nia nia w

y ma gań kw

a li fi ka cyj n

ych

osób zaj mu ją c

ych

się eks plo a

ta cją sie ci

oraz

urzą dz

eń i

in sta la cji ener

ge -

tycz n

ych.

Świa dec tw

a w

y da ne

bez ter mi no w

o za cho -

wu ją w

aż ność do

3 ma ja

2010 ro

ku

.

Copyright

©

Główny Inspektorat Pracy, 2009

ul_urz-elektryczBudo-s1-wzn-zewn09:prad-bud-s1nq4.qxd 2009-11-12 11:12 Strona 1