AUTONOMIA PARLAMENTU

REGULAMIN PARLAMENTARNY

Ważną cechą parlamentu, wynikającą z zasady trójpodziału władzy, jest jego niezależność od innych

organów. Wyraża się ona przede wszystkim w autonomii dotyczącej ustalania swojej struktury wewnętrznej i

form pracy. Nie jest to jednak autonomia niczym nie skrępowana, gdyż jej ramami są regulacje konstytucyjne

dotyczące pozycji i kompetencji parlamentu.

Gwarancję autonomii izby stanowi jej regulamin. Regulamin przyjmuje każda z izb w formie uchwały. Zgodnie

z nową Ustawą zasadniczą jego zakres obejmować powinien "organizację wewnętrzną i porządek prac Sejmu

(Senatu) oraz tryb powoływania i działalności jego organów, wykonywania konstytucyjnych i ustawowych

obowiązków organów państwowych wobec Sejmu". Jest więc regulamin w swojej treści aktem wykonawczym

w stosunku do Konstytucji.

Z koncepcji przyjętej w nowej Konstytucji wynika, iż nie istnieje obecnie możliwość nakładania przy

pomocy regulaminu nowych obowiązków na organy państwa, nie ujętych w Konstytucji i ustawach. Nowa

regulacja dotycząca regulaminu nakłada również konieczność określenia w nim trybu udzielania informacji o

działalności organów władzy publicznej.

W naszym systemie normy regulaminu powinny być także zgodne z ustawami (jak np. ustawy o warunkach

wykonywania mandatu posła i senatora). Stosunek regulaminu do tych ustaw nie wydaje się jednak

jednoznaczny, uznaje się bowiem (również w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego), że może on

uregulować pewne sprawy odmiennie niż ustawy (np. wprowadzić ograniczenia dotyczące prawa koalicji

posłów).

Można jednak zauważyć, że Konstytucja w znacznie większym stopniu niż poprzednie regulacje odwołuje

się do ustaw jako źródła procedur parlamentarnych. Tytułem przykładu można tu podać, iż wydania ustaw

wymagają takie kwestie, jak: określenie szczegółowych zasad pociągania posłów do odpowiedzialności karnej,

tryb działania komisji śledczej czy tryb wnoszenia inicjatywy ludowej.

Treścią regulaminu jest jednak przede wszystkim określenie trybu pracy izby. Przy wielu zbieżnych

rozwiązaniach obu regulaminów, odmienności i szczegółowe różnice wynikają (poza kompetencjami) z

wielkości obu izb. Można powiedzieć, że podczas gdy Regulamin Sejmu ściśle reguluje tryb postępowania w

poszczególnych sprawach, to Regulamin Senatu stwarza pewne "ramy regulacji", które wypełnia praktyka

funkcjonowania izby.

Gwarancją wzajemnej niezależności obu izb są też uregulowania dotyczące budżetu. Są nimi w

szczególności: umieszczenie wydatków obu izb w odrębnych częściach budżetu państwa, a także wyłączanie

jego kontrolowania ze strony Ministra Finansów i możliwości wspomagania z rezerw Rady Ministrów.

O autonomii izb parlamentu świadczy ponadto wyposażenie ich w osobny aparat pomocniczy w postaci

działania osobnych kancelarii dla Sejmu i Senatu. Zasada "autonomii pracy izby" odnosi się również do

stosunków pomiędzy Sejmem a Senatem. W pierwszym rzędzie wyłącza ona możliwość odbywania wspólnych

posiedzeń i podejmowania wspólnych decyzji obu izb w sprawach ustawodawczych. Znane są jednak

przypadki zwoływania i odbywania wspólnych uroczystych posiedzeń związanych z uczczeniem określonej

rocznicy lub przyjęciem głowy państwa.